________________
૧૦૪
ઉપદેશમાળા * जो निच्चकाल तवसंजमुजओ णवि करइ सज्झायं ।
अलसं सुहसीलजणं, न वि तं ठावेइ साहुपए ॥३४०।। विणओ सासणे मूलं, विणीओ संजओ भवे । विणयाओ विप्पमुक्कस्स, कओ धम्मो ? कओ तवो ? ॥३४१।।
સિદ્ધિસ્થાન, અધોલોકમાં નરકો, (ભવનપતિઓ), તિછલોકમાં જ્યોતિષ્કદેવલોક (વ્યંતર અને અસંખ્યાત દ્વીપ સમુદ્રો, અરે !) સર્વ લોક અલોક પ્રત્યક્ષ થાય છે. (સ્વાધ્યાયમાં ઉપયોગવાળો સમસ્ત પદાર્થને જાણે સાક્ષાત્ જુએ છે.) .
(૩૪૦) (સ્વાધ્યાયન કરવાનો અનર્થ :) જે સાધુ નિત્ય કાળે તપ અને સંયમમાં ઉદ્યમી (અર્થાત્ સદા અપ્રમાદી) પણ છતાં સ્વાધ્યાય નથી કરતો તે (કર્તવ્યો બજાવવામાં) આળસું, (ને તેથી જો સુખશીલિઆ (શાતાલંપટ) લોકને (=પોતાના શિષ્યવર્ગાદિને) સાધુપદે સ્થાપી શકતો નથી, (સાધુતા પમાડી શકતો નથી, કારણ કે સ્વાધ્યાય વિના સાધુતાનું જ્ઞાન થતું નથી. સ્વયં કંઈ પ્રમાદી પણ જ્ઞાન વિના બીજાનું રક્ષણ નહિ કરી શકે.)
(૩૪૧) (હવે “વિનય દ્વાર :) (દ્વાદશાંગીરૂપ) જૈન શાસનમાં (ધર્મનું) મૂળ વિનય છે. (વિનયથી જ સંયમ યોગ્ય નિરહંકાર અને કષાય-નિગ્રહ આવે છે); માટે વિનીત આત્મા જ સંયમી બને છે..
વિનય રહિત દુર્વિનીત જીવમાં (મૂળ ન હોવાથી) તપ ક્યાંથી હોય? અને ધર્મ ક્યાંથી હોય? ન જ હોય.)
