Book Title: Mandir Vidhi
Author(s): Basant Bramhachari
Publisher: Akhil Bharatiya Taran Taran Jain Samaj
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009719/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // namAmi guru tAraNam // tAraNa samAja kI nidhi maMdira vidhi saMpAdana evaM artha lekhana bra. basanta prakAzaka akhila bhAratIya tAraNa taraNa jaina samAja prApti sthala zrI tAraNa taraNa adhyAtma pracAra yojana keMdra, bhopAla Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kra. 01. 02. 03. 08. 05. 06. 07. 08. 09. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. viSaya tAraNa samAja kI nidhi - maMdira vidhi zrI mAlArohaNa jI zrI paMDita pUjA jI zrI kamala battIsI jI zrI deva dIpti phUlanA zrI guru dIpti gAthA zrI dharma dIpti gAthA kalazoM kI gAthA svAmI tAraNa devA phUlanA dohA basanta gAthA phAga phUlanA ThahakAra phUlanA seharau phUlanA kalyANaka phUlanA muktizrI phUla sanyAnI mukti paU phUlanA jayanA le gAthA sunna uvana phUlanA gyAraha namaskAra iSTa vaMdanA deva guru zAstra pUjA zrI mahAvIrASTaka // vande zrI guru tAraNam // viSayAnukrama... (prathama sopAna kra. 2-26 taka) zrI guru tAraNa stotra dasalakSaNa dharma ArAdhana solaha kAraNa bhAvanA evaM AsAdana doSa jijJAsA samAdhAna (maMdira vidhi) (dvitIya sopAna kra. 27-35) zrI laghu maMdira vidhi (vinatI phUlanA sahita) bRhad maMdira vidhi prAraMbha kaise kareM evaM maMdira vidhi kA krama dharmAcaraNa phUlanA artha sahita, dazalakSaNa dharma svarUpa evaM dharmopadeza lakSaNa bheda saMgraha, bheda - prabheda AratI, jinavANI stuti evaM prabhAtI saMgraha bhajana purAne evaM naye caityAlaya hama aura hamAre kartavya (praznottara mAlA) tAraNa jhaNDA vaMdana, AdhyAtmika jayaghoSa evaM jApa Avarta pRSTha kramAMka 003-007 008-009 010-011 012-013 014-015 [015-016 016-017 017-2018 2018-019 019-021 000-021 021 - 022 022-024 024 - 026 026-027 027-028 000-028 000-028 029-030 000-030 030-038 039-040 000 -040 041-043 044 - 047 048 - 052 053 - 066 067 - 068 069-106 107-110 111-118 119 - 130 131-144 145 - 147 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // vande zrI guru tAraNam // tAraNa samAja kI nidhi - maMdira vidhi AcArya pravara zrImad jina tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja AtmajJAnI vItarAgI adhyAtma yogI svAnubhUti saMpanna zuddha caitanya prakAza se Alokita, chaTaveM - sAtaveM guNasthAna meM sAnanda vItarAga nirvikalpa samAdhi meM rata rahate hue AtmA ke atIndriya Ananda amRta rasa kA pAna karane vAle, mokSamArga meM nirataMra agraNI AdhyAtmika saMta the| unhoMne svayaM kA jIvana adhyAtma jJAna dhyAna sAdhanAmaya banAyA aura sabhI bhavyAtmAoM ke liye AtmasvabhAva ke anubhava pUrvaka jJAnamArga meM calakara svabhAva sAdhanAmaya jIvana banAne kI preraNA pradAna kii| sAdhanA pUrvaka lakSya kI siddhi hotI hai| sAdhaka dazA meM samyakdRSTi jJAnI apane svabhAva ke Azraya se niraMtara kalyANa mArga meM agrasara rahatA hai| vaha samyagdarzana, samyagjJAna, samyakcAritra kI zreNiyoM para ArUr3ha hokara sAdhanA se siddhi ko prApta karatA hai| adhyAtma sAdhanA ke mArga meM bAhya kriyA mukhya nahIM hotI tathA sacce deva, gurU, dharma aura pUjA ke nAma para bAhya ADambara kI prAthamikatA nahIM hotii| AdhyAtmika mArga meM sacce deva, gurU ke guNoM kA ArAdhana kiyA jAtA hai| zAstroM kA svAdhyAya aura dharma kI sAdhanA kI jAtI hai| pUjya ke samAna svayaM kA AcaraNa banAne kI sAdhanA hI paramAtmA kI saccI pUjA vidhi hai| isI uddezya kI pUrti ke liye tAraNa samAja meM vigata 540 varSoM se maMdira vidhi karane kI paramparA calI A rahI hai, jo vartamAna meM bhI anavarata rUpa se cala rahI hai| maMdira vidhi kyA hai? mana meM hone vAlI vaibhAvika paryAyoM ke pAra apanA paramAtma sattA svarUpa zuddhAtma deva jJAnAdi anaMta guNoM kA nidhAna, citsvabhAva meM prakAzamAna ho rahA hai| aise mahimAmayI nija svarUpa ko jAnane pahicAnane kI vidhi maMdiravidhi hai| maMdira vidhi ke dvArA sacce deva, guru, dharma ke guNAnuvAda zabdoM se karanA dravya pUjA hai| apane svarUpa kA ArAdhana karanA, paramAtma svarUpamaya honA bhAva pUjA hai| maMdira vidhi vastu svarUpa kA yathArtha bodha karAne kI vidhi hai| yaha sat - asat kA viveka jAgrata karAne vAlI aisI vidhi hai jisameM sacce deva gurU dharma kI vinaya vaMdanA bhakti sahita sacce - jhUThe, heya - upAdeya kA nirNaya karake satya ko svIkAra karane kI preraNA dI gaI hai| maMdira vidhi tAraNa samAja kA prANa hai| AdhyAtmika aura dhArmika jAgaraNa meM maMdira vidhi pramukha mAdhyama hai vahIM dUsarI ora sAmAjika saMgaThana, dharma prabhAvanA meM maMdira vidhi kA apanA vizeSa mahatva hai| maMdira vidhi zAstra sUtra siddhAMta kI aisI AdhAra zilA hai jo anyatra durlabha hai| trikAla kI caubIsI ke Antarika saMbaMdha sahita deva gurU dharma zAstra kI mahimA ko batAne vAlI hai| jinAgama ke sAra svarUpa siddhAMta ko apane meM samAhita kiye hue maMdira vidhi jJAna kA asIma bhaMDAra hai| maMdira vidhi samyagdarzana jJAna cAritra kI mahimA ko pragaTa karane vAlI hai| samavazaraNa kI mahimA, tAraNa paMtha kA yathArtha svarUpa aura apane Atma kalyANa kA pathabodha karAne vAlI maMdira vidhi jIva ko saMsAra se dRSTi haTAkara vairAgya bhAvapUrvaka dharma mArga meM dRr3ha karake svarUpastha hokara AtmA se paramAtmA hone kA mArga prazasta karane vAlI hai| maMdira vidhi kyoM karanA cAhiye? saMsArI karma saMyogI jIvana meM yaha jIva mana, vacana, kAya, samarambha, samArambha, AraMbha, kRta, kArita, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 anumodanA, krodha, mAna, mAyA, lobha ( ina sabakA Apasa meM guNA karane para) 108 prakAra se nirantara karmoM kA Asrava baMdha karatA rahatA hai| bolate vicArate, uThate baiThate, Ate jAte khAte pIte, sote jAgate meM, - - mArga banatA hai| isa abhiprAya ko he bhAI! ATha pahara kI sATha ghar3I AtmA ko dharma lAbha hoya, karmana kI hoya hai|" vyApAra kAmadhaMdhA karane meM satat karmAsrava hotA hai| caubIsa ghaMTe kI dinacaryA meM jIva pApa karma kA bahubhAga upArjita karatA hai| isa sabase pare hokara apane iSTa kA ArAdhana thor3I bhI dera ke liye karatA hai to hita kA maMdira vidhi meM bhI spaSTa kiyA hai " iSTa hI darzana, iSTa hI jJAna aisA jAnakara meM eka ghar3I, do ghar3I sthira citta hoya, deva gurU dharma ko smaraNa kare to isa kSaya hoya aura dharma ArAdhya - ArAdhya jIva paramparA se nirvANa pada ko prApta isa prakAra maMdira vidhi karane se pApa karma kI anubhAga zakti arthAt phaladAna zakti maMda par3atI hai| puNya karma kI anubhAga arthAt phaladAna zakti meM vRddhi hotI hai| jaba zubha bhAvapUrvaka sacce deva gurU dharma kA ArAdhana, guNAnuvAda kiyA jAtA hai to lezyA vizuddhi bhI hotI hai arthAt azubha lezyA ke pariNAma badalate haiM aura zubha lezyA hotI hai / jo vartamAna jIvana meM sukhazAMti se rahane meM kAraNa banatI hai aura isase dharma kI prApti kI bhUmikA taiyAra hotI hai / maMdira vidhi kA zrAvakacaryA se kyA saMbaMdha hai ? AcArya zrI jina tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ne zrI tAraNa taraNa zrAvakAcAra jI graMtha meM SaT Avazyaka kA varNana do rUpa meM kiyA hai| azuddha SaT Avazyaka gAthA 310 se 319 taka tathA zrAvaka ke zuddha SaT Avazyaka gAthA 320 se 377 taka varNana kiye gaye haiN| deva ArAdhanA, gurU upAsanA, zAstra svAdhyAya, saMyama, tapa aura dAna yaha zrAvaka ke SaT Avazyaka hote haiN| yaha zrAvaka ke jIvana kI pratidina kI caryA hai / pratidina SaT Avazyaka ke pAlana karane se hI zrAvaka dharma kI mahimA hotI hai| maMdira vidhi karane se zrAvaka ke yaha SaT Avazyaka karma pUrNa hote haiN| so kisa prakAra ? tattva maMgala meM deva gurU (dharma) kI ArAdhanA hai| caubIsI videha kSetra ke bIsa tIrthakara, vinaya baiThaka meM aura nAma leta pAtaka kareM stavana meM deva gurU kI mahimA hai| isa prakAra vibhinna sthaloM para hama deva ArAdhanA, gurU upAsanA karate haiM / dharmopadeza tathA zAstra sUtra siddhAMta kI vyAkhyA meM zAstra svAdhyAya pUrNa hotA hai| maMdira vidhi karate samaya mana aura indriyA~ vaza meM rahane se saMyama, icchAoM kA nirodha hone se tapa aura prabhAvanA svarUpa prasAda tathA cAra dAna ke aMtargata vrata bhaMDAra dene se dAna saMpanna hotA hai| isa prakAra maMdira vidhi karane se zrAvaka caryA saMbaMdhI SaT Avazyaka karma pUrNa hote haiM / maMdira vidhi se vizeSa upalabdhi kyA hotI hai ? - maMdira vidhi ke dvArA hameM deva adeva, gurU- kugurU, dharma-adharma, zAstra kuzAstra, sUtra asUtra Adi sat - asat ke bodha ke sAtha hI samyagdarzana, jJAna, cAritra kI mahimA aura ratnatraya ko apane jIvana meM dhAraNa karane kA mArgadarzana prApta hotA hai| zrI gurU mahArAja ke nau sUtra sudhare the unakA mahattva jAnane meM AtA hai tathA apane sUtroM ko sudhArane kI bhI preraNA prApta hotI hai| isake sAtha hI siddhAMta kA sAra samajhakara svayaM ke jIvana meM mukti mArga banAne kA patha prazasta hotA hai yahI maMdira vidhi se vizeSa upalabdhi hotI hai / maMdira vidhi kaise kareM ? maMdira vidhi atyaMta vinaya aura zraddhA bhakti pUrvaka karanA caahiye| upayoga kI sthiratA aura citta kI ekAgratA pUrvaka umaMga utsAha ke sAtha maMdira vidhi karane kA AnaMda adbhuta hI hai| kaSAya kI mandatA rUpa Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 zubha bhAvoM sahita maMdira vidhi karane se vizeSa puNya kA upArjana aura Atma kalyANa kA mArga banAne hetu zubha avasara prApta hote haiM / bRhad maMdira vidhi - dharmopadeza prAraMbha kaise kareM ? isa zIrSaka vAle vibhAga meM saMpUrNa vidhi kA spaSTa ullekha kiyA gayA hai tathA sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi ke sAtha hI prAraMbha karane kI vidhi likhI gaI hai, yathAsthAna se vidhi prAraMbha karane kA svarUpa samajhakara tadanurUpa maMdira vidhi kreN| maMdira vidhi kaba kahA~ kaisI ? tAraNa samAja meM bRhad maMdira vidhi- dharmopadeza aura sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi karane kI paramparA pracalita hai| bRhad maMdira vidhi jinAgama ke sAra svarUpa agAdha jJAna ko aMtarnihita kiye hue dharmopadeza hai / tAraNa samAja ke tIrthakSetroM para, vArSika melA ke avasaroM para, vizAla melA mahotsava ke virATa AyojanoM meM, navIna caityAlayoM kI vedI pratiSThA mahotsava ke pAvana prasaMgoM para, paryUSaNa parva ke avasara para yA anya kinhIM vizeSa avasaroM para bRhad maMdira vidhi kI jAtI hai| pratyeka mAha kI aSTamI, caturdazI Adi parva, sukha - duHkha aura prasannatA ke avasaroM para tathA pratidina bhI sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi karane kI paramparA hai| jina-jina sthAnoM para samAja bandhu nivAsa karate haiM, Upara likhe anusAra yathAyogya avasaroM para bRhad maMdira vidhi - dharmopadeza aura sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi avazya kareM maMdira vidhi karate samaya vidvAna paMDita varga ko dhotI, kurtA, TopI, dupaTTA avazya hI dhAraNa karanA cAhiye aura vinaya bhakti umaMga utsAha pUrvaka maMdira vidhi saMpanna ho isa prakAra maMdira vidhi kA vAMcana bhAva pUrvaka karanA caahiye| maMdira vidhi ko rocaka tarIke se vAMcana kara sabhI ko preraNA pradAna karanA cAhie bIca-bIca meM maMdira vidhi ke aMzoM ko samajhAte hue vAMcana karanA caahie| jisase sabhI kA upayoga maMdira vidhi meM ekAgra ho tathA apanA aisA prayAsa honA cAhiye ki AbAlavRddha sabhI ko maMdira vidhi meM baiThane aura sunane kI AMtarika jijJAsA, ' bhAvanA banI rahe / padyAtmaka viSaya chaMda, caupAI, dohA, zloka Adi sasvara sabake sAtha milakara par3hanA cAhiye / maMdira vidhi ke saMzodhana saMpAdana kI AvazyakatA kyoM ? sampUrNa bhArata varSa meM lagabhaga 450 se adhika grAma, nagaroM, zaharoM meM tAraNa samAja nivAsa karatI hai / apane iSTa ke ArAdhana hetu akhila bhAratIya tAraNa samAja ke sabhI sthAnoM para maMdira vidhi kI jAtI hai| vizeSa yaha ki maMdira vidhi to eka hI hai, usake kucha aMza kucha sthAnoM para Age-pIche par3he jAte haiN| kucha sthAnoM para sthAnIya pUrvaja vidvAnoM dvArA batAI gaI maMdira vidhi cala rahI hai, kucha sthAnoM para sthAnIya kisI eka nizcita hastalikhita prati ke AdhAra para maMdira vidhi kI jA rahI hai| kucha sthAnoM para sAdharmIjana jo karate haiM, usake sAtha kisI anya sthAna kI paramparA jo unheM acchI lagI yA dekhI usako bhI jor3a lete haiN| kucha sthAnoM para sthAnIya maMdira vidhi karane vAle mahAnubhAva vidvAna dvArA zraddhA pUrvaka jaisI maMdira vidhi kara dI jAtI hai, vahI AnaMda dAyaka ho jAtI hai| isa prakAra maMdira vidhi to eka hI hai para kahIM kisI krama se, kahIM kisI krama se kI jAtI hai, isa prakAra maMdira vidhi meM vividhatAyeM cala rahIM haiM jaba hamArI maMdira vidhi eka hI hai to sabhI sthAnoM para eka jaisI honA cAhiye / samAja ke tyAgIvRMda, vidvatjana aura prabuddha varga ko yaha atyanta Avazyaka pratIta huA inhIM bhAvanAoM ke pariNAma svarUpa akhila bhAratIya tAraNa samAja meM maMdira vidhi kI ekarUpatA ke bAre meM varSoM se carcAyeM cala rahI haiN| phalataH san 2001 meM iTArasI meM Ayojita jJAna dhyAna ArAdhanA zivira ke avasara para adhyAtma ziromaNI pUjya zrI jJAnAnaMda jI mahArAja ke AzIrvAda se maMdira vidhi kI ekarUpatA ke bAre meM nirNaya liyA gyaa| san 2001 se san 2005 taka ke samaya meM akhila bhAratIya tAraNa samAja ke sabhI nagaroM, grAmoM meM Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhramaNa karake maiMne sthAnIya stara para kI jAne vAlI maMdira vidhi kA prAyogika rUpa se adhyayana kara yaha anubhava kiyA ki maMdira vidhi meM cala rahI vividhatAoM kA honA sahaja hai kyoMki vigata kaI dazakoM se kisI ne isa viSaya para punarAvalokana kara samAja ko dizA pradAna nahIM kI jisake pariNAma svarUpa jahA~ jaisA cala gayA so cala rahA hai, isameM kucha sthAnoM para samayAbhAva ke kAraNa, kahIM AmnAya kI pUrNa jAnakArI ke abhAva meM, kahIM kisI anya kAraNa se bhI akrama aura azuddhi pUrNa vAMcana kiyA jAtA hai| ina sabhI bAtoM para vicAra karake sakala tAraNa samAja meM maMdira vidhi kI ekarUpatA banAne ke lie aura azuddha vAMcana ko zuddha karane ke uddezya se maMdira vidhi kA sampAdana kiyA gayA hai| saMpAdana kisa AdhAra para kisa prakAra kiyA gayA ? sampAdana ke samaya hamAre pAsa maMdira vidhi dharmopadeza nitya niyama pUjA pATha Adi kI kula 45 pratiyA~ upalabdha thIM, jinameM 10 hastalikhita prAcIna pAMDulipiyA~ sammilita haiN| hastalikhita pratiyoM meM khuraI se prApta vi.saM.1928, 1977 kI do pratiyA~ / gyArasapura se prApta vi.saM.1962 kI prati, gaMjabAsaudA se prApta vi.saM.1969 kI eka prti| bInA se prApta vi.saM.1939-2039 kI do pratiyA~ tathA anya cAra pratiyA~ jinameM saMvat prApta nahIM huaa| isa prakAra kula 10 pratiyA~ thiiN| mudrita pratiyoM meM sabase prAcIna prati gyArasapura kIthI jo 26.10.1948 I. kA prakAzana hai| vidizA se prApta ThikAnesAra kA dharmopadeza vi.saM.1947 san 1890 kA hai| zeSa pratiyA~ vIra ni.saM.2465, tAraNa saM.424 vi.sN.2011| siMgor3I kI vIra nirvANa saMvat 2444, 2458 kI pratiyA~, isake atirikta san 1986 se 2005 taka kI 28 pratiyAM thIM, jinameM chiMdavAr3A, amaravAr3A, guraiyA kI bhAvapUjA, gaMjabAsaudA, sAgara, bInA, vidizA, damoha kI maMdira vidhi, iTArasI kI ArAdhanA Adi sammilita haiN| ina sabhI pratiyoM meM dharmopadeza aura maMdira vidhi kI viSaya vastu eka jaisI hai| aMtara mAtra itanA hai ki koI aMza kisI prati meM pahale hai, kisI prati meM bAda meM hai| eka sI do pratiyoM meM saMvardhita viSaya prasaMga hai| ina sabhI pratiyoM kA adhyayana karane ke pazcAt bRhad maMdira vidhi-dharmopadeza aura sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi kA svarUpa lipibaddha kiyA gayA hai| vizeSa yaha ki sabhI pratiyoM meM maMdira vidhi kA eka sA hI svarUpa hai ata: koI vizeSa parivartana nahIM kiyA gayA hai| jahA~ bahuta hI Avazyaka huA vahA~ athavA jahA~ paMktiyoM meM azuddhi jJAta huI vahA~ AMzika saMzodhana kiyA gayA hai| saMzodhana sampAdana meM prAcIna aura vartamAna sabhI pratiyoM ko mUla AdhAra banAyA gayA hai usameM tAraNa paMtha kI garimA, AmnAya kI surakSA aura siddhAMta kI maryAdA kA vizeSa dhyAna rakhA gayA hai| maMdira vidhi kI ekarUpatA hetu prApta vidvatjanoM ke patroM ke sujhAva kA bhI dhyAna rakhakara sampAdana kA kArya kiyA gayA hai / atyaMta AvazyakatAnusAra aura azuddhiyoM ko zuddha karane hetu jahA~ - jahA~ jo-jo bhI AMzika saMzodhana kiyA gayA hai usase saMbaMdhita praznottara mAlA jijJAsA aura samAdhAna ke rUpa meM dI gaI hai| isa prakAra maMdira vidhi kI kula 45 pratiyoM tathA vidvatjanoM ke patroM ke sujhAva ke AdhAra para yaha sampAdana kArya sampanna kiyA gayA hai| maMdira vidhi ko artha sahita kyoM likhA gayA hai ? __ maMdira vidhi kA artha aura abhiprAya AbAlavRddha sabhI ko hRdayagrAhI hove isI pavitra uddezya se maMdira vidhi ko artha sahita likhA gayA hai| varSoM se mana meM bhAvanA thI ki maMdira vidhi artha sahita honA cAhiye, aMtaraMga kI bhAvanA ko aba sAkAra rUpa meM anubhava karate hue hRdaya atyaMta pramudita hai| itanI vizAla aura mahAna maMdira vidhi kA kArya merI alpa buddhi se honA saMbhava nahIM hai| zrI gurU mahArAja kI parama kRpA, pUjyajanoM ke AzIrvAda aura Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdharmIjanoM kI zubhakAmanAoM ke phalasvarUpa yaha agAdha kArya saMbhava ho sakA hai| maMdira vidhi ke padyAtmaka viSaya dohA, chaMda, caupAI, saMskRta, prAkRta ke zloka, devAMgalI pUjA, guNapATha pUjA, zAstra pUjA Adi prAraMbha se aMta taka saMpUrNa viSaya vastu kA artha likhane kA prayAsa kiyA gayA hai tathA jo-jo kaThina viSaya haiM unheM bhI artha pUrvaka sarala karane kA prayatna huA hai; phira bhI alpajJatAvaza truTiyA~ raha jAnA saMbhava haiM; ata: sabhI sudhIjanoM se anurodha hai jo pramAda vaza huI ho, zabda artha kI bhUla / vinaya yahI hai sudhIjana, kareM artha anukUla // prastuta prati kI viSaya vastu - prastuta kRti meM svAdhyAyI sAdharmIjanoM evaM maMdira vidhi karane vAle vidvat varga ke liye suvidhA kI dRSTi se do sopAnoM meM viSaya vastu ko vibhAjita kiyA gayA hai| prathama sopAna meM tIna battIsI, samaya - samaya para upayoga meM Ane vAle phUlanA, gyAraha namaskAra, iSTa vaMdanA (zrAvakAcAra kI caudaha gAthAyeM) dazalakSaNa pATha, solaha kAraNa bhAvanA, tAraNa stotra, mahAvIrASTaka diyA gayA hai| dvitIya sopAna meM sampAdita mandira vidhi ke saMbaMdha meM jijJAsA samAdhAna praznottara, mandira vidhi prAraMbha kaise kareM, donoM mandira vidhi kA krama, laghu evaM bRhad mandira vidhi artha sahita, AratI, stuti, prAcIna evaM naye bhajana,prabhAtI Adi Avazyaka upayogI viSaya vastu samAhita kI gaI hai| jo paryuSaNa parva meM, dainika nitya niyama meM, vArSika melA mahotsavoM meM, vedI pratiSThA tilaka mahotsava ke avasara yA anya viziSTa avasaroM para upayogI siddha hogii| maMdira vidhi se saMbaMdhita lakSaNa saMgraha, bheda-prabheda bhI diyA gayA hai, jisase maMdira vidhi meM Aye hue vibhinna zabdoM ke bheda-prabhedoM ke bAre meM jAnakArI ho skegii| sahayogI sAdhakoM, vidvatajanoM evaM sAdharmIjanoM ke prati maMdira vidhi ke isa pAvana kArya meM bAla bra.zrI AtmAnaMda jI, bAla bra.zrI zAntAnaMda jI, bra. zrI paramAnaMda jI, bAla bra. bahina uSA jI kA vizeSa sahayoga prApta huA, jinhoMne hastalikhita evaM mudrita pratiyA~ upalabdha karAI aura isa kArya ko sahaja banAne meM sahayoga kiyaa| tAraNa taraNa zrI saMgha ke anya sAdhakajanoM kA bhI yogadAna rhaa| zrI DaoN.vidyAnaMda jI vidizA dvArA ThikAnesAra kI maMdira vidhi upalabdha karavAne evaM maMdira vidhi kI ekarUpatA meM sakriya bhAgIdArI kA nirvAha karane rUpa prazaMsanIya sahayoga prApta huA hai| pratiSThAratna paM. zrI ratanacaMda jI zAstrI, pratiSThAcArya paM. zrI nIlezakumAra jI, paM. zrI rAmaprasAda jI, vANIbhUSaNa paM. zrI kapUracaMda bhAIjI, paM. zrI saradAramala jI, paM. zrI vIrendrakumAra jI, paM. zrI rAjendrakumAra jI, paM. zrI jayacaMda jI Adi tAraNa samAja ke sabhI vidvAnoM se maMdira vidhi kI ekarUpatA ke saMbaMdha meM carcAyeM huI haiM evaM sabhI vidvAnoM kA sahayoga prApta huA hai| sabhI zreSThI evaM vidvatajanoM ke sammiti patra "saMpAdita maMdira vidhi loka dRSTi meM" nAmaka svataMtra pustikA meM prakAzita kiye gaye haiN| ata: akhila bhAratIya tAraNa samAja ke sabhI sthAnoM para isa maMdira vidhi ke anusAra bhAvapUjA vidhi sampanna kreN| maMdira vidhi karane vAle sabhI sAdharmIjanoM se anurodha hai ki maMdira vidhi kI ekarUpatA banAye rakhane meM vizeSa sahayoga pradAna kara sabhI ke kalyANa kA mArga prazasta kareM yahI maMgala bhAvanA hai| chiMdavAr3A, dinAMka 25-10-2010 bra.basanta Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mAlArohaNa jI ukAra vedaMti suddhAtma tattvaM, pranamAmi nityaM tattvArtha sAdhu / nyAnaM mayaM saMmika darsa netvaM, saMmikta caranaM caitanya rUpaM // 1 // namAmi bhaktaM zrI vIranAthaM, naMtaM catusTaM tvaM vikta rUpaM / mAlA gunaM bochanti tvaM pravodhaM, namAmihaM ke vali naMta siddhaM // 2 // kAyA pramAnaM tvaM brahmarUpaM, niraMjanaM cetana laSyanetvaM / bhAve anetvaM je nyAna rUpaM, te suddha disTI saMmikta vIrjaM // 3 // saMsAra duSyaM je nara viraktaM, te samaya suddhaM jina ukta disTaM / mithyAta maya moha rAgAdi SaMDaM,te suddha disTI tatvArtha sArdhaM // 4 // salyaM trayaM citta nirodha nitvaM, jina ukta vAnI hidai cetayatvaM / mithyAta devaM guru dharma dUraM, suddhaM sarUpaM tatvArtha sArdhaM // 5 // je mukti suSyaM nara kopi sArdhaM, saMmikta suddhaM te nara dharetvaM / rAgAdayo punya pApAya dUraM, mamAtmA subhAvaM dhuva suddha disTaM // 6 // zrI ke valaM nyAna viloki tattvaM, suddhaM prakAsaM suddhAtma tattvaM / saMmikta nyAnaM caranaMta suSyaM, tatvArtha sArdhaM tvaM darsanetvaM // 7 // saMmikta suddhaM hRidayaM mamastaM, tasya gunamAlA guthatasya vIja' / devAdhidevaM guru graMtha muktaM, dharma ahiMsA Sima uttamAdhyaM // 8 // tattvArtha sArdhaM tvaM darsanetvaM, malaM vimuktaM saMmikta suddhaM / / nyAnaM gunaM caranasya suddhasya vIjaM, namAmi nitvaM suddhAtma tattvaM // 9 // je sapta tattvaM SaT darva juktaM, padArtha kAyA guna cetanetvaM / visvaM prakAsaM tattvAni vedaM, zrutaM deva devaM suddhAtma tattvaM // 10 // devaM guraM sAstra gunAni netvaM, siddhaM gunaM solahakAranetvaM / dharma gunaM darsana nyAna caranaM, mAlAya guthataM guna sasvarUpaM // 11 // paDi mAya gyArA tattvAni peSaM, vratAni sIlaM tapa dAna cetvaM / saMmikta suddhaM nyAnaM caritraM, sa darsanaM suddha malaM vimuktaM // 12 // mUlaM gunaM pAlaMti je visuddhaM, suddhaM mayaM nirmala dhArayetvaM / nyAnaM mayaM suddha dharati cittaM, te suddha disTI suddhAtma tattvaM // 13 // saMkAya doSaM mada mAna muktaM, mUDhaM trayaM mithyA mAyA na disTaM / anAya SaT karma mala paMcavIsaM, tiktasya nyAnI mala karma muktaM // 14 // suddhaM prakAsaM suddhAtma tattvaM, samasta saMkalpa vikalpa muktaM / ratnatrayaM laMkRta visvarUpaM, tattvArtha sAdhU bahubhakti juktaM // 15 // je dharma lInA guna cetanetvaM, te duSya hInA jina suddha disTI / saMproSi tattvaM soi nyAna rUpaM, brajati moSyaM Sinameka etvaM // 16 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je suddha disTI saMmikta suddhaM, mAlA gunaM kaMTha hRidayaM virulitaM / tattvArtha sArdhaM ca karoti nitvaM, saMsAra muktaM siva sauSya vIrjaM // 17 // nyAnaM gunaM mAla sunirmaletvaM, saMSepa guthitaM tuva guna anaMtaM / ratnatrayaM laMkRta sa svarUpaM tattvArtha sArdhaM kathitaM jinendraM // 18 // nIya pRcchanti zrI vIranAthaM, mAlAzriyaM mAgaMti neyacakraM / dharanendra indraM gandharva jaSyaM, naranAha cakraM vidyA dharetvaM // 19 // kiM dipta ratnaM bahuvihi anaMtaM, kiM dhana anaMtaM bahubheya juktaM / kiM tikta rAjaM banavAsa letvaM, kiM tava tavetvaM bahuvihi anaMtaM // 20 // zrI vIranAthaM uktaMti suddhaM sunu zrenirAyA mAlA gunArthaM / kiM ratna kiM artha kiM rAjanArthaM, kiM tava tavetvaM navi mAla disTaM // 21 // kiM ratna kA bahuvihi anaMtaM, kiM artha arthaM nahiM kopi kAryaM / kiM rAja cakraM kiM kAma rUpaM, kiM tava tavetvaM bina suddha disTI // 22 // je indra dharanendra gaMdharva jaSyaM nAnA prakAraM bahuvihi anaMtaM / , te naMtaM prakAraM bahubheya kRtvaM, mAlA na disTaM kathitaM jinendraM // 23 // je suddha disTI saMmikta juktaM, jina ukta satyaM su tattvArtha sArdhaM / AsA bhaya lobha asneha tiktaM, te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM // 24 // saMmiktadhArI bahuguna samiddhaM / jinasya uktaM je suddha disTI, te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM mukti pravesaM kathitaM jinendraM // 25 // saMmikta suddhaM mithyA viraktaM, lAjaM bhayaM gArava jevi tiktaM / te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM, muktasyagAmI jinadeva kathitaM // 26 // je darsanaM nyAna cAritra suddhaM, mithyAta rAgAdi asatyaM ca tiktaM / te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM, saMmikta suddhaM karma vimuktaM // 27 // padasta piMDasta rUpasta cetvaM, rUpA atItaM je dhyAna juktaM / Arati raudraM maya mAna tiktaM, te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM // 28 // anyA su vedaM uvasama dharetvaM SyAyikaM suddhaM jina ukta sArdhaM / mithyA tribhedaM mala rAga SaMDaM, te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM // 29 // je cetanA laSyano cetanitvaM, acetaM vinAsI asatyaM ca tiktaM / jina ukta sArdhaM sutattvaM prakAsaM, te mAla disTaM hridai kaMTha rulitaM // 30 // je suddha buddhasya guna sasvarUpaM, rAgAdi doSaM mala puMja tiktaM / dharmaM prakAsaM mukti pravesaM, te je siddha naMtaM mukti pravesaM mAla disTaM hidai kaMTha rulitaM // 31 // suddhaM sarUpaM guna mAla grAhitaM / je kevi bhavyAtma saMmikta suddhaM, te jAMti moSyaM kathitaM jinendraM // 32 // // iti zrI mAlArohaNa nAma graMtha jI zrI jina tAraNa taraNa viracitaM sama utpannitA // Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI paMDitapUjA jI urvakArasya Urdhasya, Urdha sadbhAva sAsvataM / viMda sthAnena tisTante, nyAnaM mayaM sAsvataM dhuvaM // 1 // nirU nizcai naya jAnate, suddha tattva vidhIyate / mamAtmA gunaM suddhaM, namaskAraM sAsvataM dhuvaM // 2 // uvaM namaH vindate jogI, siddhaM bhavati sAsvataM / paMDito sopi jAnante, deva pUjA vidhIyate // 3 // hriyaMkAraM nyAna utpannaM, uvaMkAraM ca vindate / arahaM sarvanya uktaM ca, acaSya darasana disTate // 4 // mati zrutasya saMpUranaM, nyAnaM paMcamayaM dhuvaM / paMDito sopi jAnanti, nyAnaM sAstra sa pUjate // 5 // uvaM hiyaM zriyaMkAraM, darasanaM ca nyAnaM dhuvaM / devaM guraM sutaM caranaM, dharma sadbhAva sAsvataM // 6 // vIrja aMku ranaM suddhaM, trilokaM lokitaM dhuvaM / ratnatrayaM mayaM suddhaM, paMDito guna pUjate // 7 // devaM guruM sutaM vande, dharma suddhaM ca vindate / ti artha artha lokaM ca, asanAnaM ca suddhaM jalaM // 8 // cetanA laSyano dharmo, cetayanti sadA budhaiH / dhyAnasya jalaM suddhaM, nyAnaM asnAna paMDitA // 9 // suddha tattvaM ca vedante, tribhuvanaM nyAnaM suraM / nyAnaM mayaM jalaM suddhaM, asnAnaM nyAna paMDitA // 10 // saMmiktasya jalaM suddhaM, saMpUranaM sara pUritaM / asnAnaM pivate ganadharanaM, nyAnaM sara naMtaM dhuvaM // 11 // suddhAtmA cetanA nitvaM, suddha disTi samaM dhuvaM / suddha bhAva sthirI bhUtaM, nyAnaM asnAna paMDitA // 12 // praSAlitaM triti mithyAtaM, salyaM trayaM nikaMdanaM / kunyAnaM rAga doSaM ca, praSAlitaM asuha bhAvanA // 13 // kaSAyaM catru anaMtAnaM, punya pApa praSAlitaM / praSAlitaM karma dusTaM ca, nyAnaM asnAna paMDitA || 14 // praSAlitaM manaM cavalaM, trividhi karma praSAlitaM / / paMDito vastra saMjuktaM, AbharanaM bhUSana krIyate // 15 // vastraM ca dharma sadbhAvaM, AbharanaM ratnatrayaM / mudrikA sama mudrasya, mukuTaM nyAna mayaM dhuvaM // 16 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ disTataM suddha disTI ca, mithyAdisTI ca