Book Title: Vrundavanvilas
Author(s): Nathuram Premi
Publisher: Jain Hiteshi Karyalaya
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010716/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIvItarAgAya namaH jainahitaiSIke cauthe varSakA upahAra / kAzIvAsI kavivara bAba vRMdAvanajI racita vRndaavnvilaas| jise devarI (sAgara) nivAsI zrInAthUrAma premIne sampAdana kiyA aura bambaIstha-zrIjainahitaiSIkAryAlayanenirNayasAgarapresameM mudritakarAke prakAzita kiyaa| TRENabalatarrathikavahitvoiantvashatolatestosonlosarokarane.g zrIvIranirvANa savat 2434 / - naM.1. | isa graMthakI rajiSTarI ho gaI hai hamArI AjJAke vinA ise athavA isameMse kisI stotra vagairahako bhI na chpaaveN| Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIparamAtmane nmH| kavivara bAbU vRndAvanajIkA jiivncritr| jayanti te sukRtino rasasiddhAH kviishvraaH| nAsti yeSAM yazAkAye jarAmaraNajaM bhayam // 1 // te dhanyAne mahAtmAnasteSAM loke sthitaM yshH| yairnibaddhAni kAvyAni ye vA kAvyeSu kIrtitAH // 1 // (kasyacitkave.) ___"ve puNyAtmA rasasiddha kavIzvara jayavanta haiM, jinake yazarUpI zarI*rako kamI jarAmaraNarUpa bhaya nahIM gheratA // 1 // " ___ "ve mahAtmA puruSa dhanya hai, aura unhIMkA yaza sasArameM sthira hai, jinhoMne kAvyoMkI racanA kI hai / athavA jinakI kAvyoMmeM kIrti gAI gaI hai // 2 // " kAzIvAsI kavivara bAbU vRndAvanajIkA paugalika zarIra Aja sasArameM nahIM hai| usakA agnisaMskAra hue nyUnAdhika 50 varSa vIta gaye / parantu * unakA yaza-zarIra jyoM kA so kiMbahunA usase bhI adhika prabhAvazAlIrupameM virAjamAna hai| aura javataka hindIbhASA tathA usake jAnanevAle hai, taavataka ajara amara rahegA / jo cirasthAyI yaza kaviyoMko unakI pratibhA-1 prasUta kavitAse prApta hotA hai, vaha yaza rAjAoMko mahArAjAoko tathA / kuverasadRza dhaniyA~ko apanA sarvakha luTA denepara bhI nahIM mila sktaa| hai / kavivara vRndAvanajIne cAra pAca granthoMkI racanA karake jaimI kIrti * sampAdana kI hai, kyA kavitAke sivAya aura koI dvAra aisA hai, jisase vaisI kIrti prApta ho sakai ? hama to kaheMge ki nahIM / mahAtmA gRndAvana-1 jIko dhanya hai, jinakA yaza unake uttamottama kAvyoMkI racanAke kAraNa Aja pratyeka jainIkI jijJApara nRtya kara rahA hai| Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 kavivaravRndAvanajIkA __ kavivara vRndAvanajIkI kavitA kaisI hai, usakA varNana zabdose nahI kiyA jA sakatA hai| jo loga kavitAke marmako jAnanevAle haiM, unheM khaya * * pATha karake dekhanA cAhiye / kyoki-- "nivedyamAnaM zatazo'pi jAnate sphuTa rasaM nAnubhavanti taM janAH" ___ kavitA bAhya zAbdAdi vicArase prAya saba kaviyokI eka sI hotI hai| hai parantu jo loga marmajJa haiM, unheM usameM utkRSTatA tathA nikRSTatA dikhalAI / detI hai| kisI kavine kaisA acchA kahA hai ki, apUrai bhAti mAratyAH kAvyAmRtaphale rsH| vaNe sarvasAmAnye svAduvitkevalaM kviH|| * arthAt " sarakhatIke kAvyAmRtarUpI phalameM eka apUrva hI rasa hai, jo carvaNa karanemeM to sabako ekasA jAna par3atA hai, parantu usakA khAda ke vala kavi (marmajJa )hI jAnate haiN|" / vRndAvanajI khAbhAvika kavi the| unheM jo kavitvazakti prApta thI, u* nameM jo kavipratibhA thI, usakA upArjana pustakoMke athavA kisI guruke dvArA nahIM huA thA kintu vaha pUrvajanmake saskArase prApta huI thii| unakI kavitAmeM khAbhAvikatA aura saralatA bahuta hai / vanAvaTI akhAmA-1 vika kavitA karanemeM jAna par3atA hai, unakI buddhi kabhI agrasara nahIM huI / gArarasakI kavitA karanekI ora bhI unakI kabhI pravRtti nahIM huii| jisa rasake pAna karanese jarAmaraNarUpa dukha adhika nahIM satAte hai aura jisase sasAra prAya. vimukha ho rahA hai, usa adhyAtma tathA bhaktirasakA mathana karanemeM hI kavivarakI lekhanI ivI rahI hai / gRhasthAvasthA meM rahakara bhI kevala zAntirasakI ora pravRtti dekhakara dUsare logoko Azcarya hogaa| parantu jainiyoMke liye yaha eka ati sAmAnya viSaya hai / kyoMki jaina-1 dharmakI sampUrNa zikSAokA jhukAva prAya. isI orako rahatA hai / zAntirasako prazasAmeM zrImunisundarasUrine kahA hai ki* "sarvanaGgalanidhau hRdi yasin saGgate nirupamaM sukhameti / - muktizarma ca vazIbhavati drAk taM budhA bhajata zAntarasendram // " * arthAt " jisake hRdayameM prApta honese anupama sukhakI prApti RRRRRRR RR----- Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanacaritra / hotI hai aura zIghra hI muktilakSmI vazameM ho jAtI hai, buddhivAn puruSa sapUrNa magaloke samudrakharUpa usa zAnta rasendrakA anubhavana sevana karate haiN|" kavivara vRndAvanajIkI kavitAkI AlocanA karaneke pahile hama unakI jIvanacaritrasambadhI do cAra bAte jo yahA vahAse ekatra kI gaI hai, pragaTa kara denA ucita samajhate haiM / kheda hai ki, avakAzake abhAvase aura kAzI, ArA Adi sthAnomeM khaya jAkara zodha karanekA avasara na pAnese hama kavivarake viSayameM adhika paricaya deneko samartha nahIM ho sake, taubhI "pIyUSaM na hi ni-zeSaM piyaveva sukhAyate " kI uktike anusAra hamako AzA hai ki, yaha thoDA bhI paricaya pAThakoMko satopaprada hue vinA na rhegaa| 4 sunAmadheya kavivara vAvU vRndAvanajIkA janma zAhAbAda jileke bArA nAmaka grAmameM vikrama saMvat 1848 meM huA thA / Apa jagatprasiddha agravAla zake goyala gotrameM utpanna hue the| Apake pUrvapuruSa ukta prAma-* meM hI rahate the / vArAmeM ekavAga ava taka maujUda hai, jise lAlabAbAkA bAga kahate haiN| lAlUbAbA athavA lAlajI kavivarake pitAmahakA nAma thaa| * vArAkA nivAsa chor3akara kavivarake vaMzadhara kAzImeM Akara rahane lage the| savat 1860 meM kavivara bhI java ki unakI umara kevala 12 ka varSakI thI, kAzImeM A gaye the| jaisA ki isa payase pragaTa hotA hai:- yAnArasI ArA tAke bIca basai vArA, surasarike kinArA vahAM janama hamArA hai / aura maDatAla mAgha seta caudai soma puSya, kanyA / *lane bhAnu aMzasattAIsa dhArA hai // sAThamAhi kAzI Aye tahAM satasaMga pAye, jainadharmamarma lahi marma saba DArA hai| sailI sukhadAI / bhAI kAzInAtha Adi jahAM, adhyAtamabAnIkI akhaMDa bahai dhArA hai| * kavivarake vazakA varNana pravacanasArakI prazastimeM bahuta vistArase diyA hai, isaliye hama use yahA uddhRta karate haiN| mArgazIrSa gata doya, aura pandraha anumaano| nArAyana vica caMdra jAni, au sataraha jaano| * 1 gagAjIke kinAre / 2 savat 1848 mASa zudhA 14 somavAra, pupyanakSatra, kanyA lasa, bhAnu aza 27 ke zubha muhUrtameM kavivarakA janma huA thaa| Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vRndAvanajIkA isI bIca harivaMzalAla, bAbA gRha jaaye| nAma sahArUsAha, sAhajUke kahalAye // bAbA hIrAnaMdasAha, sundara suta tinke| paMca putra dhanadharmavAna, gunajuta the inake / prathamai rAjArAma babA, phira abhayarAja sunu / udayarAja uttama subhAva, AnandamUrti gunu / bhogarAja cauthe kaho, jogarAja puni jAniye / ina pitu lagi kAzI, nivAsa asa mAniye // aba bAbA khuzahAlacanda, sutakA suna varanana / sItArAma sujJAnavAna, vaMdoM dina caranana // dadA hamAre lAlajI, vo kula auguna khaMDita / tina suta dharmacanda mo pitu saba, zubha jasamaMDita // tinako dAsa kahAya, nAma mo vRndAvana hai| eka bAta au doya putra, mokoM yaha jana hai / mahAvIra hai zrAta nAma, so choTo jaano| jyeSTha putrako nAma, ajita imi kari paramAno // mo laghu suta hai zikharacanda, suMdara suta jyeSThako / imi paripATI jAniye, kaho nAma laghu shresstthko|| maMgasira sita tithi terasa, kAzImeM taba jaano| vikramAbdagata sataraha se, navavidita sumAno // * isa prazastise aisA jAna par3atA hai ki, pahale inake vazadhara kAzImeM hI hai rahate the| pIchese vArA cale gaye the, aura vArAse phira kAzImeM rahane lge| the| harivazalAla aura khuzahAlacandamese harivaMzalAlakA kuTumba to jogarAjajIkI pIDhItaka kAzImeM hI rahA hai| parantu khuzAlacandakA kuTumva zAyada sthAnAntara kara gayA thaa| aura savat 1709 meM phira kAzI A rahA thaa| kavivarake pitA bAbU dharmacandrajI kAzImeM bAbarazahIdakI ga lImeM rahate the| 1 harSakA viSaya hai ki, kavivarakA vaMza ArAmeM aba taka vidyamAna hai / KKHARA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "vNshvRkss| harivaMzalAla khuzAlacanda sItArAma sahArUsAha lAlajI hIrAnandasAha dharmacanda rAjArAma abhayarAja udayarAja bhojarAja jogarAja jiivncritr| kavivRndAvana mahAvIraprasAda ajitadAsa zikharacanda sundaradAsa purupottamadAsa haridAsa ziromaNi hanumAnadAsa gulAvadAsa mahatAva vulAkacanda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R RRRRRRRNA kavivara vRndAvanajIkA yadyapi usakI Arthika avasthA pUrvakI nAI nahIM hai, parantu sAdhAraNa lo gose kahIM acchI hai| * kavivarake jyeSTha putra vAvU ajitadAsajIkA vivAha ArAmeM bAbU munnIlAlajIkI suputrIse huA thA / munnIlAlajI ArAmeM eka pratiSThita dhanI the| vAvU ajitadAsa prAyaH apanI sasurAlameM AyA jAyA karate the aura pIche vahI rahane lage the| usI samayase unakA kuTumba ArAnivAsI ho / gyaa| ArAmeM rahate hue use lagabhaga 60 varSa ho gye| * kavivarake do putromeMse kevala ajitadAsajIse vazakI rakSA huI / shi| kharacandajIke koI santAna nahIM huI / ajitadAsajIke sundaradAsa, puru SottamadAsa, aura haridAsanAmake tIna putra hue the / ina tInoMkA janma * ArAmeM hI huA thA, jinameM se sundaradAsake koI satAna nahIM huI / puruSoattamadAsake ziromaNivIvI nAmakI eka putrI hai, jo ki abhI jIvita haiM, aura vAvU haridAsajIke hanumAnadAsa, gulAvadAsa, mahatAvadAsa, aur| / vulAkacandanAmake cAra putra hai| zrIjIse prArthanA hai ki, unakA vaza cirakAlataka sasArameM rahai, aura usameM aneka pratibhAzAlI kaviratna utpanna hoN| __ vAvU ajitadAsajI bhI apane pitAke samAna kavi the / kavivara vRndAvanajIne chandazataka nAmakA jo piMgalakA anya banAyA hai, vaha inhIke paDhaneke liye banAyA thaa| jaisA ki, usakI prazastimeM likhA hai_ajitadAsa nija subanake, paDhanaheta abhinanda / zrIjinanda sukhakandako, racyo chaMda yaha vRnda // ___ kavivarakI icchA thI ki gosvAmI tulasIdAsakRta rAmAyaNa sahana / * eka jainarAmAyaNa vanAI jAve, to sasArakA bahuta upakAra ho / parantu * unakI yaha icchA pUrNa na huI / nidAna mRtyuke mamaya unhoMne apane putrme| kahA ki, janarAmAyaNako banAke tuma merI eka icchAkI pani magnA / / harpakA sthAna hai ki, apane pitAkI AjA zigedhArga karake yA ajitadAsajIne janarAmAyaNa banAnA prArama kara dI aura usake 71 nagArI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiivncritr| racanA bhI kara DAlI / parantu kheda hai ki, asamayameM hI nirdayI kAlane / * unheM isa saMsArase uThA liyaa| * ArAmeM bAbU haridAsajIke pAsa ukta rAmAyaNa sarakSita hai, aura sunA hai ki, bAbU haridAsajI khaya use pUrNa karanekA prayatna kara rahe haiN| unheM * hindIkI sAdhAraNa kavitA karanekA abhyAsa hai| kavivarake pitA bAbU dharmacandrajI kAzImeM vAvarazahIdakI galImeM rahate the| Apa baDe bhArI dharmAtmA aura gaNyamAnya puruSa the / ApakI zArIrika sampatti aisI acchI thI ki, usa samaya kAzImeM zAyada hI koI u-* nake samAna valavAna ho / kahate haiM, Apako kSetrapAla aura padmAvatI de-1 vIkA iSTa thaa| ekavAra gopAlamandirake adhyakSa jainiyoMke pacAyatI * mandirakA mArga banda karanepara utArU ho gaye / eka dina una sabane rAtabharameM mandirake mArgapara dIvAra khaDI kara dI ! dUsare dina jaba * vAbU dharmacandrajI apane dvArapara baiThe hue dAtoMna kara rahe the, tava va tase jainiyoMne Akara kahA. "vAbU sAhaba! Apake rahate hue pacAyatI mandirakI rAha banda kara dI gii| isake sunate hI dharmacandrajIkA dhArmika joza bhabhaka utthaa| ve usI samaya dAtoMna pheMkakara uTha khaDe hue / jAkara / dekhA, to Der3a puruSa UcI dIvAra khar3I ho gaI hai| krodhameM apane Apeko / bhalakara dharmacandrajI chalAMga mArake dIvArapara caDha gye| aura use lAta se dhUsose hI unhoMne cakanAcUra kara DAlI / brAhmaNone vaDA hallA macAyA / sabake saba lAThiyA lekara dharmacandrajIpara TUTa paDe / parantu java dharmacandrajI unake sammukha lAThI lekara aura yaha kahakara ki, " dekheM, Aja kisakI / mAne bhaisA janA hai " khar3e ho gaye, tava kisIkA bhI sAhasa na huaa| i-* nake parAkramako dekhakara koI eka hAtha bhI na uThA sakA / sabake saba a-1 panAsA muha lekara kalekTarakI koThIpara pahuce / idhara dharmacandrajI bhI ghara *A kapaDe badalakara sAhaba vahAdurase jAke mile aura vAradAtakA sArA hAla vayAna karake nyAyakI prArthanA karane lage / sAhava kalekTarane usI * samaya AjJA dekara jo isa mAmalemeM zAmila the, aise do hajAra A damiyoMko giraphtAra karAyA aura mukadamA calAyA / antameM vahutase A Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vRndAvanajIkA dimiyoMko jailakI sajA milI aura bahutase mucalakA lekara chor3a diye gaye / inhIM dharmavIra dharmacandrajIke yahA kavivara vRndAvanajIne janma liyA thaa| * kavivarakI mAtAkA nAma sitAvo aura strIkA rukmaNi thA jaisA ki, chandazatakakI prazastise vidita hotA hai / rukmaNi vaDI dharmaparAyaNA aura pativratA strI thii| kahate haiM ki, use likhanA par3hanA bhI acchItarahase AtA thaa| kavivarakA apanI patiprANA bhAryAse atizaya prema thaa| pranthaprazastime usakA nAma pragaTa karanA hI unake premakA eka yatheSTa pramANa / hai|chndshtkkaa majubhASiNI chandakA udAharaNa, jAna par3atA hai ki, unhoMne * apanI guNavatI bhAryAkA Adarza sammukha rakhakara hI banAyA thA, pramadA pravIna batalIna paavnii| divazIlapAli kularIti raakhinii| jala anna zodhi munidaandaayinii| vaha dhanya nAri mRdumNjumaapinii|| kheda hai ki, vartamAnameM aisI striyA durlabha ho gaI haiN| rukmaNike pitAkA ghara arthAt vRndAvanajIkI sasurAla kAzIke ThaTherI bAjArameM thii| unake zvasura eka bar3e bhArI dhanika the / unake yahA usa samaya TakasAlakA kAma hotA thaa| hamAre bahutase pAThaka isa bAtako jAnate hoMge ki, pahale sarakArI TakasAleM nahIM thii| mahAjanoMkI TakasAloM* meM hI sikkA tayAra hotA thaa| Ajakalake samAna usa samayakI gavarnameMTa 1 solaha AnemeM 10 AnekA sikkA dekara prajAkI pravaMcanA nahIM karatI thii| " atu, eka dina eka kirAnI agreja kavivarakI sasurAlameM AyA / usa samaya ve vahIpara upasthita the| usane inake zvasurase kahA ki, "hama tumhArA kArakhAnA dekhanA cAhatA hai ki, usameM kaise sike tayAra hote haiM" * vRndAvanajIne batAnese inakAra kara diyA, aura adhika bAtacIta karanepara usase kaha diyA, ki "jAo tumhAre sarIkhe bahuta kirAnI dekhe haiN|" pAThakoMko jAnanA cAhiye ki, prajAke hRdayameM usa samaya aprejoMkA itanA / Ataka nahI thA, jaisA ki Ajakala hai / usa samayake agreja prajAse hi Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanacarinna / lamila kara rahanekI koziza karate the| parantu Ajakala unakA mastaka AsamAnase chU gayA hai / aba ve sarva sAdhAraNase milanemeM ghRNA prakAza karate haiM / prajA bhI aba unheM eka hauA samajhatI hai| * daivayogase kucha dina pIche vahI kirAnI kAzIkA kalekTara hokara aayaa| usa samaya hamAre kavivara sarakArI khajAcI the / sAhaba vahAdurane pahalI mulAkAtahIme inheM pahacAna liyA aura jImeM badalA cukAnekI * ThAna lI / vRndAvanajI bahuta hozayArI aura dayAnatadArIse kAma karate the| parantu jaba aphasara hI duzmana bana gayA thA, to kahA taka jAna bctii| Akhira eka jAla banAkara sAhabane inhe tIna varSakI jaila de dii| aura inheM zAntipUrvaka usa atyAcArako sahanA par3A / una dino jilAkA * majiSTreTa hI jilAkA rAjA samajhA jAtA thA aura manamAnI navyAvI kara * sakatA thaa| phira inakA nyAya anyAya kauna pUchatA thaa| ___ kucha dinake pazcAt eka dina sabere hI sAhaba kalekTara jaila dekhane gye| usa samaya hamAre kavivara jailakI koTharIme padmAsana baiThe hue, "he dInabandhu zrIpati karunAnidhAnanI / aba merI vyathA kyoM na haro vAra kyA lgii|" - isa stutiko banAte jAte the aura bhairavImeM gAte the| unameM yaha eka apUrva zakti thI ki, jinendradevake dhyAnameM mama hokara ve dhArApravAha ka*vitA kara sakate the| unhone do lekhaka isI liye naukara rakha choDe the ki-jo kavitA ve vanAveM, unheM likha leveM / parantu jailakI koTharImeM kauna thA jo likha letA? bhagavAnakI stuti karate samaya ve sivAya bhagavAnake aura kisIko nahIM dekhate the| gAte samaya unakI AsoMse Asa vaha rahe the / sAhaba bahuta dera unakI yaha dazA dekhate rahe aura koTharIke pAsa khaDe rhe| unhoMne "khajAcI bAbU ! khajAcI cAvU!" kahakara kaI bAra pukArA, parantu kavivarakI samAdhi nahIM TUTI / nidAna sAhaba bahAdura apane Aphisako lauTa gye| thor3I derame eka sipAhIke dvArA yu* lavAkara unhoMne pUchA, "tuma kyA gATA thA, aura roTA thaa| ' kaviva-y Irane uttara diyA, " apane bhagavAnase tumhAre julmakI phariyAda krtaa| Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vRndAvanajIkA thA!" tava sAhabane kahA, "tuma kyA kahaTA thA, hama sunanA cAhaTA / hai|" isapara kavivarane sArI vinatI sAhavako par3hakara sunAI aura usakA artha bhI samajhAyA, jisase pASANahRdaya agrejakA hRdaya bhI pighala gyaa| usane usI samaya tIna varSakI jailako eka mahInAkI kara dI / aura kahA, eka mAsa pUrNa ho jAne do, do cAra dina bAkI hai / isa viicmeN| * Apa dinabhara cAhe jahA rahaiM, parantu rAtako jailameM Akara so rahA kreN| kavivarakI isI ghaTanAse "he dInabaMdhu zrIpati" kI vinatIkA mAhAtmya itanA bar3ha gayA ki, Aja vaha sAre jainasamAjameM ghara ghara gAI jAtI hai| * aura saMkaTamocanastrotrake nAmase prasiddha ho gaI hai| jaila jAnekI ghaTanAke kavivarakI kavitAmeM bahutase pramANa milate haiM, jinameMse hama thor3ese yahA uddhRta karate haiM: "ava mopara kyoM na kRpA karate, yaha kyA aMdhera jamAnA hai| * insApha karo mata dera karo, sukhavRnda bharo bhagavAnA hai / " (pRSTa 2) "vRSacandanandavRndako, upasarga nivaaro|" (pRSTha 20) / "isa vako jinabhaktako, dukha vyakta staavai| ai mAta tujhe dekhake, karuNA nahIM bhAvai // " "be jAnameM gunAha mujhase bana gayA sahI, kakarIke corako kaTAra, mAriye nahIM // " "aba mo dukha dekhi dravI karuNAnidhi,rAkhahu lAja gahau mama hAthA // " "kyoM na harau hamarI yaha Apati" ina saba kavitAose pratyeka puruSa anumAna kara makanA hai ki, abazya hI kisI sakaTake samayameM unhoMne ye udAra nikAle hai| nimnalikhina padyose to vilakula hI spaSTa ho jAtA hai ki, ve lakI vipatimeM pr| "zrIpati mohi jAna jana apano, haro vidhana dukha dArida jel|" Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanacaritra / "hameM ApakA hai bar3A AsarA / suno dInake baMdhu dAtA vraa|| nRpAgAragatite kAr3hiye / amaidAna AnaMdako bADhiye // " * aisA jAna paDatA hai ki, isa granthame jitane stotra haiM, ve prAyaH saba kArAgRhameM banAye gaye hai| sabameM unake hRdayake apAra dukhakI jhalaka dikhalAI detI hai, jisase pASANahRdayameM bhI karuNAkA prAdurbhAva hotA hai| * kAzIke rAjaghATapara phuTahI koThIme eka gArDana sAhava saudAgara rahate hai| *the / unakI eka bar3I bhArI dUkAna thii| sunate haiM, kucha dino Apa unakI / dUkAnakA kAma karate rahe haiN| eka prakArase Apa unake mainejara hI the| kArakhAne meM bhI kAgaja peMsila Apake sAtha rahatI thii| Apa kAmakI ra dekhabhAla karate jAte the aura kavitA bhI racate jAte the / kavitA karanekI zakti unameM aisI adbhuta thI ki, dekhane sunanevAle Azcarya karate the| bAta *karate 2 ve sundara kavitA karake logoMkA mana haraNa kara lete the| / kahate haiM, Apa jaba jinamandirameM darzana karane jAyA karate the, tava nisa navIna stotra banAkara darzana karate the| lekhaka unake nirantara sAtha rahatA thA, jo usa kavitAko tatkAla hI likha letA thaa| sunate hai, de vIdAsajI jinake thor3ese pada isa granthameM sagraha kiye gaye haiM, unake yahA 1 isI kAryapara niyata the / devIdAsajIse ApakA vizeSa sauhArda thA / a neka padoMmeM vRnda aura devIkA ekatra nAma dekhakara isa bAtame koI sa-1 kendeha nahIM rahatA / koI 2 kahate haiM ki, hamAre kavivara hI apanA nAma * kabhI 2 devIdAsa likhate the, kyoMki unheM padmAvatI devIkA iSTa thaa|prntu 1 yaha patha zrIlalitakIrti bhaTTArakakI ciTThImeM likhA hai / isase sandeha hotA hai ki, yaha patra kyA unhoMne kaidakhAnemese likhA thA ! patrake prAramameM jo viSaya likhA hai, usase isa pathakA tathA isake Uparake sAravatI chandakA sambandha nahIM milatA hai| kahIM aisA na ho ki, kisI stotrameMke ye para hoM aura ciTThI nakala karanevAle mahAzayane bhUlase ciTThImeM zAmila kara liye hoN| ina poMke "dInake baMdhuke dAtAvarA" Adi sambodhana bhI jinadevake jAna par3ate haiN| jo ho, yadi nizcaya hI jelakhAnemeM yaha patra likhAgayA hai, to isa bAtakA patAraga jAtA hai ki, savat 1891 meM kavivarako 'nRpAgAragartameM par3anA par3A thaa| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kavivara vRndAvanajIkA yaha kevala eka prama hai| kyoMki yadi aisA hotA, to kahIra ekahI padameM devI aura vRnda do nAma nahIM likhe jaate| * devIdAsa nAmake aneka kavi hue haiN| parantu anusaMdhAna karanese vidita huA ki, vRndAvanajIke samayameM unameM koI bhI nahIM hue haiN| hamAre kavivarake sAthI devIdAsajI bhI kavi the, parantu abhItaka unakA koI khatana / prantha upalabdha nahIM huaa| kAzIke zAstrabhaDArameM jahAse kihamane yaha grantha saMgraha kiyA hai, kavivara devIdAsajIkRta pravacanasAragrantha milA thA, jisase / hamane samajhA thA ki, ye hI kavivara vRndAvanake sAthI devIdAsajI hoNge| * parantu usakI prazasti dekhanese yaha anumAna ThIka nahIM nikalA / pravacana* sArake kartA devIdAsa orachA rAjyake antargata dugoDA prAmake rahanevAle golAlAre kharauvA jainI the| unhoMne savat 1824 meM ukta grantha banAyA * thaa| paramAnandavilAsa nAmakA grantha bhI zAyada unhIM devIdAsakA banAyA huA hai| * ArAke vRddha puruSoMke dvArA vidita huA hai ki, vRndAvanajIkA zarIra sarva thaa| arthAt na lambe na nATe sAdhAraNa kadake puruSa the| raMga gehu~-1 A thA / dhotI mirajaI aura pagar3I yahI ApakI sAdhAraNa dezI pozAka thii| kabhI 2 Apa TopI bhI lagAte the| mRtyuke 5-7 varSa pahalese / ve udAsIna vRttimeM rahane lage the| isa liye kevala eka kopIna aura cA dara ye do hI vana rakhane lage the| jUtA pahinanA bhI chor3a diyA thaa| * kavivarako kahate haiM, yuvAvasthAmeM kevala eka bhaga paunekA vyasana thaa| / usake gulAbI nazemeM Apa dhArApravAha kavitA kiyA karate the| ApakI guptadAna karaneke viSayameM bar3I bhArI khyAti thii| anAthaM dIna dukhiyoMke Apa paramabandhu the| hai ApakA khabhAva bahuta zAnta thA / ArAmeM eka zItalagiri nAmake * sanyAsI ekabAra Aye the| Apa unase milane gaye, to maile pairo hI unake vichaunepara cale gaye / isase sAdhumahArAjakA mijAja garama ho gyaa| taba kavivarane kahA ki, "vAha ! nAma zItalagiri aura kAma jvAlAmukhIkA !" yaha sunakara sanyAsIjI lajita ho gye| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanacaritra / 15 __ ArAmeM Apa prAyaH AyA jAyA karate the / vahAke bAbU parameSThIdAsajIse ApakA vizeSa dharmasneha thA / unheM kavitAse atizaya prema thA / adhyAtmazAstroM ke jJAtA bhI Apa khUba the| inake viSayameM kavivarane pravacanasArameM likhA hai, saMvata caurAnameM subhAya / bhArateM parameSThIsahAya // adhyAtamaraMga page pravIna kavitAmeM mana nizidivasa lIna // sajjanatA guna garuve gaMbhIra / kula agravAla suvizAla dhIra // te mama upagArI prathama parma / sAMce saradhAnI vigata marma // * ArAke vAbU sImadharadAsajIse bhI ApakI dharmacarcA huA karatI thii| savat 1860 meM jaba kavivara kAzImeM Aye the, usa samaya vahA jainadharmake jJAtAokI acchI zailI thii| AvRtarAmajI, sukhalAlajI seThI, vakasUlAlajI, kAzInAthajI, nanhUMjI, anantarAmajI, mUlacandajI, gokulacandajI, udayarAjajI, gulAvacandajI, bhairavaprasAdajI agravAla, Adi aneka sajjana dharmAtmAoMke nAma kavivarane apane anyoMkI prazastimeM diye| hai| ina sabakI satasagatise hI kavivarako jainadharmase prIti utpanna huI thii| 1 aura inhIMkI preraNAse granthoke racanekA unhoMne prArama kiyA thA / bAbU sukhalAlajIko tIsa cauvIsIpAThakI prazastimeM kavivarane apanA guru batalAyA hai: "kAzIjImeM kAzInAtha bhUlacanda naMtarAma, nahUMjI gulAbacanda preraka prmaaniyo| tahAM dharmacandananda ziSya sukhalAlajIko, vRndAvana agravAla golagotI vAniyo / " bAbU udayarAjajI lamecUse kavivarakI atizaya prIti thI / apane pra-1 nthoMmeM unhoMne unakA bar3e Adarase saraNa kiyA hai. "sItArAma punIta tAta, jasu mAtu hulaaso| jJAti lamecU jainadharmakula, vidita prkaaso|| tasu kula-kamala-diniMda, prAta mama udayarAja vara / adhyAtamarasa chake, bhaka jinavarake dir3hatara // " Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 kavivara vRndAvanajIkA __udayarAjajI kAzIke eka prasiddha dhanika the| kAzImeM "khaDgasiMha udayarAjajI ke nAmase avataka unakI dUkAna calatI hai| parantu kheda hai ki, unake vazameM aba koI nahIM haiN| unake vaDe veTe vAbU rAjAjI aura * choTe beTe bAvU lakSmIcadrajIkI do vidhavA striyA haiM / kucha dina hue unhone se * eka vAlaka goda liyA hai| parantu sunate hai ki, unake nAtIkI taraphase / | unake dAmAdane khaya vArisa bananeke liye mukaddamA dAyara kiyA hai| yaha khedakI bAta hai| kAzIjIke melapure muhalleme udayarAjajIkA vnvaayaa| huA eka vaDA mandira tathA unake gharapara banA huA eka mudara caityAlaya * unake dharmapremako Ajataka pragaTa kara rahe haiN| * kavivarake choTe bhAI bAbU mahAvIraprasAdajIko bhI jinazAsanake sAtha / * aTUTa prema thA / bhelapureke mandiroMke viSayameM Apa kaI mukadame lar3e the| * yaha unhIMke parizramakA phala hai ki, zvetAmvariyoMke mandirameM digamvarI * mUrti sthApita hai, kintu digamvarI mandirame eka bhI zvetAmbarI mUrti nahIM hai| * kavivarako matravidyApara bahuta vizvAsa thaa| kAzIke pustakAlayameM isa granthake prakAzakane kavivarake hAthakI likhI huI eka pustaka desI thI, jisameM saikaDoM matrokA sagraha hai| aura unameMse aneka matropara im| prakAra likhA huA hai, "yaha mana bahuta prAbhAvika hai, ime hamane svaya siddha karake dekhA hai"| "yaha hamAre eka mitrane mina kiyA hai|" "yaha * amuka puruSane hamako likhavAyA thA, usane bahuta pragasA kI thii| parantu * hamane siddha nahIM kiyaa|" "isase amuka kArya hotA hai, isane amuka 1 upadrava hote haiM" ityAdi / isase unake matrajJa honemeM kimaprirArarA rA. pandeha zepa nahIM rahatA hai| * matrAdi prayogopara kavivarakA dRr3ha vidhAna thaa| isake liye itanA hI pramANa vahuna hai ki, unhoMne bhaTenI supArthanAyarA murAdamA janane Y liye tathA hAyaramameM vidharmiyoza niraskAra hone ke liye jamera lAlIna bhadhAraka zrIlalitasatijIMga prArthanA kI thI ki, masina Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . jIvanacaritra / Apa koI matra prayoga kreN| (dekho pRSTha 112-13) aura unake vizvAXsase ukta dono kAyomeM saphalatA bhI huI thii| * apane pitAke samAna kavivara bhI padmAvatI devIke bhakta the| sunate haiM, unheM padmAvatI devI siddha bhI ho gaI thii| padmAvatI stotrase unakI padmAvatIke viSayame jo bhakti thI, vaha acchI tarahase pragaTa hotI hai| niiimattajJAnapara bhI unheM vizvAsa thA, jisake liye unakI banAI huI aI.. tyAsAkevalI pramANa hai| usameM unhoMne likhA hai "jinamArgameM yaha vaDA nimitta hai / ise hamane likhA hai ki, apanA vA parAyA upakAra hoy|" * vRndAvanajIkA janma saMvat 1848 meM huA thA, aura 1863 meM aarthAt kevala 15 varSakI avasthAmeM unhoMne pravacanasArakA padyAnuvAda karanA prAraMbha kara diyA thaa| isase pAThaka jAna sakate haiM ki, chuTapanahIse / unakI buddhi kaisI prakhara thI / isIse hamane kahA hai ki, unheM devadatta pratibhA thii| jo kavitA nAnApranthoke abhyAsase prApta hotI hai, vaha aisI *acchI nahIM hotI, jaisI devadatta pratibhA hotI hai| use bahuta abhyAsakI AvazyakatA nahIM hotI hai| kiMcit kAraNa milanese vaha prasphuTita ho uThatI hai / mahAnubhAva paDita ToDaramalajIkA pADila bhI aisA hI sunA jAtA hai / kahate hai ki, jina paDitajIke pAsa ToDaramalajI vidyAbhyAsa karate the, ve pATha par3hAte samaya kahate the, "bhAI ! tumhe kyA paDhAU ? jo batalAtA hU, vaha tumhAre hRdayameM pahalehI upasthita dekhatA hU!" * yaha jAnakara pAThakoMko Azcarya hogA ki, vRndAvanajI savat 18801 taka saMskRta nahIM jAnate the / paDitendra jayacandrajIko ciTThIse (pRSTa 132) yaha vAta spaSTa ho jAtI hai| usameM unhoMne sArakhata vyAkaraNake bhASAnuvAda karaneke viSayameM likhA hai ki, "Apa vahIM kAzImeM kisIse sArakhatacandrikA par3ha lenA / usase vodha ho jaavegaa| parantu isake pahale 1 unhoMne jo grantha banAye hai. aura unameM vizeSa karake cauvIsIpAThake prA raMbhake nAmAvalI stotrame saMskRta zabdokA jaisA samAveza kiyA hai, ume| * dekhakara yaha koI nahIM kaha sakatA hai ki, ve maskRta nahIM jAnane the| maskRtake par3he vinA bhASAkA aisA acchA jJAna sacamuca hI AzcaryakAraka hai| Ge Chan Han Rong Chan Duo Chan Zu Zu Duo Po Duo Chan Zu Zu Yu Chan Zu Zu Zu Ge Chan Zu Zu Chan Ge Chan Ge Ge Chan Rong 3 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 kavivara vRndAvanajIkI jAna pAtA hai ki, paMDinapravara jayacandrajIkI sammati ke anusAra hama mAre kavivagna ganarA vyAkaraNa zIghra hI paDha liyA thaa| kyoMki ahaM.. tyAsAkevalI nAmakI pothI jo bahuta karake savat 1891 meM banAI gii| hai, pati vinodIlAlajIkRta saMskRtakI mUla pustakakA padyAnuvAda hai|iske sivAya unAnajo savan 1884kI jeThayadI 5kojayapurake muprasiddha dIvAna hai| amaracandranIko patra likhA thA, usameM prathama zloka saMskRtameM likhA hai.