________________
જ
ઉપદેશમાળા तिरिया कसंकुसारा-निवायवहबंधमारणसयाई । नवि इहयं पावेंता, परत्थ जइ नियमिया हुंता ।।२८१।। * आजीवसंकिलेसो, सुक्खं तुच्छं उवद्दवा बहुया । नीयजणसिट्टणा वि य, अणिट्ठवासो अ माणुस्से ।।२८२॥ चारगनिरोहवहबंध-रोगधणहरणमरणवसणाई । मणसंतावो अजसो, निग्गोवणया य माणुस्से ।।२८३।। चिंतासंतावेहि य, दरिद्दरूआहिं दुप्पउत्ताहिं । लडुणऽवि माणुस्सं, मरंति केई सुनिविण्णा ।।२८४।।
(૨૮૧) તિર્યંચો જે “કસ”=ચાબુક. અંકુશ, અને આરો(પરોણા)ના સેંકડો માર, “વહ'=(સેંકડો લાઠીના) પ્રહારો, દોરડા વગેરેના બંધનો અને પ્રાણઘાતક માર પામે છે, તે પૂર્વભવમાં જો નિયમવાળા (ધર્મી) બન્યા હોત, તો આ (તિર્યંચના) ભવમાં ન પામવા પડત.
(૨૮૨) મનુષ્ય ભવમાં જીવનભર સંક્લેશ (ચિત્ત અસમાધિ) વિષય-સુખ તે માલ વિનાનું (ચોર વગેરેથી) ઉપદ્રવો ઘણા, જેવા તેવા નીચ માણસોના આક્રોશ વચનો અને અનિષ્ટ સ્થાને વસવાટ હોય છે.
(૨૮૩) વળી જેલમાં પુરાવું વહ'= શસ્ત્રાદિના પ્રહારો પડવા, દોરડાં વગેરેનાં બંધનો, (અનેક પ્રકારના) રોગો, ધન-માલ લૂંટાવા, મારણાંતિક સંકટો, ચિત્તના સંતાપ, અપયશ અને (અનેક જાતની) વગોવણી-વિટંબણાઓ, એ મનુષ્યભવમાં દુઃખો હોય છે. મનુષ્ય ભવમાં શારીરિક-માનસિક દુઃખો પુષ્કળ એ બતાવવા પુનરુક્તિ દોષ નહિ ગણીને કહે છે,-)
(૨૮૪) (કુટુંબ આદિના ભરણ-પોષણની) ચિંતા (ચોરી વગેરનાં ચોર આદિથી થતા) સંતાપ, નિર્ધનતા (ખાંસી આદિ)