tiktayaM / asatyaM anRtaM na disTaMte, aceta disTi na dIyate // 17 // disTataM suddha samayaM ca saMmiktaM suddhaM dhuvaM / mamala disTI sadA budhai / / 18 / / deva pASaMDa na disTate / " nyAnaM mayaM ca saMpUranaM lokamUDhaM na disTante anAyatana mada asTaM ca saMkA asTa na disTate // 19 // disTataM suddha padaM sArdhaM, darasanaM mala vimuktayaM / nyAnaM mayaM suddha saMmiktaM, paMDito disTi sadA budhai vedikA agra sthirascaiva vedataM niragraMthaM dhuvaM trilokaM samayaM suddhaM, veda vedanti paMDitA // 21 // suddha tattvaM ca bhAvanA / // 20 // / " jina samayaM ca pUjataM // 22 // uccaranaM Urdha suddhaM ca paMDito pUja ArAdhyaM pUjataM ca jinaM uktaM paMDito pUjato sadA / , pUjataM suddha sArdhaM ca mukti gamanaM ca kAranaM // 23 // adevaM anyAna mUDhaM ca, aguraM apUja pUjataM / mithyAtaM sakala jAnante pUjA saMsAra bhAjanaM // 24 // suddha tattva prakAsakaM I tenAha pUja suddhaM ca paMDito vandanA pUjA mukti gamanaM na saMsayA / / 25 / / prati indraM prati pUrnasya suddhAtmA suddha bhAvanA / suddhArthaM suddha samayaM ca prati indraM suddha disTitaM // 26 // dAtAro dAna suddhaM ca pUjA Acarana saMjutaM / suddha saMmikta hRdayaM jasya, asthiraM suddha bhAvanA / / 27 / / suddha disTI ca disTaMte sArdhaM nyAna mayaM dhuvaM / suddha tattvaM ca ArAdhyaM vandanA pUjA vidhIyate // 28 // saMghasya catru saMghasya, bhAvanA suddhAtmanaM I samaya saranasya suddhasya jina uktaM sAdhaM dhuvaM // 29 // sArdhaM ca sapta tattvAnaM darda kAyA padArthakaM 1 cetanA suddha dhuvaM niscaya, uktaMti kevalaM jinaM // 30 // mithyA tikta tritiyaM ca kunyAnaM triti tiktayaM / " suddha bhAva suddha samayaM ca sArdhaM bhavya lokayaM // 31 // 1 etat saMmikta pUjasyA, pUjA pUjya samAcaret / mukti zriyaM pathaM suddhaM vivahAra niscaya sAsvataM // 32 // // iti zrI paMDita pUjA nAma graMtha jI zrI jina tAraNa taraNa viracitaM sama utpannitA // , 1 11 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI kamalabattIsI jI tatvaM ca parama tatvaM paramappA parama bhAva darasIye / parama jinaM paramisTI namAmihaM parama deva devasya // 1 // jinavayanaM saddahanaM, kamalasiri kamala bhAva uvavannaM / arjika bhAva sauttaM, Irja sabhAva mukti gamanaM ca // 2 // anmoyaM nyAna sahAvaM, rayanaM rayana sarUva vimala nyAnasya / / mamalaM mamala sahAvaM, nyAnaM anmoya siddhi saMpattaM // 3 // jinayati mithyAbhAvaM, anrita asatya parjAva galiyaM ca galiyaM kunyAna subhAvaM vilayaM kammAna tiviha joenA // 4 // naMda anaMdaM rUyaM ceyana AnaMda parjAva galiyaM ca I myAnena nyAna anmoyaM anmoyaM nyAna kamma SipanaM ca // 5 // kamma sahAvaM SipanaM, utpatti Sipiya disTi sabhAvaM / ceyana rUva saMjuttaM, galiyaM vilayaMti kamma baMdhAnaM // 6 // mana subhAva saMdhipanaM saMsAre sarani bhAva vipanaM ca / 7 / / nyAna balena visuddhaM, anmoyaM mamala mukti gamanaM ca // vairAgaM tiviha udannaM janaraMjana rAgabhAva galiyaM ca / kalaraMjana dosa vimukkaM manaraMjana gAravena tiktaM ca // 8 // darsana mohaMdha vimukkaM rAgaM dosaM ca viSaya galiyaM ca / , mamala subhAva uvannaM, naMta catusTaya disTi saMdarsa / / 9 / / tiartha suddha disTaM, paMcArtha paMca nyAna paramisTI / paMcAcAra sucaranaM saMmattaM darsana nyAna sucaranaM guraM ca parama guruvaM jinaM ca parama jinayaM suddha myAna AcaranaM // 10 // devaM ca parama deva suddhaM ca / dharma ca parama dharma sabhAvaM // 11 // nyAnaM paMcAmi aSiraM joyaM / , , , mamala subhAvena siddhi saMpattaM // 12 // ceyana AnaMda sahAva AnaMda | nyAnena nyAna vidhaM cidAnaMda ciMtavanaM kamma mala payaDi SipanaM mamala sahAvena anmoya saMjuttaM // 13 // appA paru picchanto para parjAva salya muktAnaM / nyAna sahAvaM suddhaM, suddhaM caranasya anmoya saMjuttaM // 14 // abaMbhaM na cavantaM vikahA visanasya viSaya muktaM ca / jina vayanaM ca sahAvaM, jiniyaM appA suddhappAnaM, paramappA nyAna sahAva su samayaM samayaM sahakAra mamala anmoyaM / / 15 / / mithyAta kaSAya kammAnaM / mamala darsae suddhaM // 16 // , Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 jina disTi isTi saMsuddha, isTaM saMjoya tikta anisTaM / isTaM ca isTa rUvaM, mamala sahAvena kamma saMSipanaM // 17 // anyAnaM nahu disTaM, nyAna sahAvena anmoya mamalaM ca / nyAnaMtaraM na disTaM, para parjAva disTi aMtaraM sahasA // 18 // appA appa sahAvaM, appA suddhappa vimala paramappA | parama sarUvaM rUvaM, rUvaM vigataM ca mamala nyAnasya // 19 // vimalaM ca vimala rUvaM, nyAnaM vinyAna nyAna sahakAraM / / jina uttaM jina vayanaM, jina sahakArena mukti gamanaM ca || 20 // SaTkAI jIvAnaM, kripA sahakAra vimala bhAvena / satva jIva samabhAvaM, kripA saha vimala kalisTa jIvAnaM // 21 // ekAMta vipriya na disTaM, madhyasthaM vimala suddha sabhAvaM / suddha sahAvaM uttaM, mamala disTI ca kamma SipanaM ca // 22 // satvaM kilisTa jIvA, anmoyaM sahakAra duggae gamanaM / je viroha sabhAvaM, saMsAre sarani duSya vIyaMmI // 23 // nyAna sahAva su samayaM, anmoyaM mamala nyAna sahakAraM / nyAnaM nyAna sarUvaM, mamalaM anmoya siddhi saMpattaM // 24 // isTaM ca parama isTaM, isTaM anmoya vigata anisTaM / para parjAvaM viliyaM, nyAna sahAvena kamma jiniyaM ca // 25 // jina vayanaM suddha suddhaM, anmoyaM mamala suddha sahakAraM / mamalaM mamala sarUvaM, jaM rayanaM rayana sarUva saMmiliyaM // 26 // se sTaM ca guna uvavannaM, se sTaM sahakAra kamma saMSipanaM / se sTaM ca isTa kamalaM, kamalasiri kamala bhAva mamalaM ca // 27 // jina vayanaM sahakAraM, mithyA ku nyAna salya tiktaM ca / vigataM viSaya kaSAyaM, nyAnaM anmoya kamma galiyaM ca // 28 // kamalaM kamala sahAvaM, SaT kamalaM tiartha mamala AnaMdaM / / darsana nyAna sarUvaM, caranaM anmoya kamma saMSipanaM // 29 // saMsAra sarani nahu disTaM, nahu disTaM samala parjAva sabhAvaM / nyAnaM kamala sahAvaM, nyAnaM vinyAna kamala anmoyaM // 30 // jina uttaM saddahanaM, saddahanaM appa suddhappa mamalaM ca / parama bhAva uvalabdhaM, parama sahAvena kamma vilayaMti // 31 // jina disTi utta suddhaM, jinayati kammAna tiviha joena / nyAnaM anmoya vinyAnaM, mamala sarUvaM ca mukti gamanaM ca // 32 // // iti zrI kamala battIsI nAma graMtha jI zrI jina tAraNa taraNa viracitaM sama utpannitA // Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. zrI deva dipti gAthA (phUlanA kra.1) (viSaya : aukAsa, jJAna svabhAva meM mukti, jJAna svabhAva kI mahimA aura udaya) tattvaM ca nanda Ananda mau, ceyanananda sahAu / parama tattva pada viMda pau, namiyo siddha subhAu // 1 // jinavara uttau suddha jinu, siddhaha mamala sahAu | nyAna vinyAnaha samaya pau, parama niraMjana bhAu // 2 // parama payaM paramAnu muni, parama nyAna sahakAra | parama niraMjana so munahu, mamalaha mamala sahAu // 3 // bhaya vinAsu bhavu ju munahu, paramAnaMda sahAu / parama niraMjana so munahu, mamalaha suddha sahAu // 4 // deva ju di ha jinavaraha, uvanau dAtA deu / nyAna vinyAnaha mamala pau, su parama pau jou // 5 // dipta dipti taM disTa samu, dipta disTa sama bheu / disTi sabda vivAna sui, utpannau dAtA deu // 6 // dipta disTa sui nanta muni, kamala isTi paramisTi / suyaM labdhi taM rayana pau, dipi nanta catusTai saMjuttu // 7 // aMgadi aMgaha dipi disTa mau, sabda hiyayAra saMjuttu / artha tiartha ju kamala rui, gira dipta disTi saMjuttu // 8 // dipti disTi sui sabda mau, hiya havayAra saMjuttu / arka viMda taM ramana pau, uva uvanau dAtA deu // 9 // uva uvana uvana hiyayAra pau, sahayAra dipti saMjoI / nyAna vinyAna ju disTi mau, dipi disTi dei suideu // 10 // jaM jaM uvana sahAva jinu, dipi disTi uvana uva uttu / sabda uvaMnau uvana mau, uva uvana disTi darsatu // 11 // jaM darsiu nantAnanta mau, nyAna vIrya vinyAnu / nanta sauSya sui parama pau, taM dei deu uvavaMnu // 12 // parama nyAna taM parama pau, parama bhAva soI bheu / nantAnanta su deu pau, parama deu soI deu // 13 // no utpanna taM so jinaI. jiniyo nantAnanta / nanta uvana sui ramana mau, jina jinavara sui uttu // 14 // parama uvana jo ramana mau, parama nyAna sui juttu / parama uvana ju jinaya jinu, uvavaMna vilI jina uttu // 15 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 parama subhAvaha parama rau, parama parama jina uttu / parama laSya gama agama pau, parama parama jina uttu // 16 // mamalaM mamala uvaMnaM, bhaya Sipiya sasaMka vilayaMti / kama uvanaM viliyaM, bhaya Sipanika mamala pAhuDaM bocchaM // 17 // 2. zrI guru dipti gAthA (phUlanA kra.3) (viSaya : gurU ko svarUpa sahita namaskAra, aMtarAtmA kI mahimA aura bahumAna) guru uvaesiu gupita rui, gupita nyAna sahakAra / tArana tarana samartha muni, guru saMsAra nivAra // 01 // saMsaya salya vimukku gurU, bhaya vilaya abhaya jina uttu / abhaya nyAna sui gupita rui, nyAna vinyAna saMjuttu || 02 // guru garuvo guru nanta pau, guru dipti disTi darsaMtu | sabda saMjoe amiya rasu, bhaya Sipiya mamala uvaesu // 03 // dipti uni nyAna mai, disTi isTi saMjuttu / dipti vinyAna su gupita mau, disTi risTi saM uttu // 04 // dipti sahAu su samaya pau, samaya mamala jina uttu| disTi risTi sui amiya rasu, bhaya Sipiya mamala saMjuttu || 05 / / dipti viseSa nisaMka pau, kaMSyA rahita jinuttu| bhaya Sipiya salya saka vilaya suI, taM amiya ramana viSa bhaMju || 06 // dipti sa utau vriti viliya pau, nivriti dipti jina uttu / disTi sisTi saha disTi mau, guru amiya ramana rasa juttu || 07 // dipti ramanu jina uvana pau, uvana sahAu saMjuttu / disTi uvana sahakAra jinu, bhaya Sipiya mamala jina uttu || 08 // dipti krAMti SaT kamala jinu, avayAsa disTi disTaMta / uvana hiyayAra sahayAra rau, mamala disTi darsaMtu // 09 // dipti dipti sui dipti pau, disTi nanta jina uttu / bhaya salya saMka vilayaMtu guru, amiya mamala siddhi rattu // 10 // dipti ananta jinuttu jinu, janaraMjana rAgu vilaMtu | anmoya disTi bhaya Sipaka jinu, anmoya mamala darsaMtu // 11 // jaM Sipiyo nanta su kammu sui, taM mukti isTi isTaMtu | jaM amiya ramana viSa vilaya gurU, taM mamala mukti darsaMtu // 12 // jaM sahAi cau raha gamanu, taM sAdhu samaya jina uttu / parjaya bhaya salya saMka galiyaM, taM nyAna dipti darsatu // 13 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 anadiThu anasutu gupita gurU, anahu~tu darsa darsatu / gupita guhija jai ramana mau, taM gupita mukti jina uttu // 14 // uvana uvana dipi disTi jinu, uvanau dAtA deu / guru gupitaha sui ramana pau, taM amiya ramana rasa juttu || 15 // deu dipti hiyayAra sui, guru graMtha salya bhaya cattu / gupita ramana darsaMtu sui, guru siddhi mukti sui uttu // 16 // parama gupita paramappa jinu, para parjaya vilayaMta / bhaya Sipanika bhavvu ju amiya mau, mamala parama guru uttu // 17 // uvana hiyayAra sahayAra mau, guru parama mukti darsaMtu | uvana hiyayAra sahayAra sirI, guru parama mukti vilasaMtu || 18 // 3. zrI dharma dIpti gAthA (phUlanA kra.5) (viSaya : dharma kA svarUpa aura dharma ko namaskAra, tiartha kI mahimA) dhammu ju uttau jinavarahaM, arthati arthaha jou / bhaya vinAsu bhavu ju munahu, mamala nyAna paralou // 1 // atheti atheha bheu muni, laSana rUva saMjuttu / mamala nyAna sahakAra mau, bhaya vinAsa taM uttu // 2 // uvaMkAra una maI, hiyaMkAra hiyayArU / zrIMkAraha saMjuttu sirI, mamala bhAva sahakArU // 3 // uvana hiyayAra sahayAra mau, arthati artha saMjuttu / dhammu ju dhariyo mamala pau, amiya ramana jina uttu // 4 // ramane ramiyo mamala pau, bhaya salya saMka vilayaMtu | anmoya nyAna bhaya Sipiya suI, dhammu dhariya jina uttu // 5 // dhammu ju dhariyo mamala pau, dhariya uvana jina uttu / arka su arka su arka mau, viMda vinyAna sa uttu // 6 // arka suyaM jina arka pau, hiya arka ramana hiyayAra | gupita arka sahakAra jinu, viMda ramana vinyAnu // 7 // paya arka ha pada viMda samu, padaha parama pada uttu / paramappaya paramappu jina, bhaya Sipiya amiya rasa uttu // 8 // arthati arthaha arka samu, laghu dIragha nahu diTtu / arka vinda vinyAna samu, utpanna bhAu sui isTu // 9 // Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dharayati dhammu ju jina kahiu, dharayati lou alou / arthati arthaha samaya samu, bhaya Sipiya amiya sui uttu // 10 // dharayati dhariyo mamala pau, samala bhAva vilayantu / jAmana marana ju samala pau, anmoya nyAna vilayantu // 11 // dharanu vilaya jinu dharana dhariu, dhammu tiloya pasiddha / nanta nyAna vinyAna pau, para parjaya vilayantu // 12 // gahanu vilaya agahanu gahau, bhaya salya saMka vilayaMtu / amiya payohara ramana pau, abhaya amiya vilasaMtu // 13 // sahanu vilaya jina sahanu sahiu, sahiya nyAna uvaesu / dharanu dhariu jina dharanu jina, parjaya bhaya naMta vilaMtu // 14 // rahanu vilaya jina rahanu rahiu, rahi parjaya vilayaMtu | dipti disTi sui nyAna pau, vinyAna mukti darsaMtu // 15 // ramanu vilaya jina ramanu ramiu, ramiyo uvanu hiyayAra / sahayAra ramanu sAhiu mamalu, amiya rasa ramana hiyayAra || 16 // daMsu galiya jina darsa dhariu, disTi galiya jina disTi / tArana tarana sahAu laI, dhammu isTi paramisTi // 17 // laSu galiya jina laSu laSiu, jinayati kamma sahAu / bhaya vinAsu bhavu ju munahu, amiya mamala subhAu // 18 // alaSu galiya jina alaSu laSiu, latau mamala sahAu / bhaya Sipaniku parjaya vilayaM, viSu vilaya amiya rasa bhAu || 19 // gaMmu galiya jina gamu gamiU, gama dipti disTi uva uttu / sabda isTi sui amiya mau, bhaya Sipiya mamala darsaMtu // 20 // agamu galiya jinu agamu gamiu, gamiyo nantAnantu / viMda vinyAna su samaya mau, dhammu ramanu siva paMthu // 21 // labdhi galiya jina labdhi pau, jiniyo kammu sahAu / parjaya bhaya vilayaMtu sui, amiya rasa mamala subhAu // 22 // parama parama parinAmu dhari, parama nyAna sahakAra / para parjaya bhaya salya vilI, parama dharma sahakAra // 23 // 4. kalazoM kI gAthA (phUlanA kra.79) (viSaya : pariNAma bheda cAra) cau uvavanna subhAvaM, digaMtaraM nanta nantAi jina diTThaM / paya kamale sahakAraM, krAMti sahakAra kalasa jina DhaliyaM // 1 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahakAraM artha tiartha, artha sahakAra kalasa jina uttaM / sura viMjana parinAmaM, sahasaM aTThami cau uvana caubIsaM // 2 // isTa darsati indra appa sahAvena iccha AcharayaM / airApati AyaranaM kamalaM sahakAra jinenda viMdAnaM // 3 // kalasaM sahAva uttaM, kamala sarUvaM ca mamala sahakAraM / bhaya vinasya bhaviyanaM, dhammaM sahakAra siddhi sampattaM // 4 // siddha sarUvaM rUvaM siddhaM guna vizeSa mamala sahakAraM / , bhaya Sipiya kamma galiyaM, dhammaM paya payaDi mukti gamanaM ca // 5 // janamana jaivanta subhAvaM jAtA uvavanna jayakAra mamalaM ca / bhaya Sipanika bhaviyanaM jaya jaya jayavanta janma titthayaraM // 6 // dhamma sahAva saMjuttaM tArana taranaM ca uvana mamalaM ca / loyAloya payAsaM, tiartha Ayarana siddhi sampattaM // 7 / / 7 / / 5. svAmI tArana devA phUlanA ( phUlanA kra. 129) , ( viSaya : kalana carana ramana mahimA) jinu jinayati jinaya jinaya jinu uvane jinu mukti paMtha datu / sabda priye sui suyaM uvana jinu jaya jayo siddhi saMpattu, ho svAmI tArana devA // 1 // utpanna arka darasAiyau, jina svAmI pAye, ho svAmI tArana devA / alaSa laSAuna pAye, ho svAmI tArana devA / agama gamAuna ho svAmI tArana devA / asaha sahAuna ho svAmI tArana devA // 2 // // AcarI // ramAI, tArana tarana samatthu I milI, sihu samaya siddhi saMpattu // 3 // // ho svAmI // jina nyAna vinyAnaha uvana jina dipti disTi utpanna 18 arka tu saMpattu rama ramayati ramana ramana jina uvane, uva uvana arka arka subhAve uvana arka jinu uva uvana siddhi // ho svAmI // cara carana uvana sui carana uvana jinu kali kaliya arka jina uttu jina jinaya sahAve uvana kalana jinu kali carana siddhi saMpattu // 5 // // ho svAmI // / I 118 11 kali kalana kaliya uva kaliya kalana jinu, kali kaliya arka jina uttu / jina jinaya sahAve uvana kalana jinu kali uvana siddhi saMpattu // 6 // // ho svAmI // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 cari carana kalana sui uvana ramana jinu, tkAla ramanu jina uttu / uva uvana sahAve ramana suyaM jinu, sui ramana siddhi saMpattu // 7 // ||ho svaamii|| carana kalana sui uvana ramana jinu, kali uvana kamala dhuva uttu / sui uvana kamala tara tAra ramana jinu, uva kamala siddhi saMpattu // 8 // ||ho svaamii|| sui arka arka sui kamala arka jinu, sui arka kamala jina uttu / saha samaya arka sui kamala arka jinu, uva kamala siddhi saMpattu // 9 // ||ho svaamii|| uva uvana kamala sui dhuvaM uvana jinu, dhuva uvana samaya suva uttu / dhuva uvana suvana sui kamala ramana jinu, uva kamala siddhi saMpattu // 10 // ||ho svaamii|| sui tArana tarana su kamala ramana jinu, sui tAra kamala jina uttu / sui tarana sahAve uvana kamala jinu, saha samaya siddhi saMpattu // 11 // || ho svaamii|| 6. dohA basanta gAthA (phUlanA kra.110) (viSaya : iSTa dipti, utpanna dipti, vivAna-5) uva uvana uvana darsaMtu, darsaMtu re, uva uvana sahAve samaya mau / uva uvana samaya vilasaMtu, vilasaMtu re, uva uvana sahAve mukti pau // 1 // dipti disTi jina uttu, jina uttu re, disTi dipti sui ramana pau / sabda priyo jina uttu, jina uttu re, priye sabda sui mukti pau // 2 // maiya uvanu sui uttu, sui uttu re, sui maiya suyaM jina uvana mau / aDhala Dhalanu jina diThu, jina diThu re, jina jinaya Dhalana sui mukti pau // 3 // avayAsa Dhalanu sui naMtu, sui naMtu re, mai uvanu uvanu jinu samaya mau / sama samaya samaya sama uttu, sama uttu re, uva uvanu samaya sui mukti pau // 4 // isTa uvana isTaMtu, isTaMtu re, uvana isTa isTa mamala pau / jaM dipti disTi isTaMtu, isTaMtu re, uvana isTi uva mukti pau // 5 // isTa uvana darsaMtu, darsaMtu re, isTa uvanu sui samaya mau / uvana isTi darsaMtu, darsaMtu re, uva uvana disTi sui mukti pau // 6 // isTa uvana ramanaMtu, ramanaMtu re, uvana isTi isTa samaya mau / uva uvana ramana isTaMtu, isTaMtu re, uva isTa ramana jinu mukti pau // 7 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 tatkAla ramanu jina uttu jaM tArAgana avayAsa, // 8 jina uttu re, dipti disTi jina ramana pau / avayAsa re, disTi dipti disTi dipti sui ramana mI naMta dipti sui uttu sui uttu re, aiya dipti naMta channa mau | taM isTa dipti sui naMtu, sui naMtu re, uva uvana dipti naMta channa mau // 9 // jaM tArA caMdra dipinaMtu, dipinaMtu re, ratihi sahAve dipti mau " / jaM sUra dipti dipinaMtu, dipinaMtu re, tAra candra naMta channa suI // 10 // dipti naMta dipinaMtu, dipinaMtu re, rayana dipti sui channa mau I / / taM isTa dipti dipinaMtu, dipinaMtu re, dipti ciMtAmani uvana mau // 11 // jaM naMta dipti phala uttu, phala uttu re, uvana ramana dipi amiya phalu taM naMta payaha saMsArU, saMsArU re, uvana payaha jinu mukti pau // 12 // tatkAla ramana sui uttu, sui uttu re, jaM sUra dipti rati vilaya mau / kamala naMda piu uttu piu uttu re, disTi dipti sui ramana mau // 13 // sahakAra ramana sui uttu sui uttu re, dipti sahAve disTi jinu uvana dipti dipiyaMtu, dipiyaMtu re, samaya disTi rami mukti pau // 14 // dipti dipiya sui naMtu, sui naMtu re, aiya disTi sui sama ramanu / taM samaya dipti sui naMtu, sui naMtu re, uvana disTi sama mukti pau // 15 // sabda naMta sui uttu, sui uttu re, avayAsa sabda sui naMta mau / taM samaya sabda piu naMtu, piu naMtu re, uva uvana sabda piu mukti pau // 16 // sAha ramanu sui uttu, sui uttu re, Ada sahAve uvanu uvanu / taM asama samaya sahanaMtu, sahanaMtu re, uvana sAha sama mukti pau // 17 // vilaya pau / uvana arka binu uvana uvana binu sarani pau // 18 // arka samaya sui vilasiyA~ / jaM arka naMta sui uttu sui uttu re, taM asama samaya sui naMtu, sui naMtu re, jaM uvana arka avayAsa, avayAsa re, taM uvana kamala avayAsa, avayAsa re, jaM arka samaya sama uttu, sama uttu re, jaM carana carana sui uttu sui uttu re, taM uvana kalana sama mukti pau // 20 // jaM carana kalana kalayaMtu, kalayaMtu re, karna samaya sama mukti pau // 19 // kalana kaliya sui uvana pau / " kalana kamala uva uvana pau / , uva uvana karnu sAhaMtu, sAhaMtu re suvana kamala sama mukti pau // 21 // jaM tArana tarana uvannu, uvannu re, uvana samaya sama piU ramanu / taM uvana kamala kalayaMtu, kalayaMtu re, uvana dipti disTi mukti pau // 22 // jaM uvana zreni jina zreni jina zreni re, kalana sahAve kalana mau / jaM tArana tarana jinuttu jinuttu re, tAra kamala sama mukti pau // 23 // = || Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 jaM uvanu jinaya jina uttu, jina uttu re, samaya sAha sama naMta mau / bhaya vilaya bheu siya bhavvu, siya bhavvu re, uvana samaya bhatti mukti pau // 24 // uva uvana sAhi sama uttu, sama uttu re, sama samaya sAha jina jinaya pau / uva uvana samaya sama uttu, sama uttu re, siddha samaya sama mukti pau // 25 // 7. phAga phUlanA (phUlanA kra.66) (viSaya : arka chattIsa) jina jinayati jinaya jinaya paU, jina jinayati jinaya jinendu / uva uvana hiyayAra uvana paU , sahayAra siddhi sampattu // 1 // siddha sarUva surati, tarana jina Selahi phAgu / mukti paMthu sui U vane, saha samaya siddhi sampattu // 2 // // aacrii|| arka sa arka sa arka. syaM sui arka sa uttu / suyaM sui arka Uvane, arka viMda saMjuttu / / 3 / / siddha. // isTa isTa bhaya vilayaM, uvana bhaya uvana vilantu / abhaya abhaya sui U vane, bhaya salya saMka vilayantu || 4 || siddha.. arka viMda sui Uvane, viMda arka sui uttu / viMda suyaM sui arka, arka sui viMda anantu // 5 // siddha.. nanta viMda sui arka, arka sui sunna pauttu / sunna suyaM sui uttu, jinaya jina nanta anantu // 6 // siddha.. kamala arka sui arka, arka sui isTa pauttu / isTa arka isTaMtu, uvana paU uvana sa uttu // 7 // siddha.. padama kamala sui arka, arka jina arka pauttu / viMda arka uvavanna, arka sui viMda anantu // 8 // siddha.. viMda arka sui Uvane, kamala sabda sui uttu / kamala viMda sui arka, arka jina sabda anantu // 9 // siddha kamala arka sui Uvane, kevala arka jinuttu / kevala arka uvane, nanta catusTai pauttu // 10 // siddha.. nantAnanta su arka, nanta jina nanta jinuttu / nantAnanta subhAi, arka jinu arka jinuttu // 11 // siddha anmoya arka sui U vane, jina jinayati jinaya jinatta / sarani saMka bhaya vilayaM, mukti paMthu darsaMtu // 12 // siddha tArana tarana sahAi, sahaja jina arka pauttu / anmoya disTi sui U vane, sihu samaya siddhi sampattu // 13 // siddha.. 8. ThahakAra phUlanA (phUlanA kra.59) (viSaya : pAMca artha, karma kI utpatti-Sipati, akSara, svara, vyaMjana) jina jinavara ho uttau bhaviyana mamala subhAe / jina jiniyau ho kammu anantu ju dhamma sahAe / dhari dhariyau ho jhAna ThAna so mamala sahAe / ThahakAre ho mamala nyAna so mukti subhAe // 1 // Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 upa upajiU ho bhaya vinAsu ThahakAra subhAe / jina vayana ju ho upajiU svAmI mamala subhAe / upa upajiU ho kammu ju vilayau dhamma sahAe / vipi kammu ju ho mukti saMjoye nyAna sahAe // 2 // uva uvanau ho arthati arthaha mamala sahAe / ThahakAre ho nyAna vinyAna su dhamma subhAye / / jaha kammu ju ho upajiU bhaviyana samala sahAe / jo kammu ju ho vilayau svAmI nyAna sahAe // 3 // jo caSya acaSyaha upajiUbhaviyana anyAna shaae| so kammu ju ho vilayau ceyana dhamma subhAe || jaM jAnu upajiU samaI mamala sahAe / taM nyAna anmoyaha miliyau mamala subhAe // 4 // jaM nyAna vinyAna uvanaU mamala sahAe / taM nyAna anantu ju darsiu dhamma subhAe || jaM aSyara sura viMjana sahiyau ThahakAra sahAe / taM darsiu ho darsana diTTi hi mamala subhAe || 5 // pada darsiu ho parama tattu paramappa sahAe / vinyAnaha ho darsiu vindu ju dhamma sahAe || pada artha uvannaU samaI ThahakAra sahAe / taM arthati arthaha joyo mamala subhAe // 6 // sama artha saMjoe joyo dhamma sahAe / paramarthaha pada arthaha Thaviyau nyAna subhAe || kala laMkRta ho kammu ju upajai samala sahAe / so nyAna anmoyaha vilayau mamala subhAe // 7 // nisaMkaha ho saMka ju vilayau dhamma sahAe / ThahakAre ho nyAna vinyAnaha mamala subhAe || bhaya vinasiya ho bhavu uvannau mamala subhAe / vipi kammu ju ho mukti pahuMtaU mamala subhAe // 8 // 9. seharau phUlanA (phUlanA kra.50) (viSaya : naMda-1,labdhi-1, sidhda kI mahimA) uva uvanaU uvana uvana uvana mau uvana paU / uva uvanaU nantAnantu alaSa jina nanda maU / taM nanda ananda sananda nanda gama agama raU // 1 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 nyAnIya nyAna uvavanna agama jina jinaya jineMda sa seharau / taM gamya agamya agamya uvannu jinaya jina seharau // taM gamiyau nantAnantu mamala jina seharau / bhaya Sipanika nanda ananda ceyananda seharau // taM amiya ramana rasa rasiya sahaja jina seharau // 2 // jinavara uttau jinaya jinenda jinaya jina nanda maU / taM labdhi alabdhi salabdhi jinaya jina jinaya sanaMda paU || taM nyAna sa nyAna su nyAna vinyAna mamala rasa suSya raU / nyAnIya suyaM suvavanna jinaya jina jinaya jinaMda sa seharau // gamaU gamya agamya uvanu jinu jinaya jina seharau // 3 // // aacrii|| taM nyAna labdhi sui labdhi suyaM, suva suvana suyaM jina nyAna paU / taM darsiu nantAnantu sahaja jina, labdhi alabdhi sulabdhi maU // taM dAna su dAna su nyAna suyaM, jina jinaya jinaya jineda raU / nyAnIya nilaya taM nilaya nilaya, jina jinaya jineda sa seharau // 4 // // gamaU gama || taMlabdhi alabdhi su labdhi labdhi jina,jinaya jineMda sananda sananda sananda muu| taM bhoya su bhoya abhoya bhoya guna, jinaya jineMda sananda sananda paU // uvabhoya subhoya abhoya bhoga rai, nanda sananda jina seharau / nyAnIya sunIya sunIya suyaM, suI sahaja jineMda sa seharau // 5 // || gamaU gama // nanta vIya sui labdhi su labdhi, suyaM suva vIya su naMtAnanta paU / sammatta sammatta sa uttu su samaya, suyaM jina jinaya jineMda paU // taM caranaha cariya caraMtu, carana jina jinaya jineMda raU / nyAnIya su nilaya jinenda, jinaya jina sahaja jinenda sa seharau // 6 // || gamaU gama. // no labdhi una una su, uvana uvana su jinaya paU / taM labdhi anantAnanta sahaja ruI, sahaja jinenda sananda paU // sui nanda sananda ananda su nanda, su ceyanananda su samaya maU / nyAnIya su nyAna ananta mamala, jina jinaya jinenda sa seharau // 7 // // gamaU gama. // saMjama sui saMjamu suvana suvana, suva saMjama samaya su suddha paU / saMjama saMjama sunahu suyaM sui, suddha sa suddha su samaya maU // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 gati gamya agamya ananta, su suddha suyaM sui mamala vinyAna sa seharau / nyAnIya sunIya sunIya, suyaM sui mamala vinyAna sa seharau // 8 // // gamaU gama. // kaSAya aSAya kaSAya jinaya, jina jinaya jinenda paU / taM liMgu aliMgu su liMgu, suyaM jina liMga sa liMga su jinaya paU || mithyAta sahAva sarUva suyaM,sui vilaya suyaM jina suyaM raU / nyAnIya nivAsu avayAsu, su nanta su nanta suyaM jina seharau // 9 // // gamaU gama. || nyAnena nyAna vinyAna su nyAna su nyAna, su nyAna su mamalu su mamala paU / taM siddha sarUva sarUva suyaM sui, rUva arUva su mukti paU // sui tArana tarana vivAna, vivAna samaya saha sahai raU / nyAnIya sunIya su nirta, nilaya jina jinaya siddha jina seharau // 10 // || gamaU gama. // 10. kalyANaka phUlanA (phUlanA kra.74) (viSaya : kalyANaka pA~ca) (1) jaba jinu garbhavAsa avatariyau, Urdha dhyAna manu lAyau / darsana nyAna carana tava yariyau, uva uvana siddhi citu lAyau // 1 // arI mai saMmattu rayanu dhariye, jihi ramana mukti lahiye / arI mai samaya sarani miliye, arI mai jina vayanu hiye dhariye // 2 // arI mai jina uttu uttu dhariye, arI mai jina darsa darsa rasiye / arI mai dipti disTi sidhie, arI mai jina artha artha miliye // 3 // arI mai alaSa laSya laSiye, arI mai mukti ramani miliye / arI mai saMmattu rayanu dhariye, arI mai tiartha artha miliye // 4 // arI mai mamala bhAva rahiye, arI mai saMmattu rayanu dhariye / arI mai uvana nyAna miliye, arI mai sama samaya suddha miliye // 5 // arI mai nyAna ramana ramiye, arI mai siddhi mukti miliye / arI mai saMmattu rayanu dhariye, arI mai suyaM mukti miliye // 6 // (2) jaba jinu uvana uvana sui uvane,uvana uvana citu lAyau / uva uvana hiyayAra sahayAra uvana pau, uva uvana mukti darasAyau / / 7 / / Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 hAM jina uvana uvana miliye, jihi uvana siddhi caliye / hAM jina samaya sarani sariye, jihi uvana mukti miliye // 8 // hAM jina mamala bhAva ramiye, jihi sahaja siddhi caliye / hAM jina samaya samaya miliye, jihi ramana mukti caliye // 9 // hAM jina sahayAra sahaja miliye, sahayAra kammu galiye / hAM jina gupti nyAna miliye, jihi ramana mukti miliye // 10 // hAM jina Sipaka bhAva Sipiye, hAM jina viMda ramana ramiye / hAM jina kamala kalana miliye, jihi mukti ramana ramiye // 11 // anmoya tarana miliye, taM viMda kamala ramiye / arI mai nyAna ramana ramiye, jinanAtha siddhi miliye // 12 // sama samaya mukti miliye, hAM jina uttu vayana dhariye // 13 // jaba jinu rayana ramana jina uvane, anmoya nyAna citu lAyau / taM dipti disTi piUsabda ramana jinu, saha samaya mukti sihu pAyau / aba maiM pAe haiM svAmI // 14 // taM tArana tarana samathu, aba maiM pAe haiM svAmI, arka arka darsaMtu, aba maiM pAe haiM svAmI // 15 // taM arka viMda saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / aba parama agama darsaMtu, aba maiM pAe haiM svAmI / aba samau na vihaDai soI, aba maiM pAe haiM svAmI // 16 // utpanna mukti saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / taM viMda kamala saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI // utpanna arka saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / arka anantAnantu, aba maiM pAe haiM svAmI // 17 // (4) utpanna raMju bhaya Sipaka ramana jinu, nanda nanda sui pAe / hiyayAra raMju taM amiya ramana jinu, Ananda mukti rami pAe | aba maiM pAe haiM svAmI // 18 // jina jinayati jinaya jineMdu, aba maiM pAe haiM svAmI / aba samau na vihaDai soi, aba maiM pAe haiN..