-1 "praNamya nijagaDhanya jinendraM vinasUdanam / liNyate'do varaM patraM mitravargapramodadam // " aura urAkA uttara jo amaracandajIne bhejA hai, vaha bhI sava sskRtmeN| bhejA hai| yadi ye gaskRtajJa na hote, to unheM patrottara bhASAmeM hI likhaa| jAtAsiskRtajJa honekA eka tIsarA pramANa yaha hai ki, unhoMne mthuraanivaasii| paMDita campArAmajIse AdipurANake yajJAdhikArakI khaDAnvayI saMskRta TIkA banavAke magavAI thii| jaisA ki, unakI sarvat 1895 kI lisI huI ciThIse vidita hotA hai| "jajJAdhikAra jina AdipurANajIkA / khaNDAnvayI sugama tAsu prabuddha TIkA / he mitra mohi bhati zIghra banAya ThIkA / bhelo jise paDhata bhrAMti miTai suhIkA // " * 1 ahalpAsAkevaLIkI jo prati hamAre pAsa hai, usameM likhA hai saMvatsara vikrama vigata, candra raMdhra digavanda / mAgha kRSNa Au~ gurU, pUrana jayati jinanda // ___ isameM 'ra' zabdakA artha sandehayukta hai| yadi raMdhakA artha nava mAnA jAve, to ukta poyI 1891 kI banI ThaharatI hai / parantu isI doheke nIce savat / 1 1885 mAgha zuklA caturdazI likhA hai| jisase ama hotA hai ki, kahIM rakA ! artha ATha na hotA ho / kyoMki bananeke pIche pustakakI prati likhI gaI hogii| pahale nahIM jo ho, parantu itanA nizcaya hai ki, pAsAkevalI 1880 ke pazcA takI banI huI hai, jaba kavivara sarakata ho cuke the| * 2 isa ciTThImeM bhI rama zabda diyA hai, jisase ATha navakA ama hotA hai| RPARMATHAKHARMA mA Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jiivncrin| 4-01-3-3 --.".+2 --- - ----- - nagranpo unAne pIche paDhA bhI thA. jo ki, unakI "AdipurANatuti "me vidita hotA hai / usameM likhA hai, jinamenAcAraja phaviMdane, yaha purANa bhAkhA aghhaann| * vRndAvana tAko rasa cAsata, jo saba nigamAgamako Anana // ", nasana pramANose kavivara pIchese saskRtake jJAtA hogaye the, isa vipayame aba koI sandeha nahIM rahatA hai| kavivara vRndAvanajIke samayameM jayapurameM sarvArthasiddhi, jJAnArNava Adi aneka granthoke bhApATokAkAra paDita jayacandrajI, unake putra kavivara nandalAlajI, paDita mannAlAlajI, prajAke liye apane prANoMkA utsrg-kr| denevAle dIvAna amaracandrajI,mathurAmeM AdipurANake saMskRta TIkAkAra pa0 campArAmajI. zeTha lakSmIcandrajI, aura prayAgame ajameravAle vidvAn bhadhAraka / zrIlalitakIrtijI, Adi gaNyamAnya purupa jIvita the| inameMse aneka mahAzayAMke sAtha kavivarakA patravyavahAra huA karatA thA / thoDese patra jo hamako kAzIma prApta hue hai, ve isa pranthameM prakAzita kiye jAte haiN| unase usa samayakI bahuta hI bAteM vidita hogI / yadi kavivarake kuTumbI jana parizrama kare aura isa ora dhyAna deveM, to unake saprahameM vIso patra prApta ho sakate haiM, jinase usa samayakI ekase eka apUrva bAteM mAlUma ho / * makatI hai| / kavicarake samayameM terahapatha aura gumAnapathakA udaya ho cukA thaa| * kavivara vIsapathI AnAyake dhAraka the| parantu usa samaya sarva saadhaar|nnke kiMbahunA vidvAnoke hRdayameM pathoke aise jhagar3e nahI the, jaise ki A*jakala hote hai / paDita jayacandrajIke isa viSayameM kaise sundara vicAra the, ve unakI ciTThI paDhanese vidita ho sakate haiN| aura vRndAvanajIke kaise vicAra the, ve unakI padmAvatI stotrake nIce dI huI TippaNIse pragaTa hote * hai| yadi Ajakalake vidvAn tathA sAdhAraNa buddhivAle sajana ukta dono| 1jainamahAsamAke bhUtapUrva sabhApati rAjA lakSmaNadAsajIke pitaa| ve bhI vaiSNava * matake upAmaka bane hue the| kavivarane unheM 'jinagunamama karaneke liye campA rAmajIko likhA thaa| RKKARKAR Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vRndAvanajIkI terahapathI aura vIsapaMthI paDitoMkI sI madhyasthabuddhi dhAraNa karake paM-1 thoMke jhagar3oMse udAsIna rahaiM, to samAjakA bahuta kucha kalyANa ho| sakatA hai| __ kavivarake samayakI do ghaTanAyeM jAnane yogya haiN| eka to bhadainI - pArzvanAthake viSayameM zvetAmbariyokA upadrava aura dUsarA hAtharasake rathako rokaneke liye vaiSNavoMkA kiyA huA vighna / pahalI ghaTanAse yaha jAna paDatA hai ki, zvetAmbarI bhAiyokI tIthAke viSayame digambariyoMke prati jo kRpA rahatI hai, vaha bahuta dinoMse hai / digamvariyoMko pramAdameM par3e hue * pAkara pratyeka tIrthapara isI tarahase unhone apane aDDe jamA liye hai / aura yaha prayatna kaI sau varSase unhoMne jArI kara rakkhA hai. aisA jAna * par3atA hai| Apasake lar3AI jhagar3oMke kAraNa deza vartamAna durdagAko prApta ho gayA hai, to bhI unake prayatna vanda nahIM hote haiN| vRndAvanI likhate / hai ki, "kAzIjIse digamvariyoMkA tIrtha uThAneke liye zvetAmbariyoMne / bar3A bhArI upadrava macAyA thaa| pahale kAzIkI adAlatameM mukaddamA huA * thA, usameM hAra jAnepara apIla kI thI, aura usameM bhI hAra honese Akhira unhone ilAhAvAdakI hAIkorTameM bar3e jora aura prayatnake sAtha a-1 pIlakI kArravAI kI thii|" parantu Akhira sAcako Aca nahIM aaii| digambariyoMkI hI vijaya huii| dUsarI ghaTanA hAtharasake rathakI hai / isame / daulatarAmAdi mithyAtiyoMne var3A bhArI vina kiyA thaa| parantu Agare / hAkimane yAtrA honeke liye mAjJA de dI thii| pIchese una logone bhI pra* yAgakI adAlatameM nAliza kI thii| parantu sunate haiM ki, usameM bhI bani* yokI vijaya huI thii| isake pIche abhI thor3e hI varSa pahale savat 1949 ke melemeM bhI hAtharasake mitrarmiyone rathayAtrAmeM vighna upasthita kyiA Y thaa| aura usameM bhI vaiSNavoMko nIcA dekhanA par3A thaa| yaha bAta saba / logoMne sunI hI hogii| " kavivara vRndAvanajIkA dehAnta kaba kahA aura kisa prakArase hubhA,, isa vAtakA kucha bhI patA nahIM lagA, yaha kheTakA viSaya hai| unakI sabame / antima kRti pravacanasAra hai, jo vikrama saMvat 1905 meM pUrNa huI thii| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prnyrcnaa| / usake pIchekI unakI koI bhI kavitA prApta nahIM huii| usa samaya unakI / avasthA 57 varSakI thii| isake pazcAt unhone aura kitanI Ayu pAI, isake jAnanekA koI sAdhana nahIM hai| - grnthrcnaa| pravacanasAra, tIsacauvIsIpATha, cauvIsI pATha, chandazataka, arhatpAsA1. kevalI, aura phuTakara kavitA (vRndAvanavilAsa) ye chaha anya kavivara / vRndAvanajIke banAye hue prApta hue haiN| inake sivAya bahuta karake eka samavasaraNapUjApATha bhI unakA banAyA huA hogaa| kyoki savat 1891 meM unakI icchA ukta granthake racanekI huI thI aura usake viSayameM zrI lalitakIrti bhaTTArakase unhoMne apanI ciTThImeM bahutasI vAte pUchI thii| / unhe lAlajIkRta samavasaraNa pATha pasanda nahI thaa| usakI eka ciTThIme, unhone acchI samAlocanA kI hai| ve AdipurANa aura harivazapurAke kathanake anusAra ukta granthakI racanA karanA cAhate the| parantu abhItaka yaha grantha kahI dekhane sunane meM nahIM AyA / yadi hogA, to kavivarake vazadharoke hI pAsa hogaa| sabhava hai ki, unake pAsa kavirAjake aura bhI koI do cAra apUrva grantha hoN| prvcnsaar| * kavivara vRndAvanajIne jitane grantha banAye haiM, uname sabase acchA, u nakI kIrtiko cirakAlataka sthira rakhanevAlA, aura bhASA kAvyakA gaar| "kharUpa yahI grantha hai / jisane isa granthako dekha liyA, use kavivarake : / anya grantha dekhanekI AvazyakatA nahIM hai| unakI pratibhAkA sarvakha i-1 sImeM hai / usake vanAnemeM unhoMne parizrama bhI sabase adhika kiyA hai| * dUsare prantha unhone lIlAmAtrameM banA diye haiM, parantu ise tIna vAra pari zrama karake banAyA hai| pahalIvAra savat 1863 meM prArabha karake 1905 * meM tIsarIvAra ise pUrNa kiyA hai / arthAt 42 varSakI kavitvazakti aura / 1 anubhavakA nicoDa isameM bharA gayA hai| isa parase pAThaka vicAra kara sa-1 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 kavivara vRndAvanajIkI kate haiM, ki yaha grantha kaisA acchA banA hogaa| uparyukta vAtakI salatAke liye pravacanasArakI prazastimeM likhA hai ki; "saMvata vikramabhUpa, ThAra sau nestthmaahiiN| yaha saba bAnaka banyo, milI satasaMgati chaahiiN|| taba zrIpravacanasAra, granthako chanda bnaavoN| yahI Asa ura rahI, jAsate nijanidhi pAvoM // taba chanda racI pUrana karI, cita na rucI taba puni rcii| soU na rucI taba aba racI, anekAMtarasasoM mcii|" tathA hi cAra adhika unaIsa sau, saMvata vikramabhUpa / jeTha mahInemeM kiyo, puni AraMbha anUpa // pAMca adhika unaIsa sau, dhavala tIja vaizAkha / yaha racanA pUrana bhaI, pUjI mana abhilAkha // pravacanasAra grantha hamAre sampradAyakA eka prasiddha grantha hai / isameM nizyacAritrakA varNana hai| isake mUlakA zrImatkundakundAcArya aura saMskRtaTIkAkAra zrIamRtacandrasUri haiN| AgarAnivAsI pAMDe hemarAja jIne uka TIkAke anusAra eka uttama bhApATIkA vanAI hai aura ha.. * mAre kavivarane ukta tIno anyoMke anusAra isa granthI padyavaddha rcnaa| kI hai| jisaprakArase nATakasamayasArakI padyaracanA karake vanArasIdAsajIne bhASAsAhityako eka ratnase AbhUSita kiyA thA, usIprakArase yaha ! grantharatna bhI bhApA kavitAke hRdayakA hAra bana gayA hai| antara kevala i| tanA hai ki, nATakasamayasArakI prasiddhi adhika ho gaI hai, aura yaha a* bhI taka gupta hai / vanArasIdAsajIne jo padyaracanA kI hai, vaha vizeSa kha tatratAse kI hai, parantu isa granthameM yaha bAta nahIM hai / ise mUla andhI padyavaddha TIkA kahe, to kucha anucita nahIM hogaa| kyoki isame TIkA- 1 Ake kisI bhI vipayako nahIM chor3A hai| harSakA viSaya hai ki, ukta pra. nyAchapanA prAraMbha ho gayA hai| vaha bahuta jaldI pAThakoMke dRggocara hogaa| Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyrcnaa| mUla pravacanasAra anya kaisA apUrva hai, yaha kahanekI AvazyakatA nahIM hai| aura usakI prazasA karanekI hamArI zakti bhI nahI hai| isakI utta matA vahI jAna sakate haiM, jo isake marmako samajhanekI zakti rakhate haiN| * granthakI uttamatApara mohita hokara vAmve yUnivarsiTIne apane em e. ke korsameM ise sthAna diyA hai| aura isI uttamatApara mugdha hokara kavivara vRndAvanajIne isakA padyAnuvAda kiyA hai| / anuvAda kaisA sundara huA hai, yaha jAnaneke liye hama thoDese padya jo savakI samajhame A sakeM, yahAM uddhRta kara dete hai| Agama jJAnarahita jo munivara, kAyakaleza karai tirkaal| tAko khaparabheda nahiM sUjhata, Agama tIyA nayana vizAla // taba taha bhedajJAna bina kaise, calai zuddha zivamAraga caal| so viparItarItakI dhAraka, "gAvata tAna tAla binu khyAla" // tattvanameM ruci paratIta jo na AI to dhau, kahA siddha hota kInheM mAgama ptthaaptthii| tathA paratIta prIta tatvahUmeM AI pai na, tyAge rAgadoSa tau to hota hai gaThAgaThI // tabai mokSasukha vRnda pAya hai kadApi nAhi, tAteM tInoM zuddha gahu chAMDike haahtthii| jo tU ina tIna bina mokSasukha cAhai tau to, "sUta na kapAsa karai korIsoM lAlaThI" jAke zuddha sahaja surUpako na jJAna bhayo, __ aura vaha Agamako acchara raTatu hai| tAke anusAra so padArathako jAnai sara, __dhAna nau mamatva liye kriyAko astu hai / / Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vRndaavnjiikii| . tahAM punva khirai nita nUtana karama baMdhai, ___ "gorakhako dhaMdhA" naTabAjIsI naTatu hai| "Ageko vaTata jAta pAche bAcharU cavAta, jaise hagahIna nara jevarI vastu hai|" jAne nija AtamAko jAnyo bhedajJAna kari, itano hI bhAgamako sAra haMsa caMgA hai| tAko saradhAna kIno prItisoM pratIti bhInoM, tAhIke vizepameM abhaMga raMga raMgA hai| bAhImeM vijogako nirodhikai sudhira hoya, tabai sarva karmaniko kSapata prasaMgA hai| mApuhIma aise tInoM sAdhe vRnda siddhi hota, jaise "mana caMgA to kaThautImAhi gaMgA hai|" jisake tana Adi vipai mamatA, varatai paramAnahuke prmaanii| tisako na milai ziva zuddha dazA, kina ho saba Agamako vaha jnyaanii| anurAga kalaMka alaMkita tAsu, cidaMka lasa hamane yaha jaanii| jimi loka vipa kahanAvata __ "yaha tAMta yajI taya rAga pilaanii|" jyo pArasa saMjogate. loha kanaka jAya / garala amiyamama guna gharata, rAma maMgAna pAyA jase lohA pAThamaMga, dudha mAgara pAra / tase adhika gunAna maMga, guna tira Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M grnthrcnaa| jyoM malayAgirika vipai, bAvana caMdana jAna / parasi pauna tasu aura taru, caMdana hohiM mahAna // dekha kusaMgati pAyakai, hohiM sujana savikAra / __ aganijoga jimi jala garama, caMdana hota aMgAra // shriicnurvishtijinpuujaa| jaina samAjame isa granthakI bahuta prasiddhi hai| Ajataka kisI bhI pUjA pAThakI itanI prasiddhi nahIM hai, jitanI kavivara vRndAvanajIkRta cauvIsI pAThakI hai / yaha vanA bhI aisA acchA hai ki, bhajanapremI logoMke hRdayakA / hAra bana gayA hai| / isa granthake bananeke vipayameM eka Azcaryajanaka kiMvadantI prasiddha hai| kahate haiM ki, eka vAra pazcimakI orase janayAtriyokA bar3A bhArI saMgha AyA thA, aura bhelapurAme Akara ThaharA thaa| usameMke kucha sajana vRndAvanajIme mile aura isa bAtakA jikara kiyA ki, kala koI navIna pATha / / kiyA jAve, to vahuna Ananda ho / isake uttarameM kavivarane kahA, "va huta acchA, kala navIna pATha lA dUgA," aura ghara Akara rAtabharameM is| * pAThakI racanA kara ddaalii| dUsare dina yAtriyoke hAthameM anya de diyaa| tadanusAra unhoMne bar3e utsavake nApa nRtyagAyanapUrvaka cauvIsI pUjana karake - apane janmako saphala kiyaa| aneka logokA dama viSayame aimA kathana hai| ki, kavivarane pahale eka yaga vistRta cauvIsI pATha banAyA thA, jisake karanemeM yaI dina gane the| yAtriyoMke kahane se umI pAyo rAtabharane / saroca karake isa DoTe pATage racanA kI thii| jo ho. parantu isameM sasandeda nahIM : bisariyAlI kavitvazakti yahuna vicitra thI / umpara digAra paranese utsavintiyANe asala mhanega sAhama nahIM hotaa| * nAgopATa mAnina umaphe banAne samaya nIM hai| parantu : bhAjI rAya lI nimeM jimapAna simane cAsopATa u. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARRRRRRRKAR kavivara vRndAvanajIkI +26 pavAyA hai, " savat aThArahasau pacahattara 1875 kArtikakRSNA amAvasyA guruvArako yaha pustaka pUrNa bhayA / likhita vRndAvanena nijaparopakA raarthm|" isa prakAra likhA hai| isase spaSTa hai ki, savat 1875 meM isa * granthakI racanA huI hai| * yadyapi yaha grantha sarvatra prasiddha hai| to bhI hama sarva sAdhAraNake paricayake / liye usameMse 3-4 padya yahA uddhRta kara dete haiM. (7). chappaya / (vIrarasa rUpakAlakAra) tapa turaMga asavAra dhAra, tArana viveka kr|' dhyAna zukala asi dhAra, zuddha suvicAra sukkhatara // bhAvana senA dharama, dazoM senApati thaape| ratana tIna dhari sakati, maMtra anubhau niramApe // sattAtala so'haM subhaTa dhuni, tyAga ketu zata ana dhari / ihividhi samAja saja rAjako, ara jina jIte karma bhari // (anauSThaya yamakAlakAra-zAntarasa) cAra carana Acarana, carana citaharana cihana cr| cada caMda tana carita, caMda thala cahata catura nara // catuka caMDa cakacUri, cAri cidacaka gunAkara / caMcala calita sureza, cUlanuta cakra dhanurahara // caramacarahitU tArana tarana, sunata cahaki ciranaMda shuci| jinacadacarana caracyo cahata, citacakora naci raci ruci // (lATAnuvadhana) bAhara bhItarake jite, jAhara bhara dukhdaay| tA harakara bharajina bhaye, sAhara zivapura rAya // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ grnthrcnaa| 27 (vizeSokti) dhanAkAra kari loka paTa, sakala udadhi masi tNt| likhai zAradA kalama gahi, tadapi na tuva guna aMta // tIsacauvIsI paatth| isa granthakA nAma bahuta thor3e logoMne sunA hogA / kAraNa isakA yahI jAna par3atA hai ki, abhI taka yaha logoke paricayameM nahIM AyA hai| hamako vizvAsa hai ki, prakAzita honepara cauvIsIpAThake samAna isakI bhI jagaha 2 kIrti phailjaavegii| ho sakA to AgAmI varSameM jainagrantharatnAkarakAryAlayadvArA isa granthake prakAzita karanekA prayatna kiyA jaavegaa| tIsacauvIsI pATha isa samaya hamAre pAsa upasthita nahIM hai / parantu * usakI kavitA kaisI hai, yaha jAnaneke liye hamAre eka mitrane usameMsa thoDese padya cunakara bheje haiM / pAThakoke paricayake liye hama unheM yahA pra-* kAzita karate haiM. gItA / ramanIya jala damanIya mala, kamanIya kala zamanIya hai| vamanIpa dukha yamanIya sukha, bhamanIya rupa gamanIya hai| jayatIta nibhuvana nIta suragira sIta airAvIta hai| dhari prIti tAhi jajIta parama punIta dharma lahIta hai| mAnandakanda ginaMda caMda, amaMda vaMdana kiijiye| panu daraya uMda suuMda de, niraphaMda thAnaka lIjiye // jy0|| saarnii| gaMgA bhaMgA pAnI paMgAsArI dhArI bhAnI hai| dhArA tIno tAko dono tIno tAeM enI hai| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavivara vRndAvanajIkI M tIjo meraM tAke heraM airAvarte rAje hai| bhAvI devaM kIje sevaM jo AnaMda sAjai hai| . mAdhavI, sihAvalokana (muktapadagupta) maMdara meru virAjatu hai, nita puSkaradIpaviSa ati sundara / sundara dakSiNa bhata vasai tita, tIta jinesura dharmadhuraMdhara // dharma dhuraMdhara sevata haiM guna, vRMda sudhyAvata jAhi purNdr| jAhi purandara dhyAvata tAhi, su thApahuM pUjanako jinamadara / / * kheda hai ki, hamAre mitrane kevala yamakAnuprAsayukta kavitA hI namUneke / 1 liye bhejI aura zIghratAke kAraNa dUsarI kavitA magAneke liye hameM avikAza na mila sakA / 7-8 varSa pahale khimalAsA (sAgara) ke bhaDArame / maine ukta grantha dekhA thaa| mujhe saraNa hai ki, usameM aneka citrakAvya, * aura nAnAprakArake bhAvapUrNa kAvya hai / isaliye hama kaha sakate hai ki, kavivarakI kavitA kevala yamaka aura anuprAsosehI bharI huI nahIM hai| usame kavitAke sava guNa haiN| isa granthake vanAneke viSayameM kavivarane prazastimeM likhA hai ki"eka samaya kAzIviSa, bhayo sasakRta pATha / kAzInAtha karAiyo, banyo bhanUpama ThATha // tabasoM yaha abhilASa thI, bhApA hoya mnog| abai milyo saba joga tava, bhayo sudhArasa bhoga // " yathA,___ "dara tattva guNa kevala su, saMvata vikramavAna / mAgha dhavala pAMce navala, pUraNa parama nidhAna // " ___ isase jAna par3atA hai, cauvIsIpAThako pUrNa karake isI anyakI racanA prAraMbha kI gaI hogii| cauvIsIpATha kArtika savat 1875 meM tayAra huA thA, aura yaha mAgha savat 1876 meM tayAra ho gayA thaa| AKRRRRRRRRRAKAR Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prnthrcnaa| / prAyaH hindI bhASAkI jitanI kavitA dekhI jAtI hai, vaha prAyaH dohA, / soraThA, caupAI, chappaya, kuDaliyA, kavitA, savaiyA Adi chandoMme hI paaii| jAtI hai| parantu hamAre kavivara lakIrake phakIra nahI the / ukta donoM , pAThoMke dekhanese yaha bAta spaSTa ho jAtI hai ki unhoMne apanI rucike a-. nusAra jinakA saMskRta bhASAmeM hI adhika pracAra hai, aise vasatatilakA, sagdharA, AryA, rathoddhatA, drutavilambita, upendravajrA, lakSmIdharA Adi chandoMkA khUba khatatratAke sAtha upayoga kiyA hai aura isI kAraNa eka navIna vastuke samAna unakI kavitAkA savizeSa Adara huA hai| chndshtk| 7 chandazAstrakA yaha bahuta hI uttama prantha hai| nirantara kAryameM Ane / yogya anumAna 100 prakArake chandoMke vanAnekI vidhi isameM vatalAI gii| hai| vidyArthiyoMko bahuta thor3e parizramase yaha pranya upasthita ho sktaa| hai| isake pahale chandazAstrakA aisA sarala, supAcya aura thor3emeM bahuta prayojana siddha karanevAlA grantha dUsarA nahIM banA thA / saskRtake vRttaratnAkara Adi granthoMkI nAI pratyeka chandake lakSaNanAmAdi usI chandameM batalAye haiM aura vizeSa khUbI yaha hai ki, eka prakArase sArA anya jinazAsanakI / / acchI 2 zikSAose bharA huA hai / yadi jainapAThazAlAoMmeM isa gra-I nyako par3hAnekA prayatna kiyA jAvegA, to bahuta lAbha hogA / isa granthake viSayameM hamako bahuta kucha likhanA thA, parantu zIghratAke kAraNa nahIM likha sake / astu, ava yaha anya pAThakoMke samakSa upasthita hai, ve isakI uttamatAkA khaya vicAra kara leMge / sthAna 2 para TippaNiyA dekara hamase / jitanA ho sakA hai, granthakA abhiprAya samajhAnekA prayatna kiyA hai| ka yaha pranya kavivarane apane suputra bAbU ajitadAsajIke paDhAneke liye banAyA thaa| aura kevala 18 dinameM banAyA thaa| isase sahaja hI samajhameM A sakatA hai ki, kavivara lIlAmAtrameM kaise acche anya vanAnekI zakti rakhate the| eka bAta yaha bhI dhyAna meM rakhaneke yogya hai ki, pahale log| / apanI satAnako suzikSita karaneke liye kaise 2 prayatna karate the| aba ki| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13. kavivara vRndAvanajIkI Ajakalake mA vApa apanI saMtAnako kevala catuSpada vanAkara hI kRtakRtya / ho jAte haiN| saMvat 1898 me isa granthakI racanA huI thii| pauSa kRSNA caturdagIko / prAraMbha karake mAgha kRSNA 2 ko isakI samApti kara dI gaI thii| arhtpaasaakevlii| * yaha eka zakunAvalI hai| paDita vinodIlAlajIkRta saMskRta granthake, N AdhArase isakI racanA huI hai / isake viSayameM vizeSa likhaneko Avazya*katA nahIM hai| choTIsI pustaka hai |jainhitaissii kAryAlayase pRthak prakAzita ___ ina pAMca granthoke sivAya eka grantha yaha vRndAvanavilAsa hai / isake viSayame hama kucha nahI likhanA cAhate / kAzIke sarakhatImaDArase yaha grantha saMgraha kiyA gayA hai| dUsarI prati nahIM honese hameM isake sagodhanameM vahuta parizrama karanA par3A hai| itanepara bhI aneka sthAna zramapUrNa / raha gaye haiM / hamako vizvAsa hai ki, isa sagrahake sivAya kavivarakI aura * bhI vahutasI kavitAyeM hoNgii| 'zIlamAhAtmya' nAmakI kavitA jo pra nthake antame chapI hai, hamAre sagrahameM nahIM thii| pIchese ArA jainakanyA* pAThazAlAkI adhyApikA jAnakIvAIke dvArA prApta huI hai / yadi aage| anya kavitAye prApta huI, to hama unheM AgAmI saskaraName prakAzita karanekA prayatna kreNge| hamArA vicAra thA ki, kavivarakA jIvanacaritra aura unake anyokA / AlocanA vistArapUrvaka likhe / parantu prakAzaka mahAzayako giighrtaa| * aura avakAzake sakocase jyA tyo karake ye donoM viSaya samApta kara * diye haiN| likha karake eka vAra vicAra karanekA bhI avasara nahIM mila sarA hai| isa liye sabhava hai ki, isameM bahutase doSa raha gaye hoNge| unake vi* payameM kSamA mAgakara aura isake guNoMke grahaNa karanekI prArthanA karake hama I isa lekhako samApta karate haiN| aura antame jIvanacaritramabaMdhI aneka Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARRRRRRRRRRR grantharacanA / noTa ArAnivAsI zrIyuta vAvU jainendrakizorajIse prApta hue hai, isakA raNa unakA hRdayase AbhAra mAnakara zrIjinendradevase prArthanA karate hai ki, apane sampradAyake kaviyokA paricaya deneke liye hamako isase adhika sAmarthya aura sAdhana prApta hoveM / jaba taka hama loga apane pUrvapuru-* poke gauravako na jAneMge, unake caritroMko nahIM paDheMge, taba taka hamArI abhyumnati nahIM hovegI / alamativistareNa-- jItekarakI cAla-bambaI 14-3-08 ) viduSAM caraNasaroruhasevI zrInAthUrAma premii| zuddhipatra / azuddha (jata jara) (tata jara-ja ta jara) pRSTha pati aee-13 117-11 1 126-1 . raga uraga paM. K RRRRRREN Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUcIpatra / khyA. viSaya. 1 jinendrastuti 2 jinavacanastuti ... 3 gurustuti ... ... 4 sakaTamocanastuti jinendradevase arjI ... 5 padmAvatIstotra ... ... ... 6 bhaktamayamajana kalyANakalpadruma jinendrastuti 7 arahatastuti ... ... 8 AratamaMjanastotra ... 9 gurudevastuti ... 10 zrIpatistuti 11 lokoktiyukta jinendrastuti 12 padAvalI ... ... 13 vRndAvanadevIdAsa padAvalI 14 prakIrNaka ... ... 15 chandazataka ... 16 antarjApikA prakaraNASTaka 17 patravyavahAra ... 1 zrIlalitakIrtibhadhArakake prati... 250 campArAmajIke prati ... 3 dIvAna amaracandrajIke prati ... 4 paDita jayacandrakI orase ... 5 dIvAna amaracandrajIkI orase 18 zIlamAhAtmya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIparamAtmane namaH. atha kAzIvAsI kavivara vRMdAvanakRta vRndaavnvilaas| / (1) atha jinendrstutirlikhyte| (zairakI rItimeM tathA aura 2 rAganiyoMmeM bhI banatI hai|) * zrIpati jinavara karuNAyatanaM, dukhaharana tumArA bAnA hai| mata merI bAra avAra karo, mohi dehu vimala kalyAnA hai ||ttek|| kAlika vastu prataccha lakho, tumasoM kachu bAta na chAnA hai| mere ura Arata jo varatai, nihacai saba so tuma jAnA hai| avaloki vithA mata mauna gaho, nahiM merA kahIM ThikAnA hai|| ho rAjivalocana socavimocana, mai tumasoM hita ThAnA hai||shrii * saba granthanimeM niragraMthanine, niradhAra yahI gaNadhAra khii| / jinanAyaka hI saba lAyaka haiM, sukhadAyaka chAyakajJAnamahI // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa yaha bAta hamAre kAna parI, tava Ana tumArI sarana ghiiN| ! * kyoM merI bAra vilaMba karo, jinanAtha kaho vaha bAta shii|shrii * kAhUko bhoga manoga karo, kAhUko svargavimAnA hai| * kAhUko nAganarezapatI, kAhUko Rddhi nidhAnA hai // : aba mopara kyoM na kRpA karate, yaha kyA aMdhera jamAnA hai| inasApha karo mata dera karo, sukhavRMda bharo bhagavAnA hai ||shrii ! khala karma mujhe hairAna kiyA, taba tumasoM Ana pukArA hai|| / tuma ho samarastha nai nyAva karo, taba baMdekA kyA cAga hai // khala ghAlaka pAlaka bAlakakA, nRpanIti yahI jagasAga hai| * tuma nItanipuna trailokapatI, tumahI lagi daura hamArA hai / / 10 / jabase tumase pahicAna bhaI, tabase tumahIko mAnA hai| tumare hI zAsanakA svAmI ! hamako jharanA magmAnA hai / / * jinako tumarI zaranAgata hai. tinasoM jamarAja uganA hai| yaha sujasa tumhAre sA~cekA. jasa gAvata vedapurAnA / jisane tumase diladarda kahA, timakA gumane duganA hai| agha choTA moTA nAzi nusti. guga diyA nimeM mana (ka) kapine ima pAThase pari ma mama : ligi daura hamAga?" sA gayA thA. 1) T ri... Y"tumarI graranAgAbhArA hai" Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinendrstutiH| m pAvakasoM zItala nIra kiyA, au cIra bar3hA asamAnA hai| * bhojana thA jisake pAsa nahIM, so kiyA kubera samAnAhai // zrI *cintAmanapArasa kalpatarU, sukhadAyaka ye paradhAnA haiN| tuva dAsanake saba dAsa yahI, hamare manameM ThaharAnA haiM / tuva bhaktanako suraiMdapadI, phira cakrapatIpada pAnA hai| * kyA bAta kahoM vistAra bar3I, ve pAveM mukti ThikAnA hai / zrI0 // gati cAra caurAsI lAkhaviSai, cinmUrata merA bhaTakA hai| ho dInabandhu karuNAnidhAna, abaloM na miTA vaha khaTakA hai| jaba joga milA zivasAdhanakA, taba vidhana karmane haTakA hai|| * tuma vidhana hamArA dUra karo, sukha dehu nirAkula ghaTakA hai|zrI0 gajagrAhagrasita uddhAra liyA, jyoM aMjana taskara tArA hai| jyoM sAgara gopadarUpa kiyA, mainAkA saMkaTa TArA hai|| jyoM sUlItai siMhAsana au, veDIko kATa viDArA hai|| tyoM merA saMkaTa dUra karo, prabhu moko Aza tumArA hai // zrI. 10 jyoM phATaka Tekata pA~ya khulA, au sAMpa sumana kari DArA hai| jyoM khaDga kusumakA mAla kiyA, vAlakakA jahara utArA hai| jyoM seTha vipata cakacUri pUra, ghara lachamIsukha vistArA hai| tyoM merA saMkaTa dUra karo prabhu, mokoM Aza tumArA hai / shrii| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa OM jadapi tumako rAgAdi nahIM, yaha satya sarvathA jAnA hai| cinamUrata Apa anaMta gunI, nita zuddhadazA zivathAnA hai| taddapi bhaktanakI bhIti haro, sukha deta tinheM ju suhAnA hai| * yaha zakti aciMta tumhArIkA, kyA pAvai pAra sayAnA hai|shrii0, dukhakhaMDana zrIsukhamaMDanakA, tumarA prana parama pramAnA hai| varadAna dayA jasa kIratakA, tihuMlokadhujA phaharAnA hai // kamalAdharajI ! kamalAkarajI ! kariye kamalA amalAnA hai| * aba meri vithA avaloka ramApati, raMca na bAra lagAnA hai||shrii 34 ho dInAnAtha anAthahitU, janadIna anAtha pukArI hai| * udayAgata karmavipAka halAhala, moha vithA vistArI hai // *jyoM Apa aura bhavi jIvanakI, tatakAla vithA niracArI hai| tyoM 'vRMdAvana' yaha arja karai prabhu, Aja hamArI bArI haiN| zrI iti jineMdrastatiH samAtA // 1 // (2) atha jinvcnstuti| (da puurvok|) ho karuNAsAgara deva tumI, niropa tumAga vAlA hai| tumare vAcAmeM hai! khAmI. merA mana sA~cA ganA hai / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRRRRRRRRRRRH jinvcnstutiH| * budhi kevala apratichedaviSai, saba lokAloka samAnA hai| / manu jJeya garAsa vikAza aTaka, jhalAjhala jota jagAnA hai / sarvajJa tumI sabavyApaka ho, niradoSadazA amalAnA hai| hai yaha lacchana zrIarahaMta vinA, nahiM aura kahIM ThaharAnA hai|ho karu0 | dharmAdika paMca vasai jaha~loM, vaha lokAkAza kahAvai hai| tisa AgeM kevala eka anaMta, alokAkAza rahAvai hai|| / avakAza akAzaviSai gati au, thiti dharma adharma subhAva hai| * parivartana lacchana kAla dharai,guNadravya jinAgama gAvai hai|hokru0|| * ika jIvo dharmAdharma darava ye, madhya asaMkha pradezI hai| * AkAza anaMta pradezI hai, brahamaMDa akhaMDa alezI hai // * puggalakI eka pramANU so, yadyapi vaha ekapradezI hai| milanekI sakaMta khabhAvIsoM, hotI bahukhaMdha sulezI hai|ho kru0|| kAlANU bhinna asaMkha aNU, milanekI zakti na dhArA hai| tisatai kAyAkI ginatImeM, nahiM kAla darabako dhArA hai // haiM vayaMsiddha SaTadravya yahI, inahIkA sarva pasArA hai| nirbAdha jathAratha lacchana inakA, jinazAsanameM sArA hai / ho|| saba jIva anaMtapamAna kahe, guna lacchana jJAyakavaMtA hai| tisatai jar3a puggala mUratakI, hai vargaNarAsa anaMtA hai // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa * tisatai