Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6.A, zrI \ che Wan Hii vijayabhaO 'bhAnasUrI maharSi zrI dharmaka ladAsagaNi-vira, evadhijJAnI mane | upadezamAlA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI cintAmaNipArzvanAthAya namaH zrI mahAvIra prabhunA hastadIkSita avadhijJAnI rAjarSi zrI dharmadAsagaNi-viracita upadezamALA : anuvAdaka : prabhAvaka pravacanakAra vardhamAna taponidhi pa.pU. AcAryadevazrI vijayanuM zarIra hArAja prakAzaka : cidazana TrasTa 36, kalahuDa sosAyaTI dhoLakA - 387810
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAptisthAna : ( divyadarzana TrasTa ) kumArapALa vi. zAha bharatabhAI caturadAsa 36, kalikuMDa sosAyaTI 868 kALuzInI poLa dhoLakA - 387810 kALupura - amadAvAda ( divyadAni stra ) A kiMmataH pracArArthe 15-00 T bIjI AvRtti: vi.saM. 2051 saMpAdakaH 5.pU. paMnyAsazrI pAsenavijayajI gaNivarya saujanya - zrI zAMtinagara jaina sosAyaTI saMgha UMjhA. (u. gujarAta) A mudraka jItu zAha (arIhaMta) 687/1, chIpApoLa, kAlupura, amadAvAda
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsaMgika avadhijJAnI maharSie potAnA saMsArI patra raNasiMhane pratibodha karavA mATe je mahimAvaMta graMthanI racanA karI te ja grantha Aje dareka gAthAnA saraLa ane arthagaMbhIra anuvAda sAthe upadezamALA'nAme prasiddha thaI rahyo che, je jijJAsu ane mumukSu jene janatA mATe ghaNA ja AnaMdano viSaya che. jaina jagatamAM upadezamALA'e upadezanA viSayamAM prAcInatama grantho paikIno eka grantha che, eno pratipAdya viSaya eTalo badho suMdara che ke prAcIna kALathI ja vyAkhyAna AdimAM e grantha vaMcAto Avyo che ane Aje paNa vaMcAI rahyo che. dhuraMdhara tArkika pU. A. zrI haribhadrasUri mahArAja, pU. siddhaSigaNI, pU. rataprabhasUri, pU. udayaprabhasUri, pU. rAmavijayagaNi vagere ane pUrvaja maharSioe A grantha upara anekavivaraNo lakhyA che. e A granthanI upAdeyatA siddha karavA mATe ochA nathI. pU. mahopAdhyAya yazovijayajI mahArAje paNa sva-nirmita aneka graMthomAM upadezamALAnA aneka zloko sAkSI tarIke TAMkI dekhAyA che. tAtparya, upadezanAM viSayamAM ATalo badho prAcIna ane mahA pramANabhUta anya grantha maLavo durlabha che. taduparAMta A granthane anusarIne bIjA paNa aneka AcArya bhagavaMtoe judA judA upadezaviSayaka granthonuM nirmANa karyuM che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhu ane zrAvaka baMnenA jIvanamAM ati upayogI evA eka eka mArmika upadezo zlokanA prAraMbhamAM nirdezIne e ja zlokamAM enuM eka eka sacoTa dRSTAnta paNa ApI devuM e A granthanI anokhI vizeSatA che. kharekhara A grantha hRdayaMgama upadezo ane enA zAstrIya dRSTAMtono adbhuta khajAno che. badhI ja kakSAnA jIvone AtmapragatimAM A grantha ghaNo ja preraka banI rahe tevo che, paNa mUlagranthanI bhASA prAkRta che ane Aje saMskRtanI jema prAkRtabhASA paNa vidyAbhyAsanA kSetramAMthI dUra thaI gaI che. e kAraNe bhASAnA anabhijJa jIvo AvA uttama granthanA mArmika upadezathI vaMcita rahI jAya e bAbata koI paNa dIrghadRSTA vizeSajJane saheja khUMce e svAbhAvika che. nyAyavizArada pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrImad vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAhebe potAnA anekavidha kartavyomAMthI roja thoDo thoDo bahumUlya samaya phALavIne upadezamALAnI badhI gAthAono suMdara ane sa2La anuvAda karI ApI gujarAtI bhASA vyavahartAo upara ghaNo moTo upakAra karyo che. pUjyapAda AcAryadevazrIne zarUAtathI ja A grantha sAthe AtmIyatA eTalI badhI keLavAI gaI che ke vyAkhyAnamAM jyAre jyAre teo upadezamALAnA koI ekAda zlokane laIne sAthe temAnAM kathA prasaMganuM dhAradAra nirUpaNa kare che tyAre zrotAo keTalA badhA UMDA saMvega-vairAgyanA mahAsAgaramAM DUbI jAya che ke e to sAMbhaLanArA sau jANe ja che. lagabhaga dareka sAdhu-sAdhvIone pUjyazrI avAranavAra A granthane kaMThAbharaNa karavA mATe preraNAo karatA ja rahyA che ane enA satprabhAve teozrInA aneka aMtevAsIo A graMthane kaMThastha karavA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ saddabhAgI banyA che. upamitibhava-prapaMca kathA" mahAzAstranA racayitA mahAvidvAna zrI siddharSigaNI mahArAje A upadezamALAzAstranA zabda zabdanA kholelA rahasyanA AdhAre pUjyazrIe A graMtha upara mArmika anuvAdanuM Alekhana karyuM che. AtmAnI unnati bahudhA nimittAdhIna ja che. moTA bhAganA jIvo muktinI sAdhanAmAM upadezanA sahAre ja AgaLa vadhe che. jIvano muktimAM javAno kALa ekabAju pAkyo hoya ane bIjI bAju AvA suMdara-gaMbhIra zAstrIya upadezonA saMvAhaka saddaguru bhagavaMtono bheTo thaI jAya, pachI pUchavuM ja zuM? A upadezamALA granthanA tAtvika upadezoe Aja sudhI aneka mArga bhUlyA pathikonA rAhamAM nirNAyaka prakAza pAtharyo che. aneka unmArgagAmIone sanmArgamAM AvavAnI uccatama preraNA prApta thaI che. aneka puNyAtmAo patananI pagathArethI pAchA vaLI gayA che. AtmonnatinI sAdhanAvALAomAM A jharane apUrva prANa saMcAra karyo che. A grantha mAtra korA upadezono bhaMDAra nathI paNa AtmAmAM vairAgyano virATa dAvAnaLapragaTAvavA mATe aneka cinagArIo emAM bharI paDI che. koI mumukSane emAMthI ekAdacinagArI paNa aDI jaze to enA pApa karmonA jhUMDe jhUDe virAganA cirAgamAM baLIne khatma thaI jaze emAM koI saMdeha nathI. jeo saMpUrNa grantha na gokhI zake tema hoya tevA puNyAtmA mATe pUjyapAdazrIe A mAlAmAMthI viziSTa gokhavA lAyaka zloka puSpono puSyikAnA citrathI * (phUdaDIthI) alaga nirdeza karelo che. eTalA zloko paNa gokhanArane A mAlAnI maheka ane sugaMdha prApta thayA vinA nahIM rahe.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ A upadezamALAnuM pustaka kadamAM ghaNuM nAnuM che ane sAthe ja nIce eno artha paNa che. eTale gokhavA mATe tathA zlokano anvayArtha samajavA mATe temaja upadezamALAnA rasathALane mAtra gujarAtI bhASAmAM saLaMga avagAhavA hoya temanA mATe paNa ghaNuM ja upayogI siddha thaze. granthanA zlokono tathA granthagata dantono akArAdikama Apyo hovAthI granthanI upayogitAmAM sAro vadhAro thayo che. sau koI mumukSu AtmAo Ano sAdara svAdhyAya karI, tathA upadezone jIvanamAM utArI tenI prabhAvanA dvArA sva-para sarvanuM kalyANa sAdhe e ja maMgaLakAmanA. (prathama AvRttimAMthI) : : .
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA viSaya maMgala RSabhadeva prabhuno tapa mahAvIra prabhunI kSamA gara-AcArya kevA hoya puruSanI pradhAnatA veSanI mahattA gurvAdhInatAthI ja Atmahita kaSAyonA nimittano tyAga sAdhuno adhikAra kyAM ApatimAM dharma na choDavo dharma koNa karI zake? saccAritrano prabhAva vaiyAvaccanuM phaLa bhaNyAnuM phaLa akAryatyAga irSAthI strIpaNuM paraniMdA bhayaMkara gurukulavAsanuM phaLa sAdhu kevuM bole? vANImAM takedArIo prANAMte paNa dharmarakSA vinIta ziSyanA guNo dharmAcAryano upakAra dayA sahitano tapa saphaLa che 8 8 8 8 8 8 8 2 0 0 2 8 , , - -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 38 43 T gRhasthano paricaya kema doSakArI? joSa jovAnuM ke maMtarajaMtara sAdhu na kare rAgadveSathI ja duHkha pitA-putra-patI AdinA svArthanA darzako gurukulavAsa kaSTadAyI ke lAbhakArI? ekAdI rahevAnA doSo strI-darzanathI dIrgha saMsAra gRhasthane sAdhunI upAsanAnA lAbho ladhukarmI ja bhogatyAga karI zake pApanuM phaLa 10 gaNuM Adi Atmadamana zreyaskara jIve zuM nathI bhogavyuM? pAsatthAnA saMsargano niSedha zrAvakadharma-vidhi sAdhu rahita dezamAM vasavATamAM dharmakAImAM hAni 71 supAtradAna pachI zrAvakane bhojana zrAvakanA AvatA aparimita parigrahanA nukazAna zailaka AcArya paMthaka ziSya dRSTAMta karma-viTaMbaNA dUSaNa pahelA kALajI kema? zithila vihArI mohaparavaza karaNIne anurUpa gati zrutajJAnano vinaya guruno apalApa e zratano lopa
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ my N my N my m w 8 gurunI "amArinI ghoSaNA guruno upakAra duSpatikArya samyakatvathI mokSasukha svAdhIna eka divasanA pramAdathI keTaluM nukazAna? kArakI-tiracanA duHkha manuSyanA duHkha devanAM duHkha bhAvI bodhi kyA mulya para? 5 samiti krodhanA vividharUpa arati-bhaya-zoka 3 gArava indriya-paravazatA 8 mada lahAcarya-rApti svAdhyAya vinaya tapaskAra cikitsA pArAdinA durguNo bhojana mAMDalInA 5 doSo sApunAM lakSaNa aticAranAM sthAno agItArtha anaMta saMsArI kema? 99 101 102 104 105 106 107 108 115 101 125 126.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 128 130 131 132 134 135 135 136 136 caturvidha pratisevanA gaccha koNa saMbhALI zake? guranizrA rahitane guNazreNi vadhatI nathI alpajJAnIne kaleza ghaNA dravyatrakALabhAvanA saMyogomAM vidhi jJAnI kriyA vinA phaLa pAme nahi jJAnInI vaDAI. cAritrahInanuM jJAna nirarthaka cAritrahInanuM darzana nirarthaka zajIvanikAyanI rakSAmAM dharma jIvo" "maro" caturbhagI guNavAnane ubhaya lokamAM hita nabaLA upara vizeSa kSamA gharmasAmagrIno yoga duSmApya "mA sAhasa" paMkhInuM dRSTAnta niraticAratA ja ISTa-sAdhaka kAyayogAdi-niyaMtraNa bhAre karmIne jema jema jJAna vadhe tema vadhu bAhya bhAvArcana-dravyAcana cAra prakAranA kheDuta jinAjJAmAM ja cAritra cAritranA jJAna-darzananAza saMvijJapAkSika mArga saMvijJapAkSikano upayoga upadezamALAnA adhikArI 140 141 148 149 151 154 156 157 159 160 162 166 167 17) 173
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 4pa9 37 h m fy draSTAntono akArAdikrama draSTAMta gAthA | calaNI aMgavIra 17. jamAlI aMgAramardika 168 jaMbUkumAra abhayakumAra 439 jA sA sA sA arNikAputra 171 DhaMDhaNakumAra avaMtI sukumALa 88 tAmalitApasI RSabhadeva dattamuni kanakaketu 146 dramakabhikhArI karakaMDu 180 dRDhaprahArI kAmadeva naMdISaNa kAla saukarika 439 parazurAma kAlikAcArya 10pa kezI gaNaghara 102 koNika 149 puSpacUlA gajasukumALa 55 puSpazUka girizUka 227 puMDarika gozALo 130 pUraNatApasa gautamasvAmI pradezI caMDarUdrAcAryaziSya 167 prabhAva caMdanabAlA prasannacaMdra caMdrAvataMsaka 118 baLadevamuni cANakya 150 brahmadattacakrI cilAtIputra 38 | bAhubalI 99 122 136 pa3 1pa1 247 121 paMthaka pITha 68 170 2 27 252 109 102 37 13 0 0
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatacakrI marIci marudevI maMguAcArya mahApITha mahAvIra 20 106 179 191 68 2 472.. 154 34 91 108 48 53 vasudeva vAraRSi 113 vinayarata 31 'zaziprabha suraprabha rAjA 256 zivabhaktabhinna 265 mAsAhasa meghakumAra mRgAvatI metArya kAra vajasvAmI zelaka zrIkRSNa zreNika sanakumAra skaMdakasUri skaMdakumAra sthUlabhadra 247 250 149 28 42 141 59 saMgamasUri saMvAhana rAjA sAgaracaMdra siMhaguphAvAsI sunakSatra subhUma sulasa suSamA sUryakAMtA harikezI 110 17 120 61 100 151 445 138 148 44
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH mahattarazrIdharmadAsagaNivIracitA zrI upadezamAlA * namiuNa jiNavaride, iMdanariMdaccie tiloyaguru / . uvaesamAlamiNamo, vucchAmi guruvaeseNaM / / 1 / / * jagacUDAmaNIbhUo, usamo vIro tiloyasiritilao / ego logAicco, ego cakkhU tihuyaNassa / / 2 / / * saMvaccharamusabhajiNo, chammAse vadvamANajiNacaMdo / iya vihariyA nirasaNA, jaija euvamANeNaM / / 3 / / artha: traNe jagatanA gura, devendro ane narendro vaDe pUjAyelA zrI jinezvara bhagavaMtone namaskAra karIne huM (dharmadAsagaNikSamAzramaNa) gurunA upadezane anusAre A upadezamALAne kahIza. (1) traNa jagatanA cUDAmaNi pahelA zrI RSabhadeva ane traNa jagatanI lakSmInA tilaka chellA zrI mahAvIra jina thayA, temAM eka zrI RSabhadeva A avasarpiNI kALamAM kevaLajJAna dvArA samasta paMcAstikAya lokanA sUrya che ane eka zrI vIrajina tribhuvananAM netra che. (2) (kemake sUryavatuM sakala mArgadarzaka ane netravat jJAnadAyaka che.) zrI RSabhadeva eka varSa sudhI ane vartamAna jinacaMdra cha mAsa sudhI ema banne taddana AhAra pANI vinA vicaryA. te dRSTAMtathI he jIva! tuM paNa tapano udyama kara (3)
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ udezamALA * jai tA tiloganAho, visahai bahuyAiM asarisajaNassa / iyaM jIyaMtakarAI, esa khamA savvasAhUNaM / / 4 / / * na caijjai cAleuM, mahai mahAvaddhamANajiNacaMdo / uvasaggasahassehiM vi, merU jahA vAyaguMjAhiM / / 5 / / * bhaddo viNIyaviNao, paDhamagaNaharo samattasuanANI / jANato vi tamatthaM, vimhiyahiyao suNai savvaM / / 6 / / * jaM ANavei rAyA, pagaio taM sireNa icchaMti / iya gurujaNamuhabhaNiyaM, kayaMjaliuDehiM soyavvaM / / 7 / / have jo trilokanA nAtha zrI vIraprabhu hAlImavAlI mANasonA paNa mAraNAMtika ghaNA upasargone sahana karyA kare che, to sarva sAdhuoe paNa evI kSamA karI joIe. (4) jema bhayaMkara susavATAvALA vAvAjhoDAthI paNa meru na calAvI zakAya, tema hajAro upasargothI paNa mokSanA ja eka nizcayavALA mahAnuM zrIvaddharmAnajinacaMdrane dhyAnamAMthI calAyamAna na karI zakAya. (tama sAdhuoe paNa upasargo pariSadomAM nizcala thavuM joIe). (5) kalyANanA karanArA, maMgaLarUpa vinayathI vinIta ane saMpUrNa zrutajJAnI prathama gaNadhara zrI gautamaprabhu jANavA chatAM paNa romAMcita thaIne AzcaryapUrNa haiye bhagavAnanA mukhathI badhuMja sAMbhaLe che. (tema sAdhue gurUmukhe vinayapUrvaka zAstro sAMbhaLavA joIe) (6). rAjA je AjJA kare tene prAkRta (prajA)jana jema ziromAnya kare che, natamastake svIkAre che, tema sAdhue gurujananA mukhathI
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA jaha suragaNANa iMdo, gahagaNatArAgaNANa jaha caMdo / jaha ya payANa nariMdo, gaNassa vi gurUtahANaMdo / / 8 / / bAlu ti mahIpAlo, na payA parihavai esa guruuvamA / jaM vA purao kAuM, viharaMti muNI tahA so vi / / 9 / / * parirUvo teyassI, jugappahANAgamo mahuravakko / gaMbhIro dhImaMto, uvaesaparo ya Ayario |10|| nIkaLelA vacanane be hAthathI aMjali karI nata mastake sAMbhaLavuM (svIkAravuM) joIe. (7) jema devanAM samuhone Indra, jema graha-nakSatra ane tArAonA samuhane caMdra ane jema prajAjanane rAjA AnaMda Ape che tema sAdhugaNane guru AnaMdadAtA che. (mATe guruno avinaya, te umare nhAnA hoya to paNa, nahi karavo.) (8) - rAjA bALaka hoya to paNa prajA teno parAbhava nathI karatI, tema ahIM gurune mATe paNa samajavuM; athavA sAdhue jene te agresara mAnIne tenI nizrAmAM vicare che te gItArtha vaya-paryAyathI laghu hoya to paNa teno parAbhava na karavo. tene mAnya karavA. gurune to vizeSathI mAnya karavA. emanA parAbhavanAM dustara bhavadaMDanI prApti thAya che. (9) pradhAnaguNe tIrthaMkarAdinA rUpaka, yA suMdara zarIravALA tejasvI pratibhAzALI), potAnA kALamAM anya jIvo karatAM vizeSa jJAnI, madhurabhASI, gaMbhIra, ghImAnavairyavAna-nizcala cittavALA, sadupadezathI mArgapravartaka, (10)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * apparisAvI somo, saMgahasIlo abhiggahamaI ya / avikahaNo aMcavalo, pasaMtahiyao gurU hoi / / 11 / / kaiMyAvi jiNavariMdA, pattA ayarAmaraM pahaM dAuM / gAyaripahiM pavaya, dhAriDuM saMparya thai Il9rA * aNugammai bhagavaI, rAyasuyajjA sahassaviMdehi / tahavi na karei mANaM, pariyacchai taM tahA nUNaM / / 13 / / bIjAe kahelI guptavAto koIne nahi jaNAvanArA, saumya AkRtivALA, te te lAbhanI draSTie ziSyavastrapAtrAdinA saMgrahamAM tatpara, sva-parane dravyAdi abhigraho grahaNa karavA-karAvavAnAM rasavALAM, thoDuM bolanArA-zvazlAghA nahi karanArA, sthira svabhAvavALA ane krodhAdi rahita prazAnta cittavALA, evA gura-AcArya hoya che. (11). zrI jinezvaro to mokSano mArga (jJAna-darzana-cAritra rUpa) batAvIne keTalAya kAla pUrve siddhine pAmyA che. vartamAnamAM emanAM virahamAM samasta zAsanane-Agamane tathA caturvidha saMghane AcArya bhagavaMtoja TakAvanAra che. (12) bhagavatI rAjaputrI sAdhvI AryacaMdanA hajAronA samUhothI anusarAya che. chatAM te abhimAna nathI karatAM; kemake te jANe che ke A mahimA jJAnadarzanacAritrAdi guNono che, paNa mAro nahi. eka divasanA paNa dIkSita dramaka sAdhunI sAme te caMdanA Asana para besavAnuM IcchatA nathI. (UbhA rahetA hatA) e rIte sarva sAdhvIoe vinaya karavo. (13-14)
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA diNadikkhiyassa damagassa, abhimuhA ajjacaMdaNA ajjA / necchai AsaNagahaNaM, so viNao savvaajANaM / / 14 / / * varisasayadikkhiyAe, ajjAe ajjadikkhio sAhU / abhigamaNavaMdaNanamaMsaNeNa viNaeNa so pujjo / / 15 / / * dhammo purisappabhavo, purisavaradesio purisajiThTho / loe vi pahU puriso, kiM puNa? loguttame dhamme / / 16 / / saMvAhaNassa ranno, taiyA vANArasIe nyriie| kaNNAsahassamahiyaM, AsI kira rUvavaMtINaM / / 17 / / - so varSanI dIkSita sAdhvIe AjanA paNa dIkSita sAdhunI sAme jaIne, vaMdana-namaskAra karIne tathA vinayathI eTale ke AsanadAnAdithI pUjavA yogya che. (15) (kAraNa) gharmanI utpatti gaNadhararUpa puruSathI thAya che, tenA mULa dekhADanArA tIrthakaro paNa puruSa che. ethI dharma puruSane AdhIna hovAthI dharmamAM puruSa jyeSTha che. lokamAM paNa puruSanuM prabhutva che, mAlikI hoya che, to lokottara gharmamAM to pUchavuM ja zuM? (16) tyAre (pUrvakALa) saMvAhana rAjAne vANArasI nagarImAM rUpavatI eka hajAra kanyAo hatI to paNa (rAjAnuM maraNa thatAM vArasanA abhAve bIjA rAjyane luMTavA lAgyA tyAre) teo luMTAtI rAjyalakSmInuM rakSaNa karI zakI nahi. mAtra aMgavIra nAmano ekaja putra ke je paTTarANInA udaramAM hato teNe rAjyazrInuM rakSaNa karyuM. (zatrune nimittiyAoe eno prabhAva batAvyo tethI e bhAgI gayA). (17-18)
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ --- - upadezamALA tahavi ya sA rAyasirI, ullaTaMtI na tAiyA tAhiM / uyaraThieNa ekkeNa, tAiyA aMgavIreNa // 18 // mahilANa subahuyANa vi, majjhAo iha samatthagharasAro / rAyapurisehi nijai, jaNe vi puriso jahiM nasthi / / 19 // * kiM ? parajaNabahujANAvaNAhiM, varamappasakkhiyaM sukayaM / 6 mahuvarNavI, pasavelo ya vikaeNtA tArI * veso vi appamANo, asaMjamapaesu vaTTamANassa / kiM pariyattiyavesaM, visaM na mArei ? khajjaMtaM // 21 // je gharamAM puruSa nathI te gharamAM ghaNI paNa strIo hoya toya enI vaccethI (patinA abhAve) te gharanuM samasta dhana rAjapuruSo laI jAya che. (lokamAM paNa puruSa pradhAna che.) (19) sukRta bIjA manuSyone bahu jaNAvavAthI zuM ? te AtmasAkSIe karavuM te ja zreSTha che, e viSayamAM bharatacakrI ane prasannacaMdra rAjarSi dRSTAMta rUpa che. (20) (dharmajanaraMjana pradhAna nathI paNa cittazuddhi pradhAna che) chakAya - virAdhanAdi asaMyaya-sthAno sevanArane sAdhuno rajoharaNAdirUpa veSa paNa apramANa che-nakAmo che. zuM veSa badalIne jhera khAnArane jhera mAratuM nathI? (21) (mATe bAhya veSa mAtrathI saMtoSa na gharatAM paMcAcAra pAlanathI bhAva-zuddhino udyama karavo.)
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * dhammaM rakkhaI veso, saMkai veseNa dikkhiomi ahaM / ammaggeNa paDataM, rakkhai rAyA jaNavau vva // 22 // appA jANai appA, jahaTThio appasakkhio dhammo / appA karei taM taha, taha appasuhAvao hoi // 23 // * jaM jaM samayaM jIvo, Avisai jeNa jeNa bhAveNa / so taMmi taMmi samae, suhAsuhaM baMdhae kammaM // 24 // *dhammo maeNa hu~to, to navi siiunnhvaayvijjhddio| saMvaccharamaNasio, bAhubalI taha kilissaMto / / 25 / / chatAM veSa nakAmo nathI. veSa dharmanuM kAraNa hovAthI mukhya che. veSa cAritradharmanuM rakSaNa kare che. veSathI lajjA pAme ke huM sAdhu chuM. jema rAjA lokane unmArgathI aTakAve tema veSa unmArgamAM paDatAne aTakAve che. (22). AtmA ja potAne yathAvasthitu arthAtu kevA zubha ke azubha bhAvavALo che? te jANe che, dharma Atma-sAkSika che, svataH vedya che. tethI he Atmana ! gharma niSkapaTa bhAve tevo kara ke je tArA AtmAne sukhakAraka bane. (23). jIva je je samaye je je bhAva (adhyavasAya) vALo varte che te te samaye tevuM zubha-azubha karma bAMdhe che. (mATe zubhabhAvamAM ja rahevuM.) (24). jo dharma garva vagerethI thato hota to bAhubaLIjIe eka varSa aNAhArIpaNe zIta, tApa, vAyu vagere traNe RtunA kaSTa sahana na karyA hota. (dharma kaSTathI sAdhya che.) (25).
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA niyamamaivigappiya-ciMtieNa sacchaMdabuddhicarieNa / to? pArahiya, vIra guru puvAseLa ||raddA thaddho nirUvayArI, aviNIo gavio nirUvaNAmo / sAhujaNassa garahio, jaNe vi vayaNijjayaM lahai / / 27|| thoveNa vi sappurisA, saNaMkumAra vva keI bujjhaMti / . dehe khaNaparihANI, jaM kira devehiM se kahiyaM / / 28 / / jai tA lavasattamasurA, vimANavAsI vi parivaDaMti surA / ciMtijjaMtaM sesaM, saMsAre sAsayaM kayara ? // 29 / / je guru upadeza vagara potAnI mati kalpanAthI tattvAtatvane kalpa-vicAre, svacchaMda buddhithI AcaraNa kare enuM pAralaukika hita zI rIte thAya? (gurvAdhInatAthI ja Atmahita thAya.) (26) abhimAnathI akkaDa, kRtajJa, avinIta garviSTha Apa baDAI karanAro, gurune paNa nahi namanAro ane ethI sajjanomAM nidya evo mANasa lokamAM paNa halakAIne pAme che. (27) keTalAka puruSo nAnA paNa nimittathI pakumAra cakrInI jema bodha pAmI jAya che, jemake be devoe temane kahyuM, zarIramAM kSaNamAtramAM hAni thAya che ane eTalAthI cakrI bUjhI jaI sAdhu thayA.) (28). (ati dIrgha AyuSyavALA) lava sattamiyA (anuttaravAsI) devone cyavavuM paDe che. to vicAra karatAM saMsAramAM bIjuM zAzvata zuM dekhAya che? (mATe dharma ja nitya che.) (29)
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA kaha taM bhaNNai sokkhaM ? sucireNa vi jassa dukkhamalliyai / jaM ca maraNAvasANe, bhavasaMsArANubaMdhiM ca / / 30 / / uvaesasahassehiM vi, bohinjaMto na bujjhai koI / jaha baMbhadattarAyA, udAinivamArao ceva / / 31 / / gayakannacaMcalAe, aparicattAe rAyalacchIe / jIvA sakammakalimala-bhariyabharA to paDaMti ahe ||32 / / vottaNa vi jIvANaM, sudukkarAiMti pAlavariyAI / bhayavaM jA sA sA sA, paccAeso hu iNamo te // 33 // (tethI jo tene sukha ja kema kahevAya ke lAMbA kALe paNa jenA pariNAme duHkha AvI paDe ? ne je mRtyu sudhI ja cAle che? ane je bhavamAM paribhramaNanI paraMparAvALuM hoya? (vastutaH sAMsArika sukho, duHkho ja che. (30) hajAro upadezothI paNa bodha karAtA chatAM brahmadattacakrI ane udAyanRpamAraka (vinaya ratna)nI jema koika (bhAre karmI) jIva bodha pAmato ja nathI. (31) hAthInA kAna samI caMcaLa rAjyalakSmI jo nahi choDI, to jIvo te (lakSmInI mUcchathI ekatrita) potAnA pAparUpa kacarAthI bhAre thaIne narakamAM paDe che. (32) jIvonAM AcarelA keTalAka evA pApakarmone bolavAM paNa duSkara bane che. AnuM dRSTAMta A ke vIra bhagavAne eka pRcchakanA jA sA sA sA,' e praznamAM e ja uttara ApI samAdhAna karyuM hatuM. (kemake pApa pragaTa bolAya tevuM na hatuM.) (33)
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 upadezamALA * paDivajiUNa dose, niyae sammaM ca pAyapaDiyAe / to kira mihAvaIe; uppannaM kevalaM nANaM // 34 // kiM sakkA? vottaM je, sarAgadhammami koi aksaao| jo puNa dhareja dhaNiyaM, duvvayaNujjAliNa sa muNI / / 35 / / * kaDuyakasAyatarUNaM, pukaM ca phalaM ca dovi virsaaiiN| . puppheNa jhAyai kuvio, phaleNa pAvaM samAyarai // 36 // * saMte vi kovi ujjai, kovi asaMte vi ahilasai bhoe / cayaI parapaccaeNa vi, pabhavo daTThaNa jaha jaMbuM // 37|| guNI caMdanabALA sAdhvIe darzAvela potAnI bhUla svIkArIne AryA mRgAvatIjI guruNInA pagomAM mastaka mUkI khamAvatAM kevaLajJAna pAmyA. (tAtparya AtmArthIe guruno sarva prakAre vinaya karavo.) (34). zuM sarAga saMyamavALo koI kaSAya vinAno hoya ema kahI zakAya ? nahi, tathApi muni te che ke je aniSTa vacanathI prajvalita karAyela kaSAyanA udayane roke che, yA niSphaLa kare che. (35) kemake te samaje che ke kaTu kaSAyarUpa vRkSanAM puSpo ane phaLo banne kaDavAM che. - krodhita thayelA kaSAyanA puSparUpe bIjAnuM buruM ciMtave che, ane phaLa rUpe tADana Adi pApa kare che. (nATakaSAyo ane) enA nimittabhUta viSayono tyAga rAkhavo joIe) (36). koI vivekI chatAM bhogone paNa Arya jabUnI jema taje che. koI avivekI prabhava coranI jema achatanA abhakharA kare che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA ** dIsaMti paramaghorA vi, pavaradhammappabhAvapaDibuddhA / jaha so cilAiputto, paDibuddho susumANAe // 38 // pUpphiyaphalie taha piudharaMmi, taNhAchuhA samaNubaddhA / DhaMDhe tadA viso(soDhA, visaDhA jaha saphalayA jAyA // 39 / / * AhAresu suhesu a, rammAvasahesu kANaNesuM ca / sAhUNa nAhigAro, ahigAro dhammakajjesu / / 40 / / (kintu samartha tyAgInuM AlaMbana laI svayaM tyAgamAM AvavuM.) jema jaMbUnA tyAgane joIne prabhave paNa tyAga karyo. (37) ati bhayaMkara AcaranArA paNa keTalAka arihaMta kathita zreSTha dharmanA mAhAbhyathI bodha pAmelA dekhAya che. jema susumAnA daSTAMtamAM cAraNa muninA dharma tathA gharmavacanane pAmI pelo pApI cilAtIputra pratibodha pAmyo. (38) - pitA kRSNanuM ghara khAna-pAnAdi bhogasAdhanothI bhareluM ane bhogavilAsathI pUrNa chatAM mahAtmA DhaMDhaNane bhUkha-tRSAdi niraMtara pUMThe paDyA chatAM enI evI titikSA karI e pariSadane evA AvakAryA ke te AvakAreluM saphaLa thayuM kevaLajJAnadAyI banyuM. (39). suMdara AhAramAM, suMdara sukhomAM, suMdara AvAsomAM, suMdara udyAnomAM ane suMdara vastrapAtrAdimAM paNa sAdhune Asakti karavAno adhikAra nathI, mAtra tapa-svAdhyAyasAdhvAcAra Adi dharmakAryomAM ja teno adhikAra che. (kemake sAdhuone A ja dhanarUpe che.) (40)
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA sAhU kaMtAramahAbhaesu, avi jaNavae vi muiammi / vi te sarIrapIDa, sahati na nahaM(i)ti ya viruddhaM ||41|| jaMtehiM pIliyA vI hu, khaMdagasIsA na ceva parikuviyA / viiyaparamatthasArA, khamaMti je paMDiyA huMti // 42 // jiNavayaNasuisakaNNA, avagayasaMsAraghorapeyAlA / bAlANa khamaMti jaI, jai ttiM ki ittha accheraM ? ||43|| na kulaM ettha pahANaM, hariesabalassa kiM kulaM AsI ? | Aka~piyA taveNaM, surA vi jaM pajjuvAsaMti // 44 // nuM 12 sAdhuo aTavImAM ke mahAbhayamAM hoya to paNa aneSaNIya naM laIne za2I2pIDA sahI le che, kintu mArga- viruddha letA nathI. aTavImAM paNa grAmavAsanI jema nirbhaya rahe che. (zarIrapIDA kahIne mAnasapIDA- asamAdhimAM yatanAthI grahaNa kare ema sucavyuM.) (41) yaMtramAM pIlAvAnI pIDA pAmyA chatAM skaMdhakasUrinA 500 ziSyo krodhita thayA ja nahi. paMDitajana paramArtha tattvanA sArane jANatA hovAthI sahana ka2vAnuM ja rAkhe che. (ApattimAM paNa dharma na choDavo.) (42) jinavacanamAM zrotrano upayoga karanArA sAvadha ane tethI ja saMsAranI bhayaMkaratAno vicAra karanArA sAdhuo bAliza janonAM duSTa vartAva sahana kare emAM zuM Azcarya ? (43) 'dharma koNa karI zake' e mukhyapaNe kuLa upara AdhArita nathI. harikezi mahAmuninuM kyAM UMcuM kuLa hatuM ? (chatAM) temanA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA devo nerayautti ya, kIDapayaMgu tti mANuso veso / vastI 5 vivo, muhamAnI duvamAnI ya ||4|| rAuttiya damagutti ya, esa sapAgu tti esa veyaviU / sAmI dAso pujjo, khalo tti adhaNo dhaNavai tti ||46|| na vi ittha ko vi niyamo, sakammaviNiviTThasarisakayaciTTho / annunnarUvaveso, naDDu vva pariyattae jIvo || 47 // 13 tapathI Avarjita thayelA devatAo paNa temanI sevA karatA hatA. (44) (saMsAramAM bhramaNa vikAsavAdanA anusAra nathI, kintu) jIva deva paNa thAya che, nArakI paNa thAya che. kIDo, pataMgiyo vagere tiryaMcamAM paNa upaje che, e ja jIva manuSya paNa thAya. rUpALo ke kadrupo paNa thAya, sukha bhAgI thAya che tema du:kha bhAgI paNa thAya che. (45) rAjA thAya che, bhikhArI thAya che, eja cAMDALa thAya che, vedajJa brAhmaNa paNa thAya che, svAmI thAya che, dAsa paNa thAya che, pUjya thAya che, ne durjana paNa thAya che, nirdhana thAya che to dhanavAna paNa thAya che. (46) ahIM koI niyama nathI (ke pazu pazu ja thAya, ne mANasa mANasa ja thAya) kintu pote bAMdhelA karmanI prakRti sthiti AdinA udayane anurUpa vartato saMsAramAM naTanI jema anyAnya AkAre veza karato jIva bhame che. (mATe saMsAranuM A svarUpa vicArI vivekIjano mokSa rasika ja bane che dhanarasika nahi.) (47)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 - upadezamALA * koDIsaehiM dhaNasaMcayassa, guNasubhariyAe kannAe / navi luddho vayararisi, alobhayA esa sAhUNaM // 48 // aMteurapurabalavAhaNehiM, varasiridharehiM muNivasahA / kAmehiM bahuvihehiM ya, chaMdijaMtA vi necchaMti // 49 / / . * cheo bheo vasaNaM, AyAsakilesabhayavivAgo a| maraNaM dhammabmaMso, araI atthA u savvAiM / / 50 / / * dosasayamUlajAlaM, puvvarisivivajjiyaM jaI vaMtaM / atthaM vahasi aNatthaM, kIsa aNatyaM tavaM carasi ? // 51 // * (ghanAvaha pitAvaDe) seMkaDo kroDanA dhanarAzi sahita ane guNagaNabharelI rUpALI kanyA apAvA chatAM Arya vajasvAmI temAM lobhAyA nahi. sAdhuoe AvI nirlobhatA rAkhavI. (48) aMtaHpuro, nagaro, lazkara, hAthIo vagere vAhano, puSkaLa ghananA bhaMDAro ane ghaNI jAtanA zabdAdi viSayothI vinavAvA chatAM uttama munivaro te icchatA ja nathI. (kemake parigraha ane viSayo e anarthanuM kAraNa che.) (49) - parigrahamAM anartho,-zarIranuM khagAdithI chedana, bhAlAdithI bhedana, corAdithI corI, tenI prApti ane rakSA mATe AyAsa, bIjAo taraphathI kleza-upadravo, rAjAdino bhaya, ragaDA-jhagaDA, prANanAza, jJAna-cAritrAdi dharmathI bhraSTatA, uga-saMtApa vagere sahana karavA paDe che. (50). artha e seMkaDo doSonuM matsyajALanI jema mULa kAraNa che. ane tethI ja pUrva traSioe tyajela tathA dIkSA letA te paNa vamI nAkhela evuM dhana e artha nahi paNa narakAdi-sarjaka hovAthI
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA vahabaMdhaNamAraNasehaNAo kAo pariggahe natthi ? / taM jai pariggahucciya, jaidhammo to naNu pavaMco // 52 // * kiM Asi naMdiseNassa, kulaM ? jaM harikulassa viulassa / AsI piyAmaho saccarieNa vasudevanAmutti / / 53 // * vijAharIhiM saharisaM, nariMdaduhiyAhiM ahamahaMtIhiM / jaM patthijai taiyA, vasudevo taM tavassa .. / / * saparakkamarAulavAIeNa, sIse palIvie niyae / gayasukumAleNa khamA, tahA kayA jaha sivaM patto / / 55 / / anartha che. eTale ene jo tuM dhAraNa kare che to tAro tapa niSphaLa che. to evA niSphaLa tapane (he sAdhu !) tuM zuM kAma Acare che? parigrahamAM tADana, baMdhana, maraNa ane zI zI kadarthanAo nathI? arthAtu badhI che, ne e jo parigrahathI nIpaje che, to e rAkhIne tAro sAdhuveSa lokone ThagavA mATeno prapaMca ja che. (pa) pUrve naMdiSeNanA bhavamAM enuM kayuM (uttama) kuLa hatuM ke e potAnA saccAritrathI pachInA bhAve (kRSNa vAsudevanA vizALa-harivaMzamAM vasudeva nAme dAdA thayA ? (jagatamAM saccAritrano prabhAva che.) (pa3). rupathI vaza thayelI vidyAdharIo ane rAjaputrIo "huM varuM huM varuM" evI spardhA vaDe khUba harSathI jemane varavA prArthe che te temanA pUrvabhavanA vaiyAvaccarUpa tapanuM ja phaLa hatuM.(54) - kRSNa vAsudevanA bhAI tarIke lADakoDamAM ucharelA ane parAkramI evA paNa gajasukumALe potAnA mastaka upara baLatAM aMgArA bharI saLagAvanAra upara evI kSamA karI ke je (kSamA)thI
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA rAyakulesu vi jAyA, bhIyA jaramaraNagabbhavasahINaM / sAhU saMhati savvaM, nIyANa vi pesapesANaM || 56 || paNamaMtiya puvvayaraM, kulayA na namaMti akulayA purisA / paNao iha puvvi jai - jaNassa jaha cakkavaTTiNI ||57 || jaha cakkavaTTisAhU, sAmAiyasAhuNa nirUvayAraM / bhaNio na ceva kuvio, paNao bahuyattaNaguNeNaM // 58 // 16 mokSa pAmyA. (mATe mokSAMgabhUta ane sakaLa siddhidAyikA kSamA rAkhavI.) (55) rAjakuLomAM janmelA sAdhuo halakA dAsanA paNa dAsonuM durvacana-tADanAdi badhuM sahana kare che. (paNa krodhAdi karatA nathI.) kemake te jarA maraNa garbhavAsathI DaratA rahe che. (56) viziSTa kuLanA AtmAo pahelAM name che, akulIna namatA nathI, eTalA mATe jainazAsanamAM cakravartI sAdhu paNa eka nAnA sAdhune sarva sAdhunI pahelAM namyA. (57) jemake, eka sAmAyika mAtra-uccarelA (ajJa nAnA) sAdhue cakrI sAdhune vinayAdi maryAdA rahita zabdomAM kahyuM (ke 'tamo mAnI cho-munione vaMdana karavuM joIe') tyAre tenI u52 kopa to na karyo paNa te cakrI munie umadAguNathI sau pahelAM tene vaMdana karyuM. (kemake kulAbhimAna ane kopa e tuccha che, jyAre praNAma ane kSamA e umadA guNa che.) (58)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 upadezamALA * te dhannA te sAhU, tesiM namo je akajjapaDivirayA / dhIrA vayamasihAraM caraMti jaha thUlibhaddamuNI / / 59 / / * visayAsipaMjaraMmiva, loe asipaMjarammi tikkhaMmi / sIhA va paMjaragayA, vasaMti tavapaMjare sAhU / / 60 / / *jo kuNai appamANaM, guruvayaNaM na ya lahei uvaesaM / so pacchA taha soai, uvakosaghare jaha tavassI / / 61 / / jeTThavvayapavvayabhara-samuvvahaNavavasiyassa accaMtaM / juvaijaNasaMvaiyare, jaittaNaM ubhayao bhaTuM / / 62 / / teo dhanya che, teo sAdhupuruSo che, teone namaskAra thAo! ke je dhIra sAdhuo muninI jema akAryathI dUra rahyA thakI talavAranI dhUlibhadra muninI jema akAryathI dUra rahyA thakA talavAranI dhAra upara cAlavA samAna vratone akhaMDapaNe pALe che. (59) svavratonA nirmaLa pAlana mATe sAdhuo "jema siMho svarakSaNArthe pAMjarAmAM purAIne paNa rahe che, tema A viSayorUpI zastronA ghara samA lokamAM bacavA mATe, sAdhuo tArUpa talavAronA pAMjarAmAM purAIne rahe che. (arthAta tapanA mahAkaSTo veThIne paNa viSayonA mArathI baco.) (60) je guruvacanane mAnato nathI, teonA upadezane svIkArato nathI te upakozA vezyAnA ghera gayelA siMha-guphAvAsI muninI jema pAchaLathI pastAya che. (61) mahAvratorUpa parvatanA bhArane vahana karavAmAM lAgI gayelA sAdhune yuvAna bAI mANasono nikaTa saMbaMdha karavA jatAM enuM sAdhupaNuM ubhaya-nakha jevuM che. (arthAt sAdhutAnA pariNAma vinA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA jai ThANI jai moNI, jai muMDI vakkalI tavassI vA / patthanto a abaMbhaM, baMbhAvi na royae majhaM / / 63 / / * to paDhiyaM to guNiyaM, to muNiyaM to a ceio appA / AvaDiyapelliyAmaMtio vi jai na kuNai akajaM / / 64 / / * pAgaDiyasavvasallo, gurupAyamUlaMmi lahai sAhupayaM / avisuddhassa na vaDDai, guNaseDhI tattiyA ThAi / / 65 / / sAdhupaNuM na rahyuM ane sAdhuveSa hovAthI gRhasthapaNuM paNa na rahyuM, mATe ubhaya bhraSTa thayo.) (2) jo kAyotsargamAM rahenAro hoya, jo maunI hoya, jo mastaka muMDAveluM hoya, jhADanI chAlanAM vastrovALo nagnaprAyaH hoya, ke kaThora ghora tapasvI hoya, paNa jo abrahmanI IcchA kare to tevo sAdhu brahmA hoya to ya mane rucato nathI. (63) to ja sUtro bhaNyA gaNAya, to ja gayuM gaNAya, to ja eno artha jANyo gaNAya, yA AtmAne oLakhyo gaNAya, ke jo AtmA koI kuzIlanA prasaMgamAM phasAyo agara pApa mitroe akAryanI preraNA karI yA koI strI vageree akArya mATe prArthanA karI to paNa te akAryane na ja Acare. (bhaNataranuM phaLa akArya tyAga che.) (64). (e hetuthI siMhaguphAvAsI muninI jema) gurunA caraNa samIpe potAnA mULa-uttaragaNa aMgenA sarva aparAdha zalyone jaNAve to azubha pariNAmathI naSTa paNa zramaNatvane punaH prApta kare che. kAraNa ke AlocanA vinA kaluSita cittavALAne jJAnAdi guNonI pariNati vadhatI nathI. balka aparAdha kALe hoya teTalI ja rahe che. (zeSa anuSThAno vinA to teTalI paNa guNazreNi nAza pAme che.) (65)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * jai dukkaradukkarakAraotti, bhaNio jahaTThio sAhU / to kIsa ajjasaMbhUa-vijayasIsehiM navi khamiaM? // 66 / / * jai tAva savvao suMdarutti kammANa uvasameNa jai / dhammaM viyANamANo, iyaro kiM macchaMra vahai ? ||67 / / aisuTTio tti guNasamuio tti jo na sahai jaipasaMsaM / so parihAi parabhave, jahA mahApIDha-pIDharisI // 68 / / paraparivAyaM giNhai, aTThamayavirallaNe sayA ramai / Dajjhai ya parasirIe, sakasAo dukkhio niccaM // 69 // (paraguNa-asahiSNutAmAM aviveka che, nahitara) jo sthUlabhadra sAdhune hatA tevA ja "duSkara duSkarakAraka" gurue kahyA to Arya saMbhUtivijayanA ziSyo (siMhaguphAvAsI vagere)e te kema sahana na karyuM? (66). jo e rIte (sthUlabhadrajI) karmono upazama thavAthI sarva rIte uttama hatA to gharmane samajanArA bIjA (siMhaguphAvAsI) munie temanI upara matsara kema karyo? arthAta aviveka sivAya matsara karavAnuM koI kAraNa nahotuM. (67) draSTAMtathI IrSyAnA doSo kahe che, "A mULa-uttara guNomAM ati sthira draDha) che, vaiyAvaccAdi guNa samudAyavALo che," evI sAcI paNa anya sAdhunI prazaMsAne je sahana na kare te mahApITha ane pITha munionI jema parabhave strIpaNuM vagere halakA bhAvone pAme che. (68). je bIjAnI niMdA kare, vacanathI AThamadanA vistAramAM sadA ramato rahe ane je bIjAnI lakSmI joIne baLe, tene halako
