________________
૧૦૦
ઉપદેશમાળા * सद्देसु न रंजिज्जा, रूवं दटुं पुणो न इक्खिज्जा । गंधे रसे अ फासे, अमुच्छिओ उज्जमिज मुणी ।।३२८।। निहयामिहयाणि य इंदिआणि, घाएहऽणं पयत्तेणं । अहियत्थे निहयाई, हियकज्जे पूयणिज्जाई ।।३२९।।
(૩૨૮) (માટે વાજિંત્રાદિના) શબ્દોમાં મુનિએ રાગ કરવો નહિ, મનોહર રૂપ પર અચાનક દ્રષ્ટિ પડી ગઈ તો તેને રાગની દ્રષ્ટિથી ફરીથી જોવું નહિ. વાસ્તવમાં પહેલેથી જ જેમ સૂર્ય તરફથી દ્રષ્ટિ ખેંચી લેવાય તેમ રૂપ તરફથી દ્રષ્ટિ ખેંચી લેવાય); અને (સુંદર) ગંધ, રસ તથા સ્પર્શમાં “અમુચ્છિઓ' =ગૃદ્ધ બન્યા વિના, પોતાની સાધુચર્યામાં) ઉદ્યમ કરવો.
(૩૨૯) ઈદ્રિયો “નિહત-અનિહત” બંને છે, “નિહત’= હણાયેલી. (ઈષ્ટાનિષ્ટ વિષયમાં ગયેલી ઈદ્રિય', જો એમાં રાગદ્વેષ ન કરાય તો પોતાનું કાર્ય ન થતાં “નિહત' થઈ.
અનિહત'=સક્ષમ (એથી ઊલટું જો રાગદ્વેષ થાય અને સ્વવિષયની જાણીને ગ્રાહક બને તો અનિહિત થઈ. હે મુનિઓ !) તમે “ઘાએહાયત્તેણં'=છાર-રÇજેવી બનાવી દીધેલ ઇન્દ્રિયોને (સ્વવિષયના રાગદ્વેષ અટકાવવાના) પ્રયતપૂર્વક નિહત કરો, એમ અણ==ણ અર્થાત્ કર્મ. (કર્મ પણ ઋણની જેમભવકેદમાં જકડી રાખે છે. તેથી કર્મએ ઋણ) “નિહતાહિત છે; (કર્મબહુ હયા, નિહિત કર્યા, હવે થોડા અનિહત છે,) એનો પણ (કષાય મંદતાદિના) પ્રયતપૂર્વક ઘાત કરે, અહિતાર્થમાં જતી ઈદ્રિયોને નિહત=સ્વકાર્ય-અકારી અને હિતકાર્ય જિનાગમ શ્રવણ જિનબિંબ-દર્શનાદિમાં ઈદ્રિયોને (અનિહત=સ્વકાર્યકરણ-સજ બનાવી) “પૂજનીય” કરો. (કેમકે એમ કરવામાં પૂજનીય બનાય