sava bhAviyakAlasamayakI, rAsa anaMta manaMtA hai| yaha bheda sumedavijJAnavinA, kyA auranako darasaMtA haiH // ho0|| ika puggalakI avibhAga aNU, jitane namameM thiti kInAjI / / * titanemaha~ puggala jIva anaMta, vasaiM dharmAdi achInA jii|| * avagAhana zakti vicitra yahI, namakI varanI prviinaajii|| / isahI vidhisoM sabadravyanimeM,guna zakti vasai anakI naajii|ho0|| *ika kAla aNUparateM dutiyepara, jAti jabai gata maMdI hai| * ika puggalakI avibhAga aNU, so samaya kahI niradvaMdI hai // isatai nahi sUcchamakAla koI, niraaMza samaya yaha chaMdI hai| yAtai saba kAlapramAna ba~dhA, varanI zruti jaiti jinaMdI hai |ho0|| 3-42-C- * jaba puggalakI avibhAga aNU, atizIghra utAla calAnI hai|| ika samayamAhiM so caudaha rAjU, jAta calI paramAnI hai / / parasai taha sarvapadArathakoM, kramasau yaha bheda vidhAnI hai| / nahiM aMza samayakA hota tahA~,yaha gatikI zakti vakhAnI hai||holaa CrikPatak+12-h-Kut.. guna dravyanike AdhAra rahai, gunameM guna aura na rAje hai|| na kisI gunasoM guna aura milai, yaha aura vilacchanatA jai hai| dhruva vai utapAda subhAva liye, tirakAla avAdhita chAjai hai| paTa hAnaru vRddhisadIva karai, jinavaina suneM bhrama mAje hai / ho0|| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinvcnstutiH| *jima sAgaravIca kalola uThI, so sAgaramAMhi samAnI hai| I parajai kari sarva padArathameM timi, hAna ru vRddhi uThAnI hai // jaba zuddha darabapara dRSTi dharai, taba bhedavikalpa nasAnI hai| * nayanyAsanaH bahu bheda su to, paramAna liye paramAnI hai||ho0|| jitane jinavainake mAraga hai, titane nayabheda vibhAkhA hai| ekAMtakI paccha mithyAta vahI, anekAMta gahai sukhasAkhA hai| paramAgama hai sarvaMga padAratha, naya ikadezI bhASA hai| * yaha naya paramAna jinAgamasAdhita, siddha karai abhilASA hai ho|| 12 * cinmUratake paradezapati, guna hai su anaMta anaMtA jii| na milai guna ApusameM kabahUM sattA nija bhinna gharaMtA jI // * sattA cinamUratakI sabameM, saba kAla sadA varataMtA jii| / yaha vastusumAva jathArathako, jiya samyakavaMta lakhatA jii|| ho. % 3D savirodhavirodhavivarjita dharma, ghareM saba vastu viraajai| jaha~ bhAva tahAM su abhAva vasai, ina Adi anaMta suchAr3a hai nirapecchita so na sadhai kabahUM, sApekSA siddha samAnai * yaha anekAMtasoM kathanamathanakari, syAdavAda dhuni gAjai hai||hogaa jisakAla kathaMcita asti kahI, tisa kAla kathaMcita nAhI hai|| Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa ubhayAtamarUpa kathaMcita so, niravAca kathaMcitatA hI hai // * puni astiavAcya kathaMcita tyoM,vaha nAstiavAcya kathAhIhai / * ubhayAtamarUpaakathya kathaMcita,ekahi kAla sumAhI hai| ho / yaha sAta subhaMga subhAvamayI, saba vastu abhaMga susAdhA hai|| paravAdivijaya karive kaha~ zrIguru, syAdahivAda arAdhA hai| * saravajJaprataccha paroccha yahI, itano ita bheda avAdhA hai| / 'vRMdAvana sevata syAdahivAda, kaTai jisa bhavavAdhA hai // // ho karuNAsAgara deva tumI, nirdoSa tumArA vAcA hai| | tumare vAcAmeM he khAmI, merA mana sA~cA rAcA hai // 15 // iti jinavAnIstuti / atha gurustutirlikhyte| aur| jaivaMta dayAvaMta suguru deva hamAre, * saMsAra viSamakhArasoM jinamakta udhAre // Teka // jinavIrake pIche yahAM nirvAnake thaanii| (1) isa cauthe caraNako kavivarane-"niravAcadudhAtamarUpa kathacita / / ekahi kAla sumAhI hai| aisA likhA thA / parantu pIchese kavine hii| uka caraNako hAsiyepara uttaprakArase banAkara likhA hai / sazoSaka / / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurustutiH| 1 vAsaThavarapameM tIna hue kevalajJAnI // phira sau varSameM pAMca hI zrutakevalI bhaye / 1 sauga dvAdazAMgakA umaMga rasa laye / / jai0 // 1 // tisa bAda barasa ekazataka aura tiraasii| * isameM hue dazapUrva gyAra aMgake bhAsI // , gyArai mahAmunIza jJAnadAnake dAtA / gurudeva soi dehiMge bhavi vRMdako sAtA / / jai0 // 2 // tisa bAda barasa doi zataka vIsake maahiiN| / muni pAMca gyAraiaMgake pAThI hue aahii| tisavAda varasa ekasau aThArameM jAnI muni cAra hue eka AcArAMgake jJAnI // jaivanta0 // 3 // * tisavAda hue haiM ju suguru pUrvake dhAraka / * karunAnidhAna bhaktako bhavasiMdhu udhAraka // karakaMjate guru mere Upara chAMha kiijiye| / dukhadaMdako nikaMdake anaMda dIjiye // jaivantaH // 4 // / yoM vIrake pIchesoM varaSa chassau tirAsI / taba taka rahe ika aMgake gurudeva abhyAsI // / tisa bAda koI phira na hue agake dhArI / / para hote bhaye mahA su vidvAna udArI // jaivanta // 5 // jinasoM rahA isa kAlameM jinadharmakA saakaa| ra ropA hai sAtamaMgakA abhaMga patAkA // , Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa* gurudeva nayaMdharako Adi de bar3e nAmI / * niragraMtha jainapaMthake gurudeva jo khAmI / / jaivanta // 6 // / bhAkhoM kahAM lo nAma bar3I vAra lgegaa| hai paranAma karoM jisse ver3A pAra lagegA / * jisameM se kucheka nAma sUtrakArake khoN| jina nAmake paramAvasoM parabhAvakoM dahoM / jaivaMta // 7 // tattvArthasUtra nAmi umAsvAmi kiyA hai| gurudevane saMchepase kyA kAma kiyA hai / haiM jisameM apAra arthane vizrAma kiyA hai| budhavRda jise orase paranAma kiyA hai / jaivaMta // 8 // vaha sUtra hai isa kAlameM jinapaMthakI pUMjI / / samyaktvajJAnabhAva hai jisa sUtrakI kuMjI // lar3ate hai usI sUtrasoM paravAdake muuNjii| * phira hArake haTa jAte hai ikapakSake lUMjI // jaivanta // 9 // khAmI samantabhadra mahAmApya racA hai| sarvaiga sAta bhaMgakA umaMga macA hai // paravAdiyoMkA sarva garva jisse pacA hai| * nirvAna sadanakA soI sopAna jacA hai| jaivanta // 10 // akalaMkadeva rAjavAratIka bnaayaa| paramAna naya nicchepasoM saba vastu batAyA // izlokavAratIka vidyAnaMdajI mNddaa|| * gurudevane jar3amUlasoM pAkhaMDako khaMDA // jayavaMta // 11 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurustutiH| guru pAdapUjyajI hue marajAdake ghorii| sarvArthasiddhi sUtrakI TIkA jinhoM jorI // | jisake lakhesoM phira na rahai cittameM bharama / * bhavi jIvako bhAsa hai svaparamAvakA mrm||jaivnt // 12 // dharasena gurUjI haro bhavivRMdakI vithA / agrAyaNIya pUrvameM kucha jJAna jinheM thA // tinake hue do ziSya puSpadaMta bhujavalI / / dhavalAdikoMkA sUtra kiyA jisse maga clii||jaivnt // 13 // * guru aurane usa sUtrakA sava artha lahA hai| * tina dhavala mahAdhavala jayasudhavala kahA hai // * guru nemacaMdrajI hue dhavalAdike paatthii| siddhAntake cakrIzakI padavI jinhoM gaaNtthii|| jaivanta // 14 // tina tInoM hI siddhAntake anusArasoM pyAre / + gomaTTasAra Adi susiddhAMta ucAre // yaha pahile su siddhAMtakA virataMta kahA hai| ke ava aura suno bhAvasoM jo bheda mahA hai|jaivnt // 15 // guNadhara munIzane par3hA thA tIjA parAbhRta / 1 jJAnapravAdapUrvameM jo bheda hai Azrita // guru hastinAgajIne soI jinasoM lahA hai / / phira tinasoM jatInAyakane mUla gahA hai||jaivNt // 16 // 1prathamazrutaskandhakA / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsatina cUrNikA kharUpa tisse sUtra banAyA / * paramAna cha hajAra yoM siddhAMtameM gAyA // tisakA kiyA uddharaNa samuddharaNa ju TIkA / 1 bAraha hajArake pramAna jJAnakI ThIkA // jaivaMta // 17 // tisahIse racA kuMdakuMdajIne suzAsana / * jo AtmIka parma dharmakA hai prakAzana / / paMcAstikAya samayasAra sArapravacana / * ityAdi susiddhAnta svAdabAdakA racana // jaivaMta // 18 // samyaktva jJAna darza sucAritra anUpA / gurudevane adhyAtamIka dharma nirUpA // gurudeva amIiMdune tinakI karI TIkA / jharatA hai nijAnaMda amIvRMda sarIkA // jaivanta // 19 // caranAnuvedabhedake nivedake krtaa| 1 gurudeva je bhaye haiM pApatApake haratA // zrIbaTTakera devajI vasunaMdajI cakrI / niragraMtha graMtha paMthake niragraMthake zakrI // jaivaMta0 // 20 // * yogIndradevane racA paramAtamAprakAza / zubhacandrane kiyA hai jJAnaAraNauvikAza // kI padmanaMdajIne padmanaMdipacIsI / * zivakoTine ArAdhanAsusAra racIsI // jaivaMta0 // 2 1 amRtacandrasUrine / 2 jJAnArNavanAmA yogprdiipgrNth| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' gurustutiH| dosandha tInasandha cArasandha pAMcasandha / hai paTasandha sAtasandhaloM gurU racA pravandha // | guru devanandine kiyA jinendravyAkarana / 1 jimse huA paravAdiyoMke mAnakA harana // jaivanta0 // 22 // gurudevane racI hai rucira jainsNhitaa| paranAzramAdikI kriyA kaha hai saMhitA // visunaMdi vIranaMdi yazonandi saMhitA / ra ityAdi banI hai dazoM parakAra saMhitA // jaivanta0 // 23 // / parameyakamalamArataMdake hue krtaa| 5. mANikyanaMdi deva nayapramANake bhartA / / jivaMta siddhasena muguru deva divAkara / jayAdimida devasiMha jati yazodhara // jevanta // 2 // zrIdatta kANabhikSu aura paatrkeshrii| 1. zrIyanasUra mArAmena zrIprabhAkarI / / zrIjaTApAra vIramana mahAmena hai| 1 jayamena zirIpAla muddo kAmadhena haiN| pantaH // 25 // Samp : gugga H prama bnaayaa| Bf manAma pAra nA pAgA / / jinamana gaNa mahAgana rnaa| it yAnAnae ment Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa guNabhadra gurUne racA uttarapurAnako / / so deva suguru devajI kalyAnathAnako // ravisena gurujIne racA rAmakA puraan| hai jo mohatimiramAnaneko bhAnake samAna // jaivaMta // 27 // * punnATagaNaviSai hue jinasena duusre| * harivaMzako banAke dAsa Azako bhare // / ityAdi je vasuvIsa suguNa mUlake dhArI / * nimrantha hue haiM gurU jinagraMthake kArI, jaivaMta // 28 // vaMdoM tinheM je muni hue, kavikAvyakaraiyA / * vadAmi gamaka sAdhu jo TIkAke dharaiyA // vAdI namoM munivAdameM paravAda harai yaa| . guru vAgamIkako namoM upadeza bharaiyA // jaivaMta / / 29 // ye nAma suguru devakA kalyAna karai hai| * bhavibaMdakA tatkAla hI dukhadvaMda harai hai // dhanadhAnya riddhi siddhi navo niddhi bharai hai / . AnaMdakaMda de hai sabI vinna Tarai hai / / jayavanta // 30 // yaha kaMThameM dhArai jo suguru nAmakI mAlA / . paratItasoM utpItisoM dhyAvai ju trikAlA // ihalokakA sukha bhoga so suralokameM jAvai / naralokameM phira Ayake niravAnako pAvai // jayavanta // - - + 1 padmapurANa vA rAmAyaNa / 2 kussttrog| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sNkttmocn| 15 / jaivaMta dayAvaMta muguru deva hmaare| / saMsAra viSama sArase jinabhakta uddhAre // 31 // iti gurustutiH samAptA // 3 // atha saMkaTamocana jinendradevase arjii| pr| ho dInabaMdhu zrIpati krunnaanidhaanjii|| - yaha merI vithA kyoM na ho bAra yayA lgii|| ho0.Teka // mAlika ho do jahAMnake jinarAja Apa hii| yo hunara ramAga tumane chipA nahIM / vijJAna meM gunAha mujase yana gayA sahI / 7 garI corako kaTAra mAggei nahIM. dInabaMdhu // 1 // Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndaavnvilaas| munirAjane nijadhyAna meM mana lIna lagAyA / / usa vakta ho parataccha vahA~ jaccha bcaayaa| ho0 // 15 // jinanAthahIko mAtha jo nAvai thA udaaraa| dheremeM parA thA so kuliza karNa vicaaraa|| * usa vakta tu premasoM saMkaTameM pukArA / raghuvIrane saba pIra tahAM turca nikArA // ho0 // 16 // / jaba rAmane hanumaMtako gar3ha laMka ptthaayaa| sItAkI khabara leneko saha sainya sidhAyA / * naga bIca do munirAjakI lakhi AgameM kaayaa| / jhaTa vAra mUsaradhArasoM upasarga bacAyA // ho0 // 17 // // ranapAla kuMarake parI thI pAMvameM berii| usa vakta tumeM dhyAnameM dhyAyA thA saberI // * tatkAla hI sukumAlakI saba jharaparI berii| * tuma rAjakuMarakI sabhI dukhadaMda niverI // ho0 // 18 // | zivakoTine haTha thA kiyA sAmaMtabhadrasoM / / zivapiMDikI baMdana karo zaMko abhadrasoM // * usa vakta vayaMbhU racA guru bhAva bhdrsoN| jinacaMdakI pratimA tahA~ pragaTI subhadrasoM // ho0 // 19 // muni mAnatuMgako daI jaba bhUpane pIrA / tAlemeM kiyA baMda bharA bhUra jaMjIrA // * muni Izane AdIzakI thuti kI hai gabhIrA / * cakrezvarI taba Anike saba dUra kI pIrA // ho0 // 20 // 1 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkaTamocana / NA / jaba seThake naMdanako DasA nAgane kArA / . usa vakta tumeM pIrameM dhari dhIra pukArA // tatkAla hI usa bAlakA viSa bhUri utArA / hai vaha jAga uThA soke janoM seja sakArA // ho0 // 21 // sUvene meM Anike phala Ama car3hAyA * meMDaka le calA phUla bharA bhaktikA bhAyA // tuma donoMko abhirAma suragadhAma bsaayaa| hama Apase dAtArako lakhi Aja hI pAyA // ho // 22 // kapi kola siMha nevala aja baila vicAre / tirajaca jinheM raMca na thA bodha vicAre // ityAdiko suradhAma de zivadhAmameM dhaare| hama Apase dAtArako prabhu Aja nihAre // ho0 // 23 // tuma hI anaMta jaMtakA bhaya bhIra nivArA / vedo purAnameM gurU gaNadharane ucArA / / hama Apake zaranAgatameM Ake pukArA / tuma ho prataccha kalpavRccha IcchitakArA // ho0 // 24 // prabhubhakti vyakta jakta bhukta muktikI daanii| , AnaMdakaMda bUMdako hai mukta nidAnI // * mohi dIna jAna dInabaMdhu pAtaka bhAnI / * dukhasiMdhutai uvAra aho aMtarajJAnI // ho0 // 25 // / karunAnidhAnavAnako aba kyoM na nihaaro| 1 dAnI anaMtadAnake dAtA ho smaaro|| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa* vRSacaMdanaMda vRMdako upasarga nivaaro| __saMsAraviSamakhArateM prabhu pAra utAro // ho0 // 26 // iti saMkaTaharaNajinastutiH samAptA // 4 // : - atha padmAvatIstotra likhyte| jinazAsanI haMsAsanI padmAsanI mAtA // bhujacAra phala cAru de padmAvatI mAtA // Teka // jaba pArzvanAthajIne zukaladhyAna araMmA / * kamaThezane upasarga tava kiyA thA acaMbhA // nijanAtha sahita Ayake sahAya kiyA hai| jinanAtha ko nijamAthapai car3hAya liyA hai / jina // 1 // 1 Age apane iSTadeva jo zrIpArzvanAtha jinendra tinase jaya kamaTake jIvane tapa karate mahA upasarga prArabhyA, tAsamaya cAra prakArake jo devanike / indra haiM tathA devI haiM te sarva bhagavAnake dAsa hai parannu kAhUne sahAya nhi| kiyA kevala dharaNendra aura padmAvatIjIne sahAya kiyA dharaNendra to paNa * maDalate prabhuke zIsapara chAyA kiyA aura pabhAvatIne svAmIko apane mastakapara car3hAya liyA sarva upasarga dUra kiyA so hamAre iSTa paragapUrayaH / * kI sahAya kInI iha jAni hamako ati priya lAga hai-adyApi jahA taha dharmakI pakSa bhale kara hai aura pUrvAcAryaniko bhI jaba paravAdInasoM yAra parA hai tahAM kucha prayojana dharmodyota karane heta inoM maMda dhamAMnuga. *gakA kiyA hai to hamako bhI priya lAgI hai tAteM bAlayadi manugAra ma kIrtana karoM hoM jino ruci hoya te pttiyo| (yaha vAraya mAnane! totrakI AdimeM svahalase likhe hai|) Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FARRRRRRRRR-23 pbhaavtiistotr| phana tIna sumanalIna tere zIsa virAja / jinarAja tahA~ dhyAna dhareM Apa virAjai // phaniiMdane phanikI karI jinaMdapai chAyA / * upasarga varga meTike AnaMda bar3hAyA | jina0 // 2 // jina pAsako huA tabhI kevala sujJAna hai| * samavAdisaranakI banI racanA mahAna hai| pramune diyA dharmArtha kAma mokSa dAna hai / hai taba indra Adine kiyA pUjAvidhAna hai| jina // 3 // jabase kiyA tuma pAsake upasargakA vinAza / tabase huA jasa ApakA trailokameM prakAza // indradine mi Apake gunameM kiyA hulAsa / kisa vAste ki indra khAsa pAsakA hai daas|| jina0 // 1 // dharmAnurAgaraMgase umaMga bharI ho| __saMdhyA samAna lAla raMga aMga dharI ho| jina saMta zIlavaMta pai turaMta khar3I ho| / manabhAvatI darasAvatI AnaMda bar3I ho // jina0 // 5 // jinadharmakI prabhAvanAkA bhAva kiyA hai| tina sAdhane bhI ApakI sahAya liyA hai / taba Apane usa bAtako banAya diyA hai| jisa dharmake nizAnako phaharAya diyA hai| ji * thA vodhane tArAkA kiyA kuMbhameM thApana / / akalaMkajIsoM karate rahe bAda vehApana // Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa* .......... / taba Apane sahAya kiyA dhAya mAta dhana / * tArAkA harA mAna huA baudha utthApana // jina0 // 7 // * ityAdi jahAM dharmakA vivAda parA hai| tahAM Apane paravAdiyoMkA mAna harA hai / tumase ye syAdavAdakA nizAna kharA hai| . isa vAste hama Apase anurAga dharA hai / jina0 // 8 // *tuma zabdabrahmarUpa maMtramUrtidharaiyA / * cintAmanI samAna kAmanAkI bharaiyA // japa jAga joga jainakI sava siddhi kraiyaa| . paravAdake parayogakI tatkAla haraiyA / / jina0 // 9 // lakhi pAsa tere pAsa zatru trAsateM bhAjai / * aMkuza nihAra duSTa juSTa darpako tyAjai // * dukharUpa kharva garvako vaha vajra harai hai| karakaMjameM ika kaMja so sukhapuMja bharai hai| jina0 // 10 // caraNAraviMdameM hai nUpurAdi Amarana / * kaTimeM haiM sAra mekhalA pramodakI karana // urameM hai sumanamAla sumanamAlakI maalaa| , / paTaraMga aMga saMgasoM sohai hai vizAlA // jina0 // 11 // karakaMja cArubhUSanasoM bhUri bharA hai / * bhavi vRMdako AnandakaMda pUri karA hai / juga bhAna kAna kuMDalasoM joti dharA hai / zira zIsaphUla phUlasoM atUla dharA hai / jin0|| 12 // Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdmaavtiitotr| * mukhacaMdako amaMda dekha caMda hU thNbhaa| * chabi hera hAra ho rahA raMbhAko acaMbhA / / gatIna sahita lAla tilaka bhAla dharai hai| * vikasita mukhAraviMdasoM AnaMda bharai hai| jina0 // 13 // *jo Apako trikAla lAla cAlasoM dhyAvai / * vikarAla bhUmipAla use mAla jhukAvai // jo prItasoM paratItarUpa rIta baDhAvai / * so riddhi siddhi vRddhi navoM niddhiko paavai||jin0||14|| jo dIpadAnake vidhAnase tumheM jpai| * so pAyake nidhAna tejapuMjaso dipai // jo bheda maMtravedameM niveda kiyA hai| o so vAdhake upAdha siddha sAdha liyA hai| jina0 // 15 // * dhanadhAnyakA arthI hai so dhanadhAnyako paavai| saMtAnakA arthI hai so saMtAna khilAvai // nijarAjakA arthI hai so phira rAja lahAvai / 1 padabhraSTa supada pAyake manamoda bddh'aavai|| jina0 // 16 // graha kUra vyaMtarAla vyAla jAla puutnaa| . * tuva nAmakI suni hA~ka sau bhAge haiM bhUtanA // kapha bAta pitta rakta roga zoga zAkinI / / tuma nAmatai DarI marI parAta ddaakinii|| jina0 // 17 // bhayabhItakI haranI hai tuhI mAtu bhavAnI / * upasarga durga dAvatI durgAvatI rAnI // Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vRndAvanavilAsa * tuma saMkaTA samastakaSTakATinI dAnI / sukhasArakI karanI tu zaMkarIza mahAnI // jina0 // 18 // isa vaktameM jinamaktako dukha vyakta satAvai / * ai mAta tujhe dekhike kyA darda nA Avai / / *saba dinase to karatI rahI jinabhaktapai chaayaa| kisa vAste usa bAtako ai mAta bhulaayaa| jina0 // 19 // ho mAta mere sarva hI aparAdha chimAkara / * hotA nahIM kyA bAlase kucAla ihAM para // *kuputra to hote haiM jagatamAhiM sarAsara / * mAtA na ta tinasoM kabhI neha janmabhara jina0 // 20 // / aba mAta merI bAtako saba bhA~ta sudhaaro| * manakAmanAko siddha karo vighna vidAro // * mati dera karo merI ora neka nihaaro| . karakaMjakI chAyA karo dukhadaMda nivaaro||jin0 // 21 // brahmaDanI sukhamaMDanI khalakhaMDanI khyAtA / * dukha TArike parivAra sahita de mujhe sAtA // tajake vilaMba aMba jI avalaMba dIjiye / / vRSacaMdanaMda vRMdako anaMda diijiye| jina0 // 22 // * jinadharmase DiganekA kahIM A par3e kArana / * to lIjiyo uvAra mujhe bhakti udhArana // nijakarmake saMjogase jisa jonameM jAvoM / tahAM dIjiye samyakta jo zivadhAmako pAvoM | jina0 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakalpadruma / / haMsAsanI jinazAsanI padmAsanI mAtA / * bhuja cAra phala cAru de padmAvatI mAtA // 23 // iti padmAvatIstotra sampUrNa // 5 // atha bhaktabhayabhaMjana kalyANakalpadruma jinendrastuti likhyte| chanda mattagayanda / bhUpa akaMpanakI tanayA jasu, nAma sulocanA veda ucaarii| so jayasaMjuta jAta car3hI, gaja grAha gahyo jaba gaMga majhArI / / dhyAvata pAdasaroruhako, karuNA karake tihiM vAra uvaarii| * kyoM na sunojanakI vinatI, janaAratamaMjana he sukhakArI // 1 // pAvakakuMDa pracaMDa bhayo, brahamaMDa umaMDi rahI java jvaalaa| rAmakI vAma siyA amirAma, uThI tava hI japi nAmakI mAlA // vArijapAya padhArata hI, tihiM vAra kiyo sara khaccha vizAlA * kyoM na suno janakI vinatI, jana-Arata-bhaMjana diindyaal||2|| bhIlavatI suvizuddhamatI vara, cakravatI haripenakI maataa|| sautane tAhi diyo java saMkaTa, cAli hai moratha brahma vidhAtA // kInha sahAya tatacchana rAya. calAya diyorayajaina vikhyaataa| Aja vilaMbako kArana kauna hai ! he praNatAratabhaMjana tAtA // 3 // pure durAse nAza krnevaale| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 vRndAvanavilAsa zrI pavanaMjayakI vanitAkaha~, sAmu kalaMka lagAya nikaarii|| jAya basI vana saMyutargarma, bhayo upasarga tahA~ ati bhaarii|| * nAma arAdhata hI taba hI, zerabhAkRta deva kaleza nivArI / / * kyoM na suno janakI vinatI, janaAratamaMjana he tripuraarii||4 dropadi cIra duzAsana khaicata, madhyasamAmaha~ lAja na aaii| bhISama karNa judhiSThira dekhata, pArathasoM na kachU bani AI // dhArika dhIra pukArata hI, tihiM ausara cIra vizAla bar3hAI / / * kyoM na suno janakI vinatI, janaAratamaMjana hejadurAI // 5 // samyakazIlavibhUSanabhUSita, somA satI ratitai ati rUpA / / / kuMbhatai nAga nikAsanako, pati tAsoM kayo ju suzIlaanUpA // *so japi nAma nikAsata dAma, bhayo abhirAma prasUnasarUpA / * Aja vilaMbako kArana kauna hai, dInadayAla trilokake bhUpA // 6 // zrItrizalA jinakI jananI, tinakI bhaginI ladhu caMdanA herii|| samyakazIla surUpanidhAnake, saMkaTamAhiM parI paga verI // *vIra jineza gaye taha~ Apa, kaTI dukhaphaMda raTI sura bherii| maiM ati Atura Teratu hauM, aba zrIpatijI pata rAkhahu merI| yAnavirSe siripAli tiyA lakhi, seTha kuvuddhi dharI jiheNberii|| zIlavinAzanako zaTha so, haTha kIna malIna upAya ghanerI // * nAri pukAra sunI majhadhAra, uvAra liyo dukhadaMda niverii| * mai zaranAgata Ani paryo, aba zrIpatijI pata rAkhahu merii||8|| * 1 garbhasahita-garbhavatI / 2 siMhakRta / 3 maalaa| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 - - -- 27 // - -- - . kalyANakalpadruma / * zIlavibhUSita siMhikAko, jaba hI naghuzeSa kaleza diyerii|| chIna liyo paTarAniyako pada, bhUpa bhaye jvaragrasta tberii|| dhyAya tumheM jala dInhoM lagAya, turaMta tabai nRpatApa ttrerii|| kyoM na haro hamarI yaha Apati,zrIpatijIpata rAkhahu merI // 9 // * dropadI zIlasurUpanidhAnako, dhAtuki bhUpatine jaba herii|| maMtra arAdhi upAdhi kiyo hari, leya gayo dukha daina lgerii|| nAma arAdhata hI taba hI hari, jAya samasta kaleza niverI / / kyoM na haro hamarI yaha Apati, zrIpatijI pata rAkhahu merI 105 jhUTha kalaMka lagAya satIkaha~, rAya girAya diyo pdserii|| * phATaka baMda bhayo purako na, khulai taha~ koTi upAya kiyerI // dhyAya tumheM jala cAlanimeM bhari, sIcyo satI taba dvAra khulerii| kyoM na suno hamarI vinatI aba, zrIpatijI pata rAkhahu merii|| 11 * AdikumAra bhaye anagAra, apAra mahAvratamAra bhrerii| / * yAcata rAja namI vinamI jaha~, Apa virAjata mauna dharerI // Apa diyo dharaneMdra tinheM, rajatAcala rAja ubhaidishikerii| maiM prabhuko taji jAU kahA~ ? aba zrIpatijI patarAkhahu merI12 Agavipa juganAga jaraMta, viloki turaMta tinheM tihiM berI / / 1 pAsa kumAra diyo navakAra, uvAra diyo dukha durgatiserI // 2 so tatkAla bhaye dharanezvara. au padamAvati puNya bhrerii| 1 maiM prabhukoM taja jAUM kahAM aba, zrIpatijI pata rAkhahu merii||13 // 1 seThasudarzana AnaMdavarpana, samyakasarpana karSana kaamaa| tAhi tiyAvaza bhUpa lagAya. phalaMka nizaMka jo gIla lalAmA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 vRndAvanavilAsa zUlI car3hAvata dhyAvata hI tihi, dInhoM siMhAsana shriiabhiraamaa|* * Aja vilaMbako kArana kauna hai, AratamaMjana kIratidhAmA 14 // zrImithilezatiyA jaba hI, sukumAra janI siyasaMyuta herI / / * pUraba vaira vicAra ho sura, pheri dayA upajI tiha~ berI // / * bhUSanabhUSi diyo padharAya, so rAya bhayo rajatAcala kerii| *hoM saranAgata Ani payo aba, zrIpatijI pata rAkhahu merI155 kauzalake pati rAmakI vAma, harI dazakaMdha kubuddha dhrerii|| * hota bhayo rana saMkaTameM, sumiyo baline prabhuko tihiM berI // deva sulocana dInha tinheM hari, gArur3avAhana shstrdhnerii| kyoM na haro hamarI yaha Apati, zrIpatijI pata rAkhahu merii||16|| * rAma tiyA harike jaba hI, namameM dazakandhara jAna lgerii| * gRddha jaTAyusoM juddha bhayo, talaghAta pAta bhayo tihiM berI // rAmane tAhi diyo tuma nAma, liyo suradhAma so puNya bhrerii| * mai ati Atura Teratu hoM aba, zrIpatijI pata rAkhahu merii||17|| jAnakikoM harike dazakaMdhara, laMkavirSe jaba jAya dhrerii| * tyAga caturvidhi bhojana so, jinanAma japyo krunaakrkerii|| zrI hanumaMta sahAya karI tuva, dharmaprasAda kaleza hrerii| *kyoM na haro hamarI yaha Apati, zrIpatijI pata rAkhahu merI 18 // maadhvii| nRpa vajra sukarNa punIta acarNa, karI yaha parNa sunIguru gaathaa| / jinanAtha tathA munisAtha jathAratha,gAtha vinA na navaimama mAthA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakalpadruma / tihapai jaba saMkaTa Ani po,taha jAya sahAya bhaye rghunaathaa|| aba modukha dekha dravo karuNAnidhi,rAkhahu lAjagahomama hAthA19 mattagayanda / / mlecchaniko pati kopita vhai kari, Ani jabai mahimaMDala gherii| * baoNdha liyo nRpabAlisukhilyako, DAri diyo pagameM bhari berii|| * zrIraghunAtha sanAtha bhaye, maya bhaji ubAra liyo tiha~ berii|* modukha dekha dravo aba nAtha, gaho mama hAtha karo mata derI // 20 // * zeTha mahAmati jeTha tinheM jaba, dArida heTha kiyo dukha derI / / * so tuma nAma japyo amirAma,jo kAmadadhAma mahAmuni TerI // * dArida dUra kiyo tinake ghara, pUra daI taba Rddhi ghnerii|| kyoM na dravolakhi modukha dIragha,zrIpatijI patarAkhahu merii||21 zrI vasudevatiyA sukhiyA, traya yugma janI sutako jiheM berii|| kaMsa vidhaMsanako tinako, kari kopa zilApara paoNya gaherI // zAsana deva uvAra liyau, tatakAla tahaoN na lagI kala derii| / kyoM na dravo lakhi mo dukha dIragha, zrIpatijI pata rAkhahu merii||22|| * kRSNakumAra pradumna udAra, mahAsukumAra jaye jihiM berI / / baira vicAri ho taba hI, sura dInha zilAtara DAra bar3erI // * lInhoM ubAra tinheM tihiM bAra, dayAdhanadhAra na bAra lagerI / Aja vilaMbako kArana kauna hai, zrIpatijI pata rAkhahu merii||23 carmarzarIra zrIpAla naresurakoM, jaba kor3ha mahA gada gherii| * mainA satI tinakI vanitA, tuma bhaktivirSe anurAga dharerI // dhyAya lagAya diyo caranodaka, kaMcana kAya karI tihiM berii|| / hojana raMjana AratamaMjana,zrIpatijI pata rAkhahu merI // 24 // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa * sAgaramadhya pare ziripAla, kucAla karI jaba zeTha tberii|| * pAvana nAma japyo abhirAma, jo tAratu hai bhavasiMdhu saberI // tAhi uvAra liyo sukhakAra, so rAja kiyo phira mukti vrerii|| * Aja vilaMvako kArana kauna hai, zrIpatijI pata rAkhahu merii||25|| * zeTha subuddha zrIdhannAvizuddhakoM, pApina vApIviSai java gerii| nAma adhAra rahyo tihiM vAra, pukArata Arata tAsu niberI // 1veda ucArata Arata maMjana, vatsala lacchana hai pramu terii|| *Aja vilaMvako kArana kauna hai, zrIpatijI pata rAkhahu merI26/ * zrIzrutasAgara jJAna ujAgara, sAgarasoM gunaratna bhrerii| hArigayo tinasoM vali vAdameM, mAranako nizi zastra gaherI // zAsana jakSapratakSa tahA~, munirakSaka vhai upasarga niverii| / * kyoM naharohamarI yaha Apati, zrIpatijI pata rAkhahu merii||271 * zrIjinavIra virAjai javai, vipulAcalapai sunike surbherii| mIDaka jAta liye jalajAta, praphullitagAta subhakti gharerI // / daMtipata marate turita tihiM, kInhoM prabhA sura deva bdd'erii|| mo dukha dekha dravau kina sAhiva, zrIpatijI pata rAkhahu merii||28|| * vAnara jAta pazU avadAta, vikhyAtako vAna lagyo jihi berii| dekha dukhI tihiM zrIgurudeva, sunAya diyo navakAra taverI // hota bhayo tatakAla mahodadhi, deva mahAbala riddhi dhrerii| mopara kyoMna karo karuNA, ava zrIpatijI pata rAkhahu merii||29|| * Ama car3hAya suA sukha pAya, bhayo sura jAya vimAna crii|| meMDaka / 2 kml| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakalpaduma / jo tumako dhari neha janai, bhavi darvita bhAvita bhakta bharerI // deta tinhai avinazvara AmaeNda, ho tuma dInadayAla bdd'erii| mohi na hai avalaMbana dusaro. zrIpatijI pata rAkhahu merii||30|| zrIyutakhAmi samantasubhadrasoM, bhUpa kiyo haTha vNdnkerii| / zrIguru pATha svayaMbhU racyo, pada garvita syAdaru vAda ghanerI // * zaMbhukI piMDikA phori phurI, duti canda jinaMda subaMdi taverI / * mohinahI avalaMba hai dUsaro, zrIpatijI patarAkhahu merI // 31 // / zrIkumudendu mahA gunavRMda, muniMdasoM vAda payo jihiM berii| AnaMdamaMdira pATha racyo guru, bhakti bharI bahu jukti dharerI // zAsana jaccha prataccha tahaoN, pragaTI pratimA prabhu pAsa taberI / / * moparagvega karo karunA ava, zrIpatijI pata rAkhahu merI // 32 // *zrImata mAnasutuMga muniMdako, bhUpati vaMda kiyo bhari verii| zrI bhagatAmara pATha racyo taha, Ani cakrezvarI moda dhrerii|| *baMdhana kATa diyo tatakAra, bhayo jayakAra vajI surmerii| * mohi nahIM avalaMba hai dUsaro, zrIpatijI pata rAkhahu merii||33|| * maMgalamUrata zrIguru vAdi,-surAjakoM koDha bhayo jihiM berii| *so tumasoM cita lAya kiyo, thuti nAmasu ekiyabhAva dhrerii|| / hoya sahAya tatacchina hI, tana kIna suvarNa lagI nahiM derii| * mohi pukArata bAra bhaI aba, zrIpatijI pata rAkhahu merI // 34 // * zeThake