________________
અનૌચિત્ય ન જોતાં હોય; ઊલટું માર્ગની અવિચ્છિન્નતા સમજતા હોય, તો કોઈના મનોભાવ ન કળી શકાય તેટલા પરથી જ દીક્ષા અટકાવવાનો આપણને કયો અધિકાર ? પણ તો કેવા મનુષ્યને દીક્ષા આપવી? અથવા દીક્ષા આપી શકાય તે માટેની લઘુતમ લાયકાત શી? આના જવાબમાં ઉપાધ્યાયજી મહારાજે બે કસોટી આપીઃ ભવની અસારતાનો બોધ અને વ્રતપાલનમાં ધીરતા – આ બે વાનાં જેનામાં જણાય, તે દીક્ષા માટે યોગ્ય. બાકી “વમેવસ્તુ, કુર્તો નોપયુષ્યતે– મનના ભાવો કેવા હોય તે ઓળખવાનું દુષ્કર હોઈ તેને કસોટી બનાવી શકાય નહિ. આ આખીયે લંબાણ ચર્ચાનો સાર એટલો કે દીક્ષા લેનાર/લીધેલા બધા ખરાબ જ હોય; હવે દિીક્ષા આપતાં વિચાર કરવો જોઈએ; સાધુઓ બગડી ગયા છે; ધર્મ નકામો છે” ઈત્યાદિ મંતવ્યો બૌદ્ધિક અપરિપક્વતાની અથવા તો નાદાન બુદ્ધિની નિશાનીરૂપ મંતવ્યો છે. પરમાત્માનું શાસન જેમ સ્વચ્છંદી કે દંભી સાધુઓ પર આધારિત નથી, તેમ આવાં અધકચરા મંતવ્યોને આધારે પણ તે નથી ચાલવાનું. આમ જુઓ તો આખો મનુષ્ય - સમાજ અપરિપક્વ જ છેને ! અલબત્ત, આત્મિક ઉન્નતિ કે ઊર્વીકરણની દષ્ટિએ જ, અપરિપક્વને પરિપક્વ બનાવનારી સાધનાની ભઠ્ઠી એટલે દીક્ષા.. આવી દીક્ષા છગનભાઈને મળી ગઈ, ગુરુભગવંતોના હાથે. તેમનામાં ભવની અસારતાનો બોધ તીવ્ર હોવા વિશે તથા તેમની વ્રતપાલનમાં નિષ્ઠા વિશે ખુદ ગુરુદેવોને પણ અતૂટ આસ્થા હતી. એટલે યોગ્યતા અંગે તો કોઈ પ્રશ્ન જ નહોતો ઊઠતો. દીક્ષા મળવા સાથે જ પોતાની ચૈતસિક વૃત્તિઓનું સંશોધન કરી તેના ઊર્વીકરણના કામમાં તેઓ કેવા મચી પડ્યા અને કેટલી મહેનતે કેવી સફળતા તેમણે હાંસલ કરી, તેવું અવલોકન હવે કરીશું.
(૧૩) ગુ૨૭૫૨૫
જૈન શાસન ત્રણ તત્ત્વોના સાપેક્ષ સમન્વયથી વિકસેલું ધર્મશાસન છે. જૈન શાસનની ઈમારતના ત્રણ આધાર આઃ દેવ તત્ત્વ, ગુરુ તત્ત્વ અને ધર્મતત્ત્વ. : પ્રત્યેક ઈમારતને સર્જવા માટે અને અડીખમ રાખવા માટે ત્રણ વાનાં મહત્ત્વનાં છેઃ પાયો, દીવાલ અને છત. પરિપૂર્ણ ઈમારત ચણવી હોય તો આમાંનું એક પણ ઓછું ન ચાલે. જૈન શાસનની શાશ્વત ઈમારતમાં પણ દેવતત્ત્વ પાયો છે. ગુરુતત્ત્વ દીવાલરૂપે છે, તો ધર્મતત્ત્વ એની છત છે. આ ત્રણ પૈકી એક પણ તત્ત્વ ન હોય તો જૈન શાસનમાં ન ચાલે. દેવ તત્ત્વનો પાયો જ ન હોય તો ઈમારત સ્વયં બિનપાયાદાર બની જાય. અને મજબૂત પાયો નંખાયા
૩૩
