________________
૫
)
ઉપદેશમાળા * पावो पमायवसओ, जीवो संसारकज्जमुज्जत्तो। दुक्खेहिं न निविण्णो, सुक्खेहिं न चेव परितुट्ठो ।।१९५।। परितप्पिएण तणुओ, साहारो जइ घणं न उज्जमइ । सेणियराया तं तह, परितप्पंतो गओ नरयं ।।१९६।। जीवेण जाणि विसज्जियाणि, जाईसएसु देहाणि । थोवेहिं तओ सयलंपि, तिहुयणं हुज्ज पडिहत्थं ।।१९७।।
જિનાગમ પામીને ય એનો અમલ નહિ કરવાથી બહું સેંકડો (એકાન્દ્રિયાદિ) જાતિ અને (શીતઉષ્ણાદિ) યોનિઓમાં રખડીશ.
(૧૯૫) (વલી) જીવ (કષાયાદિ)-પ્રમાદવશ પડી સંસારવર્ધક કાર્યોમાં રક્ત બને છે. દુઃખો ભોગવવા પડ્યા છતાં એનાથી કંટાળ્યો નથી ! (નહિતર દુઃખના કારણોમાં વારંવાર કેમ પ્રવર્તતો રહે?) સુખો ય મળ્યા છતાં સંતોષ પામ્યો નથી (નહિતર સુખ મળવા છતાં અધિક તૃષ્ણા કેમ ઊભી રહે ?). (“ચ” શબ્દથી એક્ષ હેતુથી વિમુખ રહ્યો છે.). ' (૧૯૬) જો તપ સંયમમાં અપ્રમત્તપણે ગાઢ ઉદ્યમ ન કરે, તો એકલા પરિતાપ (પાપ-સંતાપ)થી અત્યલ્પ રક્ષણ મળે. (દ્રષ્ટાંત તરીકે) શ્રેણિક રાજા (તેવા તપ સંયમના ઉદ્યમ વિના) આત્મનિંદા કરતાં છતાં નરકમાં ગયા.
(૧૯૭) (દુઃખોથી ભવનિર્વેદ પામવા આ વિચાર કે) સેંકડો જાતિઓમાં જીવે જેટલા શરીરો મૂક્યા એમાંના (અનંતમાં ભાગ જેટલા) થોડા પણ શરીરોથી ત્રણે જગતમાં “પડિહત્ય” પૂર્ણ ભરાઈ જાય. (આશ્ચર્ય છે કે તો પણ જીવને તોષ નથી !)