naMdanako java hI, ahi jAna Dasyo viSa bhUri cddh'erii|| * auSadha maMtra upAya tajI, dhari dhIra tumheM vaha pIra TarerI // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRRRRRRRRRR-*-* vRndAvanavilAsa nirviSa tAsu kiyo taha~ bAlaka, jAgi uThyo janu seja sverii| mohi pukArata bAra bhaI aba, zrIpatijI pata rAkhahu merii||35|| aMjana cora mahAmati ghorapai, kInhoM kRpA karunAkara naamii|| *tAyo turaMta aho bhagavaMta, vakhAnata saMta sudhArasa naamii|| aura aneka apAvanakoM, gati pAvana dInhIM jinezvara khAmI / / kyoM na ho hamaro dukhadIragha, he jinakuMjara aMtarajAmI // 36 // * kUkara zUkara bAnara nAhara, nevara Adi pazU avicaarii| * dInhoM tinheM suradhAma dayAnidhi, veda purAnanamAhiM pukArI // / mai ati dIna adhIna bhayo, tumasoM yaha Teratu hoM tripurArI / tyAga vilaMba karo karanAava,zrIpatijI patarAkho hamArI // 37 // ho karunAkara ho kamalAvara, ho jinakuMjara aNtrjaamii| * dAsanake dukha dekhata hI tuma, kInhIM sahAya dayAnidhi nAmI mopara pIra apAra parI, so nihArata ho ki nahIM amiraamii|| lIje uvAra hameM ihi bAra, aho sukhakAra jinezvara khaamii||383 * dAridakaMdali-kAnanako tuma, kuMjara ho jina kuNjrgaamii|| * vinadavAnalako varavArida, ho sukha zArada aMtarajAmI // sevakake kalapadruma ho, saravArathasiddhipadAyaka naamii| mopara pIra apAra nihAra, dravau abahe vRSabhezvara khAmI // 39 // // * dUSaNa doSi avarNa nivarNi, vivarNa vivarNita vstuvidhaanaa| * graMthanigraMthanigraMthapatI, niragranthayatI nitadhArata dhyAnA // vina vinimna kiyau tihite, padapAvasI zivapadma sujAnA / ho sarvajJa dayAnidhi tajJa, dravau mujha ajJapai he bhagavAnA // 40 // 1 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakalpadruma / / 33 jo tuma ho tihu~ lokake nAyaka, kSAyaka dAnapatI jaganAmI / to kina mohi dukhI avaloki, dravau karuNAkara kIratadhAmI // dAnI kahAibo au kRpanApana, doU banai kimi he abhiraamii| dekhi anAtha dravau aba nAtha, gaho mamahAtha he zrIpatikhAmI // 41 // * dvAdaza aMga upaMgaviSai, yaha bAta abhaMga prakAza rahI hai| * dAna anaMtake dAtA tumI, iha nAtAtai mai pada Ani gahI hai| / bhaudukhasiMdhu agAdhaviSai, aba DUbata hauM kahu~ thAha nahIM hai|| alIje ubAra hameM iha bAra, adhAra tumIsoM pukAra kahI hai 42 karmakalaMka vinAzata hI, pragaTI avinazvara riddhi tume rii| jAnata ho saba loka alokako, kevalabodha agAdha dhare rii|| / vighnavinAzana unnatazAsana, zAsanamAhiM mahAmuni tterii| / * mai yaha jAni gahI zaranAgata, zrIpatijI pata rAkhahu merI43 // AratavaMta pukArata hI suni, grAmapatI dukha deta niberii| * Apa prasiddha trilokapatI, saba jAnata bAta carAcara kerI // jo dukha dekhi dravoge nahIM, to dayAnidhi vAna kahA~ nibahe ! mohi nahIM avalaMba hai dUsaro, zrIpatijI pata rAkhahu merii||44|| loka aloka vilokata ho, haga kevala zuddha prakAza dhare rii|| nAhiM chipI prabhu jI tumasoM, aparAdha vanI kachu jo hamase rii|| ho tuma pUrana dInadayAla, dravau kina mopara pIra pare rI / / lehu ubAri hameM iha bAra, ho zrIpatijI pata rAkhahu merI 45 // puNyaprakAzana pApapranAzana, unnata zAsana veda bhane rii| hai kamalAsana pai kamalAsana, dAsanike dukhadaMda hare rii|| Hereap-ki-per---- ka Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa dAna anaMtake dAtA tumheM suni, jAMcata hoM na karo aba derii| * hoya adhIna karUM vinatI, ava zrIpatijI pata rAkhahu merI 46 // * ho jina dIna adhInakI vInatI, kauna sunai karunAkarakerI / *veda pukArata hai tumako, duritAri harI sukhasiMdhu bhare rI // dAsanake dukhamaMjanakI, jaga phaili rahI viradAvali terii|| * yAhItai mai yaha jAMcata hoM aba, zrIpatijIpata rAkhahu merI 476 mo para pIra parI prabhujI, ava loko tumhai karunAkara tterii|| ho tuma chAyaka jJAnapatI, savalAyaka dInadayAla bar3erI // * dAsanike kalpadruma ho, citaciMtitadAyaka Rddhighnerii| / yAhI mai pada sevata hauM, aba zrIpatijI pata rAkhahu merI48, jI kachu cUka parI hamasoM, udayAgatacAritamoha pire rii|| so tuma jAnata ho karuNAnidhi, kevalavodha agAdha dhare rI // * yAtai yahI vinavoM kara jori, chimA kariye agha auguna merii|| jAuM kahA~ tajikai padapaMkaja, zrIpatijI pata rAkhahu merii||49 he prabhu bhUla bhaI hamasoM yaha, cArita moha daI mati kerI / / bhUpati mo prati kopita hai, ati zAsati kInha na jAta kherii|| Aja loM ApasojaoNcI nahIM,mati rAcI nahIM tuma bhakti viprii| Terata ho ati Atura hai aba, zrIpatijI pata rAkhahu merI // 50 koTika janmanike agha saMcita. deta miTAya lagai nahiM degaa| dvAdaza aMga upaMgavi, niradhAra gurU ganadhArana TarI // hai usa ujjvala lokaviSa. nijadAsanike klpdrumn|| * yAhIta mai aba jAMcana hoM, aba zrIpatijI pata gavatu merii||5|| - --CHAKendra-Ramer+EME Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalyANakalpadruma / / ho saba hI vidhi dIna adhIna, pukArata hau pramusoM kara jorii|| se jAnata ho saba lakSa pratakSa, tabai kimi dakSa vilaMba karorI * mai tumako taji jAuM kahA~, ava to zaranAgata Ana parorI / / lehu ubAra hameM iha vAra, na lAvahu bAra haro dukha morii||52|| sacita janma anekanike agha, IMdhanako tuma paavkjvaalaa| . pArasa au kalpadrumasoM jo, milai nahiM so tuma deta vizAlA // * dAsanake dukhabhaMjanakI, zruta gAvata kIratirAsarasAlA / / ho prabhuko taji jAuM kahA~, jo rucai sokaro tuma dInadayAlA 53 , ho zaTha pApinameM paradhAna, mahA agha auguna khAna bhrorii|| tAro tumhI aghavaMtaniko, suni yAtai gahI zaranAgata torI // / chAyaka Rddhike dAyaka ho, jinanAyaka jI mama Aza marorI / / jAuM kahA~ tajikai padapaMkaja, zrIpatijI pata rAkhahu merI // 54 // roga mahoragake vinatAsuta, dArida-kuMjara-kehari naamii| saMkaTa kAnana bhAnanako, ho kRzAnu pradhAna jinezvarakhAmI // vinamahAtamako tarinIpati, ho tuma zrIpati kiirtidhaamii|| / bhojinanAthagaho mama hAtha, niraMtara yo sukha aMtarajAmI // 55 chanda kirITa tathA mAdhavI / saba lokavipai yaha kAla valI, kavalIkaratAra mahAmada dhaarii| prabhu tAhi vijaikari Apa virAjata hau padasiddhaviSa avikArI // jinaka tumarI zaranAgata hai. jana te ubareM bhayabhIti nivArI / / / aba maiM yaha jAni gahI padapaMkaja.zrIpatijI sudhi lehu hamArI56 // 1 vinateya gara / 2 mami / 3 mUrya / Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wr warrarwrramrraram vRndAvanavilAsa * nijadAsanake dukha dekhatahI, pramu lInhoM ubAritinheM tihiberii|| laghu dIragha pApa kaLU naginyo, karunAkari kATi diyo dukha berI hamapai yaha pIra apAra parI, niradhAra pukArata hoM ihi berii|| pramuDUbata hoM dukhasAgarameM, kina zrIpatijI pata rAkhahu merI57 // * jagajaMta anaMta udhArata ho, jasagAvata hai zruta saMzaya naahiiN| * aparAdhi upAdhi vinAzanakI, viradAvali phailirahI jagamAhIM // aba mo pata jAta aho karunApati, Atura herata hoM tumpaahiiN|| taji bAra abAra kRpAnidhi ho, mohi lehu uvAra gaho galabAhI / hamasoM aghaauguna bhUli banI so,trilokadhanI tuma jAnata sArI * aba tAsa vinAzanako tumasoM, ati Atura Arata Ani pukaarii| / saba lAyaka ho jinanAyakajU, apanoM lakhi mokaha~ lehu ubArI / / zaranAgatakI prabhu rAkhahu lAja, aho karunAkara kIratadhArI 59 * suniye vinatI zivadhAmadhanI,vasujAma tumI phala kAma pradAtA / * hamasoM kachu jo aparAdha vanyau, savaso tuma jAnata ho jagatAtA hai nahiM sammukha mo mukha hoya sakai,ho kRpAnidhi dInadayAla vidhAtA / aba rAkhahu lAja aho mahArAja, haro dukhasaMkaTa ho sukhadAtA601 dohaa| vina nighnakaratAra ho, ho jina jagadAdhAra / DUvata hoM dukhaudadhimeM, lIje begi uvAra // 61 // kihiM vidhi prabhukI thuti karoM, budhi thorI gunabhUra / / soU bAnIgamya nahiM, sahajAnaeNda bharapUra // 62 // eka alaMba yaha ahai, tuma jAnata saba vasta / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arhNtstutiH| dayAdAna sarvajJatA, prabhumeM hai parazasta // 63 // tAtai mo dizi dekhi aba, kRpA karo jincNd| nirAvAdha sukha dIjiye, sahaja nijAnaMda kaMda // 6 // dInabaMdhu karuNAyatana, tAranatarana jineza / vRMdAvana vinatI karata, maiTo sakala kaleza // 65 // * iti skttoddhrnnstutiH| (7) atha arhtstutilikhyte| dohaa| nAsu dharmaparamAvasoM, saMkaTa kaTata ananta / | maMgalamUrati deva so, jaivanto arahanta // 1 // he karunAnidhi sujanako, kaSTaviSai lakhi let| * taji vilaMba dukha naSTa kiya, aba vilaMba kiha heta // 2 // ssttpd| taba vilaMba nahiM kiyo, diyo namiko rjtaacl| / taba vilaMba nahiM kiyo, meghabAhana laMkA thala / / taba vilaMba nahiM kiyo, zeTha suta dArida bhNje|| / tava vilaMba nahiM kiyo, nAga juga surapada raMje // / imi cUri bhUri dukha bhaktake, sukha pUre zivatiyaravana / / pramumora duHkhanAzana viSa, aba vilaMba kArana kavana // 3 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vRndAvanavilAsa taba vilaMba nahiM kiyo, siyA pAvaka jala kInhau / taba vilaMba nahiM kiyo, caMdanA zRMkhala chInhau // taba vilaMba nahi kiyo, cIra drupadIko bADhyo / taba vilaMba nahiM kiyo, sulocana gaMgA kADhyo || imi cUri bhUri dukha bhaktake, sukha pUre zivatiya vana / prabhu mora duHkhanAzanaviSai, aba bilaMba kArana kavana // 4 // taba vilaMba nahiM kiyo, sA~pa kiya kusuma sumAlA // taba vilaMba nahiM kiyo, uravilA suratha nikAlA // taba vilaMba nahiM kiyo, zIlabala phATaka khulle / taba vilaMba nahiM kiyo, aMjanA vana mana phulle // imi cUri bhUri dukha bhaktake, sukha pUre zivatiya vana / prabhu mora duHkha nAzana viSai, aba vilaMba kAraNa kavana // 5 // taba vilaMba nahiM kiyo, zeTha siMhAsana dInhau / taba vilaMba nahiM kiyo, sidhu zrIpAla kar3hInhau || taba vilaMba nahiM kiyo, pratijJA vajrakarNa pala / taba vilaMba nahiM kiyo, sudhannA kAr3hi vApi thala || ima cUri bhUri dukha bhaktake, sukha pUre zivatiya vana / prabhu mora duHkhanAzanaviSai, aba vilaMba kArana kavana // 6 // taba vilaMba nahiM kiyo, kaMza bhaya trijuga ubAre / taba vilaMba nahiM kiyo, kRSNasuta zilA utAre // taba vilaMba nahi kiyo, khaDga munirAja bacAyo / taba bilaMba nahi kiyo, nIramAtaMga ucAyo // 1 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arhNtstutiH| / imi cUri bhUri dukha bhaktake, sukha pUre zivatiyaravana / hai prabhu mora duHkhanAzanaviSai, aba vilaMba kArana kavana ||7| taba vilaMba nahiM kiyo, zeThasuta niraviSa kiinhoN| hai taba vilaMba nahiM kiyo, mAnatuMga baMdha harInhau // taba vilaMba nahiM kiyo, vAdi muni kor3ha mittaayo| / taba vilaMba nahiM kiyo, kumuda jinapAsa mittaayo|| / imi cUri bhUri dukha bhaktake, sukha pUre zivatiyaravana / / prabhu mora duHkhanAzanaviSai, ava vilaMba kArana kavana // 8 // taba vilaMba nahiM kiyo, aMjanA cora uvAre / / taba vilaMba nahiM kiyo, pUravA bhIla sudhAre // taba vilaMba nahiM kiyo, gRddhapakSI suMdara tana / * taba vilaMba nahiM kiyo, mekadiya suraadbhutadhana // kapi zvAna siMha jaMbuka nakula, vRSabha zUra mRga aja bhavana / ityAdi patita pAvana kiye, aba vilaMba kArana kvn||9|| // ihavidhi dukha niravAra, sAra sukha prApati kInhau / , apano dAsa nihAri, bhaktavatsala guna cInhau // aba vilaMba kihiM heta, kRpAkara ihAM lgaaii| * kahA suno aradAsa nAhiM, tribhuvanake rAI // jana vRMda sumanavacatana abai, gahI nAtha tuma padazarana / | sudhi le dayAla mama hAlapai, kara maMgala maMgalakarana // 10 // iti arahantastuti / Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa (8) atha aartbhNjnstotr| mttgynd| * Apa amUrata ho cinamUrata, joga atIta jgottmdhaamii| 1 * yAte nahIM pahu~cai thuti ApaloM, pai saba jAnata aMtarajAmI // * nau vidhi kevala lAbha liye, tuma ho manabAMchitadAyaka naamii|| mopara pIra apAra viloki, dravau aba he vRSabhezvara khaamii||1|| * saMkaTa pAvaka kuMDa pracaMDatai, kyoM na nikAzata ho jinkhaamii|| paMcamakAla karAlakI cAla, lagI tumahUkaha~ kyA jaganAmI // * dAsa dukhI avalokata ho taba, kAhe vilaMba karo abhiraamii| AratamaMjana nAmakI ora, nihAra udhArahu aMtarajAmI // 2 // maadhvii| jaba sevakakI bigarI tabahI taha~, sAhaba lIna turaMta sudhArI / / * yaha bAta sanAtanasoM cali Avata, gAvata veda purAna purArI // taba kauna prakAra pukAra sunI, aba kArana kauna vilaMba lgaarii|| nahiM mohi alaMbana hai kou dUsaro, zrIpatijI sudhi lehu hamArI 31 (9) atha gurudevstutiH| kavitta 31 maatraa| saMghasahita zrIkuMdakuMda guru, vaMdana heta girau giranAra / vAda parayo taha saMzayamatisoM, sAkSI badI aMbikAkAra // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurudevstutiH| "satyapaMthaniragraMtha digambara", kahI surI taha~ pragaTa pukAra / / *so gurudeva vaso ura mere, vighnaharana maMgalakaratAra // 1 // khAmi samaMtabhadra munivarasoM, zivakoTI haTha kiyo apAra / / * vaMdana karo zaMbhupiMDIko, taba guru racyo khayaMbhU bhAra // * 1. vaMdana karata piMDikA phATI, pragaTa bhaye jinacaMda udAra / so gurudeva vaso ura mere, vighnaharana maMgalakaratAra // 2 // zrImata mAnatuMga munivarapara, bhUpa kopa jaba kiyo ga~vAra / * baMda kiyo tAlemeM taba hI, bhaktAmara guru racyo udAra // * cakrezvarI pragaTa taba haikai, baMdhana kATa kiyo jykaar| * so gurudeva vaso ura mere, vighnaharana maMgala karatAra // 3 // zrIakalaMkadeva munivarasoM, vAda racyo jaha~ bauddha vicAra / tArAdevI ghaTamahaeN thApI, paTake oTa karata uccAra // * nItyo syAdavAdabala munivara, bauddha vedhi tArAmada TAra / so gurudeva vazo uraaMtara, vighnaharana maMgalakaratAra // 4 // (10) atha shriiptistutiH| dumilA tathA dvitottk| ra jasa gAvata zArada zeSa kharo, aghavaMta ughAranako tumro| / / tihita zaranAgata Ana paro, viradAvalikI kachu lAja ghro|| dukhavAridhatai prabhu pAra karo, duritAri haro sukhasiMdhu bhro|| savaleza azeSa haro hamaro, aba dekha dukhI mata dera kro| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa tumateM kachuhe jinarAja ganI, nahiM durlabha Rddhi susiddhighnii|| * suraIza tathA naraIzatanI, bhuvi pAvata Ana~da bUMda vanI / / / aba mo dizi dekha dayA karanI, apanI viradAvalipAli tnii|| ihi vAra pukAra suno itanI, taji vAra ubAra triloka dhanIra / * amiaMtarazrI caturaMtarazrI, bahiraMtarazrI smvstshrii| * yaha zrIpatizrI atihI patizrI, manujAsurazrI lakhi lAjata zrI padapaMkajazrI munidhyAvatazrI, zrutazAradazrI yazagAvata shrii|| aba mo ura zrIpati rAjahu zrI, citaciMtitazrIsukhasAnahu zrI (11) atha lokoktiyukt-jinendrstutiH| kavitta chnd| he zivatiyavara jinavara tuma pada, paMkajamaha~ kamalAko vAsa / / vighanavinAyaka saba sukhadAyaka, vizada sujasa asa rahyo prakAzA * so pada sudhAsarovara taji jo, cAhata harana osa jalapyAsa / / * tAsa AzaanayAsa aphala"jyoM,daMDAle kUTai AkAza" * dukhaTArana sukhakArana pramusoM, prIti na karai hiye hita cAha / / / grAmika bhAva vivaza nizivAsara, majai kudeva kugraMthakurAha // * boya vavUla zUla tarusoM zaTha, AmacakhanakI rAkhata cAha / / * tAkI Aza aphala yo jAno, "jaise bAMjhapUtako vyAha"RY janaraMjana aghamaMjana prabhupada, kaMjana karata ramA nita kel|| cintAmana kalpadruma pArasa, vasata jahA~ sura citrAvela // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokokkiyukt-jinendrstutiH| 3 / so padatyAgi mUDha nizivAsara, sukhahita karata kRpA anmel| * nItinipuna yoM kahai tAhi vara, 'bAlU peli nikAlai tela' // 3 // moha vivazamama mati ati zrIpati,malina bhaI gatiagati na viddha / tAteM bhUli banyo yaha kAraja, he Araja AcAraja vRddha // tAsu udai dukha dusaha sahyo aba, Ayau zarana pukAri prsiddh| rAkhahu lAja jAni jana apanoM, "gare paraiso bajAye siddha" jAnata hau agha augunako phala,pragaTa dukhada yaha pragaTa dikhaay|| * tau mI varavaza jAya jhukata mana, mAnata nAhiM zIva sukhadAya vinA tumArI kRpA kRpAnidhi, miTai na yaha haTha Ana upaay| 1 vakra cakragata tajata na aMtara, jaise "varadamUtako nyaay|| bhaktamuktidAtAra kalpataru, kIrata kusumita zazisama set| * iMdahamiMda ahiMda jajata nita, bhavasAgaratArana sukhset|| mo mana vasahu niraMtara khAmI, haro vighana dukhadAridakheta / pramupadamAhiM prIti niti bADhau,jyoM zrIpati atizAyina het| cahu~gata bhramata mohamithyAvaza, kAla ananta ga~vAra gmaay| * zrIpatisoM nahiM neha kiyo kima, kATai bhavabandhana dukhadAya // ava sughATa zubha vATa milyo hai, ThATa vATa udaghATa upAya / / | ziva hita heta Aja saba pAyo, yathA "kAkatAlIko nyAya" mattagayanda / jo apano hita cAhata hai jiya, to yaha sIkha hiya avdhaaro| karmaja bhAva tajo saba hI nija, Atamako anubhaurasa gaaro|| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 vRndAvanavilAsazrI jinacaMdasoM neha karo nita, AnaMdakaMda dazA vistaaro|| mUr3ha lakhai nahiMgUDha kathAyaha, 'gokulagAMvako paiMDohinyAroM maadhvii| * naranAraka Adika joniviSai, viSayAtura hoya tahAM urajhai hai| nahiM pAvata hai sukha raMca taU, parapaMca prapaMcanimeM murajhai hai // | jinanAyakasoM hitaprIti vinA,cita ciMtita Aza khaaNsurjhaihai|| jiya dekhata kyoM na vicAri hiye 'kahuM osake bUMdasoM pyAsa *jiya pUrava tau na vicAra karai, ati Atura hai bahu pApa upaavai|| nita AnaMdakaMda jinaMdatane, padapaMkajasoM nahiM neha lgaavai|| jaba tAsa udai dukha Ana parai, tava mUDha vRthA jagameM vilalAvai / / aba pApa atApa vujhAvana 'kozana Agilagepara kuupkhudaavai| kavitta / 1 moha udai ajJAna vivazateM, samujhi parata nahiM nIka anIka / / * sukhakArana ati Atura mUrakha, bA~dhata pApabhAra bharahIka // / tAsu udai dukha dusaha hota taba, sukhahita karata upAya adhiik|| bhavRthA hota puruSAratha jaiseM "pITeM mUDha sA~pakI liik"||11|| mAdhavI / jaba hI yaha cetana moha udai, paravastuviauM sukhakArana ghAvai / / taba hI dir3hakarma jaMjIranasoM, baeNdhike bhava cAraka vAsameM Avai // jinanAyakasoM vina prIti kiye, kahu ko mavabaMdhana kATi chudd'aavai|| viSa khAya soM kyoM nahiM prAna tajai, gur3a khAya so kyoM nahiM / / kAna vidhAvai // 12 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdaavlii| 454 jaba Atama Apa amohita vhai, anaAtamatA taji aatmdhyaavai|| hai taba saMcita janma anekanike agha, Idhanako dhari dhyAna lagAvai // *jinacaMda mukhAMbudhivarddhanasoM, kara prIti niraMtara AnaMda pAvai / vipa khAya na kAheko prAna taje, gur3a khAya so kyoM nahiM / 1 kAna vidhAvai // 13 // (12) pdaavlii| avadha janama bhayo ho Adi jinaMda, nAbhirAya kula kairavaMcadATeka ThAraha phoDAphodi pramAna, sAgaralaga maga mukata chipAna / 1. so maga pragaTa hoya ava mIta, dharamasudhAdhara udita punIta ||av0|| rAgadoSa aMga mohAtApa, miTi hai sakala jgtsNtaap| gati photiyazophita hota. mumatisatIura harapaudota // 0 bhAga bheda juga zivamuradAya, tihu~jaga prabhA rahai chavi chaay|| mAnabhAva vibhAva phigata, tAhi na bhAvata cAMdani rAta ||0f bhimanvadramana auSadhI naha. pragaTa prabala sukhadAyaka teha // // muniyazera narakaTiM cA ora.cita ceta janu jaladharamora INDI frra AnaMdasiMdhu, nitapani bar3hata tijinacaMda ttekaa| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa 2074 * merI vithA viloki ramAmati, kAhe sudhi visarAIjI||hamArI02 / maiM to caranakamalako kiMkara, cAhUM padasevakAIjI // hamA0 // 3 // he praNa nAtha tajo nahi kavahUM,tumaso lagana lgaaiijii||hmaa0||4 * apano virada nibAho dayAnidhi,dai sukha vRMda bddh'aaiijii||hmaa5|| hd / darase jinesura svAmIzivaramanIramana abhirAmIho ||dr0|| ttek| * jaha~ taru azoka sukhadAI, so rahita zoka samudAI ||dr0||1|| * sura sumanavRSTi jaha~ rAje, mano manamatha Ayudha tyaaje||dr0||2 *dhunidinya anAhada gAjai, suni bhavikamoha bhrama bhaajdr0||3|| jaheM camara amara suDharAvai, dazadizi agha ogha uDAvai ||dr04|| siMhAsanapai jina sohai, lakhi tribhuvn-jn-mnmohai|dr0||5|| duMdumi nama nAda udAre, manu bAjata jIta nagAre / dara0 // 6 // * zira tInachatra chavi chAje, tribhuvana pati cihna virAjai ||dr075 I bhAmaMDala bhava darasAvai, lakhi somasUra saramAvai / darase0 // 8 // ityAdi vRMdaguNadhArI, tumako nita nauti hamArI ||dr0||9|| kyo na dInapara vahu dayAvara,dAruna vipatiharo krunaakr|kyoN / ho apAra udAra mahimAghara, merI vAra kima bhaye ho kRpanatara / / | vedapurAnabhanata guna ganaghara,jina samAna naAna bhvbhyhrkyo| 1 "kATi karama jaMjAla kAlaDara" yaha eka tuka isa padameM / * adhika likhI huI hai, so pAThAntara jAna par3atA hai| Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 padAvalI | sahi na jAta trayatApa taralagara, he dayAla gunamAla bhAlavara / bhavika vRMda tava zaranacarana tara, bho kRpAlapratipAla kssmaakr| kyoM 0 5 rAga khemaTA / bani AI sakala suranAra, pArasa pUjanako // Teka // kAzIdeza banArasi nagarI, azvasenadarabAra || pArasa0 // 1 // indra sacI mili karata AratI, saMcata puNyabha~DAra ||pArasa 0 // 2 keI tAla mRdaMga bajAvata, keI karata jaikAra // pArasa0 // 3 // keI bhAva batAvata gAvata, jinaguNavRMda apAra || pArasa 0 // 4 // 6 jAUM kahAM taji carana tihAre, he jinavara mere praanadhaare| Teka // tumharo virada vidita saMsAre, azaranazarana harana bhavabhAre / yAta zarana caranakI Ayo, pAhi pAhi praNatAratahAre // jAUM 0 // 1 pAvakarte jala sumana sAMpateM, niradhanasoM kInoM dhanadhAre / aura anaMta jaMtakI bAdhA, tava kihi vidhi tuma turita viDAre // jA 0 merI bAra abAra karata ho, hA hA nAtha ! kina sunata pukAre / mohi eka avalaMba Apako, so tuma dekhata dRSTi pasAre // jAUM 0 // 3 aba tau tAre hI bani aihai, hI bani aihai, banai nAtha nahiM virada visAre / bhavikavRMdakI pIra nivAro, ho mudamaMgalake karatAre // jAUM 0 // 4 // jainapurAna suno bhavi kAnana / jaina0 / Teka // jo anAdi sarvajJa nirUpita, anya racita niragraMtha pradhAnana / jaina Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 www mraramsaneKKHAR vRndAvanavilAsa * Adi anta avirodhayathAratha, jo bhAvata saba vastu vidhaannaajai0|| jo anAdi ajJAna nivArata, jAsamAna hitaheta na Anana jaina 1 mithyA-mata-mataMga-gaMjanako, jozAsana sAMco paMcAnanAjaina // 4 // jAko sujasa tihUMjagavyApata, indra alApata tananana tAnana jai01 bhavikavRMdako so adhAra hai, jo saba nigamAgamako aann| jaina , terI vanata vanata vana jAI, jinasoM lAgA rahure bhaaii| TekA, *jAko jJAna carAcara vyApaka, doSa na jAmeM koii| / * Apa tareM auranako tAra, soI adhamala dhoI / jina // 1 // jAko vacana virodharahita suni, bhavika moha bhrama tyaage| / jaise sunata nAdake hariko, kumati mataMgaja bhAgai / jin0|||| dekho kola, nakula, baMdara, hari, sAMcI lagana lgaaii| so sava jagasukha bhogi vilasikai, laI mukati tthkuraaii|jin05 * bUMda bUMda jala parata meghateM, nadI mahA umgaaii| tyoMhI sukRta samarjana karateM, veDA pAra lagAI / jin0||4|| naraparajAya pAya kula uttama, ava na DhIla kara bhaaii| prItisahita jinacaMdavRMda bhaja, jyoM bhavathiti ghaTa jAI / ji0| rAga kjrii| jinakhAmI zivagAmI merI vipati haro / jina0 // Teka // hai aba Aike tumArI zaranAgata pro| hai prabhu merI ora hero mero kAraja karo // 1 // R - 2 - ---- Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdaavlii| tuma adhama udhAranakA virada dhro| maiM cero prabhu tero mero durita daro // 2 // bhavivRMdakI vidhIko tuma jAnata khro| dukhadvaMdako nikaMdakai anaMdako bharo // 3 // ___ rAga jaMtavA / (banArasI bolImeM) tuma tribhuvanapati tAranatarana ho, hamarI khabariyA kimi visarAvala ho jI // Teka // hamahiM zarana tuva carana kamalakI ho, karahu kRpA bahu dukhapAvala ho jI / tuma0 // 1 // agama ataTa bhava udadhi udhArana ho, tumarI viradiyAM hama suna pAvala ho jI / tum0||2|| japa tapa saMjama dAna dayAnidhi ho, hamasoM kachU na aba bani Avala ho / tuma0 // 3 // apani virada lakhi tAro jagapatijI ho, bhavikavRMda tuva gunagAvala ho jI / tuma0 // 4 // TAAST mlaar| nizadina zrIjina mohi adhAra // Teka // / jinake caranakamalako sevata, saMkaTa kaTata apAra / nish0||1|| jinako vacana sudhArasa garmita, meTata kumati vikAra / niza * bhava AtApa bujhAvanako hai, mahAmegha jaladhAra / niza0 // 3 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45. vRndAvanavilAsa K. 2 24- * jinako bhagatasahita nita surapata, pUjata aSTaprakAra |nish jinako virada vedavida varanata, dAruNa dukhaharatAra / niza0, * bhavikavRMdakI vithA nivAro, apanI ora nihAra / nish0||6, * zrIguru dInadayAla, dhana dhana zrIguru0 // Teka // * parama digaMbara saMvaradhArI, jagajIvana pratipAla / dhana0 // 1 // * mUla aMThAisa caurAsI lakha, uttaraguNa manimAla / dhana02, dehabhoga bhavasoM virakata nita, parisaha sahata trikAla / dhana033 zudhaupayoga jogamudamaMDita, cAkhata surasa rasAla / dhana041 * jinake caranakamalake rajako, iMdra car3hAvata mAla / dhana0 // 5 // bhavikavRMda jAcata hai he pramu, mero saMkaTa TAla / dhana0 // 6 // kyA parI cUka hamArI ho| nemI mohi tyAgi giranAra gamana kIno // Teka // chappanakoTi jure jaduvaMzI, haladhara saMga muraar| vyAhana Aye saji samAjako, mo ura haraSa apAra / / mAdhurI mUrati pyArI ho / nemI0 // 1 // moramukaTa kara kaMkana sohata, ura maNimuktAhAra / pazuvana dekha dayA ura upajI, saba siMgAra utAra / paMcamahAvratadhArI ho / nemI0 // 2 // kauna bhAMti samAjhAvoM tumako, khAmI nemikumaar| tumare cAha uThI ura aMtara, vyAhanako zivanAra / merI surata visArI ho / nemI0 // 3 // RRRRRRRRRR Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdaavlii| 51 mAta pitA samajhAvata moko, hilamili saba parivAra / / ve kumAra vari haiM zivasuMdari, tU vara aura kumaar| moko zarana tumhArI ho / nemI0 // 4 // mAtu pitAsoM kahI rAjamati, mo pati nemikumaar| unake saMga gharoMgI dicchA, car3hakara gar3ha giranAra / yaha kaha kari vratadhArI ho / nemI0 // 5 // dhanya dhanya nemIsura suMdara, bAlajatI avikAra / dhanya dhanya jaga rAjamatI hai, zIlaziromani nAra / sumirata maMgalakArI ho / nemI0 // 6 // nemIzvara zivadhAma sidhAre, ATha karama niravAra / rAjamatI suradhAma sidhArI, ekAmava avatAra / bhavikavRMda sukhakArI ho / nemI0 // 7 // kyoM merI surata visArI ho| pramu tuma bhavike bhaya bhUracUra kInheM // Teka // siyAsatIsoM zapatha lenako, raghukulacandra vicAra / pAvaka kuMDa pracaMDa kiyo, brahamaMDa jvAla visatAra / so saravara kara DArI ho / prmu0||1|| drupadasutAko cIra duzAsana, khaico smaamjhaar| * taba tiya tumahiM pukAra karI hai, he jina jagadAdhAra / 1 neku na aMga udhArI ho / pramu0 // 2 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 vRndAvanavilAsa somAsoM jaba zapatha lenako, ghaTamaha~ viSadhara dhAra / taba tumako ura sumara satIne, nijakara dInoM ddaar| sumanamAla kara DArI ho / pramu0 // 3 // siMdhumAhi zrIpAlatiyAsoM, zeTha adhamamatidhAra / taba taha~ satI citArI tumako, suna lI tAsu pukAra / saba dukhadvaMda vidArI ho / prmu0||4|| satI caMdanAke Upara jaba, Ayo saMkaTa bhAra / zrImatavIra jinesurajI taba, kInoM jaijaikaar| tihuM jaga jasa visatArI ho / pramu0 // 5 // dArida dukhate pIr3ita hai kari, eka seTha mtidhaar| taba tumako karunA kari TerI, suna lInI tihaeN bAra / sukhasaMpati visatArI ho / pramu0 // 6 // zUlItai sihAsana kInoM, khaDga sumanako hAra / aise Apa aneka bhagatako, dInoM saMkaTa TAra / aba merI hai vArI ho / prabhu0 // 7 // rAgAdika vina amala acala tuma, deva jgthitkaar| bhavikabuMdakI vithA nivAro, apanI ora nihAra / ho muda maMgalakArI ho / prmu0|| 8 // aisI tohi na cAhiye, jinarAja piyaare| mo dukhadvaMda nikaMdameM, kyoM vAra kiyA re // ttek|| taba pAvakatai jala kiyo, siya saMkaTa ttaare| drupadI cIra bar3hA diyo, jadu sabhAmajhAre / aisI0 // 1 // / Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pdaavlii| zeThasuana ghara nidhi bharI, dukhadvaMda vidAre / pIra caMdanAkI harI, kiye jaya jayakAre / aisI0 // 2 // zUlI siMhAsana kiyo, tatakAla uvaare| sumanamAla kiya sAMpateM, yaha sujasa tihAre |aisii0 // 3 // vAriSeNake khaDgako, kiya kusumita haare| geTha suanako viSa harayo, AnaMda bar3hAre / aisI0 // 4 // siha kola kapi nyaulakA, kalyAna kiyA re| au ananta jagajantako, bhavasAgara tAre / aisI0 // 5 // / merI vAra avAra karI, aba kArana kyA re| / tuhIM mohi avalaMba hai, suni prAnapiyAre / aisI0 // 6 // / rAga doSa mada mohakA, tuma nAza kiyA re / 4 tadapi vRMdakI Azake, tuma pUranahAre / aisI0 // 7 // aadipuraannstuti| AdipurAna suno bhava kAnana // Teka // / mithyAmatagayaMda gaMjanako, yaha purAna sAMco paMcAnana // aa0|| * suragamuktiko maga darasAvata,bhavikajIvako bhvbhymaann||aa0|| * vRSabhadevako yaha caritra jo, iMdra alApata tananana tAnana // aa0|| vighanavinAzana maMgalakArI, yoM varanA munivRMda pradhAnana A0 // prathama vedameM hai pradhAna yaha, kriyAbheda jaha~ kahI vidhAnana // aa0|| jinasenAcArajakaviMdane,yaha purAna bhASA aghahAnana // aa0|| vRMdAvana tAko rasa cAkhata,jo savanigamAgamako Anana ||aa0|| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa holii| bhavijana cale hai jajana jinadhAma / bhavi0 // Teka // * ATha darava anupama saba saji saji, bhUSana vasanalalAma |bhvi01|| bAjata tAlamRdaMga jhA~ja Dapha, gAvata jinagunagrAma / bhvi0||2|| * bhAvasahita jinacaMda vRMda jaji, varaneko zivavAma / bhvi0||3|| * kAhe surati visArI prabhu merI, kAhe surata visArI ho| ttek| veda purAnamAhiM