________________
૩૯
ઉપદેશમાળા * जह वणदवो वणं, दवदवस्स जलिओ खणेण निद्दहइ । gવં સાયપરિણસો, વીવો તવસંગમં દ રૂરી परिणामवसेण पुणो, अहिओ ऊणयरओ व हुजखओ । तह वि ववहारमित्तेण, भण्णइ इमं जहाथूलं ।।१३३।। * फरुसवयणेण दिणतवं, अहिक्खिवंतो अ हणइ मासतवं । वरिसतवं सवमाणो, हणइ हणंतो अ सामण्णं ।।१३४।। अह जीविअं निकिंतइ, हंतूण य संजमं मलं चिणइ । जीवो पमाय बहुलो परिभमइ अ जेण संसारे ||१३५।।
(૧૩૨) જેમ વનમાં ઝટપટ સળગેલો દાવાનળ ક્ષણમાં વનને બાળી નાખે છે. એમ ક્રોધાદિ કષાય-પરિણામવાળો આત્મા તપ-પ્રધાન સંયમને બાળી નાખે છે.
(૧૩૩) (શું ક્રોધથી તપ-સંયમ સર્વથા નષ્ટ ? ના,) તપ-સંયમનો અધિકતર કે ન્યુનતર ક્ષય પરિણામને (યાને અધ્યવસાય-તરતમતાને) અનુસારે જ થાય. છતાં પણ વ્યવહાર માત્રથી સ્થૂલ દ્રષ્ટિએ આમ કહેવાય છે કે,
(૧૩૪) સાધુ સાધુપ્રત્યે) કર્કશ વચન બોલવાથી એક દિવસના તપ (અને સંયમ) હણે છે, જાતિ વગેરેથી આક્ષેપ (હીલના) કરતાં એક માસનો તપ, શ્રાપ આપતાં એક વર્ષનો તપ, અને મારતાં સમસ્ત ચારિત્ર પર્યાયને હણે છે.
(૧૩૫) અને જીવ પ્રમાદની બહુલતાથી જો સામાના જીવિતનો નાશ કરે તો હણીને (સક્લકાલવ્યાપી) સંયમનો નાશ કરે છે. ત્યાં એવું પાપ બાંધે છે, કે જેથી સંસારમાં ભટકતો થઈ જાય છે.