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 - upadezamALA viggahavivAyarUiNo, kulagaNasaMgheNa bAhirakayassa / natthi kira devaloe vi, devasamiIsu avagAso // 70 / / jai tA jaNasaMvavahAra-vajjiyamakajjamAyarai anno / jo taM puNo vikatthai, parassa vasaNeNa so duhio / / 71 / / / * suTTa vi ujjava(ma)mANaM paMceva kariti rittaMya samaNaM / appathuI paraniMdA, jibbhovatthA kasAyA ya ||72 / / pADavA mathe te utkaTa krodhAdi grasta AtmA sadA duHkha-saMtApamAM rahe che. (69) ' laDAI-jhaghaDAnI rucivALo hoya, tethI sarva sAdhue ane caturvidha zrIsaMghe paNa avaMdanIya tarIke tajI dIdho hoya (bahAra karyo hoya, tene devalokamAM devonI sabhAmAM paNa sthAna nathI maLatuM.) tAtparya paralokamAM koI sAruM sthAna nathI maLatuM. (70). je koI bIjo loka-vyavahArathI viruddha (jevAM ke niMdA, corI, vyabhicAra Adi) akAryane kare che, te to svayaM potAnA ja pApothI rAjadaMDa, phAMsI vagere du:khothI dukhita thAya che, paNa je punaH bIjo tenI loka samakSa niMdA kare che, te nAhaka bIjAnA duHkhe duHkhI thAya che. mATe pApIno paNa avarNavAda karavo nahi.) (71) kAraNa ke tapa saMyamamAM sArI rIte udyama karanArane paNa 1. AtmazlAghA, 2. paranindA, 3. jillA 4. sparzanendriyanI paravazatA tathA 5. kaSAyo e pAMca (bIjA duSkRtyo vinA paNa) sAdhune guNarahita kare che. (72)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * paraparivAyamaIo, dUsaI vayaNehiM jehiM paraM / te te pAvai dose, paraparivAI iya apiccho / / 73 / / * thaddhA cchiddappehI, avaNNavAI sayaMmaI cavalA / vaMkA kohaNasIlA, sIsA uvveagA guruNo / / 74 / / *jassa gurummi na bhattI, na ya bahumANo na gauravaM na bhayaM / na vi lajjA na vi neho, gurukulavAseNa kiM tassa ? ||75 / / * rUsaI coIjaMto, vahaI ya hiyaeNa aNusayaM bhnnio| na ya kamhi karaNijje, gurUssa Alo na so sIso ||76 / / bIjAnI niMdA karavAnI vRttivALo, je je doSavacanothI bIjAnI halakAI kare che, te te doSa tenAmAM pragaTe che. eTalA mATe paranidakanuM mukha paNa jovA lAyaka nathI. (73). gurunI sAme paNa garvathI akkaDa, gurunAM paNa chidra jovA TevAyelA, gurunI paNa niMdA karanArA, Apamatie vartanArA asthira cittavALA (dA.ta. apara apara zAstrono aMza laI cAlanArA, gAtrone Amatema pheravanArA), vakra, krodhI svabhAvavALA evA ziSyo gurune udvega karAvanArA che. (74) jenAmAM guru pratye bhakti nathI, bahumAna nathI, (svasamAna dekhI) pUjya bhAva nathI, akArya karavAmAM guruno bhaya nathI, lajjA-dAkSiNya nathI, tene gurukalavAsathI zuM ? (evAne gurukulavAsanuM phaLa maLatuM nathI.) (75) je bhUla sudhAraNAnI hitazikSA ApanAra guru para roSa kare, sAraNA-vAraNAnuM kahevAtAM dayamAM krodhathI gAMTha vALI rAkhe (avasare e kroghanuM kArya dekhADe. sAraNA-vAraNA karavA chatAM)
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 upadezamALA uvvilaNasUaNaparibhavehiM aibhaNiyaTThabhaNiehiM / sattAhiyA suvidiyA, veva fmati mudarA II77nA ** mANaMsiNovi avamANa-vaMcaNA te parassa na karaMti / suhadukkhuggiraNatyaM, sAhU uyahivva gaMbhIrA / / 78 / / * mauA nihuasahAvA, hAsadavavivajjiyA vigahamukkA / asamaMjasamAibahuaM, na bhaNaMti apucchiyA sAhU // 79 // koI paNa kartavyamAM lAge nahi, te gurano ziSya nahi paNa ALarUpa che. (duzmana che.) (76). krodhAdi nigraha karavAnA sattvanI vizeSatAvALA suvihita munio, koI potAnA vacananI avagaNanA kare, potAnI cADI kare, ke parAbhava apamAna kare tathA koI ADuM avaLuM bole ke karkaza-kaThora vacano kahe to paNa moM bagADatA nathI. (kemake evAnI e karuNAdi vicAre che.) (77). (IdrAdine pUjya) mAnavaMtA evA paNa sAdhuo bIjA (duSTa karanArA)nA paNa apamAna ke ThagAI karatA nathI; kemake e zAtA-azAtAnI viTaMbaNA phagAvI devA mATe (karma nirjarAnI aMtaragata zAtA azAtAnA hetubhUta puNya-pApanA paNa kSayanI pravRttivALA hoya che); temaja samudravatu gaMbhIra emano umadA AMtarabhAva bIjAM na pAmI zake evA gaMbhIra hoya che. athavA potAnA sukha duHkha bIjAne kahevA mATe taiyAra nahi evA gaMbhIra hoya che. jema samudra potAnA ratno bahAra pheMkavA taiyAra nahi.)(78) | munio mRdu-namra (nirabhimAnI), "nibRta' eTale nircApAra yAne pravRttinI dhAMdhala vinAnA (saMyama pravRtti chatAM upazAMta hovAthI nibhRta; jema sUrya), hAsya-mazkarIthI rahita,
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 23 ** mahuraM niuNaM thovaM, kajjAvaDiyaM agabviyamatucchaM / puvvi maisaMkaliyaM, bhaNaMti jaM dhammasaMjuttaM / / 80 / / saddhiM vAsasahassA, tisattakhuttodayeNa dhoeNa / aNuciNNaM tAmaliNA, annANatavu tti appaphalo / / 81 / / chajjIvakAyavahagA, hiMsagasatyAiM uvaisaMti puNo / subahu pi tavakilesI, bAlatavassINa appaphalo / / 82 / / dezakathA vagere vikathAothI rahita; (kemake e atyaMta anucita che); leza paNa asaMgata vacana nahi bolanArA; temaja pUchayA vinA yogya paNa ati bahu bolatA nathI. (79). (sAdhu bole te paNa) "madhura' (zrotAne AlhAdaka) "nipuNa = sUkSma arthavALuM, thoDuM (parimita) kArya prApta prayojana pUratuM ja, garva vinAnuM = svazlAghAthI rahita ane atuccha arthagaMbhIra, ('alyA"!....vagere tuccha bola rahita) ane bolavA pUrve purNa vicAra karIne je gharma-saMyukta niravadya hoya tevuM ja bole... (AvAo vivekabharyA hoI zIdhra mokSa sAdhe che.) (80) ghara choDIne tAmalI tApase ekavIsa vAra pANIthI dhoelA AhArathI pAraNuM karIne sATha hajAra varSa chaThTha upara chaThTha tapa karavA chatAM e ajJAna tapa hovAthI (mokSa ke sudevatvadAyI na hovAthI) alpa ja phaLavALo che. (e deva thayo enuM kAraNa enA alpa kaSAya ane jalasthala-gaganacArI prANIo para potAnI bhikSAmAMthI traNa bhAga devAnI anukaMpA hatI. nahitara e asatI-poSaNathI bIjo anartha Ubho thAta) (81) - ajJAnI jeo chakAya jIvanI hiMsAmAM pravarte che, ane hiMsA poSe tevA arthavALA vedAdi zAstrono upadeza kare che, tevA bALa ajJAna tapasvIonAM ghaNAM paNa tapanuM kaSTa alpaphaLa Ape che,
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA pariyacchaMti a savvaM, jahaTThiyaM avitahaM asaMdiddhaM / to jiNavayaNavihinnU, sahaMti bahuassa bahuAI || 83 || jo jassa vaTTae hiyae, so taM ThAvei suMdarasahAvaM / vagghI chAvaM jaNaNI, bhaddaM somaM ca mannai || 84 | 24 maNikaNagarayaNadhaNapUriyAmi bhavaNaMmi sAlibhaddovi / anno kira majjha vi sAmio tti jAo vigayakAmo || 85 // athavA 'appaphalo = api aphalo' iSTa nahi kiMtu saMsAra rUpI aniSTa phaLadAyI hoI niSphaLa che. (82) (sarvajJanA upadezathI jIvAjIvAdi) sarva tattvone yathArtha svarUpamAM jANe che. niHzaMkapaNe sadahe che, tethI ja te zrI jinavacananA vidhinA jANa (yAne sarvajJa AgamanA vicAravALA munivaro) ghaNAonA ghaNA upasargone (durvacanone) samyag rIte sahana kare che. (kemake 'A mArAM ja azubha karmanuM phaLa che, Amano doSa nathI' evI bhAvanA kare che.) (83) (temAM kAraNa e che ke mohathI ke bIjA kAraNathI) je jenA haiye varte che te (kharAba hoya to paNa) tene pote suMdara svabhAvavALo mAne che. vAghaNa mAtA potAnA baccAne paNa bhadra ane zAMta svabhAvavALuM mAne che. (tema maMdabuddhivALA AvA ajJAna tapasvIne je sArA mAne che, te avivekavaza che. mATe ja vivekanI AvazyakatA che.) (84) vivekathI ja maNi, suvarNa, ratna ane dhana vagerethI bharelA gharamAM paNa zAlibhadrajI 'mAre mAthe paNa bIjo svAmI ?' e vicAre viSayonI abhilASAthI rahita thayA. (85)
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * na karaMti je tavaM saMjamaM ca, te tullapANipAyANaM / purisA samapurisANaM, avassa pesattaNamurviti / / 86 / / * suMdarasukumAlasuhoieNa, vivihehiM tavavisesehiM / taha sosavio appA, jaha navi nAo sabhavaNe'vi // 87 / / * dukkaramuddhosakara, avaMtisukamAlamaharisIcariyaM / appAvi nAma taha tajjaitti accherayaM eyaM / / 88|| (emaNe vicAryuM ke viSayamagna ane moharAjAnA gulAma evA mAre mAthe svAmI hoya e ThIka ja che; kemake) jeo bAra prakAre tapane ane cha kAyanA rakSA vagere saMyamane AcaratA nathI teo hAthe page samAna ane tulya-zakti puruSArthavALA manuSyonA paNa avazya dAsa bane che. (tyAre saMyamI A dAsapaNAthI mukta AtmasvAtaMtrya bhogave che, ema vicArI) zAlibhadrajIe rUpALI komaLa ane sukha bhogane ucita evI paNa potAnI kAyAne vividha viziSTa tapathI evI sukAvI dIdhI ke jethI e potAnA ghara AMgaNe paNa na oLakhAyA ! (86-87) (are ! ethI paNa AgaLa vadhIne) avaMtisukamALa maharSinuM caritra duHkhe AcarI zakAya evuM ane romAMca khaDAM kare tevuM che ke jemaNe (potAnA anazana, kAyotsarga dharma pAra pADavA) potAnA zarIrano sarvathA tyAga karyo ! A eka accheruM che. (88)
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA ucchUDhasarIradharA, anno jIvo sarIramaMnnati / dhammassa kAraNe suvihiyA, sarIraM pi chaDaMti / / 89 // * egadivasaM pi jIvo, pavvajajmuvAgao anannamaNo / jaivi na pAvai mukkhaM, avassa vemANio hoi / / 90 / / * sIsAveDheNa sirammi, veDhie niggayANi acchINi / meyajassa bhagavao, na ya so maNasA vi parikuvio / / 91 // zarIragharanI paravA mUkI denArA suvihita zobhana AcAravALA munio "jIva judo che, zarIra tenAthI juduM che," e bhAvanAthI bhAvita thaI gharma nimitte zarIrane paNa choDe che. (arthAt prANAMte paNa dharmanI rakSA kare che.) (89) (e pramANe dharmanA AdaravALo) jIva eka divasa paNa saMyamane pAmIne saMyamamAM ananya yAne nizcala manavALo bane to mokSa pAme che. kintu (jo tathAvidha saMghayaNakALAdi sAmagrInA abhAve) mokSa na pAme to paNa e vaimAnika deva thAya che. (cAritrathI samarthita samyakta thoDA paNa kALanuM chatAM viziSTa phaLanuM kAraNa bane che.) (90) (91) (krauMce gaLelA sonAnA yavanI vAta metArya munie krauMcanI karuNAthI sonIne na karI to) bhagavAna Arya metAryanuM mastaka (sonAre) vAgharathI vIMTuM to emUnA netro nIkaLI paDayA chatAM paNa teo vANI-kAyAthI to zuM kintu manathI paNa sonI upara) na kopyA. (muni gharma mATe zarIra naSTa thavA de, paraMtu zarIranAzaka para gusso na kare.)
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA jo caMdaNeNa bAhu, AliMpai vAsiNA vi tacchei / saMthuNai jo a niMdai, maharisiNo tattha samabhAvA / / 92 / / siMhagirisusIsANaM maddaM guruvayaNasaddahaMtANaM / vayaro ki dAhI vAyaNatti na vikoviaM vayaNaM // 93 // miNa goNasagulIhiM, gaNehiM vA daMtacakkalAI se / icchaMti bhANiUNaM, kajjaM tu ta eva jANaMti ||14|| kAraNaviU kayAI, seyaM kAyaM vayaMti AyariyA | taM taha saddahiavvaM, bhaviavvaM kAraNeNa tahiM // 95|| 27 (92) (zArIrika zAtA-azAtArUpe) koI hAthane caMdananuM vilepana kare ke koI vAMsalAthI tene chole; (mAnasika zAtA-azAtArUpe) koI stuti kare ke koI nindA kare; kintu uttama munio banne pratye samabhAva rAkhe che. (na toSa, na roSa.) (93),(AvI sAdhutA gurunA upadezathI pragaTe che; mATe guruvacanane vikalpa karyA vinA jhIlanArA munione dhanya che!) guruvacanamAM zraddhAvALA te Arya siMhagirinA uttama ziSyonuM kalyANa thAo ke 'tamane vAcanA bALa vajra Apaze' ema kahevA chatAM jeonuM moM jarA paNa bagaDayuM nahi ! (94) (vinIta ziSyanuM e kartavya che ke) guru kadAca ema kahe ke 'AMgaLIothI sApane mApa' yA 'sApanA dAMta gaNa' to paNa 'icchuM' kahI svIkArI laIne te kAryane turta kare. (kema ? to ke) enuM prayojana AjJA karanArA guru ja sArI rIte samaje che. (95) kyAreka prayojana samajanAra AcArya (guru) kAgaDAne dhoLo kahe, to paNa te vacanane e rIte sahavuM (mAnavuM) joIe.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 upadezamALA jo giNhai guruvayaNaM, bhaNNaMtaM bhAvao visuddhamaNo / osahamiva pijjaMta, taM tassa suhAvahaM hoi || 96 || aNuvattagA viNIyA, bahukkhamA niccabhattimaMtA ya / gurukulavAsI amuI, dhannA sIsA iha susIlA ||97 / / jIvaMtassa iha jaso, kittI ya mayassa parabhave dhammo / saguNassa ya nigguNassa ya, ayaso akittI ahammo ya / 98|| (ema samajIne ke) Ama kahevAmAM kAraNa haze ema guru vacanamAM vizvAsa rAkhavo joIe. (96) je ziSya gurunA mukhathI nIkaLatuM vacana bhAvapUrvaka nirmaLa-nirvikalpa manathI svIkArI le che, tene te guru-AjJA jema pIdhelAM auSadha rogano nAza kare' tema karma roganAM nAzaka banI sukhakAraka thAya che. (97) gurunI icchAne anukULa vartanArA, vinayabhAva vALA roSa nahi karanArA, bahu kSamAvALA, gurunI bhakti karavAmAM haMmezA lAgyA rahenArA, svagurunA gacchane sevanArA ane zrutanI upasaMpadA mATe bIjA AcArya pAse gayA hoya to bhaNavAnuM pUrNa thavA chatAM emane jhaTa nahi choDanArA, evA puNyavaMta ziSyo hoya che, eTale ja e suzIla hoya che. (98) (ziSyamAM AvA guNono prabhAva e che ke) e jIve tyAM sudhI lokamAM enA guNavAna tarIkeno yaza gavAya che, maraNa pachI ahIM kIrti akhaMDa rahe che ane parabhavamAM (vaLI bhAvI sudevatvAdimAM hetabhUta) uttama dharma maLe che. sadguNIne A badhuM maLe che. tyAre (guru-anuvartanAdi) guNothI hInane (ahIM)
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA vur3hAvAse vi ThiyaM, ahava gilANaM guruM paribhavaMti / dattu vva dhammavImaMsaeNa, dussikkhiyaM taM pi / / 99 / / * Ayariya-bhattirAgo, kassa sunakkhattamaharisIsariso? / avi jIviyaM vavasiyaM, na ceva guruparibhavo shio|100|| ** puNNehiM coiyA purakkhaDehiM, siribhAyaNaM bhaviasattA / gurumAgamesibhaddA, devayamiva pajjuvAsaMti / / 101 / / apayaza, apakIrti ane (parabhavamAM kugati-kAraNabhUta) adharma maLe che. (99) dattamuninI jema maMdabuddhimuni gharmanA kuvikalpathI (arthAt "huM gharmamAM doSa nathI lagADato, guru lagADe che, evA kuvicArathI) jaMghAbaLa kSINa thavAne lIdhe vRddhAvAsa sthiravAsamAM rahelA ke glAna (mAMdA) paDelA gurunAM chidra zodhI emano parAbhava-tiraskAra kare che (te mAtra uddhatAIthI ja nahi, kintu te potAne vyavasthita hovAnuM mAnato hoya to paNa), teno te abhyAsa duSTa che. (kemake durgatinuM kAraNa che.) (100) (pote to guruno parAbhava na ja kare, paraMtu bIjA taraphathI karAtA parAbhavane paNa sahana na karanAra) Arya sunakSatra maharSinA jevo guru pratyeno bhaktirAga bIjA kono zodhavo ke je rAgamAM potAnA jIvanane paNa khalAsa thavA dIdhuM! paNa gurunA tiraskArane sahana na karyo. (gozALAe bhagavaMtane kahelA apazabdo emane na sAMkhyA.) (101) je gurunI devAdhidevanI jema upAsanA kare che te bhavya jIvo kharekhara pUrvakRta puNyAnubaMdhI puNyathI prerAyA kare che.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 upadezamALA * bahu-sukkhasayasahassANa-dAyagA moagA duhasayANaM / AyariA phuDameeM, kesipaesI va te heU / / 102 / / narayagaigamaNapaDihatthae kae taha paesiNA raNNA / amaravimANaM pattaM, taM AyariyappabhAveNaM / / 103 / / dhammamaehiM aisuMdarehiM, kAraNaguNovaNIehiM / palhAyaMto vva maNaM, sIsaM coei Ayario / / 104 / / ane (tethI) jJAnAdi saMpattinuM bhAjana banI bhaviSyamAM (svarga-mokSanA) kalyANanA bhAgI bane che. (102) gharmaguru ziSyane bahuvidha lAkho sukhonA ApanArA ane seMkaDo duHkhothI bacAvanArA hoya che, e kezI gaNadhara ane pradezI rAjAnA draSTAMtathI spaSTa che. te hetuthI (he ziSya ! tuM gurunI upAsanA kara.) (103) je rIte narakagati-gamanamAM "paDihatya' = kuzaLa karma baMdhAyelAM chatAM pradezI rAjA vaDe deva-vimAna prApta karAyuM te dharmAcAryanA mahimAthI ja banyuM. (104) gharmAcArya (kevA karuNA ne vAtsalya bharyA hoya che ke e) ziSyane preraNA = protsAhana Ape che. te gharmamaya (niravadya) ane ati suMdara (arthAtu vacana-doSa rahita) vacanothI; ne te paNa prayojana tathA jJAnapAtratAdi guNo sahita rajUAtavALA vacanothI; ane tema karIne ziSyanA manane AlhAda utpanna karanArA hoya che. (mana: prahAda satya vacanothI ja karAya. asatya prANAnta paNa na bolAya.)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 upadezamALA *jIaM kAUNa paNaM, turumiNidattassa kAliajjeNa / avi a sarIraM cattaM, na ya bhaNiamahammasaMjuttaM / / 105 / / * phuDapAgaDamakahaMto, jaha-TThiyaM bohilAmamuvahaNai / jaba bhagavao visAlo, jaramaraNamahoahI Asi / / 106 / / kAruNNarUNNasiMgAra-bhAvabhayajIviyaMtakaraNehiM / sAhU avi a maraMti, na ya nianiyamaM virAhiMti / / 107 / / (105) (jemake) tamiNI nagarImAM maMtrIpaNAmAMthI rAjA thayela dattabrAhmaNanI AgaLa zrI kAlikAcArye jIvanane hoDamAM mUkIne zarIranI paNa mamatA mUkI dIdhI ! kintu adharmayukta vacana na bolyA. (106) spaSTa ane pragaTa (aguDhArthaka) tathA yathAvasthipaNe dharmane na kahenAra (paraloka mATe) bodhilAbhane haNe che jemAM bhagavAnane (marIcinA bhavamAM kavilA ! IhayaMpi IrthApi" evuM gaDabaDIyuM bolavAne lIdhe) janma jarA-mRtyuno moTo sAgara nirmANa thayo. (107) sAdhune (niyamamAMthI calita karavA, sAmethI karuNAbhAva Ave, (svajananAdinA) rudana-vilApa Ave, (strIonA) kAmottejaka zrRMgAra hAvabhAva Ave, (rAjAdithI) bhaya-trAsa yA prANa-nAzaka kAraNa Ave, to paNa sAdhu (jarUra paDaye) mota svIkAre che. kintu niyama virAdhatA nathI.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * appahiyamAyaraMto, aNumoaMto ya suggaiM lahai / rahakAradANaaNumoago, migo jaha ya baladevo / / 108 / / jaM taM kayaM purA pUraNeNa, aidukkaraM ciraM kAlaM / jai taM dayAvaro iha, kariMtu to saphalayaM huMtaM / / 109 / / kAraNanIyAvAsI, suTThayaraM ujjameNa jaiyavvaM / jaha te saMgamatherA, sapADiherA tayA Asi / / 110 / / .egaMtaniyavAsI, gharasaraNAIsu jaha mamataM pi / kaha na paDihati kalikalusa-rosadosANa AvAe // 111 // (108) (tapa saMyamAdi) Atmahita AcaranAra ane ene (dAnamAnAdithI) anumodanAra sadgati pAme che. jema, rathakAranA dAnanA anumodaka haraNiyo ane baLadeva (pAMca mA svarge gayA.). (109) pUrve pUraNatApase je ati duSkara tapa dIrghakALa karyo, te tapa jo dayAtatpara banI (sarvajJa-zAsanamAM rahIne) karyo hota to te saphaLa thAta. (mokSa-sAdhaka thAta.) (110) sarvajJa-zAsanamAM apavAda pade udyata vihArI rahIne juduM varte to ya te ArAdhaka che. dA.ta. kSINa jaMghAbaLa Adi kAraNe munine eka ja sthAne sthiravAsa karavo paDe to saMyamamAM utkaTa udyamathI prayata rAkhavo; jema te sthavira saMgamasUri sthiravAsamAM evI utkaTa udyata yatanA rAkhatA tyAre emane devakRta atizayonI saMpatti hatI. (ethI viparIta) (111) niSkAraNa sadA sthiravAsa karanArA emAM vaLI ghara-chAparuM (svajana) AdinI sAra saMbhALanI ya mamatAmAM
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA - 33 avikattiUNa jIve, katto gharasaraNaguttisaMThappaM ? / avi kattiA a taM taha, paDiyA asaMjayANa pahe / / 112 / / * thovo'pi gihipasaMgo, jaiNo suddhassa paMkamAvahai / nada so vIrattarisI, hasiko poyaravaDuM 99 rUA. * sabbhAvo vIsaMbho, neho raivaiyaro ya juvaijaNe / sayaNaghara-saMpasAro, tavasIlavayAI pheDijjA / / 114 / / paDanArA, e kalaha-hiMsAdi pApa, tathA krodha (mAnAdi)nA doSonA saMmilanamAM kema nahi paDe? (kAraNa,). (112) jIvonA chedanAdi karyA vinA ghara-chAparuM-vADa-divAla vagere samAravAnuM kyAMthI banI zake ? (naja bane) ane ema chedanAdi karI-karAvIne to sAdhu asaMyamI-gRhasthonA mArge ja paDyA ! (113) (mAtra gRhakarma ja nahi) gRhasthono thoDo saMbaMdha paNa pavitra sAdhune ya malinatA lagADanAro bane che, jemake te vAratraRSinI pradyotarAjA vaDe hAMsI karAI. (alpa paNa gRhastha-paricaya doSakArI che. vizeSamAM strI saMbaMdhanuM to pUchavuM ja zuM?) (114) nArIjananI sAdhu vasatimAM akALe hAjarI, enA para vizvAsa, sneharAga, kAmarAgakArI vAtacIta (IsArA-gAtra-hAvabhAvAdi darzana) tathA enI sAthe svajana saMbaMdhI-gharasaMbaMdhI vicAraNA (e sAdhunA) tapa-zIla (uttara guNo) tathA mahAvratono nAza kare che. (gAthAnA "tava" zabdano bIjo artha "he ziSya ! tArA tArA.')
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 upadezamALA * joisanimittiakkhara, kouyaAesabhUikammehiM / karaNANumoaNAhi a, sAhussa tavakkhao hoi / / 115 / / jaha jaha kIrai saMgo, taha taha pasaro khaNe khaNe hoi / thevo vi hoI bahuo, na ya lahai dhiiM nirubhaMto / / 116 / / * jo cayai uttaraguNe, mUlaguNe vi acireNa so cayai / jaha jaha kuNai pamAyaM, pellijai taha kasAehiM / / 117 / / (115) (sAdhuno jyAM viSaya nahi tyAM) jyotiSa yA nimitta batAvavuM, mULAkSaro Adi vidyA zIkhavavI (amuka kArya mATe) snAnAdi kautuka darzAvavA, bhaviSyavANI kahevI, rAkha (vAsakSepa dorA Adi) maMtrI ApavA, (maMtrAdi) prayoga karavA....e sAdhu svayaM kare, karAve ke anumode to tethI enA bAhya Avyetara tapano nAza thAya che. (116) jema jema (doSa yA asat kriyAno) saMga karAya tema tema AgaLa-AgaLanA samaye eno pasAro vadhe che. (ati pravRtti thAya che. thoDAmAM zo vAMdho ? to ke) thoDo paNa doSa-pramAda vadhIne bahu thAya che. (kemake anAdino eno abhyAsa che.) pachIthI e rokI zakAto nathI ne (gurnAdithI) rokAvA jatAM samAdhi-svasthatA gumAve che. (117) (thoDo doSa bahu kema thAya? to ke) je thoDA arthAt nirdoSa gocarI vagere uttara guNa jatA kare che te thoDA vakhatamAM ahiMsAdi mULa guNa paNa jatA kare che. kemake jema jema guNomAM pramAda-zithilatA thAya, tema tema (avakAza
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * jo nicchaeNa giNhai, dehaccAe vi na ya dhiI muyai / so sAhei sakajaM, jaha caMDavaDisao rAyA // 118 // * sIuNhakhuppivAsaM, dussijjaparIsahaM kilesaM ca / jo sahai tassa dhammo, jo dhiimaM so tavaM carai // 119 / / * dhammamiNaM jANaMtA, gihiNo vi daDhavvayA kimua sAhU ? | manAtAhira, sArA yuvama 2 maLavAthI) kaSAyo prajavalita thAya che. nAnA paNa doSano rAga trIjA kaSAyanI cokaDIno rAga banavAthI mULa cAritranI ja hAni thAya. (ethI ulaTuM -) " (118) je draDha nizcayI (amuka sad vrata anuSThAnane) svIkAre che ane prANAMte paNa emAM sthiratAne nathI choDatAM, te potAnA prayojanane siddha kare che. jema rAjA caMdrAvataMsaka. (119vaLI zIta-uSNa-sudhA-pipAsA tathA UMcI nIcI zayanabhUmi, vividha parisaha-pIDA temaja (devatAI Adi upasarga) kaSTa je samatAthI sahana kare che ene ja dharma hoya (te ja dharmI gaNAya) che. kemake je niSpakaMpa cittathI vairyavAnuM hoya che tene ja parisaha-sahananI tapasyAnuM AcaraNa hoya che. (parisahanI asahiSNutAmAM ArtadhyAnanA lIdhe dharmabhaMga.) (12) (A dhRti jinazAsana-tattvajJone avazya hoya. eTale ja) sarvajJa praNIta dharmane jANanArA gRhastho paNa vrata-pAlanamAM draDha hoya che; to sAdhunuM to pUchavuM ja zuM? (emaNe to sutarAM daDhavatI banavuM ja joIe.) AmAM
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 upadezamALA devehiM kAmadevo, gihI vi na vi cAlio tavaguNehiM / mattagayaMgabhuyaMgama-rakkhasaghoraTTahAsehiM / / 121 / / * bhoge abhuMjamANA vi, kei mohA paDaMti aharagaI / suvimo kAhAraWI, jhanA mA va ll1rarA * bhavasayasahassa-dulahe, jAijarAmaraNasAgaruttAre / jiNavayaNAMmi guNAyara ! vamaviM chAditi pamADyuM 9rarUA. kamalAmelAnuM haraNa karanAra sAgaracaMdra (poSagha pratibhAvALA)nuM draSTAMta che. (121) kAmadeva zrAvaka gRhastha chatAM paNa kAussagnamAM devakRta unmatta hAthI, sarpa, rAkSasanA ghora aTTahAso vaDe tapa ane guNomAMthI calita na karI zakAyo. (sAdhu to vizeSa vivekavALA hoI nitarAM akSobhya hoya.) (122) (vinA vAMke gusse thanAra avivekI) keTalAkane zabdAdi-sukhabhoga na maLavA chatAM ajJAnatAthI nIcI gatimAM paDe che, jema (vaibhAragiri taLeTIe) ujANImAM ekacitta loka para AhAra mATe gusse bharAyelA dramaka-bhikhArI. (sAtamI narake paDayo.) (123) mATe he guNanA khANabhUta ziSya! lAkhkho bhave ya durlabha ane janma-rA-mRtyumaya saMsArasAgarathI pAra utAranAra evA jinavacananA Adara) viSe eka kSaNavAra paNa pramAda karIza nahIM.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * jaM na lahai sammattaM laddhaNa vi jaM na ei saMvegaM / visayasusu ya rajha, so Toso rAmosALaM II9rajI to bahuguNanAsANaM, sammattacarittaguNaviNAsANaM / na hu vasamAgaMtavvaM, rAgadosANa pAvANaM / / 125 / / * na vi taM kuNai amitto, suTTavi suvirAhio samatthovi / jaM dovi aNiggahiyA, karaMti rAgo ya doso ya / / 126 / / iha loe AyAsaM, ajasaM ca kareMti guNaviNAsaM ca / pasarvati a paraloe, sArIramaNogae dukkhe // 127|| (124) jIva je samyakatva prApta nathI karato vA (samyakta) prApta karyA pachI paNa saMvega yAne mokSanI lagana nathI AvatI, paNa zabdAdi viSaya sukhomAM Asakta gulAma banyA rahevAya che, e vAMka rAga ane dveSano ja che. (kemake rAgadveSa jIvane duHkha-kAraNamAM sukhano bhrama karAve che.) (125) tethI jeno nAza bahu guNakArI che evA rAgadveSa samyagdarzana-cAritra-jJAnAdiguNonA nAzaka hovAthI enI paravazatAmAM nahi javuM. (ene vaza nahi thavuM. kAraNa ke,-). (126) atyaMta paNa prabaLa paNe vipharAyela zatru te paNa bhAre zaktivALo je (nukasAno) nathI karato te vazamAM nahi lIdhela (niraMkuza) rAga ane dveSa kare che. (zlokamAM rAga ane dveSa tulyubalI che ema sUcave che.) (127) (rAgadveSajanita kayA nukazAno? to ke, ~) A janamamAM zarIra-manamAM khoTA zrama, ane apayaza tathA guNono vidhvaMsa kare che, ane paralokamAM (narakAdimAM pADIne) zArIrika-mAnasika duHkhone pedA kare che. (AvuM che tyAre,) chlach alle 2101-a
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 upadezamALA viddhI aho akajaM, jaM jANaMtovi rAgadosehiM / phalamaulaM kaDuarasaM, taM ceva nisevae jIvo / / 128 / / ko kuchavuM pavitra?, rU va suvahiM vivhiko huA ? cho vana tama mura?, rAmosA na ja hukkA 2. mANI gurupaDiNIo, aNatyabhUo amaggacArI a / moTuM jinesanAd, so vagadeva gosAno 19 rU|. * kalahaNakohaNasIlo, bhaMDaNasIlo vivAyasIlo ya / nIvo nivRttio , niratyayaM saMyama varaDuM 939 (128) atyaMta dhikkAra che jIvane ke (ahIM juo) e asatyapravRttiomAM rAga-dveSa karI karIne mahA ugra kaTu rasavALA vipAkane AvavAnuM jANato hovA chatAM khedanI vAta che ke e rAga-dveSabharI asat ceSTAne sevato rahe che. (129) jo jIvamAM rAga-dveSa na hota to (duHkhanuM kAraNa javAthI) koNa jIva duHkha pAmata? ane kone (sukhanA pratibaMdhaka rAga-dveSanA abhAve sulabha thatA) sukho pAmavAthI vismaya thAta? (rAga-dveSAbhAve) koNa mokSa na pAmata? (13) garviSTha, tathA guruno drohI pratikULa vartanAro, (duHzIlatAthI) aneka anartha bharelo, ne mArga sUtra) viruddha AcaraNavALo, e (mogha=) nimprayojana ja (ziramuMDana tapasyAdi) kaSTa samUhane vadhAvI le che; jemake gozALo. (kaSTa-kalezathI sAdhya kazuM phaLa nathI AvatuM.) - (131) kajiyAkhora, krodhilo, bhAMDaNazIla (daMDAdithI laDanAra), (korTa AdithI) jhagaDAkhora, Avo jIva sadA ukaLato ne krodhAndha banyo rahI saMyamane nirarthaka Acare che. ene saMyamanuM sAdhya siddha thatuM nathI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 39 upadezamALA * jaha vaNadavo vaNaM, davadavassa jalio khaNeNa niddahai / gvaM sAyapariNaso, vIvo tavasaMgamaM da rUrI pariNAmavaseNa puNo, ahio UNayarao va hujakhao / taha vi vavahAramitteNa, bhaNNai imaM jahAthUlaM / / 133 / / * pharusavayaNeNa diNatavaM, ahikkhivaMto a haNai mAsatavaM / varisatavaM savamANo, haNai haNaMto a sAmaNNaM / / 134 / / aha jIviaM nikiMtai, haMtUNa ya saMjamaM malaM ciNai / jIvo pamAya bahulo paribhamai a jeNa saMsAre ||135 / / (132) jema vanamAM jhaTapaTa saLagelo dAvAnaLa kSaNamAM vanane bALI nAkhe che. ema krodhAdi kaSAya-pariNAmavALo AtmA tapa-pradhAna saMyamane bALI nAkhe che. (133) (zuM krodhathI tapa-saMyama sarvathA naSTa ? nA,) tapa-saMyamano adhikatara ke nyunatara kSaya pariNAmane (yAne adhyavasAya-taratamatAne) anusAre ja thAya. chatAM paNa vyavahAra mAtrathI sthUla draSTie Ama kahevAya che ke, (134) sAdhu sAdhupratye) karkaza vacana bolavAthI eka divasanA tapa (ane saMyama) haNe che, jAti vagerethI AkSepa (hIlanA) karatAM eka mAsano tapa, zrApa ApatAM eka varSano tapa, ane mAratAM samasta cAritra paryAyane haNe che. (135) ane jIva pramAdanI bahulatAthI jo sAmAnA jIvitano nAza kare to haNIne (saklakAlavyApI) saMyamano nAza kare che. tyAM evuM pApa bAMdhe che, ke jethI saMsAramAM bhaTakato thaI jAya che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 . upadezamALA * akkosaNatajjaNatADaNA ya, avamANahIlaNAo ya / muNiNo muNiyaparabhavA, daDhappahAri vva visahati / / 136 / / ahamAhao tti na ya paDihaNaMti, sattA vi na ya pddisvNti| mArijaMtA vi jaI, sahati sahassamallu vva / / 137 / / dujaNamuhakodaMDA, vayaNasarA puvvakammanimmAyA / sAhUNa te na laggA, khaMtiphalayaM vahaMtANaM / / 138|| (136) draDha prahArInI jema. munio potAnI upara Akroza (vacanathI ToNAMmeNAM), nirbhastranA, (doraDethI) tADanA, apamAna-tiraskAra ane hAlanA samabhAve sahana kare che, kemake e (na sahatA sAmano ke hAyavoya karavAmAM paralokanA) pariNAmane jANe che. (137) (adhama mANasoe) mane (muddhi vagere) mArI ema karI munio sAme nathI mAratA. pelAo zrApanI bhASA nathI bolyA chatAM A sAme zrApanI bhASA nathI bolatA. (adhamo vaDe) munio mAra khavAtA chatAM zAMtithI sahana ja kare che (UlaTuM dayA khAya che ke A bicArA mArA nimitte Tuti na pAmo.)jema ke sahastramalla muni. (138) durjana-mukha e dhanuSya che, emAMthI kuvacana-rupI bANa nIkaLyA te pUrvakRta karmathI nIkaLyA. paratuM sAdhuone e bhokAyA nahi, kemake e kSamAnI DhAla vahatA hatA. (kSamAmAM A viveka hoya che ke durvacanarUpI bANane mULa pheMkanAra ke pUrva karma tenA para daSTi jAya che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ . upadezamALA * pratthareNAhao kIvo, pattharaM ddkkmicchi| migArio saraM pappa, sarUppattiM vimaggai / / 139 / / Bka tada putri vikra na jayaM?, na vApu ne je samoDAiM iNhi kiM kassa va kuppimutti dhIrA aNuppicchA / / 140 / / * aNurAeNa jaissa vi, siyAyapattaM piyA dharAvei / taha vi ya khaMdakumAro, na baMdhupAsehiM paDibaddho / / 141 // guru gurutaro ya aiguru, piyamAiavaccapiyajaNasineho / ciMtijjamANaguvilo, catto aidhammatisiehiM / / 142 / / (139) (avivekIne kopano avakAza che,-) pattharathI haNAyelo kUtaro pattharane bacakAM bharavA Icche che, tyAre siMha bANa pAmI (bANa nahI paNa) bANanI utpatti (arthAt bANanA pheMkanAra) tarapha draSTi laI jAya che. eTale ja, (140) (muni duSTanA durvacanAdi AvatAM vicAre che ke) meM pUrva janmamAM tevuM (sAruM) kema na karyuM ke jethI puNyanA hisAbe samartha paNa mANasa mane pIDI-satAvI zake nahi? (eTale A mAro ja doSa che.) to have atyAre zA mATe (niSkAraNa) kopa karuM? ne konA para kopa karuM? A pramANe vicArIne ghIratAvALA mahAtmAo a-vihvaLa rahe. (Ama SI para dveSatyAga kahyo. have rAgI para rAgatyAga karavA kahe che.) (141) pitA anurAgathI munine paNa sapheda chatra ghare che! to paNa skaMdakumAra svajananA sneha-pAzathI baMdhAyA nahi. (142) mAtA- pitAno, saMtAnano ane (bhAryA bhaginI Adi) priyajanano sneha kramazaH guru=dutyaja, vadhuduryaja ane atyaMta duryaja hoya che (ati duryajatAnuM kAraNa jIvane tyAM gADha citta-vizrAma hoyache) badhoyasneha, vicAra karatAM, duHkhada
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * amuNiyaparamatthANaM, baMdhujaNasinehavaiyaro hoi / avagayasaMsArasahAva-nicchayANaM samaM hiyayaM / / 143 / / * mAyA piyA ya bhAyA, bhajjA puttA suhI ya niyagA ya / iha ceva bahuvihAI, karaMti bhayavemaNassAI / / 144 / / mAyA niyagamaivigappiyaMmi, atthe apUramANaMmi / puttassa kuNai vasaNaM, culaNI jaha baMbhadattassa / / 145 / / * savgovaMgavigattaNAo, jagaDaNaviheDaNAo a | kAsI a rajjatisio, puttANa piyA kaNayakeU / / 146 / / bhavonuM kAraNa hovAthI) atigahana che, mATe ja dharmanA ati pipAsuoe ene choDI dIdhA che. (snehasAdhudharmathI viruddha che.) (143) jeoe vastu-svarUpane jAyuM nathI teone svajananA snehanA baMdhana hoya che. (kiMtu) saMsAranA svabhAvane samajanArane kSaNabhaMgurarUpe nirNayavALAne daya sneha-dveSarahita hoya che. (svajano anarthakArI hovAthI emanA para snehanakAmo che. dA.ta.). (144) mAtA-pitA-bhAI-bhAryA-putra- mitro ane bIjA sagAM-snehIo ahIMja bahuvidha trAsa ane virodha aMTasa kare che. (dA.ta.) (145) (mAtA:) mAtA svamatithI dhArelA prayojana siddha na thatAM putrane ApattimAM mUke che, jema mAtA calaNIe putra brahmadattane mUkyo. (146) (pitA:) pitA kanakaketune kAyamI rAjyanI mamatA lAgavAthI e putrone (rAjya mATe ayogya TharAvavA) sarva aMgopAMgamAM chedana ane kadarthanA-pIDAo karato.