yaha suna nuti, tuma mavijanabhayahArI ho| tAteM zarana caranakI Ayo, lIje mohi ubArI ho // 1 // mohi eka avalaMba Apako, so tuma jAnata sArI ho| * merI bAra abAra karanakA, kArana kyA tripurArI ho // 2 // jadapi Apa zivadhAma vase ho, amala acala avikArI ho| tadapi dAsakI Aza sakalavidhi, pujavata ho sukhakArI ho| pAvakateM jala sumana sAMpate, nirdhanateM dhanadhArI ho| *tI-pata zrIpata rAkha liyo tuma, dIpata sabhAmajhArI ho // ank aMgha vilokata mUka alApata, badhira sunata zruti sArI ho| * kUkara zUkarako surasaMpati, Apa turata vistArI ho // 5 // / * mai hUM dIna dInabaMdhU tuma, duritAtApa nivArI ho| vRMda kahai mama pIra nivAro, ho mudamaMgalakArI ho // 6 // - 1na jAne kyoM mUlapratimeM yaha pada likhakara phira saphedese Dhaka diyA / gayA hai| 2 yaha pada bhI likhakara kATa diyA gayA hai| strIkI mryaadaa|| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RRRRRRRRRENSE vRndaavndeviidaas-pdaavlii| M www vRndAvana deviidaas-pdaavlii| *vAnI kAhe na khirI, vIra jinesura0 / zrImandhara Dhiga jAya sacIpati, pUchata bhagata bharI / / Teka // taba jinarAja vacana yo ucarI (1), suni ura dhAri hrii| *gautama vipra hoya ganadhara taba, varaSa amiya jharI // yaha suni iMdra jAya gautamadiga, chalakara vAda krii| * vIraprabhUDhiga calyo vipra taba, ura bahu garva ghrii|| vaanii||2 mAnarthama avalokata dvijako, mithyAmAna grii|| dicchA dharata bhayo manaparajaya, ganadharapada suvarI // vAnI03 . *tAko nimita pAya tatakhina taba, zrIjinadhuni ucrii| / jAke sunata moha bhrama bhAjata, pAvata zivanagarI // vAnI04 so vAnI jayavaMta Aja lagi, rAjata jota mrii| * devIvRMda namata nita tAko, jamakI trAsa TarI // vAnI0 // 5 - aba na vasoM gRhamAhI raghuvara!, aba na vasoM gRhamAhIM ||ttek // 1 jana apavAda miTAvana kArana, paiThI pAvaka tthoNhiiN| dharamaprabhAva bhayo so saravara, saba jaga dekhata AhIM // raghu011 15 devIdAsa nAmake eka kavi banArasameM kavivara vRndAvanajI ke sa*mayameM hI ho gaye haiM / ukta donoM kaviyoMkA paraspara savizeSa sauhArda * thaa| isIliye jAna paDatA hai, donoMne milakara athavA Azaya vicAra kara ye pada banAye hoNge| koI 2 pada kevala devIdAsake bhI hai|rbhaage do yA tIna akSaroMkI jagahakA kAgaja phaTa jAnese pATha pUrA nahIM kiyA jA skaa|| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gRndAvanapilAsa tuva prasAda surasama sukha bhoge, aba kachu vAMchA naahii| aba tapa dhari so jatana karoM jimi, nArI liMga nsaahiiN||rghu021 yo kahi sIyasatI tapadhAge, zuddhabhAva umgaahiiN| acyutavargaviSai pratendrapada, pAyo saMzaya nAhIM // raghu0 // 3 // bhavika vRMdako garanasahAyI, veda purAna khaahiiN| devIko bhavasAgara tAro, tuma gunagAna karAhIM // raghu0 // 4 // Te ka jinendrjnmaabhissek| prabhUpara iMdra kalA bhari laayo| zailarAjapara saji samAja saba, janamasamaya nahavAyo kSIrodaka bhari kanakakuMbhameM, hAthoMhAtha sura laayo| * maMtrasahita so kalaza sacIpati, prabhugira dhAra ddhraayo|prbhuu0|| aghaghagha bhabha bhabha dhadha dhadha dhadhadhadha, dhuni dazahUM dizi chaayo| sAr3he bAraha kor3a jAtike, vAjana deva vajAyo // pra0 // 2 // saci raci raci zRMgAra saMvArata, so nahiM jAta btaayo| * bhUSana vasana anUpama so sani, haraSita nAca racAyo // 0 // 3. paga nUpura jhananana nana vAjata, tananana tAna uThAyo / ghananananana ghaMTA ghana nAdata, dhrugata dhrugata gata chAyo // pra04 * drimadvimadima mRdaMga gata vAjata, thei thei thei paga paayo| * sagRdi saraeNgi ghora sora suni, bhavika mora vihasAyo / 051 * tAMDavanirata sacIpati kInoM, nijamavako phala paayo| * nija niyoga kari tava sava sura mili,pramuhi pitAghara lyAyo pra0 / Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndaavndeviidaas-pdaavlii| 57 * mAtugodameM sopi prabhU kaheM, bahu vidhi sukha upjaayo| prabhusevAhita deva rAkhikai, sura nijadhAma sidhAyo / pr0||7|| pramuke vayasamAna sura tana pari, sevA karata shaayo| devIdAsa vRMda jinavarako, janamakalyAnaka gaayo||0||8|| | dInako dayAla deva dUsaro na koii| *tuma saravajJa udAra dayAnidhi tumahI hita hoI // Teka // * brahmAjIne veda banAyo, yoM bhASai visanoI / I hiMsAteM taha~ suraga batAveM, aisI gatimati goI / dIna0 // 1 // viSNu dazoM avatAra dhArakeM, kIrata kArana joii| / * dAnava mAre deva uvAre, jA vidhi mahimA hoI / dIna0 // 2 rudra karai saMhAra kopakari, jagameM vacai na koii| / naMgadharaMga phirai aradhaMgI, bhaMgI bhuMgI bhoI // dIna0 // 3 // *bauddha kahai chinamaMgura cetana, prauvya vastu nahiM koii| * nityarUpa jaha vastu nahIM taha~, mukti kaunakI hoI // diin0|| * vedAMtI yoM kaheM eka hI, zuddha brahma vaha hoI / jar3a mAyA upajAya Apa hI, phaeNsata phajIhata hoI ||diin05|| 'iha paraloka na puNya pApa hai, jar3ate cetana hoI / cAravAka nAstikayoM bhArI, nijanidhi tina nahiM joI ||diin06|| rAga dveSa mada moha kAmake, ye kiMkara saba koI / inateM mukti milaigI kaiseM, dekho ghaTameM ToI // dIna0 // 7 // jAke rAgAdika mala nAhIM, zuddha niraMjana soii| Apa tarai auranako tArai, dharama jahAja saeNjoI / / dIna0 // 8 // % 3D Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. vRndAvanavilAsa* Adi aMta avirodhI jAko, Agama nigama bnoii| / devIvRMda arAdhata tAko, jAsoM saba sukha hoii|| diin09|| *janame avadhapurI jinarAI / indra sabhAmeM karata bar3AI / / ttek|| indrAdikako Asana kaMpyo, lakhi pramu janama turita shirnaaii|| * saji samAja kauzalapura Aye, sacIjAya jina lIna utthaaii||jn / * bAlarUpa surampa nihArata, sahasa nayana kari tripati na paaii| dhari jina goda modamudamaMDita, airAvata car3hi surgirijaaii|jn kei zira chantra camara kei DhArata, keI vividha bdhaaii| pAMDaka vana pAMDUkazilAke, siMhAsanapara prabhu padharAI ||jn0||3|| kSIrodakateM nhavana kiyo hari, gAvata bAjata nAca rcaaii|| kari siMgArasacIraci rucisoM, so racanA kachu barani na jAI / / kari niyoga pitusadana Anike, mAtu saupi bahu haraSa upaaii|| pramuke dacchinakara aMguSThameM, sudhA sudhApata thApata bhAI // jn0|| soI pAna karata nita jinapati, tripati hota tribhuvanake raaii| * iSTa bhoga upamogajoga saba, vRMdAraka patideta banAI // jn0|| *bAlavinoda nihArI jina chavi, tina nija locanako phala paaii|| * devIvRMda kahata kara jore, so pramu mopara hohu sahAI / jn0|| gAiye jinapati jagavaMdana, nAmisuana marudevI nNdn|| Teka // * * jinako jasa tihu~ loka ujAgara, jo tArata bhaviko bhavasAgara * parama sudhArasa jinakI vAnI, jAkI syAdavAda su nizAnI 2 // // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndaavndeviidaas-pdaavlii| ratatraya nija nidhike dAyaka, kRpAsiMdhu saba vighnvinaaykaa||3|| devIvRMda kahata kara jorI, haro prabhU bhavabAdhA morI // 4 // nemI vratadhArI, aba kyA karUMrI / nemii0|| Teka // * mohi tyAga piya gaye giranAra,varaveko zivasuMdara naar| nemI015 mohi na bhAvata bhogavilAsa, momana vasataprabhUke paas| nemI021 khAmi tajI jaba rAjasamAja,taba mohi kauna bhaunaso kAjAne031 rAjamatI prabhuke Dhiga jAya, dIcchA dhArI manavacakAya / nemI041 * devIvRMda namata zira nAya, mero bhavabhaya dehu miTAya / nemI05, mlaar| nemi caranacita rAjula dhariyA, jAya car3hI girnaariphriyaa|ttek bhUpana tyAgi zIlavatabhUpita. paMcamahAvrata duddhara criyaa| ne0 1, AtamajJAna dhyAna anubhavarasa,pAna karata ura AnaMda bhariyAne devida nata nita kara jorai, jayavaMtI ekA avatariyAnemi03 // mlaar| gori tyAgi nemI muni bhaye. kyA aparAdha hamAra // TaMka // yA jA samAjamoM. Aye sahapagviAra / pagamya muni aMgaga bhari bAya na giranAra / mAri0 // 1 pramoga joganapi. bamitA vipina melAra / digoganaya tyAnipha gayo pada avikAra mahilA " httrakanterartraitAR Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PRAKASHANKAR vRndAvanavilAsa ugrasenakI lAr3alI, satI zIlavatadhAra / * devIvRMda sadA nameM, ekAbhava avatAra // mohi0 // 3 // // vipulAcalapara jinavara Aye, sunata zravaNa nRpazreNika dhaaye| " / samavasarana suradhanada banAye, jAsu ruciratA tribhuvana chAye // 1 dvAdaza sabhA jahA~ darasAye, tAmadhi Apa jineza suhaaye|| * jAtavirodha tyAga pazu Aye, jinapada sevata prIta baDhAye // iMdra jajata zata moda upAye, harakhi harakhi guna gAna karAye / / * jinadhuni manahu~ megha garajAye, saba jiya nijabhASA lakhi pAye ! . gautamaganadhara aratha sunAye, dharma zravaNakari pApa nshaaye|| / zreNika solaha bhAvana bhAye, prakRtitIrthakara baMdha karAye // * devIdAsa carana lava lAye, kara juga jora namata ziranAye / / hama prabhuke zaranAgata Aye, rAkhi lehu prabhu mohi apanAye // prabhUpara kamaTha kopa kari Ayo / prabhUpara0 // Teka // / pUravavaira vicAri adhama vaha, vipula upala varasAyo / bhUta preta vetAla vyAla vikarAla mhaadrsaayo|| prbhuupr0||1|| ghanaghamaMDa brahamaMDa maMDi jaha, jalaakhaMDa jhara laayo| pArasa merusamAna dhyAnameM, magana na kachu dukha pAyo |pr02|| 1 padamAvati dharanesurako tava, Asana sahaja claayo| * tabahi Ana padamAvati prabhuko, nija zira dhari guna gaayo| dharanidara phaNimaMDapa kIno, saba upasarga nasAyo // prabhU0 // 4 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prkiirnnk| 6 kevalajJAna bhayo taba prabhuko, iMdrasahita sura aayo| samavasarana racanA bhai taba hI, dekhata pApa nsaayo|prbhuu0||5|| kamaTha Aya ziranAya prabhUko, nija aparAdha chimaayo| tribhuvana janahitaheta tahA~ prabhu. paramadharama drsaayo|| prabhU06 // *dvAdaza sabhA zravana kari so dhuni, nija Atamanidhi pAyo / prabhu vihAra kari bhavikavRMdahita, zivamaga pragaTa dikhaayo|prbhuu AThoM karama nAzi pArasaprabhu, AThoMguna nija paayo| devI namata samedAcalateM, jina avicalapada pAyo // prabhU0 8 // (14) prkiirnnk| 8 zrIravisenAcAryakI stuti| mAdhavI / ravise ravisena acAraja hai, bhavivArijake viksaavnhaare| * jina padmapurAna vakhAna-kiyo, bhavasAgarateM jagajaMtu udhAre // * siyarAmakathA su jathAratha bhASi, mithyAtasamUha samasta vidAre / * mavivRnda vithA abakyoM na haro, gurudeva tumhIM mamaprAna adhaare|| 2 zrIjinasenAcAryastuti / / bhagavajinasena kaviMda namoM, jina AdijiniMdake chaMda sudhaare|* prathamAnusuveda nivedanameM, jinako paradhAna pramAna ucAre // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa R amNAAM * jagameM mudamaMgala bhUri bhare, dukha dUra kareM bhavasAgara taare|| * bhavivRnda vithA aba kyoM na haro, gurudeva tumhIMmama prAnaaghAre / jinvaaniistuti| manaharana / kumati kuraMganiko kehari samAna mAnI, __ mAte ibha mAthe aSTApada haharAta hai| dArida nidAgha dAra prAT pracaMDa dhAra, ___ kunai-giri-gaMDa khaMDa vijju paharAta hai / AtamarasIko hai sudhArasako kuMDa vRnda, samyaka mahIBhako mUla chaharAta hai| sakala samAja zivarAjako ajaja jAmeM, __ aiso jaina vainako patAkA phaharAta hai / digmbr-stuti| maadhvii| * AtamajJAna-sudhArasa-raMjita, saMjuta darvita bhAvita sNvr| zuddha ahAra vihAra dharai, parihAra kareM bhavibhAva aDavara // 1 mUla guNottarameM lavalIna, pravIna jinAgamamAhiM nirNbr| / * vRnda namai kara jora sadA nita, so jagameM jayavanta digmbr|| 1 hAthI / 2 prISmaRtu / 3 varSA / 4 vRkSakA / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prakIrNaka / woman padmAvatIkI stuti| amRtdhvni-tribhNgii| darasata padmAvati, dRgasukha pAvati, mana harSAvati, ati bhArI | maMgalamudamaMDita, vidhana vihaMDita, subudhi umaMDita, hitakArI // * sevaka sukhadAyani, udaya sahAyani, suguna rasAyani, mana aanii| vRndAvana vaMdai, ahita nikandai, nita Anandai, sukhadAnI // * dAnI prana suna, jAnI nijamana, ThAnI thuti nuta / sAnI tanamana, AnI gunagana, jAnI hitajuta / / mero dukhahara, dIjai sukhavara, mAtA haraSata / gAtA parasata, sAtA sarasata, mAtA darasata // mattagayanda / jAnata veda purAna vidhAna, pradhAnanameM agavAna atiiko| / laukika rItivirSe budhivAna, jahAnameM jAsu pratIti vratIko // jo nija AtamarUpa na jAnata, zuddha subhAva gahai na jtiiko|| to kavivRnda kaho tihiMko, vaha eka ratI vina eka ratIko maadhvii| * atirUpa anUpa ratIpatite, na sacIpatita anubhUti ghaTI hai| | kavivRnda dazauM dizi kIratikI,manoM pUranacanda pramApragaTI hai| 1amRtadhvanikI dohAke sAtha banAnekI paripATI hai / parantu amRtadhvanikA trimagIke sAtha sayoga abataka kahIM nahIM dekhA gayA / kvivr| vRndAvanajIkA yaha navIna hI prayatna hai| Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FKRRRRRRRR vRndAvanavilAsa 164 / sava hI vidhisoM gunavAna bar3e,balabuddhi vimA nahi neka haTI hai|| *jinacaMdapadAMbujaprIti vinA, jimi "suMdaranArIkI nAka, ___ kaTI hai" * narajanma anUpama pAya aho, ava hI paramAdanako hriye| / 1 saravajJa arAga adoSitako, dharamAmRtapAna sadA kariye // apane ghaTako paTa kholi suno, anumau rasaraMga hiye dhariye / 1 * bhavivRnda yahI paramArathakI, karanI kari bhau taranI tariye // - Gha * jinendrjnmaabhissekbhaavnaa|| / surapati jinapati nhavana karanako, kSIra udadhi jala AnA hai|| sahasa aThottara kalaza kanakamaya, aura kalaza asamAnA hai||1|| * kara kara kara sura lAvata milikara, ucchava hota mahAnA hai| maMtrasahita saba kalaza Iza zira, ekahi bAra DharAnA hai // 2 // * agha gha gha ghagha,bhabha bhabhadhadhadhadha,dhuni suni bhavi haraSAnA hai|| dima dima dima mRdaMga gata vAjata, nacata sacI sukha mAnA hai 3 // sAdi saraMgI surasutAla mila, gAvata sujasa sujAnA hai| zrugata zrugatagata thei thei thei thei, tAMDava nirata racAnA hai // 4 // kara jinanhauna siMgAra sacI raci, so kima jAta vakhAnA hai| dhanya dhanya vaha sacI sayAnI, eka janama niravAnA hai / kari viyoga pitu sadana sopi sura, dhanya janma nija mAnA hai| jo bhavibaMda sujasa yaha gAvai, so pAvai manamAnA hai // 6 // ghoy my Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . prkiirnnk| ~ - shreyaaNsnaathstutiH| aril| siMhapurI mukharAsa vanArasa pAsa hai| janameM taha~ zreyAMsanAtha mukharAsa hai| dhanada ratana jhara lAyo paMdraha mAsa hai| navavAraha jojanako nagara sumana sumana varasAyo sukhada suvAsa hai| bIna bA~surI Adi vajata cahu~pAsa hai| surapata phanapata narapata jAko dAsa hai| __ bhagatisahita suranAri racata jita rAsa hai // 2 // parama dharama daragAya harata bhavi bhAsa hai / sevA karata mo pAvata muraganivAsa hai| jo jinavarako mujama triloka prakAza hai / bhavikavRMdakI mo prabhu pujavata Aga hai // 3 // rmnyNjn| Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa E3-34--- rasavyaMjana rasasoM kahoM, sunata hota AnaMda // 1 // bhaginI kaccha sukacchakI, naMda sunaMdA nAma / vyAhI rikhavajinezane, jagasukhazomAdhAma // 2 // zubhragItA chanda / zrInAbhinaMdana jagatavaMdana, jayo jagahitakAra tava iMdavRMda samasta ucchava, kiyo aparaMpAra // vaya tarunamaya lakhi rAjakanyA, sahita racyau vivAha / dharanida iMda khagiMda surapati, saji cale naranAra // 3 // taha zubhamuhUratameM kiyo, pANigrahaNa sukhmuul|| jAcaka jagatake sadhana kInai, sahita hita anukUla // bhojanasamaya taha~ bhAminI, gArI kahahi pari mod| suni zravana sukha mukha prema paMkata, vacana vividha vinoda 4 bhojana rasAla vizAla parase, tahA~ mAna mahAna / tina nijaniyoga vidhAna-lakhi, vAghyo sakala pakavAna // tihi samaya kovida kahana lAge, chaMda rssukhdaan| * tuma suno samadhI subudhasaMyuta, sakalajana dai kAna // 5 // * kholoM ju modaka modakArI, madhurasUdurasa rNj| . vAMdhoM ju veMdI zIsakI, jAsoM dipata mukha kaMja // * kholoM amiratI sarasa khuramA, nayana-manasukhadAya / bAMdhoM karanake phUla jAteM, jugakapola dipAya // 6 // kholoM ju khAje ati mRdula, bAMdhoM galeke haar| / kholoM ju per3e gaMdha pyAre, varaphiyAM sukhakAra // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prkiirnnk| AAAAAAM bAMdhoM jugala bhujabaMdha kaMThA, kaMThake aamrnn| kholoM ju nimakI seva vAMdhoM, kahi subhaga upakarNa // 7 // kholoM ju pAnI pAna pattala, Adi sava vidhi yoga / / bAMdhoM jugalapadake vibhUpana, sakalavastumanoga // bAMdhoM ju sArI zubhasa~vArI, kaMcukI rasadhAma / bAMdhoM ju laha~ge aru dupaTTe, lakhata upajata kAma // 8 // bAMdhoM ju vAnI premasAnI, gAliyA~ juta naar| kholoM sakalapakavAna pAnI, karahu aba jivanAra / / iha vidhi vivAha uchAhameM, jo chaMda gAvai iMda / tinake manoratha siddha kari hai, zrIjugAdijinaMda // 9 // phatti (31 mAtrA) he zivatiyavara jinavara tuva pada, paMkajamaha~ kamalAko vaas| vighanavinAyaka saba mukhadAyaka, vizada mujasa asa rakho prakAza meM ganimada gohavaza prabhumoM, prIti na kiyo miTa kimitraas|| aba bhagnAgata Ani page hUM. muphala karo merI ardaam||1|| dupaTAna guNakArana prabhuno. prega na jhiye hiye hita caahaa| Abhika-bhAva-viyaga niziyAmara. bhaje kadeva samandha kugaT // aba patA prabhuko. pAyo dInabadha bhiynaar|| Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RK2RKERAR vRndAvanavilAsa he prabhu vegi haro mama Apata, dIje manavAMchita ucchAha // 2 // janaraMjana aghabhajana prabhupada, kaMjana karata ramA nita kel| *cintAmaNi kalpadruma pArasa, vasata jahA~ suracitrAvela // so padapaMkaja he karunAkara, mo ura baso sakala sukhmel| zrIpati mohi jAna jana apano, harovighanadukha dAridajela 3 / bhujaMgaprayAta / tumI kalpanAtIta klyaankaarii| kalaMkApahArI mvaaNbhodhitaarii|| ramAkaMta arahaMta haMtA bhavArI / kRtAMtAMtakArI mahA brahmacArI / / namo karmabhecA samastArthavettA / namo tattvanetA cidaanNddhaarii| prapadye zaraNyaM vibho loka dhanyaM / pramo vighnanimnAyasaMsAra taarii|| anaMgazekhara daMDaka / (varNa 32) namAmi nAminaMdanaM bhavAdhivyAdhikaMdanaM, ___ samAdhisAdhacaMdanaM zatiMdavRMda baMditaM / azeSa klezabhaMjanaM madAdidoSa gaMjanaM, muniMdakaMjaraMjanaM dinaM jinaM amaMditaM / / anaMtakarmachAyakaM prazasta zarmadAyaka, namAmi sarvalAyakaM vinAyakaM suchaMditaM / samasta vighna nAziye pramodako prakAziye, nihAra mohi dAsa ye prabhU karo aphaMditaM // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prkiirnnk| ....WWW 15 bhshokpuppmjrii| jai jineza jJAna bhAna bhavya kokazoka hAna. loka loka lokavAna lokanAtha tArakaM / jJAnasiMdhu dInabaMdhu pAhi pAhi pAhi deva, ___rakSa rakSa rakSa mokSapAla zIladhArakaM // garma karma bharma hAra parma zarma dharma dhAra, ___ jaiti vighnanighnakAra zrImate sudhArakaM / aunakai pukAra mohi lIjiye uvAra he, ra udArakIrtidhAra kalpavRccha icchakArakaM // muniraajstutiH| vijyaachnd| *1 kAmamadASTaka jIte jatI joke zrImatako mata jovata tissttai|| 12 zaMta vahai zatavaMta vahai, navatattahiM saddahai niSTita ziSTai // 4 kAya jike jalakAyako jAnai, kAya nijeva jivaayknissttai|| 18 dArai karma darai duradAya, hiyemeM yamI rami hoya mahiSTai // * vizeSa--yaha chanda aisI caturAIse banAyA gayA hai ki ka * isameMse yadi koI akSara koI puruSa apane manameM le leve, to| * use vatalA sakate hai| upAya yaha hai ki, batalAnevAleko * nimnalikhita do dohe yAda kara rakhanA caahiye| dohaa| zrIzItalajinavara mahA, dAyakaiSTa rsaal| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 vRndAvanavilAsa * "vRndAvana" manavacanatana, nAvata tinakaha~ mAla // 1 // * eka doya cau ATha ye, kramateM padapara lekha / / * pUcha batAbahu varana gani, zItala pandraha pekha // 2 // sArAMza yaha hai ki, uparyukta chandake cAroM caraNoMpara kramase 11-2-4-8-ye aMka kramase likhakara pUchanA cAhiye ki, Apane | jo akSara liyA hai, vaha kisa caraNameM hai ? jitane caraNomeM vaha akSara batalAve, una caraNoMpara rakkhe hue aMkoMko jor3a lenA * cAhiye / pazcAt jo jor3akI saMkhyA ho, zrIzItalaji navara mahAdAyaka iSTa" ina pandraha akSaroM se utane hI voN| 1 akSara nisandeha batalA denA cAhiye / jaise ta akSara pahale ! hai aura dUsare caraNameM hai / ina donoM caraNoMpara rakkhI huI saMkhyA* kA jor3a 3 hotA hai / vasa "zrIzItala......."Adi padakA tIsarA akSara bhI vahI ta hai| jinendranetravarNana / chappaya / mIna kamala mada () dhanada (1) amiya aMtaku (1) chavi chjj| __1isa chappayake prathama caraNameM jinabhagavAnake netroMko chaha upamA dI hai| aura phira zeSa pAMca caraNoMmeM pratyeka upamAke kramase chaha chaha vizeSaNa * diye haiN| jaise prathama caraNameM dUsarI upamA kamalakI hai / arthAt bhagavAna ke netrakamalake samAna hai| parantu kaise kamalake samAna ? to sadala (pa. trasahita), vikasita (phUle hue), divasake (dinaka),saraja (sarovarake), aura / malayadezake, isa prakAra pAMcoMcaraNoMmeM usake vizepaNadekha lIjiyomAkI chaha / upamAoMko bhI isI prakAra kramase lagAkara samajhA lenI cAhiye / ise phH| vidhAna chappaya kahate haiN| catura kavi hI ise banA sakate haiN| - - Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakIrNaka | jugala sadala ati aruna, saghana ujjvala bhaya sajjai // hulasita vikasita samada, dAni nAkI (?) ati kUre | keli divasa zuci ati udAra, poSaka ari cUre // sama saraja nIta citaciMta de, vRMda miSTa anazastradhara / jala malaya mahata akahata akRta, devadRSTi dukhasRSTihara // 18 jinadevastutiH / chappaya / solaha bhAvana sahita, cha~hoM vidhi pUja aika jina / paMca bhamana paina karana, harana naiva sunaya kahe tina / zUnyAMdikamatamarddi, sAta vidhi tattva bakhAne / tInai ratana ura dhAra, sAta maMgani bhrama mAne // hai zUnya aloka cahU~ dizA, cAra veda ghana sAta thala / paiMT daraba cavArlirsa dvAra nara, jaya aSTAdaza doSa dala // vizeSa- isa chappaya meM gaNadhara devakI vANIke akSara jo ki vIsa aMka pramAna hai; jinadeva stutimeM garbhita karake dikhalAye gaye haiM / unake nikAlane kI vidhi nimnalikhita dohAmeM batalAI gaI hai / 71 dohA | bAI dizateM aMka ye, likho vRMda sukhakAra / jetI saMkhyA hai tite, jina dhuni acchara sAra // arthAt- bAI orase saMkhyAke aMka likhanese gaNadharadevakI vANI 18446744073709551616 aMka pramANa hotI hai / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa caudaha aMkapramANa pUrvasaMkhyAkA vrnnn| khortthaa| rudra pramita dhara sunna, tattva dairava puni jer3a jine / likha bAI gati munna, pUravasaMkhyA varapa yaha // * arthAt-gyAraha zUnya, sAta, chaha aura pAMcakI saMnyA vAI orase likhanemeM 56700000000000 honI hai| * yahI pUrvake varSoMkI saMkhyA hai| manuSyasaMkhyA / manaharana / chattisa acArajake guna tihu~ galla mujhe, __ paMcAcAra unatAlatarama paavnaa| cauvana sadIva baMdha tirIna nAmagRnda. panchesara cauthe baMdha jApAnA | tIsa tIna Ayu nAre va padhAgA . ___ghAtI' nAdai guna panIma mana gaalaa| sAla" tIna baiMgana kA do. tyAgina-bhimAna PATI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prkiirnnk| .73 * arthAt-aDhAI dvIpake sainI paryApta manuSyoMkI saMkhyA / * 79228162514264337593543950336aMka pramANa hai| 21 dazakulakor3asaMkhyA / dohaa| chahoM sunna sera hera dharana, geruDadhvaja zazi jAna / vAma dizAteM aMka likhi, lakhi kulakor3a pramAna / arthAt-kula kor3akI ginatI 1955000000 hai / / 22 anavasthAkuMDake sarasoMkI gintii| chappaya / pandrahavAra chatIsa, sola teIsa likho puni / paitAlisa aru tIsa, Unatisa gyAra likhau cuni // sattAno unaIsa likho java, ganita rIti taba / hota chiyAlisa aMka vRnda, ganatI sujAna saba // anavasthA nAmA kuMDa jo, jambUdvIpa pramAna hai tAmeM sarasoM yete ahai, rAjU ganita vidhAna hai| arthAt-1997112930452316363636365 3636363636363636363636isa prakAra 46 // aMka pramAna sarasoM anavasthA kuMDameM hote haiN| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa vyavahArapalyake kuMDake romoMkI gintii| chappaya / ThAra sunna bAnavai ikIsa, ikAvana nau likhi / cauhattara satahattara cautisa, vIsa likho sikhi // ATha adhika zata tIna, tIsa chavvisa paiMtAlisa / teraha cAra sudhAra, bAmagata likho aMka isa // __ paitAlisa aMka pramAna ye, romarAzi saba jAniye / vyavahAra palyake kuMDameM, jinavAnI paramAniye // * arthAt-vyavahArapalyake kuMDameM4134526303082016 3477749512192000000000000000000 roma hote hai| ina paiMtAlisa aMka pramAna romoMko jaba sau sau varSe gaye ek| eka roma nikAle / jitane samayameM saba roma nikalake kuMDa khAlI ho jAya, utane samayako vyavahAra panya kahate haiM / bhogabhUmikI utpanna huI eka dinakI bher3ake atyanta sUkSma romoMse / * jinase ki choTe phira nahIM ho sakate haiM, vyavahArapalyakA kuMDa / * gADhAvagAr3ha bharA jAtA hai / unhI romoMkI saMkhyAkA yaha / varNana hai| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| (15) atha chandazataka likhyte| dohaa| vaMdoM zrIsaravajJapada, nirAvarana niradoSa / * vidhanaharana maMgalakarana, bAMchitArthasukhapoSa // 1 // siddhaziromani siddhiprada, baMdoM siddhamaheza / / chaMda sukhadaracanA racoM, meTo sakalakaleza // 2 // chaMda mahodadhitai liyo, maiti-bhAjana-mita kaaddh'|| likhoM soi saMchepasoM, vAlakhyAla avagAr3ha // 3 // chaMdanako lacchana likhata, bar3he bar3o vistAra / * tAtai kachu prastAra lakhi, likhoM chaMda sukhakAra // 4 // laghukI rekhA sarala hai, gurukI rekhA baMka / ihi kramasoM laghuguru parakhi, par3hiyo chanda nizaMka // 5 // kahu~ kahu~ sukavi-prabandhamaha~, laghukoM guru kahi deta / / 1 apanI buddhirUpI vartanake pramANa / 2 chandazAstrameM naanaaprkaarke| * chandoMke vicAra aura prakAra prakAzita karanevAle 9 pratyaya hote haiM / / / unameM eka prastAra bhI hai / jitanI mAtrAke chandoMke jitane bheda ho * sakate haiM, unake rUpoMke dikhA deneko hI prastAra kahate haiN| 3 chandazAstrameM * laghukA rUpa / isa prakAra sarala rekhA mAnA gayA hai aura gurukA '5' isa prakAra baka arthAt Ter3A / isvako laghu aura dIrghako guru kahate hai| *4 bhASA chandazAstrameM kahIM 2 guruko laghu aura laghuko guru maankr| / par3hanekI paripATI hai / yathArthameM akSarakA gurutva aura laghutva usake uccA-- Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 vRndAvanavilAsa guruiko laghu kahata hai, samujhata sukavi suceta // 6 // ___ atha AThoMganake khAmI, phala, aura lakSaNa / dohaa| tInavaranako eka gana, laghu gurutai vasu meda / tAsu nAma lacchana sunoM, svAmI suphala akheda // 7 // savaiyA chada / ( mAtrA 31) magana tiguru bhU lacchalahAvata,nagana tilaghu,sura zubhaphala deta, * bhagana Adi guru iMdu sujasa ladhu, Adi yagana jala vRddhi kret|' *raNapara nirbhara hai| jaise; "iMdra jiniMdrako goda dhare car3he mttg|ynd irAvata soha" savaiyAke isa padameM ko aura r3he yadyApi guruvarNa hai, parantu laghu par3he jAte haiN| isaliye inakI eka eka hI mAtrA samajhI jaavegii| saMskRtakA saMyuktAcaM dIrgham yaha niyama bhI kahIM 21 bhASAmeM nahIM mAnA jaataa| jaise ghara dvaar| isameM dvA sayuktavarNa hai, isa-1 Y= liye isake pUrva ra ko guru par3hanA cAhiye / parantu bhASAvAle ise laghu hii| par3hate haiN| 1 isa saMvaiyA meM bahuta jyAdA viSaya kaha diyA gayA hai / use hama spaSTa kara dete hai| naamgnn| lkssnn| gaNakA svAmI / phala / .sssmagaNa tIno guru pRthvI lakSmI ||||ngnn tInoM laghu sura zubha s / / bhagaNa AdimeM guru candramA suyaza 15 yagaNa AdimeM laghu vRddhikara / jagaNa madhyameM guru agni mRtyu JSIS ragaNa madhyameM laghu 15 sagaNa antameM guru vAyu bhramaNa ss|tagaNa antameM laghu nabha jala amara zunya Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| 77 ragana madhyalaghu agani mRtyu gurumadhya jagana raviroga niket|* sagana aMtaguru vAyubhramana taganaM'ta, laghU nama zUnya phletaa||8|| dohaa| magana nagana bhagano yagana, zubha kahiyatu hai yeha / / ragana jagana saganau tagana, azubha kahAvata teha // 9 // manujakavitakI AdimeM, kariye tahAM vicaar| devaprabaMdhaviSai nahIM, inako doSa lagAra // 10 // tyAga nirakha narakavitamaha~, aMgana manahiM vilakhAya / Aye zarana jineMdake, nija nija doSa vihAya // 11 // sudhAsiMdhumaha~ gairalakana, milata amI he jAta / yaha vicAra guru graMthamaha~, gahana karI ganatrAta // 12 // gahata pratijJA vRMdakavi, kara guru carana pranAma / arathasahita saba chaMdake, parai aMtameM nAma // 13 // ATha gananake chaMda je, tinake gana juta nAma / chaMdamAhi garamita rahai, jinameM jinaguNagrAma // 14 // syAdavAdalacchanasahita, jinavAnI sukhakaMda / tAhIko rasa chaMdameM, pragaTa dharata bhavivRMda // 15 // iti pIThikAvandha / 1 devakAvya arthAt tIrthaMkarAdi pUjya puruSoMke caritrameM azubhagaNoMkA doSa nahIM mAnA hai| 2 agaNa arthAt azubhagaNa / 3 viSakI kaNikA / / 1 4 amRta / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa gaNa chnd| (cAra nagana) taralanayana chnd| catura nagana muni drsht| bhagata umaga ursrst| nuti thuti kari mana hrsst| taralaneyana jalavaraSata // 1 // (cAra bhagana) modaka chnd| S / / || // bhaugana cAra padAratha paavt| darzana jJAna batau tapa bhAvata / so nihacai vivahAra vinodk| khargapavarga lahai phala modaka // 2 // (cAra yagana ) bhujaMgaprayAta chanda / ISSISS IS SI ss samaunRtyakI ko kahai sarve vAtau / lakhau cArU~ yehI alaukIka jaatii| 1 caturanaganase eka abhiprAya to yaha hai ki, bAra "nagana" se yaha chanda banatA hai / aura dUsarA artha "catura aura nanamuni" hotA hai / 21 taralanayana chandakA nAma hai, aura munike darzanase taralanetroMse mAnandake / AMsU Tapakane lagate hai / yaha bhI artha hai / 3 "cArabhagaNa" pakSameM "bhA-1 gyase cArapadArtha milate haiN| 4 "cAra ye' arthAt cAra ygnn| - Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prkiirnnk| tahA~ pakSiyoMkA patI bhI rhaatau| tahA~tai kabhI nA bhujaMgaprayAtau // 3 // (pAMca magana ) sAraMgI tathA citrI chanda / SS SS SS SS SS SSSSS pA~coMhIse nAtA jore tAmeM magnAmAMcA hai| tAhI setI nAtA torai soI jJAtA sAMcA hai // ApAhImeM sAMcai rAce ApAhIko hai rNgii| so hI vevai ApAmAhI citrA vAjA saarNgii|| % 3D (cAra tagana ) mainAvalI chanda / SS ISS is SIS SI coroM tarake jite devake bheva / jainadrahIkI kareM prItiso seva / / bhai TArivekI yahI jAsakI Teva / maiM nAva lInoM mujhe tAri he deva // 5 // * 1 bhujaMgaprayAta unda aura bhujaga arthAt sarpa vahAMse nahIM bhAgate / hai| mare kavinIne 3 bhagaNa aura 2 yagaNake chandako citrA nAnA / 3 "pAMcoM nagA" arthAt pAca magaNa / pakSameM pAMcAhIse arthAn / ponoM iziyoMne samAnA caahiye| 4 aneka kaviyoM ne ise saarNgt| mAnA hai|5 gAra gnn| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa MRAN M (cAra ragana ) lakSmIdharA chanda / SIS SIS SIss is jaggameM taigga jo cAra ghAtI hraa| rAga saMcAra jAke na hove kharA // so jinAdhIza nirdoSa zobhA bhraa| bAhya AbhyaMtare chaMda lakSmIdharA // 6 // (cAra sagana ) toTaka chanda / 15155115 gana cAra sabheda samAthita hii| ___taji vaira pramoda bhareM hita hI // jinagaMdhakuTIjuta hai jita hii| mama to Taka lAgi rahyo tita hI // 7 // (cAra jagana) motIdAma chanda / ISIS ||5|| jinesurako muda-maMgala-dhAma / jahAM cahu~ deva jati lalAma // pralaMbita dvAranimeM amirAma / amolamaNIjuta motiyadAma // 8 // iti gaNachandavarNana / - . 