||19|| nanda ananda saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / anmoya nyAna saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI // 20 // alaSu laSu jinadeu, aba maiM pAe haiM svAmI / agama gamiU jina nandu, aba maiM pAe haiM svAmI // 21 // taM gupti ramana jina nandu, aba maiM pAe haiM svAmI / utpanna nanta darsaMtu, aba maiM pAe haiM svAmI // 22 // uvavanna mukti saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / uvavanna kamala jina rattu, aba maiM pAe haiM svAmI // 23 // kamala kamala rasa utta, aba maiM pAe haiM svAmI / taM viMda ramana saMjutta, aba maiM pAe haiM svAmI // 24 // sahayAra raMju vaidipti ramana jinu, agama agama dipi pAe / agama agocara alaSa ramana jinu, taM siddhi ramana jina rAe // 25 // jina jinayati jinaya jinuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / vida kamala rasa uttu, aba maiM pAe haiN...|| 26 // sui solahi saMjuttu, aba maiM pAe haiM svAmI / titthayara bhAva uvaladdha, aba maiM pAe haiM svAmI // 27 // sui laSyana kalasa jinuttu, aba maiM pAe haiM svaamii| nidhi dipti ramana jina uttu, aba maiM pAe haiM...|| 28 // Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 ayara raMja sui uttu, aba maiM pAe haiM svAmI mukti ramani siddhi stu, aba maiM pAe haiM svAmI // 29 // sahayAra raMju vaiditi ramana jinu ceyananda sui rAe / vinyAna raMju jina ramana jinaya jinu, sahajananda sui pAe / aba maiM pAe haiM svAmI // 30 // titthayara uvana jina uttu, aba maiM pAe haiM svAmI / tArana tarana samartha, aba maiM pAe haiM svAmI / aba samau na vihaDai soi, aba maiM pAe haiM svAmI // 31 // viMda kamala sui stu, aba maiM pAe haiM svAmI agama agama dastu, aba maiM pAe haiM svAmI // 32 // tarana vivAna jina jina uttu, aba maiM pAe haiM svAmI / suyaM ramana jina uttu, aba maiM pAe haiM svAmI / sahaja suyaM datu, aba maiM pAe haiM svAmI // 33 // jina jinaya raMju jinanAtha ramana jinu ramana mukti sui rAe / paramananda taM parama ramana jinu taM siddhi mukti sui pAe | aba maiM pAe haiM svAmI // 34 // taM viMda kamala siddhi stu, aba maiM pAe haiM svAmI arka viMda saMjuttu aba maiM pAe haiM svAmI // 35 // (5) viMda vinyAna rasa ramanu jinaya jinu pAe haiM, tarana vivAna jinaya jina uttu tarana jinu pAe haiM / arka viMda dasaMtu alaSa jinu pAe haiM / / 36 / / sama samaya siddhi sampattu ramana jinu pAe haiM, bhaya salya saMka vilayantu mamala jinu pAe haiM / appa parama dastu sahaja jinu pAe haiM // 37 // parama gupti utpanna kevalI pAe haiM, anmoya nyAna siddhi rattu suyaM jinu pAe haiM / taM viMda kamala siddhi rattu siddha jinu pAe haiM / / 38 / / sui samaya samaya siddhi rattu samaya jinu pAe haiM, uvavanna nanta dasaMtu darsa jinu pAe haiN| parama bhAu upalabdha labdhi jinu pAe haiM / / 39 / / parama darsa dastu darsa jinu pAe haiM, jinanAtha ramana rai juttu ramana jinu pAe haiM / parama mukti siddhi rattu nanda jinu pAe haiM // 40 // dipi disTi sabda piu uttu sahaja jinu pAe haiM, viMda kamala rasa arka samaya jinu pAe haiN| tArana tarana samartha tarana jinu pAe haiM // 41 // sihu samaya siddhi sampattu siddha jinu pAe haiM, anmoya nanda Ananda samaya jinu pAe haiN| sihu samaya siddhi sampattu tarana jinu pAe haiM / / 42 / / 11. mukti zrI phUlanA ( phUlanA kra. 02) (viSaya: aukAsa, jJAna svabhAva meM mukti, jJAna svabhAva kI mahimA aura udaya) cali calahuna ho, mukti sirI tumha nyAna shaae| kala laMkrita ho, kamma na upajai mamala subhAe // jina jinavara ho, utto svAmI parama subhAe / muni munahu na ho, bhaviyanagana tumha appa sahAe // 1 // tumharI aSaya ramana re nArI ho, nyAnI bhauho bhaura vinaTThI / mana haraSiya lo jina tArana ko, jaba saba mukti pahuMte ho nyAnI // 2 // // AcarI // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 so muniyo ho, uttau jinu ho mamala subhaae| dhari dhariyo ho, artha tiarthaha nyAna sahAe // kali kaliyo ho, mamala disTi yaha kamala subhaae| rai ramiyo ho, paMca dipti yaha Ada sahAe // 3 // // tumhrii|| udi udiyo ho, isTa saMjoge parama subhAe / dipi dipiyo ho, parama joti yaha appa sahAe // lahi lahiyo ho, aMgadi aMgaha suddha subhAe | mai maiyo ho, aMga sarvaMgaha mamala sahAe // 4 // || tumhrii|| rahi rahiyo ho, suSyama sahiyo mamala subhAe / gahi gahiyo ho, nantAnanta su gagana sahAe // ugi ugiyo ho, Urdhaha suddhaha mukti subhAe / mala rahiyo ho, mamala buddhi yaha Sipaka sahAe // 5 // // tumhrii|| uva uvano ho, disTi dei so deva subhAe / sahakAre ho, dei anantu ju anmoya subhAe // dara darasiu ho, dei su darsana nyAna sahAe / aukAsaha ho, upajai nyAnu su rayana subhAe // 6 // ||tumhrii|| guru guruvati ho, loyAloya su mamala subhAe / guru gupita su ho, diTThau dInhau carana sahAe // cari cariyo ho, mamala disTi yahu appa subhAe / tava yariyo ho, sahakAre jinu sahaja subhAe // 7 // // tumhrii|| upa upajai ho, kammu anantu anisTa subhaae| Sipi Sipiyo ho, nyAna disTi yaha mamala shaae|| naMda naMdiyo ho, cidAnanda jinu kamala subhAe / Anandiu ho, parama nanda su mukti sahAe // 8 // // tumhrii|| yaha jAnahu ho, bhaya vinAsu su bhavva subhaae| para parajaya ho, disTi na dei su mamala subhAe // anmoyaha ho, miliyo joti su rayana sahAe / Sipi kammu ju ho, mukti pahuMte mamala sahAe // 9 // || tumhrii|| dipi dipiyo ho, deulaMkrita so anmoya shaae| bhaya Sipanika ho, miliyo ramiyo Sipaka subhaae|| Anandiu ho, paramAnanda yaha parama subhAe / anmoyaha ho, miliyo joti su siddha subhAe // 10 // // tumhrii|| 12. sa nyAnI mukti paU phUlanA (phUlanA kra.53) (viSaya : lakSaNa pariNAma) uvavaMna uvana mamalaM, taMnyAna ramana surayaM / sa nyAnI mukti paU // 1 // jinanAtha ramana milanaM,taM amiya kamala rmnN| sa nyAnI mukti puu|| bhaya Sipiya mukti milanaM, sa nyAnI mukti puu|| 2 // AcarI // uvaMkAra Urdha gamanaM, vinyAna viMda mamalaM // 3 // sa nyAnI // taM viMda sahaja surayaM, taM nanta kammu vilayaM // 4 // sa nyAnI / / uvavanna kamala surayaM, sirI kamala siddhi ramanaM // 5 // sa nyAnI // Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 // 7 // 8 // taM kamala kaMda bhavanaM, parinAmu nanta mamalaM // sau eka aTTha uvanaM taM kanda sahaja milanaM // taM agrakamala kalanaM, causaThi carana milanaM // parinAmu alaSya laSiyaM taM tivihi kammu SipiyaM // sirI nandananda surayaM taM sahajananda ramanaM // 10 // para paramananda jinuttaM, taM siddhi mukti vilasaM // 11 // 9 // sa nyAnI // sa nyAnI // sa nyAnI // sa nyAnI // sa nyAnI // sa nyAnI || 28 13. jayanA le phUlanA ( phUlanA kra. 153) ( viSaya: jina svabhAva kI mahimA, jinendra svabhAva ko pragaTAne kA puruSArtha ) jaya jayanA le, jaya jaya jineMda jayanA le| uva uvana samaya jinu paramAnaMda, jayanA le // kali kalana kaliya sui kamala jineMda, jayanA le / kali kamala uvana sui jinaya jineMda, jayanA le // 1 // jayanA le jina jinavara rAu, jayanA le / mukti ramana sama samaya sahAu, jayanA le // 2 // // AcarI // caranA le cara carana sahAu, caranA le / carana kamala dhuva uvana subhAu caranA le // kamala uvana dhuva uvana subhAu, dhuvanA le| dhruva uvana kamala sama karna sahAu, dhuvanA le // 3 // // jaya // sama samaya samaya sama suvana sahAu, suvanA le| suva suvana samaya sama hiyana subhAu, hiyanA le // hiya uvana uvana huva uvana sahAu, hiyanA le huva huvana huvana avayAsa subhAu, huvanA le // 4 // // jaya // 14. sunna uvana phUlanA ( phUlanA kra. 162) 1 // (viSaya: jina svabhAva kI mahimA, jinendra svabhAva ko pragaTAne kA puruSArtha) uva uvana viMda viMda viMda jinu hoI, sui viMda sunna sunna viMda sameI // samaya uvana jinavara baMdha vileI, kamala kalana jina jinavara soI // uvana uvana sunna sunna sunna jina hoI, sui sunna uvana jina sunna 2 // AcarI // sameI // 3 // // samaya // sui sunna samaya sui sunna biMda soI, sui viMda sunna sama jinavara hoI // 4 // // samaya // jina naMta sunna sui naMta viMda soI, sui naMta naMta sunna viMda sameI // 5 // // samaya // sui zreni viMda sunna kalana jina hoI, sui kalana sunna jina sunna sameI // 6 // // samaya // sui kalana zreni jina kalana sameI, sui tAra kamala jina jinavara soI // 7 // // samaya // Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gyAraha namaskAra 1 - deva ko namaskAra tatvaM ca nanda Ananda maU, ceyanananda sahAu / parama tatva pada viMda pau namiyo siddha subhAu // 2 - guru ko namaskAra guru uvaesiDa gupita rui gupita nyAna sahakAra / tArana tarana samartha muni, guru saMsAra nivAra || 3 - dharma ko namaskAra dhammu ju uttau jinavarahaM, arthatiarthaha jou / bhaya vinAsu bhavuju munahu, mamala nyAna paralou / 4 - zrI mAlArohaNa jI ko namaskAra ukAra vedaMti suddhAtma tattvaM pranamAmi nityaM tatvArtha sArdhaM / nyAnaM mayaM saMmika darsanetvaM saMmikta caranaM caitanya rUpaM // 1 5 zrI paMDita pUjA jI ko namaskAra uvakArasya Urdhasya, Urdha sadbhAva sAsvataM / viMda sthAnena tisTante, nyAnaM mayaM sAsvataM dhuvaM // 6 - zrI kamala battIsI jI ko namaskAra tatvaM ca parama tatvaM, paramappA parama bhAva darasIye / parama jinaM paramisTI namAmihaM parama devadevasya // 7 - zrI zrAvakAcAra jI ko namaskAra * deva devaM namaskRtaM lokAloka prakAsakaM / trilokaM bhuvanArthaM joti, uvaMkAraM ca vindate // 8 zrI jJAnasamuccayasAra jI ko namaskAra paramAnaMda paraM jotiH, cidAnaMda jinAtmanaM / suyaM rUpaM samaM suddhaM, vindasthAne namaskRtaM // 9 - zrI upadeza zuddha sAra jI ko namaskAra appAnaM suddhappAnaM, paramappA vimala nimmalaM sarUvaM / siddha sarUvaM picchadi namAmihaM parama devadevasya // 10 - zrI tribhaMgIsAra jI ko namaskAra namaskRtaM mahAvIraM bhavodbhaya vinAsanaM / tribhaMgI dalaM proktaM ca, Asrava nirodha kAranaM // - 29 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 11- zrI caubIsaThANA jI ko namaskAra uvaM uvana uvana viMda viMda bhavanaM, vinyAnaM vinayaM suyaM / utpannaM naMtAnaMta suyaM ca surayaM, suddhaM ca suddhAtmanaM // uvanaM uvana subhAva manasya mamalaM, mai mUrti nyAnaM dhuvaM / lokAloka suyaM suraM ca surayaM, sunnaM sahAvaM suraM / / iSTa vandanA deva devaM namaskRtaM, lokAloka prakAsakaM / trilokaM bhuvanArthaM joti, uvaMkAraM ca vindate // 1 // uvaM hiyaM zriyaM cinte, suddha sadbhAva pUritaM / saMpUrna suyaM rUpaM, rUpAtIta viMda saMjutaM // 2 // namAmi satataM bhaktaM, anAdi Adi suddhaye / pratipUrna tiarthaM suddhaM, paMcadipti namAmihaM // 3 // paramisTI paraMjoti, AcaranaM naMta catusTayaM / nyAnaM paMca mayaM suddhaM, deva devaM namAmihaM // 4 // anaMta darsanaM nyAnaM, vIrja naMta amUrtayaM / visva lokaM suyaM rUpaM, namAmihaM dhuva sAsvataM // 5 // namaskRtaM mahAvIraM, kevalaM disTi disTitaM / vikta rUpaM arUpaM ca, siddha siddhaM namAmihaM // 6 // ke valI naMta rUpI ca, siddha cakra ganaM namaH / bocchAmi trividhi pAtraM ca, kevala disTi jinAgamaM // 7 // sAdhaU sAdhu loke na, graMtha cela vimuktayaM / ratnatrayaM mayaM suddhaM, lokAloke na lokitaM // 8 // saMmiktaM suddha dhuvaM disTA, suddha tattva prakAsakaM / dhyAnaM ca dharma sukalaM ca, nyAnena nyAna laMkRtaM // 9 // Arati raudra parityAjaM, mithyA triti na disTite / suddha dharma prakAsI bhUtaM, guraM trailoka vaMditaM // 10 // sarasvatI sAsvatI disTaM, kamalAsane kaMTha sthitaM / uvaM hiyaM zriyaM suddhaM, tiarthaM prati pUnitaM // 11 // kunyAnaM tri vinirmuktaM, mithyA chAyA na disTate / sarvanyaM muSa vAnI ca, buddhi prakAsa sAsvatI namaH // 12 // kunyAnaM timiraM pUrna, aMjanaM nyAna bheSajaM / kevala disTi subhAvaM ca, jina kaMThaM sAsvatI namaH // 13 // devaM guraM zrutaM vande, nyAnena nyAna laMkRtaM / bocchAmi zrAvagAcAra, avirataM saMmika disTitaM // 14 // Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. deva vandanA maiM vaMdanA // 1 // 1 saba ghAtiyA kA ghAta kara nija lIna huI jo AtmA / paripUrNa jJAnI vItarAgI, vaha sakala paramAtmA || jinarAja haiM vaha jinheM AtI, kabhI para kI gaMdha nA cetanamayI sata deva kI zata zata karUM jinavara vahI prabhu haiM vahI jo rAga dveSa vihIna haiM / kahate jinezvara unhIM ko, nija rUpa meM jo lIna haiM // nirdoSa niSkaSAya jinako hai karama kA bandha nA cetanamayI sata deva kI, zata zata zata karUM maiM vandanA // saba ghAti aura aghAti AThoM karma jinane kSaya kiye / samyaktva darzana jJAna maya jina sarvaguNa pragaTA liye // ve siddha paramAtama prabhu, sva tatva maya jahAM dvanda nA / cetanamayI sata deva kI zata zata karUM maiM vandanA zata karUM maiM vandanA // 3 // haiM siddha sarva vizuddha nirmala tatva maya jinakI dazA / jo haiM sadA vijJAna ghana amRta rasAyana maya dazA // pariNati huI niraMjanA / 2 // aise nikala paramAtma jina, maiM vandanA // 5 // cetanamayI sata deva kI, zata zata karUM maiM vandanA || 8 || arihanta haiM sarvajJa haiM sarvajJa cinmaya, cinmaya vItarAga jineza jineza haiM / lokAgravAsI siddha jo, siddha jo, nita niraMjana parameza haiM // yaha deva haiM jinakA rahA, para se koI sambandha nA / cetanamayI sata deva kI zata zata zata karUM arihaMta siddhAdi kahe, vyavahAra se sata deva haiN| paramArtha saccA deva, nija zuddhAtmA svayameva hai || caitanya maya zuddhAtmA meM, rAga kA hai raMga nA / cetanamayI satadeva kI zata zata karUM maiM vandanA // 6 // isa deha devAlaya base zuddhAtmA ko jAna lo I cetana trilokI bhUpa, saccA deva yaha pahicAna lo // arihaMta sama nija AtmA, jahAM yoga kI nispaMdanA | cetanamayI sata deva kI zata zata karUM maiM vandanA // jaga mAMhi sacce deva ko to, koI virale jAnate / jo bheda jJAnI haiM vahI, nija rUpa ko siddhoM sadRza nija AtmA, jahAM karma kA hai cetanamayI sata deva kI zata zata karUM maiM vandanA // 7 // pahicAnate // saMga nA / 1 31 vandanA // 8 // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata deva ke zubha nAma para, jo adevoM ko pUjate / ve mUDha ravi kA ujAlA taja, aMdhere se vaha dharma bahvala baMdhI ber3I, kaha rahI thI cetanamayI sata deva kI zata zata karUM maiM vandanA / 9 / / jUjhate // candanA / , chAnate // pravaMcanA | jaga jIva laukika svArtha vaza to kudevoM ko mAnate / ajJAna bhrama ko bar3hAte, calanI jaga jIva khuda ke sAtha hI, isa cetanamayI satadeva kI zata zata sadgurU tAraNa taraNa kahate, kahate jAga jAo tuma svayaM zuddhAtmA ko jAnakara, saba meTa do ajJAna ajJAna bhrama sata deva brahmAnaMda maya, kara de jagata kI bhaMjanA cetanamayI satadeva kI, zata zata karUM -- se pAnI vidhi kareM karUM maiM vandanA || 10 || / || / maiM vandanA // / 11 // jayamAla nija caitanya svarUpa meM, para kA nahIM praveza | cinmaya sattA kA dhanI, hai saccA parameza || 1 || arasa arupI hai sadA, zuddhAtama dhuva dhAma | nizcaya Atama deva ko zata zata karUM praNAma || 2 || " arihanta siddha vyavahAra se jAno sacce deva nizcaya saccA deva hai, zuddhAtama svayameva // 3 // vItarAga devatva para cetana kA adhikAra | siddha svarUpI AtmA, svayaM samaya kA sAra // 4 // darzana jJAna ananta maya, vIraja saukhya nidhAna / pahicAno nija rUpa ko, pAo pada nirvANa // 5 // aTThasaTTha tIratha paribhamai, mUr3hA marai bhamaMtu appA deu Na vaMdahi, ghaTa mahiM deva aNaMdu ANaMdA re || 32 - ajJAnI ar3asaTha tIrthoM kI yAtrA karatA hai, idhara-udhara bhaTakatA huA apanA jIvana samApta kara detA hai kintu nijAtmA zuddhAtmA bhagavAna kI vaMdanA nahIM karatA hai| apane hI ghaTa meM mahAna AnaMdazAlI deva hai| he AnaMda ko prApta karane vAle ! apane hI ghaTa meM mahAna AnaMda zAlI deva hai| (zrI mahAnaMdi deva kRta ANaMdA gAthA - 3) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 2. gurU stuti anubhUti meM apanI jinhoMne, Atma darzana kara liyA / samakita ravi ko vyakta kara, mithyAtva kA tama kSaya kiyA | rAgAdi ripuoM para vijaya pA, kara diye sabako zamana / una vItarAgI sadagurU ko, nita namana hai nita namana // 1 // jinake acala sadjJAna meM, dikhatA satat nija AtmA / ve jAnate haiM jagata meM, hara AtmA paramAtmA // jo jJAna cArita lIna rahate, haiM sadA vijJAna ghana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 2 // jinako nahIM saMsAra kI, arU deha kI kucha vAsanA / jo virata haiM nita bhoga se, para kI jinheM hai Asa nA // nirgrantha tana isaliye dikhatA, hai sadA nirgrantha mana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 3 // parityAga jinane kara diyA, duAna Arata raudra kA / zubha dharma zukla nihArate, dhara dhyAna cinmaya bhadra kA // jaga jIva ko sanmArga dAtA, isa taraha jyoM ravi gagana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 4 // upavana kA mAlI jisa taraha, paudhoM meM jala ko siMcatA / miTTI ko gIlI Ardra kara, vaha svaccha jala ko kiMcatA // tyoM zrI gurU upadeza de, sabako kareM Atama magana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 5 // jo jJAna dhyAna tapasvitA maya, grantha cela vimukta haiM / nirgrantha haiM nizcela haiM, saba bandhanoM se mukta haiM | saMskAra jAti deha meM, jinakA kabhI jAtA na mana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana || 6 // jo nAma athavA kAma vaza, yA ahaM pUrti ke liye / dharate haiM kevala dravyaliMga, vaha peTa bharane ke liye // aise kugurU ko dUra se taja, calo jJAnI gurU zaraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 7 // sarpa agni jala nimita se, eka hI bhava jAya hai / lekina ku gurU kI zaraNa se, bhava bhava mahA du:kha pAya hai // kASTha naukA sama sugurU haiM, jJAna ravi tAraNa taraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 8 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jaga mAMhi jitane bhI kugurU, saba upala nAva samAna haiM / bhava siMdhu meM DUbeM DubAyeM, jinheM bhrama ku jJAna hai // para bhAvaliMgI santa karate, jJAna maya nita jAgaraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 9 // nispRha akiMcana nita raheM, ve haiM sugurU vyavahAra se | hai antarAtmA sadgurU, paramArtha ke niradhAra se // nija antarAtmA hai sadA, caitanya jyoti nirAvaraNa / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 10 // nija antarAtmA ko jagAlo, bhedajJAna vidhAna se / bhaya bhrama sabhI miTa jAyeMge, sadgurU samyaka jJAna se // vaha kare brahmAnanda maya, miTa jAyegA AvAgamana / una vItarAgI sadgurU ko, nita namana hai nita namana // 11 // jayamAla cetana arU para dravya kA, hai anAdi saMyoga / sadgurU ke paricaya binA, miTe na bhava kA roga || 1 || Atama anubhava ke binA, yaha bahirAtama jIva / sadgurU se hokara vimukha, jaga meM phire sadIva || 2 || bheda jJAna kara jAna lo, nija zuddhAtama rUpa / para pudgala se bhinna maiM, avinAzI cidrapa || 3 || gurU jJAna dIpaka diyA, huA svayaM kA jJAna / cidAnanda maya AtmA, maiM hU~ siddha samAna || 4 || jJAtA rahanA jJAna maya, yahI samaya kA sAra / sadgurU kI yaha dezanA, karatI bhava se pAra || 5 / / sadguru kI prApti durlabha jIvoM ko sarvajJa dvArA bhASita vItarAgI dharma prApta karanA durlabha hai, manuSya janma prApta honA durlabha hai, parantu manuSya janma milane para bhI aMtarAtmA evaM vItarAgI sadgurU rUpa sAmagrI prApta honA atyaMta durlabha hai| Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. jinavANI kA sAra zrI jinavara sarvajJa prabhu, paripUrNa jJAna maya divya dhvani khiratI phira, jJAnI gaNadhara graMtha jisase nirmita hotA, zruta kA, dvAdazAMga svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA lIna raheM / vibhAga kareM // bhaMDAra hai / sAra hai || 1 | sAra hai // 3 // / pUrvApara kA virodha hotA, kiMcit na jinavANI meM / vastu svarUpa yathArtha prakAzita karatI jaga ke prANI meM // nija para ko pahicAno cetana, yahI mukti kA dvAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA jinavANI kA sAra hai // 2 // jinavANI mAM sadA jagAtI, jJAyaka svayaM mahAna ho / apane ko kyoM bhUla rahe, tuma svayaM siddha bhagavAna ho // dekho apanA dhruva svabhAva para paryAyoM ke pAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA dvAdazAMga kA sAra yahI maiM Atama hI paramAtama zarIrAdi saba para yaha nyArA, pUrNa para yaha nyArA, pUrNa svayaM zuddhAtama dhruva caitanya svabhAva sadA hI, avinAzI avikAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // bAhya dravya zruta jinavANI, kahalAtI hai vyavahAra se / svayaM subuddhi hai jinavANI nizcaya ke niradhAra se // mukta sadA traya kujJAnoM se jahAM na karma vikAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA jinavANI kA sAra hai // 5 // kaNTha kamala Asana para zobhita, buddhi prakAzita rahatI hai / pAvana jJAnamayI zruta gaMgA, sadA hRdaya meM bahatI hai // zuddha bhAva zruta maya jinavANI, mukti kA AdhAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA 4 // 1 sAra hai // 6 // he mAM tava suta kunda kunda, gurU tAraNa taraNa mahAna haiM / jJAnI jana nija Atma dhyAna dhara pAte pada nirvANa haiM | Azraya lo zruta jJAna bhAva kA ho jAo bhava pAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA jar3a cetana donoM haiM nyAre, yaha jinavara tana meM rahatA bhI nija Atama, jJAna mayI tatva sAra to itanA hI hai, anya kathana svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 7 // saMdeza hai / parameza hai // vistAra hai / sAra hai // 8 // 35 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 mithyA buddhi kA tama harane, jJAna ravi ho sarasvatI / samyak jJAna karA do mujhako, suna lo aba merI vinatI // anekAnta kA sAra samajha kara, ho jAUM bhava pAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 9 syAdvAda kI gaMgA se, ku jJAna maila dhula jAtA hai / jJAnI samyak mati zruta bala se, kevala ravi pragaTAtA hai | Atma jJAna hI upAdeya hai, bAkI jagata asAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 10 // bhava du:kha se bhayabhIta bhavika jana, zaraNa tihArI Ate haiM / svayaM jJAna maya hokara ve, bhava sindhu se tara jAte haiM | Atma jJAna maya jina vacanoM kI, mahimA aparampAra hai / svAnubhUti hI saccI pUjA, jinavANI kA sAra hai // 11 // jayamAla vItarAga jina prabhu kA, yaha sandeza mahAna | cidAnanda caitanya tuma, zAzvata siddha samAna || 1 || dvAdazAMga maya jina vacana, zrRta mahAna vistAra | jIva judA pudagala judA, jinavANI kA sAra || 2 || karo subuddhi jAgaraNa, samyak mati zruta jJAna / nizcaya jinavANI kahI, tAraNa taraNa mahAna || 3 || jinavANI kI vandanA, karUM triyoga samhAra | brahmAnaMda meM lIna ho, ho jAUM bhava pAra || 4 || karo sAdhanA dhrauvya kI, bar3he jJAna se jJAna | jJAna mayI pUjA yahI, pAo pada nirvANa || 5 / / jina vacanoM kI mahimA vItarAgI jinendra paramAtmA ke dvArA jo artha rUpa se upadiSTa hai tathA gaNadharoM ke dvArA sUtra rUpa se guMthita hai| sva para kA bodha karAne vAle aise zrutajJAna rUpI mahAna sindhu ko maiM bhakti pUrvaka praNAma karatA huuN| Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 4. dharma kA svarUpa cetana acetana dravya kA, saMyoga yaha saMsAra hai / nizcaya su dRSTi se nihAro, AtmA avikAra hai | rAgAdi se nirlipta dhruva kA, karo satzraddhAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 1 // Atama anAtama kI parakha hI, jagata meM sata dharma hai / isa dharma kA Azraya gaho, taba hI mile ziva zarma hai // jinavara prabhu kahate sadA hI, bhedajJAna mahAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 2 // jitanI zubhAzubha kriyAyeM, saba hetu haiM bhava bhramaNa kI / yaha dezanA hai vItarAgI, gurU tAraNa taraNa kI // nija meM raho dhuva ko gaho, dhara lo nijAtama dhyAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 3 // cinmayI zuddha svabhAva meM, jo bhavika jana lavalIna ho / ve antarAtmA zuddha dRSTi, saba dukhoM se hIna ho // pala meM svayaM ve prApta karate, jJAna maya nirvANa haiM / / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 4 // jisameM ThaharatA na kabhI, zubha azubha rAga vikAra hai / vaha bheda se bhrama se pare, paryAya ke bhI pAra hai // jo hai vahI so hai vahI, nija svAnubhUti pramANa hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 5 // saba jagata kahatA hai, ahiMsA parama dharma mahAna hai / nizcaya ahiMsA kA paraMtu, kisI ko na jJAna hai // zubha kriyAoM ko dharma mAne, yahI bhrama ajJAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 6 // jaga to kriyA ke aMdhere meM, kaida karake dharma ko / bhUlA svayaM kI cetanA, nita bAMdhatA hai karma ko | viparIta dRSTi meM na hotA, kabhI nija kalyANa hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 7 // maTha meM raho luMcana karo, par3ha lo bahata pIchI dharo / para dharma kiMcit nahIM hogA, aura na bhava se taro // saba rAga dveSa vikalpa taja, dhruva kI karo pahicAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 8 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 nija ko svayaM nija jAna lo, para ko parAyA mAna lo / yaha bhedajJAna jahAna meM, nija dharma hai pahicAna lo | isase pragaTatA AtmA meM, acala kevalajJAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 9 // hai dharma vastu svabhAva saccA, jina prabhu ne yaha kahA / hara dravya apane sva catuSTaya meM, sadA hI basa rahA // Atama sadA jyotirmayI, paripUrNa siddha samAna hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 10 // AnaMda maya rahanA sadA, basa yahI saccA dharma hai / isa dharma zuddha svabhAva se, nirjarita hoM saba karma haiM | rata raho brahmAnaMda meM, pAo parama nirvANa hai / sata dharma zuddha svabhAva apanA, cetanA guNavAna hai // 11 // jayamAla vItarAgatA dharma hai, saba zAstroM kA sAra | lIna raho nija meM svayaM, samajhAte gurU tAra || 1 || satya dharma ziva paMtha hai, nirvikalpa nija bhAna / bheda jJAna kara jAna lo, cetana tatva mahAna || 2 || kathanI karanI eka ho, tabhI mile ziva