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 43 * visayasuharAgavasao, ghoro bhAyA vi bhAyaraM haNai / ohAvio vahatthaM, jaha bAhubalissa bharahavaI / / 147 / / bhajjA vi iMdiyavigAra-dosanaDiyA karei paipAvaM / jaha so paesirAyA, sUriyakatAi taha vahio / / 148 // sAsayasukkhatarassI, niyaaMgasamuhabbhaveNa piyaputto / jaha so seNiyarAyA, koNiyaraNNA khayaM nIo ||149 / / * luddhA sakajjaturiA, suhiNo vi visaMvayaMti kayakajjA / jaha caMdaguttaguruNA, pavvayao dhAio rAyA / / 150 / / (147) (bhAI :) zabdAdi sukha-samRddhinA rAganI paravazatAthI (hAthamAM zastra laI) bhayaMkara banelo bhAI sagAbhAIne paNa haNe che. jema bhArata rAjyAdhipati (cakra laIne bhAI bAhubaLane mArI nAkhavA doDayo. (148) (bhAryApatnI paNa Idriya-vikAranA aparAdhane paravaza banelA patine mArI nAkhavAnuM pApa kare che; jemake te pradezI rAjA sUryakAnsArANI vaDe tevA prakAre (arthAt jhera ApIne) mArI nakhAyo. (149) (putra) jema priya putra kozikarAjA pitA zreNika rAjAnA aMgathI utpanna thayela chatAM enA vaDe (sAyika samyaktvathI)zAzvata sukha tarapha vegabaMdha doTavALA evA paNa pitA zreNika khatma karAyA. (15%) (mizna-) lobhI ane svArtha sAdhavAmAM utsAhI mitro paNa kArya sarve pharI bese che.jema, caMdraguptanA guru cANakaye
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 upadezamALA niyayA vi niyayakajje, visaMvayaMtaMmi huti kharapharUsA / jaha rAmasubhUmakao, baMbhakkhattassa Asi khao / / 151 / / kuladharamiyayasuhesu a, sayaNe a jaNe ya nicca muNivasahA // viharaMti aNissAe, jaha ajjamahAgirI bhayavaM / / 152 / / rUveNa juvvaNeNa ya, kannAhi suhehiM varasirIe ya / naya lubbhaMti suvihiyA, nidarisaNaM jaMbUnAmutti / / 153 / / naMdarAjAne khatma karavA mATe mitra banAvelA maleccha rAjA parvatano (viSabhojita kanyA paraNAvavA dvArA) ghAta karyo. (151) potAnA gaNAtA paNa potAnuM kArya bagaDe tyAre niSphara karmakArI ane karkazavAdI bane che.jema, pRthvI parathI) parazurAma vaDe kSatriyono (sAta vAra) ane subhUma vaDe bAhmaNono (ra1 vAra) nAza karAyo (baMne paraspara saMbaMdhI chatAM) (152) eTalA mATe uttama munio, kuTuMbo, gharo, ane potAnI sukhAkArItA, tathA svajanano ane janasAmAnyane viSe haMmezA nizrA (parAdhInatA-sApekSatA) rAkhyA vinA vicAre che. jemAM mahAtmA AryamahAgiri. (153) suvidita susAghuo suMdara rupathI, yauvanathI, "ya' kalAothI, guNiyala kanyAothI,aihika sukhothI,ane vizALa saMpattithI (koI lobhAve to ya) lobhAtA nathI. emAM) draSTAnta tarIke jaMbUnAme muni.(mATe munioe aihika sukhonI spRhArahita ane sugurathI 'niyaMtrita bahu sAdhuo madhye rahevuM joIe.)
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * uttamakulappasUyA, rAyakulavaDisagA vi muNivasahA / bahujaNajaisaMghaTuM, mehakumAra vva visahati / / 154 // avarUppasaMbAhaM sukkhaM tucchaM sarIrapIDA ya / sAraNa vAraNa coyaNa, gurujaNaAyattayA ya game / / 155 / / * ikkassa kao dhammo, sacchaMdagaI maipayArassa? . viA vAre rUdo,? paridara3 varudaM ra vA? ||11ddA. (154) UMcA kuLamAM janma pAmelA ane rAjakuLanA alaMkAra(tilaka) tulya evA paNa dIkSita thayelA utamamunio bahujana (vividha deza) nA sAdhuonI (sAraNA-vAraNAdine yA) saMdhaTTanane samatAthI sahana kare che jema meghakumAramuni. (mATe gacchamAM rahI sahiSNu banavuM, nahitara kSudratA poSAya che.) (155) gacchamAM rahevAmAM paraspara gharSaNa thAya, sukha sagavaDa nahivatuM hoya, parIsothI zarIra pIDA thAya, sAraNA (vismRta kartavyanI yAdagIrI), vAraNA (niSiddhanuM vAraNa), ne coyaNA (mRdukaThora vacanathI preraNA) hoya, temaja gurujananI AdhInatA rahe. (156) (evA kaSTa bharyA gacchavAsa karatAM ekalA vicaravuM sAruM ne? nA, kemake) ekAkI rahetAM svecchAthI bAhya pravRtti ane Apamatino ja pracAra rahevAthI ene dharma kyAMthI hoya? tema ekalo kartavya bajAve zuM? ne akRtyano tyAga paNa zuM kare?
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 upadezamALA * katto suttatthAgama - paDipucchaNacoyaNA ya ikkassa ? / viNao.veyAvaccaM, ArAhaNayA ya maraNaMte / / 157 / / pillijjesaNamikko, painnapamayAjaNAu nicca bhayaM / kAumaNo vi akajaM, na tarai kAUNa bahumajjhe / / 158 / / uccArapAsavaNavaMta-pittamucchAi mohio ikko / saddavabhAyaNavihattho, nikkhivai va kuNai uDDAhaM / / 159 / / ' (157) vaLI (gurunizrArahita) ekalo sUtra-arthano lAbha konI pAsethI pAme? arthAta konI pAse bhaNe? na samajAtuM) kone pUche? tarka UThe tenuM samAdhAna konI pAsethI meLave ? abhyatthAnAdi vinaya kono kare ? glAna sevAdi vaiyAvacca konI kare ? ane maraNarUpa avasAnakALe (navakAra) paccakakhANAdi nirdhAmaNAnI ArAdhanA-varga kyAMthI pAme? " (158) ekalo phare e (nirbhaya hovAthI) gaveSaNA grahaNeSaNA-grAseSaNAnuM ullaMghana karaze, doSita gocarI vAparaze. ahIM tahIM AkarSAyelI strIo taraphathI ekalAne haMmezA (kAmopadravano cAritra-dhananAzano) bhaya rahe, jyAre gacchamAM bahunI madhye rahetAM (akArya karavAnuM mana thAya to ya te) na karI zake. (159) aMDila-mAtaruM-UlaTI thA pittanA uchALAnI acAnaka ekAeka bAghA thatAM gabharAmaNathI zarIra halI uThavAthI ekalo sAdhu hAthamAM pANIvALuM pAtra letAM kadAca paDe to saMyama virAdhanA, Atma virAdhanA thAya. jo pANI lIdhA vinA spaMDilAdi jAya to zAsananI hilanA thAya.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 49 * egadivaseNa bahuA, suhA ya asuhA ya jiivprinnaamaa| ikko asuhapariNao, caijja AlaMbaNaM laddhaM / / 160 // * savvajiNappaDikuTuM, aNavatthA therakappabheo a / ikko a suAuttovi, haNai tavasaMjamaM airA / / 161 / / vesaM juNNakumAri, pautthavaiaM ca bAlavihavaM ca | pAsaMDarohamasaI, navatarUNiM therabhajjaM ca / / 162 / / * saviDaMkubbhaDarUvA, diTThA mohei jA maNaM itthI / AyahiyaM ciMtaMtA, dUrayareNaM pariharaMti / / 163 / / (160) (bIjuM e paNa bane ke) eka divasamAM paNa jIvane zubha ane azubha ghaNA mAnasika vitarko cAle che. emAM jo ekalo hoya to saMkliSTa adhyavasAyamAM caDaze, ne kAMIka AlaMbana (kAraNa) pAmIne saMyamano tyAga karaze. (16 1) (moTI vAta e che ke, sarva jinezvara bhagavaMtoe sAdhune ekalavihArI banavAno niSedha karelo che, kemake ethI (jIvo pramAda bharelA tene joIne) bIjAomAM ekAkIpaNAnI paraMparA cAle, emAM sthavirakalpa (gacchavAsitA) chinna bhinna thAya. vaLI sAro apramatta) paNa sAdhu ekalavihArI thatAM tapapradhAna saMyamano zIdhra ja nAza karavAno. . (162) vezyA, prauDha chatAM kumArI, pati paradeza gayelo hoya tevI, bAlavidhavA, jogaNI, kulaTA, navayauvanA, uMmaralAyaka patnI, (163) zubha adhyavasAyathI pADe evI udbhaTarUpa veSavALI tathA jovA mAtrathI manane moha pamADanArI, AmAMnI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 upadezamALA * sammaddiTThI vi kayAgamovi, aivisayarAgasuhavasao / bhavasaMkaDaMmi pavisai, itthaM tuha saccaI nAyaM / / 164 / / * sutavassiyANa puuyaa-pnnaamskkaarvinnykjjpro| . baddhaM pi kammamasuhaM, siDhilei dasAraneyA va / / 165 / / * abhigamaNavaMdaNanamaMsaNeNa, paDipucchaNeNa sAhUNaM / cirasaMciyaM pi kammaM, khaNeNa viralattaNamuvei / / 166 / / koI paNa strIne AtmahitanI ciMtAvALA sAdhuo aMti dUrathI ja taje che, (AgaLa enI saMbhAvanA hoya tyAMthI paNa AghA rahe che. (kAraNa ke strIthI thatAM anartha sarva viSayaroganuM kAraNa hovAthI ati dIrgha saMsAra sarje che.). (164) tattvArtha-zraddhAvALo paNa, ane Agamano jANa (gItArtha) paNa jo zabdAdi viSayonA atIva rAgane vaza paDe to kalezamaya saMsAramAM paDe che. (he ziSya !) A viSayamAM tAre satyakI vidyAdharanuM udAharaNa jANavuM. (sAdhu chatAM viSayAsakta khuvAra thAya.) (165) (tyAre gRhastha paNa sAdhunI upAsanA karatAM kevA lAbha pAme? to ke) uttama sAdhuonI vastrAdithI pUjA, praNAma, stutirUpa satkAra, vinaya, e kAryo karavAmAM tatpara (gRhastha paNa) kRSNanI jema bAMdhelAM paNa azubha karmone zithila kare che. (166) AvatA sAdhunI sAme javAthI, vaMdana-guNastuti karavAthI, namaskAra-mana kAyAthI namano karavAthI ane zarIra kauzalyAdi pUchavAthI, ghaNA janmonAM paNa bAMdhelAM karmo alpa kALamAM ochAM thaI jAya che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 upadezamALA kei susIlA suhammAi, sajjaNA gurujaNassa vi susIsA / viulaM jaNaMti saddhaM, jaha sIso caMDarUddassa // 167 / / * aMgArajIvavahago, koi kugurU susIsa parivAro / sumiNe jaihiM diTTho, kolo gayakalahaparikinno / / 168 / / so uggabhavasamudde, sayaMvaramuvAgaehiM rAehiM / karahovakkharabhario, diTTo porANasIsehiM / / 169 / / (167) keTalAka suzIla (indriyo ane mananI viziSTa samAdhivALA) sudharmo (jJAna-cAritra rUpa gharmavALA) ane ati saMtajana (sarvane amRtarUpa hoI sajana) suziSyo gurujanane paNa moTI zraddhA utpanna kare che. jema caMdrAcAryano nUtana ziSya (168) kolasIne jIva mAnI enI hiMsA karanAro koI kugara aMgAramadakAcArya suziSyothI parivarelo te (bIjA AcAryanA) munioe svapnamAM eka Dukkarane hAthInA baccAothI parivarelo je joyo, tene e parathI AcAryanA kahevAthI oLakhAyo) . (169) e (aMgAramadakAcAya) raudra saMsAra sAgaramAM (bhamato) UMTa thayela te bharacaka sAmAnathI ladAyela sthitimAM pUrvanA ziSyo je rAjA thayela ane svayaMvaramAM Avela emanA vaDe dekhAyo. (AcArya chatAM AvA saMkliSTa pariNAmavALo? kAraNa bhavAbhinaMdI)
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 upadezamALA * saMsAravaMcaNA na vi, gaNaMti saMsArasUarA jIvA / sumiNagaeNa vi keI, bujjhaMti puSphacUlA vva / / 170 / / * jo avikalaM tavaM saMjamaM ca, sAhu karijja pacchA vi / anniyasuya vva so niyaga-maTThamacireNa sAhei / / 171 / / * suhio na cayai bhoe, cayai jahA dukkhio tti aliyamiNaM / cikkaNakammolitto, na imo na imo pariccayai / / 172 / / jaha cayai cakkavaTTI, pavittharaM tattiyaM muhutteNa / na cayai tahA ahanno, dubbuddhI khapparaM damao ||173 / / (170) saMsAranA (viSaya-viSThA-vRddha) bhUMDa jevA jIvo saMsArathI (narakAdisthAna prApti dvArA) ThagAya che. tyAre, keTalAka svapnamAM joyela (narakAdi)thI paNa bUjhI (saMsAra-virakta banI) jAya che. jema (rANI) puSpacUlA. (laghukarmI jIvo jAgrata dazAmAM guru upadezathI bUjhavAnuM to pUchavuM ja zuM?) (171) je sAdhu akhaMDita tapa ane saMyama (pRthvI-kAyAdi rakSA)ne ArAdhe che, te pachI (aMtakALe) paNa arNikAputra AcAryanI jema potAnA prayojanane zIdhra sAdhe che. (172) "sukhiyA jIvo bhogasukho nathI choDatA jema dukhiyA jIvo choDe che," AvuM bolavuM e asatya vacana che; (kemake) cIkaNAM (jJAnAvaraNAdi) karmothI lepAyela (bhAre karmI)na sukhiyo jIva bhogone choDato, ke na dukhiyo jIva. (bhogatyAgamAM laghukamitA ja kAraNa che, sukha duHkha nahi). (173) (dRSTAMtamAM) jema mahAsukhiyo cakravartI kSaNamAtramAM evaDo moTo (chakhaMDa samRddhino) pathAro bhikhArI bhIkha mAgI khAvAnuM ThIkaruM ya nathI choDato.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 upadezamALA * deho pivIliyAhiM, cilAiputtassa cAlaNI vva kao / taNuo vi maNapaoso, na cAlio teNa taannuvriN||174|| pANaccae vi pAvaM, pivIliyAe vi je na icchaMti / te kaha jaI apAvA, pAvAiM kareMti annassa ? |175 / / * jiNapahaapaMDiyANaM, pANaharANaM pi paharamANANaM / na karaMti ya pAvAiM, pAvassa phalaM viyANaMtA / / 176 / / * vahamAraNaabbhakkhANa-dANaparadhaNavilovaNAiNaM / savvajahanno udao, dasaguNio ikkasi kayANaM / / 177 / / (174) (karme vivara ApelA jIvo to saMyamaraNArthe zarIrane paNa choDI de che, jema) cilAtIputranA zarIrane kIDIyoe (pholI khAI) cAlaNI jevuM karyuM (chatAM) te mahAtmAe manamAM kIDIo para leza paNa dveSa na UThavA dIdho. (175) je prANAMte paNa kIDI jevI pratye ya dveSa karavAnuM IcchatA nathI te niSpApa (sAvadya-tyAgI) muni bhagavaMto bIjAnI pratye aparAdha kema kare ? (176) (niraparAdhIne to te na daMDe, paraMtu aparAdhInuM kema sahana kare? to ke) pApanA phaLa (rIrava narakAdi)ne je jANatA hoya che e jinakathita mArganA ajANa ane jIvaghAtaka evA (zastrathI) ghA karanArAonI pratye paNa (drohano vicAra, mAraNA ciMtana Adi) pApa nathI karatA. (UlaTuM ahIM karuNA citave che ke "are! amAruM nimitta pAmI A bicArA pApa karI narakamAM paDaze?'). (177) tADana, prANanAtha, jUThA ALa caDAvavA, paradhana-haraNAdi ("Adi padathI bIjAnAM gupta marma ughADavA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ para upadezamALA * tivvayare u paose, sayaguNio sayasahassakoDiguNo / koDAkoDiguNo vA, hujja vivAgo bahutaro vA / / 178 / / ke ittha kareMtAlaMbaNaM, imaM tihuyaNassa accheraM / jaha niyamA khaviyaMgI, marUdevI bhagavaI siddhA / / 179 / / kiM pi kahiM pi kayAi, ege laddhIhi kehi vi nibhehiM / vajoyanuddhatAmA, havaMti orayaDamUyA II180nI vagere) eka ja vAra sevyAno ochAmAM ocho vipAka dasaguNo Ave che. (dA.ta. ekavAra mAranAro dasavAra marAya che.) (178) tyAre jo adhika utkaTaSa-aprIti hoya to (karelA ekavAranA pApanuM e draSanI mAtrA pramANe) sogaNuM, lAkhagaNuM, kroDagaNuM yA kroDAkroDa gaNuM phaLa bhogavavuM paDe, athavA ethI paNa bahutara bhogavavuM paDe che. (tethI prAyaH rAga na thAya ane emAM ya rAgadveSAdinA saMkleza na thAya e mATe apramatta rahevuM.) (179) keTalAka A viSayamAM tribhuvanamAM kyAreka ja bane evAM ati) adbhutanA AdhAra le che ke jema bhagavatI marudevAmAtA niyama (tapa-saMyamanA kaSTa dvArA deha niyaMtraNa)thI karma khapAvyA vinA mokSa pAmyA. (ema mokSa thaI jaze, tapa saMyama kaSTanuM zuM kAma che?) (180) (A AlaMbana levuM khoTuM che kemake) kyAreka koIka ThekANe koIka (vRSabhAdi vastu)ne pAmIne keTalAka (karakaMDa jevA) AzcaryabhUta pratyeka buddhatAnA lAbhavALA banyA ne koIka tevI labdhio (karma-kSayopazamAdi) rUpa nimittothI banyA. tethI enA AlaMbane pramAdI na banAya, nahitara mokSa ja na thAya.)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 upadezamALA nihiM saMpattamahanno, patthito jaha jaNo nirUtappo / iha nAsai taha pattea-buddhalacchi paDicchaMto / / 181 / / soUNa gaI sukumAlie, taha sasagabhasagabhaiNIe / tAva na visasiyavvaM, seyaTThI dhammio jAva / / 182 / / kharakarahaturayavasahA, mattagayaMdA vi nAma dammati / ikko navari na dammai, niraMkuso appaNo appA ||183 / / (181) (devAdhiSThita) ratAdi-nidhAnanI najIka Avelo jema koI nirbhAgI puruSa enI icchAvALo chatAM "niruttappo" = (enI pUjA bali AdinA) udyama vinAno A lokamAM nAza pAme che. (nidhilAbha gumAvI hAMsIpAtra bane che.) ema pratyeka buddhanA lAbhanI rAha jonAro (kintu tapa saMyamano udyama vinAno) naSTa thAya che. nidhi samAna mokSa na pAmatAM tapa saMyamanA udyama vinA sanmArgathI bhraSTa thAya che.) (182) tathA zazaka-bhazakanI bena sukumAlikA sAdhvInI (mUrNita dazAmAM saheja bhrAtRsparzanA sukhada saMvedanathI, atibhraSTAvasthA sAMbhaLIne dharmacArIe "seyaTTI' = zvetA0i = mRta na thAya tyAMsudhI. athavA zreyArthI (mokSArthI) dhArmika = yati (jIvaMta) hoya tyAM sudhI rAgAdino vizvAsa nahi karavo. (rAgAdithI DaratA rahevuM.) (183) gadheDA, UMTa, ghoDA, bela ane unmatta hAthI suddhAM vaza karAya che, mAtra nirakaMza (tapa-saMyamanA aMkuza vinAno) potAno AtmA vaza nathI karAto. (Azcarya che.)
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 upadezamALA varaM me appA daMto, saMjameNa taveNa ya / mA haM parehiM dammato, baMdhaNehiM vahehi ya / / 184 / / appA ceva dameyavvo, appA hu khalu duddamo / appA daMto suhI hoi, assi loe parattha ya / / 185 / / niccaM dosasahagao, jIvo avirahiyamasubhapariNAmo / navara dinne pasare, to dei pamAyamayaresu / / 186 // acciyavaMdiya pUia, sakkAriya paNamio mhgghvio| taM taha karei jIvo, pADei jahappaNo ThANaM / / 187 / / (184) (vAstavamAM vicAravuM ke) zreSTha e che ke mAre ja mArA AtmAnuM cAritra ane dvAdazavigha tapathI niyaMtraNa karavuM joIe jethI huM bIjAo dvArA durgatimAM (lagAmo-beDIonA) baMdhanothI ane (cAbuka-soTAdinA) mArathI damana na karA. (185) (kartavya A ja che ke, potAnA AtmAnuM damana karavuM ati jarUrI che. kemake (bAhya zatrunuM nahi paNa svIya) AtmAnuM ja damana mukela che. bAkI damana karAyela AtmA ahIM ane paraloke paNa sukhI thAya che. ' (186) (Atma-damana vinAno jIva) haMmezA rAgAdi doSathI grasta ane satata saMkliSTa adhyavasAyavALo rahe che, mAtra e(yatheSTa ceSTAne) prasaraNa apAtAM "atareSa'' = lokaviruddha. zAstra viruddha kAryo viSe (viSayakaSAyapravRtti rU5) pramAdane Acare che. (187) (pramAda zuM kare che?) jIva caMdanAdithI arcita thAya, guNa-stutithI vaMdAya, vastrAdithI pUjAya, abhutthAnAdithI satkAra pAme, mastakathI namaskAra pAme, tathA
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 55 upadezamALA * sIlavvayAiM jo bahuphalAi~, haMtUNa sukkhamahilasai / dhiidubbalo tavassI, koDIe kAgiNiM kiNaI / / 188 / / * jIvo jahAmaNasiyaM, hiyaicchiyapasthiehiM sukkhehiM / toseUNa na tIraI jAvajIveNa savveNa / / 189 / / * sumiNaMtarANubhUyaM, sukkhaM samaicchiyaM jahA natthi / evamimaM pi aIyaM, sukkhaM sumiNovamaM hoI / / 190 / / (AcAryapadavI AdithI) mahAmUlyavAna banAvAya, tyAre te mUDha jIva duSTa AcaraNa kare che ke e potAnA (AcAryapadAdi) sthAnano nAza kare che. (vaMdanAdi karanAramAM adhama tarIke niMdAya (188) (svarga mokSaparyaMtanA) bahu phaLone ApanAra mULavrata uttara guNone haNIne je (tucchavaiSayika) sukhane icche che. te viziSTa cittasthiratA vinAno bicAro kroDanA dhanathI kAkiNI(1/80rU.)ne kharIde che. (AvAne viSayothI toSa to na thAya, UlaTuM bhogothI zrama vadhe, iMdriyonI asvasthatA vadhe, kemake,). (189) saMsArI jIva "yathAmanaskRta'=ciMtita pramANe haiyAne ISTa ane prArthita (viSaya) sukho AkhA jIvana paryata paNa prApta thaye saMtoSa pAmatA nathI. (divaso, mahinAo sukho maLe to saMtuSTha thAya ja zAno?) (190) jema svapna madhya bhogaveluM sukha svapna pasAra thaI gaye rahetuM nathI. ema A paNa viSayaka sukha) vyatIta thaye svapna sukhanI jema rahetuM nathI. (kemake te tuccha che mATe ja enA para AsthA nahi karavI. nahitara)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56. upadezamALA * puraniddhamaNe jakkho, mahurAmaMgU taheva suyanihaso / bohei suvihiyajaNaM, visUrai bahuM ca hiyaeNa / / 191 / / * niggaMtUNa dharAo, na kao dhammo mae jinnkkhaao| iDDirasasAyaguruyattaNeNa, na ya ceio appA / / 192 / / * osannavihAreNaM, hA jaha jhINami Aue savve / kiM kAhAmi ahanno, saMpai soyAmi appANaM // 193 / / * hA jIva ! pAva bhamihisi, jAIjoNIsayAI bhuaaii| bhavasayasahassadulahaM pi, jiNamayaM erisaM laddhaM // 194 / / (191) zratanA kasoTI-patthara jevA (arthAta bIjAone ' svakRtanuM parIkSA sthAna evA mahAna kRtaghara, AcArya AryamuMgu paNa temaja (jihAvaza) mathurAmAM nagaranI pALa pAse yakSa thayA. je (potAnA ziSya) sAdhujanone (pachIthI) bodha Ape che, ane (potAnI avadazA mATe) dayathI bahu saMtApa pAme che. (1992) (te yakSa saMtApa kare che ke, meM gharavAsamAMthI nIkaLIne jinezvaradeva-kathita gharma ArAdhyo nahi ane Rddhi (ziSyAdi saMpatti), rasa (khATA mIThAM bhojana) ane zAtA (mulAyama zayAdinA sukha), e traNa gAthI bhAre arthAt tenA AdaravAlo banIne meM mArA AtmAne oLakhyo nahi. ' (193) (AtmAne A rIte na oLakhyo ke, hAya! zithila vihArIpaNAthI huM evo rahyo ke saghaLuM AyuSya kSINa thaI gayuM. have huM abhAgI zuM karIza? ema have to mAre mArA AtmA para zoka karavAno ja rahyo. (194) "he jIva! kheda thAya che ke tu pApI durAtmA! lAkho bhavoe paNa duSmApya AvA (aciMtya ciMtAmaNi samAna)
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 ) upadezamALA * pAvo pamAyavasao, jIvo sNsaarkjjmujjtto| dukkhehiM na niviNNo, sukkhehiM na ceva parituTTho / / 195 / / paritappieNa taNuo, sAhAro jai ghaNaM na ujjamai / seNiyarAyA taM taha, paritappaMto gao narayaM / / 196 / / jIveNa jANi visajjiyANi, jAIsaesu dehANi / thovehiM tao sayalaMpi, tihuyaNaM hujja paDihatthaM / / 197 / / jinAgama pAmIne ya eno amala nahi karavAthI bahuM seMkaDo (ekAndriyAdi) jAti ane (zItauSNAdi) yoniomAM rakhaDIza. (195) (valI) jIva (kaSAyAdi)-pramAdavaza paDI saMsAravardhaka kAryomAM rakta bane che. duHkho bhogavavA paDyA chatAM enAthI kaMTALyo nathI ! (nahitara duHkhanA kAraNomAM vAraMvAra kema pravartato rahe?) sukho ya maLyA chatAM saMtoSa pAmyo nathI (nahitara sukha maLavA chatAM adhika tRSNA kema UbhI rahe ?). ("ca" zabdathI ekSa hetuthI vimukha rahyo che.). ' (196) jo tapa saMyamamAM apramattapaNe gADha udyama na kare, to ekalA paritApa (pApa-saMtApa)thI atyalpa rakSaNa maLe. (draSTAMta tarIke) zreNika rAjA (tevA tapa saMyamanA udyama vinA) AtmaniMdA karatAM chatAM narakamAM gayA. (197) (duHkhothI bhavanirveda pAmavA A vicAra ke) seMkaDo jAtiomAM jIve jeTalA zarIro mUkyA emAMnA (anaMtamAM bhAga jeTalA) thoDA paNa zarIrothI traNe jagatamAM "paDihatya" pUrNa bharAI jAya. (Azcarya che ke to paNa jIvane toSa nathI !)
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA nahadaMtamaMsakesaTThiesu, jIveNa vippamusu / te vi havija kailAsa - merugirisannibhA kUDA ||198 / / jUDA ||118|| himavaMtamalayamaMdara-dIvodahidharaNisarisarAsIo / ahiayaro AhAro, chuhieNAhArio hojA || 199|| jaM NeNa jalaM pIyaM, ghammAyavajagaDieNa taMpi ihaM / savvesu vi agaDatalAya - natamuddenu navi hunnA 200|| pIyaM thaNayacchIraM, sAgarasalilAo hojja bahuayaraM / saMsArammi aNaMte, mAUNaM annamannANaM ||201 // 58 (198) jIve (anAdi saMsAramAM jeTalA) nakha, dAMta, mAMsa, keza, hADakA mUkyA tenAthI paNa moTA aSTApada meru parvata jevA stUpa thAya. (199) jIve bhUkhyA thaIne je AhAra vAparyo teno himavaMta parvata, malayAcala, meru parvata, dvIpo, samudro ane pRthvIo samAna rAzio karatAM adhika rAzi thAya. (200) A jIve grISmanA AtapathI abhibhUta thaIne jeTalAM pANI pIdhAM teTaluM pANI paNa A lokanA sarva kUvA, taLAva, nadI ane samudromAM (samAya evuM) nathI. (201) jenI Adi upalabdha nathI evA saMsAramAM anyAnya janmomAM thayelI mAtAonA thAnanuM dUdha je pIdhuM te (saghaLA) samudronA pANIthI paNa ati vadhAre thAya.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA pattA ya kAmabhogA, kAlamaNaMtaM ihaM sauvabhogA / apuvvaM piva mannai, tahavi ya jIvo maNe sukkhaM // 202 // jANai ya jahA bhogiDDisaMpayA savvameva dhammaphalaM / tahavi daDhamUDhahiyao, pAve kamme jaNo raNai // 203 // jANija ciMtijjai, jammajarAmaraNasaMbhavaM dukkhaM / na ya visaesu virajjai, aho subaddho kavaDagaMThI ||204|| jANai ya jaha marijai, amaraMtaMpi ha jarA viNAseI / . hu na ya vvio toyo, aho ! rahasyuM munimbArya // 20 // // 59 (202) (jIve) anaMtakALa saMsAramAM zabdAdi viSayonA bhogo meLavyA ane ene bhogavyA paNa chatAM jIva manamAM viSayasukhane jANe pUrve joyuM ja nathI evuM samaje che ! (203) jIva jANe che 'ca'=dekhe che ke ''utkRSTa zabdAdi viSayonI prApti are ! eTaluM ja zuM, badhuM ja sAruM (sugura yoga vagere) e dharmanuM phaLa che,'' to paNa gADhapaNe 'mUDha'=bhrAMta cittavALA loko pApakAryomAM rakta rahe che. (204) (guru upadezathI) jaNAya che ne (buddhithI) manamAM ya bese che ke (viSayasaMgathI) janma, jarA, mRtyuthI thatAM duHkha UbhA thAya che, to paNa (loka) viSayothI virakta nathI banatA ! (tyAre kahevuM paDe ke) aho mohanI gAMTha kevI satna baMdhAyelI che. na (205) e paNa khabara che ke maravAnuM che, ane na mare tyAM sudhImAM paNa jarAvasthA sapheda vALa, paLiyA vagere vinAza sarje che, to paNa loka (viSayothI) udvega nathI pAmatA tyAre aho ! (he vivekI jano juo ke) enuM rahasya kevuM durgama che !
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 upadezamALA dupayaM cauppayaM bahu-payaM ca apayaM samiddhamahaNaM vA / aNavakae'vi kayaMto, harai hayAso aparitaMto / / 206 / / * na ya najai so diyaho, mariyavvaM cA'vaseNa savveNa | AsApAsaparaddho, na karei ya jaM hiyaM bajjho / / 207 / / * saMjharAgajalabubbuovame, jIvie ya jalabiMducaMcale / |Syane ja nAme, pAva nIva! kimiyaM na bujjhasi / / 208 / / (206) harAmI yamarAjanuM kAMI bagADyuM nathI chatAM e bepagAne, cArapagAne bahupagA (bhramarAdi)ne ane apagA (sarpAdi)ne temaja samRddhivALAne ne nirdhanane avizrAMtapaNe (vaNathAkyo) upADe che. (207) te divasanI khabara nathI ke jyAre saue paravazapaNe (anicchAe) maravAnuM che tema chatAM paNa (jIva) AzA (manoratho)nA pAzathI baMdhAyelA Atmahita je AcaratA nathI te "vadhya:' =mRtyu mATe ja sarajAyelA che. : (208) saMdhyAnA raMga ane pANInA parapoTA samAna tathA (ghAsanA TopacA paranA) jalabiMdu samAna caMcaLa AyuSya che, temaja yuvAnI nadInA vega tulya che. (to) he pApIjIva! (A jovAchatAM) kema bodha pAmato nathI? (A bhrama prAya: ati gADha kAmarAgathI thAya che. tethI A vicAra ke,-)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 61 jaM jaM najjai asuI, lajijjai kucchaNijameyaM ti / taM taM maggai aMgaM, navaramaNaMguttha paDikUlo / / 209 // * savvagahANaM pabhavo, mahAgaho svvdospaayttttii| kAmaggaho durappA, jeNabhibhUyaM jagaM savvaM // 210 / / jo sevai kiM lahai ? thAmaM hArei dubbalo hoi / pAvei vemaNassaM, dukkhANi ya attadoseNaM // 211 / / *jaha kacchullo kacchaM, kaMDuyamANo duhaM muNai sukkhaM / mohAurA maNussA, taha kAmaduhaM suhaM biti / / 212 / / (209) je je aMga bALa vaDe paNa azuci azuddha samajAya che, ane "A gaMdu che" ema karI jenAthI lajjA pamAya che, te (strInA gaMdA) aMganI ja IcchA karAya che emAM mAtra anaMga-kAmadeva-kAmavAsanAnI vakratA ja kAma kare che. (kemake e ja kAma gaMdAmAM suMdara tarIkeno bhrama karAve che.) (210) samasta unmAdonuM utpattisthAna evo mahA unmAda koNa ? sarva doSono pravartaka koNa ? to ke durAtmA. kAmano , unmAda, jeNe AkhuM jagata vaza karyuM che. (211) (e kAmane) je seve che e zuM pAme che? (arthAt vAstava tRpti vagere kazuM ja pAmato nathI mAtra) baLa gumAve che. tethI dubaLo paDe che. temaja cittano uga ane (kSayarogAMdi) duHkho pAme che, A je pAme che, te potAnA ja vAke pAme che. (212) (vaLI) jema khasa-kharajavAvALo ene khaNato hoya tyAre e roganAM du:khane sukha mAne che, ema kAmavAsanA janita bhramavALA manuSya kAmAgninAM duHkhane sukha kahe che. (kAmavAsanA e vAstavamAM bhayaMkara roga che).
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6ra upadezamALA visayavisaM hAlahalaM, visayavisaM ukkaDaM piyaMtANaM / visayabisAinnaM piva, visayavisavisUiyA hoI / / 213 / / * evaM tu paMcahiM Asavehi, rayamAyaNittu aNusamayaM / caugaiduhaperaMtaM, aNupariyaTTati saMsAre / / 214 / / savvagaIpakkhaMde, kAhaMti aNaMtae akayapuNNA / je ya na suNaMti dhammaM soUNaM ya je pamAyati / / 215 / / * aNusiTThA ya bahuvihaM, micchaddiTTI ya meM narA ahamA / baddhanikAiyakammA, suNaMti dhammaM na ya karaMti / / 216 / / (213) zabdAdi viSayo (mAraka hovAthI) viSa che. e ja (zIdhraghAtI hovAthI) haMlAhala che. "utkRSTa' tIvra-ugra vizada'=spaSTa, lokaprasiddha, (tAlapUTAdi) viSa pInArane e vizada viSanuM ajIrNa thAya (arthAta viSa pacI na jatAM mAranAruM bane) che, ema viSayorUpI viSa sevanArane visUcikA (arjINa yAne anaMta maraNa) thAya che. (214) e pramANe jIva (pAMca Idriyo yA pAMca hiMsAdi) AzravothI samaye samaye karmara bhegI karIne pachIthI saMsAramAM cAra gatinA duHkhanI parAkASThA pAmavA sudhInA bhramaNa kare che. (215) je (jinokta) gharmane nathI sAMbhaLatA ane je sAMbhaLIne pramAda (zithilatA) kare che, te puNyahIna jIvo anaMta (saMsAra)mAM sarva gatiomAM bhaTakaNa karyA karaze. (A to gharma pAmyA chatAM anartha! kintu dharma nahi pAmelAne kevA vizeSa anartha ? to ke) (216) bahu prakAre hitazikSA kahevAyA chatAM je 'mithyAdraSTi'=buddhiviparyAsavALAnIcamanuSyoche (teto anaMta saMsAre acUka sarvagatibhramaNa karavAnA; kemake) te baddha ane
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * paMcevaujjhiUNaM paMceva ya rakkhiUNa bhAveNaM / / kammarayavippamukkA, siddhigaimaNuttaraM pattA // 217 / / * nANe daMsaNacaraNe tavasaMjamasamiiguttipacchitte / damaussaggavavAe, davvAi abhiggahe ceva / / 218 // * saddahaNAcaraNAe niccaM ujjutta esaNAi Thio / tassa bhavoahitaraNaM, pavvajjAe ya sammaM tu / / 219 / / nikAcita karmavALA hoI (hajI kadAca kevA saMyoga maLe bIjAnA AgrahathI) dharma sAMbhaLe kharA, paraMtu gharma karatA ja nathI. (dharma karanArane lAbha zo? to ke) (217) je gharma kare che, teo bhAvapUrvaka (hiMsAdi) pAMcano tyAga karIne temaja (ahiMsAdi yA sparzanAdi) pAMcanI rakSA karIne, kamarajathI mukta thayelA sarvocca siddhi gatine pAmI gayA. (218) (vistArathI jJAnAdi mukti-kAraNomAM je sthita che, teno janma mokSa mATe thAya che.) je jJAnamAM, darzanamAM, caraNamAM (anazanAdi) tapamAM, (pRthvI saMrakSaNAdi) saMyamamAM, 5 samitiomAM, 3 guptiomAM, (AlocanAdi) prAyazcittomAM, indriyonA damanamAM, utsarga mArganA anuSThAnamAM, Avazyaka apavAda mArganA anuSThAnamAM dravyAdi cAra prakAranA abhigrahomAM, (219) zraddhA sahita AcaraNamAM, sadA upayogavALo banI nirdoSa gaveSaNAmAM je rahelo hoya che eno ja mAnavajanma saMsArasAgara taravA mATe thAya che. ane pravrajyAno svIkAra paNa
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64. upadezamALA je gharasaraNapasattA, chakkAyariU sakiMcaNA ajayA / navaraM mottaNa gharaM, gharasaMkamaNaM kayaM tehiM // 220 / / ** ussuttamAyaraMto, baMdhai kammaM sucikkaNaM jIvo / saMsAraM ca pavaDDai, mAyAmosaM ca kuvvai ya / / 221 / / jai giNhai vayalovo, ahava na giNhai sarIravuccheo / pAsatthasaMgamo'viya, vayalovo to varamasaMgA / / 222 // e ja bhavataraNa mATeno samyaka che. (ahIM "darzana' kahevA uparAMta "zraddhAna' kahyuM e je na AcarI zakAya evI sAghanAo hoya enI ya zraddhA rAkhavA mATe kahyuM.) (220) (aNagAra agAra-ghara-tyAgI chatAM) je ghara marammata-gharasaMbhALamAM lAgelA hoya che, e (pRthvIkAyAdi) SakAyanA zatru che, parigrahadhArI che, ne manavacana-kAyAnI yatanA (saMyama) vinAnA che. emaNe to mAtra eka ghara mUkI bIjA gharamAM ja saMkramaNa karyuM (kahevAya. e emane mahA anartha mATe thAya che, kemake.). (221) jinAgama-nirapekSa (jinavacanathI UlaTuM) Acare (arthAtu akArya kare), e jIva gADha cIkaNA karma bAMdhe che, ane ethI bhavanA pherA vadhAre che; vaLI e mAyA mRSA ya seve che. (kemake pahelA huM "sUtrokta karIza" ema kabUlI have usUtraAcaraNamAM jAya che.) (222) (usUtra-sevI pAsatthAnA AhAra-pANI vAdi) je le to (AdhAkadi-doDa ane Agama nirapekSatAnA anumodanathI) vrata-lopa thAya ane jo na le to
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 upadezamALA * AlAvo saMvAso, vIsaMbho saMthavo pasaMgo ya / hINAyArehiM samaM, savvajiNiMdehiM paDikuTTo / / 223 / / annunnajaMpiehiM hasiuddhasiehiM khippamANo ya / pAsatthamajjhayAre, balA'vi jai vAulI hoi / / 224 / / loe'vi kusaMsaggI piyaM jaNaM dunniyacchamaivasaNaM / niMdai nirUjjamaM piya-kusIlajaNameva sAhujaNo // 225 / / zarIrane bAghA pahoMce. arepAsatthAnI vacce jaIne rahevuM e paNa vratalopavALuM che, (kemake "asaMkiliphaeNhi sama na vase muNi, caritassa ja na hANI evI jinAjJA bhaMgarUpa che) tethI zreyaskara e che ke pahelethI ja evAne bhegA ja nahi thavuM. (223) AcAra-hInonI sAthe vAtacIta, eka makAnamAM sahavAsa, manameLa-vAtavIsAmo, paricaya ane prasaMga (vastrAdi levaDadevaDa); eno samasta jinezvara bhagavaMtoe niSedha karyo che. (224) pAsasthAnI madhye rahevAmAM susAdhu balAtuM (anicchAe) paNa kusaMganA prabhAve paraspara vAtacItamAM paDe che, ne (harakhanA uchALAmAM enI sAthe) hasavuM-khIlavuM thAya che, emAM romAMca anubhave che, ethI vyAkuLa thAya che, (gharma-svairyathI cUke che.) (225) loko paNa kharAba mANasanI saMgatanA premIne dujhiyaccha"=udbhaTa veSadhArIne, ne ativyasanavALAne niMda che. (enI dhRNA kare che), ema susAdhu madhye rahevA chatAM nirudyamI (zithilAcArI)nI tathA kuzIlajanane vahAlo karanAranI sAdhujana dhRNA kare che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 upadezamALA * niccaM saMkiyabhIo, gammo savvassa khaliyacAritto / sAhujaNassa amao, mao'vi puNa duggaiM jAi / / 226 / / girisuyapuSphasuANaM, suvihiya ! AharaNakAraNavihinna / vajjeja sIlavigale, ujjuyasIle havija jaI // 227 / / osannacaraNakaraNaM jaiNo vadaMti kAraNaM pappa / / je suviiyaparamatthA, te vaMdaMte nivAraMti / / 228 / / (226) cAritranI avanAvALo haMmezA ("A mArI vAta karato haze ?' ema) zaMkAzIla rahe che, ane (gacchathI bahAra mUkAvAnA) bhayavALo rahe che, temaja bALasahita) sauthI parAbhava pAmanAro bane che, sAdhujanane amAnya bane che, ane marIne paNa(narakAdi) durgatimAM jAya che. ('puNa'=vaLI anaMta saMsArI ya bane che.). (227) (eka ja menAnA be popaTa emA eka "girizuka nAme te malecchonA saMge ucharelo, tethI apazabdo bolato, bIjo "puSpazaka' nAme te tApasonA saMgamAM ucharelo ziSTa zabda bolato.) girizuka-puSpazukanA draSTAMta ane enI kAraNavidhi jANanAra tuM he suvihita ! zIlarahita (pAsatyAdi)nA saMgano tyAga kara. ane udyata zIlavALo yatI bana. (228) mULaguNa-uttaraguNamAM zithila sAdhune suvidita munio koI (saMyamAdi) kAraNa pAmIne vaMdana kare che. (alabata te zithila muniomAM "A vaMdana levuM e amAre mahAanartha mATe che," ema) je Agama-rahasyanA sArA jJAtA che, te vaMdana karatA suvihita munione vaMdana karatAM roke che.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * suvihiyavaMdAvato, nAseI appayaM tu supahAo / duvihapahavippumukko, kahamappa na yANaI mUDho / / 229 / / * vaMdai ubhao kAlaM pi, ceiyAiM thayathUI paramo / jiNavarapaDimAgharadhUva-puSphagaMdhaccaaNujjutto / / 230 / / * suviNicchiyaegamaI, dhammammi anannadevao a puNo / na ya kusamaesu rajai, puvvAvarabAhiyatthesu / / 231 / / (229) (pote zithila chatAM) suvihita munio pAse vaMdana karAvanAro (vaMdana karatAM nahi rokanAro), potAnA AtmAne supatha-ratnatrayImAMthI bhraSTa kare che. Ama sAdhu-zrAvaka) baMne mArgathI rahita banelo te mUDha potAnA bhraSTa AtmAne kema oLakhI zakato nathI (te suvihitanuM vaMdana jhIle che?) -------------- zrAvakadharma-vidhi ----------- (230) (ahIM sudhI sAdhu dharmavidhi kahI. have zrAvaka gharmavidhi kahe che) suzrAka ubhayakALa ("ca" zabdathI madhyAhaeN paNa) jinapratimAne vaMdanA kare che. (bhaktAmarAdi) stotra bhaNe che. (bRhad devavaMdanAdimAM) thoyo bole che. ane jinavara-pratimAghara (jinamaMdira)mAM dhUpa - puSpa -kezara - vAsakSepAdi gaMdhathI pUjana karavAmAM "parama'=atyaMta udyata udyamayukta) rahe che. (231) (ahiMsAdi) dharmamAM atyaMta nizcita eka=ananya mativALo, ane (bIjA koI mithyA deva para nahi ane) bhagavAna para ja ananya zraddhAvALo hoya. "punaH'=vaLI (prazamAdi guNayukta hoya) e mithyA zAstro para rAgavALo na bane; kemake e zAstro pUrvApara-bAdhita (arthAtu aghaTamAna khaMDita) padArthone kahenArA hoya che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 upadezamALA daTTUNa kuliMgINaM, tasathAvarabhUyamaddaNaM vivihaM / dhammAo na cAlijjai, devehiM saIdaehiM pi // 232 // * caMd Dipuccha, pannuvAsaDu sAduLo savayameva / paDhai suNai guNei a, jaNassa dhammaM parikahei || 233|| daDhasIlavvayaniyamo, posaha Avassaesa akkhaliyo / mahumajjamaMsapaMcaviha-bahubIyaphalesu paDikkato ||234 || (232) (bauddha sAMkhyAdimithyAdharmavALA) kuliMgIo dvArA trasa sthAvara jIvonI (pacana-pAcanAdimAM) thatI vividha kacarAmaNa joIne, iMdro sahita devo vaDe paNa (sarvajJokta samasta jIvarAzinI sUkSmatAthI rakSAne upadezanArA) jaina dharmathI calAyamAna thato nathI. (to manuSyothI to calAyamAna thAya ja zAno ?) (233) sAdhuone satata (eka divasanA aMtara vinA niraMtara mana-vacana-kAyAthI) vaMdana kare, saMdehanA nirAkaraNa pUche, pAse rahIne upAsanA kare, sUtrone bhaNe, eno artha sAMbhaLe, sUtrArthanuM guNana-parAvartana kare, ('ca' zabdathI enA para ciMtana kare), lokone dharma upadeze, (svayaM bodha pAmelo bIjAne paNa bodhavALA kare.) (234) zIla-sadAcAromAM ddaDha citta praNidhAna rAkhe, aNuvrato tathA bIjA niyamo pALavAmAM ya niSmakaMpa hoya, (AhAra-za2I2-satkArAdi tyAganA) pauSadha tathA Avazyaka (sAmAyika pratikramaNAdi nityakRtyo)mAM koI aticAra na seve, magha -madirA -mAMsa pAMca prakAranA (vaDa
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * nAhammakammajIvI, paccakkhANe abhikkhaNujutto / savvaM parimANakaDaM, avarajjai taM pi saMkaMto / / 235 // * nikkhamaNa-nANa-nivvANa-jammabhUmIu vaMdai jiNANaM / na ya vasai sAhujaNavirahiyaMmi dese bahuguNe'vi / / 236 / / AdinA) phaLathI tathA bahubIja (vaMgaNAdi) phaLathInivRtta hoya (enA tyAgavALo hoya.) (235) (aMgAra karmAdi) bahu pApakarmothI AjIvikA na calAve. paccakakhANa levAmAM satata utsAhavALo rahe, (vAtavAtamAM paccakhANano prema hoya. vaLI dhanadhanyAdi) sarvamAM parimANa karI rAkhe. (ema chatAM kadAca kyAreka kyAMka) aparAdha (doSa) thaI jAya to (tarata AlocanA-prAyazcittathI) enAthI saMkrAMta thato cAle, (khasIne niraticAra zubha yogamAM lAgI jato cAle.) athavA "saMketono bIjo artha zaMkA pAmato yAne "bhaya pAmato' arthAtu moTA pApasthAna to dUra paNa kuTuMbAdi arthe je dhAnyAdinI rasoI Adi karavuM paDe emAM hetu-hiMsAne lIdhe paDatAM alpa karmabaMdhathI paNa bIto rahe. (236) jinezvara bhagavAnanA dIkSA-kevaLajJAnanirvANa tathA janmanI (kalyANaka) bhUmione vaMdana kare ane (surAjya, sujala, dhAnya samRddha ityAdi) bahu guNabharyA paNa sAdhumahAtmAothI rahita dezomAM vasavATa na kare. (kemake emAM mAnavajanmanA sArabhUta dharma-kamAIne hAni pahoce.)