1 ise sragviNI, lakSmIdhara, zRgAriNI, aura kAminImohana bhI kahate hai| 2 jgtmeN| 3tagga arthAt tajJa (pddit)| Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| 81 atha varNachanda likhyte| zrIchanda (1 varNa) 'de| me| hii| zrI // 1 // madhuchanda (2 varNa) jina / dhuna / sadhu / madhu // 2 // mahIchanda (2 varNa) jaitI / gatI / vahI / mahI // 3 // maMdarachanda (varNa 3, bhagaNa) kaMdara / aMdara / suMdara / maMdara // 1 // harichanda (varNa 4 na la) aracata / paracata / jinavara / hari hara // 5 // dhAri (rala) jaina jAni / moha bhAni / bharma hAri / dharma dhaari||6|| 1 he bhagavan ! mujhe lakSmI do aura lajjA bhI do / 2 pRthvImeM yati(muni) kI gati 'vahI' arthAt mokSa hai / 3 kandarAke bhItara sundara ma-* "ndira banA huA hai / 4 indra aura hara jinendradevakI arcA (puujaa)| karate haiM aura inase paricaya karate haiN| Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa rAma ( se ga) japi nAmaM / sukhadhAma / jinazAmaM / amirAmaM // 7 // - - - - nAyaka (salala) sabalAyaka / guna chaayk| sukhadAyaka | jinanAyaka // 8 // - - - - cauvaMzA (na ya) dharama suaMzA / jaga avtNshaa| muni parazaMsA vara / cuvNshaa||9|| .2 .. s cres sUra (tamala) nArInake je naina / te tIra tIkhe aina / jAko na vedhe kUra / soI bar3o hai sUra // 10 // -sank- krIr3A (ya ra ga ga) aho bhaupIrake hartA / aho kalyAnake krtaa| hamArI meTiye pIr3A / atIMdrImeM karoM krIr3A // 11 // 4-Ramdake 1 sase sagaNa aura gase guru samajhanA caahiye| isI prakAra mana bhaya jara sa ta gala se magaNa, nagaNa, bhagaNa, yagaNa, jagaNa, ragaNa,sagana tagaNa guru aura laghukA abhiprAya hai| ise zazivadanA, cAramA aura pAdAkulaka bhI kahate haiN| Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| dharA / (ta ma la ga) sAMcI kathA hai jainakI / jJAnI mathA hai ainkii| ho pArakhI ! dekho khraa| jo hI dharA so hI tarA12 // pramAnikA (ja ra laga) ghaTAdi kyA paTAdi kyA / vRthA raTai savAdi kyaa| sadhai suvodha sAmakA / vahI pramAna kAmakA // 13 // vidyunmAlA (ma ma ga ga) jainI jogI varSAkAle / ApA dhyAvai bAdhA ttaale| kUkai kekI meghajvAlA / caughA naccai vidyunmaalaa||14|| shlok| AptAgamapadArthoMke, khAmI sarvajJa Apa ho / suriMdavRMda sevai hai, Apako isalokameM // 15 // tomara ( sa ja ja) jisane gahA vrata nema / kabahU~ na tyAgo tema / upasargahUmaha~ yAda / nahiM tyAgato marajAda // 16 // punazca / jisakA prabhUsoM neha / jaga dhanya hai nara teha / kina hohu koTapavAda / nahiM tyAgato mrjaad||17|| 1 ise pramANI tathA nagasvarUpiNI bhI kahate haiM / 2 jisake pratyeka caraNakA pAMcavA akSara laghu aura chaThA dIrgha ho, tathA dUsare aura cauthe caraNakA * sAtavA varNa bhI laghu ho, use zoka manuSTup kahate haiM / isameM aura koI / / niyama nahIM hai| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa mattA (ma ma sa ga) jainI jAnai nijagunasattA / soI pAvai zivapurapattA / / je ekAMtI kumtivirtaa| te kA jAneM madakarimattA 18 // sAravatI ( ma ma ma ga) jAsa abhyAsata moha ghttai| aMtarakA paTa so ughttai|| jo bhavapAra utaarvtii| sozruti seiya sAravatI 19 // mukhamA ( ta ya ma ga) caumAsutaso yArI kriye| kAhe manameM zaMkA dhriye|| jAkI padamA dAsI khiye| jo jo sukha mAMgo so lahiye201 manoramA (na ra jaga) ___ karama zatrupai kahA chamA / dharmazastra le tinhai gamA // I aba na cUka mai kahoM jmaa|cidvilaasmeN manoramA // 21 // moTana ( bha bha bha ga) . mAtu pitA jimi DhoTanako / pAlata hai varu khottnko|| . Apa dayA sama joTanako / meTi vithA mnmottnko||22|| 1 ise hAlakI bhI kahate haiM / 2 ise vAmA bhI kahate hai| 3 zrIpArzva* nAthase / 4 dUsare kaviyoMne isake pahale eka 2 guruvarNa rakhakara 11 vnnoNkaa| moTanaka vRtta mAnA hai| Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chandazataka / lolataraMga ( bha bha bha ga ga) dravyasubhAvika parjeyamAhI / hAna ru vRddhi chameda sadA hiiN|| sAgarabIca uThati umaMgI tyoMtita hotakalolataraM sAyaka ( sa ma ta la ga) * apane Atamake jJAyaka hai / anubhaumeM rahive lAyaka haiN| karamoMke chalake ghAyaka hai / munipaichAyaka hI sAyaka haiM // 24 // svAgata (ra na bha gaga) hastanAgapura harSa vizekhI / zrIzreyAMsa nRpa hU puni pekhii| dAna dIna sanamAna alekhii| AdiIzamuni svAgata dekhI 25 / samuMdrakA (nana ra laga) samakita vrata Adi je kahe / zakatipramita tAsako ghe| ura nita raTanA jiniMdrakA / tinakaha~ yaha bhau samuMdra kA 26 // anukUla (ma ta naga ga) tA ghara hovai nidhi dhanamUlo / so sukha pAvai agama atUlo / maMgalakArI pramudita phuulo| jApara hai zrIjina anukUlo // 27 // - 1 ise dodhaka tathA vandhu bhI kahate haiM / 2 kisI 2 ne ise subhadriI kA liyA hai| mauktikamAlI bhI ise kahate haiN| Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa sumukhI ( na ja ja la ga) nijapadako jina sAMca lakhA / anubhavakhAda avAda cakhA // * pudagalasoM nahiM rAgarukhI / tinaka: bhASata haiM sumukhI // 28 // __harinI ( ja ja ja la ga) * cidAtama cinmayakI gharinI / subhAvika bhAvanakI prinii| * suvodha sukhAmRtakI jharinI / vahI bhavavizramakI harinI 29 bhujaMgI ( ya ya ya la ga) avidyA jise brahmavAdI ghii| jise jainamAhIM vibhAvI mhii| * cidAnaMdako saMga raMge rhii| vahI bhAminIko bhujaMgI kahI30 / bhramaravilasitA ( ma bha na laga) * sAje AThoM darava su lasitA / bAje bAje lalita mulasitA / * jainI Aye jajana hulsitaa| phUle phUloM bhramaravilasitA31 4 rathoddhatA (ra na ra la ga) kAlalabdhi vina mukti hai nahIM / yo ikata mati dhAriyoM khiiN| AtmajJAna lavasoM vizuddhato / kIjiye supuruSA zAlinI (ma ta ta gaga) jinIvAnI jaktakI pAlinI hai| janIvAnI ApadAsAnI jenIvAnI nirmalAhAdinI hai / mithyAvAdI hiya mAlinI ER-PRAKARMini -Prakant Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chandazataka / indravajrA (ta ta ja ga ga) naMdIzvaradvIpa mahA kahA hai / caityAlaye bAvana jo tahA~ hai // / aSTAhikAmAhiM pramoda huuje| jo indravajrAyudha dhaaripuuj||34|| upeMdravajrA / ( ja ta ja ga ga ) jahAM pratiSThAdikako akhAr3o / tahAM mahAnaMda samudra bAr3ho // *TAle sabI vighna digIza gaaddh'o| upendravajrAyudha dhAriThAr3o35 * dutimdhyk| kasavidhvaMsaka zrIjadurAI / jalavica kUda pare jina dhyaaii| * nAtha liyo jhaTa devaphaniMdI / pragaTa bhaye dutimadhyakaliMdI // 1 caMDI (ra na bha ga ga) jo kuvaadikhljhuNddvihNddii| mohamahAmahiSAsura khNddii| jo abAdha sukhakuMDa umaMDI / so subhAvamudamaMDita cNddii| kusumavicitrA ( na ya na ya ) / * kaba kaba paiho naraparajAI / sahaja na jAno bhavijana bhaaii|| jinapada pUjo mana harakhAI / kusumavicitrA pramudita lAI // candravartma (ra na bhasa) saptavIsa sunachatra varana hai / rAzi dvAdaza pramAna karana hai| * doyaipAva dina ekapara rahai / candravartamahaM bheda yaha kahai / / 1indavanAke AdimeM guru hotA hai / aura upendravajrAke AdimeM laghu hotA hai, yahI donoM meM antara hai / jisake kisI caraNameM laghu ho, kisiimeN| guru ho, use upajAti kahate haiM / 2 yaha arddhasamavRtta hai / arthAt isake / pahale aura tIsare caraNameM 11 varNa (bhabhabha gaga) aura dUsare cauthemeM (naja jaya) 12 varNa hai / 3savA do din| candravartma arthAt candramAkA maarg|| Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa W MAHARAN priyaMvadA (na ma jara) dharama eka zivaheta hai sadA / dharama eka suragAdi saMpadA / / apara nAhiM tiralokameM kadA / madhura vaina guruyoM priyaM vdaa|| * pramitAkSarA ( sa ja sa sa) * jaba zabdanItijuta nyAya par3he / kavitAdi granthapara prIti cddhe| / gurutai adhiitlkhilaukiktyoN| kavi vRMda hota prmitaakssryoN| tAmarasa (na jaja ya) | jinapadapUjata maMgala hUje / jinapada pUjata vAMchita pUje / " jinapadameM kamalA anurAgI / jinapada tAmarase mana pAgI // . suMdarI ( na bha bha ra) suvratazIlavibhUSita jo narI / jina jajai vara bhAva bharI kharI / / vaha varai suraiMda mukuMdarI / jagatapAvana so tiya suMdarI // vaMzasthavila tathA indravaMzA (jata jara) zrIrAmazrIlakSmaNajAnakI stii| viloki pIr3A gurudevako atI // turaMta dhanvA dhuni nikaMditaM / yogIndravaMzastha viloki vaMditaM // 14 // - - A - . paMkti / 2 ise inavilayina bhI karate hai| Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| NAMA lalitA ( ta ta ja ra) dekho avidyA ghaTameM samA rhii| . ApA cidAnaMda lakhai kabhI nahIM / jAke suneM ApakharUpako ghii| AnaMdakArI lalitA kathA vahIM // 45 // maMjubhASiNI ( sa ja sa ja ga) pramadA pravIna vratalIna paavinii| dir3ha zIlapAli kularItirAkhinI / jalaanna zodhi munidAnadAyinI // vaha dhanya nAri mRdumaMjubhASinI // vasantatilakA (ta bha ja ja ga ga) zrIdroNajA janakajAdi rmaasmaanii| dherai sabhI bharatako riturAja ThAnI / / kInoM aneka manalobhanako upaayo| to bhI vasaMta tila kAma nahIM staayo| cakra ( bha na na na la ga) zrIjinamukha nirakhata dukha ttrhiiN| pAya amita vita bhavi mukha bhrhiiN| kisI ne tagaNa bhagaNa jagaNa ragaNakA lalitAyata mAnA hai| - - - Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa AVAVVVVVV pApavidhana tita kihi vidhi jurhiiN| cakra dharama nivasata prabhu purhiiN| acaladhRta (5 nagaNa aura 1 laghu) karamabharamavaza bhamata jagata nita / suranarapazutana dharata amita tita // sakala athira lakhi paravaza prkRt| dharama ratana jinamanita acaladhRta // praharanakalikA (nana mana laga) yaha jinavarakA gharamaratana ho| suragamukatakA sukhada sadana ho // tadagatacitasoM gahahu zaranako / praharana kali kATana dukhaganako / / cAmara ( ra ja ra jara) chatratIna siMhapITha puppavRSTi tAparaM / arddhamAgadhI su gI azokavRkSakAvaraM / devaduMdubhI anUpa dehakI prabhA bharaM / / dekhi devadevapai durati 'baMda' cAmaraM / / uni narAca ( ja ra ja ra ja ga) 1 me tuNa tathA somavallarI bhI karate hai| Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TERRORRRRRRRRR chandazataka / jaijo jinaMdacaMdake padAraviMda cAvasoM / muniMdako sudAna de umaMgake bddh'aavsoN| abhaMga sAtabhaMgaraMgameM pago prmaavsoN| yahI upAvasoM taro na rAca bhogabhAvasoM // neyamAlinI (na na ma ya ya) jinavarapada pUjAkI suno ho bdd'aaii| ___ gaja zuka miDakAse devajonI lahAI // sumana sumanasetI deharIpai cddh'aaii| tihiM phalakari tAnai mAlinI kharga pAI // maMdAkrAntA (ma bha na ta ta ga ga) arhankhAmIsamavasRtameM rAjate bhItihaMtA / zobhA jAkI suraguru kahI pAra nAhI lahaMtA / jAkI kAyA darazana kiye dUra hI hota praantaa| sarvendroMkI saba duti jahA~ ho rahI maMdakAntA // sragdharA (mara bha na ya ya ya) tIno rainatrivenI savimalajalakI dhArameM jo nahAvai / * nizcai ghAtI vighAtI karamaja malako mUlase so bahAvai // * kisI 2 ne ise paMcacAmara likhA hai / aneka kaviyoMkA mata hai ki, do nagaNa aura cAra ragaNakA nArAca chanda hotA hai| 2 mAlinI aura maMjumAlinI bhI isIko kahate haiM / 3 meMDaka (drdur)| 4 sa-1 myadarzana, jJAna, cAritrarUpI trivainI ndii| - Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 vRndAvanavilAsa - . pAvai cAroM anaMtA nijaguna amalAnaMda vRMdA dharA hai|| * tAkI kAyA achAyA anupama pagapai puSpakA nagdharA hai // 55 // citralekhA ( mabhanayayaya) , jainIvAnI amala acala hai doSakI nAzanI hai|' soI mokoM parama dharama de tattvakI mAsanI hai // bAkI jete jagata jananasoM hai calA mArga bhekhaa|| tAmeM dekhA kathana amilate doSameM citralekhA // zikhariNI ( yamanasamalaga) jahAM koI prAnI car3hata guNathAne upazamI / girai Avai nIce sumagamaha~ samyaktvahiM vamI // tahAM dveSA dhArA bahata nija bhAveM vivrinii| dahI mIThA khAI vamanasamaye jyoM zikharinI // zArdUlavikrIr3ita (masajasatataga) mosoM jI satataM gurugana jatI ye karmazatrU Tare / * soI Apa upAya zIghra kariye ho dInabaMdhU vare // - ApI svargapavarga deta janako rakSA karo priiddh'it| / ____ ApI sarva kuvAdi jIti bhagavanzArdUlavikrIr3iteM // iti gaNachandaprakaraNa / 1isa udAharaNameM chandakA lakSaNa bhI de diyA hai| mAya momo jI satataM guye isa chandameM jau 2 gaNa hai, unake sUpaka mA . kSara hai| mose magaNa sosa sagaNa Adi amana lega nAhina / - - - - - - - Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . TK R ---- - ---- chndshtk| atha gaathaaprkrnnaassttk| (prathamatRtIyacaraNameM 12 aura dvitIyacaturthacaraNameM 15 mAtrA) jinadhuni jaladhi agAhU / jAko nAhI kahU~ thAhU / muni mathi su ratana lAhU / 'vRndAvana' tAhi avagAhU // gAhA tathA avagAhA / (cAroM caraNoM meM kramase 12-18-12-15 mAtrA) (cinamUrata amalIno, jAke gunasiMdhuko nahI thAhA / jina mathi su ratana lIno, tina yaha bhavasiMdhu avagAhA // khNdho| (kramase 12-20-12-20 mAtrA) 1 suguru kahata samujhAI, tU ho jJAtA sahaja zuddha niHsNgho| * kAhe bhUlo bhAI, kAyA hai puggalahi dravyako khNdho|| capalA gaathaa| (mAtrA 12-18-12-15) jete jana jagavAsI, tathA jinhoMne muMDAiye mAthA / te saba dhanake pyAsI, yaha capalAne jagata gAthA // uggaahaa| (mAtrA 12-18-12-18) aSTAMgajogajetA, so yAhI ghaTasamudra suggAhA / jJAnAnaMdaniketA, sabhedavijJAna 'vRnda' uggAhA // 1 ise upagIti bhI kahate haiM / 2 AryA bhI kahate haiN| 3 AryA. gIti tathA skaMdhaka bhI kahate haiM / yaha bhAryAkA bhedavizeSa hai| 1 4 ise gIti bhI kahate haiN| Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa vigaahaa| ( 12-15.12.18) *zrIjinajanma uchAhA, giriMdapai ho rahA AhA / zobhAsiMdhu athAhA, bhavigAhA indrane liyA lAhA // siNhnii| (12-20-12-18) * samavasaranamaha~ dekho, jaMtUjAtI virodhako saba TAle / / adabhuta akatha alekho , harinIko vAla siMhanI pAlai // ! gaahinii| (12-18-12-20) *cetanarasa-lavalInA, nija anubhUtipradAyinI shuddhii| vaMdata 'vRnda' pravInA, je AgamadhyAtamavagAhinI buddhI // iti gaayaaprkrnn| atha mAtrikachandaprakaraNa / dohA / ( 13.11.13-11) nemi khAmi niravAnathala, zobhata gar3ha giranAri / vaMdoM soraThadezameM, do hAni zira ghAri // 67 // soraThA (11-13-11-11) zobhata gar3ha giranAri, nemikhAmi niravAnathala / dohAyani ziradhAri, vaMdo soraTha degameM // 68 // - - - ~ - - 1ise udgIti tathA vigAthA bhI rhaa| ------ ------Pr - mint Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| E hAkalikA (praticaraNameM 14 mAtrA) 'saba jiya nija samatUla ganai / nizadina jinavara vaina bhane / nijaanubhavarasarIti dharai / tAsu kahA kalikAla karai // paddhar3I (mAtrA 16) jinabAlachabI saci lakhI Aya / __ mana ar3I khar3I TakaTakI lAya / umagyau umaMga manameM na mAya / ___ taba gaddapadda paddharI gAya // rUpacaupaI (16 mAtrA) bhavathita ughaTita nikaTa rahI hai| suguruvacana jutaprIti gahI hai / vasata susaMga kusaMgata khoI / sehajasarUpacopa imi hoI // aDilla (21 mAtrA) kAmina-tana-kAntAra, kAma jahA~ milla hai| paMcavAna kara ghara, gumAna akhilla hai / / karai jagatajana jera, na jAke Dhilla hai| zIla binA nahiM haTata, bar3o hi aDila hai / / 72 // kuMDaliyA (sarva 144 mAtrA) rAjai prabhuko goda dhari, janamasamaya surarAya / turita jAta girirAjapara, vidhijuta nhauna karAya // 1 rUpacaupaIke antameM laghu honese caupAI hotI hai| 2 AtmasvarUpameM 'copa' arthAt prema / 3 jagala, vana, / 4 htthiilaa| Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa vidhijuta nhauna karAya, gAya guna bAjata vAje / tAMDava nAcai indra, vRMda ucchava chavi chAje // tribhuvanabhUSana deva, tinheM bhUSana sava sAje / koTa bhAnudutiharana, karana kuMDaliya virAje // 73 // , ___amRtadhvani (mAtrA 144) dhunijina khirata anaccharI, jojanaparamita hdd| upamA jAkI kahata kavi, jathA abdako zadda // saddana suni suni, maggana suramuni, paggata tanamana / / bhajata zramatama, sajjata jamanama, jajjata jinajana // harSata sumanana, varSata sumanana, kujata ali puna / bhabvamudita cita, savva kahata tita, sata avatadhuni // 7 // hulAsa ( mAtrA 192) * pArasa janama divasa anukUle / azvasena tanamanasudhi bhuule|| sura naratana dhana dharani luTAvahi / diviteM deva ratanajhara laavhiN|| / ratanani jharalAvahiM, manaharakhAvahi, saji saji Avahi, vAhanako. bahu bhagata bar3hAvahiM, sukha upajAvahiM, durita nazAvahiM, dAhanako * suragira nahavAvahi, maMgala gAvahiM, nAca racAvahiM, cAvanako / / * bhavibaMda hulAsahi, jasaparakAzahi, zivapuraMvAsa hi, pAvanako // isake pahale eka dohA hotA hai / kavirAjane pahale nibhagI rakhake / bhI amRtadhvani banAyA hai| (dekho pRSTa 63) / 2 eka yojana pramANa / 13 meghkaa| 4 sadda arthAt zabda / 5 tribhaMgI chandake pahale eka ! caupAI rakhanese hallAsa chanda banatA hai| Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RK-RRRRRRRAKSHRA chandazataka / 97 kAvya ( mAtrA 24) zrIsarvajJa adoSa moSahita tattva btaaii| tAhIke anusAra, kathana jAmeM sukhadAI // jAke sunata pramAna, mohatama nAhiM rahAvata / suparabodha hiya hota, vahI.satakAvya kahAvata // 76 // madAvaliptakapola ( mAtrA 24) zrIjinavarako janama, jAni jaba iMdra calai hai| sAta bhA~tako saina, Apane saMga lahai hai // airAvatapara car3he, tabai dekhata vani Avata / ___ maidaavalitakapola-lubdha-ali Age dhaavtaa||7|| zaMbhu ( mAtrA 32) nahiM kAmI hai nahiM krodhI hai, nahiM lobhI mohI baMchA hai| nahiM rAgI hai nahiM doSI hai, nahiM jAmeM koU laMchA hai / / 1 yaha sarvasAdhAraNameM rolAke nAmase prasiddha hai| 2 kavirAja hemarAjajIne apane bhaktAmarastotrake anuvAdameM jo roDaka chanda rakkhe haiM, unameM / 1. pahale chandake prArabhameM "madaavaliptakapolamUla alikula jhaMkAreM" aisA pada rakkhA hai / jAna par3atA hai, isIke kAraNa isakA nAma madaavaliptakapola paDa gayA hai / aneka kavi to cAla "madaavalipta kapo lakI" isa taraha likhate Aye, parantu vRdAvanajIne isakA nAma hI madara * avaliptakapola rakha diyA / 3 madase lipaTe hue kapoloMmeM lubdhalAlacI bhaure / 4 zabhuko anyAya kaviyoMne varNika chanda mAnA hai, mAtrika nhiiN| usameM (sa ta ya mama maga) ke kramase 19 varNa mAne gaye haiN||. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsanijahImeM Apa su ApIko, vaha ApI pAye rAcA hai| saba pAnIkA hita vAnIkA pata, soI zaMbhU sAMcA hai||7|| jhUlanA ( mAtrA 37) neha au mohake khaMbha jAmeM lage, caukar3I cAra DorI suhAvai / / cAhakI pATarI jAsapai hai parI, puNya au pApa,jIko jhulAvai // * sAta rAjU adho sAta UMce calai, sarva saMsArako so bhamAvai / / * ekasamyaktajJAnI yahI jhUlanA, kUdike 'vRnda' bhavapAra jAvai 79 // nariMda athavA jogIrAsA ( mAtrA 28) samakita sahita suvrata niravAhai, rAjanIti mana lAvai / / zrIjinarAja-carana nita pUjai, muni lakhi bhagati bar3hAvai // 1 cAra prakAra dAna nita dekai, surapura mahala bnaavai| nyAyasameta prajA pratipAlai, so nariMda sukha pAvai // 8 // ghattAnaMda ( mAtrA 32) __ jo cArau pattA cAra apattA dhattavirattA hatta krai| ___ so AtamasattA zuddha ahattA pAya su ghattAnanda bharai // 8 // savaiyA ( mAtrA 31) vIsa aMka paramita ganadhara dhuni, pUrava caudaha aMka pramAna / / / unatisa aMka manuSa saba sainI, daza kulakor3a jor3a ThaharAna // sarasoM kuMDa chiyAla pallake, kuMDaroma paitAlisa mAna / * aMkasavaiyA vidhisoM likhike, parakhoharakho 'vRMda' syaan||8|| 1ghaatiyaa| 2 aghAtiyA / 3 ise bIra bhI kahate haiM / AlhA, pavArA isI DhaMgapara hotA hai| Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| 99 ARMA wwwwwwwwwwwww caubolA ( mAtrA 30) jAko sunata mudita mana bhavijana, udita hota cita ceta lahai / * heyajJeya aru upAdeya pahicAni 'vRMda' nijarUpa gahai // suragamukata padavIko pAvai, rAgadoSamadamoha dhai| | aiso hitamita doSarahita nita, munivara sAMcau bola kahai // tribhaMgI (jaganavarjita mAtrA 32) jo sAta subhaMgI, vimala taraMgI, bhaMga amaMgI, sukhsNgii| 4 tAke anusAra, tattva vicAre, moha nivAra, bhurNgii|| / tihu~ ratana arAdhe, anubhava sAthai, tyAgi upAdhai, mana cNgii|| 4 sattAdi tribhaMgI, so kari bhaMgI, hota suraMgI, shivsNgii|| SaTpada ( sarva mAtrA 152) jAsu rucira chavi dekhi, dekhi jaba trapati na pAvata / surapati vismita hota, naina taba sahasa banAvata // jAsu paMcakalyAna, jagatakaha~ sukha upajAvata / guna anaMta bhaMDAra, kahata kou pAra na pAvata // zataiMdravRMda vaMdata jise, sevata hai mana moda ghara / * so zrIjinacaranasarojasoM, bhomana SaTpada prIti kara // 85 // punaH SaTpada / jo jaga maMgalamUla, ramA jAsoM anuraagii| jAko dhyAvata bhAva-sahita munivara bdd'bhaagii|| iMdravRnda nAgindra, jAsakI sevA sAjata / jAhIke parabhAva, amaMgala tatakhina bhAjata // Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 vRndAvanavilAsa cintAmana suratastai ghareM, jo anantaM parabhAva vr|| so zrIjinacaranasarojasoM,mo manaSaTpada prIti kara // 86 // iti mAtrikachandaprakaraNa / atha gItAprakaraNasaptaka / rUpamAlA chNd| (Adi ragana antameM laghu / mAtrA 24) pAyake narajanma pAnI, vRthA mati hi gavAva / . / ceta ceta aceta ho mati, phira na aiso dAva // jainavaina anUpa agrata,-pAna kari haraSAva / ___ AtamIkasubhAva nijaguna rUpamAlA dhyAva // 87 // sugIti ( mAtrA 25) karai javai vistArasoM nija, mukha amita aganIta / dharai mukhoM prati koTi koTika, jIbha pramada sahIta // sTai trikAla vizAla jo, vRMdArapati he mIta / tabai kachu vaha kaha sakai jina, deva tuva jasugIta // 88 // gItA ( mAtrA 26) bhavi jIva ho saMsAra hai, dukha-khAra-jala-darayAva / tasu pAra utaranako yahI hai, eka sugama upAva // gurubhaktiko mallAha kari, nijarUpasoM lava lAva / jinarAjako guna 'baMda' gItA, yahI mItA nAva // 89 // 1 rUpamAlAke mAdimeM eka laghu rasanese mugIti hotA hai| 2RK- RK-R AKer. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| zubhagIta ( mAtrA 27) jinaMdako girirAja Upara, dhAri haraSasahIta hai| * surezane abhiSeza kInI, jo sanAtana rIta hai| sacI racI siMgArasoM chabi, kahi na jAta punIta hai| bharI dazoM dizi kAminI, suragAvatI zubhagIta hai // 90 // harigIti ( mAtrA 28) . garamAvatArasamaya jinesura, mAtupara dhari prIti hai| surakanyakA sevA kareM, jihi mAMti jinakI rIti hai // jananI lahai sukha 'buMda' soI, karahi sakala vinIti hai| karatAla vIna mRdaMga lai, gAvai manoharigIti hai / 91 // sugItikA ( mAtrA 28) vRSabheza vyAha uchAha. ghara ghara, hota anaMdavadhAva hii| dhiraniMda iMda nariMda canda, sabI barAtI AvahI // jaha hota maMgala moda maMjula, 'vRMda' saba sukha paavhiiN| mana hota vasa jasa sunata gAna, sugIti kAmini gAvahIM // 12 // zuddhagItA (mAtrA 28 / ) suno saMsArameM Ake, jinhoMne kAma jItA hai| sabI mithyAtako chor3A, guruvAnI adhItA hai| vahI hai dhanya he mAI, bar3AI kAmakI tA hai| prabhUkI bhaktimeM bhIne, ju gAvai zuddhagItA hai // 93 // iti gItAprakaraNasaptaka / - 1cAroM caraNoMke AdimeM sagaNa hotA hai| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 vRndAvanavilAsa wwwwww vrnnsvaiyaaprkrnnsptk| maMdirA ( 7 bhagaNa 1 guru) * kAla anAdi vitIta bhayo, pagi puggalasoM jiya prIti ThaI / / * lAkha curAsiya joninameM, dukha bhogatu hai tihiM saMgataI // * zrIjinavaina gahai na kamI, manu jJAyakatA guna goI gii| Apa kharUpa na jAna sakai ju, piyo madirA madamohamaI // 9 // mattagayanda ( 7 bhagaNa 2 guru) janmauchAha-nivAha-niyoga, vicAri hiye hari harSita ho hai| / * Avata 'vRda' samAja sameM vaha, ausara dekhata hI mana mohai // jAya sacI jananI Dhigate, prabhu lai kara saupati hai patiko hai| . indra jinindrako goda dherai, car3he mattagayaMda irAvata sohai||95|| milA ( 8 sagaNa) apanI viradAvali pAlanako, tuva saMkaTa kATi vhaavhiNge|| * karunAnidhivAna nivAhanako, kachu lAja hiyemaha~ laavhiNge|| zaranAgatavacchala dInadayAla, tabhI prabhujI kahilAvahi~ ge| mati soca karobhavivRMda tumheM, sukhakaMda jinaMdra milAvahiMge961 bhujaMga (8 yagaNa) / * kabhI cetanAkI nizAnI na jAnI,manoM jJAnavAnI nasAnI dasA hai , tathA jainavAnI vijAnI nahI jo, munI bhedajJAnI kasoTI kasA hai| 1 ise mAlinI umA tathA divA bhI kahate haiM / 2 ise mAlatI tathA iMdava bhI kahate haiN| 3 durmila bhI isIkA nAma hai| Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| cahai kAmabhogI manogI viSaibhoga, bhogI viSaiviSyahImeM dhsaahai|| * jite jaktake jIvarAsI nivAsI, tinheM moha AsI bhujaMge DasA hai / kirITa ( 8 bhagaNa ) gaMdhakuTI juta zrIjinakI, mahimA kahivekaha~ mo mana lAjata / / hota anupama raMga tahA~ jaba, iMdra nameM zira nAya samAjata // | iMdranikI duti zrIpatike pada-kaMja nakhAvalimeM chabi chAjata / / * zrIpatike nakhakI dutisaMjuta, iMdrana sIsa kirITa virAjata 98 // * mAdhavI ( 8 sagaNa 1 guru) *jahaM dvAdaza jojana gola zilApara, ThATa racyo niravAdhavI haijuu|| / upamA tihulokaviSai nalasai, mahimAjalarAzi agAdhavI hai jU // nidhi dvAra kharI kara jora jahA~, citaciMtita deta susAdhavI hai / / * jinarAja samausRta sAja tahA~, drumarAjani rAjati mAdhavI hai juu| dvitIya mAdhavI (7 sagaNa 1 yagaNa ) jaha~ dvAdaza jojana gola zilApara, ThATa racyo niravAdhavI hai| / upamA tihulokaviSai na lasai, mahimA jasu vRMda agAdhavI hai // * nidhi dvAra kharI kara jora jahA~, citaciMtita deta susAdhavI hai|| jinarAja samausRta sAja tahAM, drumarAjani rAjati mAdhavI hai| iti vrnnsvaiyaasptk| 1 sundarI, mallI, candrakalA, sukhadAnI bhI ise kahate haiN| "mAdhavI hai jU' kI vI laghu na paDhake yadi guru paDhI jAve, to 7 sagaNa 1 yagaNa aura 1 guru hotA hai / 2 yaha prakArAntara hai| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 vRndAvanavilAsa- , atha daMDakapakaraNa / daMDaka ( mAtrA 32) * sItA ahAra kInhoM tayAra, taba rAmadvAra pebai udAra / *tAhI su vAra do muni padhAra, haiM tapAgAra AkAzacAra // bali harSa dhAra jAnakI lAra, pUje pracAra AThoM prakAra / * bhari bhaktibhAra dInoM ahAra, kAMtAra cAra daMDaka majhAra 1011 'ashokpusspmNjirii| (kramase eka guru eka laghu, 31 varNa) kevalI jinezakI prabhAvanA aciMta mita, kaMjapai rahai su aMtariccha paadkNjrii| mUSa au viDAla mora vyAla baira TAla TAla, haiM jahAM sumIta he nicIta bhIti maMjarI // aMgahIna aMga pAya harSa so kahA na jAya, nainahIna naina pAya maMju kaMja khNjrii| aura prAtihAryakI kathA kahA kahai su 'vRMda, ___ zoka thokako harai azokapuSpamaMjarI // 10 // anaMgazekhara / . (kramase eka laghu eka guru, varNa 32) jiniMdake mukhAraviMdasoM khirai trikAla zabda, abdasI anaccharI anicchitA dhare haiN| na hoTha jIma hAlaI na kheda veda cAlaI, alaukikI adopa ghoSa saukhasoM bhare rahai // Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chandAtaka / ~~.. ... ....... ...maram mrar samasta jIva bUaI asUjhahako sUjaI, mithyAta mohabhAva bhanyajIvasoM Tare rahai / tisI jiniMdacaMdakI samAviSa muriMda 'buMda, orase cahU~ dizA anaMgase khare rahai // 103 // 1 punkss| trilokameM trikAlake jiteka vastubheda hai, vizeSajukta sarva jAsu jJAnameM dhare rhai| viloki zrIsamAvibhUti bhanyajIca Aya Aya, dekhi devakI chavI anaMdasoM bhare haiM // jinezake prabhAvasoM kubhAvako abhAva hota, riddhisiddhi vRddhisoM sabai hare bhare haiN| suriMda au nariMdavRMda hAtha jora jorake, suorase cahUdizA anaMgase khare rahai // 10 // jalaharana / (29 varNa, sarva laghu) sunahu araja zivatiyavara jinavara, __ anupama guna-gana-dhana dharana / tuva padakamala-amala-rasa suranara muni-mana-madhukara vazakarana // prabhu jasa vidita vizada asa suni ati, duritadarana saba sukha bharana / 1 dUsare kaviyoneM jalaharaNa 32 vargoM kA mAnA hai| Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 vRndAvanavilAsa bhavika zarana gaha kahata cahata nita, samaratha bhavadadhi-jala harana // 105 // manaharana (varNa 31) ___ cAroM ghAti kamako