________________
આનું સીધું ફળ એ નીપજેલું કે તે બન્નેમાં એકમેક ઉપરનો અધિકારભાવ અથવા તો પોતાને ગમે તે જ સામી વ્યક્તિએ કરવું પડે તેવો હઠાગ્રહ, કદાપિ આવ્યો જ નહિ. જે કરવું તે પરસ્પરના સલાહ - સંપ અને સમજૂતીથી કરવું; ધર્મનું કોઈ પણ કામ બને ત્યાં સુધી બન્નેએ સાથે જ કરવું; કોઈ પ્રવૃત્તિ એકને અનુકૂળ હોય પણ બીજાને અનૂકૂળ ન હોય તો તે પ્રવૃત્તિ બળજબરીથી તેના પર લાદવાની કોઈ જ તત્પરતા નહિ; તો, જેને જે પ્રવૃત્તિ અનુકૂળ ન હોય, તે સામાને પણ તે પ્રવૃત્તિ ન કરવા દે, તેવું પણ નહિ. આવી સમજણ અને સંવાદિતાને લીધે જ છગનભાઈ વર્ષો સુધી ધારી તપસ્યા, યાત્રા અને ધર્મસાધના કરી શક્યા હતા. તેમણે ઘણી કઠિન આરાધનાઓ પણ કરી, સતત કરી. પણ ગજરાબહેને તે બધામાં ફરજિયાત જોડાવું જ તેવી વાત નહિ. તો સામા પક્ષે, પોતાનાથી
જ્યારે જે થઈ શકે તેવી આરાધનામાં ગજરાબહેન હોંશભેર જોડાય, પણ પોતાનાથી ન થઈ શકે કે પોતાને કરવાનું મન ન હોય તેવી ઘણી બધી આરાધનાઓ છગનભાઈ કરે, તો તેમને કોઈ નિષેધ કે અવરોધો નહિ, બલ્બ પ્રેમપૂર્વક સંમતિ જ આપે અને અનુકૂળતા પણ કરી આપે. વધુમાં, ગૃહસ્થી ચલાવવામાં કોઈ વાતે ઓછા વધતાનો કોઈ કકળાટ પણ નહિ. આવું દાંપત્ય આદર્શ દાંપત્ય બની રહે તેમાં નવાઈ પણ શી?
આપણે આગળ જોઈ ગયા છીએ તેમ, પોતાને ત્યાં થયેલ એક સંતાનનું અવસાન નીપજ્યા પછી, છગનભાઈના ચિત્તમાં વૈરાગ્યભાવનાએ પ્રવેશ કરી દીધો હતો, અને તે ભાવનાને પોષણ મળે તે રીતની ધર્મચર્યા પણ, ત્યાર પછી, તેમણે વિશેષે અપનાવી લીધી હતી. આ ધર્મચર્યા વધતી વધતી સંવત ૧૯૯૬ સુધીમાં કઈ હદે વૃદ્ધિ પામી, તે પણ આપણે વિસ્તારથી અવલોક્યું છે. ઉત્તરોત્તર વધતી આ ધર્મકરણીની સાથે જ તેમના અંતરનો વૈરાગ્યભાવ પણ પ્રબળ બનતો ગયો હતો. અને આ વૈરાગ્યની વાત અર્થાત્ પોતે હવે આ સંસારમાં વધુ વખત રહેવા નથી માગતા, પણ સંસાર ત્યાગીને ચારિત્રના પંથે પળવા ઇચ્છે છે તેની વાત, તેઓ ગજરાબહેન સાથે ચર્ચતા જ હશે, તેમાં શંકા નથી. હમણાં જ, ઉપર વર્ણવ્યું તેમ, પારસ્પરિક સમજણના સેતુથી મઢેલા દાંપત્યમાં આવી મહત્ત્વની અને ગંભીર બાબત પરત્વે એવી શંકા કરી પણ કેમ શકાય? વધુમાં, આ અરસામાં છગનભાઈએ ગુરુ ભગવંતોનો સમાગમ પણ વધારી દીધો હતો. સમીવાળા પૂ. ભક્તિસૂરિ મહારાજ, પૂ. આનંદસાગરસૂરિ મહારાજ, તથા ત્યાર પછી સૂરતના આંગણે પધારેલા, શાસનસમ્રાટ બાલબ્રહ્મચારી પૂજ્યપાદ આચાર્યશ્રીવિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજના પટ્ટધરો પૂજ્યપાદ આચાર્યશ્રી વિજયઅમૃતસૂરીશ્વરજી મહારાજ, પૂજ્યપાદ આચાર્ય શ્રીવિજયલાવણ્યસૂરીશ્વરજી તથા પૂજ્યપાદ શાંતમૂર્તિ આચાર્ય શ્રીવિજયવિજ્ઞાનસૂરીશ્વરજી મહારાજ આદિ પૂજયોનો સત્સંગ તેઓ સતત કેળવતા રહેલા. આ બધા પૂજ્યોમાં આચાર્ય
૨ ૫