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 7) upadezamALA paratitthiyANa paNamaNa-ubbhAvaNa-thuNaNa-bhattirAgaM ca / sakkAraM sammANaM, dANaM viNayaM ca vajjei / / 237 / / * paDhamaM jaINa dAUNa, appaNA paNamiUNa pArei / asai ya suvihiyANaM, bhuMjei kayadisAloo / / 238 / / * sAhUNa kappaNijaM, jaM navi dinnaM kahiM vi kiMciM tahiM / dhIrA jahuttakArI, susAvagA taM na bhuMjaMti / / 239 / / (237) mithyAdraSTi bauddhAdi sAdhune zirathI praNAma, bIjAo AgaLa emanA guNavarNanarUpa uddabhAvana, ane emanI stavanA tathA e kuguruo para hArdika bhaktirAga, vastrothI satkAra, vaLI) emane vaLAvA javA ke anusaravAdirUpa sanmAna ane emanA caraNa dhovAdhirUpa vinaya karavAnuM varje. (238) (vaLI zrAvaka) pahelAM munione supAtradAna karIne pachI pote namaskAra karavApUrvaka bhojana kare che. ("ca' zabdathI vastrAdi paNa munine vahorAvavA pUrvaka vApare.) kadAca suvidita munio na maLe to dizAloka karIne arthAt "A avasare munio maLe to mArA para upakAra thAya" ema bhAvanApUrvaka cAre bAju najara nAkhe ke munio dekhAya che?) (239) sAdhune khape evuM je kAMI azanAdi koIka evA sthAne ke samaye thoDuMka paNa na ApI zakAyuM hoya to suzrAvako ene vAparatA nathI; kemake e sattvazALI ane vihita anuSThAnamAM tatpara hoya che. (guru mahArAje na vAparyuM e mArAthI na ja vaparAya emAM sattva joIe. zrAvaka mATe vihita anuSThAna A, ke tapayogya A uttama bhavamAM na chUTake karavuM paDatuM bhojana muninA pAtre pADIne ja vApare.)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA vshiisynnaasnnbhtt-paannbhesjjvtthpttaaii| jaivi na pajjattadhaNo, thovAvi hu thovayaM dei / / 240 / / saMvaccharacAummAsiesu, aTTAhiyAsu a tihIsu / savvAyareNa laggai, jiNavarapUyAtavaguNesu / / 241 / / * sAhUNa ceiyANa ya paDiNIyaM taha avaNNavAyaM ca / jiNapavayaNassa ahiyaM, savvatthAmeNa vAreI / / 242 / / virayA pANivahAo, virayA niccaMca aliyavayaNAo / virayA corikkAo, virayA paradAragamaNAo ||243 / / (240) (zrAvaka pote) kadAca evA pUratA dhanavALo na hoya to ya mukAma, saMthArAdi zayana, bAjoTha Adi Asana, bhojana-pANI, auSadha, vastra-pAtrAdi, (Adi padathI kAMbala vagere) thoDAmAMthI paNa thoDuM supAtramAM de ('pAtramAM na dIdheluM na vaparAya" e niyama) (241) sAMvatsarika-cAturmAsika parvomAM, caitrI Adi aDhAIomAM, parvatithiomAM, jinezvara bhagavAnanA pUjana, upavAsAdi tapasyA, tathA jJAnAdi guNomAM haiyAnA pUrA Adara bahumAnathI lAgI jAya che. (242) munionA, tathA maMdira ke mUrtionAM pratyenIko (mudra upadrava karanArAo)ne tathA emanA niMdakone temaja jinazAsananuM ahita karanArAone samasta zakti (yAvat prANArpaNa)thI aTakAve che. kemake e mahaudayanuM kAraNa che.) (243) (have zrAvakanA vizeSa karIne guNomAM) skUla jIvahiMsAthI virAma pAmelA, haMmezA sthUla asatya vacanathI
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 upadezamALA * virayA pariggahAo, aparimiAo annNttnnhaao| bahudosasaMkulAo, narayagaigamaNapaMthAo / / 244 / / * mukkA dujaNamittI, gahiyA guruvayaNasAhupaDivattI / ... mukkA paraparivAo, gahio jiNadesio dhammo // 245 / / virata, sthUla corIthI virata ane parastrIgamanathI virAma pAmelA. (244) (zrAvaka parigraha parimANavrata dvArA) aparimita parigrahathI virAma pAmelo hoya. (kemake aparimita parigraha e) (1) anaMtatRSNA bharyo che, (2) bahu doSathI vyApta che, ane (3) narakagati - gamanano upAya che. (parigrahamaryAdAnuM vrata na hoya to (1) pAse parigraha na hovA chatAM aMtaramAM aparimita parigrahanI anaMta amApa tRSNA beThI che. vaLI (2) e rAjA-cora AdinA upadravonuM nimitta hoI zArIrika-mAnasika kaI saMtApa saMklezAdinuM kAraNa banavAthI bahu doSothI vyApta che. temaja (3) eTalA ja mATe ugra saMkalezakArI e aparimita parigraha narakagati-gamanano upAya bane che. Ama anaMta tRSNAvALA aparimita parigrahathI virata, bahudoSa vyApI amita parigrahathI virata, tathA narakagati-gamanahetu amita parigrahathI "virata" ema anekavAra "virata kahyuM te viratinI vicitratA samajAvavA kahyuM.) (245) (uttama zrAvako vaDe) durjananI maitrI (saMga) tyakta hoya che. guru (tIrthakara gaNadharAdi)nAM vacanono "sAhu - paDivI" = suMdara svIkAra (pratijJA - pAlana) karAyelo hoya che. bIjAno avarNavAda karAto nathI, ane jinabhASita (vrata-bhakti Adi) dharma grahaNa karAyelo hoya che.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ Da upadezamALA tavaniyamasIlakaliyA, susAvagA je havaMti iha suguNA / tesiM na dullahAI, nivvANavimANasukkhAiM // 246 / / sIijja kayAi guru, taM pi susIsA suniuNamahurehiM / magge ThavaMti puNaravi, jaha selaga-paMthago nAyaM / / 247 / / dasa dasa divase divase, dhamme bohei ahava hiayare / iya naMdiseNasattI, tahavi ya se saMjamavivattI / / 248 / / kalusIkao a kiTTIkao a, khayarIkao maliNio / kammehiM esa jIvo, nAUNa ci mujjhai jeNa / / 249 / / (246) e pramANe jaina-zAsanamAM tapa-niyama-ziyaLathI saMpanna je uttama zrAvako saguNI hoya che, teone mokSanAM ke svarganA sukho durlabha nathI. (sadupAyamAM pravRttane kAMI paNa asAdhya nathI.) (247) (karmodayane vaza thaI) kadAca gura zithila (pramAdI) thAya to tene paNa uttama ziSyo atinipuNa (sUkSma) buddhipUrvakanAM madhura (vacano kahI tathA sukhada pravRtti)thI punaH jJAnAdirUpa sanmArge caDhAve che. jemakeA viSayamAM zailaka AcArya paMthakaziSya draSTAntabhUta che, (AgamajJAtA guru paNa zithila) bane ? hA, jANakArane paNa karmanI vicitratA mahA anartha sarje che. dA. ta., (248) pratidina dasa dasane athavA tethI paNa adhikane pratibodha karI (cAritra) dharmamArgamAM joDe che, e naMdISeNamAM zakti hatI, tathApi teonA cAritrano nAza thayo! (249) (mULa svarUpe nirmaLa paNa) A jIvane karma baMdha dvArA (mATIthI pANInI jema) kaluSita karyo; (nidhattithI) karmo AtmapradezonI sAthe ekameka maLI jaIne kITTIbhUta karyo.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 upadezamALA kammehiM vajasArovamehiM, jaunaMdaNo vi paDibuddho / subahuM pi visUraMto, na tarai appakkhamaM kAuM / / 250 / / vAsasahassaM pi jaI, kAUNaM saMjamaM suviulaM pi / aMte kiliTThabhAvo, na visujjhai kaMDarIuvva / / 251 / / appeNa vi kAleNaM, kei jahAgahiyasIlasAmaNNA / sAhaMti niyayakajjaM, puMDariyamahArisi vva jahA / / 252 / / (suvarNamAM raja bhaLelI hoya tema). (nikAcanAthI) kameM jIvane khajurI karyo (guMdaramAM bhaLeluM guMdara dravya sAthe ekarasa bane tema); ane (dhRSTatAthI) malina karyo, (dhULavALA zarIranI jema dA.ta. 11-12-13 me guNaThANe) karma-kaluSita thavAnuM kAraNa jIva tattvane jANavA chatAM mohodaye muMjhAya che. (250) (karma-viTaMbaNA kevI? ke nemanAtha prabhuthI) sArI rIte bodha pAmela yaduputra-viSNu paNa seMkaDo vAra manamAM kheda karatAM chatAM vajasamAM kaThora karmothI AtmakalyANa karavA (virati levA) zaktimAna na thayA! (251) (kliSTa karmonI viSamatA evI che ke) muni eka hajAra varSo sudhI ati dIrgha cAritra pALIne paNa aMte (karmodayathI) saMkSiNa pariNAmI thayelo, kaMDarIkanI jema, zuddha pariNAmavALo thato nathI. (2para) (tyAre kliSTa karma na hoya evA mahA sattvazALI) keTalAka AtmAo jevAM "zIla'=mahAvrata svIkAryA te pramANe (yathArtharUpamAM pAlana karIne) prApta zramaNapaNAnA hisAbe alpakALamAM ja puMDarika maharSinI jema potAnA prayojanane siddha kare che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 75 kAUNa saMkiliTuM sAmaNNaM, dullahaM visohipayaM / sujjhijjA egayaro, karija jai ujjama pacchA // 253 / / ujjhijja aMtari cciya, khaMDiya sabalAdau vva hujja khaNaM / osanno suhalehaDa, na tarijja vva paccha ujjamiuM / / 254 / / avi nAma cakkavaTTI, caijja savvaM pi cakkavaTTisuhaM / na ya osannavihArI, duhio osannayaM cayai // 255 / / (2pa3) pahelAM sAdhutAne saMklezavALuM (dUSita) karIne pAchaLathI AtmAne vizuddhi sthAna prApta karAvavuM durlabha che. chatAM "ekatara: =koIka (karma-vivara maLavAthI) pAchaLathI jo udyama kare to punaH vizuddhi prApta karI zake che. (paraMtu udyama vinA nahi. mATe AtmArthIe cAritramAM pahelethI ja dUSaNa na lAgavA devuM. kemake cAritra Ama duSkara che.). (254) cAritra (grahaNa karIne) vacce ja choDI de yA ekAda vratanuM khaMDana kare, nAnA nAnA ghaNA aticArothI cAritrane zabala (kAbaracitaruM) kare, athavA "Adi'-padathI cAritrane taddana choDI de, tethI avasagna (zithila sAdhu) viSayasukhamAM laMpaTa banI gaelo pachIthI cAritramAM udyama karI zakato nathI. (255) hajI cakravartI cakrIpaNAnA (cha khaMDa Adi) sarva sukhone tajI de che, paNa zithila-vihArI duHkhI thAya to paNa zithilatAne choDI deto nathI! (kemake mohaparavaza banI gayo che.)
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 upadezamALA narayattho sasirAyA, bahu bhaNaI jehalAlaNAsuhio / paDio mi bhae bhAua ! to me jAeha taM dehaM / / 256 / / ko teNa jIvarahieNa, saMpayaM jAieNa huja guNo ? | jai'si purA jAyaMtI, to narae neva nivaDato / / 257 / / jAvA''u sAvasesaM, jAva ya thovo'vi asthi vavasAo / tAva karijjappahiyaM, mA sasirAyA va soihisi / / 258|| (256) narakamAM rahelo zaziprabharAjA (dharma karI deva thayela) potAnA bhAIne bahu prakAre kahe che ke "he bhAI ! pUrvanA zarIranA lAlanapAlanathI AnaMda maMgaLa mAnato huM (narakathI udbhavatA) bhayamAM paDyo chuM. mAre mArA te zarIrane kaSTo de; (jathI A naraka duHkho maTe) (257) (tenA uttaramAM tenA bhAI sUraprabha rAjA kahe che ke, "jIvarahita banelA te zarIrane have vartamAnamAM kaSTa devAthI zo lAbha thAya ? jo pahelAM jIvatAM) te zarIrane (tyAga-tapa-parisahonA) kaSTa ApyAM hota, to tuM narakamAM ja na paData. (258) (mATe he ziSya !) jyAM sudhI AyuSya (kAMI paNa) bAkI che, jyAM sudhI thoDo paNa (vyavasAya) cittano utsAha che, tyAM sudhI Atmahitakara sAdhanA karI le; jethI zazI prajarAjAnI jema pAchaLathI bhaviSyamAM zoka karato na bese. (dharma na karanAro pastAya che. eTaluM ja nahi paNa.).
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA ghittaNa vi sAmaNNaM, saMjamajogesu hoi jo siDhilo / paDai jaI vayaNijje, soai a gao kudevattaM / / 259 / / succA te jialoe, jiNavayaNaM je narA na yANaMti / succANa vi te succA, je nAuNaM navi kareMti / / 260 / / dAveUNa dhaNanihiM, tesiM uppADiANi acchINi / nAUNa vi jiNavayaNaM, je iha vihalaMti dhammadhaNaM / / 261 / / ThANaM uccaccayaraM, majjaM hINaM ca hINataragaM vA / jeNa jahiM gaMtavvaM, ciTThA vi se tArisI hoI / / 262 / / (259) sAdhu dharma svIkArIne paNa je saMyama (mahAvrato) ne yogo (tapa-svAdhyAya-AvazyakAdi)mAM pramAdI bane che, te sAdhu A bhavamAM nindAnuM pAtra bane che. ane halakuM (kibliSikAdi) devapaNuM pAmIne tyAM (dIrghakALa) zoka kare che (ke hAya ! me maMdabhAgIe kevo pramAda karyo !) (260) A "jIvalokamAM jagatamAM teo zocanIya che ke jeo (viveka zUnyatAthI) zrI jinavacanane jANatA nathI. zocanIyothI paNa vadhAre zocanIya to te che ke jeo jinavacana jANIne paNa teno amala karatA nathI. (261) jeo zrI jinavacanane jANIne paNa ahIM (ene na sevIne) dharma-dhanane niSphaLa kare che, teone (dave) dhanano ratnAdi bharelo nidhi batAvIne (te bicArAnA) netro ukhADI lIdhAM che! (aMdha banAvyA che !) (22) (e doSa teonI karaNIno che, ane) sthAna to jagatamAM svargarUpa ucca, mokSarUpa ati ucca, manuSyabhavarUpa madhyama, tiryaMcagatirUpa nIca, athavA narakagatirUpa ati nIca
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 upadezamALA jassa gurummi paribhavo, sAhUsu aNAyaro khamA tucchA / dhamme ya aNahilAso, ahilAso duggaIe u / / 263 / / sArIra-mANasANaM, dukkhasahassANa vasaNaparibhIyA / nANaMkuseNa muNiNo, rAgagaiMdaM niraMbhaMti / / 264 / / suggaimaggapaIvaM, nANaM ditassa hujja kimadeyaM ? | jaha taM puliMdaeNaM, dinnaM sivagassa niyagacchi / / 265 / / hoya che, paraMtu jene je sthAne ke je kALamAM bhaviSyamAM javuM hoya che tene karaNI paNa (tevI) tene anurUpa hoya che. (e karaNI kevI ? to ke) (263) je (jaDamati jIva) dharmaguruno parAbhava-apamAna kare che, sAdhuono je Adara karato nathI, jenAmAM kSamA nathI yA tuccha (svalpa) che ane jene zruta cAritradharmanI abhilASA nathI, tenI abhilASA (paramArthathI) durgatinI ja che. (tAtparya, tevI ceSTAthI te durgati icchI rahyo che. ethI UlaTuM) (264) zArIrika ane mAnasika hajAro duHkhonI pIDA-AphatathI bhaya pAmelA munio jJAnarUpI aMkuzathI rAgarUpI udbhukha gajendrane (enA para AkramaNa karI) nigRhita kare che (tAtparya rAga e bhavahetu che, bhava duHkhAtmaka che. tethI bhavanA bhIru tenA hetubhUta rAgane ja pahelethI toDe che.) (265) (rAganigraha samyajJAnathI thAya mATe) zreSTha gati mokSanA mArgane dIpakanI jema prakAzanArA samyajJAna ApanArA gurune badalAmAM zuM ApavA yogya nathI? arthAta prANa paNa ApI devAya ! jemake te (zivanI bhakta) eka bhille (zivanA mUrtinuM eka netra ukhaDI gayeluM joI) potAnuM netra ukheDIne te mUrtine coDhI
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 mAtarika racaMDALa Dhakavita) vine upadezamALA siMhAsaNe nisaNNaM, sovAMga seNio naravariMdo / vijjamaggai payao, ia sAhujaNassa suaviNao // 266 / / vijAe kAsavasaMtiAe dagasUaro siriM patto / paDio musaM vayaMto, suaniNhavaNA ia apatthA // 267 / / sayalammi vi jialoe, teNa ihaM ghosiyo amaaghaao| ikkaM pi jo duhattaM, sattaM bohei jiNavayaNe // 268 / / dIdhuM. (ema jJAnadAtA pratye mAtra bAhya bhakti nahi, paNa AMtarika bahumAna dharavuM joIe.) (266) caMDALane sihAsane besADIne zreNikarAjAe enI pAse) "prayataH" vinayapUrvaka vidyAnI prArthanA karI. e pramANe sAdhujane zrutajJAnano (zrutadAtAno) vinaya karavo joIe. (Ama chatAM guruno apalArpa karanAra durbuddhi zuM pAme? to ke,) (267) koI kAzyapahajAmanI pAsethI meLavelI vidyA dvArA koI udaka zUkare=jaLabhUMDe (nitya snAnakArI tridaMDike AkAzamAM tridaMDa addhara rAkhI) pUjA-lakSmI meLavI. (koIe vidyA kayAMthI maLI ema pUchatAM teNe hajAmane badale himavaMtavAsI yogI pAsethI" ema) asatya uttara ApatAM, (tano tridaMDa AkAzamAMthI nIce) paDyo. zrutano apalApa e vidyAnuM kupathya che. (kemake guruno apalApa e zrutano apalApa che.) (268) (guru ATalA badhA pUjya kema? to ke, "Iha =A jagatamAM te bodhadAtA gurue sakaLa cauda rAjalokamAM "a-mArinI ghoSaNA karI ke je guru eka paNa duHkha pIDita jIvane zrI jinavacananA viSayamAM bujhave che. (kemake bujhelo jIva
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2O upadezamALA sammattadAyagANaM duppaDiAraM bhavesu bahuesu / savvaguNameliyAhi vi, uvayArasahassakoDIhiM / / 269 / / sammattaMmi u laddhe, ThaiAI narayatiriagArAI / divvANi mANusANi a, mokkhasuhAI sahINAI / / 270 / / kusamayasuINa mahaNaM, sammattaM jassa suTThiyaM hiye| tassa jagujoyakaraM, nANaM caraNaM ca bhavamahaNaM / / 271 / / sarvavirati pAmIne jIvanabhara mATe tathA mukta thayA pachI sarva kALa mATe sarva jIvone abhayadAtA bane che.) (269) ghaNA bhavo sudhI "savvaguNa meliyA" dviguNa triguNa yAvatu anaMtaguNA upakAro kroDo-hajAra vAra karavA chatAM (viziSTa dezanAthI) samakita pamADanArA (garanA upakAra) no pratyupakAra karI zakAto nathI. (badalo vaLAto nathI.) (270) (kAraNa ke, samyakta prApta thayethI (pUrve AyuSya na bAMdhyuM hoya to) naraka tiryaMcagatinAM bAraNAM baMdha thAya che, ane devabhavanAM, manuSyabhavanAM tathA aMte mokSanA paNa sukho svAdhIna thAya che. (samyatvathI anaMtA mokSa-sukho svAdhIna kema? to ke) (ra71) mithyA zAstronA zravaNane (zravaNajanita mithyAtvane) toDI nAkhanAruM samyakta jenA ddhayamAM susthira thayuM che, tene jagata-udyotakara jJAna (kevaLajJAna) ane saMsAra-nAzaka (sarvasaMvararUpa) cAritra (pragaTa thAya) che. (Ama kahIne sUcavyuM ke samyakta hoya to jJAnacAritra te bhave ke bhavAMtare avazya saMsAra-nAzaka bane che. traNeya jarUrI che, e kahe che,).
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA suparicchiyasammatto, nANeNAloiyatthasabbhAvo / nivvaNacaraNAutto, icchiyamatthaM pasAhei / / 272 / / jaha mUlatANae paMDuraMmi duvvannarAgavaNNehiM / vIbhacchA paDasohA, iya sammattaM pamAehiM / / 273 / / * naraesu suravaresu a, jo baMdhai sAgarovamaM ikkaM / paliovamANa baMdhai, koDisahassANi divaseNaM / / 274 / / (272) suparIkSita (arthAta atidraDha) samyaktavALo, jJAnathI "artha-sadubhAva' yAne jIvAditatvonA bodhavALo, ane 'nivarNa' =niraticAra cAritravALo, e icchita artha (mokSa)ne sAdhe che. (273) jema koI vastranAM taMtuo mULamAM sapheda chatAM pAchaLathI enA para kharAba raMganAM varSo lAge to tethI vastranI zobhA bagaDe, tema samyakatva (prAraMbhamAM nirmaLa chatAM pazcAta) kaSAyAdi pramAda lAge to tethI e malina thAya che. e pramAdI atyaMta avicArI kAryakArI che, kemake samyakatva avazya vaimAnikAyu-baMdhaka hovAthI thoDA pramAdathI ghaNuM gumAve che te A rIte,) (ra74) (je so varSanA AyuSyamAM) pramAdathI nArakIno eka sAgaropama jeTalo ane apramAdathI devagatino eka sAgaropama jeTalo baMdha karato hoya, te eka divasanA apramAdathI hajAro-kroDa palyopamo devalokano ane eka divasanA pramAdathI hajAro-kroDa palyopamo nArakIno baMdha kare che. so varSanA divasothI sAgaropamane arthAt 10 koTAkoTi
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 upadezamALA paliovamasaMkhijjaM, bhAgaM jo baMdhaI suragaNesu / divase divase baMdhai, sa vAsakoDI asaMkhijjA / / 275 / / * esa kamo naraesa vi, buheNa nAUNa nAma eyaMpi / dhammami kaha pamAo, nimesamittaMpi kAyavvo // 276 / / divvAlaMkAravibhusaNAI, rayaNujjalANi ya dhraaiiN| rUvaM bhogasamudao, suralogasamo kao ihayaM ? ||277 / / palyopamone bhAga detAM hajAro-kroDa palyopama thAya che. emAM pramAdathI narakano ane apramAdathI svargano baMdha thAya che. to eka ja divasanA pramAdathI keTaluM gumAve ?). (275) (ema, je so varSanA apramAdathI palyopamanA saMkhyAmAM bhAga jeTalo devagatino baMdha karato hoya te pratidina asaMkhyAta kroDa varSo jeTalo baMdha kare che. (so varSanA divasothI palyopamanA saMkhyAmAM bhAgane bhAga detAM teTalAM thAya.) (276) e ja krama narakanA baMdha mATe paNa che, (arthAt pramAdathI narakanA so varSanA palyopamanA saMkhyAtamAM bhAga jeTalA baMdhanA hisAbe pratidina pramAdathI asaMkhya kroDa varSano baMdha kare) buddhimAna puruSa (A gaNita) samajIne durgatinivAraka dharmamAM (palaka) kSaNa mAtra paNa pramAda kema kare? (ra77) siMhAsana chatra vagere) divya zaNagAro, (mugaTa-hAra kuMDala vagere) divya AbharaNo ane ratothI prakAzamaya devatAI dharo (vimAno-bhavano), tathA ati adbhuta sauMdarya ane (nirupama divya zabdAdi) "bhoga" = viSaya " samRddhi (davaloka) samI ahIM mRtyulokamAM kyAMthI lAvavI? (je
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * devANa devaloe, jaM sokkhaM taM naro subhaNio'vi / na bhaNai vAsasaeNa vi, jassa'vi jIhAsayaM hujjA ||278 / / naraesu jAiM aikakkhaDAi~ dukkhAIM prmtikkhaaiN| ko vaNNehI tAI? jIvaMto vAsakoDI'vi ||279 / / kakkhaDadAhaM sAmali-asivaNaveyaraNipaharaNasaehiM / jA jAyaNAu pAvaMti, nArayA taM ahammaphalaM // 280 / / e ahIM nathI, to ThIkarA jevA sukhamAM rAcI dharma kAM gumAvavo?) (278) devalokamAM devone je sukho hoya che te kuzaLa vaktA manuSya, jene so jIbha hoya, te eka so varSa sudhI (varNavavA bese, to paNa) na varNavI zake. (kemake e sukho eTalA badhA amApa hoya che ! ethI UlaTuM,) (279) narakomAM je (zArIrika) ati kaThora ane (mAnasika) ati tIkSNa duHkho (bhogavavAnA) hoya che, tene eka kroDa varSanA AyuSyavALo paNa jIvana paryaMta varNave chatAM koNa pUrNa varNavI zake ? (kemake e duHkho aparimita hoya che. have gAthA 287 sudhI cAre gatinA duHkha kahe che.) (280) narakomAM nArako (tIvra agninA) AkarA dAha, zAlmalI vana ane asipatravana, vaitaraNI nadI ane seMkaDo zastrothI je pIDAo pAme che, te adharma (pApakAryo)nuM phaLa che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja upadezamALA tiriyA kasaMkusArA-nivAyavahabaMdhamAraNasayAI / navi ihayaM pAveMtA, parattha jai niyamiyA huMtA / / 281 / / * AjIvasaMkileso, sukkhaM tucchaM uvaddavA bahuyA / nIyajaNasiTTaNA vi ya, aNiTThavAso a mANusse / / 282 // cAraganirohavahabaMdha-rogadhaNaharaNamaraNavasaNAI / maNasaMtAvo ajaso, niggovaNayA ya mANusse / / 283 / / ciMtAsaMtAvehi ya, dariddarUAhiM duppauttAhiM / laDuNa'vi mANussaM, maraMti keI suniviNNA / / 284 / / (281) tiryaMco je "kasa"=cAbuka. aMkuza, ane Aro(paroNA)nA seMkaDo mAra, "vaha'=(seMkaDo lAThInA) prahAro, doraDA vagerenA baMdhano ane prANaghAtaka mAra pAme che, te pUrvabhavamAM jo niyamavALA (dharmI) banyA hota, to A (tiryaMcanA) bhavamAM na pAmavA paData. (282) manuSya bhavamAM jIvanabhara saMkleza (citta asamAdhi) viSaya-sukha te mAla vinAnuM (cora vagerethI) upadravo ghaNA, jevA tevA nIca mANasonA Akroza vacano ane aniSTa sthAne vasavATa hoya che. (283) vaLI jelamAM purAvuM vaha'= zastrAdinA prahAro paDavA, doraDAM vagerenAM baMdhano, (aneka prakAranA) rogo, dhana-mAla lUMTAvA, mAraNAMtika saMkaTo, cittanA saMtApa, apayaza ane (aneka jAtanI) vagovaNI-viTaMbaNAo, e manuSyabhavamAM duHkho hoya che. manuSya bhavamAM zArIrika-mAnasika duHkho puSkaLa e batAvavA punarukti doSa nahi gaNIne kahe che,-) (284) (kuTuMba AdinA bharaNa-poSaNanI) ciMtA (corI vageranAM cora AdithI thatA) saMtApa, nirdhanatA (khAMsI Adi)
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa upadezamALA devA vi devaloe, divvAbharaNANuraMjiyasarIrA / jaM parivaDaMti tatto, taM dukkhaM dAruNaM tesiM / / 285 / / taM suravimANavibhavaM, ciMtiya cavaNaM ca devlogaao| aibaliyaM ciya jaM navi, phuTTai sayasakkaraM hiyayaM / / 286 / / * IsAvisAyamayakoha-mAyAlobhehiM evamAIhiM / devA'vi samabhibhUyA, tesiM katto suha nAma ? ||287 / / rogo vagere pUrvakRta duSTa karmonA udayathI (evAM AkarAM hoya che ke) tenAthI atyaMta kaMTALelA koI koI to uttama manuSya bhava pAmIne paNa (akALe) mare che. (ApaghAta kare che.) (285) devalokamAM devatAI AbharaNothI suzobhita zarIravALA devo paNa je devalokathI (garbhanI azucimAM) paDe che, te duHkha teone(devalokanA sukha karatAM ya) ati dAruNa hoya che. (286) te (pUrvokta) devavimAnanA vaibhavano ane devalokathI patanano khyAla karIne paNa hRdaya zatakhaMDa thaIne phUTI jatuM nathI tyAre e hRdaya kevuMka atyaMta niSphara-kaThora ! (287) devo paNa IrSyA, viSAda, mada, krodha, mAyA ane lobha, vagere" (eTale ke harSa, zoka, dInatAdi citta vikAro)thI parAbhava pAmelA (vaza thayelA) che. teone vaLI sukha hoya ja kyAMthI? (tAtparya teone sukhanI saMbhAvanA paNa nathI.)
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86. upadezamALA * dhammapi nAma nAUNa, kIsa purisA sahati purisANaM? sAmitte sAhINe, ko nAma karija dAsattaM ? ||288|| * saMsAracArae cArae vva AvIliyassa baMdhehiM / uvviggo jassa maNo, so kira Asannasiddhipaho / / 289 / / * AsannakAlabhavasiddhiyassa, jIvassa lakhkhaNaM iNamo / viyasasuhesu na rajjai, savvatthAmesu ujjamai / / 290 / / (288) (mATe evA evA du:kha bharelA saMsAranA ucchedaka sarvajJa-kathita) dharmane oLakhIne paNa mANaso anya mANasonI rAha ja zA mATe jotA haze? (ke e bhava kSaya karI rahelA puruSo amane upakAra kare pachI ame dharma karazuM? tatvajJa puruSa evI AzAe vilaMba na kare.) svAmipaNuM svAdhIna hoya to dAsapaNuM koNa kare? (289) jelanI jema saMsArarUpa kedakhAnAmAM karmamaya baMdhanothI pIDAvAne lIdhe (arthAtu baMdhano pIDArUpa lAgIne) jenuM mana trAsa pAmI gayuM hoya ke kyAre AmAMthI chUTIza') ene mokSamArga najIka che. kira'= kila'=ema Apta puraSo kahe che. (290) najIkanA kALamAM saMsAramAMthI jenI siddhi=mukti thavAnI hoya tevA jIvanuM A lakSaNa che ke te viSaya-sukhomAM Asakta na thAya. ane (mokSa-sAdhaka tapasyAdi) sarva sthAnomAM udyama kare. (viziSTa saMghayaNa zArIrika baLa vinA gharma zI rIte thAya ? ema bacAva nahi karavo; kemake).
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA hujja va na va dehabalaM, dhiimaisatteNa jai na ujjamasi / acchihisi ciraM kAlaM, balaM ca kAlaM ca soaMto / / 291 / / laddhilliyaM ca bohiM, akarito'NAgayaM ca ptthito| annaM dAI bohiM, labmihisi kayareNa mulleNa? ||292 / / saMghayaNakAlabaladUsamArUyAlaMbaNAI cittaNaM / savvaM ciya niyamadhuraM, nirujjamAo pamuccaMti / / 293 / / (291) zArIrika baLa ho ke na ho, to paNa "vRti'= manaHpraNidhAna (manano pAko nirdhAra), "mati'=buddhi, ane sattva =(cittanI sthiratA) sthitaprajJatAthI jo tuM dharmamAM udyama nathI karato to tuM dIrghakALa zarIra baLa ane duSama kALano zoka karato besI rahevAno. (kintu samajI rAkha, zokathI bacAva-rakSaNa nahi maLe, ne dInatAnI vRddhi thaze. mATe maLela sAmagrI-baLa vagerethI zakya gharmano udyama karI ene saphaLa karavA.) (292) ("bhavAMtare jainadharma ane sAmagrI pAmI dharma sAdhanA karIza" A vicAra khoTo che; kemake) vartamAnamAM maLelI bodhi'=jina dharmanI prAptine (sadanuSThA nathI) je saphaLa karato nathI ane bhaviSya mATe bodhinI mAgaNI kare che, to (he mUrkha !) te bIjI (bhAvInI) bodhine tuM kyAM mUlyathI meLavIza? (bodhilAbhane sadanuSThAnathI amalI karavAmAM zubha saMskAra UbhA thAya che, e bhavAMtare bodhilAbha mATe mUlya rUpa bane che. e saMskAra vinA to zI rIte bodhi meLave ?) (293) (pramAdI jIvo "zuM karIe?) saMghayaNa baLa nathI, duSkALa ke pAMcamAM ArAno kALa che (vairya ochuM hoI) mAnasika
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 upadezamALA kAlassa ya parihANI, saMjamajogAiM natthi khittaaii| jayaNAi vaTTiyavvaM, na hu jayaNA bhaMjae aMgaM / / 294 / / * samiIkasAyagArava-iMdiyamayabaMbhaceraguttIsu / sajjAyaviNayatavasattio a jayaNA suvihiyANaM / / 295 / / * jugamittaMtaradiTTI, payaM payaM cakkhuNA visohiMto / avvakkhittAutto iriyAsamio muNI hoI / / 296 / / baLa nathI; ane bhagavAne to pahelethI ja kahyuM che ke paDatA kALamAM vairya viSama che (athavA duSama Aro kaThIna che. zuM karIe? ame rAga bharelA chIe....' vagere khoTAM) AlaMbano laIne nirudyamIo (zakya evA paNa) sarva niyama-dhurA' =saMyamabhAra - vahana karavAnuM taddana choDI de che. (294) (tyAre buddhimAne A vicArI zuM karavuM joIe? to ke) kALa kharAba Avato jAya che. (ethI dravyo-kSetro-bhAvo paNa hIna thatAM hoI) saMyamane yogya kSetro paNa nathI, mATe sarva viSayamAM jayaNAthI vartavuM joIe, (jayaNA eTale Agamokta guNagrahaNa doSatyAga) jayaNA saMyama-zarIrano nAza thavA detI nathI. (295) suvihita munionI e "jayaNA' =yatanA (kartavyakaraNa-akartavyatyAgano prayata) samiti, kaSAya, gArava, indriya mada tathA brahmacaryaguptimAM ane svAdhyAya vinaya-tapa 'tathA zaktimAM karavAnAM hoya che. (A tAragAthA che, tethI have kramazaH dvAra varNave che.) (296) ("samiti dvAra-iryAsamiti') IryAsamitimAM sAvadhAna muniyuga (dhuMsarI) pramANa aMtare draSTi rAkhIne netrothI
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA , 89 * kajje bhAsaI bhAsaM, aNavajjamakAraNe na bhAsai y| vigahavisuttiyaparivajio ajaI bhaasnnaasmio||297|| * bAyAlamesaNAo, bhoyaNadose ya paMca sohei / so usa samigo, mAnava unnahIM hor3a ra18|| puTviM cakkhuparikkhiya-pamajiuM jo Thavei giNhai vA / AyANabhaMDamattanikkhevaNAi samio muNI hoi / / 299 / / pagale pagale (ahIM koI jIvajaMtu nathI ne? ema) bhUmi zodhato, (bAju ke pAchaLano paNa upayoga rAkhato) "avyAkSipta" = zabdAdi koI viSayamAM rAgadveSa karyA vinA upayogapUrvaka cAlato hoya che. (297) ('bhASA samiti ) jJAnAdi-prayojane ja vacana uccAre te paNa niravadya (niSpA5) vacana bole, jJAnAdi prayojana vinA na bole, (strI-bhojana kathAdi) vikathAo tathA vizrotasikA' AMtarika kharAba babaDavuM eno tyAgI, ca"=16 vacana vidhijJa evo sAdhu bhASAsamitino pAlaka che. (298) 4ra eSaNAnA (AdhAkarmAdi doSo jenAthI rahita AhAradi zodhavAmAM Ave che te), ane bhojananA pAMca doSIne je lAgavA na de, te sAdhu eSaNA-samitivALI che; anyathA (doSone nahi gaNakAranAro) "AjIvI'=sAdhu veSa upara carI khAnAro (peTa bharanAro veSaviDaMbaka) jANavo. (299) koI vastra-pAtrAdi vastu letAM-mUktAM je sAdhu pahelAM mUkavAnA sthaLane netrathI joIne ane rajoharaNathI pramArjIne mUke, ke tevI rIte joI pramAjIne grahaNa kare, te AdAnabhaMDamAtranikSepa-samitivALo jANavo.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA uccArapAsavaNakhele, jallasiMgANae ya pANavihI / suviveie paese, nisiraMto hoi tassamio || 300 |l koho mANo mAyA, loho hAso raI ya araI ya / sogo bhayaM dugaMchA, paccakkhakalI ime savve || 301 // koho kalaho khAro, avarUSparamaccharo aNusao ya / caNDattaNamaNuvasamo, tAmasabhAvo ya saMtAvo || 302 / / 90 (300) sthaMDila (maLa), prazravaNa (pezAba) 'khela' zleSma, 'jalla'=zarIranA mela, 'siMghANaya' = nAsikAnA melane ane (ca = vadhelA yA azuddha AhAra-pANI vastrAdi upakaraNone, tathA) emAM caDhI gayelA 'pANavihI'-trasa kIDI kuMthuA vagere jIvone 'suvivecite' = sArI rIte parakhelI (trasa-sthAvara jIvarahita) bhUmi para 'nisiyaMto' = cakSuthI joIne ane pramArjIne jayaNAthI paraThave (choDe), te muni pariSThApanikA - samitivALo samajavo. ('samiti'dvAra thayuM.) (301) have 'kaSAya' dvAramAM peTA dvAro) krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, (hAMsI) rati-ati zoka, bhaya jugupsA (durgaMchA) e sarva (kalahanA kAraNa hoI) pratyakSa kali jANavA. (upalakSaNathI e sarva anarthonA hetu che.) (tatva-bheda-paryAyathI vyAkhyA thAya, e nyAye have krodha AdinA paryAya kahe che.) (302) (krodhadvAra,-) krodha e kalaha (kajIyo), khAra (irSyA), paraspara matsara (asUyA asahiSNutA), pazcAttApa (kheda), ugraroSa, azAnti (haiyAno ukaLATa), tAmasabhAva
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA nicchoDaNa nibbhaMchaNa, nirANuvattittaNaM asaMvAso / kayanAso ya asammaM, baMdhai ghaNacikkaNaM kammaM ||303 || mANo mayahaMkArI, paraparivAo ya attaukkariso / paraparibhavo vi a tahA, parassa niMdA asUyA ya ||304|| hIlA nirUvayArittaNaM, niravaNAmayA aviNao a / paraguNapacchAyaNayA, jIvaM pADaMti saMsAre // 305 || 91 (roSaNa-zIlatA-kaniSThavRtti) ane saMtApa (baLApo) svarUpache. e badhAM krodha ja che.) tathA = (303) 'nicchoDaNa' = rUkhasada (kADhI mUkavuM) 'nibhraMchaNa' = nirbharttanA, phikAra-tiraskAra, (vaDilane) nahi anusaravApaNuM, (gurunI) sAthe na rahI zakavuM, 'kRtanAza'-gurvAdinA upakArane visarI javo (akRtajJatA) ane 'asamaM'=samabhAva gumAvavo, (e paNa krodhanAM kArya hovAthI krodhanA ja rUpAMtaro che. te te prakAre krodha karanAro) 'ghana'=gADha cIkaNAM (jJAnAvaraNIyAdi) karmone bAMdhe che. (304) (have 'mAna',) mAna e (jAtyAdi) mada, ahaMkAra, bIjAonuM ghasAtuM bolavuM, potAnI prazaMsA, bIjAono parAbhava (utArI pADavA), tathA 52nI niMdA ane bIjAo pratye asUyA (asahiSNutA) svarUpa che. (305) 'uparAnta' bIjAne vagovavA, koInA ya para upakAra na karavo, akkaDapaNuM-anamratA, avinaya, bIjAnA guNone DhAMkavA, e mAnanAM paryAyo-rUpAMtaro che. e jIvane. saMsAramAM pADe che, (rakhaDAve che.)