vinAzike vizuddha bhayo, zuddha gunaratana bharo karaMDavata hai| jAke jJAna gunake anaMtaveM vibhAgamAhI, __ lokAloka 'vRMda' jhalakai akhaMDavata hai // bhavadukhaudadhi apAra pAra dhAriveko, vahI jinacaMdadeva hI taraMDavata hai| aise arahaMta nita maMgala karana mana, harana tinhai sadA hamArI daMDavata hai // 106 // iti dddkprkrnnsmaapt| kavikA pricy| dddk| AkAsa zI majI hai maiMla buMdadAha vasunasi atyugra avAgha laso gotraI guna ho| * bala jago'naMta budha zarma pracaMDa daza, kAma vega TAri zIlatA subodhamA dhuna ho // 1 isa chandameM jo akSara moThe TAipameM diye gaye hai, unako ekatra * karanese "kAzIjIme vRndAvana agravAlagoIlagota dharmacaMdakA veTA zItAbo mAtA lAlajIkA nAtI sItArAmukA panatI / jainI digaMmari rukamanakA pati / " isa prakAra kavinAmAdi nikalate / haiM yaha kavitta bar3e kaSTase banAyA gayA hogaa| Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chndshtk| 107 / naMtA su lAbha laye jIke kAlyAnA hetI aisI / hai tAta rAkhi mujhe kAla patana suna ho| thutI kIjaivAnI khAdi sugaMdhamaI riddhi rulai ___ kabhI mahA narakAdI patati hu na ho // 107 // kavinAmAdi nikAlanekI riiti| dohaa| yA kavittake varanamaha~, eka chor3i ika lehu / taji tukAMtake tIna tava, kavikulAdi kahi dehu / / 108 // buddhivAnoMse praarthnaa| vijy| piMDa gurU laghuko jihitai baMdhai, piMgala nAma vahI prmaano| * jAmeM ganAgana naSTa udiSTaru, meruko Adika bheda vidhaano|| so to kachU ita bhASata nAhiM, ihAM to jiniMdako nAma bkhaano| : * tAmeM lagyokahu~ dUSana hoyaso,zodhi sudhAriyohe budhivAno 1091 antamaMgalAcaraNa / dohaa| maMgalamUrati deva hai, zrIarahaMta udaar| / so ita nita maMgala karo, meTo vighana vikAra // 11 // *jinake dharmaprasAdasoM, bhaI pratijJA siddhi| * so jinacaMda hameM karo, sukhasAgarakI vRddhi // 111 // jayavaMto varato sadA, jainadharma dukhaharne / vRMdAvanako ijiyo, maMgala uttama zarna // 112 // Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 vRndAvanavilAsa yathA pATha navako rahata, saba thala navaparamAna / tathA jainako chaMda yaha, varato sukhada nidhAna // 113 // / jauloM ravizazi gaganamaha~, udai amaMda dharAya / * taulau yaha racanA raho, nirmala jasa sukhadAya // 114 // ajitadAsa nijasuanake, paThana heta abhinNd| zrIjiniMda sukhakaMdako, racyo chaMda yaha vRMda // 115 // * pauSakRSNa caudasa sudina, tAdina kiyo arNbh| aTThAraha dinameM bhayo, pUrana zabdabrama // 116 // jo yaha chaMda jiniMdako, par3he par3hAvai jIva / * so manavAMchita pAya sukha, anukrama hai zivapIva // 117 // // aTThArahaso ThAnavai, saMvata vikramabhUpa / * doja mAgha kaliko bhayo, pUrana chaMda anUpa // 118 // iti zrIvRMdAvanakRta jainachadAvalI saMpUrNI / (16) antaapikaaprkrnnaassttk| - - - nymaalinii| vetapati mala ko hai, kauna hai janma sAra / nabhamaha~ samudane, kyA karai karma jhAra // 1 saMvat 1898 mAghasudI doyaja zanivArako yaha pothI vRdAvanane meM likhI so jayavaMta raho (kvivRndaavn)|2is chandake cauthe caraNakesAta akSara haiN| unameMse pahale chaha akSaroM ke sAtha kramase antake rakArako milaa| milAkara chaha praznoMkA uttara hotA hai / aura sAtaveM praznakA uttara antake / sAtoM akSaroMse banatA hai / jaise, mAra, nara, pUra, jAra, para, haar| / aura maanpuujaaphaar| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ antalApikAprakaraNASTaka / cita kita na lagAvai, kaMThameM kA su dhAra / agha adhama udaya kyA, mAnapUjApahAra / / jaMgajana kina nAsA, kA na samyakta jogeN| surapati ramanIsoM, kyA kareM sAdhu bhogeM // mata atata udai kyA, alpabuddhI khaal| kina vazakRta USA, komake sUra bAla // tainamaha~ mahA ko hai, sAtaI nadi bhanya / jalamaha kita muktA, ko narA jakta dhanya / / anala jala kiyA ko, mukta kaiseM nivAsa / hitavacana kahai kyoM, zIghra AlApa tAsa // adhapatanasumAvI, kauna kyA ghAma mAhe / drupatipati bar3e kyoM, khetameM dhAna kAhe // isakA uttarabhI pahale chandakI vidhika anusAra nikalatA hai| jaise, kAla, mala, kela, sUla, rala, vAla, kAmake sUra vaal| 12 kAmadevake sUravIraputra pradyumnane USAko vazameM kI thii| 3 isa chandake antake caranake navaveM akSara 'zI' meM tukAtake sakArako milAnese pahale praznakA uttara hotA hai / phira anukramase pIche 24 akSaroMko jor3a pAca praznoMke uttara ho jAte haiM / isa prakAra chaha / praznoMkA uttara dekara sAtaveM praznakA uttara sAtoM akSaroMse hotA hai| jaise, zIsa,zItA,zIpa, zIlA, zIA, zIghra, zIghrAlApa taas| 14 uttara pUrvavat / yathA, vAra, vAsA, vAna, vAhe, vAne, vAla, bAlanehena saar|is chandake tukAtameM laghu hai so, guru paDhanA cAhiye / / F - -- -- - -- - - Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 vRndAvanavilAsa manamatha kima bAthai, prAtabhAnU ucAra / priya suphala na kAko, bAla nehe na saar|| chappaya / paMkaja vinu nahiM rucira, kahA kokilamaha~ sohai / / pratihari kaha~ hari kahA, karai jina jajai su ko hai // kAlAdika nava kahA, pArtha jinadicchAtaru khu|| samarasa guna jaga kahA, kAvya nava bheda kauna sahu // // vaza loma milana icchai kahA, kihi kRta vRSadhara zaramabhani / / * suni uttara vRMdAvana kahata, paMcavarana yaha sarava dhni||5|| deyAsahita kahu kauna, dharama kavi guna kima lkkhiy|| muni tyAgana kihi cahai, kauna kari bhavamaya nakkhiya // / girijApati pada kauna, kauna nihacai ptaalgt| pApa tApa ati ghora, tAhi kyA kariye kaho sata // ko harata amati sata-mati bharata, aru varadAyaka ko shrn|| * suni vRMdAvana uttara bhanata, jainavaina bhavatapaharana // 6 // 7 sahita heta kahu kahA, sumati-tiya-saMga kahA cahi / / kahA asainihi nAhi, suthirapana munisama kihi nahi // 1 tukAtakepAcoM bhakSaseMmeM dazoM praznoMkA uttara hai| yathA sara, rava, vadha dhani, nidha, dhava, vara, rasa, saravadhani, nivarasa / 2 jaina, vaina,bhava,tapa, hara,rana, harana, jainavaina |3dhrm, ramana, manana, nanaga, nagara garava, ravana, vanaja, najasa, jasapa, spn| Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patravyavahAra / kahA vinItahiM kahiya, sujana nahiM kahA dharai mana zivatiyake arahaMta kauna, kyA karai vaizajana / / vaza kAma kahA pAvai puruSa, tyAgavaMta jana kimivrn| jagasukha kimivRMdAvanabhanata,dharamanana garavana jasapana 1 zivatiyako vara kauna, kauna bhavasoM zivatiyavara / samarasamaha~ kimi kariya, kariya kimi zivapathamanakara // sukhadAyaka jagakahA, kauna padarAmacaMda kaha~ / kahA vAriko nAma, kahata kavi ekavaranamaha~ // samyaktavaMta citeM kahA, zukaladhyAnako phala varana / suni uttara vRMdAvana' bhanata, jinavaca saba kalimalaharana 81 iti antarlApikAprakaraNASTakam / (17) ptrvyvhaar| zrIlalitakIrtibhaTTAraka prayAgake prti| haripada / zrImadvaTanAgAdhodIkSita, nAbhinaMda sukhakaMda / tAsu parAga parAga sahita paga, parata parAga sukhaMda // 1 jina, nara, vaha, cala, sama, vali,ka, kava saca vanaji, kalimalaharana / 2 zrI prayAgameM bhavaraka zrIlalitakIrtijIko ciTThI liyA, kaI eka prayojana rAjadvArameM uhA lagA thA, tisako jIte vinA / dhAdigambarAnAyakIvAta halakI hotI thii|tisse devarAdhana karane likhaayaa| se nIce khulegaa| (vRndAvana) 3 vaTa vRkSake nIce dIkSA lenevaale|| - Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . vRndAvanavilAsara kIrati kalita lalita tita rAjata, lalitakIrti gunacanda / dayAMvadhU-pata dhUpatase dhruva, subudhi-sudhAnidhicanda // 1 // trlnyn| . kumatitimaraharadinakara, banamanakamalaamalakara / vidhana-saghana-dava-jaladhara, jaya jativara bhavabhayahara // 2 // shaarduulvikriidd'it| zabdabrahmavicAradhAraNadhurI cidramavidyApatI / sthAdvAdAmRtatRptacitta-sahajAnandaika jainI jtii| dIkSA zikSavidhAnadAyakamahAkalyANakalpadrumaM / nityaM taM praNamAmi yAmi zaraNaM lAlityakautikrama ___ anukuulaa| . * vRndamayI hai padjuga tAkau / Ana~dadAI jaga jasa jaakau| / Agama-adhyAtama-manimAlA / hai ura jAke vizada vizAlA // 4 // vsttilkaa| Anandaheta chavideta sucetkaarii| patrI prabho tava vinodapradA padhArI / / vAMcI nihAri ura AnaMda 'vRnda' paatii| pAyo pramoda jimi cAtaka bunda khAtI // 5 // * 1 dayArUpI vIke pti|dhuupt arthAt dhruva tAreke samAna sthir| 2 zrI bhadainIjI supAzrvanAthajIkI janmakalyANakakI bhUmi kAzIjImeM hai, so zvetA*mbariyoMne digambara sampradAyakA tIratha uThAvaneka upadrava kiyA so prayAgameM / * mukadamA gyaa| taba yahAke adAlatameM jo kucha phaisalA ho, vahI sarva dAke vAste acala rahai hai / so saMtAmbarIyoMmeM kAzIjImeM adAlatameM aura * apolameM hAra gaye the so prayAgameM bar3I tadavIra karI thI, tisase devIsahAyako inane likhA hai| (vRndAvana) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| drutvilvit| ' sakala maMjula maMgalamUla ho / cidavibhUti vimU adukUla ho|| * praNatapAla kRpAla kRpA kro| mama kaleza kalaMka sabai hro|| tottk| suniye vinatI karuNAyatanaM / praNatAratamaMjana pAhi janaM / * kalikAla karAla pracaMDa ahai| jinazAsanako na udota cahai // 6 // samarathya jathArathapathyadhanI / tumase virale virale avnii| tihiteM kachu joga prayoga kro|kli-klmss-taap samasta hro|| varaNArasi tIrathavAsa vase / jinanAtha supArasa janma lsai| vaha pAvana pApanazAvana bhU / pariraccha prataccha praNamya prabhU // samudrikA / atha ratha patha tIrathezako / hatharasa thathamo suvessko|| * khala-bala-dala kIjiye kalA / jhaTapaTa ratha dIjiye calA // punazca / / samavasaranake supAThakI / ati mati hulasI sutthaatthkii| jihi vidhi nidhi so susiddhidaa| sidhi bhavati su mohi devtaa|| paridama dizAmeM hAyarasa nAma zaharameM zrIninamArgI rathajAtrA meM hotI thI, so anantasasArI mithyAtiyoMne vina kiyA / so hAkima A-y garevAlene to hukma diyA ke jAtrA hoya / tispara daulatarAmAdi mi-1 bhyAtiyoMne prayAgameM jo sadarakI adAlata hai, tahA nAliza kiyaa| ti inhoMka tiraskAra honeko aura trilokamagalamUla zrotIphaizvarabhagavAnakA digamparAmAyako vijaya honeko devArAdhanako likhI hai| (vRndAvana) 22 dhonamavamaraNapUjAko navIna bhAzA vanAvaneka saMskRta prAkRtAdika prathAnake anusAra vidhi mAMgI hai tAkI prArthanA / (vRndAvana) / Sr --SAKRISKor-ms-2--2- -- - 8 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa vsnttilkaa| bhASA samosaranapUjana lAlajIkA / hai jainazAsana hulAsana nitya nIkA // pai chaMdamaMga anaraMga jahAM tahAM hai| yAmeM yahI viduSa dUSanako gahA hai // tomara / taha~ kIna bahu vistAra / likhi bhAgateMdu () udAra / / racanA kathana hai teha / jajanAdimeM navaneha // vsNttilkaa| jo aadinaath-hrivNshpuraanmaahiiN| ___ kInoM samausarana varNana mUla nAhIM // tAke'nusAra jajanAdi kathA na dekhii| jo pATha hoya taba moda bharai vizekhI // motIdAma / * *** / suSor3aza kAranako phala jAna // cahai prathamai kachu kIrati tAsAna vIja vinA kahuM vRkSavikAza // * taduttara pAvana paMcakalyAna / cahai tamu pUjana he mativAna / / * chiyAlisa argha car3hAvana joga / navonidhi labdhisameta subhog|| indrvjraa| tathA zrutaskandhapi pUjanIyaM / cauSaSThi riddhi pravicintanIyam / / sAhasa aSTottara nAma nIke / le artha pUje jinarAja nIke // modk| Apa mahAmatimaMDita paMDita / kIrati zrIbrahamaMDavimaMDita // 1 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| 1151 joga ajoga vicAri akhaMDita / uttara vega likhau avihaMDita // saarvtii| cAraka nAraka vAsa ahai / loka viloka prasiddha khai| tAmadhitai mohi pAhi vibho / dInadayAla samartha prabho // bhujgii| hameM ApakA hai bar3A aasraa| suno dInake baMdhu dAtA varA // nRpAgAragartAtatai kAr3hiye / amaidAna AnaMdako bAr3hiye // rthoddhtaa| hai aura kyA adhika ApasoM kahaiM / Apa tAta saba jAnate haiN| / kIjiye aba upAya nAsate (e)|moh 'vRnda' sukha hoya jaaste|| (nAdavidyAvit cetanAtha paMDitase praarthnaa|) dohaa| cidAnaMda cidrUpa ghana, tAsa dAsa sukharAsa / tinaprati karajuga jori nita, vinavata 'vRnda' hulAsa / pramANikA (gurvaadi)| mUla cUka zodhako / lIjiye subodhako / kIjiye na krodhako / jAni bAlabodhako / sortthaa| kevala graha dina caMda, saMvata zaka vikrama vigata / kAtika kali kuja chanda, 'vRndAvana' patrI likhI // - Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa wawwwwwwwwww wwwwww mathurAnivAsI paMDita campArAmajIke prati / shaarduulvikriidd'it| khastizrI mathurApurI aghadurI, saddharmacakraddharI / jaMbUmanmatha mokSakAmini varI, sarvArthasiddhezvarI // caMpArAma punIta zrAvaka tahAM, syAdvAdavidyAdhurI / kAzIteM tinako juhAra likhato, vRMdAvano mAdhurI // 1 // loltrNg| Apa sadA sukharUpa virAjo / zrIjinazAsanasoM hita sAno // zuddha cidAnaMdakaMda arAdho / vighna vinimna raho nirabAgho // 2 // tottk| * tumare jasako rasa phaila rahyo / dazahUM dizamAhiM suvAsa lhyo|| * avakAza nahIM dusare jsko| tiha~ varna sakai kavi hai asa ko // 3 // vsnttilkaa| zrIrAmacaMdra balibhadra sumadrajI hai| ___ tAkI kathA sukRta prAkRtameM kahI hai| sItA sutA kavanakI su tahA~ gahI hai| jA bhAMti hoya su ihA~ likhiyo sahI hai // 4 // punazca / jajJAdhikAra jina AdipurANajIkA / khaMDAnvayI sugama tAsa prabuddha TIkA // he mitra! mohi ati zIghra vanAya ThIkA / bhejo jise par3hata prAMti miTai su hIkA // 5 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| tomara / lakSmIkumudamudacaMda / zrIzeThalakSmIcanda / * jayavanta rAdhAkRSNa / goviMda gunamanijiSNa // 6 // / tribhuvana su gunamaMDAra / jasa jAsu jaga vistAra / jimi hohiM jinagunamama / so karahu kAja amama // 7 // tinasoM bahuta parakAra / kahiyo juhAra vicAra // dhari gharama nUtana neha / patrI likhoM gunageha // 8 // dohaa| mitra tumhAre darasakI, cAha rahata nita citta / kaba mili ho so divasa dhana, pAvana parama pavitta // 9 // saMvatsara vikrama vigata, vAne ra garna cNd| pauSa seta duti bhaumadina, likhyo patra jana 'baMda' // 10 // jayapurake dIvAna amaracandrajIke prati / anuSTup / praNamya trijagadvandhaM jinendra vinasUdanam / likhyate'do varaM patraM mitravargapramodadam // 1 // modk| jaipura jainapurI janu rAjata / dharmasukhI jana jana virAjata / * zomita zrIjinamaMdara suMdara dekhi pramodita hota puraMdara // 2 // * syAtpadamudrita zrIjinazAsana |jtr udai uradhvAMta vinaashn| jema akhaMDala khaMDa akhaMDita / tema su paMDitamaMDalamaMDita // 3 // Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 vRndAvanavilAsa chappaya / (siMhAvalokana visadRzaupamAlaMkAra) ra amara kahI je tAsa, jAsa puni hoi na mrno| / marano karai vinAza, sudhAdhara so niravarano // varano nirajara sAra, baMdha na lagAra jAsu kaha~ / * kahahiM kalAkara vAhi, nAhiM kana hai kalaMka jaha~ // jaha~ nita udota soi somavara, vara vidhuso tuma guna amara / / / amareMdusAra lakhi budha kahata, "amaracanda sAMce amara" // 1 gaganaindu jutachayI, Apa chAyakI arogita / * vaha karakazako Iza, Apa komala rasa bhogita / / vaha ur3aganamaghi kRzata, Apa budhimadha prasanna tana / vaha khecara sakalaMka, Apa nikalaMka jJAnadhana // vaha astasahita tuma nita udaya, tuma samAna kimi so amara / / * tuma nijasaroja-rata vara bhramara, "amaracanda sAMce amr"|| dohaa| vRndAvana tumako kahata, zrImata 'jayatijinaMda' / kAzIte so bAMciyo, amaracanda sukhakaMda // 6 // dharamabudhIdhara dhIratA, ghorI dhana dhanamAna / rAjamAna gunakhAna vara, amaracanda dIvAna // 7 // amaracaMdajasacaMdrikA, phaili rahI cahuMora / suniya haMsa milavau cahata, yaha cita catura cakora 10, kuzala chema mitha pUchiyo, yaha vara lokAcAra / so parokha hama karata hai, vAMco 'jayatijuhAra' // 9 // / Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| / jJAnAnandasubhAvakI, tumakaha~ prApati hoha / yaha vAMchA mere rahata, miTo sakala bhramamoha // 10 // manAlAla sakhA sumukha, samukhI su (1) mukha suunu| kalAkaranikara nita bar3ho, Ana~daambudhi pUnu // 11 // jayazazi kavi naMdalAla ravi, bhaye alaukika asta / / aba kavigana ur3agana dharahiM, jaha~ taha~ udaya prazasta // 12 // * Apa sumana gurusama sumama, sumanazamana jayavaMta / vidyA budhi balavaMta jaya, mannAlAla mahaMta // 13 // aura jite taha~ hai abai, paMDita khAnumavIya / tina sabakaha~ sanamAnajuta, "jayati jineza" kahIya // 1 // haripada tathA zabhU / / aba tuma samAsudhArana je hai, paMDita maMDitajJAna / __mannAlAla Adi zrutijJAtA, syAdavAda paramAna / tinasoM yA apanI budhisoM tuma, ina praznanako jvAba / / meli dIjiyo sugama chimAkara, taji upahAsa shitaabaa||15* prazna- shikhrinnii| sunI maiyA vaiyA vara vratadharaiyA munivarA / * karai koI koI rugitahiM rasoI nijakara / / tahAM zaMkAtaMkA uThata ati baMkA vivrnnii| niraMbhI AraMbhI ajaguta kathA bhIma karaNI // 16 // prazna 2- kusumltaa| nabha anakola anaMtapradezI, tAteM kevala jJAna anaMta / iyoM siddhanamaheM pragaTa kahI taha, jugatasahita zaMkA upjt|| Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsajo tasu aMta lakhyau kevala to, jAsu aMta so hai na anaMta / / puni tihimadhya loka nama bhA,Adi aMta vina maghi kihi bhatA *prazna 3~ rodd'k| kahe anaMte jIva tAsumaha~ doSarAzi kahi / ganati vinA kimi dAya hoya so ura vicAra lahi // puni nita zivapura jAta so na kyoM rAzi samo hai|| * uttara likhahu samhAra juktajuta jyoM mana mohai // 18 // / prazna 4- kedaaraa| anaMtA nAma jo bhAkhyA / so saMjJA hai ki saMkhyAkhyA / / jo saMkhyA hai to hai khNddo| akhaMDoko na hai khaMDo // 19 // bhujNgii| ___ anekAMta to hetukA doSa hai| ___ sabI hetuvAdInake poSa hai // tahAM syAdavAdI anekaaNtkaa| ___ karai thApanA kyoM kaho prAMta kA // 20 // sadaSTAsahastrIvirSe kyA likhyau| likho jaizazI so likhyau so likhyau (8) // prazna 6- tathA vedake bheda tInoM tahAM / niyogAdi soU likhoge yahAM / prazna 7- (samayasArake nimnalikhita magalAcaraNake arthaka viSayameM) caupaaii| nayanaya laya sAra zubhavAra / payapaya dahaya mAra dukhakAra // . layalaya gahaya pAra bhavadhAra | jayajaya samayasAra avikAra / / Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 M ptrvyvhaar| praarthnaa-dohaa| kAzInAtha tumheM kare, vAraMvAra juhAra / dharmasneha bar3hAiyo, par3hiyo suvudhi sudhAra // tomara / jinazruta likhAya sudhAya / tuma diye mohi paThAya / so mile aba sukharAsa / lyAye vizesaradAsa // tattvArthazAsana sAra / aru samayasAra udAra / jJAnAraNava zivapaMtha / zrIdevaAgama graMtha // zrIsamAyakako pATha / puni dravyasaMgraha ThATha / adhyAtmabArahakhar3I / trepanakriyA nagajar3I // zrIvardhamAna purAna / pUjA samavasRta jAna // dvaisaMdhike kachu patra / ye grantha Aye atra // 26 // tuma kIna ati upakAra / nahiM tuma sadRza saMsAra / jayavaMta varatau saMta / vRSavaMta suhRda mahaMta // 27 // hripd| eka araja merI nija cita dhari, suniyo rasika sayAna zrIraviSenakathita jo saMskRta, varanata padmapurAna // so tuma Age likhI hameM kI, likho jAta hai zuddha / so aba bhejo lalita kRpAkari, jyoM sukha pAvai buddha // dohaa| ita aisI suniyata ahai, likhI phiraMgI prazna / jaipurameM jinamatinako, jinamatabhASita jizna / / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vRndAvanavilAsa* tAsu jvAba jayacandajI, likhau sujukta vanAya / * soU ita likha bhejiyo, kRpAbhAva darasAya / / tottk| * nija cetanameM kRtajoti lakho / para dravyanisoMna milo prkho|| / anumaurasa tAsa vilAza karo / niradvaMda dazA dhari mukti bro|| caupaaii| | riSabhadAsa puni ghAsIrAma / aura paMca je sugunanidhAna / / vigati vigati zrIjayati jinNd'| kahiyau sabasoM dhari aanNd| dharmacandra mama pitA punIta / tumako karahiM juhAra sumiit|| rAkho nita cita vRSaanurAga / zikSApatra likho bdd'bhaag|| / sumukhii| do zazi jambu sudIpavikhai / haiM parataccha anAdi akhai| / tyoM vRSadIpaviSa zazi do / dilliya jayapuramAhiM aho|| / dohaa| *saMvatsara vikrama vigata, verdai uraga garja canda / / kuja tithi paMcami jeThakI, likhyau patra sukhakanda // 35 // / - * jeThavadI pacamI magalavAra savat 1884 / * patrameM vArtArUpa * prayojana bhI likhA hai / so ihA to isa ciTThIkA nakala likhanA bhI u-1 " cita nahIM thaa| parantu jo prazna likhA thA, tina praznoMkA javAba aayaa| / so nakala likhanA yogya jAnA / taba praznAvalI likhA hai / (vRndaavn)| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaarN| paNDitendra jayacandrakI orse| __ anuSTup / praNamya sarvaviddevaM vItarAgaM bhavacchidaM / likhyate jayacandreNa patra mitrapramodadaM // chappaya / vAnArasi zubha thAna, basai vRndAvana dhrmii| tAsu patra ita Aya, kiye hamako tasu maramI // uttara hama hU likhai, tAsuko kari citanaramI / pahuMcau vidhana viDAri, nikaTa tAke vina garamI / / vara patra mitrako prIti dhari, paDhe rIti yaha sjjnaa| taba milaneke sama hoya sukha, sudhApayonidhimajjanA // dohaa| uttama janake paraspara, hoi ju ziSTAcAra / jayazazi karai juhAra vara, bar3hi (1) vRndAvana sAra // mttmyuur| puNyAyatA jo vidhi sArI sukhkaarii| pApAyatA jAni karArI dukhkaarii|| rAgI dveSI nAhiM na hovai nijvetaa| tyAgI yogI Atama vaivai dhari cetaa|| vitrii| nyArI nyArI uttara kArI par3hi saarii| lArI lArI aMka *cArI ju tumArI / / Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsamatA vivekI chanda vivekI tuma baaNco| cittArekI vaMkana ekI kara sAMco // tattvAdhAraM hai sukhakAraM jagabhUSA / mithyAvAda chaMDi kunAdaM saba bhUSA // __ mnhr| jaise vRndAvanamAhiM nArAyana keli karI, taise 'vRndAvana' mitra kara hai vnaarsii| vaMzarIti rAga raMga tAla tAla Aye gaye, mAna ThAna Ani Ani dharegA vanArasI // kuMjagalI ApanameM paNya dhare aMvarako, aMganAko artha leya deta yo vanArasI // hara karma rAkSasako nikaTa na Ana deta, saMtanisoM prIti jAkI aisA bhAvanArasI // tottk| sunimovaca mitra par3ho jinko| mata ujvala doSavinA tinako / / vara zabda vidoSa gaho zrutimeM / naya sAdhi aneka dharo matimeM // anubhau kari Atamazuddha gho| taji baMdha vibhAva niciMta raho / jina AgamasAra suzIza dhrau| ziva kAmini pAvani vegi varau / / dohaa| vAnArasi vara nagarameM, virale jainI loka / toU tumase vasata ho, yAteM mAneM thoka / / Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patravyavahAra / 125 chappaya ( antapikA). kAma nAma kahu kauna, kUpameM kimi jala Avai / vIca javarNa gajendra, kSINavaya nAma kahAvai // jahara dUsaro nAma, cIrakI lakhi raMcI()bhani / jalaja hoya kihi thAna, saSTi saMhArakako gani / 1 kahu aMtima yatike varaNako, kamala thApi uttara sudhara / vRndAvana' kelinivAsa jo, kAzI kuMjagalI sahara // . dohaa| dharmaprItikari pheri dala, likhiyau catura sujAna / buddhi tumhArI hai bar3I, yaha jAnI anumAna // 12 // caupaaii| kAzInAtha mUlazazi nAma / naMtarAma au AratarAma // gharamacanda puni gokulcnd| inhai Adi vRSadhara sukhakanda // tinako kariye ziSTAcAra / jayapurateM jayacanda juhAra // / pahuMcoM tina Dhiga dala AdhAra / paDhau sabai mili zuddha ucAra // dohaa| naMdalAlakI sabaniko, yathAyogya vacasAra / __ par3hiyo prItisameta tuma, sajanatA hitakAra / / 1 isa chappayake antameM jo "kAzI kuMjagalI zahara" pada hai, usake pratyeka akSarake sAtha antakA ra joDanese kramase saba praznoMkA uttara nikalatA hai jaise kAra (kArya), zIra (pAnIke sotA), kuMra, jara, gara, lIra sara, hr| Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 vRndAvanavilAsa ww * saMvatsara vikramatanoM, gargana uraMga gaja cndai| * pauSazukla bhRgu doja dina, likhyau patra jayacanda // shriirstu| atha praznoMkA uttr| * 1 prazna-padmapurANameM uttarapurANameM rAmacaMdrajIke kathanameM * antara hai so kaise hai ? ara dvisandhAna mahAkAvyameM rAma pAMDavanikA doya artha lAgai hai tAmeM kaise likhyA hai! / / uttara-yaha pUrvAcAryanikI vivikSAkA bheda hai| tahAM hai * alpajJakai vidhiniSedha karane lAyaka buddhi nAhIM / dvisaMdhAna kAvyameM bhI kachU kholyA nAhIM, jaise hai, taise pramANa hai| * 2 prazna-sunanemeM Avai hai jo jIva paryAya chor3e taba , pahale urddhagamana karai / so yaha kaise ? uttara-yaha nema nAhIM / jIva karmarahita hoya tava tau / Urddhagamana khabhAva hai, so UI hI jAya / ara karmarahita / * saMsArI hai so vidizALU varjikari cAri dizA ra adhaH Urddha jahAM upajanA hoya tahAM jAya hai| / 3 prazna-jinapratimA khaMDita hoya tau kauna kauna / * aMga khaMDita maye apUjya hoya ! * uttara-- uktaM ca# nAsI mukhe tathA netre, hRdaye nAbhimaMDale / * sthAneSu vyaMgataiteSu, pratimAnaiva pUjyate // ++Markercentu ma Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patravyavahAra / / 127 // * jIrNa cAtizayopetaM tabyaGgamapi pUjayet / zirohInaM na pUjyaM syAt, nikSepyaM tannadAdiSu // 2 // * arthAt-pratimA nAsikA, mukha, netra, hRdaya, nAmima Dala, ini sthAnavirSe khaMDita hoya tau pUjiye nAhIM / bahuri se jIrNa, bahuta kAlakI hoya (tathA koI atizayayukta hoy)| koI aMga ghasi gayA hoya, aMgahIna hoya, tau pUjya hai / / * ara mastakarahita hoya tau pUjya nAhIM / tALU drahakUpAdi / viSa kssepiye| 4 prazna-darzanajJAnacAritramayI jIvakU zAstranimeM suniye / hai, tahAM siddha avasthAvirSe cAritra kyoM na kahA? * uttara-cAritra saMsArAvasthAmeM tyAga grahaNakI apekSA / kahiye hai / ara zuddha jIvakI apekSA darzanajJAnakharUpa kahA hai| dravyasaMgrahakI gAthA dekhau / ara jJAnaviSa thira honA hI cAritra kahA hai / yAta jJAnahImeM garmita bhayA / siddha / avasthAmeM nyArA kahanekI vivikSA naahiiN| 5 prazna-chaha mahInA ATha samayameM chaha sau ATha jIvanakA mokSa honA kahA hai / ara purANanameM tIrthaMkaranake * sAtha hajAroM mukti bhaye so kaiseM ? * uttara-purANanimeM samuccaya kathanikari kayA hai / jaise * koI rAjA cadai, taba tisake sAthI tAke jete umarAva ! hoya te savahI car3he kahai hai| tahAM koI Age car3he koI pIche / car3he tAkI vivikSA na karai taise jaannaa|| Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 vRndAvanavilAsa 6 prazna-jayapurameM jinamandirameM pUjA kisa rIti hoya hai| * uttara-jayapurameM sampradAya doya haiM / eka vIsapaMtha / * eka terApaMtha / tahAM vIsapaMthinikai maTTAraka paMDita hai te / * AzAdharakRta paMDita ( pATha ) hai, tisa anusAra kareM hai ara terApaMthinakai dUjA pATha prAcIna AcAryakA kiyA hai, tisa hai| * anusAra karai hai / terApaMthinameM bhI varasa paJcIsekas gumA nIrAma bheda thApyA hai| tahAM terApathinakA dUsarA mandira hai| / tahAM tisa rItisoM hoya hai| / 7 prazna-jinake caraNanake candanakA lepa karanA yukta / hai ki ayukta hai| / uttara-pUjanake pAThanimeM koImeM tau agrabhUmimeM lepa karanA likhyA hai ara koImeM pratimAke talai pIThikA pASANa / hai tAke lepa karanA likhyA hai ara koImeM carananike lepa * karanA likhyA hai / tahAM yukti karanemeM vivAda hai / ara jinamata syAdvAda hai so vivAda tau jinamatameM yukta naahiiN|| / ara pratimA digambara pUjya hai / tAke lepa cAhiye to naahiiN|| , *ara koI pUjaka bhakta apanI rucitai carananike arpaNa bhI hai , * karai, to vivAda na karanA, jalatai prakSAla hoya taba utara jAya hai / ara lepa hIkI pakSa karanA digambarAMke sevAniko ucita naahiiN| 1 dUsarI pratimeM prakSAla likhA hai| Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| 129 prazna-samyagdarzana tatvArthazraddhAnako kahyA ara tattvArthazraddhAna AtmajJAnarahita hoya to mokSa na hoya aise| kahyA / so tattvArthazraddhAnamaiM AtmajJAna AyA ki nAhI? * judA hI AtmajJAna kahAM rahyA ? uttara-jinendrake AgamamaiM Savya, saptatattva, navapadArtha, paMcAstikAyakA varNana hai / tAmaiM AtmajJAna Aya tau! gayA parantu AgamamaiM hI AgamajJAna ara adhyAtama aise vi*zeSakari bhedarUpa kahA hai / tahAM jo padvyAdikakA / Agamamai kharUpa kahyA, tisa mAtra hI jANe ara apane A makI tarapha na dekhe, to tahAM AgamakA jJAna AtmajJAnakari rahita bhayA / tava aise jAnanevAlekai apanA hitakA anubhava tau nAhIM, tabamokSa kaise hoya. yAta AtmajJAnakU nyArA nAhiM adhyAtmazAstrajImai ceta karAyA hai / ara je Aga- mamai guru AmnAyatai nIke samajhe hoMya, tinakai to tattvArthazradhAna kahanehImai AtmajJAna Aya gayA / jinamatakI kathanI / anekAntakharUpa hai / so syAdavAdakari vacananikA virodha meTe hai| tahAM pramANanaya nikSepa anuyogadvArakari syAdvAdakU / nIke samajhe matamai virodha na upajai hai / vinA samajhA pakSapAta / kari koI virodha upajai hai, so yaha kAlakA doSa hai| prazna-bhagavAnake kalyANaka mahotsavamai indra Avai so| / mUla zarIra na Avai vikriyAhI Avai / so kArana kahA? / uttara-zAstramai aisehI varNana hai / mUla zarIra tinake Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 vRndaavnvilaas| vimAnahI vicarai hai| bAhara jAya, so vikriyA hI jAya hai|| yaha AgamapramANa hai| prazna-cakravarti nArAyaNakai hajAroM strI haiM, tinakA mUla * zarIra to paTarAnIkai kahyA aura strInikai vikriyA jAnA kayA, / so unakai kahA vikriyaka zarIra hai ? / uttara-tinikai devanArakIkI jyoM, vaikriyaka zarIra to hai * nAhI, parantu audArikamai bhI vaikriyakakI jyoM vikriyA honA hai * kahA hai| aise paTarAnI pradhAna hai, tAkai mUla zarIra hai / uttara vikriyA anyakai jAya / yaha bhI AgamapramANa hai| / prazna-cauthAkAlamaiM Adimai Ayu kAya bar3I thI, taba * kahA pRthvI var3I thI ki yaha hI thI / jo yaha hI thI, to ca. *kravartikI senAdika kaise