________________
તો પૂનમથી તેમણે યાત્રાનો આરંભ કર્યો, એમ કહેવું વધુ યોગ્ય ગણાય. તેઓ પોતાના આ પ્રવાસની નોંધનું સમાપન કરતાં લખે છે કે, “અને પ્રથમ વૈશાખ શુદિ ૧૫ની પ્રથમ જાત્રા સિદ્ધગીરીની કીધી છે ને તે સાથે જ નવાણું જાત્રા પણ પૂરી કરી. અખાડ (અષાઢ) શુદ ૭મે પાલીતાણાથી નીકળી રસ્તામાં શીહોર, ગીરનાર, વંથલી, રાજકોટ, જામનગર, ભોયણી, મેથાણાં, તારંગાજી, પાનશર, કલોલ, શેરીશાજી, અમદાવાદ, ભરુચ, કરી શ્રાવણ સુદ ૪થે નવસારી ગયા હતા. આ ઉપરથી ફલિત થાય છે કે તેમણે સિદ્ધાચલજીની પ્રથમ નવાણું ૧૯૯૦માં કરી હતી, અને તે પણ પગપાળા આવીને. છગનભાઈનું આ સાહસ આપણને અચંબો પમાડે તેવું જરૂર છે. પરંતુ તેથીયે વધુ દાદ તો ગજરાબેનને જ આપવી પડે. કેમ કે એમણે જુદું ઘર માંડ્યું હતું. તેથી પોતે આટલા વખત પૂરતાં સાવ એકલાં થઈ જવાનાં તેનો પૂરો ખ્યાલ તેમને હતો. છતાં તેમણે કોઈ જ રુકાવટ કર્યા વિના પતિને પગપાળા જવાની અને ૯૯ કરવાની સંમતિ આપી. એમાં એમની પતિનિષ્ઠા તો ખરી જ, સાથે સાથે મૂંગી પરંતુ દઢ એવી ધર્મનિષ્ઠા પણ પ્રગટ થતી જોવાય છે.
(૧૦) તીર્થયાત્રા – ૨
આ પછી તો છગનભાઈને પદયાત્રાનો જાણે ચસકો લાગ્યો ! પહેલી ૧૯૮૯માં સંઘ સાથે, બીજી ૧૯૯૦માં એકલા; એ બે યાત્રા પછી થોડા જ મહિનામાં - ૧૯૯૧માં – અમદાવાદથી માકુભાઈ શેઠનો ઐતિહાસિક સંઘ નીકળવાનું જાહેર થયું. આ વાતની ખબર મળતાં જ તેમણે સજોડે સંઘમાં જોડાવાનું નક્કી કર્યું અને પોતાનું નામ પણ મોકલી દીધું. માકુભાઈ (શેઠ માણેકલાલ મનસુખભાઈ)નો સંઘ એ આ કાળનું - વીસમા સૈકાનું મોટું અને આશ્ચર્યરૂપ ધર્મકાર્ય હતું. સૂરિસમ્રાટ શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજના ઉપદેશથી તથા તેઓશ્રીના સાંનિધ્યમાં નીકળેલા આ સંઘે, મંત્રીશ્વર વસ્તુપાળ-તેજપાળના વિરાટ સંઘોની યાત્રા કેવી હશે, તેની અનુપમ ઝાંખી આપેલી. સંઘમાં તેર હજાર જેટલા યાત્રિકો હતા, તો તેરસોથી વધુ બળદગાડાં હતાં. પહેલું ગાડું સામા મુકામે પહોંચે ત્યારે છેલ્લું ગાડું પાછલા મુકામેથી આગળ વધવા માટે રસ્તો મળે તેની પ્રતીક્ષા કરતું હોય. સંઘનું પ્રસ્થાન થયું હોય ત્યારે અમદાવાદના માણેકચોક અને ત્રણ દરવાજાના વિસ્તારમાં સંઘને વળાવવા માટે પચાસ હજાર કરતાં વધુ જનસમૂહ ભેગો મળેલો. આ સમૂહમાં ભાવનગર રાજયના વયોવૃદ્ધ દીવાન સર પ્રભાશંકર પટ્ટણી પણ હતા. તે પ્રસંગે તેમણે કહેલું કે “આ તો સંઘની ભીડ છે. એમાં યાત્રિકોના ધક્કા પણ પુણ્ય હોય તો ખાવા મળે. આ ભીંસથી ડરીને ભાગી ન જવાય'.
૨૦
