________________
ઉપદેશમાળા
गुणदोस बहुविसेसं, पयं पयं जाणिऊण नीसेसं । दोसेसु जणो न विरज्जइ त्ति कम्माण अहिगारो ||३१५।। * अट्टहासकेलिकिलत्तणं हासखिड्डजमगरूई।
कंदप्पं उवहसणं, परस्स न करंति अणगारा ||३१६।। * साहूणं अप्परूई, ससरीरपलोअणा तवे अरई ।
सुत्थिअवन्नो अइपहरिसो य नत्थी सुसाहूणं ॥३१७।।
(૩૧૫) જિનાગમના પદે પદે (જ્ઞાનાદિ) ગુણોનું તથા (ક્રોધાદિ) દોષોનું (મોક્ષફળ અને સંસાર ફળ જેવું) બહું મોટું અંતર સંપૂર્ણ જાણવા છતાં પણ, લોક “દોષો'=પાપક્રિયાઓથી વિરક્ત થતો નથી, (વિરામ પામતો નથી અટકતો નથી) એ કર્મોનો જીવ પર અધિકાર (મોહનીય કર્મની શિરજોરી) સૂચવે છે.
(અહીં સુધી ચાર કષાય વર્ણવ્યા... હવે હાસ્યાદિ દ્વાર વર્ણવે છે.)
(૩૧૬) (“હાસ્ય દ્વાર કહે છે.-) ખુલ્લા મુખે ખડખડાટ હસવાપણું, રમતથી બીજાને ભોંઠા પાડવાપણું “હાસખિ” = ભાંડ-ભવૈયા જેવા ચાળા કરવા; વિષય-રાગ વધે તેવા “જમગરૂઈ' યમકાદિ કાવ્યો (ગીતો-ઉખાણા-અંત્યાક્ષરી)માં આનંદ કંદર્પ'=સામાન્ય હાસ્ય, મજાક કામવશ મજાક અને ઉવહસણ'=બીજાઓની હાંશી-મશ્કરી કરવી, ઇત્યાદિ હાસ્ય સાધુઓ કરતાં નથી.
(૩૧૭) (હવે રતિ દ્વાર,-) સાધુને શરીર-પ્રિયતા ન હોય (જેવી કે “મને ઠંડી ન લાગો', “મને તાપ ન લાગો' ઇત્યાદિ) તથા પોતાના શરીરને (‘આ સશક્ત છે ને? આ સુંદર દેખાય