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA mAyA kuDaMga pacchaNNa-pAvayA kUDakavaDavaMcaNayA / savvattha asabbhAvo, paranikkhevAvahAro va ||306 / / chalachomasaMvaiyaro, gUDhAyArattaNaM maI kuDilA / vIsaMbhaghAyaNaM pi ya, bhavakoDisaesu vi naDaMti ||307 / / lAbho aisaMcayasIlayA ya, kiliThThattaNaM aimamattaM / pUubparimoLo, navibhaTTe ya mArja rU08 306) (have "mAyA"-) mAyA e "kuDaMga =vakratA, pApanA gupta AcaraNa, kUDa, kapaTa, bIjAne ThagavA, badhe ja asadUbhAva (zaMkA, avizvAsa) karavo, pArakI thApaNa oLavavI. (e badhAM mAyAnAM rUpAMtaro che. te uparAnta) (307) "chaLa"=dekhAva judo vartAva judo, chagha=khoTuM bahAnuM enA prasaMga (dA.ta. potAnA svArtha mATe gAMDAMmAM gaNAvuM) "guDha =bIjAne potAnA hArda na kaLAya evuM AcaraNa, vakra buddhi, vizvAsaghAta e paNa (mAyAnAM rUpAMtaro che, ne e badhAM e mAyAdi karanAra jIvane) kroDAkoDa janmomAM nacAve che. (308) ("lobha-) lobha, atisaMcayazIlatA (ekaThuM karavAno svabhAva) saMkliSTa citta, atimamatA dhakadhyAnna - aparibhoga" khAvA yogya anna pAse chatAM enA paranI tuSNAthI e khAya nahi evI kRpaNatA, vastu guma thatAM ke nAza pAmatAM atyaMta mUcchavaza roga AvI javAthI) bhAre AkuLa-vyAkuLatA-becenI (svarUpa che. vaLI).
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * mucchA aibahudhaNalobhayA ya, tabbhAvabhAvaNA ya sayA / bolaMti mahAghore, jaramaraNahAsamuiMmi / / 309 / / * eesu jo na vaTTijA, teNaM appA jahaDio nAo / maNuANa mANaNijjo, devANa vi devayaM hujjA ||310 / / * jo bhAsuraM bhuaMgaM payaMDadADhAvisaM vighaTTei / tatto ciya tassaMto, rosabhuaMgovamANamiNaM / / 311 / / (309) mUccha, dhananI atighaNI lobhitA ane sadA lobha bhAvanA'=cittane lobhathI raMgI nAkhavuM, (arthAta cittamAM je koI vicAraNA cAle te lobhanA pAyA para ja cAle.) (lobhanA A ati saMgrahazIlatAdi svarUpo) jarA-maraNa karI mahA-bhayaMkara apAra saMsAra samudramAM DUbADe che. (310) (akaSAyI e sAco AtmajJa :) e uparyukta krodhAdimAM je raheto (phasAto) nathI teNe AtmAne yathArtha (arthAt jJAna-darzana-sukha-vIryAtmaka svarUpe tathA karmathI judA tarIke) oLakhyo cheane te manuSyone mAnanIya ane devono paNa (pUjya hoI) deva jevo bane che. (311) (krodha e pracaMDasarpa-) je raudra ane dADhamAM pracaMDa jheravALA sarpane cheDe (satAve) che, teno te sarpathI ja aMta =nAza (maraNa) thAya che. e upamA krodhU sarpanI che. (arthAtu krodha jagAvanAro AtmA nAza pAna che, saMyamAdi bhAva prANathI ane sadgatithI rahita thAya che.)
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 upadezamALA * jo Agalei mattaM, kayaMtakAlovama vaNagaiMdaM / so teNaM ciya chujai, mANagaiMdeNa itthuvamA / / 312 / / visavallimahAgahaNaM, jo pavisai sANuvAyapharisavisaM / so acireNa viNassai, mAyA visavalligahaNasamA // 313|| ghore bhayAgare sAgarammi, timimagaragAhapaurammi | jo pavisai so pavisai, lobhamahAsAgare bhIme / / 314 / / (312) (mAna e jaMgalI hAthI,-) je jamarAja jevA madonmatta jaMgalI hAthIno sAmo thavA jAya che, te tenAthI ja cUrAI jAya che. e upamAM mAna kaSAya rUpa hAthIne laIne che. (arthAt mAnane paNa karanAro AtmA nAza pAme che.) (313) (mAyA e) viSavelaDI-vana che; e viSavelaDIonA mahAbhayaMkara jaMgalamAM (sAmA pavane) jherI pavana ene sparze te rIte je pese che, te (e jherI pavananA sparza ane gaMdhathI) tatkALa nAza pAme che. tema mAyA e viSavelaDIonA jaMgala jevI che. kemake mAyA AtmAnI mAraka ane bhavonI mAtA, ne maraNonI sarjaka che.) (314) (lobha bhayaMkara mahAsAgara,-) je lobharUpI bhayaMkara mahAsamudramAM praveza kare che, te timi=moTA maccho, magaro, ane "gAha =jhUMDa (vagere jaLacara jIvo)thI bharapUra bhayaMkara moTA samudramAM praveza kare che, (arthAt lobhane vaza thavuM te anaMta duHkharUpI jaLacarathI vyApta bhayaMkara saMsAra-sAgaramAM DUbavA barAbara che.)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA guNadosa bahuvisesaM, payaM payaM jANiUNa nIsesaM / dosesu jaNo na virajjai tti kammANa ahigAro ||315 / / * aTTahAsakelikilattaNaM haaskhiddddjmgruuii| kaMdappaM uvahasaNaM, parassa na karaMti aNagArA ||316 / / * sAhUNaM apparUI, sasarIrapaloaNA tave araI / sutthiavanno aipahariso ya natthI susAhUNaM // 317 / / (315) jinAgamanA pade pade (jJAnAdi) guNonuM tathA (krodhAdi) doSonuM (mokSaphaLa ane saMsAra phaLa jevuM) bahuM moTuM aMtara saMpUrNa jANavA chatAM paNa, loka "doSo'=pApakriyAothI virakta thato nathI, (virAma pAmato nathI aTakato nathI) e karmono jIva para adhikAra (mohanIya karmanI zirajorI) sUcave che. (ahIM sudhI cAra kaSAya varNavyA... have hAsyAdi dvAra varNave che.) (316) ("hAsya dvAra kahe che.-) khullA mukhe khaDakhaDATa hasavApaNuM, ramatathI bIjAne bhoMThA pADavApaNuM "hAsakhi" = bhAMDa-bhavaiyA jevA cALA karavA; viSaya-rAga vadhe tevA "jamagarUI' yamakAdi kAvyo (gIto-ukhANA-aMtyAkSarI)mAM AnaMda kaMdarpa'=sAmAnya hAsya, majAka kAmavaza majAka ane uvahasaNa'=bIjAonI hAMzI-mazkarI karavI, ityAdi hAsya sAdhuo karatAM nathI. (317) (have rati dvAra,-) sAdhune zarIra-priyatA na hoya (jevI ke "mane ThaMDI na lAgo', "mane tApa na lAgo' ityAdi) tathA potAnA zarIrane ('A sazakta che ne? A suMdara dekhAya
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA uvveyao a araNAmao a, aramaMtiyA ya araI ya / kalimalao a aNegaggayAya katto ? suvihiyANaM // 318|| * somAM saMtAvuM dhirUM haiM, mantra tta vemaLarUM haiM / vALa-nnamAvuM, na sAdudhamma pha Mti rU11|| e che ne ? evI rADhAnI draSTithI') jovAnuM na hoya, ethI tapamAM ati (nArAjI) na rAkhe, ' huM sArA varNavALo (rUpALo) chuM.' evI AtmazlAghA na kare, ane (moTA lAbhAdimAM paNa) ati harSa sArA sAdhune na hoya, (ahIM be vAra 'sAdhu' zabda sUcave che sAdhu evA bhinna bhinna prakAranI rati vinAnA hoya.) ke (318) (have ati dvAra) 'udvegaka' (dharma-dhairyamAM kAMIka caMcaLatA) 'araNa-Amaya' viSayomAM gamanano cittaroga' 'aramaMtiyA'=dharma-dhyAnathI cittanI vimukhatA 'ati' cittamAM gADha udvega (iSTa viSayonI aprAptithI viSaya laMpaTatAne lIdhe 'kalimalao' = manano kacavATa, anekAgratA = A paherIza... A khAIza... A joIza' vagere cittanuM DamaDolapaNuM evI arati suvihita arthAt dharmadhyAna- zukladhyAnanA tattvathI bhAvita munione kyAMthI thAya ? (arthAt na ja thAya) (319) (have zoka dvAra,) zoka=svajanAdinA maraNa vageremAM cittakheda, 'saMtApa'=adhika zoka 'adhRti'= koIka aniSTa kSetrAdi vastunA viyoganIciMtA) 'manyu' = atizokathI jAta upara gusso, 'vaimanasya' = ApaghAtAdinI bhAvanA, 'kAruNya' = alpa rUdana, 'runnabhAva' = moTA avAje raDavuM vagere sAdhudharmamAM thAya evuM (zrItIrthaMkara bhagavAna Adi) icchatA nathI.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA bhayasaMkhohavisAo, maggavibheo vibhIsiyAo ya / paramaLavaMtabALi ya, jhudhammALuM o kuMti rU20nA kucchA cilINamalasaMkaDesu, uvveyao aNiTThesu / cakkhuniyattaNamasubhesu, natthi davvesu daMtANaM / / 321 / / eyaM pi nAma nAUNa, mujjhiyavvaM ti nUNa jIvassa / pheDeUNa na tIrai, aibalio kammasaMghAo || 322|| 97 (320) (have 'bhaya' dvAra) 'bhaya'=niHsatvapaNAthI Akasmika (akAraNika) Dara, 'saMkSobha'=cora vagerathI kaMpa, 'viSAda' = dInatA 'mArga - vibheda', mArge jatAM siMhAdinA bhayathI AghApAchA thavuM. 'bibhISikA' = vetAlAdithI tharatharavuM, (A be bhaya jinakalpInI apekSAe samajavA) paramagga daMsaNANi = (bhayathI) bIjAone mArgadarzano ApavA yAne vartana kahevA. (e bhayo) dharmamAM nizcala cittavALA munine kyAMthI hoya ? (321) (have jugupsA dvAra) azuci vagere maLa bharelA (saDelA durgaMdhI maDadA vagera padArtho) nI 'kutsA' niMdA 'aniSTa'=maMlina zarIra vastrAdi tarapha udvega (khinnatA), ane 'azubha' kIDA vagerethI saDatAM jIvatAM kUtarAM vagere dravyo dekhIne dhRNAthI AMkha pheravI nAkhavI vagere jugupsA, dAnta = indriya damanavALA sAdhuone hoya nahIM. (322) e u52 jaNAvyuM te (kaSAya nokaSAyane dabAvanArA pragaTa zrI jinavacanane) jANavA chatAM je mUDha banAya che, (mUDha banI kaSAyAdi) dUra nathI karI zakAtA, temAM kharekhara
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 upadezamALA *jaha jaha buhassuo sammao a, sIsagaNasaMparivuDo a / aviNicchio a samae, taha taha siddhaMtapaDiNIo / / 323 / / * pavarAI vatthapAyA-saNovagaraNAi~ esa vibhavo me / avi ya mahAjaNaneyA, ahaMtiaha iDDigAravio ||324|| jIvano ati baLavAna karma samUha (kAma karI rahyo) che. (e tattvajJa jIvane paNa baLAtkAre akAryamAM pravartAve emAM ame zuM karI zakIe? ame to mAtra dRSTA banI rahIe.) (323) (jugapsA dvAra patyuM, pratidvAro patyA, tethI "kaSAyadvAra patyA have gAravadhAra:). zAstronA zravaNa mAtrathI jema jema bahuzruta gaNAtA hoya, vaLI tevA lokomAM mAnya hoya, (tema bahu mUDha) ziSya parivAravALo hoya, (kemake mUDhajIvo ja tevAne guru kare che tema ja Agama saMbaMdhamAM paramArthathI tatvono ajANa hoya, (eTale ja traNa gAravamAM magna hoya), tema tema e Agama-pravacanano zatru yAne nAzaka bane che. (kemake pravacanane laghutA pamADanAro hoya che. paramArthathI tatvajJa puruSa gAravamAM paDe nahi.) (324) (have "ddhigArava' dvArA) sAdhu sArAM sAro vastra-pAtra-Asana tathA upakaraNo vagerene laIne "A mAre samRddhi vadhI" ema mAne, vaLI "agraNI loko para huM prabhutva dharAvuM chuM,' ema mAne to e Rddhi gAravavALo che. (gAravAmAM prApta Rddhi para ausukya ahobhAva ane aprAptinI Asakti-prArthanA-mAgaNI hoya che. temAM cikaNA karmathI AtmA bhAre thAya che. mATe ene gaurava-gArava kahe che.)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA * arasaM virasaM lUhaM, jahovavanaM ca nicchae bhuttaM / niddhANi pesalANi ya, maggai rasagArave giddho // 325 / / sussUsaI sarIraM, sayaNAsaNavAhaNApasaMgaparo / sAyAgAravagurUo, dukkhassa na dei appANaM // 326 / / tavakulachAyAbhaMso, paMDiccapphasaMNA aNiThThapaho / vasaNANi raNamuhANi ya, iMdiyavasagA aNuhavaMti / / 327 / / (325) ("rasagArava' dvAra, -, rasagAravavALo sAdhu rasamAM gRddha hovAthI "arasa'=hiMga AdinI saMskAra-vadhAre dIdhA vinAnAM, virasa rasa-kasa vinAnA bahu jUnA pa Adi "lUkhA'= miThAsa vinAnA vAla coLAdi, yathopapanna=koI mAyA ke labdhi vAparyA vinA saheje prApta, te AhArAdi vAparavA icchato nathI, kintu snigdha'=vigaI-taraboLa "pezala'= manorama, svAdiSTa bhojana zodhe che.). (326) ("zAtA gArava' dvAra:) zAtA gAravathI bhAre thayela sAdhu zarIranI kSaNekSaNe "dhovuM', sApha rAkhavuM,.... vagere, sevA-zobhA kare che, pathArI osikAdinAM niSkAraNa "vAhaNA'=paribhogamAM gADha Asakta rahyA kare che, ema potAnI jAtane kaSTa Apato nathI. (gArava dvAra patyuM.) (327) ("have indriya" dvAra :"), Indriyone vaza paDelA (jIva) anazanAdi tapathI bhraSTa thAya che, tapa gumAve che; kuLanA gauravane haNe che, ane lokomAM phelAelI kIrtino nAza kare che; paMDitAIne (jJAnane) kalaMkita kare che, "aniSTapatha'=saMsAranA mArge gamana kare che, aneka prakAranA saMkaTo veThe che, ane (vinAzanA nimittabhUta) kalahanAM dvAra ughADe che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 upadezamALA * saddesu na raMjijjA, rUvaM daTuM puNo na ikkhijjA / gaMdhe rase a phAse, amucchio ujjamija muNI / / 328 / / nihayAmihayANi ya iMdiANi, ghAeha'NaM payatteNaM / ahiyatthe nihayAI, hiyakajje pUyaNijjAI / / 329 / / (328) (mATe vAjiMtrAdinA) zabdomAM munie rAga karavo nahi, manohara rUpa para acAnaka draSTi paDI gaI to tene rAganI draSTithI pharIthI jovuM nahi. vAstavamAM pahelethI ja jema sUrya taraphathI draSTi kheMcI levAya tema rUpa taraphathI draSTi kheMcI levAya); ane (suMdara) gaMdha, rasa tathA sparzamAM "amucchio' =gRddha banyA vinA, potAnI sAdhucaryAmAM) udyama karavo. (329) Idriyo "nihata-anihata" baMne che, "nihata'= haNAyelI. (ISTAniSTa viSayamAM gayelI Idriya', jo emAM rAgadveSa na karAya to potAnuM kArya na thatAM "nihata' thaI. anihata'=sakSama (ethI UlaTuM jo rAgadveSa thAya ane svaviSayanI jANIne grAhaka bane to anihita thaI. he munio !) tame "ghAehAyatteNaM'=chAra-raCjevI banAvI dIdhela indriyone (svaviSayanA rAgadveSa aTakAvavAnA) prayatapUrvaka nihata karo, ema aNa==Na arthAt karma. (karma paNa RNanI jemabhavakedamAM jakaDI rAkhe che. tethI karmae RNa) "nihatAhita che; (karmabahu hayA, nihita karyA, have thoDA anihata che,) eno paNa (kaSAya maMdatAdinA) prayatapUrvaka ghAta kare, ahitArthamAM jatI Idriyone nihata=svakArya-akArI ane hitakArya jinAgama zravaNa jinabiMba-darzanAdimAM Idriyone (anihata=svakAryakaraNa-saja banAvI) "pUjanIya" karo. (kemake ema karavAmAM pUjanIya banAya
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 101 jAikularUvabalasua-tavalAbhissariyaaTThamayamatto / eyAI ciya baMdhai, asuhAi~ bahuM ca saMsAre ||330|| jAIe uttamAe, kule pahANammi rUvamissariyaM / balavijjA ya taveNa ya, lAbhamaeNaM ca jo khise ||331|| saMsAramaNavayaggaM, niyaTThANAiM pAvamANo ya / bhamai anaMtaM kAlaM, tamhA u mae vivajjijjA / / 332|| suTuM pi jaI jayaMto, jAimayAIsu majjaI jo u / so me gArisI bRhA, harisavatu vva parihA' ||333|| (330) have ('mada' dvAra) jAti-kuLa-rUpa-baLa-zrutatapa-lAbha ane aizvarya; e AThanAM madathI unmata (garviSTha) bananAro saMsAramAM (bhAvIkALe) ne te jAti vagere ja bahu anaMtaguNA kharAba maLe tevA azubha kliSTa karma bAMdhe che. (arthAt te- tenA madathI jIva (te-te kharAba bhAvone pAme che) (331) potAnI uttama jAtithI, pradhAna kuLathI, suMdara rUpathI, aizvaryathI, baLathI, vidyAthI, utkaTa tapathI ane lAbhanA madathI je (maMda-buddhi) bIjAone halakA pADe che. (ke 'huM' ucca jAtino chuM, A halakI jAtino che.' vagere) (332) te manuSya A apAra saMsAramAM te te niMgha jAtyAdi sthAno avazya pAmato pAmato anaMta kALa bhaTake che. mATe (jAtyAdi) madono tyAga karavo. (333) je sAdhu (suMdara tapa-svAdhyAdi anuSThAnomAM) lAgyo rahevA chatAM jAtimada vagerethI unmata rahe che te metAryamuni ane harikezabaLanI jema halakAM jAtikuLa AdinI hInatAne pAme che.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 upadezamALA isthipasusaMkiliTuM, vasahiM ithikahaM ca vajaMto / ithijaNasaMnisijaM, niruvaNaM aMguvaMgANaM / / 334 / / puvvarayANussaraNaM, itthijaNaviraharUvavilavaM ca / aibahuaM aibahuso, vivajjayaMto a AhAraM / / 335 / / vajaMto a vibhUsaM, jaijja iha baMbhaceraguttIsu / sAhU tiguttigutto, nihuo daMto pasaMto a ||336 / / (334) (have brahmacarya guNi' dvAra) (1) strI, (davI mAnuSI strI) tathA pazu strInA saMklezavALA yAne kharAba saMsargavALA mukAmano tathA (2) strInA veza-rUpa vagerenI vAtono, ekalI strInI sAthe dharmanI paNa vAtano, tyAga karato, (3) strI beThI hoya te beThakano, ane (4) strInAM aMgopAMgane jovAno munie tyAga karavo joIe. (upalakSaNathI sAdhvIe puruSa aMge samajavuM.) (335) vaLI (sAdhu ke sAdhvIe) (5) pUrva (gRhasthAvasthAmAM karela vilAso)nAM smaraNa-ciMtanano, (6) pati-viyoganI strInA viraha-rudana-vilApa tathA bhItanAM AMtare saMsakta rati-krIDAnA kUNA dhvanine, sAMbhaLavAno (7) (rukSa vagere paNa) ati pramANa AhArano ane (8) (praNIta vigaI-taraboLa tathA susvAdunI rasasabharatAne laIne) bahuvAra AhArano, e sarvano tyAga karavo. (336) (have navamI brahmacarya gupti; vibhUSA-tyAga') vibhuSA"=zarIra-saMskArarUpa zobhAno bahuzaH tyAga karato muni A jinapravacanamAM brahmacaryanI rakSAnI nava guptinA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA - 103 gujjhoruvayaNakakkhorUaMtare taha thaNaMtare daTuM / sAharai tao diTiM, na baMdhai diTThie diThiM / / 337 / / sajjhAeNa pasatyaM jhANaM, jANai ya savvaparamatthaM / sajjhAe vasa'to, khaNe khaNe jAi veraggaM / / 338 / / uDDamahatiriyaloe, joisavemANiyA ya siddhi ya / savvo logAlogo, sajjhAyaviussa paccakkho / / 339 / / pAlanamAM yata rAkhe che. kemake e "triguddhigupta'=mana-vacana - kAya-nirodhathI surakSita, tathA "nibRta' = zAMtatAthI jANe pravRtti-rahita ne "dAnta' = jitendriya, ane "prazAnta' = kaSAyanA nigrahavALo hoya che. (337) tathA strInuM guhyAMga, sAthaLa, mukha, bagala ane chAtInA bhAgo tathA stanonA bhAgo ajANatAM draSTie paDI jAya, to jema sUryanI sAmethI draSTi tarata kheMcI le tema turta draSTine kheMca. levI, (kemake e darzana mahAanarthakArI che.) ane strInI draSTi sAthe draSTi kadI paNa joDavI nahI. (brahmacarya dvAra thayuM.) (338) (have "svAdhyAya dvArA "svAdhyAyanAM mahAlAbha,-) (vAcanA-pRcchanAdi) svAdhyAyane karatAM (1) prazasta dharma-zukaladhyAna lAge che. (2) (svAdhyAyavALo) samasta jagatanAM paramArthaneetatvane jANe che, (3) ane svAdhyAyamAM rahetAM kSaNe kSaNe vairAgyane pAme che, (yAne rAga marato Ave che; kemake svAdhyAya e rAgAdi viSa utAranAra parama maMtra rUpa che.) (339) (sarva paramArthane kevI rIte jANe ? to ke) svAdhyAyavettAne urdhvalokamAM vaimAnika devaloko ane
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 upadezamALA * jo niccakAla tavasaMjamujao Navi karai sajjhAyaM / alasaM suhasIlajaNaM, na vi taM ThAvei sAhupae // 340 / / viNao sAsaNe mUlaM, viNIo saMjao bhave / viNayAo vippamukkassa, kao dhammo ? kao tavo ? // 341 / / siddhisthAna, adholokamAM narako, (bhavanapatio), tichalokamAM jyotiSkadevaloka (vyaMtara ane asaMkhyAta dvIpa samudro, are !) sarva loka aloka pratyakSa thAya che. (svAdhyAyamAM upayogavALo samasta padArthane jANe sAkSAt jue che.) . (340) (svAdhyAyana karavAno anartha :) je sAdhu nitya kALe tapa ane saMyamamAM udyamI (arthAt sadA apramAdI) paNa chatAM svAdhyAya nathI karato te (kartavyo bajAvavAmAM) ALasuM, (ne tethI jo sukhazIliA (zAtAlaMpaTa) lokane (=potAnA ziSyavargAdine) sAdhupade sthApI zakato nathI, (sAdhutA pamADI zakato nathI, kAraNa ke svAdhyAya vinA sAdhutAnuM jJAna thatuM nathI. svayaM kaMI pramAdI paNa jJAna vinA bIjAnuM rakSaNa nahi karI zake.) (341) (have "vinaya dvAra :) (dvAdazAMgIrUpa) jaina zAsanamAM (dharmanuM) mULa vinaya che. (vinayathI ja saMyama yogya nirahaMkAra ane kaSAya-nigraha Ave che); mATe vinIta AtmA ja saMyamI bane che.. vinaya rahita durvinIta jIvamAM (mULa na hovAthI) tapa kyAMthI hoya? ane dharma kyAMthI hoya? na ja hoya.)
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 105 viNao Avahai siriM, lahai viNIo jasaM ca kittiM ca / na vAD TuvviLIgo, sasiddhi samALepha / / 342 // jaha jaha khamai sarIraM, dhuvajogA jaha jaha na hAyaMti / mbhavavo ga vino, vivittayA viyamo 4 ||343 // jai tA asakkaNijjaM na tarasi kAUNa to imaM kIsa / apAyAM na uti, saMgamakhayAM nanonuM ? ArU44|| (342) vinaya (8 prakAranA karmanuM vinayana-apanayana karAvato hovAthI) sarva saMpattine prApta karAve che; ane vinIta AtmA (mAnasubhaTanA parAbhavanuM parAkrama karavA dvArA) yaza, ane (puNyanuM bhAjana banavA dvArA) kIrtine pAme che. durvinIta kadApi svakAryonI siddhi karI zakato nathI. (343) (have 'tapa' dvAra) (keTalAko kahe che tema duHkha veThe to ja tapa evuM nathI; nahitara mahAdu:kha veThanAra nArako mahAtapasvI gaNAze ! ne zanimagnamahAyogIo tapasvI nahi gaNAya ! kintu) jeTalo jeTalo tapa zarIra sahana kare ane (je tapathI) saMyamanA pratilekhanA vaiyAvacca-svAdhyAyAdi nitya yogomAM hAni na Ave (teTalo teTalo tapa karavo.) e karavAthI (1) vipula karmakSaya thAya che, (2) 'vivittayA' = zarIrathI AtmA bhinna hovAnI bhAvanA thAya che; (3) ane indriyo para nigraha (aMkuza) thAya che. (344) (have 'zakti' dvAra) (potAnAmAM zakti na hovAnuM mAnI pramAda sevanArane zikhAmaNaH) jo tuM (bhikSu paDiyAdi ati duSkara ArAdhanA tArA mATe tevA ddaDha saMghayaNanA abhAve)
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA jAyammi dehasaMdehayammi, jayaNAi kiMci sevijjA / aha puNa sajjo a nirUjjamo ya to saMjamo katto ? ||345 || * mA kuNau jaitigicchaM, ahiyAseUNa jai tarai sammaM / ahiyAsiMtassa puNo, jai se jogA na hAyaMti || 346 // 106 azakya hoI karI zakato nathI to (he sAdhu ! u5ra jaNAvI te) sAdhune zakya (vidheya-Adara, niSedha-tyAga svarUpa samiti pAlana vagere) svAdhIna saMyamanI yatanAne (ArAdhanAne) kema nathI karato ? (345) (zAstra utsarga apavAda ubhayarUpa hoI apavAdapade pramAda karanArane zo doSa ? teno uttara) prANAMta saMkaTa AvI paDye jayaNAthI (paMcakaparihAni dvArA adhika doSa-tyAga sAthe kAMIka aneSaNIyAdi alpa doSa sevanarUpI (vivekathI) apavAdano Azcaya kare; (paraMtu e sivAya nahi, ema AgamAbhiprAya che) paNa samartha ke nirogI (chatI zaktie paNa) zaithilya seve to tene saMyama kyAMthI rahe ? (arthAt jinAjJAne parAGamukha thavAthI saMyama na ja rahe, sArAMza vihita anuSThAnomAM udyama joIe. kemake kAraNe paNa doSita na seve e ddaDha dharmitA che, zAstramAnya che) (ahIM sudhI 295 mI gAthAmAM kahelA samiti vagere dvAronuM varNana karyuM. have jo samarthane zaithilyathI saMyamano abhAva thAya paNa mAMdAne nahi, to zuM upacAra paNa na karAvavA ? te mATe kahe che ke) (346) (rogasahana e parisahajaya che, saMvarasAdhanA che, tathA rogo karmakSaya karavAmAM sahAyaka che, mATe) roganI ati pIDAne paNa jo sahana karI zake, (durdhyAna na thavA de), to teNe
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 107 niccaM pavayaNasohA-karANa caraNujjayANa sAhUNaM / saMviggavihArINaM, savvapayatteNa kAyavvaM / / 347|| hINassa vi suddhaparUvagassa, nANAhiyassa kAyavvaM / jaNacittaggahaNatthaM, kariti liMgAvasese'vi / / 348 / / dagapANaM puSphaphalaM, aNesaNijjaM gihatthakiccAI / ajayA paDisevaMti, jaivesaviDaMbagA navaraM / / 349! / roga pratIkAra-upacAra karavo nahi. paraMtu jo ati sahana karatAM (saMghayaNa baLa na pahoMcavAthI) saMyamanA yogo (paDilehaNAdi kAryo) sIdAya, to teNe auSadha karavuM anucita nathI. (347) (zeSa sAdhuonuM kartavya e che ke) haMmezAM jaina zAsananI prabhAvanA karanArA, "caraNodyata" apramAdI ane saMvigna'=mokSanI ja eka IcchAthI viharanArA sAdhuonuM sarva prayato karIne (vaiyAvaccAdika) karavuM joIe. (348) apramata (AtmArthI) munie lokaraMjana karavA mATe cAritramAM zithila chatAM vizeSa jJAnI ane AgamanA zuddha prarUpakanuM paNa ucita kArya karavuM. (kAraNake "sAdhuo, nirdaya che, paraspara irSALuM che' evo lokomAM zAsanano uDAha na thAya.) (349) (te mAtra vezadhArI pArthasthAdi kevA hoya? to ke) sacitta pANI, puSpo, phaLo tathA AdhArmikAdi doSita sevanArA ane gRhastha kAryo (gRha karaNAdi) ajayA=yatanA vinAnA (pApa mokaLAM e rIte) sevanArA hoya che. e muniguNarahita mAtra veza viDaMbaka che.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA osannayA abohI, pavayaNaubbhAvaNA ya bohiphalaM / osanno vivaraM pi hu, pavayaNaubbhAvaNAparamo || 350|| guNahINo guNarayaNAyaresu, jo kuNai tullamappANaM / sutavassiNo ya hIlai sammattaM komalaM tassa / / 351 / / osannassa gihissa va, jiNapavayaNativvabhAviyamaissa / kIrai jaM aNavajaM, daDhasammattassa'vatthAsu || 352 / / 108 (350) (sarva osatrano) 'zithilAcArI' tarIke (A bhavamAM ja lokomAM parAbhava thAya che, ane AjJA virAdhaka hoI paralokamAM) 'abodhi'=jainadharma prApti vinAnA bane che. (kAraNake) zAsananI prabhAvanA ja bodhirUpa kArya pedA kare che. (saMvignavihArInA anuSThAnadekhI loka zAsana-prazaMsA kareche.) pote zithIla chatAM (vAda labdhi vyAkhyAnAdi) tathA susAdhunA guNaprakAzanAdithI mukhyapaNe zAsananI prabhAvanA kare che. te deza-osanno chatAM zreSTha che. (351) je (cAritrAdi) guNahIna ('ame paNa sAdhu chIe' ema karI) potAne guNasAgara sAdhuonI tulya mAnemanAve che, te uttama tapasvIone ('A to mAyAvI ne lokane ThaganArA che ema karI) halakA pADe che. (te mithyAdraSTi ja che, kemake) tenuM samyaktva niHsAra che. (samyaktva guNavAna pratye pramodathI sAdhya che.) (352) (pravacana-bhaktine varelA susAdhu) pAsasthAdi zithilAcArI ke jinAgamathI gADha raMgAyelA cittavALA dRDha samyaktvadhArI suzrAvakanuM niravadya (niSpApa) ucita kare, paraMtu te (dravya-kSetra-kALa-bhAva-Apatti vagere) avasthAmAM (kAraNe) ja kare, (sarvadA nahi, kemake)
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 109 pAsatthosannakusIla, nIyasaMsattajaNamahAcchaMdaM / nALa taM suvihiyA, savvapattaLa varSAMti rU| bAyAlamesaNAo, na rakkhai dhAisijapiMDaM ca / AhArei abhikkhaM, vigaIo sannihiM khAI ||354|| eka sUrappamALamonI, AhAreD gamitvamAhAra | na ya maMDalIe bhuMjai, na ya bhikkhaM hiMDaI alaso || 355 || - (353) 'pAsattho'=jJAnAdinI mAtra pAse 2he eTaluM ja paNa 'ArAdhe' nahi, 'osanno'=AvazyAkAdimAM zithilAcArI, 'kuzIla'=kharAba zIlavALo, 'nIya'=nitya eka ja sthAne vasanAro, 'saMsatta'=paraguNa-doSamAM tevo tevo kheMcAnAra, 'ahA chaMdo'=Agama nirapekSa svAbhiprAyathI cAlanAra, (A pUrvoktothI vadhu bhAre doSavALo hoI alaga batAvyo) A chane oLakhIne suvihita sAdhuoe emanA saMgano sarvaprayatne tyAga karavo. (kemake asatnosaMga anarthahetu che.) (354) (pAsAtyAdipaNuM kevI zithilatAomAM Ave ? to ke) 'esaNA'=gocarI gaveSaNAnA 42 doSa TALavArUpa eSaNA samiti na pALe, bALa khelAvanAra dhAvamAtA jevuM vartI AhAra meLavavArUpa dhAtrIpiMDa tathA zayyAMtara piMDa na choDe, (satata (dUdha Adi) vigaIo vApare; 'saMnihi'=(goLa vagere kSetrAtIta kAlAtItano) saMgraha rAkhI vApare. (355) jyAM sudhI sUrya (asta na pAmyo hoya) tyAM sudhI AhAra-pANI vApare, vAraMvAra AhAra vAparyA kare, mAMDalImAM sAdhuo sAthe na vApare, ALasu thaI bhikSArthe na phare.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 upadezamALA * kIvo na kuNai loaM, lajjai paDimAi jallamavaNei / sovAhaNA a hiMDai, baMdhai kaDipaTTayamakajje ||356 / / * gAmaM desaM ca kulaM, mamAyae pIThaphalagapaDibaddho / gharasaraNesu pasajjai, viharai ya sakiMcaNo rikko // 357 / / * nahadaMtakesarome, jamei uccholadhoaNo ajao / vadiH ya patiyaM, pApamANamadhura li318nI (35 6) sattvahIna banyo rahI kezalUcana na kare, paDimAM'= kAyotsarga rahetAM zaramAya, zarIrano mela utAre, pagarakhAM paherIne cAle, vinA kAraNe "kaDipaTTaya'=colapaTTakane (kaMdorAthI) bAMdhe. (zrI AryarakSitasUrijI ma. pUrve oLapaTTA upara kaMdoro bAMdhavAno AcAra na hato tethI A doSa.) tathA- (357) amuka gAma-nagara) -deza -kula-(ugrakalAdi) upara ("A mArA" evI) mamatA rAkhe, (Atubaddha zeSa kALamAM paNa) pATa-pATalA para "paDibaddha'=sevanamAM Asakta thAya, "gharazaraNa'=ghara samArakAmamAM athavA smaraNamAM magna bane, ane dhana rAkhIne phare chatAM huM nigraMtha (aparigrahI) chuM ema bole. vaLI (358) nakha-dAMta-keza-romanI (nakha kApyA pachI sughaDa kare, dAMta ghase, vALa oLe vagere) zobhA kare, ghaNAM pANIthI hAtha-paga ane mukha dhoyA kare, (eTale jagRhasthanI jema) yatanA rahita bane, palaMga vApare, tathA (saMthArA uttarapaTTAthI) adhika pramANamAM pAthare, tathA
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 upadezamALA * sovai ya savvarAI, nIsaTThamaceyaNo na vA jharai / na pamajaMto pavisai, nisihIyAvassiyaM na kare ||359 / / * pAya pahe na pamajjai, jugamAyAe na sohae iriyaM / puDhavIdagaagaNimArua-vaNAssaitasesu niravivo //rUddI * savvaM thovaM uvahiM na pehae, na ya karei sajjhAyaM / saddakaro, jhaMjhakaro, lahuo gaNabheyatattillo / / 361 / / (359) (jaDa kASTanI jema) nizcaSTa banI AkhI rAta sUto rahI-UMghe (rAtre) svAdhyAya na kare (aMdhAre) rajoharaNathI (daMDAsaNathI) pramArjana karyA vinA makAnamAM pese kare,) ane pesatAM nisihI nIkaLatA AvaskI na kahe. vaLI (360) mArgamAM (vijAtIya pRthvI para pravezatAM) pUrva rajavALA pagane na pramArje, mArge jatAM "yuga"=dhuMsarI pramANa draSTithI Iyasamiti na zodhe, pRthvI-pANI-agnivAyu vanaspati ane trAsa, e chakAya jIvonI niHzaka paNe virAdhanA kare. vaLI (361) (muhapatti Adi) thoDI paNa upadhinuM paDileNahaNa na kare. (divase paNa) svAdhyAya na kare, (rAtre loka sUtuM hoya tyAre) moTA zabdathI bole, kalaha (kajiyo) kare, (rADo pADavAno premI hoya), tuccha prakRtivALo gaNabheda =gacchamAM paraspara cittabheda karavAmAM tatpara rahe. vaLI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 upadezamALA khittAIyaM bhuMjaI, kAlAIyaM taheva avidinnaM / giNhai aNuiyasUre, asaNAI ahava uvagaraNaM || 362 / / ThavaNakule na ThaveI, pAsatyehiM ca saMgayaM kuNaI / nizvamavAraso, na ya vehapamALAsIno rUdA * rIyajJa ya vavAi, mUDho ramava' taya rAzi / varaparavAyuM ziorDa, nirdemAsI vihasIno / / 364 // (362) 'kSetrAtIta'=be gAu upara vahorelA AhAra, pANI vApare, 'kAlAtIta' traNa prahara uparanuM vahoreluM vApare (mAlike yA gurue) nahi ApelA vApare, sUrya ugyA pahelAM azanAdi athavA upakaraNo vahore (jinAjJA saMmata nathI.) (363) (khAsa prayojane AhArAdi meLavavA gurue sthApI rAkhelA ane rojanA mATe tyAga karelA zrImaMtanA ke bhaktanA ghara e) sthApI na rAkhe (paNa emAM niSkAraNa gocarIe jAya.) pAsasthAonI sAthe saMgati (maitrI) kare, nitya 'apadhyAna'=duSTa saMkilaSTa cittavALo banyo rahI (pramAdathI vasati-upadhi AdimAM) prekSaNa-pramArjanAzIla na rahe. vaLI (364) mArgamAM 'davadavAe'=dbhutaM =jaldI cAle, vaLI e mUDha-mUrkha 'ratnAdhika'=viziSTa jJAnAdiyuktano tiraskAra kare che. bIjAnI niMdA kare, kaDavAM-kaThora vacana bole tathA (strIkathAdi) vikathAomAM lAgyo rahe che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 113 " vijaM mataM jogaM, tegiccha kuNaI bhUIkammaM ca / / akkhara-nimittajIvI, AraMbhapariggahe ramai // 365 // * kajjeNa viNA uggaha-maNujANAveI, divasao suyai / . ajjiyalAbhaM bhuMjai, ithinisijjAsu abhiramai / / 366 / / * uccAre pAsavaNe, khele siMghANe aNAutto / saMthAragauvahINaM, paDikkamai vA sapAuraNo // 367 / / (365) (gRhastho mATe,-) (devI-adhiSThita) vidyA (devAdhiSThita) maMtra, (viziSTa dravya-saMmizraNarUpa) yoganA prayoga ke davA upacAra kare ane "bhUti karma=maMtrelI rAkha, eno prayoga kare e gocarI nimitte athavA sAmAnuM moM rAkhavA ke sanmAna-satkAra meLavavA kare.) "akSara-nimitta' = pAThazALA - joSIpaNuM enAthI AjIvikA calAve, AraMbha = pRthvIkAyAdi jIva - nAze, "parigraha = adhika upakaraNagrahaNe ramato rahe. (366) vinA prayojane Indra-rAjA vagerenA avagrahanI anujJA mAge (dA.ta. thoDI jagAnI jarUra hoya ane ghaNI gyAonA avagraha mAgI rAkhe.) divase zayana kare, sAdhvIe meLavelA AhArAdi vApare, ane strInA uThayA pachI tenI beThakano upabhoga kare. (367) spaMDila-mAtR-baLakho-plekha (vagere)ne paraThavavAmAM upayoga na rAkhe,, (ajayaNA kare,). saMthArAmAM rahIne ke upadhi upara rahIne athavA vastra oDhIne pratikramaNa kare. tathA
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 upadezamALA * na karei pahe jayaNaM, taliyANaM taha karei paribhogaM / carai aNubaddhavAse, sapakkhaparapakkhaomANe // 368 / / * saMjoai aibahuaM, iMgAla sadhUmagaM anntttthaae| bhuMjai rUvabalaTTA, na dharei a pAyapuMchaNayaM // 369 / / * aTThama cha? cautthaM, saMvacchara cAumAsa pakkhesu / na karei sAyabahulo, na ya viharai mAsakappeNaM // 370 / / (368) mArgamAM cAlatAM sacita pANI (vagere)nI jayaNA (jovuM, saMghaTTAthI bacavuM vagere) na kare tathA (pagarakhA vinA cAlavA sazakta chatAM) pagarakhAMno upayoga kare, varSAkALamAM phare, ane jyAM ghaNAM svapakSI ane bauddhAdi para pakSI sAdhuo hoya tevA kSetramAM sukhazIlatAnA kAraNe e rIte vicare ke jethI apamAna-laghutA thAya. - (369) (bhojana mAMDalInAM pAMca doSo seve) 1. (dUdhamAM sAkara vagere saMyoga) saMyojanA kare, 2. ati pramANa AhAra le, 3. aMgAradoSa (rAga),ne 4. dhUmradoSa (dviSa)thI vApare, tathA pa. "aNaDhAe'=sudhAnI vedanA vagere cha kAraNo vinA vApare, zarIranuM sauMdarya-puSTi vadhAravA vApare ane rajoharaNa na rAkhe. tathA (370) sukhazIlatAthI dareka vArSika, comAsI ane pAkSika tapano aThThama chaDha ane upavAsa na kare ane (te kAle vihita chatAM) mAsakalpa (Adi nava kalpa) vihArathI na vicare.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA *nIya hirU piMDa, zALI sacchadu zihaaho / pAvasuANi ahijjai, ahigAro logagahaNaMmi || 371 / / paribhavai uggakArI, suddhaM maggaM nigUhae bAlo / viharapha sAyAnuJo, saMnamavittenu vittepu ||rUrasA uggAi gAi hasaI asaMvuDo, sai karei kaMdappaM / gihikajjaciMtago'viya, osanne deha giNhai vA || 373 || 115 (371) 'nIyaM' haMmezA eka gharano AhAra vApare, ekAkI rahe, gRhasthonI vAto karyA kare, khagoLa-jyotiSagrahacAra vagerenA pApazAstro bhaNe, ane lokaraMjanaAkarSaNa ka2vAmAM 'adhikAra'=saMtoSa (kiMtu svaanuSThAnomAM nahi.) vaLI (372) ugra vihArI (apramAdI) sAdhuono parAbhava (avagaNanA-niMdA) kare, bAla-maMdabuddhivALo te (jJAnadarzana cAritrarUpa zuddha mArgane gopave, zAtAgAravIyo banIne (uttama sAdhuothI abhAvita) saMyama - pratikULa kSetromAM sukha-zIlatA poSAya e uddezathI vicare. - (373) moTA avAjathI saMgIta ka2e, sAmAnya saMgIta kare, khullA mukhe (khaDakhaDATa) hase, (hAsyoddIpaka vacano bolIne) sadA kaMdarpa (hAsya-majAka) kare, gRhasthanAM kAryonI ciMtA kare, ane osatrane (zithilAcArIone) vastrAdi Ape athavA temanA pAsethI le.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 upadezamALA * dhammakahAo ahijjai, gharAgharaM bhamai parikahaMto a / gaNaNAi pamANeNa ya, airittaM vahai uvagaraNaM / / 374 / / * bArasa bArasa tiNNi ya, kAiya-uccAra-kAlabhUmIo / aMtobahiM ca ahiyAsi, aNahiyAse na paDilehe / / 375 / / * gIatthaM saMviggaM, AyariaM muai valai gacchassa / guruNo ya aNApucchA, jaM kiMci vi dei giNhai vA / / 376 / / (374) (AjIvikA arthe) gharmakathAone (zAstrone) bhaNe, ghera ghera dharmakathA (upadeza) karato phare, ane gaNatrI (saMkhyA)thI tathA mApathI vadhAre (ghaNAM tathA moTAM) upakaraNo rAkhe. vaLI (375) makAnathI (jaghanya eka hAtha najIkanI, enI uparAMta madhyanI) tathA bahAranI (so hAtha dUra sudhInI) sahya sAmAnya hAjata tathA asahya hAjate rAtre mAtra tathA aMDila mATenI bAra bAra bhUmionuM (mAMDalAnuM) tathA kALagrahaNanI traNa bhUmionuM paDilehaNa na kare. tathA (376) "gItArtha =AgamanA jJAtA,ne "saMvigna = mokSAbhilASI udyata vihArI evA "AcArya'= potAnA gurane (vinA kAraNe) taje; (agItArtha-asaMvijJAne Agamokta kramathI tyaje emAM doSa nahi). (kyAreka preraNA ApanAra) "gacchassa'=gurune "valaI-uttara devA sAmo thAya, gurune pUchayA vinA (koIne) koIka (vastrAdi) Ape athavA (koIka pAsethI) le.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 upadezamALA * guruparibhogaM bhuMjai, sijjA-saMthAra-uvagaraNajAye / kiM ti tumaM ti bhAsaI, aviNIo gabvio luddho / / 377 / / * gurupaccakkhANagilANa-sehabAlAulassa gacchassa / na karei neva pucchai, niddhammo liMgamuvajIvI / / 378 / / * pahagamaNa-vasahi-AhAra-suyaNa-thaMDillavihipariTThavaNaM / nAyarai neva jANai, ajjAvaTTAvaNaM ceva / / 379 / / (377) guru vAparatAM hoya te "zayyA" = zayanabhUmi vApare, "saMthAra" = pATa Adi vApare, tathA (varSAkalpa = khAsa kAmaLa Adi) upakaraNa samUhane pote vApare. (gurusaMbaMdhI badhuM bhogya nahi, paNa vaMdanIya che.) (guru bolAve tyAre) zuM che? ema kahe (matvaeNa vaMdAmi kahevuM joIe, vaLI guru sAthe vAta karatAM, "tame tame kahe! ("Apa" evuM mAnabharyuM vacana kahevAya, to vinIta gaNAya paraMtu A) avinIta garviSTha ane luddho =viSayAdimAM gRddha che. (378) (kartavya cUke;) guru, anazanI, bimAra, "seha'=zaikSaka (nUtana dIkSita)ne bALa munithI bharelA gacchamAM (dareka)nuM (karavA yogya sevAkArya)e na karato hoya, (are !) pUchato ya na hoya (ke "mahAnubhAva ! mAre yogya sevA ?') niddhammo =AcAro na pALe, mAtra veSa para carI khAnAro hoya. (379) mArge gamana, mukAma, AhAra, zayana, spaMDila bhUmi aMgenI vidhi(adhika azuddha AhArAdi) parijhApananI vidhi jANavA chatAM nirdharmI hoI) na Acare, athavA jANato ja na hoya, temaja sAdhvIone (saMyamanI rakSArthe vidhipUrvaka) pravartAvavAnuM (kare nahi, yA jANe paNa nahi.)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 upadezamALA * sacchaMdagamaNa-uThANa-soaNo appaNeNa caraNeNa / samaLATMmuno, vahunIvavayaMvaro manaDuM rU80nI * batthi vva vAyapuNNo, paribhamai jiNamaya ayANaMto / thaddho nimvinnANAM, na ya picchai kiMci appasamaM / / 381 / / * sacchaMdagamaNauTThANa-soaNo bhuMjaI gihINaM ca / pAsatthAiTThaThANA, havaMti emAiyA ee / / 382 / / (380) (gurvAjJA vinA) svecchAthI gamana, (AsanethI) UThavAnuM; ne zayana kare. (svecchAcArI che mATe ja) svabuddhie kalpita AcaraNathI vicare. zramaNapaNAnA (jJAnAdi guNomAM pravRtti vinAno hoya, (mATe ja) bahu jIvono nAza karato vicaryA kare. | (381) (madaroganA oSadhasamA) sarvajJa-vacanane na jANato vAyu bharelI mazakanI jema garva bharyo vicaryA kare. thaddho"=(zarIre paNa garvanA cihnavALo) akkaDa thaIne jJAnahIna chatAM koIne potAnA jevo mahAna na jue. (saune nyUna dekhe. jJAnIne garva na hoya. garva ajJAnIne.). (382) svaccheda gamana-utthAna-zayanavALo (A pharIthI kahIne sUcavyuM ke sarve guNo guNI pratyenI parataMtratAthI sAdhya che. e parataMtratA vinAno zuM kare che? to ke, gRhasthonI vacce besIne AhArapANI vApare. (athavA ahIMmohaparataMtranAMduSTa AcaraNa keTalAM kahevAya ?) pAsatno kuzIla vagerenAM AvAM AvAM doSa-sthAna hoya che. (A parathI viSaya-vibhAga na jANanAra ema na samaje ke "to to udyata vihArI paNa bimArI AdimAM doSita-sevanAdi kare che to te ya pAsatkAdi che, e mATe kahe che,-)
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 119 jo hujja u asamattho, rogeNa vapillio phuriyadeho / savvamavi jahAbhaNiyaM, tayAi na tarija kAuM je ||383 / / so'viya niyayaparakkama-vavasAyadhiIbalaM agUhaMto / muttuNa kUDacariaM, jaI jayaMto avassa jaI / / 384 / / alaso saDho'valitto, AlaMbaNatapparo aipamAI / evaM Thio'vi mannaI, appANaM suTTiomhi tti / / 385 / / (383) je "asamatvo =nabaLA saMghayaNane lIdhe yathokta bajAvavA azakta hoya, yA (kSaya Adi) rogathI pIDita hoya, yA jarAjarjarita dehavALo hoya, e zAstra kahyA mujabanuM badhuM ja kadAcit na karI zake, (gAthAmAM chelluM "je pada vAkyAlaMkAramAM che.) (384) te paNa evo bIjo koI dravya-kSetra-kALathI Apattigrasta hoya te ya) potAnA parAkrama'=saMghayaNanAM vIryathI zakya vyavasAya"=bAhya pravRtti, tathA vairya (manovIya)nAM baLa (yAne svIkArya pravRtti-sAmarthyane chupAve nahi, ne emAM mAyA-ramatano tyAga karI prAmANika prayatna kare te niyamo (bhagavad AjJA bajAvavAthI) susAdhu ja che. (385) (mAyA carittavALo kevo hoya ? to ke) ALasu hoya, "saTha" ThagAI karanAro hoya, "avalita =garviSTha hoya, AlaMbana'=game te bahAnuM kADhI sarva kAryomAM adhamasvArtha pUrvaka pravarte, gADha nidrAdi atipramAda seve; AvI durdazAvALo chatAM potAnI jAtane "huM susthita (guNiyala sAdhu) chuM." ema mAne che. (bIjAne paNa mAyAthI potAnI guNiyalatA jaNAve
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 upadezamALA jo'vi ya pADeUNaM, mAyAmosehiM khAi muddhajaNaM / tiggAmamajjhavAsI, so soyai kavaDakhavagu vva ||386 / / egAgI pAsatyo, sacchaMdo ThANavAsI osanno / duggamAisaMjogA, jaha bahuA taha guru huMti / / 387 / / (386) (tema mAyAvIne nukasAnamAM,-) (lokaraMjana karanAro) je koI paNa mugdhajanane (bhadraka jIvone) mAyA pUrvakanA mRSA vacanothI AtmavazamAM pADIne khAI =Thage che, te traNa gAma madhye rahevAvALA brAhmaNa kapaTI mAsa khamaNI saMnyAsInI jema (aMte) zoka karato bese che. (387) ekAkI (sAgharmika rahita) pAsattho, svacchaMda (gurvAjJAhita) sadA sthiravAsI, avasa (AvazyakAdimAM zithila), A pAMca pada . enA (ekeka padanAM pAMca bhAMgA thAya, ane) dvika Adi saMjogo (thaI 10 bhAMgA thAya) emAM jema jema bahu pada maLe tema tema vadhu bhAre duSTa bhAMgo gaNAya. (tAtparya, koI phakta ekAkIpaNAno ja doSa vaheto hoya yA phakta pAsasthApaNAno ja doSa vaheto hoya, to evAM pAMca bhAMgA thAya, bannenA saMyogavALA 10 bhAMgA thAya, dA.ta. koI ekAkI ane pAsantho hoya, yA ekAkI ane svaccheda hoya.. 3-3nA saMyogavALA 10 bhAgA. dA.ta. koI ekAkI pAsattho ane svaccheda hoya ema 4-4 saMyogavALA 5 bhAgA ane pAMcanAM saMyogavALA 1 bhAMgo. A sAdhu sauthI vadhu duSTa bane.)