dhAma | saMyama tapa maya ho sadA, jJAyaka Atama rAma || 3 || dharma - dharma kahate sabhI, karate rahate karma / apane ko jAne binA, hotA kabhI na dharma || 4 || nija para kI pahicAna kara, dhara lo Atama dhyAna / isI dharma patha para calo, pAo paDha nirvANa || 5 || dharma kI mahimA dharma AtmA kA zuddha svabhAva, vastu svabhAva hai, dharma kisI zubha-azubha kriyA kANDa meM nahIM hotaa|shubh-ashubh kriyAyeM puNya-pApabaMdha kI kAraNa haiN| dharma to nirvikalpatA zuddhAtmAnubhUti hai, yahI satya dharma hai jo AtmA ke samasta du:khoM kA abhAva kara paramAtma pada prApta karAne vAlA hai| aisA mahAna satya dharma aMtara AtmAnubhUti meM sadA jayavaMta ho| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 zrI mahAvIrASTaka stotra yadIye caitanye mukura iva bhAvAzcidacitaH / samaM bhAMti dhrauvya vyaya janilasaMtontarahitAH / / jagatsAkSI mArga prakaTana paro bhAnuriva yo / mahAvIra svAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 1 // AtAnaM yaccakSuH kamala yugalaM spanda rahitaM / janAnkopApAyaM prakaTayati vAbhyantaramapi / sphuTaM mUrtiryasya prazamitamayI vAtivimalA / mahAvIrasvAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 2 // namannAkendrAlI mukuTamaNi bhAjAlajaTilaM / lasatpAdAMbhojadvayamiha yadIyaM tanubhRtAm // bhavajjvAlAzAntayai prabhavati jalaM vA smRtamapi / mahAvIrasvAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 3 // yadacrcAbhAvena pramaditamanA dardura iha / kSaNAdAsItsvargI guNagaNa samRddhaH sukha nidhiH // labhaMte sadbhaktAH zivasukha samAjaM kimu tdaa| mahAvIrasvAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 4 // kanatsvarNAbhAso'pyapagata tanurjJAna nivaho / vicitrAtmApyeko nRpativara siddhArtha tanayaH / / ajanmApi zrImAn vigatabhavarAgo'dbhut gatir / mahAvIra svAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 5 // yadIyA vAggaGgA vividha naya kallola vimlaa| bRhajjJAnAmbhobhirjagati janatAM yA snapayati / / idAnImapyeSA budhajanamarAlaiH paricitA / mahAvIrasvAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 6 // anirvArodreka stribhuvanajayI kAma subhaTaH / kumArAvasthAyAmapi nijabalAdyena vijitaH / / sphuran nityAnanda prazama pada rAjyAya sa jinaH / mahAvIrasvAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 7 // mahAmohAtaGka prazamana parAkasmika bhiSag / nirApekSo bandhurvidita mahimA maGgalakaraH // zaraNyaH sAdhUnAM bhava bhayabhRtAmuttamaguNo / mahAvIrasvAmI nayanapathagAmI bhavatu me // 8 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 zloka - mahAvIrASTakaM stotraM, bhaktyA bhAgendunA kRtaM / yaH paThecchuNuyAccApi, sa yAti paramAM gatim // 9 // zrI guru tAraNa stotra zuddhacidrUpa tatvajJaM, mokSamArga pradarzakam / bhaktyAhaM maNDalAcArya, vande zrI guru tAraNam // 1 // dhanyA vIra zrI mAtA, vIra mAtA mahAsatI / dhanyo'si tvaM gar3hAzAha, vande zrI guru tAraNam // 2 // mArga zIrSottame mAse, su nakSatre sumaMgale / saptamyAM zukla pakSe ca, vande zrI guru tAraNam / / 3 / / janmabhUrati ramyA sA, nagarI ca puSpAvatI / guru janmotsavaM yatra , vande zrI guru tAraNam // 4 // pUrva janmArjitaM jJAnaM, saMskAreNAtra janmani / bAlyakAlAdati prAjJaM, vande zrI guru tAraNam // 5 // pUrNa jIvanavRttAntaM, naiva jAnAmi sajjan / paramparAnusAreNa, vande zrI guru tAraNam // 6 // zrUyate zrI gurordIkSA, vanaM semarakheDikam / jJAnadhyAnatapoyuktaM, vande zrI guru tAraNam // 7 // nisahI kSetra madhye ca, vetavA nikaTe khalu / ante samAdhi samprAptaM, vande zrI guru tAraNam // 8 // Atma tatva rahasyajJaM, mahAmAnyaM jagadgurum / pracaNDa dharmasUriM taM, vande zrI guru tAraNam // 9 // jayasena kRtaM stotraM, zrutvA svAmin dadAtu me / zAMti zAMtiM sadA zAMti, vande zrI guru tAraNam // 10 // satat praNAma Atma tattva ke jo jJAtA the dhruva svabhAva thA jinakA dhAma / nizcaya naya ke ve pathagAmI tAraNa thA jinakA zubha nAma // jinakI vANI se jharatA thA jJAna bharA amRta avirAma | aise tapasI mahA manISI ko hai merA satata praNAma || Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 zrI dazalakSaNa dharma ArAdhana soraThA pIDai duSTa aneka, bAMdha mAra bahuvidhi kareM / dhariye kSamA viveka, kopa na kIje pItamA // caupAI mizrita gItA chaMda uttama kSamA gaho re bhAI, iha bhava jasa para bhava sukhadAI / gAlI suni mana kheda na Ano, guna ko auguna kahai ayAno / kahi hai ayAno vastu chIne, bAMdha mAra bahuvidhi kareM / gharate nikAreM tana vidArai, baira jo na tahA~ dharai // je karama pUrava kiye khoTe, sahai kyoM nahiM jIyarA / ati krodha agani bujhAya prAnI, sAmya jala le sIyarA || 1 // mAna mahA viSarUpa, karahiM nIca gati jagata meN| komala sudhA anUpa, sukha pAvai prANI sadA // uttama mArdava guna mana mAnA, mAna karana ko kauna ThikAnA / vasyo nigoda mAhiM se AyA, damarI rUkana bhAga bikAyA / / rUkana bikAyA bhAga vazata,deva ika indrI bhayA / uttama muA cANDAla huA, bhUpa kIr3oM meM gayA | jItavya jovana dhana gumAna, kahA karai jalabudabudA / kari vinaya bahuguNa bar3e jana kI, jJAna kA pAve udA // 2 // kapaTa na kIje koya, corana ke pura nA base / sarala subhAvI hoya , tAke ghara bahu sampadA // uttama Arjava nIti bakhAnI, raMcaka dagA bahuta duHkhadAnI / mana meM hoya so vacana ucariye,vacana hoya so tanasauM kariye / / kariye sarala tihu~ joga apane, dekha nirmala ArasI / mukha karai jaisA lakhe taisA, kapaTa prIti aMgArasI / / nahiM lahai lachamI adhika chala kari karama baMdha vizeSatA / bhaya tyAgi dUdha bilAva pIvai, ApadA nahiM dekhatA // 3 // kaThina vacana mata bola, paranindA arU jhUTha taja / sAMca javAhara khola, satavAdI jaga meM sukhI // uttama satya varata pAlIjai, para vizvAsaghAta nahiM kIjai / sA~ce jhUThe mAnuSa dekhe, Apana pUta svapAsa na pekhe // pekhe tihAyata purUSa sAMce ko, daraba saba dIjiye / munirAja zrAvaka kI pratiSThA, sAMca guna lakha lIjiye || Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 u~ce siMhAsana baiTha basunapa, dharama kA bhUpati bhayA / baca jhUTha setI naraka pahu~cA, suraga meM nArada gayA // 4 // dhari hiradai santoSa, karaha tapasyA deha soM / zauca sadA niradoSa, dharama bar3o saMsAra meM || uttama zauca sarva jaga jAnA, lobha pApa ko bApa bakhAnA / AzA phAMsa mahA dukhadAnI, sukha pAvai santoSI prAnI // prANI sadA zuci zIla japa tapa, jJAna dhyAna prabhAvate / nita gaMga-jamuna samudra nhAye, azuci doSa subhAvateM // Upara amala mala bharayo bhItara, kauna vidha ghaTa zuci kahaiM / baha deha mailI saguna thailI, zauca gana sAdha lahaiM // 5 // kAya chahoM pratipAla, paMcendrI mana vaza karo / saMyama ratana saMbhAla, viSaya cora bahu phirata haiM / uttama saMyama gahu mana mere, bhava bhava ke bhAjai agha tere / suraga naraka pazugati meM nAhIM,Alasa harana karana sukhaThAMhI / ThAhIM pRthvI jala Aga mArUta, rUkha trasa karunA dharo / saparasana rasanA ghrAna nainA, kAna mana saba vaza karo || jisa binA nahiM jinarAja sIjhe, ta rUlyo jaga kIca meM / ika gharI mata visaro karo nita, Ava jamamukha bIca meM // 6 // tapa cAheM surarAya, karamazikhara ko vaja hai / dvAdaza vidhi sukhadAya; kyoM na karai nija sakati sama | uttama tapa zivamArga bakhAnA,karama zikhara ko vaja smaanaa| vasyo anAdi nigoda majhArA,bhU vikalatraya pazutana dhArA // dhArA manuSatana mahAdurlabha, sukula Ayu nirogatA / zrI jainavANI tatvajJAnI bhaI viSamapayogatA // ati mahA durlabha tyAga, viSaya kaSAya jo tapa AdareM / narabhava anUpama kanaka ghara para, maNimayI kalazA dharai // 7 // dAna cAra parakAra, cAra saMgha ko dIjiye / dhana bijulI unahAra, narabhava lAho lIjiye || uttama tyAga kahyo jaga sArA auSadhi zAstra abhaya AhArA / nihace rAgadveSa niravArai jJAtA donoM dAna saMbhAre // dAna saMbhAre kUpa jala sama, daraba ghara meM parinayA / nija hAtha dIje sAtha lIje, khAyA khoyA baha gayA / dhani sAdhu zAstra abhaya divaiyA, tyAga rAga virodhoM / bina dAna zrAvaka sAdhu donoM, lahai nAhIM bodha ko // 8 // Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parigraha caubisa bheda, tyAga kareM munirAja jI / tisanAbhAva uccheda, ghaTatI jAna ghaTAiye // uttama AkiMcana guNa jAnoM, parigraha cintA duHkha hI mAno / phAMsa tanakasI tana meM sAlai, cAha laMgoTI kI duHkha bhAle || bhAlai na samatA sukha kabhI, nara binA muni mudrA dharaiM / dhani nagana para tana nagana, ThAr3e sura asura pAyana pareM / / gharamAMhi tisanA jo ghaTAveM, rUci nahIM saMsAra sauM / bahu dhana burAhU bhalA kahiye, lIna para upagAra sau // 9 // zIlabAr3i nau rAkha, brahmabhAva antara lakho / kari donoM abhilASa karahu saphala narabhava sadA // uttama brahmacarya mana Anau, mAtA bahina sutA pahicAnau / sahaiM bAna varaSA bahu sUre, Tike na naina vAna lakhikUre // kUre triyAke azuci tana meM kAma rogI rati kareM / bahu mRtaka sar3a hiM masAna mAhiM, kAka jyoM coMce bhareM | saMsAra meM viSabela nArI, taja gaye jogIzvarA / 'dyAnata' dharama daza paiDa car3hi ke zivamahala meM paga dharA / / 10 / / samuccaya jayamAlA dazadharma kI dazalakSaNa baMdoM sadA, mana vAMchita phaladAya | karahu~ AratI bhAratI, hama para hohu sahAya // uttama kSamA jahA~ mana hoI, antara bAhira zatru na koI // 1 // uttama mArdava vinaya prakAsai, nAnA bheda jJAna saba bhAsai // 2 // uttama Arjava kapaTa miTAve, duragati TAla sugati upajAvai // 3 // uttama satya vacana mukha bolai, so prAnI saMsAra na Dolai // 4 // uttama zauca lobha parihArI, saMtoSI guNa ratana bhaMDArI // 5 // uttama saMyama pAlai jJAtA, narabhava saphala kare, laha sAtA / / 6 / / uttama tapa niravAMchita pAlai, so nara karama zatru ko TAlai // 7 // uttama tyAga karai jo koI, bhoga bhUmi sura ziva sukha hoI // 8 // uttama AkiMcana vrata dhAreM, parama samAdhi dazA vistArai // 9 // uttama brahmacarya mana lAve, nara sura sahita mukti phala pAve // 10 // : dohA : karai karama kI nirajarA, bhava pIMjarA vinAzi | ajara amara pada ko lahai 'dyAnata' sukha kI rAzi // 43 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 solaha kAraNa bhAvanA ||dohaa|| solaha kAraNa bhAvanA, bhAveM muni Ananda / jinako nAma svarUpa kachu, likhU sakala sukha kanda || ||caupaaii| ATha doSa mada ATha malIna, chaha anAyatana zaThatA tIna / ye paccIsa mala varjita hoya, darzana zuddhi kahAvai soya // 1 // ratnatraya dhArI munirAya, darzana jJAna racita samudAya / inakI vinaya virSe parabIna, dutiya bhAvanA so amalIna || 2 || zIla bhAva dhArai samacitta, sahasa aThAraha aMga sameta / atIcAra nahiM lAge jahA~, tRtIya bhAvanA kahiye tahA~ // 3 // Agama kathita artha avadhAra, yathAzakti nija budhi anusAra / karai nirantara jJAna abhyAsa, turiya bhAvanA kahiye tAsa // 4 // ||dohaa|| dharmI dharma ke phala viSai, barateM prIti vizeSa / yahI bhAvanA paMcamI, likhI jinAgama dekha // 5 // || caupaaii|| auSadhi abhaya jJAna AhAra, mahAdAna yaha cAra prakAra | zakti samAna sadA nirabahe, chaThI bhAvanA dhAraka bahai // 6 // anazana Adi mukti dAtAra, uttama tapa bAraha parakAra | bala anusAra karai jo koya, soI sAtamI bhAvanA hoya // 7 // yatI varga ko kAraNa pAya, vighana hota jo kare sahAya / sAdhu samAdhi kahAvai soya, yahI bhAvanA aSTama hoya // 8 // daza vidhi sAdhu jinAgama kahe, patha pIr3ita rogAdika gahai | tinakI jo sevA satkAra, yahI bhAvanA navamI sAra // 9 // parama pUjya Atama arhanta, atula ananta catuSTayavaMta / tinakI thuti nita pUjA bhAva, dazama bhAvanA bhava jala nAva // 10 // jinavara kathita artha avadhAra, racanA karai aneka prakAra | AcAraja kI bhakti vidhAna, ekAdazam bhAvanA jAna // 11 // vidyAdAyaka vidyAlIna, guNagariSTa pAThaka paravIna / tinake caraNa sadA citta rahai, bahuzruta bhakti bAramI yahai | // 12 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 bhagavata bhASita artha anUpa, gaNadhara gUMthata grantha sarUpa / tahA~ bhakti baratai amalAna, pravacana bhakti teramI jAna // 13 // SaT Avazyaka kriyA vidhAna, inakI karahaiM na kabahU~ hAna / sAvadhAna varatai thira citta, so caudahavIM parama pavitra // 14 // kara japa tapa pUjA vrata bhAva, pragaTa kare jinadharma prabhAva / soI mAraga para bhAvanA, yahI paMcadazamI bhAvanA // 15 // cAra prakAra saMgha soM prIti, rAkhe gAya baccha kI rIti / yahI solamI saba sukhadAya, pravacana vAtsalya abhidhAya // 16 // ||dohaa|| solaha kAraNa bhAvanA, parama puNya ko kheta / bhinna bhinna aru solahoM, tIrthaMkara pada deta // baMdha prakRti jinamata viSai, kahIM eka so bIsa / sau satraha mithyAta meM, bAMdhata hoM niza dIsa || tIrthaMkara AhAra duka, tIna prakRti ye jAna / inako baMdha mithyAta meM, kaho nahIM bhagavAna || tAteM tIrthaMkara prakRti, tInahi samakita mAhiM / solaha kAraNa soM baMdhe, sabako nizcaya nAhiM // tIna loka tihu~ kAla meM, pUjA sama nahiM punna / gRhavAsI ke prAtahiM, jina pUjA darazana // yaha thor3o so kathana hai, lehu bahuta kara mAna / nita uTha pUjA kIjie, yahI bar3o paramAna // // soraThA // pUjyapAda munirAya, zrI saravAratha siddhi meM / kahyo kathana isa nyAya, dekha lIjiye subudhajana || solaha kAraNa bhAvanA kI jayamAlA ||dohaa|| SoDaza kAraNa guNa karai, harai caturgati vAsa / pApa puNya saba nAza kaiM, jJAna bhAnu parakAsa || 1 || ||caupaaii|| darasana vizuddha dharai jo koI, tAko AvAgamana na hoI / vinaya mahA dhArai jo prAnI, ziva vanitA kI sakhI vakhAnI // 2 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zIla sadA dir3ha jo nara pAlai, so aurana kI Apada TAlai / jJAnAbhyAsa karai mana mAhIM, tAke moha mahAtama nAhIM // 3 // jo saMvega bhAva vistArai, suraga mukati pada Apa nihArai / / dAna deya mana haraSa vizeSai, iha bhava jasa parabhava sukha dekhai // 4 // jo tapa tapai khipai abhilASA, cUrai karama zikhara guru bhASA / sAdhu samAdhi sadA mana lAvai, tihu~ jaga bhoga bhogi ziva jAvai // 5 // nizi dina vaiyAvRtya karaiyA, so nihacai bhava nIra taraiyA / jo arahaMta bhakti mana Anai, so jana viSaya kaSAya na jAnai // 6 // pravacana bhakti karai jo jJAtA, lahai jJAna paramAnanda dAtA / SaT Avazyaka nita jo sAdhai, so hI ratnatraya ArAdhai // 8 // dharma prabhAva kare jo jJAnI, tina ziva mAraga rIti pichAnI / vAtsalya aMga sadA jo dhyAve, so tIrthaMkara padavI pAveM // 9 // ||dohaa|| aisI solaha bhAvanA, sahita dharai vrata joya / deva indra nara vaMdya pada, dhAnata ziva pada hoya / / tAraNa vANI jIo jIvaMpi jIvaM, jIvanto nyAna daMsana samaggaM / bIja suddha su carana, nyAnamayopi nanta saha nilayaM // artha-jo jItA thA, jI rahA hai aura jItA rahegA, vaha jJAna darzana se samagra jIva tattva hai| trikAlavartI caitanya tattva zuddha cAritra kA bIja hai| vaha jJAnamayI aura ananta sukha kA bhaNDAra hai| (zrI jJAna samuccaya sAra jI gAthA-772) appaM ca appa tAraM, nAva visesaM ca pAra gacchati / appaM vimala salavaM, kamma vipiUna tiviha joena / artha- svayaM AtmA hI AtmA ke lie tAraNahAra hai| AtmA apane vimala svarUpa naukA vizeSa meM baiThakara tIna prakAra ke yogoM kI ekatA rUpa patavAra calAkara duHkha bhare asAra saMsAra rUpI saMsAra sAgara se pAra ho jAtI hai| (zrI upadeza zuddha sAra jI- 492) kamalaM kalaMka rahiyaM, kala laMkRta kamma bhAva galiyaM ca / ja parjAva viseSa, mamala sahAvena parjAva vilayati // artha- jaise kamala kIcar3a se rahita hai, usI prakAra saMyoga meM rahatA huA jJAyaka Atma kamala karma kalaMka se rahita hai| jisake Azraya se aneka zarIroM ko prApta karAne vAle karma bhAva gala jAte haiN| karmodaya jana samasta paryAyI bhAva mamala svabhAva meM rahane se vilaya ho jAte haiN| (zrI mamala pAhur3a jI- phUlanA 22,gAthA - 17) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsAdana doSa (jo caityAlaya meM nahIM karanA cAhiye) dIvAla se Tikakara baiThanA nahIM / - vedI kI tarapha pITha karanA nahIM / eka hAtha se AratI karanA nahIM / eka hAtha se jinavANI uThAnA nahIM / eka hAtha se prasAda lenA nahIM / paira para paira car3hAkara baiThanA nahIM / - aMguliyA~ caTakAnA nahIM / nAkhUna kATanA nahIM / - zarIra kA maila ghisakara chur3AnA nahIM / | svAdhyAya Adi karate samaya hAtha se apane paira ko sparza karAnA nahIM / - moje pahanakara caityAlaya AnA nahIM / - caityAlaya meM kisI ke paira par3anA nahIM / aMgulI se jIbha ko sparza karAkara graMtha ke pannA palaTanA nahIM / jinavANI yA pravacanakartA se U~ce Asana para baiThanA nahIM / * paira phailAkara baiThanA nahIM / svAdhyAya karate samaya graMtha ke peja mor3anA nahIM / - caityAlaya meM dUsaroM ko bAdhA pahu~ce itane jora-jora se par3hanA yA bolanA nahIM / - caityAlaya meM rAga-dveSa aura kaSAya pUrNa kArya karanA nahIM / - tatva carcA ke alAvA vyartha carcA karanA nahIM / pravacana ke samaya vyaktigata svAdhyAya jApa karanA nahIM / | pravacana ke samaya baccoM ko zoragula karane ke liye chor3anA nahIM / pravacana ke samaya ghaMTA bajAnA nahIM / 47 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 jijJAsA -samAdhAna- praznottara dharmopadeza meM prayukta aura saMzodhita viSaya vastu kA upayukta abhiprAyajijJAsA- bhava saMsAra nivAra ke sthAna para gurU saMsAra nivAra kyoM par3hanA cAhiye? samAdhAna- tattva maMgala meM zrI mamala pAhur3a jI graMtha kI pahalI phUlanA deva dipti gAthA, tIsarI phUlanA gurU dipti gAthA aura pA~cavIM phUlanA dharma dipti gAthA kI pahalI- pahalI gAthAyeM haiN| tattva maMgala ina tInoM gAthAoM se milakara banA hai| dUsarI gAthA meM 'bhava saMsAra nivAra' ke sthAna para 'gurU saMsAra nivAra' yogya aura ucita hai kyoMki 'gurU hI saMsAra se pAra lagAne vAle haiN| aisA isa pada kA artha hai aura saMpAdita prati meM mUla pATha bhI yahI hai ata: 'gurU saMsAra nivAra' par3heM, yahI anurodha hai / tattva maMgala ke bAda hAtha jor3akara bolanA cAhiye - 'deva ko, gurU ko,dharma ko namaskAra ho|' jijJAsA- tIna AzIrvAda kyoM, kisako, kisake dvArA diye gaye? samAdhAna- AzIrvAda-zrI saMgha kA udaya-zrI gurU tAraNa svAmI jI ne jAti paMtha gar3ha tor3akara, jaga se mukha ko mor3akara, nija se nAtA jor3akara jo AdhyAtmika mahAkrAMti kI vaha advitIya thii| zrI tAraNa taraNa svAmI jI mahArAja dvArA udita jana cetanAoM ke jAgaraNa kA mahA pravAha tathAkathita dharma gurUoM-bhaTTArakoM aura paMDitoM ko rAsa nahIM AyA phalata: zrI gurU tAraNa svAmI jI ko jahara diyA gayA, anekoM upasarga hue, kintu unakI sAdhanA niraMtara vRddhiMgata hotI gaI aura siddha purUSa ke rUpa meM unakI prasiddhi huI / lAkhoM loga jur3ane lage taba eka nizcita vyavasthA banAne ke uddezya se unake lagabhaga 84 pramukha ziSyoM kI semarakher3I meM baiThaka huI aura zrI tAraNa taraNa zrAvakAcAra jI graMtha kI gAthA 199-200 ke AdhAra para tAraNa paMtha kI AcAra vyavasthA kA nirdhAraNa kiyA gayA ki "jo bhI vyakti sAta vyasanoM kA tyAga aura 18 kriyAoM kA pAlana karane kA saMkalpa karegA vaha tAraNa paMthI hogaa|" yaha nirNaya lene ke pazcAt ve sabhI ziSya semarakher3I ke nirjana vana kI guphA meM sAdhanArata zrI gurU tAraNa svAmI jI ke pAsa pahuMce aura liye gaye nirNaya kA vinamra nivedana kiyA tathA sabhI ne 7 vyasanoM kA tyAga kara 18 kriyAoM kA pAlana karane kA saMkalpa karake zrI gurU mahArAja se AzIrvAda pradAna karane kI prArthanA kI, usa samaya zrI gurU tAraNa svAmI jI ne sarvaprathama tAraNa paMthI hone vAle una bhavya AtmAoM ko yaha tIna AzIrvAda diye| pahalA AzIrvAda - samyagdarzana kA, dUsarA AzIrvAda - samyagjJAna kA aura tIsarA AzIrvAda samyakcAritra kI prApti ke liye diyaa| tIsare AzIrvAda kI aMtima paMkti meM kahA gayA hai "uvavannaM zrI saMghaM jayaM" arthAt "zrI saMgha utpanna ho gayA, jayavaMta ho|" isa prakAra zrI gurU mahArAja ne tIna AzIrvAda diye aura zrI saMgha kA udaya huaa| jijJAsA- 'yAMce suratarU deya sukha' dohA kyoM nahIM diyA gayA ? samAdhAna- 'yAMce saratarU deya sakha' dohA prAcIna pratiyoM meM nahIM hai isaliye nahIM diyA gayA aura prArambhika zurUvAta prAcIna pratiyoM ke anusAra yathAvat hai| Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 jijJAsA- 'dharmaca Atma dharma ca' zloka jor3ane kA kyA kAraNa hai? samAdhAna- dharmopadeza meM 'bhagavAna ne Atma dharma rUpa dharma kI prarvatanA kI ' aisA ullekha hai, isI bhAva ko dRr3ha karane ke liye 'dharmaM ca Atma dharmaM ca' zloka diyA gayA hai| jijJAsA- 'cintyaM nAzanaM jJAnaM' zloka kyoM nahIM hai? samAdhAna- 'cintyaM nAzanaM jJAnaM' zloka prAcIna pratiyoM meM nahIM hai| jijJAsA- paMca jJAna ko paMcama jJAna kyoM kiyA gayA hai? samAdhAna- paMcajJAna viveka saMpUrNa Adi vAkya meM 'paMcamajJAna dhartAra' purAnI pratiyoM se liyA gayA hai jisakA artha hai paMcama jJAna ko dhAraNa karane vaale| paMca jJAna kA artha hai pA~ca jJAna, to pA~ca jJAna eka sAtha kisI bhI jIva ko nahIM hote| eka sAtha eka jIva ko cAra jJAna taka ho sakate haiM, kevalajJAna eka hI hotA hai| jijJAsA- 'sammatta salila pavaho' se samyaktva kI mahimA ko kyoM jor3A hai? samAdhAna- so kaisI hai samyaktva kI mahimA ? isake sAtha 'sammatta salila pavaho' prasaMga ke anurUpa hai| jijJAsA- "sammatta salila pavaho' gAthA meM kyA kiyA hai ? samAdhAna- 'sammatta salila pavaho' aSTa pAhur3a graMtha meM darzana pAhur3a kI sAtavIM gAthA hai, jo graMtha ke AdhAra para zuddha kI gaI hai| jijJAsA- atIta kI caubIsI ke aMtima tIrthaMkara kauna the? samAdhAna- gatotsarpiNI Adi pairAgrApha meM aMtima tIrthaMkara ke zrI sampatanAtha,sanmati, sampatinAtha, zAMtinAtha Adi nAma par3he jAte haiM, jo upayukta nahIM haiN| trikAla kI caubIsI kI mAhitI ke anusAra aMtima tIrthaMkara zrI anantavIrya jI the yaha nAma ucita hai jo likha diyA gayA hai| jijJAsA- siddhArtha vana aura candrakAMta maNi kI zilA kyA hai? samAdhAna- AdinAtha bhagavAna ke dIkSA prasaMga ke samaya" indra Ayakara vimalA nAmaka pAlakI meM baiThAya utsava sahita AkAza mArga se kailAza parvata para le gye| tahA~ pAMDuka zilA Upara" aisA vAkya par3hA jAtA hai| vastutaH kailAza parvata se AdinAtha bhagavAna mokSa gaye haiM, unakI dIkSA kailAza parvata para nahIM huI aura kailAza parvata se pAMDuka zilA kA koI saMbaMdha nahIM hai kyoMki pAMDuka zilA sumeru parvata para hI hotI hai| sabhI tIrthaMkaroM kA janma kalyANaka vahIM hotA hai| jaisA maMdira vidhi meM bhagavAna mahAvIra svAmI ke janma ke samaya kA prasaMga hai - " pAMDuka zilA para le jAyakara prabhu kA janma kalyANaka kiyaa"|phir AdinAtha bhagavAna kI dIkSA ke samaya vana aura zilA kauna sIthI yaha jijJAsA honA svAbhAvika hai| isa saMdarbha meM caubIsa tIrthaMkara mahApurANa meM pRSTha 47-48 para likhA hai - " ayodhyA se thor3I dUra siddhArtha nAmaka vana meM Akara eka pavitra zilA para vairAgInAtha virAje / candrakAMta maNi kI vaha zilA aisI zobhAyamAna ho rahI thI......."| isa prakAra AdinAtha bhagavAna ne siddhArtha vana meM candrakAMta maNi kI zilA para virAjamAna hokara dIkSA dhAraNa kii| zrI jainendra siddhAMta koSa bhAga-2, pRSTha 383 para aura zrIyativRSabhAcArya kRta tiloya paNNatti meM bhI yahI varNana hai| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA- 'namUM aSTAMga nama ikavIsA' kyoM kiyA gayA hai ? samAdhAna- 'namiyo aSTAMga siddha ikavIsA' caubIsI kI isa paMkti meM 21 veM tIrthaMkara naminAtha kA ullekha hI nahIM hai ; isaliye isake sthAna para 'namUM aSTAMga nami ikavIsA' prAcIna pratiyoM ke AdhAra para zuddha kiyA gayA hai| jijJAsA jagadIza zabda ke sthAna para jagazIza kyoM kiyA gayA hai ? - 50 samAdhAna- 'jagadIza' ke sthAna para 'jaga zIza' hastalikhita pratiyoM ke AdhAra para kiyA gayA hai, jisakA artha hai ki ''loka ke agrabhAga para vAsa karane vAle siddhoM kI vaMdanA karatA hU~ / " jijJAsA vidyamAna bIsI meM kyA parivartana kiyA gayA hai ? samAdhAna- zabdoM kI galtiyoM ko jaise- juga ko yuga, sujAti ko saMjAta, ananta vIra ko anantavIrya, sUraprabhu ko sUriprabha karake sahI kiyA hai| jijJAsA- 'ye jJAna dAnaM' zloka kyA pahale zuddha nahIM thA ? samAdhAna- 'ye jJAna dAnaM kurute munInAM' zloka pahale azuddha vAMcana kiyA jAtA thA, isa zloka ko zuddha aura arthAnugAmI kiyA gayA hai| zloka aura artha yathAsthAna para dekheM / jijJAsA - bhagavAna mahAvIra svAmI ke janma sthAna kA sahI nAma kyA hai ? samAdhAna- bhagavAna mahAvIra svAmI ke janma sthAna kuMdanapura nagarI ke sthAna para zuddha sahI nAma kuNDalapura nagarI kiyA gayA hai / jijJAsA- devAMgalI pUjA meM kyA saMzodhana kiyA hai ? samAdhAna- devAMgalI pUjA meM vyAkaraNa ke anurUpa AMzika saMzodhana zuddhikaraNa kiyA gayA hai jaisearihaMtA, siddhA, loguttamA, loguttamo arihaMte, siddhe, dhammaM Adi / jijJAsA - zAstra pUjA meM kyA saMzodhana huA hai ? samAdhAna- zAstra pUjA gAthA meM svarga mokSa saMgama karaNaM ke sthAna para 'sagga mokkha saMgama karaNam' kiyA gayA hai, jo bhASA zuddhi ke anurUpa hai| zAstra pUjA kI dUsarI gAthA meM prAcIna pratiyoM meM 'laDDhiya' ke sthAna para 'siddhaM' zabda AyA hai aura isa zabda kA bhAva tathA artha donoM hI spaSTa haiM, ata: 'laDDhiya' ke sthAna para 'siddhaM' kiyA gayA hai| jijJAsA- guNa pATha pUjA meM kahA~-kahA~ aura kisa kAraNa se saMzodhana kiye gaye haiM ? - daMsaNa aura caritaM ko caraNaM bhASAnugAmI samAdhAna- guNa pATha pUjA ke pahale zloka meM-dharmaM ko dhammaM, darsana ko bhAva ke anurUpa kiyA hai| guNa pATha pUjA ke pA~caveM zloka meM par3hA jAtA hai- 'anaMta vIrya anaMtarAyena' yaha ucita nahIM hai kyoMki ukta zloka meM siddha bhagavAna ke 8 guNa kina karmoM ke abhAva se pragaTa hote haiM yaha prasaMga hai isaliye 'ananta vIrya antarAyena' prAsaMgika hai, jisakA artha hai anantavIrya nAmaka guNa antarAya karma ke abhAva se pragaTa hotA hai| guNa pATha pUjA ke sAtaveM zloka meM 'e ArAha aSTa guNa' ke sthAna para 'e Airiya aSTa guNa' zuddha hai| jisakA bhAva hai- aho ! AcArya ATha guNoM kA pAlana karate haiM, isameM Age 36 guNoM kA ullekha hai| isI zloka meM 'avvA' kI jagaha 'appA' zabda hai jo zuddha hai| 'hoya diDha appA' kA artha hai-AtmA meM dRr3ha hote haiM / ' Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jijJAsA- 'sugurU nidAna' ke sthAna para 'suguNa nidhAna' karane kA kyA kAraNa hai ? samAdhAna- cauthe kAla ke anta .... maMgala kI yaha paMkti 'bhagavAna sugurU nidAna munivara' artha pUrNa nahIM hai; ataH bhagavAna suguNa nidhAna munivara kiyA gayA hai, jisakA saTIka artha maMgala meM dekheN| jijJAsA - maMdira vidhi ke vizeSa ullekhanIya bindu kauna-kauna se haiM ? samAdhAna- 'samavazaraNa causaMgha' vAle vibhAga kI aMtima paMkti agama nigama praveza pahuMce' ke sthAna para 'agama gama praveza pahu~ce' upayukta hai| artha yathAsthAna dekheN| vizeSa yaha ki maMgala meM bhagavAna mahAvIra svAmI kA vipulAcala parvata para samavazaraNa laganA, rAjA zreNika kA samavazaraNa meM jAnA, ratha se utara payAde bhaye..., samavazaraNa meM rAjA zreNika aneka prazna pUchate bhaye, bhagavAna mahAvIra svAmI dvArA rAjA zreNika ko akatA prasAda aura guru kI mahimA, isa saMpUrNa prasaMga ko kramika svarUpa diyA gayA hai| yaha saMpUrNa prasaMga pahale Age pIche par3hane kA krama rahA hai jo isa saMpAdana meM vyavasthita kara diyA gayA hai| 'zreNIya kathya nAyaka zloka meM aneka sthAnoM para 'taM tuTTho, naM tuTTho 'milatA hai kintu isakA sahI pATha hai- 'saMtuTTho' jisakA artha hai- saMtuSTa, pUrA artha dharmopadeza meM dekheM / prAraMbha meM dharmopadeza pUjya AryikA kamala zrI mAtA jI ke mArgadarzana meM AryikA jJAna zrI aura zrI ruiyA ramana jI dvArA likhA gayA hai, prAcIna pratiyoM meM pramANa upalabdha haiM, ata: artha meM ise spaSTa kiyA gayA hai| dharmopadeza meM pahale hama bhrama sahita par3hate rahe 'ATha pahara kI 32 ghar3I, yA ATha pahara kI 64 ghar3I aura jaba bhrAMti apanI carama sImA para pahuMcI to saMkhyA par3hanA hI chor3a diyA aura pustakoM meM chapane lagA 'ATha pahara kI ghar3I meM kintu gaNita se pramANita hai ki ATha pahara meM 60 ghar3I hI hotI haiM, dekhiye ghar3I