________________
ઉપદેશમાળા
सेसुक्कोसो मज्झिम- जहन्नओ वा भवे चउद्धा उ । ઉત્તરમુળડળે વિજ્ઞો, હંસળનાખેસુ ગટ્ટ ।।૩૬૭ના जं जयइ अगीअत्थो, जं च अगीयत्थनिस्सिओ जयइ । વાવેર્ફ ય ાŌ, સાંતસંસારો હોફ ।।૩૬૮|| હ ૩ ? નવંતો સાહૂ, વટ્ટાવે ય નો ૩ શ ંતુ । સંનમનુત્તો હોડ, ગળતસંસારિો હોડ્ ? ।।૩૨૧||
૧૨૫
(૩૯૭) બાકીના (મૃષાવાદ-વિરમણાદિ પાંચ અતિચારનાં સ્થાન બને. તેમાં મૃષાવાદાદિ અતિચાર) ઉત્કૃષ્ટ મધ્યમ-જઘન્ય (એમ ૩ પ્રકારે) હોય, અથવા (દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવથી, એમ) ૪ પ્રકારે હોય. ‘ઉત્તરગુણ’=પિંડ વિશુદ્ધિ આદિ (અંગેના અતિચાર) અનેક પ્રકારે બને. તેમજ, દર્શન-જ્ઞાનમાં (૮-૮ આચાર હોવાથી અતિચારના સ્થાન) ૮-૮ છે. (અહીં દર્શન-જ્ઞાન કરતાં ચારિત્રના અતિચાર પહેલા કહેવાનું કારણ ચારિત્ર એ મોક્ષનું અંતરંગ સ્વરૂપ છે. મોક્ષ સંપૂર્ણ સ્થિર આત્મસ્વરૂપ છે, ને ચારિત્ર અંશે સ્થિરતારૂપ છે.)
(૩૯૮) (અતિચાર અસત્પ્રવૃત્તિથી લાગે. સત્પ્રવૃત્તિ જ્ઞાન પૂર્વકના પ્રયત્નથી જ થાય, નહિતર) ‘અગીતાર્થ’=શાસ્ત્રજ્ઞાન વિનાનો જે કાંઈ (તપ-ક્રિયાદિમાં) યજ્ઞ કરે છે અને અગીતાર્થની નિશ્રામાં રહેલો (અગીતાર્થને ગુરુ કરીને) યત કરે છે; તેમજ ગચ્છ ચલાવે છે. (‘ચ શબ્દથી અન્ન છતાં અભિમાનથી ગ્રંથોની વ્યાખ્યા કરે છે.) તે અનંત સંસારી બને છે.)
(૩૯૯) (સવાલ થાય,-તપ-ક્રિયામાં) પ્રયત કરનારો સાધુ, તથા જે ગચ્છને ચલાવે તે, (અને ‘તથા’ ગ્રંથોનીવ્યાખ્યાકરનાર) સંયમયુક્ત હોવા છતાં માત્ર અગીતાર્થ હોઈને કેમ અનંત સંસારી થાય?