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 121 gacchagao aNuogI, gurusevI aniyaoM guNAutto / saMjoeNa payANaM, saMjamaArAhagA bhaNiyA / / 388 / / nimmamA nirahaMkArA, uvauttA nANadaMsaNacaritte / egakhitte'vi ThiA, khavaMti porANayaM kammaM / / 389 / / jiyakohamANamAyA, jiyalohaparIsahA ya je dhIrA / vuDDAvAse'vi ThiyA, khavaMti cirasaMciyaM kammaM / / 390 / / (388) (pAsatkAdithI kramazaH viparIta susAdhu) (1) gacchavAsI hoya, (2) jJAnAdi sAthe saMbaMdhavALo, (3) guruparatanna, (4) "aniyata'=mAsa kalpAdi maryAdAyukta vicaravAvALo, (pa) "guNe su'=rojanI kriyAmAM "Ayukta"= apramAdI hoya. A padonA saMyogathI (pUrvanI jema pa-1010-pa-1 bhAMgAe) saMyama ArAdhako (tIrthakara gaNadhara bhagavaMtoe) kahelA che. AmAM paNa jema jema padavRddhi thAya tema tema guNavRddhi samajavI.) (389) (Arya samudra vagere mahAmunioe sthiravAsa karyo paraMtu jinAjJApAlaka hovAthI ArAdhaka hatAkemake) je mamatvabuddhi rahita hoya, ahaMkAra vinAnA hoya, jJAna - darzana - cAritramAM dattacitta hoya, pachI te ekaja kSetramAM kSINa jaMghA-baLa Adi puSTa AlaMbane sthiravAsa karatA hoya to paNa te pUrvanA (cira saMcita) karmone khapAve che. (390) jeoe krodha-mAna-mAyA(no nigraha karI ene) jItI lIdhA che, jemaNe lobha ane parIsaho jItI lIdhA che, je dhIra" = sattvavAna (muni, pUrve kahyA te rIte) vRddhAvasthAmAM sthira vAse rahelA chatAM cirasaMcita karma (samUha)no nAza kare che.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 upadezamALA paMcasamiyA tiguttA, ujjattA saMjame tave caraNe / vAsasayaM pi vasaMtA, muNiNo ArAhagA bhaNiyA / / 391 // tamhA savvANunnA, savvaniseho ya pavayaNe nasthi / AyaM vayaM tulijjA, lAhAkaMkhi vva vANiyao / / 392 / / (391) pAMca samitithI samita (samyaka pravRttivALA), ane traNa gupti (mana-vacana-kAyAe satmavRtti-asatu nivRtti)thI gupta (surakSita), tathA (17 prakAre) saMyama, (12 prakAre) tapa ane (10 prakAranA yatidharma sahita sAdhvAcAra rUpa) caraNamAM ughukta munione (kadAca) ekaso varasa sudhI paNa eka ja kSetre rahevuM paDe, to ya emane (tIrthakara-gaNadhara bhagavaMtoe) ArAdhaka kahyA che. (392) eTalA ja mATe sarvajJanA AgamamAM (badhA ja kartavyo aMge A karavuM ja evI sarvathA anujJA nathI) temaja (badhA ja a-kartavya aMge "Ama na ja karavuM' evo) sarvathA. niSedha nathI. (kAraNa AgamamAM sarva kartavyo-akartavyonuM dravya-kSetra-kAla-bhAvanI apekSAe vidhAna-niSedha che. tethI kyAreka tevA vicitra dravya-kSetrAdinI apekSAe vidheyanA. tyAgano ke niSiddhanA Adarano avasara Ave. eTalA mATe) AyaM vaya' tulijjA=jJAnAdinA lAbha ane hAninI tulanA karavI; jemake lAbhanI AkAMkSAvALo vaNika (vepArAdimAM naphA-nukazAnano hisAba mAMDI) bahu lAbhavALI pravRtti kare che. munie ahIM pravRtti nivRttimAM dhyAna A rAkhavAnuM ke rAga-dveSanA tyAga pUrvaka svAtmAne samyagu saMtoSavo. paraMtu mAyAthI duSTa AlaMbana na levuM. kemake
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 123 dhammaMmi natthi mAyA, na ya kavaDaM ANuvattibhaNiyaM vA / phuDapAgaDamakuDillaM, dhammavayaNamujjuyaM jANa || 393 || navi dhammassa bhaDakkA, ukkoDAvaMcaNA va kavaDaM vA / niSko ri dhammo, hevananuJAsure topu / / 364|| (393) (he jIva !) tuM samaja ke dharma (to saddabhAvasa2La bhAvathI sAdhya che tethI e)mAM mAyAno atyaMta tyAga hoya, 'kapaTa'=bIjAne ThagavAnI pravRtti na hoya, athavA 'ANuvatti bhaNiyuM'=bolavAnuM (sadoSa) bIjAne AvarjavA mATe na hoya, kiMtu 'sphuTa'=spaSTa akSaravALA, 'prakaTa'=zaramAvuM na paDe evAM, 'akuTila'=mAyArahita dharmavacana e 'Rju'=mokSa pratye anukULa che. (394) 'bhaDakkA'(moTuM Asana vagere) bhapako ADaMbara e dharmanuM (sAdhana) nathI, (ema) 'ukakoDA'=('tame mane A Apo to huM A dharma karuM' evA rUpano) badalo, yA 'vaMcanA'=(sAmo kaMIka Ape mATe tatvajJAnAdi ApavAnI) mAyAbharI caturAI athavA 'kapaTa'=mAyAcAra (parane ThagavAnI pravRtti), e dharmanuM sAdhana nathI. (pUrva gAthA para A punarukti karI te mAyA sAthe dharmane atyaMta virodha batAvavA. A atyaMta virodha hovAthI ja kahe che.) 'nizchadma'=mAyA (bahAnA) rahita hoya te ja 'kira dharma'=Asrokta dharma tarIke deva- manuSyaasura (bhavanapati) sahita lokamAM pravarte che.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 upadezamALA * bhikkhU gIyamagIe, abhisee tahaya ceva rAyaNie / evaM tu purisavatyuM, davvAi cauvvihaM sesaM / / 395 / / * caraNaiyAro duviho, mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUlaguNe chaTThANA, paDhamo puNa navaviho tattha / / 396 / / (395) (392mI gAthAmAM Aya-vyaya tolIne vartavAnuM kahyuM, to e zAne AzrIne tolavAnA? to ke) sAdhu gItArtha (AgamajJAtA), agItArtha, abhiSeka' =upAdhyAya, "tathA ca"=AcArya, "ceva" =sthavira-gaNAvacchedaka, pravartaka "rAyaNie"= ratAdhika (cAritra paryAye adhika) e pramANe puruSa vastu AzrIne Aya-vyayanI tulanA karavAnI. bAkI dravyAdi (dravya-kSetra-kALa-bhAva) cAra prakArane AzrIne tolavAnuM. (alabat dravyAdi cAra paikI dravyamAM 'puruSa samAI jAya, kintu ahIM alaga lIdhA te enI pradhAnatA batAvavA. have A rIte na tole to aticAra lAge.) (396) (aticAra sAmAnyathI ratnatrayI aMge lAge. vizeSathI), cAritramAM aticAra (atikramaNa) be prakAre, 1. mULaguNamAM, tathA 2. uttaraguNamAM (emAM) mULaguNamAM che "sthAna" (prANAtipAta-viramaNathI rAtribhojanaviramaNa sudhI) aticAranA viSaya hoya che. emAM ya pahelo mULaguNa prANAtipAta-viramaNa (pRthvI Adipa sthAvarakAya+ 3vikasendriya + 1 paMcendriya, e navanI rakSA karavAnI hovAthI) nava prakAre che. (aticAranAM 9 sthAna.)
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA sesukkoso majjhima- jahannao vA bhave cauddhA u / uttaramuLaDaLe vijJo, haMsaLanAkhesu gaTTa ||367nA jaM jayai agIattho, jaM ca agIyatthanissio jayai / vAverpha ya aaO, sAMtasaMsAro hopha / / 368|| ha 3 ? navaMto sAhU, vaTTAve ya no 3 za Mtu / saMnamanutto hoDa, gaLatasaMsArio hoD ? / / 321|| 125 (397) bAkInA (mRSAvAda-viramaNAdi pAMca aticAranAM sthAna bane. temAM mRSAvAdAdi aticAra) utkRSTa madhyama-jaghanya (ema 3 prakAre) hoya, athavA (dravya-kSetra-kALa-bhAvathI, ema) 4 prakAre hoya. 'uttaraguNa'=piMDa vizuddhi Adi (aMgenA aticAra) aneka prakAre bane. temaja, darzana-jJAnamAM (8-8 AcAra hovAthI aticAranA sthAna) 8-8 che. (ahIM darzana-jJAna karatAM cAritranA aticAra pahelA kahevAnuM kAraNa cAritra e mokSanuM aMtaraMga svarUpa che. mokSa saMpUrNa sthira AtmasvarUpa che, ne cAritra aMze sthiratArUpa che.) (398) (aticAra asatpravRttithI lAge. satpravRtti jJAna pUrvakanA prayatnathI ja thAya, nahitara) 'agItArtha'=zAstrajJAna vinAno je kAMI (tapa-kriyAdimAM) yajJa kare che ane agItArthanI nizrAmAM rahelo (agItArthane guru karIne) yata kare che; temaja gaccha calAve che. ('ca zabdathI anna chatAM abhimAnathI graMthonI vyAkhyA kare che.) te anaMta saMsArI bane che.) (399) (savAla thAya,-tapa-kriyAmAM) prayata karanAro sAdhu, tathA je gacchane calAve te, (ane 'tathA' graMthonIvyAkhyAkaranAra) saMyamayukta hovA chatAM mAtra agItArtha hoIne kema anaMta saMsArI thAya?
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 upadezamALA * vyaM vitta AnaM, mAvaM purisaDisevaLAo 3 / navi jANai agIattho, ussaggavavAiMyaM ceva // 400|| jahaThiyadavva na yANai, sacittAtittamIsiyaM ceva / kappAkappaM ca tahA, juggaM vA jassa jaM hoI || 401 / / jahaThiyakhitta na jANai, addhANe jaNavae a jaM bhaNiyaM / kAlaM pi a navi jANai, subhikkha-dubhikkha jaM kappaM / 402 / / (400) (uttaramAM,-) agItArtha dravya-kSetra-kALa-bhAva puruSa ane 'pratisevanA'-niSiddha AcaraNane jANato nathI; temaja utsargamArganuM-apavAdamArganuM (anuSThAna) 'eva'= tagata guNadoSane jANato nathI. (tethI ajJAnatAthI viparIta vartI sAnubaMdha-karmabaMdha karI anaMta saMsArI thAya che.) (401) (pUrvanA dvAra gAthAnA pratyeka padano vicAraH agItArtha sAdhu) dravyanA viSayamAM yathAsthita dravya nathI jANato ke 'A dravya sacitta che ? ke acitta che ? yA mizra che ?' ema 'sAdhune kalpya che ? ke akalpya ?' athavA sAdhune yogya che ke ayogya ? yA jassa jaM koI '(glAna-bALa-tapasI Adi)ne zuM prAyogya che ? (agItArtha A kazuM na jANe) (402) (agItArtha) yathAsthita kSetrane na samaje (ke saMyamane A upakAraka che ? ke apakAraka ? tathA vihAranA mArgamAM temaja (te te) gAma-nagarAdi dezamAM jinAgame kartavya tarIke je kahyuM che te nathI jANato (ema, yathAsthita kALane paNa nathI oLakhato ke sukALa-duSkALane yogya (vastu ke karaNIya) zuM che ?
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA bhAve haTThagilANaM, navi yANai gADha'gADhakappaM ca / sahu asahupurisarUvaM, vatthumavatyuM ca navi jANe ||403 / / paDisevaNA cauddhA, AuTTipamAyadappakappesu / na vi jANai aggIo, pacchitaM caiva jaM tattha ||404|| 127 (403) (agItArtha) bhAvanA viSayamAM na jANe ke (sAdhu) nIrogI che ke rogiSTha che ? tema gADha prayojanamAM zuM kalpya ? ne sAmAnya prayojanamAM zuM kalpya che ? ucita zuM che ? ema, 'puruSanA' viSayamAM e paNa na jANato hoya ke puruSa-sAdhu sahiSNu (khaDatala - kaThora - zarIravALo) che ? ke asahiSNu-sukomaLa zarIravALo ? 'tu'=keLavAyeluM zarIra che ke bIna keLavAyeluM zarIra che ? vastu AcAryadi che ke sAmAnya sAdhu che ? e paNa na samaje; (arthAt AmAM kevI vyakti che ane ene zuM yogya che-ayogya che e nathI samajI zakato.) (404) 'pratisevanA'=niSiddha AcaraNa 4 prakAre che, AkuSTi-pramAda-darpa-kalpa (AkuTTi=irAdApUrvaka jANI joIne karavuM, 'pramAda'=kaMdarpa, hAsya-mazkarI AdithI karavuM, 'darpa' = ApattithI niSkAraNa sevavuM, dA.ta. kUdavuM vagere, 'kalpa'=kAraNe zAstra-vihita karavuM.) agItArtha A bhedo tathA 'ya'=peTAbhedo na jANe; tema ja (AlocanAdi) prAyazcita na jANe 'ceva'=niSiddha sevAnA bhAva kyA badalAyA ? kema badalAyA ? vagere na jANe (ahIM 'na jANe' e bahuvAra kahyu tethI sUcavyuM ke Agama vinA koI paNa kartavya-akartavya na jaNAya. svamati-kalpanAnuM to satya sAthe baMdhAyeluM nahi, tethI mahAmoha rUpa che.)
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 128 jaha nAma koi puriso, nayaNavihUNo adesakusalo ya / kaMtArADavibhIme, maggapaNaTThassa satyassa || 405 || icchai ya desiyattaM, kiM so u samattha desiyattassa / duggAi~ ayANaMto, nayaNavihUNo kahaM dese ? ||406 / / evamagIyattho'vi hu, jiNavayaNapaIvacakkhuparihINo / davvAi~ ayANaMto, ussagavavAiyaM ceva ||407|| (405/406) dA. ta. jema koI mANasa AMkha vinAno hoya ane 'adesakusalo'=mArga jANavAmAM ajJAna hoya, e bhayaMkara aTavImAM mArgabhulelA sArthane mArgadarzana banavA (mArge caDAvavA) samartha che? 'durga'=viSama=vAMkAcUkA ane UMcAnIcA ke samatala mArgane nahi dekhI zakanAro aMdha kevI rIte (bIjAne) doranAro banI zake ? (taddana asaMbhava.) (407/408) e pramANe agItArtha paNa (tribhuvana bhavanaprakAzaka) dIpaka samAna jinavacanarUpI cakSu vinAno (arthAt tattvadarzanamAM aMdha) e dravyAdine tathA utsarga apavAdanA anuSThAnane ja nahi jANato, e agItArtha ucita prayatnane zI rIte kare ? athavA koI evA agItArthanI nizrAe rahI kevI rIte (hitane) sAdhI zake ? athavA bALavRddhothI (ne tapasvI-memAna muniothI) bharelA gacchane zI rIte yathAyogya saMbhALI zake ? (kemake gaccha saMbhALavAnA upAyane anabhijJa che, UlTuM 'tuM' zabdathI viparIta pravRttithI anartha sarje !)
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 129 kaha so jayau agIo? kaha ? vA kuNau agiiynissaae| kaha ? vA kareu gacchaM, sabAlavuDDAulaM so u ||408 / / ** sutte ya imaM bhaNiyaM, appacchitte ya dei pacchitaM / pacchite aimattaM, AsAyaNa tassa mhiio||409|| AsAyaNa miccharta, AsAyaNavajjaNAu sammataM / AsAyaNAnimittaM, kuvvai dIhaM ca saMsAraM / / 410 / / ee dosA jamhA, agIya jayaMtassa'gIyanissAe / vaTTAvei gacchassa ya, jovi gaNaM dei agIyassa / / 411 / / (409) AgamamAM Ama kahyuM che ke prAyazcitane pAtra nahi evAne prAyazcita Ape, athavA prAyazcita pAtrane atyadhika (prAyazcitta) Ape, tene (jJAnAdinI prAptimAM zAtana-nAza Adi karavArUpa) moTI AzAtanAo lAge. (kemake atyadhika prAyazcita vahana karavAmAM eTalo samaya jJAnAdinI navI prApti aTake.) (10) AzAtanA (jJAnAdinA nAzarUpa hoI, sAkSAtu) mithyAtva che. AzAtanAthI bacavuM e (sAkSAt) samyaktarUpa che. (kemake AzAtanA-varjanano pariNAma sabhyattva che. eTalA ja mATe agItArtha atyAdhIka prAyazcita-dAnAdi avidhi sevavA dvArA) AzAtanA karavAnA nimitte potAno saMsAra dIrgha ane "ca"=kilaSTa saraje che. (411) (sArAMza) je kAraNathI (1) agItArthapaNAmAM karAtA svayaM ArAdhanAnA prayatomAM tathA (2) bIjA agItArthanI nizrAe rahI karAtA ArAdhanAnA prayatnomAM A badhA doSo che, tethI ja (svayaM agItArtha banyo rahI) je gacchane calAve che, tathA (3) je agItArthane gaccha sope che, tene paNa
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 upadezamALA abahussuo tavassI vihariukAmI jANiUNa pahaM / avarAhopayasayA, kAUNa vi jo na yANei / / 412 / / desiyarAiyasohiya, vayAiyAre ya jo na yaannei| . avisuddhassa na vaDDai, guNaseDhI tattiyA ThAi / / 413 / / A badhA doSo lAge che, (tethI zAstrabodha viSe dharakhama prayata karavo joIe. ahIM sudhI dvAra gAthA vivecana pUruM thayuM.) (412413) (have alpa AgamajJAnavALAnI paNa evI ja sthiti batAve che.) je mokSa mArgane nahi jANavAne lIdhe "avarAha'="seMkaDo aticArasthAna' seve che, kAraNa ke e "a-bahuzruta =viziSTa zrutarahita che, chatAM ya je "vihariukAmo'--gItArtha vinA ekalo vicaravAnI-rahevAnI icchAvALo hoya che, e pachI bhale tavassI' vikRSTa tapa (aThThama uparanA tapa)thI zarIrane tapAvI (zoSAvI) nAkhanAro hoya to paNa enI guNazreNI vadhatI nathI) devasika-rAtrika (aticAro)nI "sohiya'=prAyazcittathI zuddhi-prakSAlanane, tathA (mULa-uttara guNarUpa) vratonA khaMDana-aticAranA svarUpane je jANato nathI, evA avizuddhanI "guNa-zreNi =jJAnAdiguNa sopAna ArohaNA vadhatI nathI kiMtu (pUrve hatI) teTalI ja rahe che. (ahIM TIkAmAM vizeSa lakhyuM che ke gunizrArahitane ya pote prAyazcita-zuddha ane samyaphapravRttivALo hovA chatAM guNazreNi vadhatI nathI, pUrve jeTalI ja rahe che; kemake guNavAna guruno yoga ja guNazreNivRddhinuM kAraNa che. emAMya thoDuM jANanAra ekAkI muni saMkilaSTa cittavALo hoya to enI guNazreNi to naSTa ja thaI jAya che, ane ene pUrvokta anaMta-saMsAritA nIpaje che.)
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 131 * appAgamo kilissai, jai vi karei aidukkaraM tu tavaM / suMdarabuddhIi kayaM, bahuiyaM pi na suMdaraM hoi / / 414 / / aparicchiya suyanihasassa, kevalamabhinnasuttacArissa / savvujameNa vi kayaM, annANatave bahuM paDai / / 415 / / (414) "alpAgama'=thoDuM bhaNelo jo ke ati duSkara ja (mAsakhamaNAdi) tapa karato hoya, to paNa te mAtra (ajJAna) kaSTa ja bhogavI rahyo che. kemake potAnI kalpAnusAra) "A suMdara che' evI buddhithI karAyeluM ghaNuM paNa (vAstavamAM) suMdara nathI hotuM, (kAraNa, e ajJAnathI upahata che, jemake laukika RSionA tapa-kaSTa.). (415) "kRtanikaSa'=AgamanA samyambhAvane-rahasyane (arthAt utsarga apavAdAdinA viSaya vibhAgavAra) sArI rIte nizcitapaNe nahi jANato ane mAtra "abhinna = vivaraNahIna - viziSTa vyAkhyAna rahita sUtrAmAno anusAra cAri"=cAritra -anuSThAna karavAnA svabhAvavALo, enA samasta prayatathI paNa karAyelA anuSThAna ghaNuM to (paMcAgi sevanAdi svarUpa) ajJAna tapamAM paDe che, (mAtra thoDuM ja AgamAnusAritAmAM Ave che, kemake upara kahyuM tema ene viSaya vibhAganuM jJAna nathI. te A rIte-sUtramAM sAmAnyathI kahela padArtha sUtranI vyAkhyAmAM vivaraNamAM vizeSarUpe darzAvAya che, jethI pUrvAparamAM kahelautsarga-sUtrayAapavAda-sUtra sAthe virodha na Ave. "vivaraNa" vinA A kyAMthI samaje? vaLI jo sUtramAtra-kAryakArI hoya, arthAt ekalo sUtrano yathAzruta artha ja levAno hoya, paraMtu enA para vicAraNA na karavAnI hoya, to "anuyoga' pUrvAcAryonI vyAkhyAo nirarthaka bane ! dA. ta.)
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 upadezamALA jaha dAiyammi vi pahe, tassa visese pahassa'yANaMto / pahio kilissai cciya, taha liMgAyArasu amitto ||416 || ', kappAkappaM esaNamaNesaNaM caraNakaraNasehavihiM / pAyacchittavihiM pi ya, davvAiguNesu a samaggaM // 417|| (416) jema pravAsamArga mAtra digdarzanarUpe to batAvyo hoya to paNa pravAsI (vacalA gAma, enI vacamAM zuM zuM, tathA sabhaya-nirbhaya keTaluM, vagere) vizeSone nahi jANato (bhUkha, cora AdithI) kaSTa pAme ja che, te ja pramANe 'liMga' = rajAharaNAdi veza, 'AcAra' = mAtra sUtrane anusarI ApamatithI karAtI kriyA, tathA 'zrutamAtra' = viziSTa artharahita sUtramAtravALo (alpajJAnI paNa bahu apAyothI kaSTa ja pAme che.) (417) (ATaluM ATaluM na jANe e nirmaLa cAritranA prayata zo karI zake ? dA. ta.) 'kappAkappa'=sAdhune kalpya - akalpya (ucitAnucita), yA mAsakalpa sthavirakalpAdi taditara, 'esaNa0' = gaveSaNA -grahaNaiSaNA -grAsaiSaNAmAM nirdoSatA-sadoSatA, 'caraNa' = mULaguNa mahAvratAdinI caraNasittarI, 'karaNa'=uttaraguNa piMDavizuddhi AdinI karaNa-sittarI, tathA 'seha'=dIkSArthI yA nUtana dIkSitane sAmAcArI zikSaNanI krama vidhi, (temAM AlocanAdi) prAyazcita vidhi, (e kevAne zuM apAya ? ane e kema karAvAya ? e vidhi,) te paNa ''dravyAdi guNeSu''=dravya-kSetra-kALa-bhAvanA sArA-narasA saMyogomAM (deyAdeyanI) samagra vidhi, -
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 133 pavvAyaNavihimuTThAvaNaM ca, ajjAvihiM niravasesaM / gussAvavAyavihiM, avALamALo haiM ? naya' ||418|| sIsAyariyakameNa ya, jaNeNa gahiyAIM sippasatthAiM / nAMti vahuvihArUM, na vavuMmittANusariyADuM / / 411|| jaha ujjamiuMjANai, nANI tava saMjame uvAyaviU / taha cakkhumittadarisaNa- sAmAyArI na yANaMti // 420 // (418) dIkSA-pradAna vidhi, 'upasthApanA' mahAvratAropaNa (vidhi) 'ajjA-vidhi' = sAdhvIgaNapAlanavidhi ne saMpUrNa utsarga -apavAda vidhi (dravyAdinI apekSAe kartavyAkartavya mArga)ne nahi jANanAro alpajJa kevI rIte (zuddha saMyamano) prayatna karI zake ? (tethI jJAnano prayatna karavA jevo. jJAnanA arthIe guru ArAdhya che.) (419) (lokottara sAdhu to pachI, paNa lokamAM ya tevA viveka vinAnA) jana sAmAnya vaDe vidyArthI-kalAcAryanA kramathI ja (citrAdi) zilpo ane (vyAkaraNAdi) zAstro grahaNa karAyA che, tyAre ja emane enuM 'nati'=yathArtha jJAna thAya che, kintu mAtra AMkhethI bahu prakAranA zilpo ane zAstro joyA arthAt svabuddhithI grahaNa karyA tethI yathArtha bodha nathI thato. (tethI A AvyuM ke,-) (420) jJAnI ane tapa-saMyamane viSa 'upAyaviu'=tethI ArAdhanAmAM kuzaLa jevI rIte 'umiuM'=samyag anuSThAna (ArAdhanA) karavAnuM jANe che, evI rIte mAtra cakSuthI (bIjAnI kriyA) joI sAmAcArI AcaranArA (samyak anuSThAna karavAnuM) jANatA nathI. (Ama jJAnanI pradhAnatA sAMbhaLI jJAnamAtrathI saMtoSa nathI vALavAno. kemake,-) =
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 upadezamALA sipAna ca saLiya, nAtogavi ja ya nuMna no 3 tesiM phalaM na bhuMjai, ia ajayaMto jaI nANI / / 421 / / * gAravatiyapaDibaddhA, saMjamakaraNujamammi sIaMtA / niggatUNa gaNAo (gharAo), hiMDati pamAyaraNNammi- 422 / * nANAhio varataraM, hINo'vihu pavayaNaM pabhAvaMto / na ya dukkaraM karaMto, suTTha vi appAgamo puriso / / 423 / / (421) zilpo ane zAstro jANato hovAM chatAM je (ene kriyAmAM) na joDato =na utArato hoya te enAM dravyalAbhAdi) phaLane bhogavI zakato nathI, eja pramANe sAdhu paNa jJAnI chatAM anuSTAna vinAno hoya to (mokSa phaLa nathI pAmato.) (22) (jJAna chatAM kriyA kema nahi? to ke jJAnI chatAM rasa-ddhi-zAtA) gAravatrikamAM Asakta hoI "saMyama' = zakAya rakSAdinA AcaraNa viSayanA udyame" = utsAhamAM zithila banI janArA gacchamAMthI nIkaLI yatheSTa pravRttithI viSaya-kapAyarUpI cora ane zikArI pazuthI bharelA) pramAda-araNyamAM vicaratA hoya che. tethI kriyAhIna hoya che.). - (423) (kAMIka kriyArahita jJAnI, ane kaMIka jJAna rahita kriyAvALo, bemAM koNa sAro? to ke) cAritrathI hIna paNa (vAda-vyAkhyAnathI) pravacananI prabhAvanA karanArA jJAnAdhikae vadhu sAro che, kintu (mAsakSamaNAdi) duSkarane sArI rIte karanAro paNa alpajJAnI tevo nahi. (kemake alpajJa zAstra-vidhAnono ajANa hoI kharekharuM keTaluM ArAdhe ?)
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 upadezamALA nANAhiyassa nANaM, pujjai nANA pavattae caraNaM / jassa puNa duNha ikkaM pi natthi tassa pujjae kAiM ? / / 424 / / nANaM carittahINaM, liMgaggahaNaM ca daMsaNavihINaM / saMjaNahINaM ca tavaM, jo carai niratthayaM tassa / / 425 / / * jahA kharo caMdaNabhAravAhI, bhArassa bhAgI na hu caMdaNassa / evaM khu nANI caraNeNa hINo, nANassa bhAgI na hu suggiie||426|| (424) (jJAnanI vaDAI che,-) jJAnAdhikanuM jJAna pUjAya che, kemake) jJAnathI cAritra pravarte che, ane cAritrI sAdhu jJAnI hoya eTale saheje pUjAya). jenAmAM jJAna-cAritra bemAMthI ekeya nathI tenuM zuM pUjAya ? (vAstavamAM jJAnacAritra, darzana-cAritra, tapa-cAritra paraspara sApekSa rahIne ja kArya kare che; tethI) (25) cAritra vinAnuM jJAna nirarthaka che. samakita vinAno sAdhuveza nirarthaka che, saMyama vinA je tapa Acare te mokSanI apekSAe niSphaLa che. (4ra6) (tyAM jJAna e cAritra vinA kema nakAmuM ? to ke) jevI rIte caMdanano bhAra UMcakI laI janAra gadheDo bhArano "bhAgI'=bhAjanamAtra bane che paraMtu caMdana(nA zItala vilepanAdi)no bhAgI nahi, e pramANe cAritrathI rahita jJAnI (mAtra) jJAnano bhAgI = bhAjana bane, kintu sugati (mokSa)no bhAgI nahi..
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 upadezamALA saMpAgaDapaDisevI, kAesu vaesu jo na ujjamai / pavayaNapADaNaparamo, sammattaM komalaM tassa / / 427 / / caraNakaraNaparihINo, jai vi tavaM carai suTu aiguruaM / so tilaM va kiNaMto, kaMsiyabuddho muNeyavyo / / 428 / / chajjIvanikAyamahavvayANa, paripAlaNAi jaidhammo / jai puNa tAi~ na rakkhai, bhaNAhi ko nAma so dhmmo?|429|| (427) (cAritrahInanuM darzana nirarthaka-) je sAdhu supAgaDa lokanA dekhatAM niSiddhane AcaryA karato hoya, ane pRthivyAdi SakAyanI rakSAmAM temaja (ahiMsAdi) mahAvratomAM je udyama nathI karato, ne tethI ja zAsananI laghutApradhAna jIvana jIvato hoya, tenuM samyakta "komaLa arthAta phophA jevuM che. (428) (cAritrahInano tapa kevo? to ke) caraNa sittarI karaNa-sittarInAM saMyama vinAno jo ke (4-4 mAsanA upavAsAdi) sArA evA ati kaSTamaya tapa karato hoya to ya te "kaMsiyA'=ArisAthI mApIne tala ApI mApyA vinA) tela kharIdanAra mUrkha gAmaDiyA jevo che. sAdhu mUrkha eTalA mATe ke bahu alpa laIne ghaNuM hAre che. te A rIte ke.) 0 (429) sAdhudharma cha javanikAyanI (rakSA) ane mahAvratonA pAlanathI bane che. (have) jo enuM pAlana-rakSaNa na kare to (he ziSya !) tuM ja kahe ke e kayo dharma bane? (arthAtu dharmarUpa ja na bane.).
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 137 chajjIvanikAyadayAvivajio, neva dikkhio na gihI / jaidhammAo cukko, cukkai gihidANadhammAo / / 430 / / savvAoge jaha koI, amacco naravaissa pittaNaM / ANAharaNe pAvai, vahabaMdhaNadavvaharaNaM ca / / 431 / / taha chakkAyamahavvaya-savvanivittIu giNhiUNa jaI / ekamavi virAhato, amacca-raNNo haNai bohiM / / 432 / / (430) Sa jIvanikAyanI dayAthI rahita (arthAt jIvone kacaranAro) e dIkSita sAdhu ja nathI, (kemake cAritrahina che. temaja sAdhuveza dharyo hovAthI e) gRhastha paNa nathI. (A sthitimAM e) yati dharmathI bhraSTa thayelo gRhasthane zakya dAnadharmathI paNa cUke che. (kAraNa, susAdhune gRhasthanAM AhAra vastrAdi levA kahyuM, paNa AvAnuM kazuM levuM na kalpe. AvAnAM bhAgyamAM susAdhune dAna paNa nahi.) (431) (saMpUrNa guNo to ati durlabha che, tethI jeTalo dharma kare teTaluM sAruM nahi? hA, paNa te dezaviratimAM vicitra prakAro hovAthI gRhasthane sAruM, kintu sarvaviratidhara sAdhune mATe sAruM nahi. ene to thoDo paNa AjJAbhaMga bhayaMkara nivaDe.) jema koI maMtrI je (rAjA prasanna thavAthI rAjA pAsethI) rAjA saMbaMdhI sarva adhikAra meLavIne kyAreka rAjAnI AjJAnuM ullaMghana kare to ene (daDA vagerethI) mAra, (doraDAthI) baMdhana, saMpattinuM apaharaNa, ane ("ca" zabdathI yAvat mota) maLe, (432) tevI rIte sAdhu SaTu jIvanikAya ane mahAvratomAM (sarvathA rakSA-pAlana karavA rUpanA) "nivRtti =niyamo laIne eka paNa (kAya ke mahAvratanI) virAdhanA karato "amarya
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 upadezamALA to hayabohI ya pacchA, kayAvarAhANusarisamiyamamiyaM / puNa vi bhavo ahiM paDio, bhamai jarAmaraNaduggammi ||433|| jaiyA'NeNaM cattaM, appaNayaM nANadaMsaNacarittaM / taiyA tassa paresuM, aNukaMpA natthi jIvesu || 434 || chakkAyariUNa asaMjayANa, liMgAvasesamittANaM / bahuasaMjamapavAho, khAro mailei suTuaraM || 435 / / rAjA'=jinezvara bhagavAnanI 'bodhi' AjJAne haNe che, athavA (parabhava mATe) 'bodhi'-jainadharma-prAptine haNe che. (433) tethI ema bodhine haNanAro pachIthI e 'kya'=AzAnirapekSa daye sevelA aticArone anurUpa A (jJAnidaSTa) 'amita'=anaMta saMsAra samudramAM pharIthI paNa paDI atigahana jarA-mRtyunA killAmAM bhaTakato thaI jAya che. (A to paralokanA anartha; paraMtu ahIM paNa,) (434) jyAre e (puNyazALIe) potAnA jJAnadarzana-cAritrane phagAvI dIdhA, tyAre (ema kahevAya ke) bIjA jIvo para ene anukaMpA nathI; (kemake e adharma pAmavAnA.) (435) (pRthvIkAyAdi) SaT jIvanikAyanA duzmana bhUta ane 'asaMyat'=mana-vacana-kAyAnA yatheccha pravartaka, tathA (eTalA ja mATe) rajoharaNane mAtra dharanArA (vezadhArI)ne ghaNo asaMyamano pravAha (ane enA lIdhe pApa samUha lAge che, ne te) kSAra che; (vastrAdine tevo kSAra bALIne DAghiyuM kare tema).