vAlA prasaMga / stavana kA upayukta krama kyA hai ? jijJAsA- 'nAma leta pAtaka kareM 51 - samAdhAna- 'nAma leta pAtaka kaTeM' stavana vibhinna sthAnoM para alaga-alaga krama se par3hA jAtA hai; kintu isa kRti meM jo krama diyA hai vaha bahuta hI upayukta aura prAsaMgika hai ata: yahI krama ucita hai, kyoMki nAma leta pAtaka kareM aura guNa anaMtamaya ina do dohoM meM sacce deva kA stavana hai / pazcAt agama hatI......., vighana vinAzana aura kaThina kAla ina tIna dohoM meM sacce gurU kA stavana hai| paramparA yaha dharma....... aura dhanya dhanya jina dharma......... ina do dohoM meM sacce dharma kA stavana hai aura aMta meM dhanya dhanya gurU tAra jI....... aura jo kadApi gurU tAra ko ina do dohoM meM ina sacce deva gurU dharma kA saccA svarUpa batAne vAle zrI guru tAraNa taraNa svAmI jI mahArAja kI bhakti aura bahumAna hai, isa prakAra yaha krama ucita aura prAsaMgika hai| jijJAsA - zAstra jI ko nAma kahA darzAvata haiM isakA kyA artha hai ? samAdhAna- "aba zrI zAstra jI ko nAma kahA darzAvata haiM" isa vAkya meM 'kahA' kA artha kahane ke abhiprAya meM nahIM samajhanA caahiye| jaise-yaha par3hate haiM ki, 'aba zAstra jI kA nAma kahA, so darzAvata haiN'| yaha azuddha vAMcana ucita nahIM hai| yahA~ artha hai ki zAstra kA nAma (svarUpa) kyA darzAte haiM isaliye aba zrI zAstra jI ko nAma kahA darzAvata haiM, aisA uccAraNa karake asthApa kiye hue graMthoM kA hAtha jor3akara bhakti pUrvaka ullekha karanA caahiye| ------. ------- Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 jijJAsA- pA~ca matoM meM vicAra mata AcAra mata.........isa krama kA saTIka pramANa kyA hai? samAdhAna- AcArya zrI jina tAraNa svAmI jI ne pA~ca matoM meM caudaha graMthoM kI racanA kii| inameM vicAra mata meM-sAdhya, AcAra mata meM-sAdhana, sAramata meM-sAdhanA, mamala mata meM-samhAla aura kevalamata meM siddhi isa prakAra kramaza: kathana kiyA hai| ata: vicAra mata, AcAra mata, sAramata Adi yahI krama yukti saMgata baiThatA hai| siMgor3I se prApta ThikAnesAra meM inakA varNana isa prakAra hai- pA~ca mata vidi-vicAramati, AcAra mati, sAra mati, mamala mati, kevalamati / san 1984 meM gaMjabAsaudA meM Ayojita vidvat zivira meM bhI vicAra mata, AcAra mata, sAramata Adi isI krama se sarvasammati se nirNaya liyA gayA thaa| ata: vicAra mata, AcAramata, sAramata, mamalamata, kevalamata isI krama se ullekha kiyA gayA hai, aisA hI sabako par3hanA caahiye| jijJAsA- AcArya dAtA, sahAI dAtA Adi zabda kyoM diye gaye haiM? samAdhAna- 'AcArya dAtA, sahAI dAtA, pyAro dAtA' yaha gurU kI mahimA aura bahumAna ko pragaTa karane vAle zabda haiM ata: paramparA kI prAcInatA ko banAye rakhane ke liye abalabalI ke bAda ukta zabda samUha diye gaye haiN| jijJAsA- saMsAre taraNa ke sthAna para ucita aura zuddha kyA hai ? samAdhAna- aMtima pramANa gAthAoM meM 'saMsagga kamma khivaNaM' gAthA meM 'saMsAre taraNa mukti gamanaM ca' sthAna para mUla pATha ke anusAra 'saMsAraM tiranti mukti gamanaM ca' kiyA gayA hai, jo ucita hai| jijJAsA- 'guNa vaya tava sama paDimA dANaM' yaha gAthA sabase aMta meM kyoM par3hanA cAhiye? samAdhAna- aMtima pramANa gAthAoM meM aneka sthAnoM para saMsagga kamma khivaNaM pahale aura guNa vaya tava sama gAthA bAda meM par3hI jAtI hai aura kucha sthAnoM para guNa vaya pahale aura saMsagga kamma khivaNaM bAda meM par3hane kA krama cala rahA hai ; kintu pramANa ke AdhAra para vicAra kareM to saMsagga kamma khivaNaM pahale aura guNa vaya tava sama gAthA sabase aMta meM par3hane kI prAsaMgikatA siddha hotI hai| vaha isa prakAra hai ki prAraMbha se ina pramANa gAthAoM meM arihaMta paramAtmA, jinabimba, jinapratimA Adi kA svarUpa batAyA gayA hai, vaha saba vyavahAra naya se hai aura inhIM gAthAoM ke tatkAla bAda saMsagga kamma khivaNaM gAthA AtI hai, jisakA bhAva hai arihaMta Adi parameSThImayI nija zuddhAtmA hai, nizcaya se aise svabhAva kA saMsarga karane se karma kSaya hote haiM,saMsAra se tirate haiM aura mukti kI prApti hotI hai| saMsAra se chUTanA, mukta honA yaha lakSya hai, isakI prApti ke liye 53 kriyAoM kA AcaraNa pAlana karanA Avazyaka hai arthAt samyagdarzana jJAna pUrvaka uttama pAtra vItarAgI sAdhu 19 kriyA (12 tapa,7 zIla) pAlate haiN| madhyama pAtra dezavratI zrAvaka 16 kriyA (11 pratimA, 5 aNuvrata) kA pAlana karate haiM aura jaghanya pAtra tattva zraddhAnI avirata samyakdRSTi zrAvaka 18 kriyAoM (8 mUlaguNa, 4 dAna, 3 ratnatraya, samatAbhAva, pAnI chAnakara pInA, rAtri bhojana tyAga) kA pAlana karate haiM, isa prakAra mukti kI prApti kA nizcaya-vyavahAra se samanvita, prAyogika mArga hai| isI kAraNa guNa vaya tava sama gAthA sabase aMta meM par3hI jAtI hai| kyoMki yahI caryA hai jo zrAvaka se sAdhu, sAdhu se arihaMta aura arihaMta se siddha pada prApta karAtI hai ata: guNa vaya tava sama gAthA sabase anta meM hI par3hanA caahiye| Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi sAvadhAna ! uccAraNa karate hue sabhI zrAvakajana khar3e hokara zrI adhyAtmavANI jI ko vinayapUrvaka uccAsana para virAjamAna karake hAtha jor3akara vinaya saMbaMdhI yaha dohA par3heM jinavANI ke jJAna se, sUjhe lokAloka / so vANI mastaka dharUM, sadA deta pada dhoka || (pazcAt "jaya namo'stu" kahakara tattva maMgala prAraMbha kareM) tattva maMgala deva ko namaskAra tattvaM ca nanda Ananda mau, ceyanananda sahAu / parama tattva pada viMda pau, namiyo siddha subhAu || guru ko namaskAra guru uvaesiu gupita rui, gupita nyAna sahakAra | tArana tarana samartha muni, guru saMsAra nivAra || dharma ko namaskAra dhammu ju uttau jinavaraha, artha tiarthaha jou / bhaya vinAsu bhavu ju munahu, mamala nyAna paralou / (deva ko, guru ko, dharma ko namaskAra ho) : dohA : OMkAra se saba bhaye, DAra patra phala phUla | prathama tAhi ko vaMdiye, yahI sabana ko mUla || : zloka: OMkAraM vindu saMyuktaM, nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva, OMkArAya namo namaH / / : caupAI : OMkAra saba akSara sArA,paMca parameSThI tIrtha apArA / OMkAra dhyAve trailokA, brahmA viSNu mahesura lokA || OMkAra dhvani agama apArA, bAvana akSara garbhita sArA / cAroM veda zakti hai jAkI, tAkI mahimA jagata prakAzI // OMkAra ghaTa ghaTa paravesA, dhyAvata brahmA viSNu mahezA / namaskAra tAko nita kIje, nirmala hoya parama rasa pIje || Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAraMbha kaise kareM? tattva maMgala, maMgala svarUpa hai| isake smaraNa karane se maMgala hotA hai|"jy namo'stu" kahakara tattva maMgala prAraMbha karanA cAhiye / jaya namo'stu kA artha hai- jaya ho, namaskAra ho / yaha apane iSTa ke prati bahumAna kA sUcaka hai| tattva maMgala kA artha - - deva vaMdanA zuddhAtma tattva nanda AnandamayI cidAnanda svabhAvI hai, yahI paramatattva nirvikalpatA yukta vinda pada hai jise svAnubhava meM prApta karate hue siddha svabhAva ko namaskAra karatA hU~ / 54 - guruvaMdanA sacce gurU gupta ruci arthAt Atma zraddhAna, svAnubhUti kA upadeza dete haiM aura gupta jJAna AtmajJAna se sahakAra karAte haiN| aise svayaM tarane aura dUsaroM ko tArane meM samartha vItarAgI muni sadgurU hI saMsAra se pAra lagAne vAle haiN| - dharma kI mahimA - dharma vaha hai jo jinavarendra arthAt tIrthaMkara bhagavaMtoM ne kahA hai| kyA kahA hai? apane prayojanIya ratnatrayamayI svabhAva ko saMjoo yahI dharma hai| jo bhavya jIva ratnatraya svarUpa kA manana karate haiM unake bhaya vinasa jAte haiM aura paraloka arthAt AgAmI kAla meM unheM mamala jJAna, pUrNa jJAna arthAt kevalajJAna kI prApti hotI hai| OMkAra se...... dohA kA artha - 'OMkAra' sabake mUla meM hai arthAt jar3a (AdhAra) hai, isI se DAliyAM, patte, phala, phUla saba pragaTa hote haiM isaliye maiM sarvaprathama OMkAra kI vaMdanA karatA hU~ / - OMkAra bindu ..... zlokArtha - yogIjana vindu saMyukta OMkAra kA nitya dhyAna karate haiN| yaha OMkAra sarva icchAoM kI pUrti karane vAlA aura mokSa bhI dene vAlA hai, aise OMkAra ke liye bAraMbAra namaskAra hai / caupAI kA artha - OMkAra samasta akSaroM kA sAra hai, yahI paMca parameSThImayI apAra tIrtha svarUpa hai| tInoM lokoM ke samasta jIva OMkAra kA dhyAna karate haiM tathA isa loka meM brahmA viSNu maheza bhI OMkAra ko dhyAte haiN| OMkAra dhvani arihaMta bhagavAna kI nirakSarI divya vANI agama aura apAra hai| jisakA sAra bAvana akSaroM meM garbhita hai / cAroM veda arthAt cAroM anuyoga isI kI zakti haiM jisakI mahimA jagata meM prakAzamAna ho rahI hai| OMkAra svarUpI zuddhAtmA jo ghaTa ghaTa meM nivAsa kara rahI hai| aise zuddhAtmA kA brahmA viSNu maheza bhI dhyAna karate haiN| aise OMkAra svarUpa zuddhAtmA va OMkAramayI divya vANI ko hamezA namaskAra karate hue nirmala hokara amRta rasa kA pAna kro| Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : zloka : deva devaM namaskRtaM lokAloka prakAsakaM / trilokaM bhuvanArthaM joti, uvaMkAraM ca vindate // ajJAna timirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / cakSurunmIlitaM yena tasmai zrI gurave namaH // zrI parama gurave namaH, paramparAcAryebhyo namaH // // vinatI phUlanA // bhane viramu tArana tarana jina uvane vinatI eka sunIjai / tumha anmoya bhavya jiya uvane, tinha uvaesu kahIjai // hAM jU tarana jina vinatI eka sunIjai // 1 // nanda anandaha cidAnanda jinu kammu uvaMnu vilIjai / hAM jU tArana jina vinatI eka sunIjai || // AcarI // 2 // , cau gai bhamata duSa bhau bhArI, suSa na kahaIM pAyau / aise kAla tArana jina utane mukti paMthu darasAyI // // hAM jU // 3 // kAlu paMcamI capala anisTa hai, isTi disTi nahu upajai / nyAna balena isTa saMjoe, bhaya Sipaniku kammu vilIjai // // hAM jU // 4 // * saMsaya sarani naMta bhau bhArI, bhayahaM disTi bhau bhaya vinAsu taM bhavya uvaMnaU kammu uvannu bhamIje / vilIjai // vajU narAca saMharana jaM sahiu, bhau vinAsu taM sarIra audArika sahiyo, bhaya Sipiya tarana // hAM jU // 5 // uttaM / saMpattaM // davva kammu Avarana Upajai, salya saMka bhaya nyAna Avarnu nyAna taM viliyau, bhaya Sipiya siddhi // hAM jU // 6 // supaesaM / supaesa // / / hAM jU // 7 // caSya acaSyaha jaM bhau upajai, guhijaha bhau ju anaMtu / tArana tarana sahAvaha jiniyo, nyAna disTi vilayaMtu // // hAM jU // 8 // 55 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 zloka kA arthajo paramAtmA OMkAra svarUpa kA anubhava karate haiM, loka aura aloka ke prakAzaka haiN| tIna loka rUpI bhuvana ko prakAzita karane meM jo jyoti svarUpa haiM, aise devoM ke deva ko namaskAra karatA huuN| ajJAnarUpI timira se aMdhe jIvoM ke cakSuoM (netroM) ko jo jJAnAMjana rUpazalAkA ke dvArA khola dete haiM isaliye aise zrI gurU ko namaskAra hai| zrI parama gurU arthAt kevalajJAnI tIrthaMkara bhagavaMtoM ke liye namaskAra hai aura unakI paramparA meM jo vItarAgI AcArya bhagavaMta hue haiM una sabake liye namaskAra hai| vinatI phUlanA kA arthazrI virau brahmacArI kahate haiM ki jina tAraNa taraNa (pUjya gurU mahArAja) ApakA udaya huA hai, dhanya avasara hai| merI eka prArthanA suniye- ApakI kRpA se yaha bhavya jIva jAga rahe haiM inake kalyANArtha upadeza dene kI kRpA kiijiye||1|| hA~ jU (atyaMta vinaya sUcaka saMbodhana) gurUdeva tAraNa jina ! merI vinatI para dhyAna diijiye| nanda Ananda cidAnanda maya jina svarUpa kA upadeza pradAna kIjiye jisase karmoM kA utpanna honA hI vilA jaaye||2|| virau brahmacArI kI bhakti bhAvanAcAroM gatiyoM meM bhramaNa karate hue apAra du:kha huA, kahIM bhI sukha prApta nahIM kiyA kintu aise paMcama kAla meM jina tAraNa gurU mahArAja kA udaya huA hai, jinhoMne mukti kA mArga pragaTa kiyA hai yathArtha mokSa mArga darasAyA hai||3|| bra. virau ne nivedana kiyA ki "he gurUdeva ! yaha du:khamaya viSamapaMcama kAla caMcala, aniSTakArI mahA bhayakaMra hai, isameM hameM apane iSTa kI dRSTi utpanna nahIM hotI? gurUdeva ne kahA - jJAna ke bala se apane iSTa ko saMjoo, isase bhaya kSaya ho jAyeMge aura karma vilA jaayeNge||4|| virau ne kahA-saMzaya (bhrama) ke vaza meM hokara anaMta saMsAra meM paribhramaNa kiyA aura apAra bhaya hue tathA bhayabhItapane kI dRSTi ke kAraNa saMsAra meM paribhramaNa kiyA? guru mahArAja ne kahA - he bhavya ! svAnubhava utpanna karo, sabhI bhaya vinasa jAyeMge aura karmoM kA utpanna honA bhI vilA jAyegA // 5 // virau kI jijJAsA - yaha jJAnAvaraNAdi dravya karmoM ke AvaraNa utpanna ho rahe haiN| inake kAraNa hama zalya, zaMkA aura bhaya meM saMyukta ho jAte haiM ? samAdhAna - apane jJAna svabhAva meM lIna ho jAo, sabhI jJAnAvaraNAdi karma vilA jAyeMge,bhaya kSaya ho jAyeMge aura siddhi kI saMpatti prApta hogii||6|| virau kI jijJAsA- vajra vRSabhanArAca saMhanana sahita yadi jIva ho, utkRSTa saMhanana prApta ho to mokSa ke upAya svarUpa sAdhanA tapazcaraNa ho, bhayoM kA vinAza ho aura AtmA zuddha pradezI siddha pada ko prApta kare so aisA utkRSTa saMhanana isa kAla meM nahIM hai? samAdhAna - isa paMcama kAla meM asaMprAptAsRpATikA sahanana prApta huA hai, audArika zarIra hai, apane upayoga ko svabhAva meM lagAo isase bhaya kSaya ho jAyeMge aura tuma dekho ki svabhAva se AtmA abhI zuddha pradezI siddha svarUpI hai||7|| virau kI jijJAsA- jo cakSu acakSu darzana haiM, inase saMsAra kI utpatti ho rahI hai aura ananta gupta bhaya lage hue hai, aise meM kyA kareM? samAdhAna-apane tAraNa taraNa svabhAva ko jAna lo, jIta lo, pragaTa kara lo, jJAna svabhAva kI dRSTi se bhava aura bhaya vilA jaayeNge||8|| Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , tArana tarana sahAvaha viliyo salya saMka vilayaMtu / nyAna vinyAnaha mamala saruve, bhaya pipanika mukti pahuMtu // // hAMjU // 9 // (noTa:- phUlanA kI aMtima gAthA chor3akara par3heM jise acarI sahita AzIrvAda ke pahale vAMcana kreN|) yA prakAra ArAdhya ArAdhya anaMte jIva siddha siddhAlaya ko prApta hue| Adi meM zrI AdinAtha deva jI bhaye, anta meM zrI mahAvIra deva jI bhaye bAIsa tIrthaMkara madhyAnugAmI hue| zrI caubIsI jI ko nAma lIje to puNya kI prApti hoya hai| vartamAna caubIsI zrI RSabha ajita sambhava abhinandana, sumati padmaprabhu chaThe jinezvara / saptama tIrthaMkara bhaye haiM supArasa, candraprabha AThama haiM nivArasa || puSpadaMta zItala zreyAMsa, vAsupUjya arU vimala anaMta / dharmanAtha vaMdata avinIzvara, solaha kAraNa zAMti jinezvara / kunthu araha malli munisuvrata vIsA, namUM aSTAMga nama ikavIsA / neminAtha sAhasi giri nemi, sahanasIla bAIsa parISaha // pArasanAtha tIrthaMkara teIsa, tIrthakara teIsa varddhamAna jinavara caubIsa I cAra jinendra cahu~ dizi gaye bIsa sammedazikhara para gaye // AdinAtha kailAzahiM gaye, vAsupUjya campApura gaye / neminAtha svAmI giranAra, pAvApurI vIra jinarAja do dhavalA do zyAmalA vIra, do jinavara Arakta zarIra / hare varaNa do hI kulavanta, hemavaraNa solA ikavaMta // caubIsa tIrthakara mokSa gaye, daza kor3Akor3I kAla vila bhaye / bhaye siddha arU hoMya anaMta, je vandI caubIsa jinendra // vandI tIrthaMkara caubIsa vandoM siddha baseM jaga zIza / vandI AcAraja uvajhAya || vandI sAdhu guruna ke pAMya // , 57 dohA : : deva dharama gurU ko namo namo siddha ziva kSetra / videha kSetra meM jina namo, jinake nAma vizeSa // videha kSetra ke bIsa tIrthaMkara sImandhara svAmI jina namoM, mana vaca kAya hiye meM dharoM / yugamandhara svAmI yuga pAya, nAma leta pAtaka kSaya jAya // bAhu subAhu svAmI dhara dhIra, zrI saMjAta svAmI mahAvIra | svayaM prabha svAmI jI ko dhyAna, RSabhAnana jI kaheM bakhAna // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 apane tAraNa taraNa svabhAva meM vilaya arthAt lIna ho jAo, DUba jAo, isase sabhI zalya zaMkAyeM vilA jaayeNgii| jJAna vijJAna pUrvaka mamala svarUpa meM lIna raho to sabhI bhaya kSaya ho jAyeMge aura tuma mukti ko prApta kroge||9|| vartamAna caubIsI kA arthazrI RSabhanAtha, ajitanAtha, saMbhavanAtha, abhinaMdananAtha, sumatinAtha, chaTaveM tIrthaMkara padmaprabha bhagavAna haiN| sAtaveM tIrthaMkara supArzvanAtha haiM, AThaveM candraprabha saMsAra se pAra lagAne vAle haiN| puSpadaMta,zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vAsupUjya aura vimalanAtha, anaMtanAtha,dharmanAtha pRthvI pati haiN| solahaveM zAMtinAtha jinezvara kI maiM vandanA karatA huuN| kunthunAtha, arahanAtha, mallinAtha, bIsaveM munisuvrata nAtha haiM, ikkIsaveM naminAtha bhagavAna ko sASTAMga namaskAra hai| neminAtha bhagavAna ne aisA puruSArtha kiyA ki giranAra parvata ke zikhara para cale gaye aura bAIsa parISaha ke vijetA hue| teIsaveM tIrthaMkara pArzvanAtha aura caubIsaveM jinendra bhagavAna varddhamAna mahAvIra haiN| ina caubIsa tIrthaMkaroM meM se cAra tIrthaMkara alaga-alaga cAra dizAoM se mokSa gaye, zeSa bIsa tIrthaMkara zrI sammeda zikharajI se mokSa pdhaare| AdinAtha bhagavAna kailAzaparvata se, vAsupUjya bhagavAnacaMpApura se, neminAtha bhagavAna giranAra se aura mahAvIra jinarAja pAvApurI se mukti ko prApta hue| ina tIrthaMkaroM meM do tIrthaMkaroM- candraprabha aura puSpadaMta ke zarIra kA varNadhavala (sapheda) thaa| do tIrthaMkaroM- supArzvanAtha aura pArzvanAtha ke zarIra kA varNa harita (harA) thaa| do tIrthaMkaroM padmaprabha aura vAsupUjya ke zarIra kA varNa rakta (lAla) thaa| do tIrthaMkaroM- muni suvratanAtha aura neminAtha ke zarIra kA nIla varNa (zyAmala) raMga kA thaa|shess solaha tIrthaMkaroM ke zarIra kA varNa svarNa kI taraha pIle raMga kA thaa| avasarpiNI ke daza kor3Akor3I sAgara pramANa kAla meM caubIsa tIrthaMkara hue haiM jo nirvANa ko prApta ho gae haiN| ananta siddha ho cuke haiM, ananta siddha Age hoveMge, maiM caubIsoM hI jinendra paramAtmAoM kI vaMdanA karatA huuN| caubIsa tIrthaMkara bhagavaMtoM kI vaMdanA karake una siddha bhagavaMtoM ko vaMdana karatA hU~ jo loka ke zikhara, agrabhAga meM vAsa kara rahe haiN| AcArya, upAdhyAya aura sAdhu jo sacce gurU haiM unake caraNa kamaloM kI vaMdanA karatA huuN| dohA kA arthasacce deva, gurU, dharma ko namaskAra karake zivakSetra arthAt mokSa sthAna meM virAjamAna siddha bhagavaMtoM ko namana karatA hU~, videha kSetra meM sadA sarvadA virAjamAna bIsa tIrthaMkara jinendra bhagavaMtoM ko namaskAra hai, jinake nAma vizeSa isa prakAra haiM videha kSetra bIsa tIrthakara stavana kA arthamana, vacana, kAya kI ekatA hRdaya meM dhAraNa karake zrI jinendra sImaMdhara svAmI ko namaskAra karatA hU~, yugamaMdhara svAmI ke caraNa yugala kI vandanA karatA hU~, jinake nAma smaraNa karane se pApa kSaya ho jAte haiN| bAhu subAhu svAmI svabhAva meM lInatA rUpa parama dhairya dhAraNa karane vAle haiN| zrI saMjAta svAmI nija svabhAva meM lIna hone se mahAvIra haiN| svayaM prabha svAmI jI kA dhyAna mahAna hai, RSabhAnanajI kA guNAnuvAda mahimA pUrvaka kaha rahe haiN| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 anantavIrya sUriprabha soya, vizAlakIrti jaga kIrata hoya / vajadhara svAmI candradhara nema, candrabAhu kahiye jina baina / bhujaMgama Izvara jaga ke Iza, nemIzvara jU kI vinaya karIza / vIryasena vIraja balavAna, mahAbhadra jI kahiye jAna || devayaza svAmI zrI parameza, ajita vIrya sampUrNa nareza / vidyamAna bIsI par3ho citalAya, bAr3he dharma pApa kSaya jAya / / bAde dharma pApa kSaya jAya, aise caubIsa tIrthaMkara jinhoMne ATha karma, ATha mada, aThAraha doSoM ko naSTa kara nirvANa pada prApta kiyA,aise jinendra deva tinako bArambAra namaskAra ho, aise bIsa tIrthaMkara videha kSetra meM sadA sarvadA virAjamAna tinako namaskAra kIje to puNya kI prApti hoya / vinaya - baiThaka aba kahA darzAvata haiM AcArya "zAstra sUtra siddhAMta nAma artha jI" zAstra nAma kAhe soM kahiye-jinameM sacce deva, sacce gurU aura sacce dharma kI mahimA cale-so kaise haiM sacce deva, gurU, dharma aura zAstra? sA~co deva soI jAmeM doSa ko na leza koI / sA~co gurU vahI jAke ura kachu kI na cAha hai // sahI dharma vahI jahA~ karuNA pradhAna kahI / sahI grantha vahI jahA~ Adi aMta eka so nirvAha hai // yahI jaga ratana cAra jJAna hI meM parakha yAra | sA~ce leha jhUThe DAra narabhava ko lAha hai // manuSya viveka binA pazu ke samAna ginA / yAteM yaha bAta ThIka pAraNI salAha hai // aise zAzvate deva, gurU, dharma kI mahimA sahita, jAmeM AcAra, vicAra, kriyAoM kA pratipAdana hoya, jJAna kI utpatti, karmoM kI khipati, jIva kI mukti, darzana, jJAna, caritra, kalana, carana, ramana, uvana dRDha, jJAna dRr3ha, mukti dRr3ha, aisI trika svabhAva rUpa vArtA cale, arU samuccaya varNana jAmeM hoya, tAko nAma zAstra jI kahiye aura jAmeM tAr3ana mArana hai, vadha baMdhana aura vidAraNa hai, yA prakAra kuvArtA rUpa kathana cale tAko nAma kuzAstra kahiye / sAMce zAstra to unheM hI kahiye hai - jAke sune se jIva ko bodha bIja kI utpatti hoya tathA Atma svarUpa ko zraddhAna aura samyaktva ko lAbha hoya hai| ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // aba sUtra nAma kAhe soM kahiye - jAmeM saMkSepa meM hI bahuta sArabhUta kathana hoya, jAke sune se jIva ke mana, vacana, kAya eka rUpa ho jAyeM, nahIM to mana kahU~ ko cale, vacana kachU kahe, kAyA jAkI sthira na hoya, tAko eka sUtra na hoya / dhanya haiM- dhanya haiM zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya jI mahArAja jinake mana, vacana, kAya, utpanna, hita,zAha, no, bhAva, dravya yaha nau sUtra sudhare tathA dasaveM AtmasUtra arthAt AtmajJAna kI prApti kara caudaha siddhAnta granthoM kI racanA karI ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // // zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja kI-jaya // Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 ananta vIrya, sUriprabha aura vizAla kIrti kI jaga meM kIrti ho rahI hai| vajradhara svAmI, candradhara (candrAnana) aura candrabAhu kA jinavANI meM kathana kiyA gayA hai| bhujaMgama aura Izvara jI jagata ke Izvara haiM, nemIzvara prabhu kI maiM vinaya karatA huuN| vIryasena vIrya bala se saMpanna haiM, mahAbhadra jI ko tIrthaMkara kahA gayA aisA jaano| zrI devayaza svAmI paramezvara haiM, ajitavIrya pUrNatva ko prApta manuSyoM ke Izvara haiN| videha kSetra meM bIsa tIrthaMkara sadA vidyamAna rahate haiM, aisI vidyamAna bIsI ko bhAva sahita citta kI ekAgratA pUrvaka par3ho isase dharma kI vRddhi hogI aura pApa kSaya ho jaayeNge| vinaya baiThaka kA arthavinaya pUrvaka baiThakara sat - asat, sacce - jhUThe, heya, jJeya, upAdeya kA vicAra karake nirNaya karanA, satya ko svIkAra karanA, asatya kA tyAga karanA, yahI vinaya baiThaka kA artha hai| jaise aba kyA darzAte haiM AcArya ? zAstra sUtra siddhAnta kA svarUpa aura artha darzAte haiN| sAMco deva soI......chaMda kA arthasacce deva vahI haiM, jinameM janma jarA Adi lezamAtra bhI koI doSa nahIM haiN| sacce gurU ve haiM jinake hRdaya meM sAMsArika koI bhI cAhanA nahIM hai| saccA dharma vaha hai jahAM karUNA dayA kI pradhAnatA kahI gaI hai| sacce zAstra ve haiM jinameM prAraMbha se aMta taka nirvirodha eka rUpa siddhAMta kA kathana hai| isa prakAra saMsAra meM yaha cAra hI ratna haiN| he mitra! apane jJAna meM inheM parakho aura sacce deva, gurU,zAstra, dharma kI zradhdA karo, mithyA deva, gurU, dharma Adi ko chor3a do isI meM manuSya janma kA lAbha hai aura yadi sacce-jhUThe kA manuSya ko viveka nahIM hai to vaha pazu ke samAna hai ; isaliye satya ko grahaNa karanA aura asat mithyA ko chor3anA yahI ucita bAta hai aura yahI pAraNI arthAt grahaNa karane, AcaraNa meM lAne yogya salAha hai| trika svabhAva aura zAstra kA svarUpatIna ke samUha ko trika kahate haiN| yahA~ chaha trika kA ullekha hai| sacce deva,gurU,dharma / AcAra, vicAra, kriyaa| jJAna kI utpatti, karmoM kI khipati,jIva kI mukti| darzana, jJAna, cAritra / kalana (dhyAna), carana (cAritra), ramana (svarUpa meM lInatA) / uvana dRr3ha (samyakzraddhAna meM dRr3hatA), jJAna dRr3ha (samyagjJAna meM dRr3hatA), mukti dRr3ha (samyakcAritra meM dRr3hatA) jisameM eka trika yA samuccaya varNana ho use zAstra kahate haiN| sUtra nAma....... kA artha - sUtra nAma kisako kahate haiM arthAt sUtra kA svarUpa kyA hai ? vistAra kI bAta ko jisake dvArA saMkSepa meM kaha diyA jAya use sUtra kahate haiN| jaise - tattvArtha zraddhAnaM smygdrshnm| nau sUtra sudhare - zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ke nau sUtra sudhare, ve isa prakAra haiM1.mana - mana ke vicAra pavitra ho gye| 2. vacana - vANI se komala hita mita priya vacana kA vyavahAra hone lagA, kaThora kaThina vacana bolanA chUTa gyaa| 3. kAya - zarIra saMyama, tapa, sAdhanAmaya ho gyaa| 4. utpanna - prayojana bhUta zuddhAtmAnUbhUti kI pragaTatA ko utpanna artha kahate haiM yahI samyagdarzana kahalAtA hai, jo utpanna ho gyaa| 5.hita-hitakAra artha arthAt samyagjJAna pragaTa ho gyaa| 6.zAha-paramAtma svarUpa meM lInatA rUpa sahakAra artha arthAt samyakcAritra utpanna ho gyaa| 7. no-no karma rUpapudgala vargaNAyeM sAdhanA ke prabhAva se vigasita pulakita ho giiN| 8. bhAva-bhAva karma kI dhArA vizudhda ho gii| 9. dravya - jJAnAvaraNAdi dravya karmo meM vizeSa upazama, kSayopazama aura yogyatAnurUpa kSaya kI sthitiyAM banIM; isa prakAra nau sUtra sudhre| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : gAthA : " sUtraM jaM jina uktaM taM zrutaM suddha bhAva saMkaliyaM / asUtra nahu picchadi, sUtraM sasahAva suddhamappANaM // aba siddhAnta nAma kAhe soM kahiye jAmeM pUrvApara virodha rahita siddhAnta rUpa carcA ho, sapta tatva, nava padArtha, chaha dravya, paMcAstikAya aise sattAIsa tatvoM kA yathArtha nirNaya kiyA hoya tathA Atmopalabdhi kI vArtA cale, tAko nAma siddhAnta grantha kahiye / 61 (jJAna samu.sAra gA. 564 ) ', Age prathamAnuyoga jAmeM 24 tIrthakara 12 cakravartI, 9 nArAyaNa, 9 pratinArAyaNa, 9 balabhadra, aise 63 zalAkA ke mahApuruSoM kI kathA kA varNana hoya tAko nAma prathamAnuyoga grantha kahiye / na jIva ko Adi hai na jIva ko aMta hai| cAra gati caurAsI lAkha yoniyoM meM bhramaNa karate anaMta kAla ho gayA parantu apane Adi anta kI khabara nahIM karI / Adi kaba jAniye jaba yaha jIva ni:zaMkitAdi guNa sahita samyaktva ko prApta ho aura aMta kaba jAniye, jaba mohanIya karma ko nAzakara teraha prakAra kA cAritra dhAraNa kare, bAIsa parISaha jItakara, paMca cela, caubIsa prakAra parigraha tyAga, aTThAIsa mUlaguNa dhAra, cAra ghAtiyA karmoM kI nirjarA kara, kevalajJAna prApta kara siddhasthAna ko prApta ho, AvAgamana kara rahita ho, taba aMta jAniye | dhanya hai una AcAryoM ko jinane Adi anta kI mahimA kahI / . yathA nAma tathA guNa, guNa zobhita nAma, nAma zobhita guNa / dhanya haiM ve bhagavAna jinake nAma bhI vandanIka haiM aura guNa bhI vandanIka haiM, jinake nAma liye artha arthAt ratnatraya kI prApti hoya / dohA : jayamAla vighana vinAse jAMya / nAma leta pAtaka kareM, tIna loka jina nAma kI guNa anaMtamaya paramapada, " mahimA varaNI na jAya // 1 // zrI jinavara bhagavAna / jJeya lakSa hai jJAna meM, acala mahA zivathAna // 2 // agama hatI gurU gama binA, gurUgama daI lakhAya / lakSa kosa kI gaila hai, pala meM pahu~ce jAMya // 3 // vidhana vinAzana bhaya harana bhayabhaMjana gurutAra / tinake nAma jo leta hI kaThina kAla vikarAla meM samyak bhAva udyota kara, paramparA yaha dharma hai, tAkI naya vANI kathita dhanya dhanya jinadharma ko tAko paMcama kAla meM dhanya dhanya guru tAra jI, tAraNa tumaro nAma / saMkaTa kaTata apAra / / 4 / / mithyA mata raho chAya / zivamaga diyo batAya / / 5 // kevala bhASita soya ' mithyA mata ko khoya // 6 // saba dharmoM meM sAra / darasAyo guru tAra || 7 // haiM siddha hota saba kAma / / 8 / / 7 jo nara tumako japata jo kadApi gurU tAra ko nahiM hoto avatAra / mithyA bhava sAgara viSai, kaise lahate pAra // 9 // * , Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 sUtra jaM jina......zlokArthasUtra vaha hai jo jinendra bhagavAna dvArA kahA gayA hai, usako sunakara zuddha bhAva ko grahaNa karo, asUtra ko mata dekho apanA sva svabhAva zuddhAtma svarUpa hI saccA sUtra hai| siddhAMta nAma..... kA artha - siddhAMta nAma kise kahate haiM arthAt siddhAMta kA kyA svarUpa hai ? jisameM "pUrvApara virodha rahita" pUrva arthAt pahale aura apara arthAt bAda meM nirUpita kiyA gayA vastu svarUpa kA kathana virodha rahita ho use siddhAMta graMtha kahate haiN| abhiprAya yaha hai ki graMtha meM pahale ke aura bAda ke kathana meM koI virodha na ho vaha siddhAMta graMtha kahalAtA hai| samyagdarzana ke ATha aMga1. niHzaMkita, 2. ni:kAMkSita, 3. nirvicikitsA, 4. amUDha dRSTi, 5. upagUhana, 6. sthitikaraNa 7. vAtsalya, 8.prbhaavnaa| yathA nAma tathA guNa......... kA arthabhagavAna kA jaisA nAma ho, vaise unameM guNa bhI hoM kyoMki guNoM se nAma kI zobhA hai aura nAma se guNoM kI zobhA hai arthAt guNoM se zobhita hotA hai nAma aura nAma se zobhita hote haiM guNa; isaliye ve bhagavAna dhanya haiM jinake nAma bhI vaMdanIka haiM aura guNa bhI vaMdanIka haiN| tAraNa paMtha meM yathA nAma tathA guNa ke dhArI bhagavAna kI ArAdhanA vaMdanA kI jAtI hai| nAma leta pAtaka ........ stavana kA arthajinake nAma smaraNa karane se pApa kaTa jAte haiM, vighna bAdhAyeM vinasa jAtI haiM, aise jinendra bhagavAna ke nAma kI mahimA kA tIna loka meM varNana nahIM kiyA jA sakatA arthAt unakI mahimA avarNanIya hai||1|| ananta guNoMmaya parama pada meM sthita zrI jinavara bhagavAna-siddha paramAtmA haiM, jinake jJAna meM Atma svarUpa hI jJeya hai, usakA hI niraMtara lakSya hai aura jo mahAna mokSa sthAna meM acala rUpa se virAjamAna haiN||2|| mokSa jAne kI rAstA gurU ke jJAna bodha ke binA agama thii| sadgurU ne kRpA karake usa rAste kA jJAna karA diyA yaha jJAna itanA mahAna hai ki mokSajAne kI lAkhoM kosa kI gaila (rAstA) hai kintu sadgurU dvArA diye gaye jJAna se eka pala meM hI mokSa pahuMca jAte haiN||3||shrii gurU tAraNa taraNa vighnoM kA vinAza karane vAle,bhayoM kA haraNa karane aura bhayoM ko naSTa karane vAle haiN| jo bhI jIva unakA nAma smaraNa karatA hai usake kaThina se kaThina saMkaTa bhI dUra ho jAte haiN||4|| isa bhayAnaka kaThina paMcama kAla meM mithyA mata chA rahe the, aise samaya meM zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ne samyak vastu svarUpa ko prakAzita kara saccA mokSamArga batAyA hai||5|| tIrthaMkara bhagavantoM kI paramparA se calA A rahA yaha dharma hai| kevalajJAnI bhagavAna ne jo vastu kA svarUpa kahA hai, unakI syAdvAda anekAntamaya kahI gaI vANI mithyA mAnyatA ko dUra karanevAlI hai||6||dhny hai dhanya hai jina dharma, jo saba dharmo meM sArabhUta hai jisako isa paMcama kAla meM zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ne darzAyA hai // 7 // zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja dhanya haiM, dhanya haiN| he gurUdeva ! tAraNa ApakA nAma hai arthAt svayaM tiranA aura jaga ke jIvoM ko tAranA ApakI vizeSatA hai| jo bhI manuSya ApakA smaraNa karate haiM, unake sabhI kAma siddha hote haiN||| 8 // yadi kadAcit zrI gurU tAraNa taraNa svAmI jI mahArAja kA isa paMcama kAla meM avataraNa nahIM hotA to isa mithyA saMsAra sAgara se hama pAra kaise pAte? zrI jina tAraNa svAmI ne hameM samasta rUr3hiyoM aura ADambaroM se mukta kara saMsAra sAgara se pAra hone kA samyak mArga prazasta kiyA hai||9|| Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 zrI....... (zAstra jI kI vinaya sAvadhAna hokara hAtha jor3a kara kareM) aba zrI zAstra jI ko nAma kahA darzAvata haiM - (asthApa kiye hue graMtha jI kA nAma uccAraNa kareM) ............. nAma graMtha jii| zrI kahiye zobhanIka, maMgalIka, jaya jayavanta, kalyANakArI, mahAsukhakArI zrI bhagavAna mahAvIra svAmI ke mukhAravinda kaNTha kamala kI vANI isa paMcamakAla meM zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja ne pragaTI, kathI, kahI nAma drsaaii| tinake mati, zruta jJAna parama zuddha hue aura avadhijJAna ko aMkura utpanna bhayo, tA vi pA~ca mateM jagIM, jinameM caudaha granthoM kI racanA krii| // jayan jaya boliye jaya namo'stu // // zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja kI-jaya // noTa-isake pazcAt asthApa kiye hue zrI mamalapAhur3a jI graMtha ke phUlanA kI acarI taka kI do gAthA aura aMtima gAthA athavA anya grantha kA asthApa kiyA ho to prathama aura aMtima gAthA kA vAcana kara artha sahita pravacana karanA caahiye| pravacanoparAMta AzIrvAda sAvadhAna arthAt vinaya pUrvaka khar3e hokara par3hanA caahiye| AzIrvAda (antima) utpanna raMja praveza gamanaM, chadmastha svabhAva / sukkhena,sukkhena ye du:khAni kAla vilayaMti / / ||jayan jaya boliye jaya namo'stu // appa samuccaya jAniye, RSi yati muni anagAra / pada passaya karmahiM khipaiM,siddha hoya tihivAra || siddha jA~ya devana ke dAtA, gurU ke upadeze, apane dharma ke nizcaya, apanI dhAraNA ke paricaya keteka jIva nizcaya - nizcaya byAsI hajAra varSa pazcAt du:khama - du:khama kAla khipAya cauthe kAla ke Adi meM padmapuMga rAjA ke yahA~ mahApadma tIrthaMkara deva, anmoyaM svayaM svayaM mukti gAmino, mukti ke vilAsa asaMkhyaM guNaM nirbhaya balI samartha dhrm| zrI jinendra deva ke vacana satya haiM,dhruva haiM,pramANa haiM - ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // // caubIsa tIrthaMkara bhagavAna kii-jy|| // zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya mahArAja kI- jy|| : abalabalI: jaya gurU abalabalI uvana kamala, vayana jina dhuva tere / anmoya zuddhaM raMja ramaNa, ceta re maNa mere // jaya tAra taraNa samaya tAraNa, nyAna dhyAna vivaMde / AyaraNa caraNa zuddhaM, sarvanya deva gurU pAye // jaya nanda Ananda ceyAnanda, sahaja paramAnande / paramANa dhyAna svayaM, vimala tIrthaMkara nAma vande // jaya kalana kamala uvana ramaNa, raMja ramaNa rAye / jaya deva dIpati svayaM dIpati,mukati ramaNa rAye || gurU tohi dhyAvata sukha ananta svAmI, tAraNa jinadevA / utpanna raMja ramaNa nanda jaya, mukti dAyaka devA // // AcArya dAtA, sahAI dAtA, pyAro daataa|| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 aba zrI zAstra jI......kA artha-zrIzAstra jI kA nAma kyA darzAte haiM? yahA~ hAtha jor3akara asthApa kiye hue graMthoM kA sasvara bhaktipUrvaka nAmollekha karanA caahiye| jaise - 'zrI bhaya Sipanika mamalapAhuDa nAma graMthajI', isI prakAra jina-jina graMthoM kA asthApa kiyA ho una-una graMthoM kA nAma smaraNa kreN| zrI kahiye...... kA artha- yahAM zrI kA artha- graMtha meM samAhita vANI se hai| zrI arthAt vANI kaisI hai ? suzobhita karane vAlI, maMgala karane vAlI,umaMga utsAha bar3hAkara svarUpastha karane vAlI, kalyANa karane vAlI aura sukha pradAna karane vAlI hai| ina pA~ca vizeSaNoM se yukta vANI ke liye Age par3hate haiM -'bhagavAna mahAvIra svAmI ke mukhAra vinda kaNTha kamala kI vANI isa paMcama kAla meM zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya mahArAja ne pragaTI kathI kahI nAma darzAI ' isa prakAra yahAM zrI kA artha vANI se hai| aMtima AzIrvAda....... kA artha - utpanna arthAt nija zuddhAtmAnubhUti rUpa utpanna artha (samyagdarzana) ko pragaTa karo, usI meM raMjAyamAna (harSita) raho aura sAnanda vItarAga nirvikalpa samAdhi meM praveza karo, lIna raho, abhI chadmastha svabhAva hai, phira sukha svabhAva ke Azraya se, sukha svabhAva ke bala se sabhI du:kha aura duHkha pUrNa kAla vilA jaayegaa| appa samuccaya...... dohA kA artha - vItarAgI bhavya AtmA munijanoM ke cAra samUha jAno-RSi, yati, muni aura anagAra / jo vItarAgI yogI apane siddha svarUpa zuddha svabhAva kA sparza arthAt anubhava karate haiM, apane pada kI svAnubhUti meM Thaharate haiM, ve usI samaya zAzvata siddha pada prApta kara lete haiN| du:khama du:khama kAla.........kA artha- yaha huNDAvasarpiNI paMcama 'du:khama' kAla cala rahA hai, chaTavAM kAla'du:khama du:khama' hai| isake pazcAt AgAmI utsarpiNI kA prArambha 'du:khama du:khama' kAla se hogA, pazcAt puna: paMcama kAla 'du:khama' hogaa| isa prakAra ina cAroM hI 'du:khama du:khama' kAla ko khipAkara rAjA zreNika kA jIva cauthe kAla meM padmapuMga rAjA ke yahAM mahApadma tIrthaMkara pada ko prApta hogA ata: "du:khama du:khama kAla khipAya" hI par3hanA caahiye| abalabalI ...... kA artha - he parama gurU jinendra bhagavAna ! Apake mukha kamala se utpanna hue abala jIvAtmA ko-ratnatraya kI zakti se poSaNa kara, balavAna banAne vAle dhruva vacana arthAt aTala vacana jayavaMta hoN| he mere mana ! ceta, jAga, apane zudhda svabhAva kI anumodanA kara, usI meM raMjAyamAna hokara svabhAva meM hI ramaNa kara / tAraNa taraNa jinendra bhagavAna kI jaya ho, jo pUrNa jJAna dhyAna meM lIna rahate hue bhavyAtmAoM ke liye tAraNahAra haiM, unakI atyaMta bhakti pUrvaka vaMdanA karatA huuN| zuddha samyakcAritra meM AcaraNa karake arthAt nirvikalpa svabhAva meM ramaNa karake maiMne sarvajJa deva parama gurU apane paramAtma svarUpa ko prApta kara liyA hai| nanda, Ananda, cidAnanda, sahajAnanda, paramAnanda mayI svabhAva jayavanta ho| dhyAna ke pramANa arthAt jitanA vItarAga bhAva zudhdopayoga pragaTa ho rahA hai usameM utane pramANa meM svayaM kA vimala tIrthaMkara paramAtma svarUpa jJAna meM jhalaka rahA hai, maiM aise satsvarUpa kI vaMdanA karatA huuN| apane jJAyaka svarUpa ke dhyAna kI pragaTatA, ramaNatA aura raMjAyamAnapanA arthAt lInatA jinheM pragaTa huI hai, aise nija svarUpa meM ramaNa karane vAle jinarAja kI jaya ho| paramAtma deva parama kevalajJAna se paripUrNa daidIpyamAna, svayaM meM prakAzamAna mukti ramaNI ke rAjA haiM aise jinarAja sadA jayavanta hoN| he parama gurU svAmI tAraNa taraNa jinendra bhagavAna-nizcaya se nija zuddhAtma svarUpa! Apake dhyAna karane se ananta sukha kI prApti hotI hai| sAdhaka se siddha pada kI prApti taka kramaza: utpanna artha Adi pA~ca artha, utpanna raMja Adi pA~ca raMja, bhaya khipaka ramaNa Adi pA~ca ramaNa, nanda Adi pA~ca nanda pragaTa hote haiM, yaha sAdhanA paramAtma pada aura mukti ko dene vAlI hai| AcArya dAtA...... kA artha-AcArya jJAna arthAt zikSA aura dIkSA ke dene vAle haiM, ve mokSamArga meM sahAyaka dAtA haiM aura pUjya priya dAtA haiN| yaha kahane kA prayojana gurU ke prati zraddhA bhakti kA bhAva vyakta karanA hai| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : pramANa gAthA : kAU Na NamukkAeM, jiNavara vasahassa vaDDhamANassa / daMsaNa maggaM vocchAmi, jahAkammaM jahAkammaM samAseNa || savvaNhu sayyadaMsI, NimmohA vIyarAya parameThThI / vandittu tijagavandA, arahaMtA bhavya jIvehiM // saparA jaMgama dehA, daMsaNa NANeNa suddha caraNANaM / NiggaMtha vIyarAyA, jiNamagge erisA erisA paDimA // maNuyabhave paMcindiya jIvadvANesu hoi caudasame / ede guNa gaNa jutto guNamArUDho havai aruho / NANamayaM appANaM, uvaladdhaM jeNa jhaDiyakammeNa / caiUNa ya paradavvaM, Namo Namo tassa devassa || jiNabimbaM NANamayaM saMjamasuddhaM su vIyarAyaM ca / jaM dei dikkhasikkhA, kammakkhaya kAraNe suddhA || saMsagga kamma khivaNaM, sAraM tiloya nyAna vinyAnaM / ruciyaM mamala sahAvaM, saMsAraM tiraMti mukti gamanaM ca // guNa vaya tava sama paDimA dANaM jalagAlaNaM aNatthamiyaM / daMsaNa NANa caritaM kiriyA tevaNNa sAvayA bhaNiyA // // zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja kI jaya // isake pazcAt sAvadhAna (khaDe) hokara zrI jinavANI jI ko bhakti bhAva aura vinaya pUrvaka vedI jI para virAjamAna karake AratI karanA caahiye| AratI ke bAda tilaka prasAda prabhAvanA tatpazcAt tattvamaMgala aura aMta meM stuti karake vinaya karanA cAhiye / , - tilaka caMdana kI vidhi - AratI karane ke pazcAt sabhI zrAvakajana apane sthAna para vinayapUrvaka baiTha jAyeM / caMdana kI kaTorI paMDita jI apane hAtha meM lekara yaha zloka par3heM caMdanaM zAMti dAtAraM sarva saukhya pradAyakam / - 65 pratIkaM ratnatrayaM vindaM, siddha siddhaM namAmyaham // yaha maMtra par3hane ke bAda koI sajjana sira para TopI lagAkara anAmikA arthAt chiMgurI ke pAsa vAlI aMgulI se sabako mAthe ke bhrUmadhya arthAt donoM bhauhoM ke bIca meM caMdana lgaaveN| koI bahina mAtAoM bahinoM ko caMdana lagAveM / caMdana lagAne kI kyA vizeSatA hai ? caMdana zAMti svarUpa hai, mAthe kA caMdana saubhAgya sUcaka tathA hama kisake upAsaka haiM isakA pratIka hai biMdI lagAnA siddha svarUpa kA pratIka hai tathA khaura kA caMdana lagAnA ananta catuSTaya, ratnatraya sahita siddha svarUpa kA pratIka hai| prasAda - prabhAvanA Aye hue prasAda kI thAlI aura vrata bhaMDAra kI rAzi paMDita jI apane hAtha meM lekara khar3e hoveM aura dhanyavAda svarUpa zubhakAmanA kareM zrI zubha sthAna............ nivAsI zrImAn... .......... kI ora se ..............ke upalakSya meM prabhAvanA nimitta prasAda AyA tathA . rupayA vrata bhaNDAra meM prApta hue| Apake zubha bhAvoM meM nirantara vRddhi ho / - . ...... Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 kAUNa NamukkAra Adi........gAthAoM kA arthajinavara vRSabha aise jo prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva tathA aMtima tIrthaMkara zrI varddhamAna haiM, unheM namaskAra karake darzana arthAt mata kA jo mArga hai use yathAnukrama se saMkSepa meM khuuNgaa| arihaMta parameSThI sarvajJa, sarvadarzI, nirmoha, vItarAgI haiM, ve bhagavAna tInoM lokoM ke bhavya jIvoM ke dvArA vaMdanIya haiN| jinakA cAritra darzana jJAna se zuddha nirmala hai, unakI sva - parA arthAt apanI aura parakI (gurU aura ziSya kI apekSA) calatI huI deha hai vaha jina mArga meM"jaMgama pratimA" hai| athavA sva-parA arthAt AtmA se bhinna hai deha, vaha kaisI hai ? nigraMtha vItarAga hai, jina mArga meM aisI 'pratimA' kahI gaI hai| manuSya bhava meM paMcendriya nAmaka caudahaveM jIvasthAna arthAt jIvasamAsa, usameM itane guNoM ke samUha se yukta terahaveM guNasthAna ko prApta arihaMta hote haiN| jinhoMne para dravya ko chor3akara dravya, bhAva, no karmo kI nirjarA kara jJAnamayI AtmA ko prApta kara liyA hai aise deva ko hamArA namaskAra ho, namaskAra ho| jinabimba kaisA hai? jJAnamayI hai, saMyama se zuddha hai, atizaya vItarAga hai, jo zikSA aura dIkSA detA hai, karma ke kSaya kA kAraNa aura zuddha hai| jinameM itanI vizeSatAyeM hoM aise vItarAgI AcArya parameSThI hI sacce 'jinabimba' hote haiN| mamala svabhAva kI ruci pUrvaka svabhAva kA saMsarga karane se karma kSaya ho jAte haiM, jJAna-vijJAna hI tIna loka meM sAra hai isI ke bala se jJAnI saMsAra se tarate aura mukti ko prApta karate haiN| aSTa mUlaguNa, bAraha vrata, bAraha tapa, samatA bhAva, gyAraha pratimAyeM, cAra dAna, pAnI chAnakara pInA, rAtri bhojana nahIM karanA, samyagdarzana, samyagjJAna, samyakcAritra kI sAdhanA yaha zrAvaka kI trepana kriyAeM kahI gaI haiN| AratI kyoM kI jAtI hai? jaba maMdira vidhi karane se bhAvoM meM vizudhdatA AtI hai, zuddhatA kI anubhUti hotI hai taba hRdaya bhAva vibhora ho jAtA hai, inhIM zubhabhAvoM sahita jJAna kI prakAzaka jinavANI kI bhakti pUrvaka jJAna jyoti se AratI prajjvalita kara nRtya karate haiM jisase pariNAmoM meM aura adhika vizuddhatA AtI hai| dUsarI bAta yaha hai ki tAraNa samAja meM eka cela aura pA~ca cela kI AratI banAI jAtI hai| AratI jyoti rUpa hai isa jyoti svarUpa ko 'dIpti' kahA gayA hai| dIpti kA artha hotA hai - jnyaan| isa prakAra eka cela kI AratI kevalajJAna kI pratIka hai aura pA~ca cela kI AratI pA~ca jJAna kI pratIka hai, jo sattA apekSA pratyeka jIva ke pAsa haiN| aise samyagjJAna kI dIpti arthAt jyoti mere aMtara meM prakAzita ho isI abhiprAya se AratI kI jAtI hai| prasAda-prabhAvanA prabhAvanA hetu Aye hue prasAda kI jaya bolane ke sAtha hI yadi pAtrabhAvanA ho, vrata udyApana ho yA anya saMsthAoM, tIrthakSetroM, patra patrikAoM ke liye dAna diyA gayA ho yA caityAlaya Adi ke liye upakaraNa, graMtha Adi Aye hoM to vrata bhaMDAra ke sAtha sabakI sUcanA deveM aura prabhAvanA kreN| (prasAda vitaraNa ke samaya mAtAoM bahanoM ko bhakti bhAva pUrvaka bhajana par3hanA cAhiye) prasAda vitaraNa kA kyA mahattva hai ? prasAda - dAna kI prabhAvanA svarUpa vitaraNa kiyA jAtA hai| kisI ko car3hAyA nahIM jAtA yA car3hAkara nahIM bAMTA jaataa| prasAda prabhAvanA svarUpa bAMTane se bhAvoM meM nirmalatA AtI hai aura puNya kI vRddhi hotI hai| vizeSa - prasAda prabhAvanA ke pazcAt tattvamaMgala par3hanA cAhiye tatpazcAt jinavANI stuti par3hakara kAyotsarga mudrA meM khar3e hokara nau bAra NamokAra maMtra kA smaraNa karake paMcAMga namaskAra pUrvaka vinaya karanA caahiye| Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhada maMdira vidhi dharmopadeza - prAraMbha kaise kareM ? OM dazalakSaNa parva ke prAraMbha meM melA mahotsava, vedI pratiSThA tilaka mahotsava tathA anya viziSTa avasaroM para dhvajagAna par3hakara dhvaja vaMdana evaM dhvajArohaNa karanA cAhiye / sarva prathama tattva maMgala par3hakara zrI mamalapAhur3a jI grantha se koI eka phUlanA par3heM tatpazcAt jhaMjhAbhakti pUrvaka pA~ca bhajana Ayarana phUlanA sahita par3hanA cAhie Ayarana phUlanA ke prAraMbha meM AratI prajvalita kara lenA cAhiye / 67 bhajanoM ke pazcAt paMDita jI 'sAvadhAna' kaheM aura sabhI zrAvakajana vinaya pUrvaka khar3e ho jAveM / zrI adhyAtmavANIjI graMtharAja ko uccAsana para virAjamAna karake sAmUhika rUpa se "jinavANI ke jJAna se sUjhe lokAloka, so vANI mastaka dharU~ sadA deta padadhoka " yaha dohA par3hakara vinaya sahita paMcAMga namaskAra kareM evaM khar3e ho jAveM / OM paMDita jI 'jaya namo'stu' kaheM aura sabhI bhavyajana milakara tattva maMgala pddh'eN| pazcAt pahale dina tInoM battIsI aura dhamma Ayarana phUlanA kra. 87 kA asthApa kreN| * asthApa kI vidhi- sabhI zrAvakajana hAtha jor3akara vinaya pUrvaka khar3e hoveN| paMDita jI "OM paramAtmane nama:" aura "OM nama:siddhaM" maMtra 3 - 3 bAra uccAraNa karavAkara "atha zrI bhaya Sipanika mamalapAhuDa jI - dhamma Ayarana phUlanA asthApyate" kaheM aura prAraMbha se lekara uttama kSamA dharma taka kI gAthAyeM par3heM / pazcAt punaH uparokta maMtra kA uccAraNa karavAkara zrI mAlArohaNa jI, zrI paMDitapUjA jI aura zrI kamala battIsI jI graMtha kA asthA kreN| pahale dina phUlanA aura tInoM battIsI ke nAma ke sAtha "asthApyate" zabda kA uccAraNa kareM aura zeSa dinoM meM maMtrocAraNa ke bAda phUlanA aura tInoM battIsI ke nAma ke sAtha "prArabhyate "zabda boleN| jaise "atha zrI mAlArohaNa jI graMtha prArabhyate" isI prakAra anya graMthoM kA bhI ullekha kreN| prathama dina prAtaH kAla ke asthApa meM zrI mAlArohaNa jI, zrI paMDitapUjA jI, zrI kamalabattIsI jI graMtha kI 3-3 gAthAoM kA sAvadhAna arthAt vinaya pUrvaka khar3e hokara sasvara vAMcana kreN| * dUsare dina se prAtaH kAla dhamma Ayarana phUlanA kI pratyeka dharma se saMbaMdhita gAthA AcarI sahita par3heM tathA zrI paMDitapUjA jI aura zrI kamala battIsI jI kI maMgalAcaraNa kI gAthA par3hakara 3-3 gAthAoM kA pratidina kramaza: vAMcana kreN| rAtri meM laghu maMdira vidhi kareM, pratidina vinatI phUlanA yA anya koI bhI phUlanA par3hakara zrI mAlArohaNa jI graMtha kI pratidina 3-3 gAthAyeM pddh'eN| - - * asthApa ke pazcAt tathA anya dinoM meM asthApa kiye hue granthoM kI gAthAyeM par3hane ke pazcAt paMDitajana dharmopadeza kA bhakti pUrvaka vAMcana kareM tathA sabhI zrAvaka, zrotAgaNa vinayapUrvaka ekAgracitta se dharmopadeza zravaNa kareM / OM maMdira vidhi meM jo padyAtmaka viSaya, dohA, zloka, caubIsI Adi haiM, inako sAmUhika rUpa se zubhabhAva pUrvaka par3hanA cAhiye / bIca-bIca meM jo "jayan jaya bolie jaya namo'stu" kahA jAtA hai yA jaya bolI jAtI hai vaha bhI sabako eka sAtha utsAha pUrvaka bolanA cAhiye / * sUtra nAma kAhe soM kahiye yA zAstra jI ko nAma kahA darzAvata haiM, paMDita jI ke bolane ke bAda sabhI zrAvakajanoM ko eka sAtha kahiye jI darzAiye jI bolakara vANIjI kA bahumAna karanA caahiye| . asthApakiye hue granthoM kI gAthAyeM par3hakara pravacana karane ke pazcAt sAvadhAna hokara tIna AzIrvAda par3hanA cAhiye, anta meM aMtima AzIrvAda abalabalI Adi kA vAMcana karanA caahiye| asthApa aura tilaka prAta:kAla hI sampanna kiye jAte haiM / Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmopadeza kA krama tattva maMgala oMkAra maMgala asthApa kiye hue graMthoM kI gAthAyeM zrI dharmopadeza kevalajJAnI bhagavAna kI mahimA samyaktva kI mahimA zrI anaMtavIrya svAmI jI kA prasAda AdinAtha jIlai utpana bhaye AdinAtha jI kA vairAgya aura kevalajJAna devAMgalI pUjA indradhvaja pUjA zAstra pUjA guNa pATha pUjA bhagavAna AdinAtha jI kA nirvANa vartamAna caubIsI videha kSetra ke bIsa tIrthakara dharma kI mahimA jinendroM kA eka sA svarUpa bhagavAna mahAvIra svAmI kI mahimA maMgala - cauthe kAla ke anta...... rAjA zreNika kA samavazaraNa ke liye prasthAna aura mahAvIra prabhu kI stuti bhakti rAjA zreNika kA madhyanAyaka ke rUpa meM ullekha rAjA zreNika ke AgAmI caubIsI meM prathama tIrthaMkara hone kI sUcanA bhagavAna mahAvIra svAmI kA nirvANa AzA rUpI nadI kI vizeSatA dharmopadeza ke lipibaddha kartA vaktA zrotA kI vizeSatA zAstra sUtra siddhAMta kI vyAkhyA nAma leta pAtaka kareM...... stavana zrI zAstra jI kA nAma asthApa kiye hue graMthoM kI gAthA kA vAMcana gAthAoM para vyAkhyA, pravacana tIna AzIrvAda aMtima AzIrvAda abalabalI pramANa gAthAyeM AratI caMdana prasAda - prabhAvanA tattva maMgala stuti sAdhAraNa (laghu) maMdira vidhi kA krama 68 taraca maMgala oMkAra maMgala phUlanA vAMcana vartamAna caubIsI videha kSetra ke bIsa tIrthakara zAstra sUtra siddhAMta kI vyAkhyA dohA stavana- nAma leta......... zAstra jI kA nAma asthApita graMtha kI gAthA vAMcana gAthAoM para vyAkhyA, pravacana aMtima AzIrvAda abalabala pramANa gAthAyeM AratI caMdana prasAda- prabhAvanA tattva maMgala stuti Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 dhamma Ayarana phUlanA guna Ayarana dhamma AyaranaM, Ayarana nyAna paya parama payaM / tava Ayarana jinaya jina uttaM, Ayarana tiartha su mamala payaM // uva sama Sima ramana sa mamala payaM // 1 // (guna Ayarana dhamma Ayarana) guNoM meM AcaraNa karanA hI dharma kA AcaraNa hai (Ayarana nyAna) jJAna pUrvaka isa AcaraNa se (paya parama payaM) parama pada kI prApti hotI hai (jina uttaM) zrI jinendra bhagavAna kahate haiM ki (jinaya) svabhAva ko jItane arthAt svabhAva meM lInatA rUpa (tava Ayarana) tapazcaraNa ko dhAraNa karo (tiartha su mamala parya) ratnatrayamayI apane mamala pada meM lIna rahanA (Ayarana) samyakcAritra hai (uva) paramAtma sattA svarUpa (su mamala parya) apane mamala pada meM (sama) sama bhAva [vItarAga bhAva] pUrvaka (ramana) ramaNa karanA (vima) uttama kSamA Adi dharma hai| uva uvana payaM uva samaya samaM, taM viMda ramana uva sunna samaM / uva uvana sarani viSa viSama ramani,utpanna Sipiya jinanAtha suyaM // bhaviyana, bhaya Sipiya amiya rasa mukti jayaM // 2 // aacrii|| (uva uvana parya) oMkAramayI paramAtma svarUpa nija pada udita huA hai (uva samaya sama) zuddhAtmA hI paramAtma svarUpa hai (uva sunna sama) oMkAramayI zUnya svabhAva ke Azraya se (taM viMda ramana) nirvikalpa svAnubhUti meM lIna raho (suyaM) apane (uva) paramAtma sattA svarUpa (jinanAtha) jinendra pada ko (utpanna) prakaTa karo, isase (uvana sarani) saMsAra meM janma - maraNa kA honA aura (viSa viSama ramani) duHkhadAI rAgAdirUpa viSa meM ramaNa karanA (pipiya) hamezA ke liye chUTa jAyegA (bhaviyana) he bhavyAtman ! (bhaya Sipiya) bhayoM ko kSaya karane vAle (amiya rasa) amRta rasa meM ramaNa karake (mukti jayaM) mukti ko prApta kro| uttama Sima uvana uvana jinu ramanaM, uvavanna kammu vilayaMtu suyaM / utpanna Sipiya bhaya Sipaka ramana jinu, taM nyAna amiya rasa mamala payaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 3 // // uva uvana // (uvana uvana jinu ramana) apane jina svabhAva ke svAnubhava meM lIna rahanA (uttama Sima) uttama kSamA dharma hai, isase (uvavanna kammu) karmoM kA utpanna honA (vilayaMtu surya) svayaM vilA jAtA hai (utpanna pipiya) apane kSAyika bhAva ko utpanna karo (ramana jinu) jina svabhAva meM ramaNa karo, isase (bhaya vipaka) bhaya kSaya ho jAyeMge (taMnyAna amiya rasa) jJAnamayI amRta rasa se paripUrNa (mamala payaM) mamala pada meM lIna raho yahI uttama kSamA dharma hai| sAra siAMta- svabhAva ke Azraya se krodha kaSAya kA abhAva honA uttama kSamA dharma hai| maya mUrti taM arka ramana jinu, darsa darsa utpanna rasaM / vArApAra apAra ramana jinu, disTi sabda utpanna jinaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 4 // || uva uvana // (taM arka) parama daidIpyamAna (maya mUrti) pUrNa prakAzamayI caitanya mUrti (jinu ramana) vItarAga jina svabhAva meM ramaNa karo (darsa darsa utpanna rasa) dekho dekho ! svAnubhava meM atIndriya amRta rasa utpanna ho rahA hai (vArApAra apAra) yaha Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 aparampAra hai, isakI koI sImA nahIM hai (ramana jinu) aise vItarAga svabhAva meM ramaNa karo (disTi sabda) dRSTi meM arthAt upayoga meM jina vacanoM ke anusAra (utpanna jina) vItarAga jina svarUpa utpanna ho gayA hai, yahI uttama mArdava dharma hai| sAra siddhAMta-svabhAva ke Azraya se jJAna Adi ATha madoM kA abhAva honA uttama mArdava dharma hai| Arjava Ayarana su carana ramana jinu, uvavanna samaya sama samaya jinaM / nyAna vinyAna su Arjava mamalaM, nyAna anmoya su viSa vilayaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 5 // // uva uvana // (Arjava) Arjava dharma (su carana) samyakcAritra rUpa (Ayarana) AcaraNa (ramana jinu) apane jina svabhAva meM ramaNa karanA hai (samaya sama)zuddhAtma svarUpa ke Azraya pUrvaka (nyAna vinyAna su)jJAna vijJAnamayI apane (samaya jina) vItarAga zuddhAtma svarUpa (mamalaM) mamala svabhAva meM rahane se (Arjava) uttama Arjava dharma (uvavanna) prakaTa hotA hai (nyAna anmoya su) apane jJAna svabhAva meM lIna hone se (viSa vilayaM) rAgAdi kA viSa vilaya arthAt kSaya ho jAtA hai| sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya se mAyA kaSAya rUpa kuTilatA kA abhAva honA uttama Arjava dharma hai| satyaM taM sahajananda jinu ramanaM, ramana viMda rai uvana samaM / bhaya salya saMka vilayaMtu jinaya jinu,nisaMka sabda dipi dipti ramaM // _uva sama Sima ramana su mamala payaM // 6 // // uva uvana // (sahajananda jinu ramana) sahajAnaMdamayI jina svabhAva meM rahanA hI (satyaM taM) uttama satya dharma hai (ramana viMdare) sAnaMda nirvikalpa svabhAva meM rati pUrvaka ramaNatA se (uvana sama) apUrva samabhAva arthAt vItarAgatA udita hotI hai (jinaya jinu) vItarAga svabhAva ko jItane para (bhaya salya saMka vilayatu) bhaya zalya zaMkAyeM vilA jAtI haiM (nisaMka) ni:zaMka hokara (sabda) jina vacanoM ke anusAra (dipi dipti rama) parama daidIpyamAna jJAna svabhAva meM lIna raho arthAt dravya dRSTi pUrvaka apane dravya svabhAva ko dekho yahI uttama satya dharma hai| sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya se jhUTha pApa kA abhAva honA aura sat svarUpa meM AcaraNa honA yahI uttama satya dharma hai| saucya sahakAra sahaja rai ramanaM, hiyayAra uvana paya uvana ramaM / uva uvana milana uva uvana vilana, taM bhukta uvanu sui bhukta vilaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 7 // || uva uvana // (sahaja) sahaja svabhAva kA (sahakAra) sahakAra kara (rai ramana) rati pUrvaka ramaNa karo, yahI (saucya) zucitA arthAt uttama zauca dharma hai (uvanaramaM) isa ramaNatA kA udaya honA hI (hiyayAra uvana paya) hitakArI pada kA prakaTa honA hai (uva uvana milana) svAnubhava meM oMkAra svarUpa se milo (uva uvana) paramAtma sattA svarUpa ke udaya hone para (vilana) para bhAva vilA jAyeMge (taM bhukta uvanu) svAnubhava meM svabhAva kA bhoga karane para (sui bhukta vila) azuddha paryAya kA bhoga karanA svayaM hI vilA jaayegaa| Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya se lobha kaSAya kA abhAva honA, nirlobhatA, zucitA, pavitratA kA