samAvai thii| uttara-bharatakSetrakI pRthivIkA kSetra to bahuta bar3A hai| himavatakulAcalate lagAya jambUdvIpakI koTa tAI, vIci kara / adhika dazalAkha koza caur3A hai| tAmaiM yaha AryakhaMDa bhI bahuta bar3A hai / yAmaiM vIci yaha khAr3I samudra hai| tAI upasamudra mahige, hai| tahAM AdipurANamai bharatacakravarti mamagnakSetramai uhA~ garma digvijaya karI tAkA varNana hai, so nIkai smaanaa| Ama vAra Ayu kAya nipaTa choTI hai / tAkA gamana bhI thorahI ho| trima hoya hai / tAtai apane prazna upaje hai| no yA nA koI granthamaiM to hamane bAMcA nAhI, ara apanI hAra uttara denekI sAmathrya nAhI, baiMsa se pramANa hai| Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| / prazna-tIrthakarakI vANI gaNadhara jhelai, so hI kAla ti nakai sAmAyika karanekA / doya kArya ekai kAla kaise kare ? * uttara-gaNadhara muninakai sAmAyika tau sadAkAla hI hai| jAta tRNa kaMcana zatru mitra jIvana maraNa sukhaduHkhAdikamai / rAgadveSa na karanA so hI sAmAyika hai / so yaha tau sadAkA-1 la hI hai / ara tInakAla sAmAyika karanA sthApana kiyA hai,* so tIrthakara tathA AcAryAdika sthApanA, guru parokSa hoya tinakI stuti vaMdanAdika karanI, tinakA bhaktikA pATha par3hanA,* tathA saMjamamai doSa lAgyA hoya, tAkA pratikramaNa karanA / ityAdi kriyA kalApake athe tIna kAla nema sthApana kiyA hai| * ara tIrthaMkara sAkSAta vidyamAna hai, tinakI bhakti stuti -1 danA tau sAkSAta hoya hI rahai / ara tInakI vANI sunanA | jhelanA yaha hI mahAna sAmAyika hai, yAmai prazna naahiiN| / prazna-rAmacandrakRta cauvIsatIrthakaranike pUjanake pAThamaiM , trimaMgI chandamaiM mRgamadagorocanakA nAma candanake pAThamai likhyA meM hai, so yaha kaise ? * uttara-pUjanakA pATha cauvIsa pUjAkA ihAM hai / tAmai dekhyA sAmAnyamai tathA vizeSamai mRgamada gorocanakA nAma to| likhyA nAhIM / ara anya koI pATha hoi, tAmaiM likhyA meM * hogA, to laukikamai kastUrI gorocana sugandhadravyamai prasiddha / hai| tinakI sugaMdhakI upamA deneko likhyA hoigA / e dra-1 vya nipaTa azuddha hai / so pUjanamai tau inakA adhikAra naahiiN|| Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa / aura likhyA ki toDaramalajIkRta mokSamArgaprakAza ! * grantha pUraNa bhayA nAhI, tAko pUraNa karanA yogya hai / so koI eka mUla granthakI bhASA hoya, tau hama pUraNa kareM / nakI buddhi bar3I thii| yAta vinA mUla granthake Azraya unane ke / kiyA / hamArI etI buddhi nAhI kaise pUrana kreN| . aura likhyau nyAkaraNa sArakhatakI vacanikA kari bhejii| *to yAkI bahuta* bodha hoya / so vyAkaraNake par3AvanevAle / tau kAzImai bahuta haiM / sArakhatakI prakriyA siddhAntacandrikA hai| tAkU par3hakara samajhanA / yAtai tumakU bodha ho jAyagA / . aura likhyau jo tumAre kiye padanikA pustaka bhejoge| * tathA aura AcArAdi granthanikI vacanikA kari bhejoge / so *hamane ete granthanikI vacanikA karI hai, zloka 52000 / / tattvArthasUtra dazAdhyAyIkI sarvArthasiddhi AdiTIkA hai, tAke anusAra zloka sAr3he gyArahahajAra 11500 / samayasArajIke zloka gyArahahajAra 11000 / jJAnArNavake loka * dazahajAra 10000 svAmikArtikeyAnuprekSAphaloga gA / * rihajAra 4000 / aSTapAhar3ajIke loka 6200 / parIkSAmukhanyAyagranthake zloka cArihajAra 1000 / devaagmno| trake zloka dohajAra dosai 2200 / dravyasaMgrahakA loka gyArahatau 1100 |saamaayikpaatthkaa loka 11001 padaka pustaka loka gyArahasau 1100 / yA bhAni pani banAI hai| so tumAre yAMcanekI ruci hoya. tI numAga bhAniyA, Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patravyavahAra / / ihA hoya tAkU likha denaa| lekhanipAsi prati utarAya bhaijegau|| indrvjaa| vArANasIkuMjagalIniSaNNo,vRndAvanovAharivikrIDane / . * jaine sudharme rucimAdadhAti yAyAddhi patraM sadidaM tadane / shikhrinnii| yadA vArANasyAmabhavadavatAro jinapatestadA dhanyA sAbhUddhanadaracitA neka vibhavA / ato mAnyA nityaM sakalabhuvanAvAsakajanaibhavAnAste tasyAM smaraNamucitaM paardhjintH|| jayapurake dIvAna amaracandajIkA patra / shaarduulvikriiddit| svastizrInijagaddhitAya gurave pronmAthine haDavo / yadvAcA paramaM padaM laghu yayuH santo vizuddhAtmagA taM caivAtra nidhAya cetasi mayA saMlikhyate ptrikaa|| * zrIvRndAvanamukhyadhArmikajanebhyaHsantataM shrmdaa||1|| vsnttilkaa| vArANasIpuranivAtivizAladakSAH / saddharmapAlanaratAH pttvo'bhiyuktaaH| bhAvArtha-zrI jinendradevako hRdayamai sthApita karake zrIvRndAvanAdi dharmAtmAoMko ciTThI lisatA hu| 1 2 kAzInivAsI dharmaparAyaNa, zAstrAvalokananirata, aura catura jainI jana sadA sukhapUrvaka rhai| Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 vRndaavnvilaas| zAstrAvalokanavicAracamatkRtAntAH ___sattvAH samantasukhinaH prabhavantu jainaaH||2|| vizvopamAguNavirAjitavigrahebhyaH srvjnybhktibhrmoditmaansebhyH| kAzIzvarAdisujanebhya ito 'marendu mukhyairjayAvanagarAjinasannatiH syAt // 3 // atratyamasti kuzalaM jinapAzibhakte statrAstu nityamatulaM tadanusmarAmaH / anyacca patramiha modabhareNa sArddha yausmAkamAgatamato'jani mutprakRSTaH // 4 // praznastvalekhi yadazakadigambarAya kazcinmunirgadayutAya kareNa kRtvA / bhaktaM dadAti vinayottarabRMhaNAya tasyottaraM manuta yUyamiti pramodAt // 5 // 3 sarvopamAyogya, sarvajJamatise prasanna citta rahanevAle, kAzInareza / Adi samasta sajjanoMko jayapurase amaracandrakI "jayajinedra", * phuNce| 4 jinendradevakI kRpAse yahA kuzala hai, ApakI bahuta 2 cAhate hai / ApakA harSaprada patra AyA, prasannatA huii| 1 5 Apane jo prazna likhA ki, kisI rogayukta aura azaka muniko / * koI dUsarA muni vinayaguNake vaDhAneke liye hAyase bhojana banAkara deve, yA nahIM? (dekho pRSTha 119 prazna1) isakA uttara isa prakAra hai Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * ptrvyvhaar| 1351 tadyathA-mUlAcAre zrIvaTTakerakhAmimiH proktaM vyAkhyAnaM / ca vasunandisiddhAntacakravartibhiH kRtam gAthAsUtram / sejogAsaNisejA taho uvhipddilihnnuvghidaa|| * AhArosahavAyaNavikiMcaNaM vNdnnaadiinnN|| (tapAcArAdhikAre vaiyAvRttiprakaraNe) * vyAkhyA-zayyA, avakAzo vasatikA, niSadyA AsanAdika, upadhiH kuNDakAdimiH kamaNDaluprabhRtibhiH prati-1 lekhanaM picchAdimirupagrahaH upakAraH kartavyaH / AhArauSadhavAcanavikiJcinavandanAdibhiH / AhAreNa bhikSAcAreNa au-* Sadhena zuNThIpippalyAdikena, vAcanena zAstravyAkhyAnena, vi| kiJcanena cyutamalamUtrAdinirharaNena vandanayA ca pUrvoktAnAM mu nInAmupakAraH kartavyaH / / atra evaM jJAtavyam / AhAreNa munInAmupakAraH kartavyaH / / iti tu no spaSTIkRtaM yadAhAraH khayaM niSpAdya dAtanyaH / / * munInAmIdRzIcaryA AcArAne noktA yadupari likhitA tadAcArAGgAvirodhena vibhAvanIyamiti / 6 zrImUlAcAra anyakI TIkAmeM zrIvasunandi tica0 ne kahA hai ki, " rogAdika vipattike samayamai zayyA, vasatikA, Asana, kamaMDalu, picchikA, AhAra, auSadha, zAstra-vyAkhyAna, malamUtrAdi sApha karanA, aura namaskArAdise eka muniko dUsare muniyoMkA upakAra karanA caahiye| so isameM AhAra khaya banAkara denekA spaSTIkaraNa nahIM kiyA hai / AcArya / muniyoMkI aisI kriyA dekhanemeM nahIM aaii| isaliye AvArAMgakA virodha / nahIM hone pAve, isa prakArase apane praznakA samAdhAna kara lenaa| Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa upendrvjaa| . yathA nabhodravyamanantamIritaM ___ tathaiva bodhaH samudIrito'malaH / yato'khilaM jJAtamanena tatkatha manantatA tasya taduttaraM mara // jJAnApekSayA tu jJAtasyApyanantatvaM na saMbhavati / yatasta* syAtmaparijJAne parijJAtatvAnupapatteH / kintu dravyagaNitAvayava ____7 AkAzadravya ananta hai| isI prakArase jJAna bhI ananta hai / aura / jJAnameM sampUrNa AkAza jhalakatA hai| aisI avasthAmeM AkAza ananta phase / ho sakatA hai ? (dekho pRSTha 119 pRSTha 2) isakA uttara isa prakAra hai: jJAnakI apekSAjJAta padArtha ananta nahIM ho sktaa| yadi jJAta padArtha / jJAnase ananta mAnA jAya, to vaha jJAnake viSayabhUta nahIM ho sktaa| / isaliye jJAnakI apekSA jJAta padArtha ananta nahIM hai / kintu saMkhyApramA Nase nikhila ananta padArthoko yathAyogya anantatA siddhi ho sakatI hai| vaha isa prakAra hai ki-siddhirAzi ananta hai| usase asaMkhyAtaguNI bhUtakAlakI samayarAzi hai / usase anantaguNI jIvarAzi hai / athavA isa * prakAra samajhanA cAhiye ki, siddhoMse anantaguNI saMsArI jIvarAzi hai| 1 usase anantaguNI nikAlasamayavattA kAlarAzi hai / usase anantaguNI sarva AkAzapradezoMkI rAzi hai / usase anantaguNI dharmAdharma dravyake magurulaghuguNoMkI avibhAgapraticchedarAzi hai| usase anantaguNI sUkSmanigodalabdhyaparyAptakake jaghanya zrutajJAnakI bhavibhAgapraticchedarANi hai| usase anantaguNI darzanamohake kSayarUpa jaghanya kSAyikatandhiI adhibhAgapraticchedarAzi hai aura usase bhI manantaguNI uraSTa dAyinirUpa kevalajJAnako avibhAgapraticchadarAzi hai / yaha saMkhyAmA savArI pramANa hai / isase Age saMkhyApramANa nahIM hai / isa prakAra sampUrNa jaanaa| padAthAkI anantatA yathAyogya samajha lenI caahiye| Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| * saGkhyApramANAdeva sarveSAM yathAyathamanantatAsiddhiriti subodha-1 kametat / tathAhi-prathamaM siddharAziranantaH tato'saMkhyagu*Nito gatakAlasamayarAziH / tato'nantaguNito jIvarAziH / athavA siddhebhyopyanantaguNitaH saMsArijIvarAzistatopyanantaguNaH kAlarAziH traikAlikasamayapramANarUpa' / tato'nanta-1 * guNaH sarvAkAzapradezarAziH / tato 'pyanantaguNo dharmAdharmadravyAguruladhuguNAvibhAgapraticchedarAziH / tato'pyananta guNaH sUkSmanigodalabdhyaparyAptakajaghanyazrutajJAnAvibhAgaprati1cchedarAziH / tato'pyanantaguNaH darzanamohakSayarUpajaghanya-1 kSAyikalabdhyavibhAgapraticchedarAziH / tato'pyanantaguNaH / * utkRSTaH kssaayiklbdhiruupkevljnyaanaavibhaagprticchedraashiH| saMkhyApramANasarvotkRSTametat / ata uttaraM nAsti / evamanaantatA yathAyogyaM jnyaatvyaaH| AryA / jIvAM anantasaMkhyAH saMsAravimuktabhedato dvividhaaH| *saMsArAniSkrAntAH satataM siddhAH prajAyante // lokameM ananta jIva haiN| unake do bheda hai, eka sasArI aura dUsare / mukta / jo saMsArameM hai, ve sasArI aura jo saMsArase nikalakara siddha ho / jAte haiM, unheM mukta kahate haiN| saMsArI jIva isa prakAra nirantara siddha / * hote jAte haiN| aisI avasthAmeM unakI saMkhyA kama kyoM nahIM hotI? isakA * uttara siddhAMta ke anusAra isa prakAra hai (isake Age uttara patrakI nakasameM bahutase akSara raha gaye haiM / isa liye usa patrakA pUrNa anuvAda / nahIM likhA jA sktaa| parantu una khaNDa akSaroMkA sakSipta abhi-I Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ansan 1138 vRndAvanavilAsa- . / evamanantAnehasi teSAM hAniH kathaM na jaayet| *hAnirbhavati pareSAmihottaraM zRNuta siddhAntAt // . bhUtakAlabhavasiddhAnAM bhUtakAlataH asaMkhyAtamaktatvesi*ddhebhyaH saMsArijIvAnAmanantaguNagaNita ............"nantagu-1 *Natve bhUtakAlasya cAkSayAnantatvAdbhaviSyatkAlAnantamAgatvAt / *........ saMsArijIvasiddhebhyonantasAmAnyasaMkhyAgrAhakaparyAyAarthadezAt hAnirlamate / sadaivedRk vyapadezaM lamiSyanti vishess|| saMkhyAgrAhakaparyAyArthAdezAt hAnivRddhI manye // 3 // AryA / / "yadanekAntaHkathayati hetordoSo hi tatkathaM siddhm| prAya aisA jAna paDatA hai ki, atIta kAlameM jitane siddha ho cuke haiM, ve ananta hai aura unase anantaguNeM saMsArI jIva haiN| yadyapi aisA hai / * ki, saMsAracakrase nikalakara jitane jIva siddha hote jAte hai, utanI saMkhyA saMsArI jIvokI saMkhyA se ghaTatI jAtI hai, tathApi unakI sAmAnya anantasaMkhyA kabhI kama nahIM hotii| jaise ki AkAza a-4 nanta hai / aba Apa kisI eka jagahase kisI teja calanevAlI savArIpara savAra hokara kisI eka hI dizAko nisa gamana kIjiye / usa gama* nase Apa jitanA caleMge, usa dizAkA utanA hI AkAza kama hotA jAyagA / parantu usI dizAke zeva AkAzameM anantatva sakhyAkA vyAghAta kamI nahIM hogA / bhAvArtha, yadi Apako isa prakAra calate 2 ananta kalpa bhI vIta jAveMge, to bhI usa dizAkA zepa AkAza ananta hI ra *hegA / yadi kahIMse AkAzakI anantatAmeM kamI paDegI, to AkAza ananta hai, yaha siddhAnta nahIM rahegA / isI prakAra yadyapi sasAramaise jIva ghaTate jAte haiM, tathApi unakI sAmAnyasakhyA ananta hI rahatI hai / 10 naiyAyikAdi loga anekAntako hetukA doSa yatalAte hai, so jima Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patravyavahAra / / ayaM hi praznaH / atrottaraM yacca proktaM hetoranaikAntikanAmA ? doSosti khaparamataprasiddhaH / tatkathamanekAntameva jainA manya-1 ntei / tadityaM jJAtavyaM / vipakSepyaviruddhavRttitvaM nAmAnaikAntikatvaM / yathA'nityaH zabdaH prameyatvAt ghaTavat ityatra prameya-* tvAditi / tasya hetorAkAze vipakSamate nityepi nizcayAt / / anaikAntikatvanAmA doSaH sAdhyAgamakatvAt / yazcAnekAntaH / * syAdvAdaH, tasya tu aneke antA dharmA nityA'nityabhAvAbhAvaprakAra hai ? arthAt jisako anyamatIya hetukA doSa kahate haiM, usa ane. kAntako jainI loga apanA siddhAnta kaise mAnate haiM? ( pRSTha 120* prazna 5) * 11 isakA uttara yaha hai ki, jo hetusAdhyake vipakSame bhI rahe, / aise anaikAntika kahate haiM / jaise kisIne kahA ki, zabda anitya hai / kyoMki premaya hai| jo prameya hotA hai, so anitya hotA hai jaise ki, ghtt| * isa vAkyameM zabdakI bhanityatAko siddha karanevAlA prameya hetu hai|* / parantu vaha anityatAke vipakSabhUta AkAzAdika nitya padArthome bhI * rahatA hai| kyoMki vebhIprameya haiN| isa prakAra prameyatva hetu zabdakI anityatAko siddha nahIM krsktaa| isaliye vaha hetu nahIM, kintu sadoSa hetu kA athavA helAmAsa hai / isIko anaikAntika hetvAbhAsa kahate haiM / kintu * * sthAbAda anekAnta aisA nahIM hai / jisameM pratiniyata sunayagocara prati-1 niyata hetuoMkI vizeSa vizeSa vivikSAse aneka nisa anitya, bhAva abhAva, eka, aneka, dvaita, advaita Adika anta arthAt dharma ho, use anekAnta kahate haiM / isa prakAra pRthakravyutpatti karanese spaSTa siddha hotA hai ki, jo anaikAntika hetukA doSa hai, usakA artha bhinna hai, aura jo sthAdvAdarUpa anekAnta hai, usakA artha bhinna hai| aura usameM pratyakSa pa. rokSa pramANase koI doSa nahIM aataa| isakA vizeSa vistAra prameyakamalamArtaNDa aSTasahalI Adi granthoMmeM kiyA gayA hai| Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M MM RARARAM { - 1140 vRndAvanavilAsa ........ kAnekadvaitAdvaitarUpAH pratiniyatasunayagocarAH pratiniyata hetvarpaNaviziSTavivakSAvazato yatra soyamanekAntaH / iti / * vyutpattestato vispaSTabhedagateradRSTeSTavirodhakatvAt vizadataraH prapaJcitametat prameyakamalamArtaNDASTasahalyAdiSu / mAryA / "vidhibhAvanAniyogA vedArthAste kathaM sphuTaMvAcyA * vedArthasya trayo vyAkhyAtAraH / bhaTTa prabhAkara vedaantinH|| * 12 vedake jo vidhi bhAvanA aura vedAntI ye tIna artha kiye haiM, ve ! kisa prakAra siddha hote haiM ! (pRSTha 120 prazna 6) 13 bhaTTa prabhAkara aura vedAntI ye tIna vedakA vyAkhyAna karanevAle hue haiN| unameM mahamatAnuyAyI mImAsaka bhAvanAvAkyArthavAdI hai| prabhAkara matAnuyAyI niyogavAkyArthavAdI hai| aura vedAntI vidhivAkyArthavAdI hai|| niravazeSa yogako niyoga kahate haiN| usameM kiMcit bhI ayogakI saMbhAvanA nhiiN| yahI usakA sAmAnyarUpa hai / preraNA codanA ye bhIusake nAmAntara hai|) aura vaha pRthak matabhedase gyAraha prakArakA hai| bhAvanAke zabdabhAvanA ! aura arthabhAvanA aise do bheda hai| likhA hai ki "tiD Adika kahate hai hai arthAt unase jAnA jAtA hai ki zabdAtmaka bhAvanA anya hai aura yaha sarvArtha bhAvanA arthAta nikhila arthoko kahanevAlI bhAvanA pRthaka / hai| jo ki samasta tiGantoMmeM rahatI hai| yahI viSaya assttshsraakaar| ppaNImeM isa prakAra likhA hai ki kisI kAryake karanemeM kartAkI jo pra-1 yojaka kriyA hai, usako bhAvavAdI loga bhAvanA kahate haiM / sattAmAtra / * puruSAdvaitavAdako vidhi kahate haiM kyoMki " yahI AtmA dekhane yogya hai, sunane yogya hai aura dhyAna karane yogya hai" isa vedavAkyase siddha / * hotA hai| tathA vedAntavAdI aisA bhI kahate haiM ki "maiM vilakSaNa a-* vasthA vizeSase preraNA kiyA gayA hUM" isase khaya AtmA hI pratimAsata ! hotA hai| basa yahI vidhi hai| ukta prakArase ina tInoMkA saMkSepa kathana Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| *teSu bhaTTamatAnusAriNo mImAMsakAH bhAvanA vAkyArthavAdinaH / prabhAkaramatAnusAriNo niyogavAkyArthavAdinaH / vedAMtAnusAriNo vidhivAkyArthavAdinaH / tatra niyogasya sAmAnyarUpaM / niyuktohamanenAmiSTomAdivAkyeneti / niravazeSo yogo hi / niyogaH / tatra manAgapyayogasya saMbhavAbhAvAt / preraNA co-* *danA ityapi nAmAntaraM sa caikAdazadhA avyaktamatabhedAt / / bhAvanA dvipakArA / zabdabhAvanA arthamAvanA ca / "zabdAtma-1 bhAvanAmAhuranyAmeva tiDAdayaH / iyaM tvanyaiva sarvArthA sarvA* khyAteSu vidyate" / iti vacanAt / yathA aSTasahasrITippa*NakArAH "tena bhUtiSu kartRtvaM pratipannasya vstunH| prayojaka* kriyAmAhurbhAvanAM bhAvavAdinaH" / vidhisattAmAtraH puruSA kiyA gayA hai| isakA vizeSa vyAkhyAna aSTasahanI pranthameM likhA hai , 1joki usake khaNDanameM hai / aura vaha isa prakAra hai ki "bhamatAnuyAyI vAkyakA artha bhAvanA hI mAnatA hai aura prabhAkara niyoga hI mAnatA hai| aisI avasthAmeM vAkyakA artha bhAvanA hI hai, niyoga nahIM hai, athavA niyoga hI hai, bhAvanA nahIM hai, isameM kyA pramANa hai ? yadi dono artha mAne jAveMge, to bhaTTa aura prabhAkara donoM hI mAre jAvege / bhAvArtha / dono matoMkA khaNDana ho jAyagA / isaliye uparyukta donoM artha maannaa| / yuktisagata nahIM hai / athavA codanA jJAna arthAt niyoga kAryArthameM hii| hai, aisA bha mAnatA hai / parantu vaha kAryArthameM hai, kharUpameM nahIM hai, hai isameM kyA pramANa hai? yadi donome mAnA jAve, to bhaTTa aura vedAntI donoko bhAganA paDegA / bhAvArya ina donokA mata bhI vicAra zUnya hai, aisA nirUpaNa kiyA hai tathA Age cAlIsa patroMme isakA vizepa vyALkhyAna kiyA hai| jo vistAramayase nahIM likhA jA sktaa| Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 vRndAvanavilAsadvaitavAdaH / "draSTavyoreyamAtmA zrotavyo'numantavyo nididhyAsitavyaH" ityAdi zabdazravaNAt / avasthAntaravilakSaNena / | preritohamiti jAtAkRtenAkareNa khayamAtmaiva pratibhAti sa * eva vidhiriti vedAntavAdimiravidhAnAt iti saMkSepaH / teSAMka * vizeSakharUpavyAkhyAnamaSTasahatyAM prapaJcitaM / tayathA / / "bhAvanA yadi vAkyArthoM niyogo neti kA prmaa| tAvubhau / yadi vAkyADai hatau maTTaprabhAkarau // 1 // kAryethe codanA / jJAnaM kharUpe kiM na tatpamA / dvayozceddhanta tau naSTau bhaTTa* vedAntavAdinau" // 2 // iti prarUpya tadanantaraM catvAriMza tpatreSu tatprakaraNasya vizeSavyAkhyAnaM kRtaM vartate / tatpatrANi / / likhituM na zakyAnIti jJAtavyaM bhavadbhiH prekSAvadbhiH / yacca likhitaMnaya naya lahaya sAra zubhavAra / paya paya dahaya mAra dukhakAra / laya laya gahaya pAra bhvdhaar| jaya jaya samayasAra avikAra // * ityasyArthanirNayAya taditthaM jJAtavyaM / samayasAramai maMgalAcaraNaviSai samayasArajIkI mahimAkA varNana hai / jo ki kArarahita zrI samayasAranAmA aMtha jayavaMto pravartI / phemo hai| samayasAra, jAke vyAkhyAnavi, naya nayake sArarUpa prApa kari kalyANake dvArakI prApti hoya hai| phiraMgyAke praznAMko jabAve jaicaMdajIkA limgAko nyoge / ----ram-kri t orient Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| . ma~gAyau so dillImai lAlA sagutacaMdajIke maMdira nakala ho / * sI / ihAMso ThIka karAyo, so maujUda nahIM / aura likhIjo * zrIkuMdakuMdAcArya sImaMgharakhAmIke nikaTa jAya, vahAtai gAthAlyAye, so likhiyo, so vAMkA vaNAyA graMtha samayasArAdika prasiddha hI chai, aura nyArI gAthA jANibAmeM AI nahI chai / / * aura zrIpadmapurANajI zuddha karAya mejavA vAste likhI, so * zuddha karAyajye chai / zuddha hoya cukyA pAche bhejivAmeM aasii| aura zrIpaMcaparameSThIjIkA pUjanaviSa AcAya kI sthApanAko kAvya hai, tAkA arthavAste likhI, so isataraha samujhajyau / / srgdhraa| kSitApakSAkSapakSAH kSatatatakumatAH kAntisaMtakSitakSmA dakSaNAkSIkaTAkSakSayakarakuzalA lakSitAlazyalakSyAH // adhyakSekSekSitAkSatadurupadhayo mokSalamyakSarAkSAH kSipraM kSiNvaMtu sAkSAt kSitimihagaNapAH kSukSitakSemavRkSAH // 1 // / asyArthaH-iha pUjanAvasare gaNapAH AcAryAH * sAkSAt kSitiM sthApanAmUmiM kSipraM kSiNvantu prakAzayantu / kIdRzAH gaNapA' kSiptApakSAkSapakSAH kSiptatiraskRtaH / * apakSaH zatrurUpaH akSapakSa indriyasamudAyo yaiste / punaH kiidRshaaH| kSatatatakumatAH kSatAni dhvastAni anekAnta dena jitAni tatAni vistRtAni kumatAni mithyAvAdipraNItazAstrANi yaiste / punaH kIdRzAH kAntisantakSitakSmAH / .... Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 vRndAvanAvilAsa www.wommmmmmmm. .... ." punaH kIdRzAH dakSaNAkSIkaTAkSakSayakaraku-1 * zalAH dakSA cAsau eNAkSI ca tasyAH kaTAkSAnAM kSayaM *kurvanti ata eva kuzalAH pravINAH jitamadanavANAH ".., prAvINyotkarSavatvasaMbhavAt / punaH kIdRzAH lakSitAlakSyala kSyAH / lakSitaH sAkSAdanubhUtaH alakSyo niraMjana' zuddhacidrUpa / * lakSaNo lakSyo dhyeyapadArthaH AtmA yaiste / punaH kIdRzAH / / adhyakSekSekSitAlakSatadurupadhayaH / adhyakSarUpAH khasaMvedanA pratyakSAtmAnubhavanarUpA IkSA dRSTistayA IkSate yaH sodhyakSekSe kSI tasya bhAvastayA alam atyartha kSatA dUrIkRtA duHkho-1 tpAdakA ninyA upaghayaH parigrahA yaiste / punaH kIdRzAH mokSa* lakSmyakSarAkSAH / mokSalakSmyA bhAvinyA akSaraH avinazvaraH ana AtmA yeSAM te / punaH kIdRzAH kSutkSitakSemavRkSAH kSudhA hai tvA kSitAH kSINadehayaSTayopi kSemavRkSA kalyANanaravaH / / kSudhAyA upalakSaNatvAt sarve parIpahA grAbAH / atra hInAdhikaM ! yadbhavet tadbahuzrutaizcohyam / anyacca-vizvezvaraprAtRhaste pustakAnyataH preSitAna / teSAM prApteH bhavatAmAnandotkarpojani, tacomyameva / avamiSTa* pustakAni yathAniSTaM prepyAni bhaviSyanti / prAtRdharmanandrakanannA* 14 vizvezvara mAIke hAtha pustakeM bhejI / unakI prAmige aura mAnanda huA, so yogyahI hai| zeSa puga mubhItarI bhanI gAva yahA~ke bhAiyoMko bhAI dharmacandrajIka jagninda kara diyA | THE dharmacandajI kaha denaa| bhAra samAjI nagamaga : kaha dI gii| inarI bhorama aura mara bhAiyoM para diijiye| Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BR- KAR - - - - - - ptrvyvhaar| trasthamAtRbhyo jayajinendrazabdo niveditaH teSAM paramapramodabha* rapUrvakaM nivedanIyam / * anyacca prAtRRSabhadAsajIghAsIrAmajIkAbhyAM jaya jinendrazabdo niveditaH / etayoH sarvebhyo nivedanIyaH / / / anyacca-mannAlAlodayacandra-mANikyacandra-tanusukhaprabhRti / zrAtRkRtA sarvamAtRbhyaH paramapramodabharapUritAnandAmRtapUritazuddha* caitanyAnubhavaparasaMjanyamuktimArgasArthatvapavitrapAtrIbhUtatvasameta-* priitiriitivisphuurtibhRtaashriijyjinendrshbdsnttirullstitraam|| aparaM ca--- itavilambitam / karaNavargasutRptividhAyinaH ___ subhgyauvnbhuussitvigrhaaH| paravibhUtiyutAH sadupAyinaH kati kati prathitA na nraadhipaaH|| aaryaa| asakRdbhuktaM rAjyaM yuvatizatAnyapi tathaiva bhuktAni / / 15 mannAlAla, udayacandra, mANikyacandra, tanasukha Adi mAiyoMkI / savase juhAra khiye| 1 16 indriyoMko satRpta karanevAle, sundarayauvanabhUSita zarIravAle, utkRSTa vibhUtike dhAraNa karanevAle, aura baDI 2 bheMToMke grahaNa karane * vAle kitane 2 rAjA sasArameM prasiddha nahIM hue| 17 anekavAra rAjyabhoga kiyA, anekavAra saikaDoM striyoMkA bhoga kiyA, aura zreSTha sampattikA bhI khUba bhoga kiyA / parantu kheda hai ki, I vizuddha nijAnandakhalpa AtmAkA smaraNa kabhI nahIM kiyaa| Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vRndAvanavilAsa varasampadopi cAtmAna khalu vizuddha smRto nijAnanda yena smRtena jhaTiti prakaTavinaSTA bhavanti raagaadyaaH|| *prabhavati muktiradhInA caitanyAmRtapayodhimagnAnAm // taMdrAtara iha loke smupgtjnmsaarmnniraashau| / bhavitavyaM na daridraiH pracyutasAraiH pramAdavazagatvAt / / / dutavilamvitam / ciraMparibhramaNodbhavaduHkhato na khalu kazcidihAsti nivArakaH / sugurudattaparAtmavivekajA dapara issttkRdcchvivodhtH|| ayi vivekapayodhikalAdhara prmttvsmrpnnttpr| nijarasAmRtapAnasamutsuka . samayasAra ..."" zatadhIdhuna / anyacca-asAkamanindyahRdyagadyapadyAmandavinodavibhAratara 18 jisake ki smaraNaro caitanyAmRta samadameM mama rahanA yri rAgAdika zIghra hI naSTa ho jAte haiM, aura masilAmI una mAga jAtI hai| / 19 isaliye he bhaaii| pramAdaphe vazIbhUta hokara maJTIPATI sArabhUta naNiyAMkI rAzivAle saMbhArama gAra bhAgA modara dAdI yane rahanA caahiye| / 206na samArameM muguradata nimAra mi . janya dugA nivAraNa pani anna yonahAra ma gAma ATha irrr art .:.-ris t ml Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ptrvyvhaar| 147 / vidvadvarapariSatsundarIsatsaundaryyAmimAvinAM bhavikAnumAvinAM / sudarzanajyotsAdimajanaM kadAbhAvi sapadIti dhyAyAmaH / prI* tisphItimatIritivyAvRtimatAmananyopameyAprameyadhairyadhaureyadhyeyAmeyanAmeyapramukhasaJcaraNArgonaparicaryopaniSThAnAM jinarSamaprava-* canavacanAsAdhAraNAbhyasanavyasanacaNacArutopapannasamaJjasaprati-* * bhAprakarSaviparyAsitAnadhyavasitadhiSaNAvadavadyavyavasAyavyAsanAza I nirupAyaprayAsAnAM bhavatAM jJAnavatAM zauryaudAryadhairyagAmbhI ya'mAdhuryyapauruSaguNagaNabhRtAmAlokAntarAsAdanaM bhavatsaMyuktiviprayuktiprayuktimuktizrAtasthAnamAmotvityapi ca / kiM cAnudina-* * varIvRhyamAnapradhAnaguNasantAnavirAjamAnArumAnaM jajijAna (8) gaNanIyapraNayijanagaNamanaHprINanapravaNA yuSmAdRzAH smdRshH| OM sadA rasAtale nahi sulabhatarAH suratarava iva / tadinaM / / sudinaM kalayAmo yatrAviralAnAvilalApanavilokanakAntijala* vilolakallolAkulitalalitamunnilaMpatkAdiniplavanAdAplAvitaka levarANAmasmAkaM kalevariNAM lapanAdbhavadguNaprakhyAnavyAkhyAna ! * bhavet / paraM ca paramapremanirbharabharAmatrIbhUtAM mudazaMvidhAyiprAna davividhavRttavAhinaM patramanvahaM saMcArya preSyAprepyavivekarmavatva1dhikavAgviDaMvaraividhividhAvitsuH iti / kArtika kRSNA 2 saMvat 1884 / * gayA hai / isakA yathArtha mAnanda jo mahAgaya saskRta jAnate haiM, unhIMko / A sakatA hai| &---- - ----RHAR K KHE Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 vRndAvanavilAsa (17) zIlamAhAtmya / jinarAja deva kIjiye mujha dInapara krunaa| ___ bhavivRndako aba dIjiye, isa zIlakA zaranA ||ttekaa zIlakI dhArAmeM jo, snAna karai hai| ____ malakameko so dhoyake, zivanAra varai hai| vratarAjasoM vetAla, vyAla kAla Darai hai| _____upasargavarga ghorakoTa kaSTa Tarai hai // 1 // tapa dAna dhyAna jApa japana, joga acArA / isa zIlase saba dharmake, muMhakA hai ujArA // zivapaMtha graMtha maMthake nimrantha nikArA / vina zIla kauna kara sakai saMsArase pArA // 2 // isa zIlase nirvAna nagarakI hai avAdI / ___SaThazalAkA kauna, ye hI zIla savAdI / / sava pUjyake padavImeM hai paradhAna ye gaadii| ___ aTharAsahasra bheda bhane veda avAdI // 3 // isa zIlase sItAko huA Agase pAnI / puradvAra khulA calanimeM bhara kRpaso pAnI // nRpa tApa TarA zIlase rAnI diyA pAnI / ___ gaMgAmeM grAhasoM vacI isa zIlase rAnI // 4 // isa zIlahIse sAMpa sumanamAla huA hai| dukha aMjanAkA zIlase uddhAra huA hai| Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlamAhAtmya / zAsanAdArayA 119 / yaha sindhumeM zrIpAlako AdhAra huA hai| vaprAkA parama zIlahIse pAra huA hai // 5 // dropadikA huA zIlase amvarakA amArA / __ jA dhAtudIya kRSNane sava kaSTa nivArA // sava candanA satIkI, vyathA zIlane TArA / __ isa zIlase hI zakti vizalyAne nikArA // 6 // vaha koTa zilA zIlase lakSmaNane uThAI / isa zIlasehI nAga nathA kRSNa kanhAI / / isa gIlane zrIpAlajIkI kor3ha mittaaii| ___ aru rainamaeNjUSAkA liyA zIla bacAI // 7 // isa zIlase ranapAla kuMarakI kaTI verI / ___ isa zIlase viSa seThake nandanakI niverI // zUlIse sihapITha huA sihhiiserii| ___ isa zIlase kara mAla sumanamAla galerI // 8 // sAmantabhadrajIne aho, zIla samhArA / zivapiDatai jinacandakA prativimba nikaaraa|| muni mAnatuMgajIne yahI zIla sudhArA / taba Anake cakrezvarI sava bAta samhArA // 9 // * akalakadevajIne isI zIlase bhaaii| * tArAkA harA mAna vijaya bauddhase pAI // guru kundakundanIne isI gIlase jaaii| 1 giranArapai pApANakI devIko bulAI // 10 // FAR-KE - KE- REKK Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1150 vRndAvanavilAsa ityAdi isI zIlakI mahimA hai ghanerI / vistArake kahanemeM bar3I hoyagI derii|| pala ekameM sava kapTako yaha naSTa krerii| __isahIse mile riddhi siddhi vRddhi saverI // 11 // vina zIla khatA khAte haiM saba kAMchake DhIle / isa zIla vinA taMtra maMtra jaMtra hI kIle // * saba deva kareM seva isI zIlake hiile| isa zIlahIse cAhe to nirvAnapadI le // 12 // samyaktvasahita zIlako, pAleM haiM jo andara / / ___ so zIla dharma hoya hai, kalyANakA mandira // isase hue bhavapAra haiM kula kaula au bndr| ___ isa zIlakI mahimA na sakai bhASa purandara // 13 // jisa zIlake kahanemeM thakA sahasavadana hai| jisa zIlase bhaya-pAya bhagA kUra madana hai // so zIla hI bhavivRndako kalyANapradana hai / dazar3a hI isa paiMDase nirvAnasadana hai // 14 // jinarAjadeva kIjiye mujha dInapai krnaa| __ bhavivRndako aba dIjiye isa zIlakA zaranA / / iti zIlamAhAtmya / - Page #181 -------------------------------------------------------------------------- _