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 139 kiM liMgaviDDarIdhAraNeNa ? kajammi aTThie ThANe / rAyA na hoi sayamevadhArayaM cAmarADove ||436 / / jo suttatthaviNicchiya-kayAgamAmUla uttaraguNohaM / uvvahai sayA'khaliyo, so likkhai sAhulikkhammi // 437 / / bahudosasaMkiliTTho, navaraM mailei caMcalasahAvo / suTTha vi vAyAmaMto, kAyaM na karei kiMci guNaM / / 438 / / (436) jo rajoharaNAdi sAdhuveza dhAraNa karIne kAryo'=saMyamarUpI prayojana na saratuM hoya to tevA vezano 'viphara"=phaTATopa-ADaMbara dharavAthI zuM? (e sAdhu ja nathI; jema) ApameLe siMhAsane besI cAmara ane (chatra dhvaja Adino) phaTATopa dharatAM rAjA nathI banatuM. (kemake tyAM rAjyasaMpatti-khajAno-prajA-senAdi parivAra vagere rAjApaNAnuM kAryanathI thatuM. e thatuM hoya to rAjA kahevAya, ema saMpUrNa saMyama pAlanathI sAdhu banAya.) (437) je koI sUtra-arthanA (zrutasAra-paramArtha samajavA sAthe) nizcayavALo banI "kRtAgama" Agamane jinavacanane (Atmastha) kare che, ane "mUlottaraguNaugha'=mahAvrata tathA piDavizuddhi Adi guNasamUhane "uddhahati'=samyapha bajAvIne jIvananA aMta sudhI pahoMcADe che, tathA haMmezA (saMyamamAM) akhkhalita'=niraticAra rahe che, te sAdhune sAcA sAdhunI gaNatarImAM gaNanA apAya che. bAkI, (438) (ajJAna-krodha-madAdi) bahu doSothI citta saMkalezavALo to (viSayAdimAM) bhaTakatA svabhAvano banI (svAtmAne) mAtra malina karanAro hoya che. e kAyAne (tapasyA
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 upadezamALA * kesiMci varaM maraNaM, jIviyamannesimubhayamannesiM / dadduradevicchAe, ahiyaM kesiMci ubhayaM pi / / 439 / / " kesiMci ya paralogo, annesiM ittha hoi ihalogo / kassa vi duNNi vi logA, do'vi hayA kassai logA ||440 / / vagerethI) gADhapaNe paNa kaSTa ApanAro hoya, toya (vicArapUrvaka vartanAro nahi hovAthI) te kaSTa karato (potAnA AtmAne karmakSayAdi kazo) guNa nathI karato. (439) keTalAkane maraNa sAruM che, bIjAone jIvavuM sAruM che, to anyone (vaLI jIvatara-maraNa) baMne sArA che, tyAre keTalAkane baMne ahitakara hoya che, - A krAMka nAmanA devatAnI icchAthI (bhagavAnanI prarUpaNA che.) deve cArane kahelA zabdonA bhAva prabhuzrI mahAvIra bhagavAne A prarUpyo,-deve mane "maro' kahyuM kemake anaMta sukhamaya mokSa rAha jue che. zreNikane "jIvo' kahyuM kemake mare to sIdhI naraka che. abhayane "jIvo maro" kahyuM kemake jIvatAM sukha ane dharma che, maryA pachI svarga che. kAla saukarika kasAIne "jIva nahi, mara nahi' kahyuM, kemake ahIM kasAI veDAmAM bhayaMkara saMkaleza ane maryA pachI 7 mI naraka che." (440) keTalAkane paraloka hitakara che, (to) bIjAone ahIMAjanmahitakara hoya che. koIkane vaLI Aloka paraloka) baMne hitakara hoya che, (tyAre) koIne baMneya bhava (svakarmathI) naSTa (arthAtu ahitakara) che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA chajjIvakAyavirao, kAyakilesehiM suTTu guruehiM / na hu tassa imo logo, havAi sego paro logo || 441 // narayanirUddhamaINaM, daMDiyamAINa jIviyaM seyaM / vahuvAryAnma vi veThe, visuAmALasta vAM maLe / / 442 / / * tavaniyamamukriyALa, chAnuM nIviga pi maraLa vi / nIvaMtaDAMti muLA, mayA vi puLa mudde tti 144rUA 141 (441) pRthvIkAyAdi SaT jIvanikAya jIvone viSe (saMhAra dvArA) 'virata'=vizeSarUpe Asakta hoya, pachI e bhalene paMcAgnitapa, mAsakhamaNa vagere) 'sukruguru=moTA moTA kaSTothI yukta hoya evA (ajJAna tapasvI)ne A bhava (viveka vinAnA kaSTa-sahanathI duHkharUpa, hoI sArthaka) nathI. kintu evAne (ahIMnA ajJAna kaTopArjita tuccha puNya-sthAnanA hisAbe sukhakara) ekamAtra parabhava che. (442) (52bhave) naraka para kendrita buddhivALA rAjAvagerene ahIM jIvavuM sAruM che, (tyAre) ahIM bahu asahya 'avAya'=apAya, roga-vedanA, yA 'vAta'=vAyudarda hovAchatAM (prazasta dhyAnathI) vizuddhinA adhyavasAyavALAne AgaLa suMdara gati hoI) maraNa sAruM che. (443) tapa-niyama (saMyamanA viziSTa guNo)thI sArI rIte bhAvita thayelA (raMgAyelA)ne jIvana paNa 'kalyANa'=hitarUpa che, ane maraNa paNa kalyANarUpa che, (kemake e) jIvatAM ya (tapa saMyamAdi) guNone vadhAre che, ane maryA ya vaLI sArI gatimAM jAya che. (jIvana-maraNa baMnemAMya kyAMya jarAka paNa ahita thatuM nathI.)
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 upadezamALA ahiyaM maraNaM ahiyaM ca jIviyaM pAvakammakArINaM / tamasammi paDaMti mayA, veraM vaTuMti jIvaMtA / / 444 / / avi icchaMti a maraNaM, na ya parapIDaM karaMti maNasA'vi / je suviiyasugaipahA, soyariyasuo jahA sulaso / / 445 // mUlaga kudaMDagA dAmagANi, ucchUlaghaMTiAo ya / paDei apararitaMto, cauppayA natthi ya pasUvi // 446 / / taha vatthapAyadaMDaga-uvagaraNe jayaNakajjamajjatto / - jassa'TTAe kilissai, taM ciya mUdo na vi karei / / 447 / / (444) pApakarmo (corI vagere) karanArAne maraNa paNa ahitarUpa ane jIvana paNa ahitarUpa che. kemake mare tyAre naraka svarUpa aMdhakAramAM paDe che, ane jIvatAM thakA vairane-pApane vadhAre che. (baMnemAM anartha. tethI e samajIne vivekI mota Ave to ya pApa nahi kare. viveka A,-). (445) (je vivekamAM mokSagatinA mArgone sArI rIte samajyo che. te vivekI jIvo jarUra paDye) hajI motane pasaMda kare che, kintu manathI paNa bIjAne pIDA karavAnuM vicAratA nathI; jemake kAlasaukarika kasAIno putra sulasa (have aviveka A-) " (446) (jema avivekI mANasa jo ke pAse eka bakarI jevuM) copaguM pazuM ya nathI chatAM ene gAMThavAno khUMTo, haMkAravAnI daMDI, nAthavAnI lagAma, gaLe lagADavAnI ghaMTaDI...vagere avizrAntapaNe ekaThuM kare che. (447) te pramANe mUDha jANe jayaNA kArya mATe sajja vastra pAtra daMDa vagere upakaraNa avizrAntapaNe ekatrita kare che, paNa e ekatrita karavAno kaleza (kaSTa) jenA mATe anubhave che, e
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 143 * arihaMto bhagavaMto, ahiyaM va hiyaM va navi ihaM kiMci / vAraMti kAraveti ya, cittUNa jaNaM balA hatthe / / 448 / / * uvaesaM puNataM diti, jeNa carieNa kittinilayANaM / devANa'vi huMti pahU, kimaMgapuNa maNuamittANaM / / 449 / / varamauDakirIDadharo, ciMcaio cavalakuMDalAharaNo / sakko hiovaesA, erAvaNavAhaNo, jAo / / 450 / / saMyamarakSA saMyama-yatanA ja nathI karato ! (AvAne tIrthakara bhagavAna kema roke nahi? to ke). 448) arihaMta bhagavAna paNa mANasane baLAtkAre hAthamAM pakaDIne saheja paNa ahitathI rokatA nathI ke hita karAvatA nathI. ("vA" zabdathI upekSaNIya vastunI upekSA karAvatA nathI.) (449) alabat (bhagavAna) evo upadeza Ape che je AcarIne e kIrtinA AzrayabhUta devatAono paNa svAmI bane che; to pachI manuSyamAtrano (svAmI rAjA bane enuM) pUchavuM ja zuM? (450) (hitopadeza avazya sakala kalyANa-sAdhaka che, dA. ta. kArtika zeTha) hitopadeza AcaravAthI (uccaratnamaya) zreSTha agrabhAvathI zobhatA mugaTane dhAraNa karanAra bAjubaMdhAdithI zobhato, "capala'=tejaprasArI kaMDalanA AbhUSaNayukta tathA airAvaNa hAthInA vAhanavALo zakrendra thayo.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 upadezamALA rayaNujjalAi~ jAiM, bttiisvimaannsyshssaaiN| vajahareNa varAI, hiovaeseNa laddhAiM // 451 / / suravaisamaM vibhUI, jaM patto bharahacakkavaTTI vi / mANusalogassa pahU, taM jANa hiovaeseNa ||452 / / labhrUNa taM suisuhaM, jiNavayaNuvaesa-ma'mayabiMdusamaM / appahiyaM kAyavvaM, ahiesu maNaM na dAyavvaM // 453 / / hiyamappaNo karito, kassa na hoi garuo gurU gaNNo / diye samayAMto, vakase ja vipago ror3a? I464|| (451) e ja vajaghara indra je (indranilAdi) ratothI camakatA 32 lAkha zreSTha vimAno(nI mAlikI) meLavI te hitopadeza(nA AcaraNa)thI. (452) manuSyalokanA (chakhaMDanA) svAmI bharata cakravartIe paNa Indra jevI samRddhi prApta karI, te (paNa) hitopadeza-AcaravAnA prabhAve banyuM samaja. (e prApti karAvavAnuM sAmarthya hitopadezanuM ja che. mATe kartavya zuM? to ke,-) (4pa3) zrotrane sukhada amRtabiMdu samAna zrI jinavacanopadeza prApta karIne Atmahita (karanAra jinavacanoe kaheluM) karavuM joIe, ane (jinavacana-niSiddha hiMsAdi) ahitane viSe mana paNa nahi laI javuM joIe, (pachI vacana, kAyA laI javAnI zI vAta?) (454) (jinavacanAnusAra) AtmAnA hitane AcaranAro kono-"garuo guru" pradhAna AcArya samAna tathA "gaNya'=sarva kAryamAM pUchavAlAyaka nathI thato? (arthAta sarvano gaNya moTo guru thAya che. tyAre) ahitane AcaranAro kone avizvanIya nathI thato ? (ahIM mAne ke "ame hitAcaraNa ne yogya nathI, ame zI
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA jo niyamasIlatavasaMjamehiM, jutto karei appahiyaM / so devayaM va pujjo, sIse siddhatthao vva jaNe ||455|| savvo guNehiM gaNNo, guNAhiassa jaha lohavIrassa / saMbhaMtamauDaviDavo, sahassanayaNo sayayamei ||456 || 145 corikkavaMcaNAkUDakavaDa- paradAradAruNamaissa 1 tassa cciya taM ahiyaM puNo'vi veraM jaNo vahai ||457|| rIte hita sAdhIe?' to e barAbara nathI, kemake ayogyanI koI janmasiddha khANa nathI, kintu guNa hoya e pUjya bane, ne guNo prayatna sAdhya che mATe guNono prayatna karo.) (455) vrata-niyama, zIla, tapa, saMyamamI yukta banI je Atmahita sAdhe che, te devanI jema pUjya bane che, (mAMgalika) sarasavanI jema lokamAM mastake caDe che. (tenI AjJA zirodhArya bane che.) (456)saukoI (jJAnAdi) guNothI gaNanIya-pUjanIyabane che, jema utkaTa (sattvAdi) guNoe karIne lokamAM (karma-zatrune mArI haTAvanA2) vIra tarIkeprasiddha (mahAvIrabhagavAna)nI pAse (atizaya bhaktivaza) saMbhramathI halI uThelA mugaTAgravALA zakrendra satata (vaMdanArthe) AvyA karatAM hatA. (tyAre guNahInane UlaTuM che; dA.ta.) (457) corI, ThagabAjI, phUTavacana, kapaTa (mAnasika zaThatA) ne 52strIne viSe 'dAruNa'=pApiSTha buddhivALAne enuM potAnuM ja e AcaraNa (ahIM) ahitakara thAya che; ane pharIthI paNa (paralokamAM) loka enA para 'vaira'=gussAno adhyavasAya vahana kare che. ('A pApiSTa che. enuM moDhuM jovAlAyaka nathI' evA Akroza-vacana bole che.)
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 upadezamALA jai tA taNakaMcaNaluTTha-rayaNasarisovamo jaNo jAo / taiyA naNu vacchinno, ahilAso davvaharaNammi ||458|| AjIvagaNaneyA, rajjasiriM payahiUNa ya jamAlI / hiyamappaNI karito, na ya vayaNije iha paDato // / 459 / / iMdiyakasAyagAravamaehiM, sayayaM kiliTThapariNAmo / kammaghaNamahAjAlaM, aNusamayaM baMdhai jIvo || 460|| (458) tyAre jo buddhimAna manuSya tRNa (ghAsa) ke kaMcana, mATInuM DhekuM ke ratna(rAzi) pratye (nispRhatAthI) samAna buddhivALo banI jAya, to to nizcita che ke ene paradravya-haraNanI icchA ja khalAsa thaI gaI. (mATe A vicArIne sanmArge cAlavuM. emAM skhalanAthI moTAonI paNa vAstavikatA yAne kiMmata UMDI jAya che.) (459) ('dravyaliMga'=sAdhuveza mAtrathI loka para AdhAra rAkhIjIvanArA) 'AjIvaka' =nihnavonAsamuhano netA jamAli rAjya saMpatti choDI Avelo ! (ne Agama bhaNelo ! eNe jo 'kaDemANe kaDe' e jinavacanano apalApa yAne nihnavapaNuM na karyuM hota ne) potAnA AtmAnuM (jinokta) hita sAcavyuM hota to 'ahIM' A bhavamAM ja niMdya na banata. ('A nihnava che' evI niMdA na pAmata. duSkara tapa-saMyama karavA chatAM hita bhUlavAthI chaThThA devaloke bhaMgI jevuM kilbiSika devapaNuM pAmyo.) (460) indriyo-kaSAyo-gAravo ane mada vaDe satata saMkliSTa 'pariNAma' = adhyavasAyavALo jIva pratyeka samaye karmarUpI meghanA moTA samUhane bAMdhe che, (Atmapradeza sAthe ekameka kare che. karma e jIvarUpI caMdrane Avare che mATe karma e megha-vAdaLa
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 upadezamALA * paraparivAyavisAlA, aNegakadappavisayabhogehiM / saMsArattA jIvA, araiviNoaM karatevaM // 461 / / AraMbhapAyanirayA, loiyarisiNo tahA kuliMgI ya / duhao cukkA navaraM, jIvaMti dariddajiyaloyaM / / 462 / / jevA che. A indriyAdithI vAstava sukha kazuM nathI; viSayasukha duHkha-pratikArarUpa hovAthI kharajavAne khaNavA jevuM sukha che; paraMtu mahAarati nivAraNanA lIdhe jIvane sukhano bhrama thAya che. tethI avivekI jIva evA sukha vadhAravA mathe che.) (461) paranA avarNavAdamAM lAbAM-pahoLA thanArA saMsArI (sakarmA) jIvo aneka prakAranA "kaMdarpa" = parihAsa -vacana-hAsya-vacana bolIne tathA zabdAdi viSayonA upabhoga karIne mUDhatAthI) "arati-vinoda' = aratine haTAvavAnuM ja karatAM hoya che. paraMtu e haTatI nathI. e arati pharI pharI jAgyA ja kare che.) (ahIM niMdA e dveSanuM kArya, viSaya-bhogae rAganuM kArya, ne sakarmaktA e rAgadveSanuM kArya sUcavyuM. viSaya-bhoganA abhyAsathI indriyone kuzaLatA rahe, paraMtu arati-tRSNAdi Atmarogo vadhe che.) (462) (vaLI mUDhatA kevI, ke) "AraMbha'=snAnAdimAM jIvahiMsA tathA "pAka'=dhAnyAdithI yajJanA caru AdinA nirmANa, ke rasoI,-e bemAM Asakta "laukika RSio= svabuddhie mAyArahita tApasI, tathA "kuliMgI' = mAyAvI bauddha sAdhu Adi (gRhasthIpaNuM ane sAdhupaNuM) baMnethI cUkelA (bicArA) jIve che te "dAridraya jIvaloka" = daridratAnI jema
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 upadezamALA savvo na hiMsiyavvo, jaha mahIpAlo tahA udayapAlo / : na ya abhayadANavaaiNA, jaNovamANeNa hoyavvaM / / 463 / / pAvijai iha vasaNaM, jaNeNa taM chagalao asattutti / na ya koI soNiyabaliM, karei vaggheNa devANaM / / 464 / / dainyavRttithI jIvikAne jIvanArA hoya che. (gRhastha karatAM vilakSaNa ceSTA, tethI gRhasthapaNuM nahi; hiMsAdimAM pravartamAna, tethI sAdhupaNuM nahi.) " (463) (tyAre moha-mukta jIvo A jue che, ke) sarvayAne koI paNa jIvanI hiMsA karavA jevI nathI, kintu jema "mahIpAla =rAjA, tema "udakapAla"=reka, (baMne samAna lekhavAyogya che, apamAna-tiraskArane yogya nathI.) abhayadAnanA svAmI(abhayadAnavratI)e sAmAnya janatanI upamAvALA arthAta laukika) jevA nahi thavuM joIe. (avivekI laukika gharmavALA kahe che-"ami mUkanAra, jhera denAra, zastra ugAmanAra, dhanacora, putracora, ne strIcora, - A cha AtatAyI che, Ane tathA vedAnta pAragAmInA hatyArAne mArI nAkhavA joIe. emAM pApa nathI. je ema mAne che ke pIDA ApanArane paNa pIDA na karavI, te bAyalA che." AvA avivekI laukika jevA na thatAM ahiMsaka banyA rahevuM.). (464) "Iha' =jagatamAM (avivekI mANasa dvArA (nabaLAne ja duHkha-saMkaTa pamADAya che;) dA.ta. bakaro azakta che. mATe tene devI AgaLa balidAna karavA) duHkha pamADAya che. melAdevI AgaLa koIvAghathI (enA) lohInI baLi karatuM nathI. (mATe tuM tevo na thatAM tArI hIlanA tiraskAra karanAra nabaLAne paNa kSamA deje; krodha ke sAmano na karIza; kemake A mANasa mAtra
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 149 upadezamALA * vaccai khakheNa jIvo, pittAniladhAusiMbhakhobhehi / ujjamaha mA visIaha, taratamajogo imo dulaho // 465 / / paMcidiyattaNaM mANusattaNaM, Arie jaNe sukulaM / sAhusamAgama suNaNo, saddahaNA'roga pavvajjA / / 466 / / A lokano apakArI che, tyAre krodha-hiMsA e paraloka-apakArI che. paraloka kALa dIghatidIrgha che. ahIM keTaluM jIvavAnuM che?) (465) jIva pitta-vAyu-(rasa rudhirAdi dhAtu ke kaphanA prakopathI kSaNavAramAM (paraloka) cAlyo jAya che. mATe ziSyo !) udyama karo, (sadanuSThAnomAM) viSAdakaMTALo-zithilatA lAvo nahi; (kemake) "taratamajogo'= ekekathI caDiyAtA A (have kahevAze te) gharmanA sAghana (-sAmragI)no yoga duSmApya che. (e jo ahIM maLela che, to pramAda karavo ucita nahi.) (466) (e dharma-sAdhano A,-) "paMcendriyapaNuM'=saMpUrNa pAMca indriyo, manuSyajanma, (te paNa magadhAdi) AryadezamAM (janma, emAM ya dharmayogya) sAruM kuLa, sadgurusAdhu-samAgama, (dharmazAstronuM) zravaNa, (sAMbhaLelA para) "zraddhA"="A emaja che' evI tattvapratIti (tattva para draDha vizvAsa) , nIrogIpaNuM (saMyamabhAravahananuM sAmarthya), ane "pravajyA' = sadvivekathI sarvasaMga tyAgarUpa bhAgavatI dIkSA. (A badhA 'taratama yoga" yAne uttarottara caDiyAtA ane ati durlabha dharmakAraNo che. Avo upadeza chatAM vartamAna sukhamAM lubdha dubuddhi dharma karato nathI! e kevo pastAya che, to ke)
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 150 AuM saMvillaMto, siDhilaMto baMdhaNAraM savvAi~ | dehaTThi muyaMto, jhAya kaluNaM bahuM jIvo ||467|| ikkaM pinatthi jaM suTu, sucariyaM jaha imaM balaM majjha / ko nAma daDhakkAro, maraNaMte maMdapuNNassa || 468 || yugmam || mUtra-visa-hi-visUrya, pALI-satya-tti-saMmamehiM haiM / vehaMtarasaMgamAM, reDa nIvo mukkuttuLa / / 46 / / (467) (pittAdinA prakopathI upakrama najIka hoI AyuSyane saMkocato, sarva aMgopAMgonA sAMdhAone zithila karato, ane (aMte 'dehasthitine'=) dehavAsane, ('ca' zabdathI putra-strI-dhana Adine) choDato, e (vivekIone dayA Upaje evuM) karuNapaNe bahu prakAranuM ciMtave che.- (ke arere ! meM hInabhAgIe zIghra mokSa Ape evA mahAna jinazAsanane pAmavA chatAM viSayalaMpaTatAthI satata mahA du:khadAyI saMsAranAM ja kAraNorUpa AraMbha-viSaya-parigraha sevyA ! to hAya ! parabhave mAre otha konI ?) (468) (hAya !) evuM mAre eka paNa 'suSThu suracitaM'= sArI rIte AcareluM sukRta nathI ke jethI mArI pAse A (sadgatimAM javAnuM) sAmarthya hoya ! to (jIvanamAM sArAM sukRtonI sAmagrI hArI javAthI yAne niSphaLa karavAthI) maraNanAM aMtakALe maMdabhAgI mAre draDha AlaMbana konuM ? (ema karuNa rudana kare che.) (469) (mAtra pittAdinA prakopathI ja AyuSyakSaya nahi, kintu) zULa, jhera, sarpa, 'visUI'=jhADA-UlaTI, pANI(nuMpUra), zastra, Aga, ane 'saMbhrama'=AghAta (atibhaya vagereno
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 151 katto ciMtA sucariya-tavassa guNasuTThiyassa sAhussa? / soma-hastho, no kaccha niyama-mariyamaro 470mAM sAhati ya phuDaviaDaM, mAsAhasa-sauNa-sarisayA jIvA / na ya mArayetta taM yAMti tA 471 vagdhamuhammi ahigao, maMsaM daMtaMtarAu kaDDei / mA sAhasaM tijaMpai, karei na ya taM jahAbhaNiyaM / / 472 / / AMcakohRdayAghAta)thI "muhurUMNa"=ati alpakALamAM, jIva(A dehachoDI) bIjA dehamAM saMkramaNa (gamana) kare che. (aMte A ciMtA ne zoka dharma nahi karanArAne thAya che; kintu) (470) jeNe suMdara rIte (anazanAdi 12 prakArano) tapa Acaryo che, ne je saMyama guNamAM susthira che, evA sAdhune (mokSa sAdhakane) ciMtA kyAMthI hoya ? ke je "niyamo'=dravyAdi abhigraharUpImAlathI bharelA gADAvALA che; ne mATe ja "songaI -gama -paDihatvo" = svarga-mokSarUpa sugatigamanamAM dakSa catura che. (arthAt AvA sAdhune jIvanamAM aMte ciMtA-zoka karavAno rahe ja nahi.) (471) (laghukarmI AtmArthI Ama ArAdhe che, paraMtu gurukarmI mAnAkAMkSI) "mA sAhasa" paMkhI jevA jIvo bIjAone "phuTa spaSTapaNe "vikaTaM=vistArathI upadeze che kharA, paraMtu karmanA bhArathI bhArepaNAne lIdhe te (upadezela kartavya)ne te pramANe (svaya) AcaratA nathI. (472) (mAsAhasa paMkhInuM draSTAnta A pramANe-) (khAI pI moM phADI sUtelA) vAghanA moMmAM peTheluM (paMkhI, e vAghanA) dAMtanA AMtarAomAMthI mAMsanA kaNiAo kheMce (ne khAya) che, ane
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra upadezamALA pariaTTiUNa gaMthattha-vittharaM nihasiUNa paramatthaM / taM taha karei jaha taM, na hoi savvaM pi naDapaDhiyaM / / 473 / / paDhai naDo veraggaM, nivvijijjA ya bahujaNo jeNa / paDhiUNa taM taha saDho, jAleNa jalaM samoarai / / 474 / / * kaha kaha karemi, kaha mA karemi, kaha kaha kayaM bahukayaM me jo hiyayasaMpasAraM, karei so aikarei hiyaM / / 475 / / mAsAhasa' (sAhasanakaro) ema bole che, chatAM pote te bolavA pramANe (sAhasa na karavAnuM) AcaratuM nathI. (473) (mAsAhasa paMkhInI jema), sUtra ane arthavistAra (anekavAra) punarAvartanathI sArA abhyasta karIne, tathA (mAtra akSara pATha nahi, kintu sonAne kasoTI para kasavAnI jema) paramArthane-sArane kheMcIne paNa, (bhAre karmIpaNAne laIne) vartAva evI rIte kare che ke e badhuM laghutA pAme che, ane paraloke anartha lAvanAruM bane che. jemake naTanuM bhASaNa. te A rIte,-). (474) nATakIyo (spaSTa bhASAthI) vairAgya(nAM vacana) bole che, jethI bahu loka saMsArathI ubhagI jAya, paraMtu)zaTha e tathA'=evA ja abhinaya (hAvabhAva) sAcavIne vairAgyanuM bolIne (bahujanane asara thaI jAya, dharmakathA kare,) e (zaThamANasamAchImAranI jema mAchalA pakaDa , baLa vaDe pANImAM Utare che. dharmakathArUpI jALathI bhoLA jIvone AkarSI emanI pAsethI AhAra-vastrAdi meLave che, paNa pote sukhazIliyo banI saMyamAdi ArAdhato nathI.) (475) (mATe vivekathI pratikSaNa AvicAravuM, ke "hitakara anuSThAno) huM kevI rIte (atizaya AdarathI) karuM ? (ahitakaramAM) kema na phasuM ? kevI kevI rIte kareluM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 153 siDhilo aNAyarakao, avasavasakao tahA kayAvakao / sayayaM pamattasIlassa, saMjamo keriso hojjA ? ||476 || caMdu vva kAlapakkhe, parihAi pae pae pamAyaparo / taha uggharavidharaniraM- gaNo ya Na ya icchiyaM lahai ||477 || bhIovvigganilukko, pAgaDapacchannadosasayakArI / appaccayaM jaNato. jaNassa dhI jIviyaM jiyai || 478 || } 'bahukRta'=bahuguNakArI thAya ?'' ema je (buddhimAna) hRdayamAM A bhAvanA kare che, te Atmahitane 'aIkareI'=atyaMta vegathI sAdhe che. ('atizaya AdarathI' eTalA mATe kahyuM, kai) (476) satata 'pramAdazIla'=viSaya-vAMchAvALAne saMyama zithila (aticArabharyuM) hoya, (kemake) anAdarathI-ayatanAthI karAtuM hoya, (vaLI kyAMka yatanA paNa bIjAnA bhayathI kare, 'avasavasakao' gurvAdi pratyenI) paravazatA-vaza AcarAtuM hoya, (kintu Atma-dharmazraddhAthI nahi vaLI kyAreka saMpUrNa ArAdhanAmaya, to kyAreka avicArIpaNAne lIdhe saMpUrNa virAdhanAmaya hovAthI) 'kRta-apakRta'=ArAdhyA-virAdhyAjevuM hoya, e saMyama kevuM ka hoya ? (kazIya kiMmatanuM nahi.) (477) 'padepade' sthAne sthAne pramAda-tatpara (sAdhu) 'kAlapakSe'=kRSNa pakSanA caMdranI jema (guNonI apekSAe) kSINa thato jAya che, ane gRhasthapaNAnuM ghara to gayuM, paraMtu sAdhupaNAmAM ya viziSTa mukAma na maLe, temaja aMganA paNa gaI, (eTale saMkliSTa adhyavasAyathI pratikSaNa pApa bAMdhe che, ne ghara-gRhiNI vagere sAdhana na hovAthI) icchita (viSaya)sukha maLatuM nathI.) (478) (vaLI evo pramAdI jIva 'koNa mane zuM kaheze ?' ema) bhayabhIta rahe che, (kayAMya paNa dhairya-svairya na hovAthI)
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 upadezamALA je na hi divasA pakkhA, mAsA varisA vi saMgaNicaMti / mUlauttaraguNA, akkhaliyA te gaNijjaMti / / 479 / / jo navi diNe diNe saMkalei, ke aja ajjiyAmi guNA ? | aguNesu a na hu khalio, kaha so karija appahiyaM ||480|| udvigna rahe che, temaja (saMghapuruSo AdinA bhayathI) 'nilukko'=chupAto rahe che; (kemake) pragaTa ane prachanna (gupta) seMkaDo doSa sevanAro hoya che, (eTalA ja mATe evo jIva lokane 'kharekhara ! Amano dharma emanA zAstrakAroe Avo ja batAvyo lAge che !' evI buddhi karAvI) lokone dharma para avizvAsa pedA karanAro banI dhikkArapAtra jiMdagIne jIve che. (mATe niraticAra saMyama pALavuM.) (479) ('bhale sAticAra paNa mAre lAMbo cAritra paryAya hoI iSTasiddhi thaze' ema nahi mAnavuM, kemake) 'tahiM'=dharmanA vicAramAM ne iSTasiddhimAM je divaso, pakhavADiyA, mahinA ane varaso paNa (mAtra sArI saMkhyAmAM pasAra thAya teTalA mAtrathI te) gaNatarImAM nathI AvatAM, kintu askhalita niraticAra mULa-uttara guNo (nI ArAdhanA)vALA pasAra thayA te ja gaNatarImAM Ave che; (kemake e ja iSTasAdhaka cheH mAtra cira dIkSitatA nahi, kintu niraticAritA ISTanI sAdhaka bane che, ne te atyaMta apramAdine hoya. kemake) (480) je dina pratidina (ne 'paNa'thI rAtrinA ya) saMkalanA karato nathI, (samyag buddhithI tapAsI aMdAja kADhato nathI) ke 'Aje huM kyA guNa (jJAnAdi) kamAyo ? ane kyAM doSo (mithyAtvAdi)mAM skhalita patita na thayo ? (kyAM aticArathI bacyo ?),'' e svAtmahita zuM sAdhe ? (kemake e saMkalanA nahi na
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 155 iya gaNiyaM iya tuliaM, iya bahuhA darisiyaM niyamiyaM ca / jaha taha vi na paDibujjhai, kiM kIrai ? nUNa bhaviyavvaM // 481 // kimagaM tu puNo jeNaM, saMjamaseDhI siDhilikayA hoi / so taM ciya paDivajjai, dukkhaM pacchA u ujjamaI // 482 / / karanAro susaMskAra-zUnya che. sAdhanAnA saMkalanathI susaMskAra paDe (481) e pramANe ('saMvaccharaasabhajiNo' gAthAthI bhagavAnanA vArSikatapa vagere saanuSThAnonI) gaNatarI karI, (avaMtIsukamAlanA draSTAntAdithI) tulanA karI, (Arya mahAgirinA draSTAntAdithI) aneka prakAre saanuSTAno darzAvyA, ane ('ca'=anvaya-vyatirekathI, samiti -kaSAyA -dinI tathA gocarInA 4ra doSono tyAga vagere aMgenI gAthAothI "A ArAdhanA mArga" "A virAdhanA mArga" ema) niyaMtraNa-niyamana sUcavyuM, to paNa jo (ATalA prema AdarathI kahevAvA chatAM jIva) pratibodha na pAme, (kemake bhArekarmI jIva tatvadarzI banI zakato nathI), to bIjuM vadhAre) zuM karAya? nizca (evA jIvone saMsAramAM hajI anaMtakALa) hovo joIe. (482) "kimacaM"=kimaMga (prAkRta hovAthI anusvAra viparyAsa, tethI "aga'ne badale "aMga" pada levAnuM. e AmaMtraNArthe, he ziSyo !) je (puNyazALI) saMyama zreNi (guNasthAnakazreNi prApta karIne paNa e)ne zithila karavAnuM kare che, (enA pratye anAdara kare che, to guNa prApta nahi karanAra karatAM te vadhu adhama che; kemake pachIthI emAMthI pAcho nahi vaLI zakatAM,) e te ja zaithilyane apanAve che, ane pAchaLathI udyama karavo ene ati ati muzkela hoya che. kemake mahAmohanI vRddhi thaI hoya che.)
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 156 jai savvaM uvaladdhaM, jai appA bhAvio uvasameNaM / hAya vAya 6 mAM, savvaheLa naha na verpha 48rU hatthe pAe na khive, kAyaM cAlijja taMpi kajjeNaM / kummo vva sae aMge aMgovaMgAI govijA || 484|| vikahaM viNoyabhAsaM, aMtarabhAsaM avakkabhAsaM ca / jaM jassa aNiTThamapucchio, ya bhAsaM na bhAsijjA // 485|| (483) (laghukarmI upadeza yogya hoI emane uddezIne kahe che,) jo tamane pUrvokta tathA anya zAstrokta badhuM sArI rIte samajAyuM hoya, ane tamArA AtmAne upazama(yAne rAgAdi 52 vijaya)thI bhAvita(raMgAyelo) karyo hoya, to (bhAvI doSanA nirodha ane pUrvadoSanA kSaya mATe) kAyA, vANI ane manane (evA zubhamAM pravartAvo ke jethI tame ene) unmArgathI (pravartavA) avakAza na Apo. (arthAt mana-vacana kAyAnA yoga unmArgamAM na pravarte e rIte vartavuM.) (kAyayoga-niyaMtraNamAM, -) (484) hAtha-pagane niSprayojana nahi calAvavA. kAyAne pravartAve te paNa (jema tema nahi, kintu jJAnAdi) prayojanathI ja. bAkImAM to kAcabAnI jema (potAnA hAtha-AMkha vagere) aMgopAMgane potAnA zarIramAM ja gopavI rAkhaje. (arthAt sahajabhAve che tema rAkhaje.) (485) (vacanayoga-niyaMtraNamAM,-) dezakathAdi vikathA (no eka akSara paNa) bolIza nahi, (jJAnAdi prayojana vinAnAM ne mAtra samaya pasAra karavAnA) vinoda vacana na bolIza, gurunA bolavAnI vacce vacce na bolIza, (jakAra, makAra, alyA vagere) 'avAkya'=avacanIya zabdathI na bolIza, temaja jene koIne
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA aNavaTThiyaM maNo jassa, jhAyai bahuyAiM aTTamaTTAI | taM citiaM ca na lahai, saMciNai a pAvakammAI ||486 | | jaha jaha savvuvaladdhaM, jaha jaha suciraM tavovaNe vucchaM / taha taha kammabharaguru, saMjamanibbAhiro jAo ||487 || vijjappo jaha jaha osahAI, pijjei vAyaharaNAI | taha taha se ahiyayaraM, vA eNAUriyaM puTTe ||488 / / 157 je 'aniSTa'-apriya lAge te na bolIza, sAmAnA vagara pUchaye (vAcAlatAthI) bolIza nahi. (486) (manoyoga-niyaMtraNamAM,-) jenuM mana caMcaLa che, te (pApa saMbaMdhI) judA judA prakAranA AhaTTa-dohaTTa vicAro kare che, ane e vicAreluM (potAne gamavA pramANe) maLatuM-vaLatuM nathI, ne (UlaTuM nirarthaka pratikSaNe narakAdine yogya azAtAvedanIyAdi) pApakarmo bharapUra bAMdhe che; (mATe sthira-zuddha mana banAvI AvA ATTa-doSTa vicAro baMdha karaje.) (487) (bhAre karmInI UMdhI cAla kevI? to ke jJAnAvaraNanA kSayopazamathI AgamanI vAto) jema jema badhI jANato gayo, ane jema jema sAro dIrghakALa 'tapovana' = susAdhu-samudAyamAM raheto thayo, tema tema (mithyAtvAdi) karmanA thokathI bhAre thato, 'saMyama'=AgamoktanA AcaraNathI 'bAhya'=dUra thato gayo. (488) 'vijjappo' Apta (vizvasanIya) vaidya jema jema (jAtanA bhAna vinAnA kupathyasevI) rogIne vAyunAzaka sUMTha osaDo pAya, tema tema te daradIne peTa (pahelAM karatAM paNa) adhika vAyuthI bharAtuM jAya che. (e pramANe bhagavAna jinavacanarUpI bhAvavaidya pAsethI AtmabhAna vinAno aneka
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 upadezamALA daDujhaumakajjakaraM, bhinnaM saMkhaM na hoi puNa karaNaM / lohaM ca taMbaviddhaM, na ei parikammaNaM kiMci ||489|| ko dAhI uvaesa, caraNAlasayANa duvviaDDANaM ? phaMvasta Tevono, na hiApha nALamALasa ||460|| rIte pApiSTha sAdhu rogI jema jema karmarogahara AgamapadorUpI auSadho pIto jAya che, tema tema enuM cittarUpI peTa pApa-vAyuthI adhikAdhika bharAtuM jAya che, arthAt pApIsAdhu jema jema zAstro bhaNato jAya ne tapa karato jAya tema tema vadhu vadhu mohamAM asaMyamanI pravRttimAM phasAto jAya che.) (489) (jinavacana-vaidyanA upacArathI paNa asAdhya e asAdhya ja che, jemake) baLI gayelI lAkha kAmanI nathI rahetI, phUTelo zaMkha saMdhAto nathI, tAMbe vIMdheluM loDhuM have kAMI paNa 'parikarma'=sudhAro (pUrvaavasthA) pAmI zakatuM nathI. (ema e pApIsAdhu punaH saMyamaprApaka cikitsAne ayogya bane che.) (490) cAritramAM ALasu (pramAdI ane zAstranA idhara-udharanA vAkyone viparIta rIte lagAvanAra) paMDitamAnI doDha DAhyAne satyatattvano upadeza koNa Apaze ? devalokane najare jonArA iMdra AgaLa koI devalokanuM varNana karatuM nathI. (ka2nA2o IMdrathI upahAsya bane, IMdranI draSTie tuccha dekhAya che; ema potAnI jAtane jANakAra mAnI beThelA jano tattvabodha ApanAranI hAMsI kare che, arthAt tattvopadezakane tuccha lekhe che. kharekhara to evAo prabaLa mohanidrAthI gherAyelA hoI anyAnya unmArga pravRtti karanArA hovAthI vAstavamAM AgamanA jANakAra ja nathI.)
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 159 jo ceva jiNavarehi, jAijarAmaNavippamukkehiM / logammi pahA bhaNiyA, sussamaNa susAvago vA'vi / / 491 / / bhAvaccaNamuggavihArayA ya, davvaccaNaM tu jiNapUA / bhAvaccaNAu bhaTTho, havijja davvaccaNujjuto / / 492 / / jo puNa niracaNo ccia, sarIrasuhakajamittatalliccho / tassa na hi bohilAbho, na suggaI neya paralogo / / 493 / / (491) (saMyamathI dUra rahelAno vartAva unmArga kema? to ke) janma-jarA-mRtyuthI atyaMta mukta jinezvara bhagavaMtoe jagatamAM (Atma kalyANanA) be ja mArga pharamAvyA che; eka susAdhu thAya che, ane te na banI zake to bIjo mArga suzrAvaka thAya te. (saMvigna pAkSikano trIjo mArga sanmArgano pakSapAtI hovAthI A be mArgamAM ja samAI jAya che. A be mArgane ja bIjA zabdomAM bhAvArcana - dravyArcana bhAvastava dravyastava kahevAya che.) (492) "bhAvArcana' bhagavAnanI tAttvika pUjA ugra vihArIpaNuM (udyata vihAra) ja che. "dravyArcana' = bhAvapUjAnI apekSAe gauNa pUjA puSpAdithI jinabiMbanI pUjA che. bhAvArcanathI bhraSTa thayelo (tevI zaktinA abhAve te nahi pALI zakanAro) dravyAcana mATe udyamI bane. (kemake dravyapUjA paNa puNyAnubaMdhI puNyanuM kAraNa hoI paraMparAe bhAvapUjAnuM kAraNa bane che.) (493) tyAre, je "niraaiNo=dravya-bhAvaarcanathI arthAtu caraNakaraNa ane samyagu jinapUjAthI rahita hoya che, ene to ekamAtra zarIrasukhanAM kAryomAM ja gADha laMpaTatA hoya che. (parabhave) AvAne "bodhilAbha" jainadharmanI prAptino lAbha thAya
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 upadezamALA kaMcaNamaNisovANaM, thaMbhasahassusiaM suvaNNatalaM / jo kArija jiNaharaM, tao'vi tavasaMjamo ahio / / 494 / / nibbIe dubbhikkhe, raNNA dIvaMtarAo annAo / ANeUNaM bIaM, iha dinnaM kAsavajaNassa !495 / / kehi vi savvaM khaiyaM, painnamannehiM sabvamaddhaM c,| . vuttaM gayaM ca kei, khitte khuTTati saMtatthA / / 496 / / nahi, tema "sugati'=mokSa na thAya, ke "paraloka' =sudevatvAdi maLe nahi. (494) (bhAvapUjAnuM kevuM mAhAbhya? to ke caMdrakAMtAdi) maNio jaDelA suvarNanA pagathiyAvALuM, eka hajAra thAMbhalAothI UMcuM (bhAre vistRta), ne sonAnI pharasIvALuM jinamaMdira je banAvarAve, enA karatAM tapapradhAna saMyama caDiyAtuM che; (kemake enAthI ja mokSa che. tethI bhAvapUjA rUpa saMyamano ja prayatna rAkhavo. mAtra pramAda nahi karavo; nahitara mahA anartha nIpaje! jemake,-). (495) "nirbIja =jyAM vAvetara pUratuM ya, dhAnya nathI evo, dukALa Avye koI rAjAe bIjA dvIpamAMthI bicAraNa maMgAvIne kheDUta lokone (puSkaLa dhAnyanI pedAza mATe) ApyuM. (496) (emAM) keTalAka kheDUto to e badhuM ja khAI gayA, bIjAo (badhAmAMthI aDadhuM khAI gayA)ne aDadhuM pakIrNa =vAvyuM, tyAre vaLI bIjAoe) "vRtta' =vAvyuM ne te gaya' niSpattine ya pAmyuM, (yAne pAka sudhI pahoMcyuM); emAM keTalAko (rAjAthI chupAvI ghare laI javA) UgelA pAkane khetaramAM jadATIde che. (tethI ja pachIthI rAjAnI jANamAM AvatAM, "are !
