________________
ઉપદેશમાળા
उव्वेयओ अ अरणामओ अ, अरमंतिया य अरई य । कलिमलओ अ अणेगग्गयाय कत्तो ? सुविहियाणं ॥ ३१८|| * સોમાં સંતાવું ધિરૂં હૈં, મન્ત્ર ત્ત વેમળરૂં હૈં । વાળ-ન્નમાવું, ન સાદુધમ્મ ફ ંતિ રૂ૧૧||
e
છે ને ? એવી રાઢાની દ્રષ્ટિથી') જોવાનું ન હોય, એથી તપમાં અતિ (નારાજી) ન રાખે, ‘ હું સારા વર્ણવાળો (રૂપાળો) છું.’ એવી આત્મશ્લાઘા ન કરે, અને (મોટા લાભાદિમાં પણ) અતિ હર્ષ સારા સાધુને ન હોય, (અહીં બે વાર ‘સાધુ’ શબ્દ સૂચવે છે સાધુ એવા ભિન્ન ભિન્ન પ્રકારની રતિ વિનાના હોય.)
કે
(૩૧૮) (હવે અતિ દ્વાર) ‘ઉદ્વેગક' (ધર્મ-ધૈર્યમાં કાંઈક ચંચળતા) ‘અરણ-આમય' વિષયોમાં ગમનનો ચિત્તરોગ’ ‘અરમંતિયા’=ધર્મ-ધ્યાનથી ચિત્તની વિમુખતા ‘અતિ’ ચિત્તમાં ગાઢ ઉદ્વેગ (ઇષ્ટ વિષયોની અપ્રાપ્તિથી વિષય લંપટતાને લીધે ‘કલિમલઓ’ = મનનો કચવાટ, અનેકાગ્રતા = આ પહેરીશ... આ ખાઈશ... આ જોઈશ' વગેરે ચિત્તનું ડમડોલપણું એવી અરતિ સુવિહિત અર્થાત્ ધર્મધ્યાન- શુક્લધ્યાનના તત્ત્વથી ભાવિત મુનિઓને ક્યાંથી થાય ? (અર્થાત્ ન જ થાય)
(૩૧૯) (હવે શોક દ્વાર,) શોક=સ્વજનાદિના મરણ વગેરેમાં ચિત્તખેદ, ‘સંતાપ’=અધિક શોક ‘અધૃતિ’= કોઈક અનિષ્ટ ક્ષેત્રાદિ વસ્તુના વિયોગનીચિંતા) ‘મન્યુ’ = અતિશોકથી જાત ઉપર ગુસ્સો, ‘વૈમનસ્ય' = આપઘાતાદિની ભાવના, ‘કારુણ્ય’ = અલ્પ રૂદન, ‘રુન્નભાવ’ = મોટા અવાજે રડવું વગેરે સાધુધર્મમાં થાય એવું (શ્રીતીર્થંકર ભગવાન આદિ) ઇચ્છતા નથી.
