________________
સંપાદન - સંશોધનો તો કર્યા જ, ઉપરાંત અભિધાનચિંતામણિકોશનો પ્રગર્ભ અનુવાદ તેમજ પાઇયવિજ્ઞાણકતાઓ, પ્રાકૃત વિજ્ઞાન પાઠમાલા, સિરિચંદરાયચરિયું, સિરિસિહનાહચરિય જેવા માતબર પ્રાકૃત ગ્રંથોનું નવસર્જન કરીને, જૈન સાહિત્યના નવસર્જનની સૈકાઓ-જૂની પરંપરામાં આ યુગનું સબળ પ્રતિનિધિત્વ પ્રતિપાદિત કર્યું. જ્ઞાનની - તત્ત્વની ચર્ચા એમનો પ્રિય વિષય. સામે જ્ઞાતા હોય કે યોગ્ય જિજ્ઞાસુ હોય અને તાત્ત્વિક વિષય છેડાઈ જાય તો પછી સમયનો ખ્યાલ તેઓ ન રાખતા. ઉંઘ, આહાર - બધું જ પછી ગૌણ બની જતું. સ્વભાવે પરમ શાંત, ભદ્રિક. જીવન પરમ પવિત્ર - નિર્મળ. કલિકાલનાં કોઈ પાતક કે પ્રપંચ તેમના ચિત્તને સ્પર્શેલાં નહિ, એમ કહી શકાય. ગુણગ્રાહક વૃત્તિ પ્રબળ. સાધુઓમાં જ્ઞાનાભ્યાસ વધે તેના આગ્રહી. પાછળથી શાસનસમ્રાટશ્રીના સમુદાયના તેઓ નાયક બનેલા. તેમના વરદ હસ્તે શત્રુંજયગિરિરાજ પરની નવી ટૂંકની ઐતિહાસિક પ્રતિષ્ઠા થઈ. ત્યાર બાદ સં. ૨૦૩૨માં .. વૈશાખ વદિ ચૌદશે સોજિત્રામાં તેઓશ્રી કાળધર્મ પામ્યા. આવા પવિત્ર મુનિરાજ આપણા છગનભાઈ અને હવે મુનિ કુમુદચન્દ્રવિજયજીને ગુરુપદે પ્રાપ્ત થયા હતા, એ તેમના અહોભાગ્યની નિશાની જ ગણાય. યોગાનુયોગ તો એવો કે માગશર શુદિ બીજે છગનભાઈની દીક્ષા થઈ, અને તેના બીજા જ દિવસે, માગશર શુદિ ત્રીજે પૂજય વિજ્ઞાનસૂરિ મહારાજે પં. કસ્તૂરવિજયજીને ઉપાધ્યાયપદ અર્પણ કર્યું ! આમ છગનભાઈની દીક્ષાના પ્રસંગમાં તેમના ગુરુજીની પદવીના પ્રસંગનો સુમેળ સોનામાં સુગંધનો અનુભવ કરાવનારો બની રહ્યો, અને આવા સુપાત્ર ગુરુની પ્રાપ્તિ તે છગનભાઈ માટે સંસારથી તરવા માટેના ભવ્ય આલંબનરૂપ બની ગઈ.
(૧૪) ચારિત્ર્ય ઘડત૨ : પા પા પગલી
દીક્ષા એટલે જીવનના સંઘર્ષને ઉઘાડું આમંત્રણ. એક મરાઠી સંતે કહેલું કે “અમે તો રાતદહાડો લડ્યા જ કરીએ છીએઃ બાહ્યાંતર સંસાર સાથે અને વળી મનનાં દૂષણો સાથે.” આ સંદર્ભમાં વિચારીએ તો પોતે પોતાની જાત સાથે ખેલવાના અવિરત સંઘર્ષનું નામ જ દીક્ષા. મનુષ્યનું ચિત્ત એટલે અઢળક દોષોનો અભરે ભર્યો ભંડાર. મનોવિજ્ઞાનની પરિભાષામાં અજાગૃત મન તરીકે ઓળખાતા ચિત્તના ઊંડા થરમાં જામેલા દોષોના કાંસને પ્રીછી શકે, પરખી શકે અને તેનો નિકાલ કરવાની સફળ કે નિષ્ફળ પણ મહેનત કરવા માટે કમર કસી શકે તે દીક્ષા પાળી શકે. ઈર્ષ્યા અને દ્વેષ, ક્ષુદ્રતા અને હુંપદ, પંચાત અને છિદ્રાન્વેષણની આદત, મારું - તારુનું ધન્ડ, ગમાં અને અણગમા, વાસના અને વિકારો, આવાં અગણિત દૂષણોથી