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 161 rAyA jiNavaracaMdo, nibbIyaM dhammavirahio kAlo / khittAI kammabhUmI, kAsavavaggo ya cattAri / / 497 / / assaMjaehiM savvaM, khaiyaM addhaM ca desaviraehiM / sAhuhiM dhammabIaM, uttaM nIaM ca nipphattiM / / 498 // je te sav lahiuM, pacchA khuTTati dubbaladhiiyA / tavasaMjamaparitaMtA, iha te ohariasIlabharA / / 499 / / 'varavA | A ame have pakaDAvAnA !" evA bhayathI) "saMtrastA =trAsa pAmI gayA (vyAkulatAthI emanI AMkho phATI gaI, ane rAjAno pracaMDa hukama hovAthI sipAIothI pakaDAtAM) bhAre kaSTathI pAyamAlI pAme che. (497-498) (uparokta draSTAntano upanaya batAve che) rAjA tarIke ahIM jinezvara bhagavAna che. nirbeja kALa tarIke dharmarahita kALa che, khetaro tarIke karmabhUmio che, ane kheDUta varga tarIke (1. asaMyataH avirati ghara, 2. deza viratidhara, 3. sarva viratidhara susAdhu ane 4. pAsatyA, e) cAra che. (emane jinendra dave kevaLajJAna rUpI dvIpamAMthI viratirUpa dharmabIja lAvIne mokSa-dhAnyanA pAka mATe soMpyA. (498) aviratidharo e virati-bIja badhuM ja khAI gayA, (kemake emane virati nathI;) ne deza viratidharI adhuM khAI gayA, sAdhuoe (viratirUpa) gharmabIja (potAnA AtmakSetre) vAvyuM, ne (samyaka pAlanathI) pAka sudhI pahoMcADyuM.) (499) (paraMtu cothA prakAranA pAsasthA-kheDUta evA che ke,-) je e badhuM ja virati-dharmabIja pAmIne pachIthI - jinendrarAjAnA Adeza viruddha vartIne (pelA cora kheDUtanI jema)
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 162 ANaM savvajiNANaM, bhaMjai duvihaM pahaM aikkato / ANaM ca aikkaMto, bhamai jarAmaraNaduggami ||500|| jai na tarasi dhAreu, mUlaguNabharaM sauttaraguNaM ca / mustULa to timUmI, susAvAtuM varatAnuM ||01|| arihaMtaceiyANaM, susAhUpUyArao daDhAyAro / musAvaLo varatAM, na sAhuvemeLa sugadho / / 02 / / potAnA AtmakSetramAM e dharmabIjane phUTe che (kacarI nAkhe che. kemake svIkArela viratinAM nirvAha mATe samartha evuM manobaLarUpI) dhairya emanuM dubaLuM che, ne tapa-saMyamamAM thAkI gayelA ane zIlanA samUhane dUra karanArA (pArzva bAjue mUkanAra te A zAsanamAM 'pArzvastha' kahevAya) che. (500) (A draSTAMta-upanayanuM phalita e che ke sAdhu-zrAvakapaNAnA) dvividha mArganuM ullaMghana karanAro samasta jinezvara bhagavaMtonI AjJAno bhaMjaka bane che; ane jinAjJAno bhaMjaka jarA-maraNanA durga(svarUpa) anaMta saMsAramAM bhaTake che. (paraMtu pariNAma paDI gayA hoya to zuM kare ? te have kahe che.-) (501) jo uttaraguNo sAthe (mahAvratAdi) mULaguNa samUhane (AtmAmAM vyavasthita rIte) dhAraNa na karI zakato hoya to zreyaskara e che ke (potAnI janmabhUmi, dIkSAbhUmi ane vihArabhUmi) e traNa bhUmi sivAya(nA pradezamAM rahI) saMpUrNa gRhastha dharma pALe. (502) (kemake) arihaMta bhagavAnanA biMbonI pUjAmAM rakta, uttama munionI (vastrAdithI) pUjAmAM udyamI-ujamALa, tathA (aNuvratAdi deza virati-dharmanA) AcAra-pAlanamAM draDha
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 163 savvaM ti bhANiUNaM, viraI khalu jassa savviyA nasthi / so savvaviraivAI, cukkai desaM ca savvaM ca / / 503 / / * jo jahavAyaM na kuNai micchaddiTTI tao hu ko, anno ? / vaDDhei a micchaMta, parassa saMkaM jaNemANo / / 504 / / ANAe cciya caraNaM, tabbhaMge jANa kiM na bhaggaMti ? / ANaM ca aikkato, kassAesA kuNai sesaM / / 505 / / uttama zrAvaka vadhu sAro che, paraMtu) sAdhuveza rAkhIne saMyamadharmathI bhraSTa thanAro (sAro) nahi, kemake e jinAjJA-bhaMjaka ane zAsananI laghutA karAvanAro bane che. (503) "sabai (sAvaruM...' samasta pApapravRttiono trividha trividha tyAga karuM chuM) ema bolIne jene sarva (pApa vyApAra aMge) nivRtti che nahi, e sarvavirati uccaranAro dezavirati ane sarvaviratithI cUke che. (kemake pratijJA pALato nathI. mAtra virati ja nahi paNa samyaktathI ya cUke che! kemake) (504) je bolavA pramANe pALato nathI enA karatAM (vadhIne) bIjo kyo mithyAdraSTi che ? (arthAt e mithyAdraSTi-zekhara che.) e bIjAnA mithyAtvane yAne viparIta abhinivezane vadhArI rahyo che; kemake e bIjAne potAnA zithilAcArathI sarvajJa-Agama para) saMdeha utpanna karanAro bane che; ('ke zuM A jinAgamano dharma Avo asad AcAramaya ja haze? A dharmamAM mAtra bolavAnuM kharuM, ne AcaravAnuM kazuM ja nahi?') (505) (jinAjJAnuM mahattva kevuM, to ke) AjJA pramANe vartana)thI ja cAritra che. AjJAno bhaMga thAya to, samaja, ke zuM na bhAMgyuM? (badho ja dharma naSTa karyo.) jo AjJAnuM ja ullaMghana
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 upadezamALA ' saMsAro a aNaMto, bhaTThacarittassa liMgajIvissa / paMcamahavvayatuMgo, pAg2Aro bhillio jeNa ||506 || na karemi tti bhaNittA, taM ceva nisevara puNo pAvaM / paccakkhamusAvAI, mAyAniyaDIpasaMgo ya ||507 || loe'vi jo sasUgo, aliaM sahasA na bhAsae kiMci / aha dikkhi o'vi aliyaM, bhAsai to kiM ca dikhAe ||508|| kare che to bAkInuM (anuSThAna) konI AjJAthI kare che ? (tAtparya, AjJAbhaMge viDaMbaNA ja che.) (506) jeNe pAMca mahAvratarUpI UMco killo toDI nAkhyo (cAritranA pariNAma naSTa karyA) evA cAritra bhraSTa ane 'liMgajIvI' = sAdhu vezane (dhaMdhAno mAla banAvI enA) AdhAre ja jIvanArAne 'anaMta'=aparimita (dIrgha duHkhada) saMsAra bhavabhramaNA nIpaje che. (pAMca mahAvrata e UMco killo eTalA mATe ke ethI jIvarUpI nagaranI rakSA thAya che ane emAM guNasamudAya surakSita rahe che.) (507) (AjJAbhaMjaka bhraSTa-cAritrI kevoka mahAsAhisaka che, ke-) 'huM sarva sAvadya yoga nahi karuM,' ema pratijJA karIne pAcho e ja (svayaM niSedha karelA) pApane bephAma seve che ! e sAkSAt juThAM bolanAro che, (dhoLe dahADe corI karanAra jevo che, sudhArAne ayogya che. emAM ene) 'mAyA -nikRti' = AMtara -bAhya daMbha keLavavAno ja avasara rahe che. (508) (e janasAmAnya karatAM paNa pApiSTha che; kemake,-) lokamAM paNa je kAMka 'sacUka'=komaLa pApabhIru hoya che, ke (vicArapUrvaka kArya karanAro hoI) ekAeka kAMI paNa asatya
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA mahavvayaaNuvvayAI chaMDeuM, jo tavaM carai annaM / so unnA mUTho, nAvavui mukhayavvo /01// subahuM pAsasthajaNaM nAUNaM, jo na hoi majjhattho / na ya sAhei sakajjaM, kAgaM ca karei appANaM / / 510 / / nathI bolato. (sahasA paNa asatya na bolAI jAya enI kALajI rAkhe che.) tyAre sAdhu dIkSA laIne paNa asatya bole? to (ene) dIkSAthI zuM? (arthAta kAMI ja hita nahi, AtmarakSaNa na maLe.) (509) (kaho, "tapathI badhuM sAdhya che' e zAstra vacanathI saMyama nahi paNa tapamAM yatna rAkhe to?) mahAvrato-aNuvratono tyAga karIne je tapane Acare che te ajJAnI che; kemake mohathI haNAyelo che. ene samudramAM nAvaDAne bhedI emAMnA lokhaMDanA khIlAne meLavI lenAra) nAvAbodra=nAvAmUrkha jevo jANavo. (kANI karelI nAvA samudramAM DubADI de, pachI khIlo maLyo te vyartha ! kazo upayogI na thAya; ema saMyama-bhaMga bhavamAM DUbADI de eTale pUrva tapa sAdhelo vyartha jAya.) (510) "subahu=anekAeka prakAranA pAsatthA lokone joIne je madhyastha nathI banato, (mauna rAkhyA karavAnuM nathI karato, ne tethI rAga-dveSamAM AvI javA dvArA) je potAnI sAdhanAne sArI nathI sAdhato, e potAnA AtmAne kAgaDA jevo kare che. (kemake mauna na dharatAM e lokonA doSa bolavA jatAM pelAo bhegA thaIne lokomAM pote guNavAna haMsa jevA ane Ane guNahIna kAgaDA jevo oLakhAve, ema bane.)
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 166 * pariciMtiUNa niUNaM, jai niyamabharo na tIrae voDhuM / paracittaraMjaNeNaM na vesamitteeNa sAhAro / / 511 // nicchayanayassa caraNassuvaghAe nANadaMsaNavaho'vi / vavahArassa u caraNe hayammi, bhayaNA u sesANaM / / 512 / / (511) "nipuNa'=sUkSma buddhithI pUro vicAra karIne jo (jIvanabhara mULa-uttaraguNa rUpa) niyamono samUha vahana karavo zakya na hoya, to "paracittaraMjaNeNa"=("A paNa sAdhu mahArAja che' evI) bIjAne Adara-buddhi karAvanArA veza mAtrathI (AtmA) rakSaNa na maLe. (tAtparya, vezadhArI naguNo lokone mithyAtva pAmavAnuM kAraNa banavAthI atigADha aparimita saMsAra upArje che; tethI vezatyAga zreyaskara che.) (512) (saMyamanAza chatAM jJAnadarzana to che ja. to e ekAMte nirguNI nathI. pachI evAne, veza tyAjya kema? to ke) "nizcayanayasya'=nizcayanayanI arthAt AMtara -tattvanirUpaNanI draSTie (Ama kahevAya ke) cAritrano nAza thatAM jJAnadarzanano paNa nAza thAya che. (jJAnadarzana e be cAritranA sAdhaka hoIne ja vAstavika jJAnadarzanarUpa bane che.) vyavahArasya'=vyavahAranayanI arthAt bAhyatatva-nirUpaNanI draSTie cAritra naSTa thatAM bAkI enI bhajanA; (arthAt ekAMta. nahi ke be naSTa thAya ja. cAritranuM kAraNa jJAnadarzana che. cAritra e kArya che. cAritranA abhAve e be hoya agara na paNa hoya. (kAraNa chate kArya hoya ja evo niyama nahi. dA.ta. agni chate dhUmADo hoya, yA na paNa hoya. jemake agnimaya loDhAnA saLiyAmAM dhUmADo nathI hoto.).
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 167 sujjhai jaI sucaraNo, sujjhai sussAvao'vi gunnklio| osannacaraNakaraNo sujjhai saMviggapakkharUI // 513 // * saMviggapakkhiyANaM, lakkhaNameyaM samAsao bhaNiyaM / osannacaraNakaraNA'vi jeNa kammaM visohaMti // 514 / / * suddhaM susAhudhammaM kahei, niMdai ya niyayamAyAraM / sutavassiyANaM purao, hoi ya savvomarAyaNIo / / 515 / / (513) (sAdhu-zrAvaka mArganI jema trIjo saMvigna pAkSika mArga paNa kArya sAghaka che te kahe che,-) draDha cAritravALo muni (sarvakarmamaLa kalaMka dhovA dvArA) nirmaLa thAya che. (samyaktAdi) guNomAM draDha suzrAvaka paNa nirmaLa thAya che. (ema) caraNa-karaNa (mULa-uttaraguNa)mAM zithila paNa jo "saMvignapakSa-ruci' = mokSAbhilASI susAdhunI AcaraNAonI rucivALo (zuddha prarUpaka) hoya, to te paNa nirmaLa thAya che. (gAthAmAM "sujhaI" pada anekavAra A bheda batAvavA mATe che ke munine sAkSAt zuddhi, ne bAkI bene paraMparAe.) (514) saMvijJapAkSika ("saMvigna =mokSAbhilASI susAdhuvarga upara, "pakSa'=suMdara buddhivALA)nuM A lakSaNa (pachInI gAthAmAM kahevAze te) gaNagharAdie saMkSepamAM batAvyuM che ke jenA vaDe (prANIo karma parataMtratAe) "osanna caraNa karaNAvi =zithilAcArI pramAdI banelA chatAM kSaNe kSaNe jJAnAvaraNAdi) karmamala dhotA rahe che. (515-516) (saMvijJapAkSika) nirdoSa sAdhu gharmanI prarUpaNA karanAro hoya che, ane potAnA zithila AcAranI niMdA-dhRNA karanAro hoya che, tethI pote "sutavasiyANaM' = uttama sAdhuonI AgaLa (arthAtu emanI vacce rahIne AjanA dIkSita
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 168 caMd na ya vaMvAva, vimaM jhuLajJa, jhArave taiya / attaTThA na vi dikkhar3a, dei susAhUNa boheuM // 516 // vohevuM maiM osanno attaTThA, paramappANaM ca haNai dikkhaMto / teM chuhara luIC, sahiyayAM vuDDa sayaM haiM / / 11|| jaha saraNamuvagayANaM, jIvANaM nikiMtae sire jo u / vaM gAyariyo vi haiM, istutaM pannavaMto ya (3) 18|| suddhAM) badhA muniothI 'avamarAtika' = nyUna paryAyavALo thaIne rahe che. (516) pote badhA susAdhune vaMdana kare che, (paNa potAnI pachInA paNa dIkSita susAdhu pAse) potAne vaMdana karAvato nathI. svayaM 'kRtikarma'=sAdhuonI vizrAmaNAdi sevA-vaiyAvacca kare che, paraMtu (emanI pAse potAnI sevA) karAvato nathI. 'attaDhA'=(potAnA nimitte upasthita thayelane paNa) potAne mATe ziSya tarIke dIkSA Apato nathI, (kintu bIjAne dharma-dezanAthI) bodha pamADI susAdhuone soMpI de che. (517) (zithilAcArI ziSya kema na kare ? to ke) zithilAcArI potAnA mATe (jo ziSya tarIke dIkSA Ape to) enI ane potAnI hatyA kare che, (bhAva ghRNano nAza kare che.) te ziSyane (nakAdi) durgatimAM pheMke che, svayaM (pUrvAvasthA karatAM) vadhu (bhavasAgaramAM) DUbe che. (518) (utsUtra prarUpaka paNa kevo bhayaMkara ? to ke) jevI rIte 'zaraNe'=bhayathI rakSaNArthe svIkArelA (vizvAsu) jIvonA je mastako kApe (te du:khada durgatiomAM potAnI jAtane dhakele che), e ja pramANe (zaraNe AvelA vizvAsu ziSyone) 'utsUtra'=Agamane oLaMgIne prarUpaNA karanAra tathA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 169 * sAvajjajogaparivajjaNA u savvuttamo jaidhammo / bIo sAvagadhammo, taio saMviggapakkhapaho / / 519 / / sesA micchaddiTThI, gihiliMgakuliMgadavvaliMgehiM / jaha tiNNi ya mukkhapahA, saMsArapahA tahA tiNNa / / 520 / / saMsArasAgaramiNaM, paribmamaMtehiM savvajIvehiM / gahiyANi ya mukkANi ya, aNaMtaso davvaliMgAiM / / 521 / / 'tu'=AcaraNa karanAra AcArya paNa (sva-parane durgatimAM dhakele (519) sarvapApa-pravRttinA tyAganA kAraNe yatidharma (sAdhvAcAra) e sarvottama (mokSamArga) che, bIjo mArga zrAvakadharma ane trIjo mArga saMvignapAkSika dharma che. (pAchalA be dharma mokSamArgarUpa "cAritra'nI pratye kAraNa hovAthI e paNa mokSamArga che. kAraNamAM kAryano upacAra thAya.). (520) (uparokta traNa mArga sivAya) bAkInA gRhiliMga-kuliMga-dravyaliMgathI (gRhasthapaNe guru, tApasAdi ne mAtra dravyathI sAdhuveza dhArI) e mithyAdraSTi che, (viparIta durAgrahathI saMsAra mArge che.) jema traNa mokSamArga che ema traNa saMsAramArga jANavA. - (para1) ("gRhastha, saMnyAsI vagere to saMsAragAmI bane, kintu bhagavAnano veza dharanAra kema bane ?' AvuM manane samyajJAnAdinA abhAve lAge che, paraMtu liMga (veza) mAtrathI rakSaNa nathI, kemake) A apAra saMsArasAgaramAM bhaTakatA sarva jIvoe anaMtavAra dravya liMga (samyakta vinAnA sAdhuveza)
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA accarato jo puNa, na muyai bahuso'vi pannavijaMto / saMviggapakkhiyattaM, karija labbhigisi teNa pahaM // 522|| 170 kaMtArarohamaddhANa-omagelannamAikajjesu / savvAyareNa jayaNAi, kuNai jaM sAhukaraNijjaM // 523|| AyaratarasaMmANaM sudukkaraM mANasaMkaDe loe / saMvipaviyAM, bosannenuM juduM hADaM / / 24] lIdhA ne mUkayA che. (kALa anAdi hoIne sarva padArtho sAthe saMyoga asaMbhavita nathI.) (522) (atyaMta nirguNI veza na choDe to gItArtho ene samajAve; ane guNadoSa kathana dvArA) bahuvAra paNa samajAvavA chatAM vezanA gADha anurAgathI (vezane vaLagI ja rahenAro hoI, ne kAMIka komaLa bhAvavALo hoI) veza na choDe, (ene samajAvAya ke) tuM saMvigna pAkSikapaNuM pALa, jethI (cAritradharmanuM bIjAdhAna rahevAthI bhavAMtare) tuM A saMvignapAkSikatAthI mokSamArga pAmI zakIza. (523) (e saMvigna pAkSikono upayoga zo ? to ke) moTuM araNya-laMghana, 'roha'=parasainya ghero, (bhikSA durlabhavALo) 'ahvANa'=vihAramArga, 'avama'=dukALa, bimArI, (rAjAno upadrava) ItyAdi kAryomAM sarva zaktie yatanAthI pravartavuM, (jethI manane kheda-vimAsaNa na thAya.) emAM saMvignapAkSika AtmA je zobhatuM karaNIya hoya yA tapasvInuM kArya hoya te kare. (524) 'mANasaMkaDe'=garvathI sAMkaDA (tuccha mananA svAbhimAna-grasta) loko vacce zithilAcArIe atizaya prayatathI (nAnA paNa susAdhuone vaMdanAdi) sanmAna karavA rUpa
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 upadezamALA sAraNacaiA je gaccha-niggayA paviharaMti pAsatthA / jiNavayaNabAhirA vi ya, te u pamANaM na kAyavvA / / 525 / / saMvignapAkSikapaNuM pragaTa AcaravuM, (yA spaSTa niSkapaTa bhAve bahAnA vinA AcaravuM) e atyaMta duSkara che. (parapa) (1. bahukALa saMvigna rahI pachI zithila thAya te pUrvokta traNamAMnI kaI kakSAmAM ? athavA 2. pramAdamAM paDelA ane gItArthathI sArAvAraNA pAmelA jo ema kahe ke "A to amArAthI moTerAoe paNa AcareluM che. to evAo kaI kakSAmAM ? to ke) je sAraNAdithI kaMTALI ene choDI daI (sagurathI saMcAlita) sAdhugacchamAMthI nIkaLI jaIne (yatheSTa pravRttithI) vicaratA hoya, te paNa jinAjJAnI bAhya che. (jinAjJAnI mAtra pAse rahenArA kinta AcaranArA nahi, mATe pAsatthA che.) emane "pramANa na kartavyAH'=susAdhu tarIke nahi mAnavA karavA. (mAne to arthapattithI bhagavAnane apramANa mAnyA gaNAya. saMvignatA janmasiddha paravAno nathI, kintu saMpUrNa sAdhudharma tathA gRhasthadharmane vartamAnakALe pALanAra e saMvigna sAdhu ane suzrAvaka che, tema kahyAthI, mArga bahAra pravartato chatAM manathI mokSamArgane draDhapaNe baMdhAyelo ene pakSakAra hoya te saMvigna-pAkSika che. e vinAnA pAsasthAdi che. vartamAnanA pAsatyAdinA pUrvanAM saMvignapaNAnA AcaraNanI atyAre mahattA nathI, sArAMza, lokAcaraNathI vilakSaNa Agama-parataMtratA ja aparaloka "mokSanuM aMga che. e parataMtratA rAkhIne zakatvanurUpa je kAMI AcarAya te ja karma nirjarAkArI che mATe kahe che,-).
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra upadezamALA * hINassa vi suddhaparUvagassa, saMviggapakkhavAyassa | jA jA havijja jayaNA, sA sA se nijjarA hoi / / 526 / / sukkAiyaparisuddhe, sai lAbhe kuNai vANio ciTuM / emeva ya gIyattho, Aya daTuM samAyarai / / 527 / / AmukkajohiNo ccia, havai thovA'vi tassa jIvadayA / saMviggapakkhajayaNA, to diTThA sAhuvaggassa / / 528 / / (para6) (niSkalaMka cAritra to dUra, kintu uttara guNoe karIne) jUna chatAM "zuddhakarUpaka = yathAvasthita sarvajJa -Agama -prakAzana ane saMvigna sAdhuo upara pakSapAtavALAthI je je jayaNA'= (parimita jalAdi-grahaNamAM doSa ochA lagADavAnI) kAMIka zubha pariNatirUpa yatanA thAya, te te ene (kAyAthI zithila chatAM haiye zuddha ArAdhanA para draDha rAga ane sadanuSThAna para gADha mamatA hovAthI) nirjarAkArI thAya che. (para7) (gItArtha bahuguNa ne alpadoSa vicArI jinAjJAnusAra kAMIka doSavALuM seve, to te paNa mahAnirjarAnA lAbha mATe thAya che. kemake jema vepAramAM) vaNika rAjyanA kara Adi (nokaranA pagAra, vyAja, dukAnabhADuM vagere kharca) cUkavyA pachI jo napho raheto hoya, to (vepArInI) pravRtti kare che. e ja hisAbathI "gItArtha =AgamasAra pAmelo puruSa (adhikAra jJAnAdino) lAbha joIne (kAraNe yAtanAthI kAMIka) seve che. (pa28) (gItArthane, Aya-vyayanI tulanA karIne saprayojana sevatAM, nirjarAlAbha ho, paraMtu niprayojana sevanArA evA saMpUrNa sAdhudharma rahita saMvignapAkSikanA mArganuM samarthana kema karyuM? to ke, "AmukyogiNo" = saMyamadharmanI pravRttio
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 173 upadezamALA kiM mUsagANa attheNa, kiM vA kAgANa kaNagamAlAe? / mohamalakhavaliANaM, kiM kajjuvaeMsamAlAe ? / / 529 / / sarvathA choDI denArA sAdhuvargano (vicAra karIe to) tene thoDI paNa jIvadayA hoya ja che, e kAraNe "saMvignapakSa" = mokSAbhilASI susAdhunA pakSapAtavALAne jayaNA(pUrvokta manAku zubha pariNati) hovAnuM (bhagavAne) joyuM che. tAtparya, bahukALa kupaththasevanathI rogI banelAne suvaidyanA saMparyAdithI paththasevana dvArA lAbha dekhavA maLatAM ArogyanI AkAMkSAthI sarvathA kupaththatyAganI bhAvanA thAya che. ne haiyAthI to e paththasevanane ja jhaMkhato hoya che; chatAM amalamAM kupaththatyAga dhIre dhIre karato Ave che; ema ahIM bahukALa pAsatthApaNuM sevIne rogISTha banelAne susAdhujananA saMparyAdithI tIvra dharmazraddhA ane gADhapaNe saMyamarAga UbhA thavA chatAM pAsasthApaNAno sarvathA tyAga duSkara hoI e dhIre dhIre tyAga karato Ave che. emAM e saMvigna-pAkSikapaNuM ArAdhe che. mATe ene trIjA mArga tarIke arthAt mokSanI paraMparAe kAraNa tarIke kahyo. bAkI pahelAM susAdhutA pALI, paNa pachIthI e choDI daI susAdhumArga pratye anAdaravALo bane to e saMvignapAkSika paNa nathI.) (para9) (A aneka prakAranA sad upadezonI mALA svarUpa upadezamALA ayogyane nahi ApavI; kemake) uMdarone (sonaiyAdi) paisA maLavAthI zuM? kAgaDAone sonAnI yA sone jaDelI ratnonI mALAthI zuM ? (arthAt kAMI prayojana na sare. ema) mithyAtvAdi karma-kIcaDathI kharaDAI gayelA (jIvo)ne upadezamALAthI zuM prayojana sare? (arthAta kAMI ja upakAra na thAya.)
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 upadezamALA caraNakaraNAlasANaM, avinayabahulANa sayaya'jogamiNaM / na maNI sayasAhasso, Avajjhai kucchabhAsassa / / 530 / / nAuNakaragayAmalaM va sabbhAvao pahaM savvaM / dhammammi nAma sIijjai, tti kammAiM guruAIM // 531 / / dhammatthakAmukkhesu, jassa bhAvo jahiM jahiM ramai / veraggegaMtarasaM na imaM savvaM suhaavei.||532|| (530) caraNa-karaNa(nA samyapha pAlana)mAM pramAdI ane bahu prakAranA avinayathI bhArobhAra bharelAne A (upadezamALAvastu devI e) "satata'=sarvadA anucita che. "kuccha bhAsassa'=kAgaDAne (koTa) lAkhanA mUlyanuM ratna na baMdhAya. (bAMdhanAro hAMsIpAtra bane che, ema durvinItane upadezamALA denAra hAMsIpAtra bane.) (531) (AvA upadezanA thokathI ayogyane sudhAro kema nahi? to ke) hAthamAM rahelA AmaLAnI jema saghaLoya jJAnAdi mokSamArga "saddabhAvathI"=upAdeya tarIke spaSTa jANavA chatAM dharmamAM sadAya (pramAdIthavAya) che, e parathI jaNAya che ke emanA karmo bhAre che. (arthAtu e bicArA karmone gADha parataMtra hovAthI, jANakAra hoIne ya, sudharatA nathI.) (532) (vaLI) gharma, artha, kAma ane mokSa (jyAre upadezAtA hoya tyAre) emAMthI jeno "bhAva'=abhiprAya yAne atirasikatA je je dharma ke kAma ke arthamAM hoya (temAM temAM ja) e rakta bane che, (badhAmAM ke mAtra dharmamAM nahi. to) vairAgyanA ekAMte rasavALuM A zAstra badhAyane AlhAda na Ape (e sahaja che. UlaTuM bhAre karmIne A vimukha kare che, arucikAraka bane che. tethI evAne A nahi devuM.)
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 175 * saMjamatavAlasANaM, veraggakahA na hoi kaNNasuhA / saMviggapakkhiyANaM, hujja va kesiMci nANINaM / / 533 / / * soUNa pagaraNamiNaM, dhamme jAo na ujjamo jassa / na ya jaNiyaM veraggaM, jANijja aNaMtasaMsArI // 534 / / kammANa subahuANuva sameNa uvagacchaI imaM savvaM / kammamalacikkaNANaM, vaccai pAseNa bhaNNaMtaM / / 535 / / (533) saMyama ane tapamAM "alasa'sutsAha-udyama vinAnA(bhAre karmI)ne vairAgyano upadeza (sAMbhaLavo gamato nathI), kAna dvArA citta)ne AlhAdakara nathI banato. (saMvigna-pAkSikane saMyama-tapamAM anutsAha chatAM jJAnI hoI saMyama-tapa upara pakSapAta hovAthI, evAne vairAgyano upadeza AnaMdadAyaka bane che.) (534) (A zAstra, mithyAtvAdi mahAsarpathI DasAyelA jIvone "jIvanamAM sAdhya zuM" enuM bhAna nahi hovAthI, mAtra prakaraNa-padArtha saMgrahano zuSkabodha karAvanAruM thAya; kemake) A upadezamALA nAmanuM prakaraNa sAMbhaLIne jene sarvajJa-kathita dharmamAM viziSTa utsAha bharyo udyama na jAge, (are sAMbhaLIne). vairAgya'=viSaya-vimukhatA ya utpanna na thAya, tene anaMta saMsArI jANavo. (kALa sarpathI DasAyelAnI jema e asAdhya che. kAraNa,) * - (pa35) Asamasta zAstrano samyagu bogha ati bahukarmonA (svakAryakaraNanAasAmarthyasvarUpa) upazama (kSaya, kSayopazama)thI (kAMIka zeSa karma bAkI rahya) prApta thAya che. bAkI (mithyAtvAdi) karmakIcaDathI kharaDAyelA jIvonI (AgaLaA zAstra) vaMcAtuM hoya
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 upadezamALA uvaesamAlameyaM, jo paDhai suNai kuNai vA hiye| so jANai appahiyaM, nAUNa suhaM samAyarai / / 536 / / dhaMtamaNidAmasasigayaNihipayapaDhamakkharAbhihANeNaM / uvaesamAlapagaraNamiNamo raiaM hiaTThAe / / 537 / / * jiNavayaNakapparUkkho, aNegasuttatthasAla vicchinno / tavaniyamakusumaguccho, suggai phalabaMdhaNo jayai / / 538 / / tyAre emanAM aMtaHkaraNamAM UtaryA vinA emanI) pAse thaIne cAlyuM jAya che. (uparathI vahyuM jAya che.) (536) A upadezamALA je (dhanya puruSa) bhaNe (sUtrathI bole) che, (arthathI) sAMbhaLe che, ane dayastha (pratikSaNa AnA padArthane dilamAM bhAvita) kare che, te (A loka paralokanA) potAnA hitane samaje che, ane ene samajIne, "suha' =vinA muzkelIe, Acare che. (537) daMta-maNi-dAma-sasi-gaya-Nihi e cha padonA pahelA pahelA akSarothI banatA nAmavALA (dharmadAsa gaNiIe hiyaDhAe"=mokSa mATe ne jIvonA upakAra mATe, A upadezamALA nAmanuM prakaraNa-zAstra racyuM'=jinAgamamAMthI arthathI uddharIne sUtrabaddha karyuM. (pa38) (dvAdazAMgIrUpa) jinavacana-jinAgama e kalpavRkSa che, kemake ISTa phaLadAyI che. e vyApaka hoI ane samyaka chAyA ApanAra hoI) aneka sUtrazAstra ane tadartharUpI zAkhAonA vistAravALo che, emAM (muni madhukarane pramodakArI) tapa-niyamarUpI puSponA gucchA che, ane e (svarga mokSarUpI anaMta sukharasabharyA) phaLanI niSpattivALuM che. e
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 177 juggA susAhuveraggiANa paralogapatthiANaM ca / saMviggapakkhiANaM, dAyavvA bahusuANaM ca // 539 / / * iya dhammadAsagaNiNA jinnvynnuveskjjmaalaae| mAlavva vivihakusumA, kahiA ya susIsavagaMgassa / / 540 / / * saMtikarI vuDDikarI, kallANakarI, sumaMgalakarI ya / hoi kahagassa parisAe, taha ya nivvANaphaladAI / / 541 / / jinAgama-kalpavRkSa (mithyAzAstrArUpI vRkSone akiMcitkara TharAvatuM hovAthI jayavaMtu varte che. (pa39) susAdhu ane vairAgI zrAvako tathA (saMyama sanmukha thavAthI) paraloka-hitanI pravRttimAM udyata saMvignapAkSikane A upadezamALA (ApavA) yogya che, ne evA vivekI bahuzrutane ApavI. (540) jinavacananA upadezanA kArya(Agamo)nI mALAmAMthI dharmadAsagaNIe vividha puSpovALI mALAnI jema e pramANe (gUMthIne vividha upadezavALI A upadezamALA) uttama ziSyavargane kahI. (541) A upadezamALA upadezanAra tathA (sAMbhaLanArI) sabhAne (viSayAsakti tathA kaSAyonI) "zAMti'supazama karanArI, (vairAgya tathA jJAnAdi guNonI) vRddhi karanArI, (Atmahita-pravRttirUpa) kalyANane karanArI, (vijJanivAraka tathA uccatara prazasta adhyavasAyapreraka) uttama maMgaLane karanArI bane che. ane e ja rIte AgaLa vadhatAM) nirvANa-mokSaphaLane ApanArI bane che.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 upadezamALA rUlya samaMpha rUmo, mInI vAsapaIR N. . gAhANaM savvANaM, paMcasayAceva cAlIsA ||542 / / jAva ya lavaNasamuddo, jAva ya nakkhattamaMDio merU / tAva ya raiyA mAlA, jayammi thirathAvarA hou / / 543 / / akkharamattAhINaM, jaM ciya paDhiyaM ayANamANeNaM / taM khamaha majjha savvaM, jiNavayaNaviNiggayA vANI / / 544 / / [ ti zrI ravezamAnA prakaraNa -] (542) ahIM A hAramALAmaya prastuta upadeza-prakaraNa samApta thAya che. (emAM) badhI gAthAo kula pAMcaso cAlIsa che. (543) jyAM sudhI lavaNasamudra ane jyAM sudhInakSatrothI zobhato meru parvata (astitvamAM hoya) tyAM sudhI A gUMthelI (upadeza)mALA jagatamAM sthira-sthAvara=avicala-avinAzI raho. (544) (A upadezamALAmAM) ajANapaNe mArAthI je kAMI eka akSara ke mAtrAthI paNa hInAdhika kahevAyuM hoya, te badhA mArA (aparAdha)nI zrI jinezvara bhagavAnanA mukhAraviMdamAMthI grIkala sarasvatI kSamA Apo.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA 185 252 166 143 325 502 448 155 gAthAMzaH aisuTTio akkosaNa akkhara accaNuratto acciya aTTahAsa aTThama aNavaTThiyaM aNugammai aNurAeNa aNuvattagA aNusiThThA aMteura annannajaM aMgArajIva aparicchiya apparisAvI appahiya appAgamo appA jANai gAthA-akArAdi kramaH gAvAMka: appA ceva 68 appeNa vi 136 abhigama 544 amuNiya 522 arasaM vi arihaMta arihaMtA 370 avarUppa 486 / aviicchaMti 13 | avikatti 141 avi nAma 97 assaMja0 216 aha jI0 49 ahamAhao 224 ahiyaM 168 AuM saM 415 AjIvaga ... 11 AjIva saM 108 ANAe : 414 ANaM savva 23 / Amukka jo 445 112 255 498 135 137 444 467 459 28ra 505 500 528
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 upadezamALA 264 339 154 31 Ayaratara Ayariya AraMbhapA AlAvo AvA0 Asanna0 AsAyaNa AhAresu 449 77 318 221 411 ikkaMpi 310 90 icchai ya ikkassa itthasama itthipasu iMdiyaka iya gaNiyaM iya dhamma iha loe IsAvisA uggAi uccArapAsavaNakhele uccArapAsavaNavaMta uccAre ucchUDha 524 | ujjhijja 100 uDDama 462/ uttama 223 | uvaesa 258 | uvaesaM 210 uvvilaNa 410 uvveyao 40 | ussuttamA 468 ee dosA 406 eesu jo 156 egadiva 542 egadiha 334 egaMta 460 eyaMpi 481 evamagI 640 evaMThio 127 evaM tu 287 egAgI 373 esakamo 300 osanna ca0 159 osanna vi0 367 osannayA 89| osannassa. 111 322 407 385 214 387 276 228 193 350 352
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 107 294 53 20 180 529 436 35 upadezamALA osanno kaiyA vi kakkhaDa kajjebhA0 kajjeNa kaDuya katto ciMtA katto sutta0 kaMcaNama kaMtArage kappAkappaM e0 kappAkappaM ca kammANa kammehiM kalahaNa kalusI kaha u kaha kaha kaha taM kaha vA kAUNa kAraNanI0 kAraNa vi0 517 | kAruNNa 12| kAlassa 280 kimagaM 297 / kiM Asi 366 | kA para 36 kiM pika 470 kiM mUsagA 157 kiM liMga 494/ kiM0 sakkA 523 | kIvo 417 | kucchA 401 | kulaghara 535 kusamaya 250 ke ittha 131 kei su 249 kesiMciya | kesiMciva 475. kehivi 30 koDIsae 408 | ko teNa 253 | ko dAhI 110 koho kala 95 / koho mANo 356 321 152 271 179 167 440 399 439 496 48 257 490 302 301
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 kharakara khittAI gaccha gaya 441 430 gAma gAra giri gIatyaM gujjho guNadosa oe 71 guNahINo guru guru guru pacca upadezamALA 183 chakkAya 435 362 chajjIvakAyavaha0 388 chajjIvakAyavira0 32 chajjIvanikAyadayA 357 chajjIvanikAyamaha 429 422 chala 307 227/ cheo 50 376 jai giNhai 222 337 jai ThANI 315 jai tA a 344 351 jai tAja 142 jai tAta Na 378 jai tA ti | jai tA la 259 jai tAva 314| jai dukkara 477 jai na 601 396 jai savvaM 428 jaga cUDA 530 jaM ANavei 283 | jaM jayai 398 284 jaM jaM na 209 457 / jaM jaM samayaM 24 458 oe gurupari 377/jAtA cittUNa ghore caMduvva caraNi caraNakaraNa caraNakaraNA cAraga ciMtA cori
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 183 345 330 331 203 205 204 345 543 176 upadezamALA jaMNeNa .. jaMtehiM jaM na jaMtaM jassagurummi na jassagurummi pari. jaha ujjami jaha kacchu jaha cakka jaha cayai jaha jaha kIra jaha jaha khamai jaha jaha bahu jaha jaha savvu jaha Thiya jaha dAi jaha nAma jaha mUla jaha yA jaha vaNa jaha sara jahA kharo jahA sura 200 jAyammi 42 jAikula 124 | jAIe 109 jANai a 75 jANai ya 263 | jANijjai 420 jAyammi 212 jAva ya 58 jiNapaha 173 jiNavayaNaka 116 jiNavayaNasu 343 jiyakoha 323 jIaM kA 487 jIveNa 402 jIvo 416 jIvaMta 405 juggA su 273 jugamittaM 434 jeTThavva 132 je ghara 518 je te 426 jo avi 8jo Aga 538 43 390 105 197 182 539 296 220 499 171 . 312
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 joisa jo kuNai jo giNhai jo cayai jo caMdaNe jo jassa jo jaha jo navi jo nicca jo nicchae jo niyama jo puNa jo bhAsuraM jo viya jo sutta jo sevai jo hujjau ThANaM taMsura tamhA tavakula tavaniyamasIla tavaniyamasuTThi 115 taha chakkAya 61 taha puvvi 96 taha vattha 117 taha viya 92 tiriyA 84 tivvayare 504 te dhannA 480 to paDhiyaM 340 to bahu 118 to ha 165 thaddhA 493 thaddho 311 thoveNa 386 thovo vi 437 dagapANaM 211 davaNa 383 | duDDha 262. daDha 286 davvaM - 392 dasa 327 | dAveUNa - 246 diNa 443 | divvA upadezamALA 432 140 447 18 281 178 59 64 125 433 74 27 28 113 349 232 489 234 400 248 261 14 277
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 upadezamALA dIsaM 86 dukkara dujANa 368 507 44 479 dupayaM devANa devA vi devo nera devehiM desiyarA deho do ceva 38 na karaMti 88 na karei 138 na karemi 206 na kulaM 278 na cai 285 na tahiM namiUNa 121/ nayana 413 | naraesu jAi 174 naraesu sura 491 narayaga narayattho | narayani 374 navi ittha 532 navi taM 22 | navi dhamma 288 nahadaMtakesa . 120 naha daMta maMsa 393 nAUNa 104 nANaM 16 | nANAhio 25 nANAhiya 128 | nANe daMsaNa 207 279. 274 103 256 dosa 537 442 dhatamaNi dhammakahA dhammattha dhamma dhammapi dhammamiNaM - dhammami natthi dhammamaehiM dhammo puri dhammo maeNa dhiddhI 47 126 394 358 198 531 425 423 424 218
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 nAhamma nikkhama . 139 nicchaya niccho 69 niggaMtU 73 461 473 196 niccaM dasa niccaM pava niccaM saM nibbIe nimmamA niyagama niyayA nihayANi nihisaM0 nIyaM giNhai paDisevaNA paDivaji paDhai naDo paDhamaM paMcasamiyA paMcidiya paMceva paNamaMti . upadezamALA 235 / pattA 202 236 patthareNA 512 paratitthiyA 237 303 | paraparivAya giNhai 192 paraparivAyaM maio 186 paraparivAya visAlA 347 | pariaTTi 226 pariciMti 511 495 pariNAma 133 389 | paritappi 26 | paribhavai 372 151 pariyacchaMti 329 pariruva . 10 181 paliova 275 371/ pavarAI 404 pavvAyaNa 418 34 | pahagamaNa 474/ pAgaDiya 238/ pANa 175 391 | pAya pahe 360 466 | pAvi 217 | pAvo 195 57 / pAsattho 353 324 379 * 65 464
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ upadezamALA pilli pIyaM puNNehiM puSphi 78 puvva puTviM phasa 130 306 145 346 80 304 144 bahu dosa bAyAlamesaNAo na bAyAlamesaNAobhoya bArasa bAlutti 158 maNikaNa 201 | mahavvaya 101 mahilA 39 mANaMsi 191 mANI 335 mAyAkuDaMga 299 mAyAniyaga 134 mA kuNau 106 mahura 438 | mANo 354 | mAyApiyA 298 miNa 375 mukkA 9 mucchA 6 mUla 148 320 rAutti 123 | rAyakule 395 rAyA 478 | rIya 122 rUveNa 403 rUsai . 79 laddhi bhaddo bhajA | rayaNu bhaya 245 309 446 451 .. 46 56 497 364 153 bhava bhikkhU bhIo . . bhoge bhAve 76 mauA 292.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 laddhUNa luddhA loe vi ku lo vijo lobho vaggha vaccai vajraMto vatthivva vaMdai uma0 vaMdai paDi0 vaMdai na varamau varisa varaM vasahI vahabaMdha vaha mAraNa vAsaha vikahaM viggaha vijaM vijjAe 453 vijjappo 150 vijjAha 225 viNao 508 viNayAo 308 | virayA pari 472 virayA pANi 465 visayavisaM 336 visayasuha 381 visayAsi 230 | visavalli 233 | buDDhAvAse 516 | vesaMju 450 veso 15 vottUNa 184 sacchaMda... appaNe 240 saMvacchara cA0 52 sacchaMda... bhujai 177 sajjhAe 251 saTThi 485 saddahaNA 70 saddesu 365 saparakkama 267 | sanbhAvo upadezamALA 488 54 341 342 244 242 213 147 60 313 99 162 21 33 380 241 382 338 81 219 328 55 114
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 189 161 146 503 361 163 456 463 149 525 264 upadezamALA samii 295 | savvajiNa sammatta 269 savvaMgovaM sammaddiTTi 164 | savvaMti saMghayaNa 293 | savvaM thovaM saMjama 533 saviDaMku saMjoai 369 savvo guNehiM saMjjha 208| savvo na hiM saMti 541/ sAya saMpAgaDa 527| sAraNa saMsAracA0 . 289| sArIra saMsAra ma0 332 sAvajja saMsAra vaM0 170 sAhati saMsAra sA0 521 sAhukAMtA saMsAro 506 sAhUNa kaM0 saMtevi 37 sAhUNa ce0 saMvacchara usabha6 sAhUNaM saMvacchara cA 289 siddhi saMvAhaNa 17 sippANi saMvigga 514 siMhagiri savvagaI 215 siMhAgaNe savvagahANaM 210 sIijja savvAoge 421/ sI uNha saMyalammi 268| sIlavvayA 519 471 41 239 242 317 476 421 93 266 247 119 188
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 sIsayari sIsAveDhe sukkAiya suggai succA sujjhai suTuM vi 397 534 suTuM pi 169 upadezamALA 419 sUrappa 355 91 sUla 469 527/ sesA miccha 520 265 sesukkoso 260 sohaNaga0 182 513 souNapaga 72 sogaM 319 333 | sougga 409 sovaiya 87 | soviya 515 hatthepAe 484 272 hA jIva 194 510| himavaMta 190 hiyamappaNo 454 452 hINassa....nANA0 231 hINassa...saMvi0 526 326 hIlAniru 172 / hujava sutte suMdara suddhaM 359 384 supari 199 348 subaI sumiNaM suravai suviNi sussUsa suhio 305
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10-00 - gacchAdhipati AcAryazrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja Alekhita sAhitya A pustakanuM nAma mUlya rUpiyA 1 yogadraSTi samuccaya bhAga-1 (bIjI AvRtti) 35-00 2 yogadraSTi samuccaya bhAga-2 30-00 3 sItAjInA pagale pagale bhAga 1-2 darekanA - 7-50 4 navapada prakAza-1 (arihaMta pada) mAM 10-00 5 navapade prakAza-2 (siddha pada) 20-00 6 navapada prakAza-3 (AcArya upAdhyAya pada) 10-00 7 tApa hare tanamananA 8 paramateja bhAga-1 30-00 9 pa2mateja bhAga-2 25-OO 10 gaNadharavAda 10-00 ( 11 mIThA phala mAnava bhavanA 2 5-00 12. ucca prakAzanA paMthe (cothI AvRtti) 30-00 ( 13 dhyAna ane jIvana bhAga-1. (cothI AvRtti) re 5-OO 14 dhyAna ane jIvana bhAga-2 re pa-00 - 15 kaDavA phaLa che kodhano 20-00 1 6 pratikramaNa sUtra citrAvalI 20-00 17 bhedI AkAzavANI kuvalayamAlA bhAga.1% 2pa-OO. 18 mAnava / taM mAnava bana O-00 , 18 mAnava jIcaMna meM dhyAna kA mahatva 2O 00. 20. kuvalayamAlA bhoga -1, 2 5-00 ( 2 1 kuvalayamAlA bhAthA para para pa-00 rara zrI bhagavatIsUtra vivecana (bhA. 1 ) 2 2-OO 'ra3 karma ! tArI gati nyArI (bhA. 1.) re pa-00 24 karma ! tArI gati nyArI (bhAra.) 25 Oche. (2 5 upadezamALA (anuvAda) AvRtti 1 pa-00 prAptisthAna divyadarzana TrasTa ka, C/o. kumArapALa vi. zAha, haka kalikeDa sosAyaTI, dhoLakA - 3878 10