________________
ઉપદેશમાળા
छज्जीवकायविरओ, कायकिलेसेहिं सुट्टु गुरुएहिं । न हु तस्स इमो लोगो, हवाइ सेगो परो लोगो || ४४१॥ नरयनिरूद्धमईणं, दंडियमाईण जीवियं सेयं । વહુવાર્યાન્મ વિ વેઠે, વિસુામાળસ્ત વાં મળે ।।૪૪૨।। * તવનિયમમુક્રિયાળ, છાનું નીવિગ પિ મરળ વિ । નીવંતડાંતિ મુળા, મયા વિ પુળ મુદ્દે ત્તિ ૧૪૪રૂા
૧૪૧
(૪૪૧) પૃથ્વીકાયાદિ ષટ્ જીવનિકાય જીવોને વિષે (સંહાર દ્વારા) ‘વિરત’=વિશેષરૂપે આસક્ત હોય, પછી એ ભલેને પંચાગ્નિતપ, માસખમણ વગેરે) ‘સુક્રુગુરુ=મોટા મોટા કષ્ટોથી યુક્ત હોય એવા (અજ્ઞાન તપસ્વી)ને આ ભવ (વિવેક વિનાના કષ્ટ-સહનથી દુઃખરૂપ, હોઈ સાર્થક) નથી. કિન્તુ એવાને (અહીંના અજ્ઞાન કટોપાર્જિત તુચ્છ પુણ્ય-સ્થાનના હિસાબે સુખકર) એકમાત્ર પરભવ છે.
(૪૪૨) (૫૨ભવે) નરક પર કેન્દ્રિત બુદ્ધિવાળા રાજાવગેરેને અહીં જીવવું સારું છે, (ત્યારે) અહીં બહુ અસહ્ય ‘અવાય’=અપાય, રોગ-વેદના, યા ‘વાત’=વાયુદર્દ હોવાછતાં (પ્રશસ્ત ધ્યાનથી) વિશુદ્ધિના અધ્યવસાયવાળાને આગળ સુંદર ગતિ હોઈ) મરણ સારું છે.
(૪૪૩) તપ-નિયમ (સંયમના વિશિષ્ટ ગુણો)થી સારી રીતે ભાવિત થયેલા (રંગાયેલા)ને જીવન પણ ‘કલ્યાણ’=હિતરૂપ છે, અને મરણ પણ કલ્યાણરૂપ છે, (કેમકે એ) જીવતાં ય (તપ સંયમાદિ) ગુણોને વધારે છે, અને મર્યા ય વળી સારી ગતિમાં જાય છે. (જીવન-મરણ બંનેમાંય ક્યાંય જરાક પણ અહિત થતું નથી.)
