________________
દર વખત કરતાં આ વખતની માંદગીનું સ્વરૂપ જરા જુદું – વધુ ગંભીર હતું. ડોક્ટરો સતત * સતર્ક રહીને ચાંપતી સારવાર આપ્યુ જ ગયા. પરિણામે પોષ વદ ૮થી મહા સુદ ૮ના ગાળામાં
અનેક ચડઊતર આવી. આ અવસ્થામાં પણ તેમણે એકાસણાં તો ન જ મૂક્યાં. મહા સુદિ આઠમથી સ્થિતિ ગંભીર બની. સકળ સંઘ તથા અન્યાન્ય ગામોના સેંકડો ભાવિકોનો પ્રવાહ દવાખાના તરફ વહેવા માંડ્યો. સૌની એક જ કામના હોય : મહારાજજી સાજા થાય. ડોક્ટરો પણ તે રીતે પોતાનાથી બનતી શ્રેષ્ઠ સારવારમાં વ્યસ્ત હતા. તો સામે આચાર્યશ્રી પ્રબોધચન્દ્રસૂરિજી પણ સાવધાન હતા. તેમને લાગ્યું કે પરિસ્થિત વળાંક લેવા માંડી છે, તે સાથે જ તેમણે નવકારમંત્ર સહિત ધર્મશ્રવણરૂપ નિર્ધામણા ચાલુ કરી દીધી. તપસ્વી મહારાજને એ બહુ ગમ્યું. શ્રાવક વર્ગ પોતાની રીતે ત્યાં જ જીવદયા આદિ સુકૃતમાં ધનવ્યયના તથા અનેક આત્માઓ તપ - જપ- સ્વાધ્યાય આદિના સંકલ્પો પ્રગટ કરવા લાગ્યા. તપસ્વી મહારાજ ગ્લાન હતા પણ પ્લાન કે બેભાન નહોતા. એમના વદન પર આરાધનાના શ્રવણને લીધે નવી જ સુરખી વર્તાવા લાગી. તેઓ સમજી ગયા કે હવે મારા પ્રસ્થાનની વેળા આવી લાગી છે. એ સાથે જ તેઓ સચેત બની ગયા. આરાધના તો રાતે પણ અખંડ શરૂ જ રહી. મહા સુદ ૯-૧૦માં ભેગાં હતાં. તે દિવસે સવારે પ્રતિક્રમણ થયું ત્યારે તપસ્વીજી મહારાજે મનોમન ચોવિહાર ઉપવાસ ધારી લીધો. પચ્ચખ્ખાણ પારવા વખતે સાધુઓએ પરાવવાનું કહ્યું ત્યારે તેમણે જાહેર કર્યું કે આજે ચોવિહાર છે. હવે કોણ શું બોલે? પણ સહુને તેમના આરાધકભાવની અને આંતરિક જાગૃતિની તે પ્રતીતિ તો થઈ જ ગઈ. એ આખો દિવસ તબિયતમાં ઉથલા-ચડઊતર આવતા રહ્યા. ડોક્ટરોના બાહ્યોપચાર ચાલુ રહ્યા, અને સાથે સાથે નિર્ધામણા પણ અખંડ ચાલ્યા જ કરી. અગ્યારસની સવાર પડી. આજે પણ પ્રતિક્રમણમાં જ તેમણે ચોવિહાર ઉપવાસ લઈ લીધો. છઠ્ઠ થયો. કદાચ તેમને ભાસી ગયું હશે અને તેથી આખા ભવની પ્રીત જેની સાથે જોડી તે તપશ્ચર્યાને આ ભવના છેલ્લા જુહાર કરી લેવા અને આવતા ભવમાં પાછા મળવાનો સંકેત આપવાની ગણતરી હશે, તેથી જાણે તેમણે હવે જીવન છે ત્યાં સુધી અનશન કરવાનો માનસિક સંકલ્પ કર્યો હોય ! ગમે તેમ, પણ ગંભીર અને જીવલેણ સ્થિતિમાં પણ તેમની આ તપોવૃત્તિથી દાક્તરો હેરાન હતા, તો સકલ સંઘ તાજુબ હતો ! મિનિટો વહેતી હતી. સ્વસ્થતા લબુક ઝબુક થતી હતી. નવકારમંત્રની ધૂન અખંડ પ્રવર્તતી હતી. પોતે બિલકુલ સભાન હતા. બરાબર સવા બાર વાગે તેઓશ્રીએ સૌને વેલાસર આહારાદિ પતાવી લેવાની સંજ્ઞા કરી. તેનો અમલ પણ થયો. ઘડિયાળનો કાંટો આગળ વધ્યો અને થોડી જ વારમાં ૧૨-૩૫ ઉપર પહોંચ્યો. પૂરા સભાન દેખાતા છતાં તપસ્વી મહારાજની હવે આ છેલ્લી ક્ષણો છે તેવું આરાધના કરાવવા ટોળે વળેલા સૌ કોઈને સહજ સમજાઈ ગયેલું. એટલે આરાધનાનો વેગ વધતો ગયો. બરાબર ૧૨ ને ૩૯ મિનિટે તપસ્વી મહારાજે પોતાનો હાથ ઊંચો કર્યો. જાણે બધાને “આવજો, હું જાઉં છું' એમ કહેતા હોય ! અને એ સાથે જ તેઓના તપપૂત આત્માએ તપથી ભાવિત એવા દેહનો ત્યાગ કરી પરલોકે પ્રયાણ કરી દીધું !
