________________
ધોંસરી વહેતા તનતોડ પુરુષાર્થ કરી રહ્યા છે. વચેટ ભાઈ હીરાચંદના સગડ બહુ નથી મળતાં. તેથી તે વહેલી વયે મૃત્યુ પામ્યા હશે તેમ જણાય છે. બહેનો છે. મોટાં જમનાબહેનનાં લગ્ન સરભોણમાં જ થયાં હતાં, તો નાનાં દેવીબહેનનો સંબંધ આમધરા ગામે બંધાયો હતો. બન્ને ભાઈઓ ધંધામાં ખોવાયા છે. તો ધનીબહેન ઘરની આબરૂ જાળવી રહ્યાં છે. વર્ષો રગશિયા ગાડાની માફક વહ્યું જાય છે. પરંતુ વર્ષોના વહેવા સાથે ધંધામાં આવવી જોઈતી બરકત નથી આવતી. લાંબો સમય ઝઝૂમવા છતાં ભાગ્ય યારી નથી આપતું. ઉલટું, સ્થિતિ એવી કથળતી ગઈ કે એક દહાડો ધંધાનો પથારો સંકેલી લેવાનો વખત આવી લાગ્યો. બન્ને ભાઈઓએ સમય-સંયોગ વરત્યા. આળસુની જેમ અફસોસ કરતા તેઓ બેસી ન રહ્યા. કોઇના ઓશિયાળા બનીને જીવવાનું તો તેમના લોહીમાં નહોતું. તેમણે ધીમે ધીમે બધું સંકેલ્યું, અને નજીકમાં આવેલા મરોલી ગામના જિનીંગ પ્રેસમાં બન્નેએ નોકરી શોધી કાઢી. આ ઘટનાનું ચોક્કસ વર્ષ તો મળતું નથી, પરંતુ સંવત ૧૯૭૦ની આસપાસ કે તે પછી ક્યારેક આ ફેરફાર આવ્યો હોવાનું અનુમાન છે. બન્ને ખંતીલા-ચીવટવાળા, બન્ને હિસાબ-કિતાબમાં એક્કા, અને વળી બન્ને પાકા પ્રમાણિક, એટલે નોકરી મેળવવામાં વાર ન લાગી. એમ લાગે છે કે ઓછામાં ઓછાં બારેક વર્ષ ત્યાં નોકરીમાં ગાળ્યાં હોવા જોઈએ. આ ગાળામાં છગનભાઈ મસેલીવાળા શેઠના એટલા બધા ભરોસાપાત્ર બની ગયા કે એક તબક્કે શેઠ તેમને મુંબઈ લઈ ગયા અને ત્યાંની ઓફિસમાં વિશ્વસનીય કાર્ય સોંપ્યું. આ અરસામાં જ, સં. ૧૯૮૪માં છગનભાઈનાં લગ્ન થયાં. આમ તો એ જમાનામાં પંદર-સોળ વર્ષની નાની ઉંમરે લગ્ન કરવાનો ચાલ; પરંતુ વિષમ સંજોગોને આધીન, છગનભાઈનાં લગ્ન ૨૯ વર્ષની બહુ મોટી ગણાય તેવી વયે થયાં. તવડી જેવું જ ખેતીપ્રધાન, પરંતુ તવડીથી જરા મોટું વેડછા નામનું ગામ. નવસારીથી સાવ નજીક. ત્યાં રહેતા શા. ગોપાળજી વાધાજીનાં પુત્રી ગજરાબેન સાથે તેઓનાં લગ્ન થયાં. સાસુનું નામ પાલીબહેન. પત્ની અભણ અને વળી ખાસાં નાનાં. જાન સરભોણથી નીકળી વેડછા ગયેલી. મોટા ભાઈ નાનચંદ તો વર્ષો અગાઉ પરણેલાં. તેમને સંતાનોનો બહોળો પરિવાર પણ ખરો જ. એમાં છગનભાઈનો સમાવેશ સરળતાથી થતો. વળી પોતાની થોડીક આવક પણ ખરી જ. પરંતુ લગ્નપ્રસંગમાં, અત્યાર સુધી બન્નેએ મહેનત અને કરકસર કરીને જે બચત કરેલી તે વપરાઈ ગઈ. એમાં ગજરાબહેન આવતાં જવાબદારી પણ વધી. આની સામે આવકનો આંક બહુ ઓછો-નજીવો હતો. શેઠને પગાર વધારી આપવા કહ્યું, પણ શેઠે વાત કાને ના ધરી. તેથી બન્ને ભાઈઓ પરિવાર સાથે સુરત ગયા, અને ત્યાંના પ્રખ્યાત અને આબરૂદાર સદ્ગૃહસ્થ શેઠ શ્રી દલીચંદ વીરચંદ શ્રોફની પેઢીમાં બન્નેએ નોકરી મેળવી. આ નોકરીમાં છગનભાઈના ભાગમાં હિસાબી કામકાજ આવ્યું. તેઓ ખૂબ નિષ્ઠાથી, એક પાઈની પણ ગરબડ કે ભૂલ થવા દીધા વિના આ કામમાં પરોવાયા. આ નોકરીમાં તેમને
૧૦
