Agam 35 Chhed 02 Bruhatkalpa Sutra Part 04

Author(s): Bhadrabahuswami, Chaturvijay, Punyavijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha

Page 330

भाष्यगाथाः ४४२०-२८] तृतीय उद्देशः ।
११९५ . अथैतदेव प्रायश्चित्तं तपः-कालाभ्यां विशेषयन्नाह -
दोहि वि गुरुगा एते, आयरियस्सा तवेण कालेण ।
तवगुरुगा कालगुरू, दोहि वि लहुगा य खुड्डस्स ॥ ४४२४ ॥ आचार्यस्य 'एतानि' चतुर्गुरुकादीनि प्रायश्चित्तानि द्वाभ्यामपि गुरुकाणि कर्त्तव्यानि, तद्यथा-तपसा कालेन च । वृषभस्य तपोगुरुकाणि, भिक्षोः कालगुरुकाणि, क्षुल्लकस्य 5 'द्वाभ्यामपि' तपः-कालाभ्यां लघुकानि ॥ ४४२४ ॥
अहवा अविसिहँ चिय, पाहुणयाऽऽगंतुए गुरुगमादी।
पावेंति अणुट्टिता, चउगुरु लहुगा लहुग भिन्नं ॥ ४४२५ ॥ 'अथवा' इति प्रायश्चित्तस्य प्रकारान्तरताद्योतकः । 'अविशिष्टमेव' आचार्यादिविशेषैर्विरहितं प्राघूर्णकमागन्तुकमनुत्तिष्ठन्तः ‘गुर्वादयो' आचार्यप्रभृतयो यथाक्रमं चतुर्गुरुक-चतुर्लघुक-10 लघुमास-भिन्नमासान् प्राप्नुवन्ति । तद्यथा-आचार्यस्य यं वा तं वा प्राघूर्णकमागतमनभ्युत्तिष्ठतश्चतुर्गुरु, वृषभस्य चतुर्लघु, भिक्षोलघुमासः, क्षुल्लकस्य भिन्नमास इति ॥ ४४२५॥
अहवा जं वा तं वा, पाहुणगं गुरुमणुहिहं पावे ।
भिन्नं वसभो सुकं, भिक्खु लहू खुड्डए गुरुगा॥ ४४२६ ॥ अथवा यं वा तं वा प्राघूर्णकमनुत्तिष्ठन् 'गुरुः' आचार्यों भिन्नमासं प्राप्नोति, वृषभः 'शुक्ल-15 मासं' लघुमासमित्यर्थः, भिक्षुश्चतुर्लघुकम् , क्षुल्लकश्चतुर्गुरुकम् । एतेन "पडिलोम बिइएणं" (गा. ४४२१) ति पदं व्याख्यातम् ॥ ४४२६ ॥ अथ किमर्थमयं द्वितीयादेशः प्रवृत्तः ? इत्याह
चायण-वावारण-धम्मकहण-सुत्तत्थचिंतणासुं च । ..
वाउलिए आयरिए, बिइयादेसो उ. भिन्नाई ॥ ४४२७ ॥ . . . .20 इहाचार्यस्यानेकधा व्याक्षेपः, तद्यथा-वाचना नाम-अनुयोगः सा विनेयानां दातव्या, व्यापारणं साधूनां वैयावृत्यादिषु यथायोग्यं विधेयम् , श्राद्धानां धर्मकथनं विधातव्यम् , स्वयं च सूत्रा-ऽर्थयोश्चिन्तना--अनुप्रेक्षा कर्त्तव्या । एवमादिषु कार्येषु निरन्तरमाचार्यो व्याकुलितो भवति, वृषभादयस्तु न तथा व्याकुला इत्यतोऽयं भिन्नमासादिर्द्वितीय आदेशः प्रवृत्तः । इयमत्र भावना-आचार्यों बहुव्याकुलतया प्राघुणकमागच्छन्तं दृष्ट्वाऽपि नाभ्युत्थातुं पारयेत् , 25 अतस्तस्य स्वल्पतरं प्रायश्चित्तम् । वृषभ-भिक्षु-क्षुल्लकास्तु यथाक्रममल्पा-ऽल्पतरा-ऽल्पतमव्याक्षेपाः, ततो लघुमासादीनि प्रभूत-प्रभूततर-प्रभूततमानि तेषां प्रायश्चित्तानीति ॥ ४४२७ ॥ अथ क्षुल्लकस्य गुरुतमप्रायश्चित्तदाने विशेषकारणमाह
वेसइ लहुमुढेइ य, धूलीधवलो असंफुरो खुड्डो।
इति तस्स होति गुरुगा, पालेइ हु चंचलं दंडो॥ ४४२८॥ 30 'क्षुल्लकः' बालः सं लघुशरीरतया सुखेनैवोपविशति उत्तिष्ठति च, क्रीडनशीलतया च १ स क्रीडनशीलतया प्रायेण 'धूलीधवलः' रजोगुण्डितदेहो भवति, असंस्फुरश्चासौ, ततः 'लघु' शीघ्रमुप्रविशति उत्तिष्ठति च, अतो यद्यसा भा० ॥