________________
થાય. કોઈવાર કોઈ બધું લઈ લે, તો વિશેષે રાજી થાય. કચવાટ નહિ, તેમ ફરીવાર લેવા માટે બીજાને મોકલવાના પણ નહિ. પાછા જાતે જાય, નવો આહાર લાવે, પછી વાપરે. પાણી પણ ત્યારે જ લે. આખો દિવસ એક ઘડો પાણીથી જ ચલાવવાના આગ્રહી. આહારાદિ લેવા બીજાને ન જવા દેવા પાછળ એક જ દષ્ટિ કે કોઈ મારા પ્રત્યે રાગ કે ભક્તિને લીધે દોષિત પણ લાવી દે તો? એ કરતાં જાતે જ જવું એટલા ચિંતા જ નહિ. ચોમાસાની મોસમમાં વરસાદ પડતો હોય તો વહોરવા નીકળવાનું ટાળે-ઉપવાસ કરી લે. આવું તો અસંખ્ય વાર બન્યું હશે. આહાર કરતાં કદી બોલવાનું નહિ જ. અનિવાર્ય કારણે મુખશુદ્ધિ કરીને જ બોલે. યોગો દ્વહનની વાત લઈએ તો તેમણે ૪૫ આગમના તમામ જોગ વહેલા. પણ તેમાં ક્રિયાશુદ્ધિ તથા જોગમાં પાળવાના નિયમોના પાલનની ચીવટ એટલી કે અન્ય યોગવાહીઓની તુલનામાં તેમનો દોષસેવનનો કે ભલોનો આંક તદન નીચો રહેતો. અને જોગમાં તપ તથા સ્વાધ્યાયમાં એવા તો લીન રહે કે તેમના ભાગે આવતી આલોયણાનો ઘણો હિસ્સો તો તે રીતે જ વળી જતો. વિહારમાં પણ નિર્દોષ આચરણા. અંધારામાં વિહરવું નહિ, અને પોતાનો ભાર કોઈને ઉપાડવા આપવો નહિ, એ તેમની રીત. રાત્રે સંથારામાં સંથારા – ઉત્તરપટ્ટા થકી અધિક ઉપકરણનો ઉપયોગ નહિ. ગમે તેવી ટાઢ હોય તો પણ પોતાની દેશી પાલીની કામગીથી જ ચલાવવાનું, ધાબળા આદિનું સેવન નહિ. ઊનાળામાં પણ તે જ કામળી ઓઢે. સૂવામાં કાયમ “કુક્કડિ પાયપસારણ'ની મર્યાદા જાળવે. વસ્ત્રોનો કાપ પોતાનો પોતે જ કાઢે. તે અંગે પણ તેમના ખાસ નિયમો. અમુક દિવસે જ કાપ કાઢવાનો. કાપમાં એક ઘડાથી અધિક જળનો ઉપયોગ નહિ કરવાનો. પોતે ઉપાધ્યાય થયા ત્યાં સુધી કાપનું કામ જાતે જ કર્યું. આવી તો કેટલી વાતો નોંધવી? ટૂંકમાં કહી શકાય કે એક ક્રિયાનિષ્ઠ સાધુમાં હોવી જોઈતી તમામ ચુસ્તતાઓ તેમણે સુપેરે અપનાવી હતી. અને છતાં, પોતાની આજુબાજુમાં જ કોઈ પ્રમાદ - પરવશ બનીને ક્રિયા કરતું હોય હોય તો તેની પંચાતમાં તેઓ કદી પડ્યા નથી. અલબત્ત, તેમને ઉચિત લાગે તો ક્યારેક કોઈકને ટપારે જરૂર. પણ તે એકાદ શબ્દ કે અર્ધા વાક્યમાં જ પતે. લાંબી વાત ન હોય. અને તે માટે ફરી ફરી ટોકવાનું કે બીજા આગળ તેની નિંદા કરવાનું તો આવે જ નહિ. વ્રતનિષ્ઠામાં ઉદારતાનું મેળવણ મળે ત્યારે જ આવી પરિપક્વતા જામે. આવી પરિપક્વતા એ હળુકર્મી હોવાની પૂર્વશરત છે.
૪૫
