Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 04

Author(s): Bhadrabahuswami, Chaturvijay, Punyavijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 287

११५२
भावोद्देशो द्विधा - प्रशस्तोऽप्रशस्तश्च ॥ ४२४४ ॥ उभयमपि दर्शयतिकोहाई अपसत्थो, णाणामादी य होइ उ पसत्थो ।
उदओ वि खलु पत्थो, तित्थकरा ऽऽहारउदयादी ।। ४२४५ ॥ क्रोध- मानादिरौदयको भावो अप्रशस्तो भावोद्देशः । ज्ञान दर्शनादिः क्षायोपशमिक औप5 शमिकः क्षायिको वा भावः प्रशस्तो भावोद्देशो भवति । 'उदयोऽपि' औदयिकभावोऽपि तीर्थकरा-ऽऽहारक-यशःकीर्त्यादिनामकर्मोदयरूपः प्रशस्तो भवति । आदिशब्दस्य गाथायां व्यत्ययेन निर्देशो बन्धानुलोम्यात् । अत्र क्षेत्रोद्देशेन कालोद्देशेन चाधिकारः, शेषास्तु विनेयव्युत्पादनार्थमुच्चरितार्थसदृशा इति कृत्वा प्ररूपिताः । तदत्र परेण यद् उद्गमौदेशिकं प्रतिपादितं तद् नाधिकृतमिति स्थितम् ॥ ४२४५ ॥ अथ " प्राप्तानाम्" इति पदं व्याख्यातिखित्तेण य कालेण य, पत्ता पत्ताण होति चउभंगो ।
दोहि विपत्तो ततिओ, पढमो वितिओ य एक्केणं ॥ ४२४६ ॥
क्षेत्रेण कालेन च प्राप्ता - प्राप्तानां चतुर्भङ्गी भवति-क्षेत्रेण प्राप्ता न कालेन ९ कालेन प्राप्ता न क्षेत्रेण २ क्षेत्रेण कालेन च प्राप्ताः ३ नापि क्षेत्रेण नापि कालेन ४ । अत्र तृतीयो भङ्गो द्वाभ्यामपि क्षेत्र - कालाभ्यां प्राप्तः, चतुर्थः पुनरुभाभ्यामप्यप्राप्तः ॥ ४२४६ ॥ अथामूनेव भङ्गान् भावयति -
10
15
सनिर्युक्ति-लघुभाष्य-वृत्तिके बृहत्कल्पसूत्रे [ समवसरणप्रकृते सूत्रम् १५
वासाखित्त पुरोखड, उडुबद्ध ठियाण खेत्तओ पत्तो । अद्धाणमादिहिं, दुल्लभखित्ते व वीओ उ ।। ४२४७ ॥
वर्षाक्षेत्रे 'पुरस्कृतं' प्रथमत ऋतुबद्धकाले स्थितानां 'क्षेत्रतः प्राप्ताः' इति प्रथमो भङ्गो भवति । इयमत्र भावना - ऋतुबद्धे चरमो मासकल्पो यत्र कृतः अन्यच्च वर्षावासप्रायोग्यं क्षेत्रं नास्ति 20 ततस्तत्रैव वर्षावासं कर्तुकामा आषाढपूर्णिमामद्य प्यप्राप्नुवन्तः क्षेत्रतः प्राप्ता न कालत इत्याद्यो भङ्गो भवति । अध्वप्रतिपन्नतादिभिः कारणैर्दुर्लभे वा वर्षावासप्रायोग्ये क्षेत्रेऽपान्तराल एव आषाढ पूर्णिमा सञ्जाता एवं द्वितीयो भङ्गो भवति ॥ ४२४७ ॥
आसाढ पुणिमाए, ठिया उ दोहिं पि होंति पत्ता उ । [द. श्रु.नि. ६३ ] तत्थेव य पडिसिज्झइ, गहणं ण उ सेसभंगेसु ॥ ४२४८ ॥ 25 वर्षाक्षेत्रे आषाढपूर्णिमायां ये स्थितास्ते द्वाभ्यामपि क्षेत्र - कालाभ्यां प्राप्ता भवन्ति । आषाढपूर्णिमामप्राप्तानामन्तरा अध्वनि वर्त्तमानानां ऋतुबद्धे मासकल्पेन वा अन्यत्र क्षेत्रे स्थितानां चतुर्थो भङ्गो भवति । अत्र च 'तत्रैव' तृतीयभङ्ग एव वस्त्रादीनां ग्रहणं प्रतिषिध्यते, न 'शेषेषु' प्रथम - द्वितीय- चतुर्थभङ्गेपु, एकतरेण द्वाभ्यां वा अप्राप्तत्वात् ॥ ४२४८ ॥
एतेन " दोह पडिसेहो ” त्ति व्याख्यातम् । अथ "अप्पत्ताण तु गहणं, उवहिस्सा साइरे30 गस्स” ( गा० ४२४२ ) ति पश्चार्धं व्याचिख्यासुराह
दुह जओ एगस्सा, णिष्फजति जं च होति वासासु ।
अग्गहणम्मि वि लहुगा, तत्थ वि आणादिणो दोसा ॥ ४२४९ ॥ इह वर्षाकाले क्षेत्र - कालाभ्यामप्राप्तैरेव सातिरेक उपधिग्रहीतव्यः । कियत्प्रमाणः ? इति