________________
ઉપદેશમાળા
૧૫૦
आउं संविल्लंतो, सिढिलंतो बंधणारं सव्वाइँ | देहट्ठि मुयंतो, झाय कलुणं बहुं जीवो ||४६७||
इक्कं पिनत्थि जं सुटु, सुचरियं जह इमं बलं मज्झ । को नाम दढक्कारो, मरणंते मंदपुण्णस्स || ४६८ || युग्मम् || મૂત્ર-વિસ-હિ-વિસૂર્ય, પાળી-સત્ય-ત્તિ-સંમમેહિં હૈં । વેહંતરસંગમાં, રેડ નીવો મુક્કુત્તુળ ।।૪૬।।
(૪૬૭) (પિત્તાદિના પ્રકોપથી ઉપક્રમ નજીક હોઈ આયુષ્યને સંકોચતો, સર્વ અંગોપાંગોના સાંધાઓને શિથિલ કરતો, અને (અંતે ‘દેહસ્થિતિને’=) દેહવાસને, (‘ચ’ શબ્દથી પુત્ર-સ્ત્રી-ધન આદિને) છોડતો, એ (વિવેકીઓને દયા ઊપજે એવું) કરુણપણે બહુ પ્રકારનું ચિંતવે છે.- (કે અરેરે ! મેં હીનભાગીએ શીઘ્ર મોક્ષ આપે એવા મહાન જિનશાસનને પામવા છતાં વિષયલંપટતાથી સતત મહા દુ:ખદાયી સંસારનાં જ કારણોરૂપ આરંભ-વિષય-પરિગ્રહ સેવ્યા ! તો હાય ! પરભવે મારે ઓથ કોની ?)
(૪૬૮) (હાય !) એવું મારે એક પણ ‘સુષ્ઠુ સુરચિતં’= સારી રીતે આચરેલું સુકૃત નથી કે જેથી મારી પાસે આ (સદ્ગતિમાં જવાનું) સામર્થ્ય હોય ! તો (જીવનમાં સારાં સુકૃતોની સામગ્રી હારી જવાથી યાને નિષ્ફળ કરવાથી) મરણનાં અંતકાળે મંદભાગી મારે દ્રઢ આલંબન કોનું ? (એમ કરુણ રુદન કરે છે.)
(૪૬૯) (માત્ર પિત્તાદિના પ્રકોપથી જ આયુષ્યક્ષય નહિ, કિન્તુ) શૂળ, ઝેર, સર્પ, ‘વિસૂઈ’=ઝાડા-ઊલટી, પાણી(નુંપૂર), શસ્ત્ર, આગ, અને ‘સંભ્રમ’=આઘાત (અતિભય વગેરેનો