pragaTa honA uttama zauca dharma hai| anmaya abalabali viSaya vinanda vilI, sahayAra uvana paya mukti milaM / saMjama sui jayo jaya jaya ramanaM jAtA uvavannu su mukti jayaM // uva samaSima ramana su mamala payaM // 8 // 7 // uva uvana // (anmoya abalabali) abalabalI svabhAva kI anumodanA karane se (viSaya vinanda vilI) viSaya janita duHkha vilA jAtA hai (uvana paya) nija pada kI anubhUti ko (sahayAra) sahakAra karane rUpa samyakcAritra se ( mukti milaM) mukti kI prApti hotI hai (sui jayo jayo) zuddhAtma svarUpa kI jaya ho jaya ho (jaya ramanaM) isI jayavaMta svarUpa meM ramaNa karanA (saMjama) uttama saMyama dharma hai (jAtA uvavannu su) apane trikAlI jJAtA svabhAva kA utpanna honA hI (mukti jayaM) mukti ko prApta karanA hai| sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya se hiMsA pApa kA abhAva honA, pA~ca sthAvara, eka trasa isa prakAra SaTkAya ke jIvoM kI rakSA karanA tathA pA~ca iMdriyoM aura mana ko vaza meM karanA uttama saMyama dharma hai| tapa tatkAla uvana sui uvanaM, uva uvana nyAna sui viSaya vilayaM / uvavanna parama paya parama uvana jaya, taM kammu vilaya suI mukti payaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM / / 9 / / // uva uvana // [rAgAdi bhAvoM kA tyAga karake ] (tatkAla uvana) isI samaya svAnubhava meM ThaharanA (sui uvanaM) zuddhAtma svarUpa kA udita ho jAnA (tapa) uttama tapa dharma hai (uva uvana nyAna) paramAtma sattA svarUpa ke svAnubhava sampanna jJAna ke bala se (sui viSaya vilayaM) viSaya vikAra athavA para jJeya sahaja hI vilA jAyeMge (parama uvana jaya) paramAtma svarUpa kA anubhava jayavaMta ho, isase hI (uvavanna parama paya) parama pada utpanna hotA hai, aura (taM kammu vilaya) karmoM kI nirjarA hone para (sui mukti payaM) sahaja hI mukti pada kI prApti hotI hai| sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya pUrvaka icchAoM kA nirodha karanA, 12 prakAra ke tapa kA pAlana karanA aura samasta rAgAdi bhAvoM kA parihAra kara svarUpa meM lIna rahanA uttama tapa hai / tyAgaM tikta tikta para parjaya, bhaya satya saMka vilayaMtu suyaM / dAnaM taM nanta nanta jina ramanaM tyAga nyAna sui siddhi jayaM // uva samaSima ramana su mamala payaM // 10 // // uva uvana // (para parjaya) para paryAya kA ( tikta tikta) dekhanA mAnanA chUTa jAye (tyAgaM) yahI uttama tyAga dharma hai, isase (bhaya salya saMka vilayaMtu suyaM) bhaya, zalya, zaMkAyeM svayaM hI vilA jAtI haiM (taM nanta nanta) apane anaMta catuSTayamayI (jina ramanaM) jina svabhAva meM upayoga lagAnA arthAt vItarAga svabhAva meM ramaNa karanA (dAnaM) dAna hai, aise (tyAga nyAna) jJAna pUrvaka tyAga se ( sui siddhi jayaM) sahaja hI siddhi mukti kI prApti hotI hai| sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya se corI pApa kA tyAga aura aMtara meM rAgAdi bhAvoM kA tyAga tathA vyavahAra meM cAra prakAra ke dAna denA yahI uttama tyAga dharma hai / Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 AkiM cana Ayarana jinaya jinu, arthati artha su mamala payaM / SaT kamalaha taha aMgadi aMgaha, Ayarana dhamma taM mukti payaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 11 // || uva uvana // (jinu jinaya) vItarAgI pada ko jItanA arthAt nirgrantha sAdhu pada dhAraNa karake (arthati) prayojanIya ratnatrayamayI (su mamala parya) apane mamala pada meM (Ayarana) AcaraNa karanA (AkiMcana) uttama AkiMcanya dharma hai (SaT kamalaha taha) tathA SaT kamala kI sAdhanA ke dvArA (aMgadi aMgaha) sarvAMga zuddha svabhAva rUpa (Ayarana dhamma) dharma meM AcaraNa (taM mukti payaM) mukti pada ko dene vAlA hai| sAra siddhAMta- svabhAva ke Azraya se caubIsa prakAra ke parigraha kA tyAga kara niHspRha AkiMcanya nirgrantha vItarAgI ho jAnA uttama AkiMcanya dharma hai| baMbha carana Ayarana aruha rui, SaT ramana rayana sui jinaya jinaM / abaMbha ramana sui vilaya sahaja jinu, anmoya nyAna sui baMbha payaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 12 // // uva uvana // (aruharui) arihaMta arthAt paramAtma svarUpa meM ruci pUrvaka (Ayarana) AcaraNa karanA (baMbha carana) uttama brahmacarya dharma hai (SaT ramana) SaT ramana arthAt chaha prakAra se svarUpa ramaNa kI sAdhanA ke dvArA (suirayana) apane ratnatrayamayI (jinaM jinaya) jinendra svarUpa ko jIto arthAt prakaTa karo (sahaja jinu) sahajAnanda jina svabhAva meM raho, isase (abaMbha ramana) abrahma rUpa para paryAya meM ramaNa karanA (sui vilaya) svayaM vilA jAyegA (anmoya nyAna) jJAna svabhAva ke Azraya se (sui parya) nija pada meM rahanA hI (baMbha) brahmacarya dharma hai| sAra siddhAMta - svabhAva ke Azraya pUrvaka kuzIla pApa kA tyAga aura pA~ca indriyoM ke 27 viSayoM para vijaya prApta karanA, brahma svarUpa meM caryA karanA uttama brahmacarya dharma hai| daha vihi Ayarana suyaM jina ramanaM, bhaya Sipaniku sui amiya rasaM / tArana tarana su viMda ramana jinu, anmoya samaya siha mukti jayaM // uva sama Sima ramana su mamala payaM // 13 // // uva uvana // (suyaM jina ramana) apane jina svabhAva meM ramaNa karanA (daha vihi Ayarana) dazalakSaNa dharma kA AcaraNa hai (sui amiya rasa) atIndriya amRta rasa kA pAna karane se (bhaya Sipaniku) samasta paryAyI bhaya kSaya ho jAte haiM (tArana tarana su) apane tAraNa taraNa (jinu) jina svabhAva kI (viMda) nirvikalpa svAnubhUti meM (ramana) ramaNa karo (anmoya samaya) svasamaya zuddhAtma svarUpa ke Azraya se (sihu) zIghra hI arthAt alpa samaya meM hI (mukti jayaM) mukti kI prApti hotI hai| bhAvArtha-dhamma Ayarana phUlanA, AcArya pravara zrImad jina tAraNa taraNa maMDalAcArya jI mahArAja dvArA racita zrI bhaya Sipanika mamala pAhur3a jI grantha kI sattyAzIvIM phUlanA hai| isa phUlanA meM dharma ke daza lakSaNoM kA utkRSTa svarUpa nirUpita kiyA gayA hai| dhamma Ayarana phUlanA ko loka bhASA meM dharmAcaraNa phUlanA bhI kahA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 73 jAtA hai| jisakA artha hai dharma aura dharma ke lakSaNoM meM AcaraNa kA svarUpa darzana karAne vAlI phuulnaa| AcArya kahate haiM ki guNoM meM AcaraNa karanA hI dharma kA AcaraNa hai| jJAnamayI pada meM AcaraNa karanA anaMta guNoM ke nidhAna Atma svarUpa meM caryA kA pratIka hai| rAgAdi bhAvoM kA parihAra kara tiarthamayI Atma pada meM nimagna rahanA saccA tapazcaraNa hai| paramAtma svarUpa ke Azraya se nirvikalpa svAnubhUti, zUnya svabhAva meM ramaNa karane se rAgAdi bhAvoM kI viSamatA aura saMsAra ke paribhramaNa kA aMta ho jAtA hai| jJAnI jAnatA hai ki jagata pUjya arihaMta siddha bhagavaMtoM ke samAna parama zuddha nizcaya se maiM paramAtma svarUpa zuddhAtmA hU~ / isI mahimAmaya svabhAva kA anubhava karate hue AtmArthI sAdhaka samyagdarzana svarUpa uttama saMjJA ko prApta hotA hai| punazca, isa uttama saMjJA ke sAtha krodhAdi vikAroM ke abhAva hone para kSamA Adi guNa pragaTa hote hai inheM dazalakSaNa dharma kahA jAtA hai| dazalakSaNa dharma ke nAma isa prakAra haiM - uttama kSamA, uttama mArdava, uttama Arjava, uttama satya, uttama zauca, uttama saMyama, uttama tapa, uttama tyAga, uttama AkiMcanya, uttama brhmcry| dharma ko cAra prakAra se nirUpita kiyA gayA hai - 1. vastu kA svabhAva dharma hai| 2. uttama kSamA Adi dazalakSaNa dharma hai| 3. ratnatraya dharma hai| 4. jIvoM kI rakSA rUpa dayA ahiMsA dharma hai| dharma aneka nahIM hote, dharma to eka hI hotA hai| rAgAdi vibhAva rahita ratnatrayamayI cetanA lakSaNa svarUpa vastu svabhAva eka akhaMDa dharma hai| isake Azraya pUrvaka krodhAdi vikAroM kA abhAva hotA hai aura uttama kSamA Adi aneka guNa pragaTa hote haiN| ina guNoM kI bhI dharma saMjJA hai| dazalakSaNa dharma isI ke aMtargata AtA hai| dazalakSaNa dharma kA svarUpa 1. uttama kSamA dharma - vyavahAra apekSA - apane prati aparAdha karane vAloM kA zIghra hI pratikAra karane kI sAmarthya hote hue bhI jo puruSa apane una aparAdhiyoM ko kSamA karatA hai vaha uttama kSamA kA dhArI vijJapuruSa hai| athavA krodha ke nimitta upasthita hone para bhI jo krodha nahIM karatA yahI uttama kSamA dharma hai| nizcaya apekSA- krodhAdi samasta Asrava bhAva haiM inakA tyAga kara jJAnamayI amRtarasa se paripUrNa mamala pada meM ThaharanA uttama kSamA dharma hai| 2. uttama mArdava dharmavyavahAra apekSA-jo manasvI puruSa kula, jAti, rUpa, tapa, buddhi, zAstra aura zIla Adi meM raMcamAtra bhI ghamaMDa athavA ahaMkAra nahIM karatA hai usako uttama mArdava dharma hotA hai| utkRSTa jJAnI aura utkRSTa tapasvI hote hue bhI jo mad nahIM karatA vaha mArdava dharma ratna kA dhArI hai| nizcaya apekSA- vibhAva pariNAmoM kI gahalatA se pare hokara parama daidIpyamAna caitanya mUrti jina svabhAva ke prati samarpita honA, paronmukhI dRSTi kA tyAga karanA uttama mArdava dharma hai| 3. uttama Arjava dharmavyavahAra apekSA - jo vicAra hRdaya meM sthita hai, vahI vacana meM rahatA hai tathA vahI bAhara phalatA hai arthAt zarIra se bhI tadanusAra hI kArya kiyA jAtA hai yaha Arjava dharma hai| isake viparIta dUsaroM ko dhokhA denA adharma hai| yogoM kA vakra na honA Arjava dharma hai| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zubha vicAra vAlA jo manasvI prANI kuTila bhAva va mAyAcArI ke pariNAmoM ko chor3akara zuddha hRdaya se cAritra kA pAlana karatA hai vaha bhavya jIva Arjava dharma kA dhArI hotA hai| nizcaya apekSA - yoga kI vakratA ke sAtha - sAtha upayoga kI asthiratA ko chor3akara jJAna vijJAnamayI sahaja sarala mamala svabhAva meM rahanA uttama Arjava dharma hai| 4. uttama satya dharmavyavahAra apekSA-zrI jinendra bhagavAna ke kahe anusAra AcAroM kA pAlana karane meM asamartha hote hue bhI jina vacanoM kA yathAvat kathana karanA, siddhAMta se viparIta kathana nahIM karanA yaha uttama satya hai| dharma kI vRddhi ke liye dharma sahita hitamita priya vacana kahanA uttama satya dharma hai| isa dharma ke vyavahAra kI AvazyakatA ziSya samudAya ke liye jJAna cAritra sikhAne ke liye hotI hai| nizcaya apekSA- zarIrAdi acaitanya saMyoga aura rAgAdi asat bhAvoM ko tyAga kara trikAlI zAzvata satsvarUpa kI anubhUti karanA evaM usI meM lIna honA uttama satya dharma hai| 5. uttama zauca dharmavyavahAra apekSA - dhana Adi saMyogI padArthoM meM yaha mere haiM aisI abhilASA rUpa buddhi hI manuSya ko saMkaToM meM DAlatI hai, isa mamatva ko hRdaya se dUra karanA hI zauca dharma hai| jo jIva samabhAva pUrvaka saMtoSa rUpI jala se mala samUha ko dho dete haiM vaha manasvI prANI zauca dharma ke dhArI hote haiN| nizcaya apekSA - samyagjJAna pUrvaka sahaja svabhAva meM ramaNa karanA, atIndriya amRta rasa kA bhoga karanA, icchA aura rAgAdi kA bhoga vilaya ho jAnA uttama zauca dharma hai| 6. uttama saMyama dharmavyavahAra apekSA - bAhya aura AbhyaMtara parigraha kA tyAga, mana vacana kAya rUpa vyApAra se nivRtti, indriya viSayoM se virakti, kaSAyoM para vijaya aura vratAdi kA pAlana karanA saMyama dharma hai| nizcaya apekSA- mana ke samasta saMkalpa - vikalpoM se mukta hokara jJAtA svabhAva meM ramaNa karanA, AtmA kA AtmA meM saMyamana karanA uttama saMyama dharma hai| 7. uttama tapa dharma - vyavahAra apekSA - apanI zakti ko na chipAkara kAya kleza Adi karanA tapa hai| jo samabhAva se yukta mokSArthI jIva isa loka aura paraloka ke sukha kI apekSA na karake aneka prakAra kA kAya kleza karatA hai usako nirmala tapa dharma hotA hai| nizcaya apekSA - " samasta rAgAdi icchA parihAreNa sva svarUpe pratapanaM vijayanaM iti tapaH " / samasta rAgAdi bhAva aura icchA kA parihAra kara sva svarUpa meM lIna rahanA, apane ApameM pratapana karanA uttama tapa dharma hai| 8. uttama tyAga dharma - vyavahAra apekSA - jo miSTa bhojana ko, rAga - dveSa ko utpanna karane vAle upakaraNa ko aura mamatva bhAva ke utpanna hone meM nimittabhUta vasati ko chor3a detA hai usa muni ko uttama tyAga dharma hotA hai| nizcaya apekSA - samasta para paryAyoM kA tyAga kara, bhaya zalya zaMkAoM se rahita hokara amRtamayI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Atma svabhAva meM ramaNa karanA uttama tyAga dharma hai| (dhana Adi para padArthoM se mamatva aura rAga ko chor3anA tyAga hai| para padArthoM meM mama bhAva ke abhAva pUrvaka yogya AhAra auSadhi Adi pAtroM ko denA dAna hai| 9. uttama AkiMcanya dharma - vyavahAra apekSA - " merA kucha nahIM hai " aise abhiprAya pUrvaka saMpUrNa parigraha kA tyAga karanA AkiMcanya dharma hai| jo muni tIna prakAra ke parigraha ko arthAt 1. cetana parigraha (saMyogI jIva) 2. acetana parigraha (dhana, makAna Adi) 3. mizra parigraha (nagara, grAma Adi) kA tyAga kara rAgAdi vibhAvoM se pare hokara nizciMtatA se AcaraNa karatA hai usako AkiMcanya dharma hotA hai| nizcaya apekSA - saMyogI jIva aura saMyogI padArthoM meM mamatva bhAva ke tyAga pUrvaka prayojanIya ratnatrayamayI mamala pada kI ArAdhanA karanA / SaTkamala ke mAdhyama se sarvAMga jJAna se daidIpyamAna paramAtma svarUpa kA dhyAna karanA aura vItarAga bhAva meM AcaraNa karanA uttama AkiMcanya dharma hai| 10. uttama brahmacarya dharmavyavahAra apekSA - jo sAdhu athavA sAdhaka apane zarIra se nirmamatva hotA huA, viSayAbhilASA kA tyAga kara indriya vijayI hotA hai tathA vRddhA Adi striyoM ko krama se mAtA, bahina aura putrI ke samAna samajhatA hai vaha brahmacArI hotA hai| nau bAr3a sahita brahmacarya kA pAlana karanA brahmacarya kahalAtA hai| nizcaya apekSA- brahmazabda kA artha nirmala jJAna svarUpa AtmA hai, isa AtmA meM caryA karanA, lIna rahanA uttama brahmacarya dharma hai| paySaNa zabda kI vyAkhyA parva kA artha gAMTha,avasara yA saMdhikAla bhI hotA hai| jo kisI AdhyAtmika gaharAI se hameM jor3e vaha parva kahalAtA hai| paryuSaNa zabda kI vyAkhyA -"pariAsamantAt uSyante dahyante pApa karmANi yasmin tat paryuSaNam" arthAt pApa aura rAga-dveSa rUpa AtmA meM rahane vAle karmoM ko jo saba tarapha se jalAye, tapAye, naSTa kare vaha hai paryuSaNa / jaise - bAhara kI kisI azuddha vastu ko rasAyana lagAkara zuddha banA liyA jAtA hai isI prakAra ina dharma ke dazalakSaNoM ke rasAyanoM se hama apanI AtmA ko zuddha, vizuddha aura parimArjita karate haiN| AtmA ko rAgAdi vibhAva pariNAmoM aura kASAyika vikAroM se dUra karake samujjavala pavitra aura dharmamaya banAne kA apUrva avasara hai pryussnn| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 zrI jJAnasamuccayasAra jI meM daza lakSaNadharma dahavihi dhammajhAyadi vara uttamaSimA nyAna sNjuttN| maddava ajjava suddhaM sattaM saucca saMjama tapa tyaagN||367|| AkiMcana baMbhavayaM, dahavihi dhammaM ca suddha crnaani| jhAyaMti suddha jhAnaM,nyAna sahAvena dhamma saMjuttaM // 368|| uttama Urdha sahAvaM Sima Sipanika roNilaya sbhaavN| maddava maga uvaesaM ajjava uvasamai sarani sNsaare||369|| sattaM sadbhAva rUvaM, saucaM vimala nimmalaM bhAvaM / saMjama mana saMjamanaM, tava puna appa sahAva niddiThaM // 370 // tyAgaM nyAna sahAvaM, AkiMcana dhamma dhurA vara dharanaM / baMbhaM baMbha sarUvaM, nyAnamayaM dahavihi dhammaM // 371 // dahavihi dhamma uvaesa,dharayati dhammaca jAna paramatthaM parinAma suddha karanaM,dharayaMti dhamma muneyvvaa|| 372 // [samyakdRSTi jJAnI] (dahavihi dhammaM jhAyadi) dazalakSaNa dharma ko (jhAyadi) dhyAtA hai, sAdhanA karatA hai (vara) zreSTha (nyAna) samyagjJAna sahita (uttama Sima) uttama kSamA dharma ko (saMjutta) dhAraNa karatA hai (mahava ajjava suddha) uttama mArdava, Arjava (sattaM saucca saMyama tapa tyAgaM) satya, zauca, saMyama, tapa, tyAga kA ArAdhana karatA hai| (367) [samyakdRSTi jJAnI] (AkiMcana) AkiMcana (ca) aura (baMbhavayaM) brahmacarya vrata sahita (dahavihi dhamma) dazalakSaNa dharma ko (suddhacaranAni) zuddha cAritra arthAt samyakcAritra kA aMga jAnate hue (nyAna sahAvena) jJAna svabhAva ke Azraya pUrvaka (suddhajhAna) zuddha dhyAna meM (dhamma) dharma ko (jhAyaMti) dhyAte haiM [aura (saMjuttaM) sAdhanA meM lIna rahate haiN| (368) (Urdha sahAvaM) UrdhvagAmI athavA zreSTha svabhAva meM lIna hokara vItarAgI yogI (Sipanika zreNilaya)kSapaka zreNI meM ArohaNa karate haiM (sabhAvaM) svabhAva ke Azraya pUrvaka [vaisI hI vItarAgatA kA aMza pragaTa honA] (uttama) uttama (Sima)kSamA dharma hai (uvaesa) jinendra bhagavAna ke upadezAnusAra (maga) mokSamArga para calanA (maddava) uttama mArdava hai (saMsAre) saMsAra meM (sarani) janma-maraNa rUpa paribhramaNa kA (uvasamai) upazamita ho jAnA (ajjava) uttama Arjava dharma hai| (369) (rUva) Atma svarUpa kA (sadbhAva) sadbhAva arthAt trikAla eka rUpa bane rahanA yahI (satta) satya dharma hai (vimala nimmalaM bhAvaM) vimala nirmala bhAva kA pragaTa honA (sauca) zauca dharma hai (saMjama mana saMjamana) mana kA saMyamana karanA saMyama dharma hai (puna) aura punazca (appa sahAva) Atma svabhAva meM lInatA ko (tava) tapa dharma (niTThi) nirdiSTa kiyA arthAt kahA gayA hai| (370) (tyAgaMnyAna sahAva) jJAna svabhAva meM jAgrata rahanA tyAga dharma hai (vara) zreSTha (dhamma) vItarAga dharma kI (dhurA) dhurA ko (dharana) dhAraNa karanA arthAt nirgrantha vItarAgI honA (AkiMcana) AkiMcanya dharma hai (baMbha sarUvaM) brahma svarUpa meM caryA karanA (ba) brahmacarya dharma hai [isa prakAra (dahavihi dharma) dazalakSaNa dharma (nyAna mayaM) jJAna maya haiN| (371) (ca) aura isa prakAra (dahavihidhamma uvaesa) dazalakSaNa dharma kA upadeza diyA, samyakadRSTi jJAnI (dharma) dharma ko (paramatthaM) kalyANakArI (jAna) jAnakara arthAt jJAnapUrvaka (dharayati) dhAraNa karate hue (parinAma suddha karana) pariNAmoM kI zuddhi meM vRddhi karane ke liye (dhamma) dharmamaya (dharayaMti) jIvana jIte haiM, aisA (muneyavvA) jaano| (372) Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 77 zrI tAraNa taraNa brahadU maMdira vidhi-dharmopadeza tattva maMgala deva ko namaskAra tattvaM ca nanda Ananda mau , ceyanananda sahAu | parama tattva pada viMda pau, namiyo siddha subhAu | gurU ko namaskAra guru uvaesiu gupita rui, gupita nyAna sahakAra | tArana tarana samartha muni, guru saMsAra nivAra || dharma ko namaskAra dhammu ju uttau jinavaraha, artha tiarthaha jou / bhaya vinAsu bhavu ju munahu, mamala nyAna paralou / / (deva ko, guru ko, dharma ko namaskAra ho) : dohA : OMkAra se saba bhaye, DAra patra phala phUla / prathama tAhi ko vaMdiye, yahI sabana ko mUla || : zloka: OMkAraM vindu saMyuktaM, nityaM dhyAyanti yoginaH / kAmadaM mokSadaM caiva, OMkArAya namo namaH // : caupAI : OMkAra saba akSara sArA,paMca parameSThI tIrtha apArA / OMkAra dhyAve trailokA, brahmA viSNu mahesura lokA // OMkAra dhvani agama apArA, bAvana akSara garbhita sArA / cAroM veda zakti hai jAkI, tAkI mahimA jagata prakAzI // OMkAra ghaTa ghaTa paravesA, dhyAvata brahmA viSNu mahezA / namaskAra tAko nita kIje, nirmala hoya parama rasa pIje || Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 prArambha kaise kareM? tattva maMgala, maMgala svarUpa hai| isake smaraNa karane se maMgala hotA hai|"jy namo'stu" kahakara tattva maMgala prArambha karanA caahiye| jaya namo'stu kA artha hai- jaya ho, namaskAra ho| yaha apane iSTa ke prati bahumAna kA sUcaka hai| : tattva maMgala kA artha: deva vaMdanAzuddhAtma tattva nanda AnandamayI cidAnanda svabhAvI hai| yahI paramatattva nirvikalpatA yukta vinda pada hai jise svAnubhava meM prApta karate hue siddha svabhAva ko namaskAra karatA huuN| gurUvaMdanAsacce gurU gupta ruci arthAt Atma zraddhAna, svAnubhUti kA upadeza dete haiM aura gupta jJAna (AtmajJAna) se sahakAra karAte haiN| aise svayaM tarane aura dUsaroM ko tArane meM samartha vItarAgI muni sadgurU hI saMsAra se pAra lagAne vAle haiN| dharma kI mahimAdharma vaha hai jo jinavarendra arthAt tIrthaMkara bhagavaMtoM ne kahA hai| kyA kahA hai ? ki apane prayojanIya ratnatrayamayI svabhAva ko saMjoo yahI dharma hai| jo bhavya jIva ratnatraya svarUpa kA manana karate haiM unake bhaya vinasa jAte haiM aura paraloka arthAt AgAmI kAla meM unheM mamala jJAna, pUrNa jJAna arthAt kevalajJAna kI prApti hotI hai| dohA kA artha'OMkAra' sabake mUla meM hai arthAt jar3a (AdhAra) hai, isI se DAliyAM, patte, phala, phUla saba pragaTa hote haiM isaliye maiM sarvaprathama OMkAra kI vaMdanA karatA huuN| zloka kA arthayogIjana vindu saMyukta OMkAra kA nitya dhyAna karate haiN| yaha OMkAra sarva icchAoM kI pUrti karane vAlA aura mokSa bhI dene vAlA hai| aise OMkAra ke liye bArambAra namaskAra hai| caupAI kA arthaOMkAra samasta akSaroM kA sAra hai,yahI paMca parameSThImayI apAra tIrtha svarUpa hai| tInoM lokoM ke samasta jIva OMkAra kA dhyAna karate haiM tathA isa loka meM brahmA viSNu maheza bhI OMkAra ko dhyAte haiN| OMkAra dhvani arihaMta bhagavAna kI nirakSarI divya vANI agama aura apAra hai| jisakA sAra bAvana akSaroM meM garbhita hai| cAroM veda arthAt cAroM anuyoga isI kI zakti haiN| jisakI mahimA jagata meM prakAzamAna ho rahI hai| OMkAra svarUpI zuddhAtmA jo ghaTa - ghaTa meM nivAsa kara rahI hai| aise zuddhAtmA kA brahmA viSNu maheza bhI dhyAna karate haiN| aise OMkAra svarUpa zuddhAtmA va OMkAramayI divya vANI ko hamezA namaskAra karate hue nirmala hokara amRta rasa kA pAna kro| Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 79 : zloka: deva devaM namaskRtaM, lokAloka prakAsakaM / trilokaM bhuvanArthaM joti, uvaMkAraM ca vindate // ajJAna timirAndhAnAM, jJAnAMjanazlAkayA / cakSurunmIlitaM yena, tasmai zrI gurave namaH || zrI parama gurave namaH, paramparAcAryebhyo namaH || vizeSa : tattva maMgala ke pazcAt prathama dina zrI mamalapAhuDa jI graMtha kA dhamma Ayarana phUlanA tathA zrI tInoM battIsI kA pRSTha kramAMka 64 para nirdezita asthApa kI vidhi ke anusAra asthApa kareM tatpazcAt dharmopadeza kA vAcana kreN| zeSa dinoM meM prAta: kAla dhamma Ayarana phUlanA, zrI paMDitapUjA jI, zrI kamala battIsI jI kI gAthAyeM par3heM / rAtri meM laghu maMdira vidhi kareM, tattva maMgala aura vinatI phUlanA yA anya koI bhI phUlanA kA vAMcana karane ke pazcAt zrI mAlArohaNa jI graMtha kI pratidina 3-3 gAthAoM kA vAMcana kreN| zrI dharmopadeza: zrI dharmopadeza atula, anirvacanIya aura mahAdIrgha kaheM kevalI puruSa kahane sAmarthya, trailokyanAtha, acintya ciMtAmaNi cintA kara rahita haiN| ve bhagavAna svayaM jJAtA,siddha ke jAvana hAre, tIna jJAna maya utpanna hoya haiN| pariharai liMga-jo tIna liMga ko parihAra kara phira janma nahIM dharai haiN| acintya vyakta rUpAya, nirguNAn mahAtmane / jagata sarva AdhAra, mUrti brahmane namaH // aise brahma svarUpa mUrti ko maiM namaskAra karatA huuN| phira bhagavAna kA upadezyA dharma kaisA hai ? dharmaM ca Atma dharmaM ca, ratnatrayaM mayaM sadA / cetanA lakSaNo jena, te dharma karma vimuktayaM // (zrI tAraNa taraNa zrAvakAcAra jI gAthA -169) una bhagavAna ne Atma dharma rUpa dharma kI pravartanA kI, jisase anekAneka bhavya prANI rAgAdika vibhAva pariNAmoM ko zamana karake Atma saMyama dvArA zubha gati ko prApta bhaye haiN| ve bhagavAna tathA unakA kathita yaha jina dharma apane zaraNa meM Aye hue prANI mAtra para sahaja svabhAva hI se dayAlu aura aneka siddhi kA karanahArA ulTo jIva anAdi ko, aba sulTana ko dAva / jo abake sulTe nahIM, to gahare gotA khAva // paMcamajJAna dhartAra, viveka saMpUrNa, dayA dRSTi, dayAla mUrti, kRpAnidhAna,sau indra kara vaMdita, zrI parama gurU tIrthaMkara bhagavAna Apa tarai aurana ko tAre haiN| bhavaNAlaya cAlIsA, vyaMtara devANa hoti bttiisaa| kampAmara caubIsA, caMdo sUro Naro tiriyo / aise sau indra kara vandita zrI parama guru, tinako calo samyaktva upadeza, so eka upadeza - anaMta prvesh| samyaktva upadeza kaisA hai - jisa upadeza kI dhAraNA se anaMte jIva mukti praveza hote Aye haiM aura hoveNge| so kaisI hai samyaktva kI mahimA - Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zloka kA arthajo paramAtmA OMkAra svarUpa kA anubhava karate haiM, loka aura aloka ke prakAzaka haiN| tIna loka rUpI bhuvana ko prakAzita karane meM jo jyoti svarUpa haiM, aise devoM ke deva ko namaskAra karatA huuN| ajJAnarUpI timira se aMdhe jIvoM ke cakSuoM (netroM) ko jo jJAnAMjana rUpa zalAkA ke dvArA khola dete haiM isaliye aise zrI gurU ko namaskAra hai| zrI parama gurU arthAt kevalajJAnI tIrthaMkara bhagavaMtoM ke liye namaskAra hai aura unakI paramparA meM jo vItarAgI AcArya bhagavaMta hue haiM una sabake liye namaskAra hai| zrI dharmopadeza arthAt dharma kA upadezadharmopadeza tulanA rahita, vacanoM se nahIM kahA jAne yogya, mahA zreSTha hai, zrI kevalajJAnI bhagavAna hI dharmopadeza ke adhikArI haiM, jo siddhi ko prApta karane vAle haiM aura tIna liMga (puruSa, strI, napuMsaka) kA parihAra kara phira saMsAra meM janma dhAraNa nahIM karate haiN| aciMtya vyakta.......zlokArthajinhoMne aciMtya ciMtAmaNI svarUpa ko vyakta kara liyA hai| jJAna pUrNa kevalajJAna hai, darzana kevaladarzana hai, sabhI guNa apane meM paripUrNa aura anya guNoM se rahita haiN| aise nirguNa mahAna AtmA saMpUrNa jagata ke AdhAra arthAt saMsAra ke prANI mAtra ko kalyANa kA mArga batAne vAle brahma mUrti kevalajJAnI arihaMta sarvajJa paramAtmA ko namaskAra karatA huuN| dharma ca....... zlokArthaAtma dharma hI saccA dharma hai, jo hamezA ratnatrayamayI aura caitanya lakSaNa se pUrNa hai vaha dharma arthAt cetanA lakSaNamayI zuddha svabhAva samasta karmo se rahita hai| ulTA zrI pulaTa yA ulaTa zrI pulaTauparokta vAkya ke bhAva ko spaSTa karane vAlA yaha dohA hai| jisakA artha hai ki-yaha jIva anAdi kAla se ajJAna mithyAtva vaza ulTA ho rahA hai, viparIta mArga meM cala rahA hai| manuSya bhava meM aba sulaTane kA, mokSamArga meM calane kA avasara hai aura yadi isa janma meM nahIM cete, nahIM sulaTe to anaMta saMsAra meM gote khAnA pdd'eNge| ata: sAvadhAna ! ulaTa zrI pultt| paMcamajJAna arthAt kevalajJAna ko dhAraNa karane vAle bhagavAna sau indroM se vaMdanIya jineMdra tAraNa taraNa parama gurU haiN| bhavaNAlaya..........zlokArthabhavanavAsI devoM ke 40 indra, vyaMtara devoM ke 32 indra, kalpavAsI devoM ke 24 indra, jyotiSI devoM ke do indra-caMdramA aura sUrya / manuSyoM meM eka-cakravartI / tiryaMcoM meM eka-aSTApada, isa prakAra sau indra hote haiN| Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 sammatta salila pavaho, NiccaM hiyae pavaTTae jassa / kammaM vAluyavaraNaM, baMdhucciya NAsae tassa // (darzana pAhuDa gAthA-7) cAritra AdikoM ke dvArA zuddha hue hRdaya sthala meM samyaktva rUpI saritA kA pravAha karmarUpI reta kaNoM ke Dhera ko haTAkara cAroM gatiyoM ke baMdha kI pratAraNA ke nAza kA kAraNa hai| yaha samyaktvarUpI jala zAMta hai, zAMtidAyaka hai| karma AtApa se vyAkula hue prANiyoM ke du:kha kA haranahArA hai| apane jJAna aura cAritrAdi ko sAtha liye hue yaha mokSamArga ko niSkaMTaka aura sulabha karanahArA jagadeka bandhu hai| yAhI ko grahaNa kara anante puruSa siddha siddhAlaya ko prApta hue haiM aura Age hoveNge| munIzvaroM ke vacana satya haiM, dhruva haiM, pramANa haiN| ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // gatotsarpiNI ke caturtha kAlAntargata caturviMzati tIrthaMkaroM meM aMtima tIrthaMkara "zrI anaMtavIrya svAmI" jI kA prasAda avasarpiNI ke cauthe kAlAntargata caudahaveM prajApati zrI nAbhirAya jI ke putra prathama tIrthaMkara zrI AdinAtha deva jIlai utpanna bhye| kahA prasAda lai utpanna bhaye? paMca parameSThI ke eka sau taitAlIsa guNa,chaha yaMtra kI pUjA, pacahattara guNa, sattAIsa tatvoM kA vicAra, eka sau ATha guNa kI jApa, tIna pAtra, dAna cAra, trepana kriyA kI vidhi vicaar| arhantA chayyAlA, siddhaM aTThAmi sUri chattIsA / uvajjhAyA paNavIsA, aThavIsA hoti sAhUNaM / / bArA puJja vizeSa, siddhaM aTThAmi SoDasI karaNaM / daha dhamma daMsaNa aTThA, NANaM aTThAmi trayodazI caraNaM // ye pacahattara guNa zuddhaM,vedI vedaMti NANa siri suddhaM / mukti subhAvaM dir3hayaM, ye guNa ArAha siddhi saMpattaM // uttamaM jina rUvI ca, madhyamaM ca mati zrutaM / jaghanyaM tattva sArdhaM ca,avirataM saMmika disTitaM / / guNa vaya tava sama paDimA, dANaM jalagAlaNaM aNatthamiyaM / daMsaNa NANa carittaM, kiriyA tevaNNa sAvayA bhaNiyA / / zrI AdinAtha svAmI kI pA~ca sau dhanuSa U~cI vajramayI kAyA, savA pA~ca sau dhanuSa U~co vaTa vRkSa, caurAsI lAkha pUrva kI Ayu hotI bhii| eka pUrva kI saMkhyA - sattara lAkha karor3a mita, chappana sahasa karor3a / itanI varSa milAya kara, pUrva saMkhyA jor3a // svAmI AdinAtha devajU ne prathama 20 lAkha pUrva varSa bAlakrIr3A karI aura 63 lAkha pUrva varSa rAjya zAsana meM vyatIta kara zeSa eka lAkha pUrva pramANa Ayu rahI, taba AdinAtha svAmI saMsAra, deha, bhogoM se virakta hote bhaye, anityAdi bAraha bhAvanA bhAvate bhye| taba pA~caveM svarga se RSIzvara jAti ke laukAMtika deva Ayakara bhagavAna ke jJAna vairAgya kI stuti karake bhagavAna ko vairAgya bhAvanAoM meM dRr3ha karate bhaye / taba ve AdinAtha svAmI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 sammatta.......zlokArthajisa puruSa ke hRdaya meM samyaktva rUpIjala kA pravAha niraMtara pravartamAna hai, usake karmarUpI raja-dhUla kA AvaraNa nahIM lagatA tathA pUrva kAla meM jo karma baMdha huA ho vaha bhI nAza ko prApta hotA hai| gatotsarpiNI ke caturtha kAlAntargata....atIta kI caubIsI ke aMtima tIrthaMkara zrI anaMtavIrya svAmI jI se zraddhA, jJAna, dharma aura vartamAna caubIsI ke prathama tIrthaMkara hone kA prasAda arthAt dharma saMskAra zrI AdinAtha jI ko prApta huaa| ve kyA prasAda lekara utpanna hue? usakA vivaraNa isa prakAra hai jayan jaya boliye jaya namo'stu kA artha - jaya jayakAra karo, jaya ho, namaskAra ho, svIkAra hai, yaha to zAbdika artha huA kintu jaba hama zraddhA se yaha bolate haiM taba hRdaya vINA ke tAra jhanajhanA uThate haiM saccA artha to vahI hai| paMca parameSThI ke 143 guNa, arhantA chayyAlA........zlokArthaarihaMta parameSThI ke 46 guNa, siddha ke 8 guNa, AcArya ke 36 guNa, upAdhyAya ke 25 guNa aura sAdhu ke 28 guNa isa prakAra paMca parameSThI ke 143 guNa hote haiN| chaha yaMtra kI pUjAarihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya aura sAdhu yaha paMca parameSThI aura eka jinavANI yaha chaha yaMtra kahalAte haiN| pacahattara guNa, bArA puMja........ zlokArthabAraha puMja arthAt 5 parameSThI, 3 ratnatraya, 4 anuyoga tathA siddha ke 8 guNa, solaha kAraNa bhAvanA (16), dasalakSaNa dharma (10), samyagdarzana ke 8 aMga, samyagjJAna ke 8 aMga aura 13 prakAra kA cAritra yaha 75 guNa haiN| ye pacahattara guNa.....zlokArthajo jIva ina pacahattara zuddha guNoM ke dvArA jJAna lakSmI se zuddha, jAnane vAle jJAyaka svabhAva kA vedana karate haiM, mukti svabhAva meM dRr3ha hote haiM, ve jIva ina guNoM kI ArAdhanA kara siddhi kI sampatti prApta karate haiN| 3pAtra, uttama jina.......zlokArthajinendra bhagavAna ke rUpa ke samAna vItarAgI bhAvaliMgI sAdhu uttama pAtra haiN| mati zruta jJAna jinakA zuddha ho gayA ve dezavratI zrAvaka madhyama pAtra haiM aura tattva ke zraddhAnI avirata samyakdRSTi jaghanya pAtra haiN| 53 kriyA, guNa vaya .....zlokArthamUlaguNa -8, vrata-12, tapa-12, samatAbhAva -1, darzana Adi pratimA -11, dAna-4, pAnI chAnakara pInA-1, rAtri bhojana tyAga-1, samyagdarzana jJAna cAritra kI sAdhanA-3, isa prakAra zrAvakoM kI 53 kriyAyeM kahI gaI haiN| eka pUrva kI saMkhyA, sattara lAkha..... dohA kA arthasattara lAkha karor3a aura chappana hajAra karor3a varSa ko milAne para jo yoga AtA hai vaha eka pUrva kI saMkhyA jaano| sattara lAkha chappana hajAra karor3a (70,56,000,0000000) varSa kA eka pUrva hotA hai| RSIzvara jAti ke lokAMtika devayaha deva pA~caveM brahma svarga meM nivAsa karate haiM, bAla brahmacArI hote haiM, eka bhavAvatArI hote haiN| bhagavAna ke mAtra dIkSA kalyANaka ke samaya vairAgya bhAvanA kI anumodanA karane ke liye Ate haiN| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 pura paTTana taja cale haiM nirAsa, grantha chor3a nigraMtha udAsa / chAMDai rAja pATa parivAra, chAMDai maMdira jyoti apAra || sakala vastu merI kachu nAhIM, bhaye vairAgya kailAsahiM jaahiiN| varSa sahasra ghora tapa kInA, kevala lakSmI ko vara lInA // taba, tapa kalyANaka ke nimitta indra Ayakara bhagavAna ko vimalA nAmaka pAlakI meM baiThAya utsava sahita AkAza mArga se siddhArtha vana meM le gye| tahA~ candrakAMta maNi kI zilA Upara indrANI ne kesara ko sAMthiyA racyo, tisa Upara bhagavAna virAjamAna hoya paMca cela, caubIsa prakAra ke parigraha ko tyAga kara paMca muSTi kezalauMca kara digambarI dIkSA dhAra aThThAIsa mUlaguNa tathA caurAsI lAkha uttara guNa pAlate bhye| karma nirjarA ke hetu ghora tapazcaraNa ke dvArA cAra ghAtiyA karmoM kA nAza kara kevalajJAna prApta kiyaa| jayan jaya boliye jaya namo'stu / zrI AdinAtha bhagavAna kii-jy| taba, kevala kalyANaka ke nimitta indroM ne Ayakara ar3atAlIsa kosa ke giradAkAra meM samavazaraNa kI racanA krii| sAr3he bAraha karor3a vAdya bAjate bhye| aise mahotsava pUrNa samavazaraNa meM bhagavAna apanI divyadhvani dvArA bhavya jIvoM ko dharmopadeza dete bhye| bhagavAna ke upadeza se samavazaraNa ke madhya bAraha koThoM meM baiThe hue asaMkhya deva, manuSya tathA pazuoM taka ne apane kalyANa kA mArga grahaNa kiyaa| taba harSita AnaMdita hote hue indroM ne indradhvaja pUjA aura caturvidha saMgha ne devAMgalI pUjA par3hakara jaya jayakAra kiyaa| devAMgalIya pUjA OM jaya jaya jaya, namo'stu namo'stu namo'stu / Namo arihaMtANaM, Namo siddhANaM, Namo AiriyANaM / Namo uvajjhAyANaM, Namo loe savvasAhUNaM // cattAri maMgalaM-arihaMtA maMgalaM, siddhA maMgalaM, sAhU maMgalaM, ke vali paNNatto dhammo maMgalaM // cattAri loguttamA-arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA, kevali paNNatto dhammo loguttamo / cattAri saraNaM pavvajjAmi-arihaMte saraNaM pavvajjAmi,siddhe saraNaM pavvajjAmi, sAhU saraNaM pavvajjAmi, ke vali paNNattaM dhamma saraNaM pavvajjAmi // apavitraH pavitro vA susthito du:sthito'pi vaa| dhyAyetpaJca namaskAraM sarvapApaiH pramucyate // 1 // apavitraH pavitro vA sarvAvasthAM gato'pi vA / yaH smaret paramAtmAnaM sa bAhyAbhyantare zuciH // 2 // aparAjita maMtro'yaM sarva vighna vinAzanaH / maMgaleSu ca sarveSu prathamaM maMgalaM mataH // 3 // eso paMca NamoyAro savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM paDhamaM hoI maMgalam // 4 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 pura paTTana taja...... caupAI kA arthazrI AdinAtha svAmI pura paTTa nagara grAma Adi tyAga kara virakta bhAva se parigraha ko chor3a kara nirgrantha vItarAgI hone ke liye cala diye| samasta rAja pATa, parivAra, mahala makAna, apAra dhanasaMpadA Adi ko chor3a diyaa| aMtara meM yaha nirNaya thA ki ina samasta vastuoM meM merA kucha bhI nahIM hai| prabhu ko vairAgya huA aura ve tapasyA karane ke liye ayodhyA se thor3I dUra siddhArtha vana meM pahu~ca gye| eka hajAra varSa taka ghora tapazaraNa karake kevalajJAna ko prApta kiyaa| paMca cela (vastra) kA svarUpa1. aMDaja - rezama se bane hue vastra / 2. vuNDaja - kapAsa se bane hue vastra / 3. vaMkaja - vRkSa kI chAla se bane hue vstr| 4. carmaja - mRga Adi pazuoM ke carma se bane hue vstr| 5. romaja - Una se bane hue vstr| caubIsa prakAra kA parigraha - dasa bAhya parigraha - kheta, makAna, sonA, cAMdI, dhana, dhAnya, dAsI, dAsa, bartana aura vastra / caudaha AbhyaMtara parigraha - mithyAtva, krodha, mAna, mAyA, lobha, hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA, strI veda, puruSa veda, napuMsaka ved| aTThAIsa mUla guNapA~ca mahAvrata-ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aprigrh| pA~ca samiti- IryA, bhASA, aiSaNA, AdAna nikSepaNa, pratiSThApanA / pA~ca indriya nirodha - sparzana, rasanA, ghrANa, cakSu, karNa indriya para vijaya / chaha Avazyaka - samatA, stuti, vaMdanA, svAdhyAya, pratikramaNa, kaayotsrg| sAta anya guNa - bhUmi zayana, asnAna, vastratyAga, kezaloMca, eka bAra bhojana, khar3e hokara bhojana karanA, adaMta dhaavn| devAMgalI pUjA kA arthaOMkAra mayI paMca parameSThI bhagavAna kI jaya ho, jaya ho, jaya ho, namaskAra ho, namaskAra ho, namaskAra ho| arihaMtoM ko namaskAra ho, siddhoM ko namaskAra ho, AcAryoM ko namaskAra ho, upAdhyAyoM ko namaskAra ho, loka meM sarva sAdhuoM ko namaskAra ho| loka meM cAra maMgala haiM - arihaMta bhagavAna maMgala haiM, siddha bhagavAna maMgala haiM, sAdhu parameSThI maMgala haiM, kevalI praNIta dharma maMgala hai| loka meM cAra uttama haiM - arihaMta bhagavAna uttama haiM, siddha bhagavAna uttama haiM, sAdhu parameSThI uttama haiM, kevalI praNIta dharma uttama hai| maiM cAra kI zaraNa meM jAtA hU~ - arihaMta bhagavAna kI zaraNa meM jAtA hU~, siddha bhagavAna kI zaraNa meM jAtA hU~, sAdhu parameSThI kI zaraNa meM jAtA hU~, kevalI praNIta dharma kI zaraNa meM jAtA huuN| apavitra ho yA pavitra ho sukha rUpa ho yA du:kha rUpa ho (acchI hAlata ho yA kharAba ho, niroga ho yA rogI ho, dhanI ho yA daridra ho) paMca namaskAra maMtra kA dhyAna karane se jIva sarva pApoM se chUTa jAtA hai||1|| apavitra ho pavitra ho yA sarva avasthAgata ho arthAt baiThA ho, khar3A ho, leTA ho, calatA ho, khAtA pItA ho yA anya kisI avasthA ko prApta hokara bhI jo paramAtmA kA smaraNa karatA hai vaha bAhya aura aMtaraMga se zuddha ho jAtA hai||2|| yaha aparAjita (a+parAjita) maMtra sarva vighnoM kA nAza karane vAlA hai aura sarva maMgaloM meM pahalA maMgala mAnA gayA hai||3|| yaha paMca namaskAra maMtra saba pApoM kA nAza karane vAlA hai aura saba maMgaloM meM pahalA maMgala hai||4|| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arha mityakSaraM brahma vAcakaM parameSThinaH / siddhacakra sya sadbIjaM sarvataH praNamAmyaham // 5 // karmASTaka vinirmuktam mokSalakSmI niketanam / samyaktvAdiguNopetaM siddhacakraM namAmyaham // 6 // vighnaughAH pralayaM yAnti zAkinI bhUta pannagAH / / viSaM nirviSatAM yAti stUyamAne jinezvare // 7 // indradhvaja pUjA zrI majjinendramabhivandya jagattrayezaM, syAdvAdanAyakamanaMta catuSTayArham / zrI mUlasaMghasudRzAM sukRtaikahetu, jainendrayajJa vidhireSa mayAbhyadhAyi // 1 // svasti trilokagurave jinapuMgavAya, svasti svabhAva mahimodaya susthitAya / svasti prakAza sahajorjita dRGgamayAya,svasti prasanna lalitAdbhuta vaibhavAya // 2 // svastyucchaladvimalabodha sudhAplavAya, svasti svabhAva parabhAva vibhAsakAya / svasti triloka vitataikacidudgamAya,svasti trikAla sakalAyata vistRtAya // 3 // arhatpurANa puruSottama pAvanAni, vastUnya nUnamakhilAnyayameka eva / asmin jvaladvimalake vala bodhavanhau,puNyaM samagramahamekamanA juhomi // 4 // dravyasya zuddhimadhigamya yathAnurUpaM, bhAvasya zuddhimadhikAmadhigantukAmaH / AlaMbanAni vividhAnyavalambya valgan,bhUtArthayajJa puruSasya karomi yajJam // 5 // zAstra pUjA (gAthA) saMpai suha kAraNa kammaviyAraNa,bhavasamudra tAraNa taraNam / jinavANi namasyaM satya payasyam, sagga mokkha saMgama karaNam // 1 // saTTa zAlAyabheyaM siddhaM purANa dhyAna avagahaNaM / vaicAritraphalAyaNaM prathamAnuyoga erasa karaNaM // 2 // uvAi8 loyadiDhayaM daha vihi pramANassa bhaNiyaM / karaNANuyoga erasa karaNaM dvIpasamudAya jinavarageho // 3 // vaicAritraphalAyaNaM kriyANaparma Rddhi sahayyANaM / uvAsugge sahayyANaM caraNANuyoga erasa bhaNiyaM // 4 // mokkhassa karaNaM mokkhaM kriyA mokkhassa kAraNaM mokkhaM / heyaM ca hiyasaMtI divvANuyoga erasa bhaNiyaM // 5 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 'arha' yaha zabda 'brahma' arthAt arihaMta parameSThI kA vAcaka, siddha cakra kA sadbIja hai, saba prakAra se maiM use praNAma karatA huuN||5||jnyaanaavrnnaadi AThoM karmoM se rahita tathA mokSa lakSmI meM nivAsa karane vAle samyaktvAdi guNoM sahita aise siddha cakra arthAt ananta siddha bhagavaMtoM ko maiM namaskAra karatA huuN||6|| he jinezvara ! Apake stavana karane se zAkinI, bhUta aura sarpa Adi se utpanna hone vAle vidhnoM ke samUha nAza ko prApta ho jAte haiM aura viSa bhI nirviSa ho jAtA hai arthAt jahara bhI utara jAtA hai|7|| indra dhvaja pUjA kA arthatIna loka ke Izvara trilokInAtha, syAdvAda vidyA ke nAyaka, ananta darzana, ananta jJAna, ananta sukha aura ananta vIrya ke dhArI, kevalajJAna lakSmI ke svAmI zrImad jinendra bhagavAna ko namaskAra karake mere dvArA yaha jinendra stavana kI vidhi prArambha kI jA rahI hai / he nAtha ! ApakA stavana nirdoSa hai aura puNya prApti kA advitIya kAraNa hai // 1 // tIna loka ke pradhAna gurU tIrthaMkara jinendra bhagavAna ApakA maMgala ho (arthAt Apa maMgala svarUpa haiN| Age bhI aisA hI artha samajhanA) AtmIka svabhAva kI mahimA ke udaya arthAt kevalajJAna ke udaya meM jo bhale prakAra sthita haiM, aise vItarAga bhagavAna ApakA maMgala ho| svAbhAvika prakAza arthAt kevalajJAna se vRddhi ko prApta aura kevaladarzana se yukta bhagavAna ke lie maMgala ho / svaccha suMdara alaukika samavazaraNa Adi vaibhava se yukta bhagavAna ApakA maMgala ho||2|| uchalate hue nirmala kevalajJAna rUpI amRta ke pravAha vAle bhagavAna ApakA maMgala ho| svabhAva aura parabhAva kA bhedajJAna dvArA bodha karAne vAle bhagavAna ApakA maMgala ho| tIna loka ke samasta padArthoM kA trikAlavartI jJAna hone se vistAra ko prApta hue aise jinendra bhagavAna kA maMgala ho| tIna kAla meM jinakA yaza vistRta ho rahA hai aise bhagavAna kA maMgala ho||3||arihNt bhagavAna purANa puruSottama pAvana haiN| unameM nizcaya hI saMpUrNa guNa prakaTa ho gaye haiM, kisI bhI vastu arthAt guNa kI kamI nahIM hai| aise prakAzita vimala kevalajJAna rUpI agni meM ekAgra mana se maiM samasta puNya ko homa karatA huuN|| 4 // Atma yajJa meM homa karane ke liye zuddha dravya yathAnurUpa digambara avasthA meM hai| bhAva kI adhika zuddhi pAne kA icchuka maiM dhyAna Adi aneka sAdhanoM kA sahArA lekara bhUtArtha puruSa ke yajJa ko arthAt Atma yajJa ko karatA huuN||5|| zAstra pUjA gAthA kA arthasarva saMpatti aura sukha kI kAraNa, karmoM kA nAza karane vAlI, saMsAra sAgara se tArane ke liye naukA ke samAna hai, aisI jinavANI ko namaskAra hai| jo satya kA prakAza karane vAlI svarga aura mokSa kA saMgama karAne vAlI hai|| 1 // jisameM 63 zalAkA puruSoM ke bhedoM kA kathana ho (24 tIrthaMkara, 12 cakravartI, 9 nArAyaNa,9 pratinArAyaNa,9 balabhadra) siddha puruSoM kI mahimA va purANa puruSoM ke dhyAna tapa Adi grahaNa karane kA varNana ho| nizcaya vyavahAra cAritra ke pAlana aura usake phala Adi kA kathana ho| isa prakAra ke vairAgya pradhAna pariNAmoM kA varNana karane vAlA prathamAnuyoga hai // 2 // loka kI AdhAra zilA arthAt tIna loka aura unako ghere hue ghana vAtavalaya, ghanodadhi vAtavalaya, tanu vAtavalaya kA svarUpa jisameM upadiSTa kiyA ho, dasa prakAra ke pramANa kA kathana tathA dvIpa, samudra aura jIva ke pariNAma Adi kA jinendra paramAtmA ne varNana kiyA hai use karaNAnuyoga kahate haiM aisA grahaNa karo arthAt jaano||3|| nizcaya - vyavahAra rUpacAritra kA pAlana aura unakA phala, aneka prakAra kriyA rUpa AcaraNa, utkRSTa Rddhi Adi sahita jisameM upasarga ko sahana karane, upasarga vijayI hone kA varNana kiyA ho aisA caraNAnuyoga hai||4|| mokSa ke pariNAma arthAt zuddha bhAva mokSa prApta karAne vAle haiM, mokSa kI kriyA arthAt zuddha svabhAva meM lInatA rUpa zuddha pariNati mokSa kI kAraNa hai, aisA jisameM zuddha varNana ho tathA heya arthAt chor3ane yogya aura upAdeya arthAt hRdaya meM dhAraNa karane yogya kyA hai, isakA vivecana kiyA gayA ho vaha dravyAnuyoga kahA gayA hai||5|| Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 87 guNapATha pUjA bArA puMja vizeSa siddhaM aTThAmi SoDasIkaraNaM / daha dhamma daMsaNa aTThA NANaM aTThAmi trayodazI caraNaM // 1 // e pacahattara guNa suddhaM vedI vedaMti NANa siri saddhaM / mukti subhAvaM diDhayaM e guNa ArAha siddhi saMpattaM // 2 // arahaMtA chayyAlA siddhaM aTThAmi sUri chattIsA / uvajhAyA paNavIsA aThavIsA hoti sAhUNaM // 3 // vara atizaya cauMtIsA aSTa mahAprAtihArya saMjuttaM / naMta catuSTaya sahiyaM chayyAlA arahaMta jJAnasya // 4 // mohakSaya samyaktaM kevalajJAnena hane ajJAnaM / ke vala darasaNa darasaM anaMtavIrya antarAyena // 5 // suhavaM ca nAma kammaM Ayukarma nirajara avagahanaM / gottaM agurulaghuttaM avvAvAhaM ca veda veyaNiyaM // 6 // e Airiya aSTa guNa dahavihi dharmaM ca hoya dir3ha appA / vArA tapa chai avAsI chattIsa guNa hoM ti sUrenA // 7 // gyAraha aMga ju sahiyaM caudaha pUrvAya niravizeSANaM / paNavIsA guNajuktaM NANI NANeNa tasya uvajhAyA // 8 // daha darasaNa saMbhedA bhedA hoti paMca jJAneyA / terAvidhi so caritaM aThavIsA hoti sAhUNaM // 9 // isa prakAra indra aura caturvidha saMghavandanA stuti karate bhye| tatpazcAt bhagavAna AdinAtha ne caurAsI gaNadhara aura caturvidha saMgha sahita deza-dezAMtaroM meM vihAra kara Ayu ke anta meM 6 dina kA yoga nirodha kara mAgha vadI caturdazI ko kailAzagiri se nirvANa pada prApta kiyaa| || jayan jaya boliye jaya namo'stu // jo upadeza bhagavAna AdinAtha ne diyA vahI upadeza bhagavAna mahAvIra svAmI ne diyaa| Adi meM zrI AdinAtha deva jI bhaye, anta meM zrI mahAvIra deva jI bhaye / bAIsa tIrthaMkara madhyAnugAmI he| zrI caubIsI jI ko nAma lIje to puNya kI prApti hoya hai| Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 guNa pATha pUjA kA arthabAraha puMja arthAt 5 parameSThI, 3 ratnatraya, 4 anuyoga tathA siddha ke 8 guNa, solaha kAraNa bhAvanA, dharma ke 10 lakSaNa, samyagdarzana ke 8 aMga, samyagjJAna ke 8 aMga, 13 prakAra kA caaritr|| 1 // jo jIva ina pacahattara zuddha guNoM ke dvArA jJAna lakSmI se zuddha, jAnane vAle jJAyaka svabhAva kA vedana karate haiM, mukti svabhAva meM dRr3ha hote haiM, ve jIva ina guNoM kI ArAdhanA kara siddhi kI sampatti prApta karate haiN||2|| arihaMta parameSThI ke 46 guNa, siddha ke 8 guNa, AcArya ke 36 guNa, upAdhyAya ke 25 guNa aura sAdhu ke 28 mUlaguNa hote haiN||3|| zreSTha 34 atizaya (janma ke - 10, kevalajJAna ke -10, devakRta - 14) 8 mahA prAtihArya se saMyukta, ananta catuSTaya sahita, isa prakAra kevalajJAnI arihaMta bhagavAna ke 46 guNa hote haiN||4|| siddha parameSThI ko mohanIya karma ke kSaya se samyaktva pragaTatA hai, kevalajJAna kI pragaTatA se ajJAna (jJAnAvaraNa karma) kA nAza hotA hai| kevaladarzana - darzanAvaraNa karma ke abhAva se aura ananta vIrya antarAya karma ke abhAva se pragaTatA hai||5|| sUkSmatva guNa nAma karma ke abhAva se pragaTa hotA hai, Ayu karma ke abhAva se avagAhanatva, gotra karma ke abhAva se agurulaghutva aura avyAbAdhatva guNa vedanIya karma ke abhAva se pragaTa hotA hai aisA jaano| isa prakAra siddha parameSThI ke ATha guNa, ATha karmoM ke abhAva hone para pragaTa hote haiN||6|| aho ! AcArya parameSThI saMvegAdi ATha guNa, uttamakSamA Adi daza lakSaNa dharma, anazana Adi bAraha tapa, astitva Adi chaha Avazyaka kA pAlana karate hue apane Atma svarUpa meM dRr3ha hote haiN| isa prakAra AcArya parameSThI ke 36 guNa hote haiN||7|| bheda ko vizeSa kahate haiM aura gyAraha aMga sahita jo caudaha pUrva ko nirvizeSa arthAt bheda rahita sAMgopAMga pUrNa rUpeNa jAnate haiM, isa prakAra jo jJAnI sAdhu jJAna ke paccIsa guNoM se yukta hote haiM, unako upAdhyAya parameSThI kahate haiN| (upAdhyAya parameSThI 11 aMga, 14 pUrva ke jJAtA hote haiN)|| 8 // samyagdarzana ke 10 bheda, samyagjJAna ke 5 bheda aura 13 prakAra kA cAritra yaha sAdhu ke 28 mUlaguNa hote haiN| (paM. bhUdharadAsa jI ne bhI carcA samAdhAna meM sAdhu ke inhIM 28 mUlaguNoM kI carcA kI hai|) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 vartamAna caubIsI zrI RSabha ajita sambhava abhinandana, sumati padmaprabhu chaThe jinezvara / saptama tIrthaMkara bhaye haiM supArasa, candraprabha AThama haiM nivArasa || puSpadaMta zItala zreyAMsa, vAsupUjya arU vimala anaMta / dharmanAtha vaMdata avinIzvara, solaha kAraNa zAMti jinezvara || kunthu araha malli munisuvrata vIsA, namUM aSTAMga nami ikavIsA / neminAtha sAhasi giri nemi, sahanasIla bAIsa parISaha // pArasanAtha tIrthaMkara teIsa, varddhamAna jinavara caubIsa / cAra jinendra cahu~ dizi gaye, bIsa sammedazikhara para gaye || AdinAtha kailAzahiM gaye, vAsupUjya campApura gaye / neminAtha svAmI giranAra, pAvApurI vIra jinarAja // do dhavalA do zyAmalA vIra, do jinavara Arakta zarIra | hare varaNa do hI kulavanta, hemavaraNa solA ikavaMta // caubIsa tIrthaMka ra mokSa gaye, daza kor3Akor3I kAla vila bhaye / bhaye siddha arU hoMya anaMta, je vandauM caubIsa jinendra || vandauM tIrthaMkara caubIsa, vandauM siddha baseM jaga zIza / vandauM AcAraja uvajhAya, vandauM sAdhu guruna ke pAya || : dohA : deva dharama gurU ko namo, namo siddha ziva kSetra / videha kSetra meM jina namo, jinake nAma vizeSa // caubIsa tIrthaMkara bhagavAna kI- jaya videha kSetra ke bIsa tIrthaMkara sImandhara svAmI jina namoM, mana vaca kAya hiye meM dhroN| yugamandhara svAmI yuga pAya, nAma leta pAtaka kSaya jAya // bAhu subAhu svAmI dhara dhIra, zrI saMjAta svAmI mahAvIra | svayaM prabha svAmI jI ko dhyAna, RSabhAnana jI kaheM bakhAna / / anantavIrya sUriprabha soya, vizAlakIrti jaga kIrata hoya / vajadhara svAmI candradhara nema, candrabAhu kahiye jina baina / bhujaMgama Izvara jaga ke Iza, nemIzvara jU kI vinaya karIza / vIryasena vIraja balavAna, mahAbhadra jI kahiye jAna // devayaza svAmI zrI parameza, ajita vIrya sampUrNa nareza / vidyamAna bIsI par3ho citalAya, bAr3he dharma pApa kSaya jAya // videha kSetra ke bIsa tIrthakara bhagavAna kI-jaya Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 vartamAna caubIsI kA artha - zrI RSabhanAtha, ajitanAtha, saMbhavanAtha, abhinaMdananAtha, sumatinAtha, chaTaveM tIrthaMkara padmaprabha bhagavAna haiN| sAtaveM tIrthaMkara supArzvanAtha haiM, AThaveM candraprabha saMsAra se pAra lagAne vAle haiN| puSpadaMta,zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vAsupUjya aura vimalanAtha, anaMtanAtha,dharmanAtha pRthvI pati haiN| solahaveM zAMtinAtha jinezvara kI maiM vandanA karatA huuN| kunthunAtha, arahanAtha, mallinAtha, bIsaveM munisuvrata nAtha haiM, ikkIsaveM naminAtha bhagavAna ko sASTAMga namaskAra hai| neminAtha bhagavAna ne aisA puruSArtha kiyA ki giranAra parvata ke zikhara para cale gaye aura bAIsa parISaha ke vijetA hue| teIsaveM tIrthaMkara pArzvanAtha aura caubIsaveM jinendra bhagavAna varddhamAna mahAvIra haiN| ina caubIsa tIrthaMkaroM meM se cAra tIrthaMkara alaga-alaga cAra dizAoM se mokSa gaye, zeSa bIsa tIrthaMkara zrI sammeda zikharajI se mokSa pdhaare| AdinAtha bhagavAna kailAza parvata se, vAsupUjya bhagavAna caMpApura se, neminAtha bhagavAna giranAra se aura mahAvIra jinarAja pAvApurI se mukti ko prApta hue| ina tIrthaMkaroM meM do tIrthaMkaroM-candraprabha aura puSpadaMta ke zarIra kA varNadhavala (sapheda) thaa| do tIrthaMkaroM- supArzvanAtha aura pArzvanAtha ke zarIra kA varNa harita (harA) thaa| do tIrthaMkaroM - padmaprabha aura vAsupUjya ke zarIra kA varNa rakta (lAla) thaa| do tIrthaMkaroM - munisuvratanAtha aura neminAtha ke zarIra kA nIlavarNa (zyAmala) raMga kA thaa| zeSa solaha tIrthaMkaroM ke zarIra kA varNa svarNa kI taraha pIle raMga kA thaa| avasarpiNI ke daza kor3Akor3I sAgara pramANa kAla meM caubIsa tIrthaMkara hue haiM, jo nirvANa ko prApta ho gae haiN| ananta siddha ho cuke haiN| ananta siddha Age hoveNge| maiM caubIsoM hI jinendra paramAtmAoM kI vaMdanA karatA huuN| caubIsa tIrthaMkara bhagavaMtoM kI vaMdanA karake una siddha bhagavaMtoM ko vaMdana karatA hU~ jo loka ke zikhara, agrabhAga meM vAsa kara rahe haiN| AcArya, upAdhyAya aura sAdhu jo sacce gurU haiM unake caraNa kamaloM kI vaMdanA karatA huuN| dohA kA arthasacce deva, gurU, dharma ko namaskAra karake zivakSetra arthAt mokSa sthAna meM virAjamAna siddha bhagavaMtoM ko namana karatA hU~, videha kSetra meM sadA sarvadA virAjamAna bIsa tIrthaMkara jinendra bhagavaMtoM ko namaskAra hai, jinake nAma vizeSa isa prakAra haiM videha kSetra bIsa tIrthakara stavana kA arthamana, vacana, kAya kI ekatA hRdaya meM dhAraNa karake zrI jinendra sImaMdhara svAmI ko namaskAra karatA hU~, yugamaMdhara svAmI ke caraNa yugala kI vandanA karatA hU~, jinake nAma smaraNa karane se pApa kSaya ho jAte haiN| bAhu subAhu svAmI svabhAva meM lInatA rUpa parama dhairya dhAraNa karane vAle haiN| zrI saMjAta svAmI nija svabhAva meM lIna hone se mahAvIra haiN| svayaMprabha svAmI jI kA dhyAna mahAna hai, RSabhAnanajI kA guNAnuvAda mahimA pUrvaka kaha rahe haiN| ananta vIrya, sUriprabha aura vizAla kIrti kI jaga meM kIrti ho rahI hai| vajadhara svAmI, candradhara (candrAnana)aura candrabAhu kA jinavANI meM kathana kiyA gayA hai| bhujaMgama aura Izvara jI jagata ke Izvara haiM, nemIzvara prabhu kI maiM vinaya karatA huuN| vIryasena vIrya bala se saMpanna haiM, mahAbhadra jI ko tIrthaMkara kahA gayA aisA jaano| zrI devayaza svAmI paramezvara haiM, ajitavIrya pUrNatva ko prApta manuSyoM ke Izvara haiN| videha kSetra meM bIsa tIrthaMkara sadA sarvadA vidyamAna rahate haiM, aisI vidyamAna bIsI ko bhAva sahita citta kI ekAgratA pUrvaka par3ho isase dharma kI vRddhi hogI aura pApa kSaya ho jaayeNge| Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 bAr3he dharma pApa kSaya jAya, aise caubIsa tIrthaMkara jinhoMne ATha karma, ATha mada, aThAraha doSoM ko naSTa kara nirvANa pada prApta kiyA aise jinendra deva tinako bArambAra namaskAra ho, aise bIsa tIrthaMkara videha kSetra meM sadA sarvadA virAjamAna tinako namaskAra kIje to puNya kI prApti hoy| dharma ArAdha ArAdhya jIva nirvANa pada ko prApta hoya haiN| jinake khoTe bhAva - krodha, mAna, mAyA, lobha rUpa cAra kaSAya, aSTa mada, zaMkAdi ATha doSa, chaha anAyatana, tIna mUr3hatA, sapta vyasana ityAdi prapaMca rUpa mithyAtva bhAva vilIyamAna hue unhIM ko jina saMjJA prApta hotI bhii| 'eka jina svarUpa 'eka jina ko svarUpa soI caubIsa jina ko, soI bahattara jina ko, soI 149 caubIsI ko hota bhyo| jo svarUpa zrI AdinAtha deva jI ko, soI zrI mahAvIra deva jI ko hota bhyo| bheda vijJAna pratyakSa-pratyakSa kara drshaayo| kevala Ayu, kAya aru samavazaraNa laghu dIragha hoNy| tapa, teja, guNa, lakSaNa, bala, vIrya sabake eka se hI hoMya haiN| "jina zreNI mArga kalana vIrya " jina zreNI so mArga nAhIM, kalana kahiye dhyAna so bala nAhIM, deva sI padavI nAhIM, dAtA so svarUpa nAhIM, jinane kahA dAna diyo ye jJAna dAnaM kurUte munInAM,sadaiva loke saukhyaM prabhoktA / rAjyaM ca sakyaM bala jJAna bhUtai, labdhvA svayaM mukti padaM brajanti // paya bAraha (paMca parameSThI, tIna ratnatraya, cAra anuyoga) upayoga bAraha (ATha jJAna, cAra darzana) yA prakAra jJAna ko grahaNa kara mArIcikumAra kA jIva zubha samaya pAya sthAna kuNDalapura nagarI meM zrI siddhArtha rAjA tathA mAtA zrI trizalA devI ke yahA~ avatarita hotA bhayA / mahAvIra bhagavAna kA avatAra jAna indrAdika deva janma kalyANaka mahotsava ke nimitta bhakti bhAva sahita bhagavAna ko goda meM leya, pAMDuka zilA para le jAyakara, prabhu kA janma kalyANaka kiyaa| tatpazcAt indra bhagavAna ko mAtA kI goda meM sauMpa, sva sthAna ko prasthAna karatA bhayA / zrI vIradeva jI kI 72 varSa kI Ayu rahI, jisameM 12 varSa bAlakrIr3A meM aura 18 varSa rAjya zAsana meM vyatIta kara apane samasta rAjapATa kA parityAga kara jina dIkSA dhAraNa karake 12 varSa mahAna tapazcaraNa kara 42 varSa kI avasthA meM kevalajJAna prApta kiyaa| // jayan jaya boliye jaya namo'stu // / bhagavAna mahAvIra svAmI kI-jaya // taba anekAneka deva deviyoM sahita indra Ayakara samavazaraNa kI racanA karate bhaye / bhagavAna kI vANI ke prakAzanArtha zrI gautama srotama Adi gyAraha gaNadhara Ate bhye| taba bhagavAna kI divya dhvani prakaTa hotI bhii| jaya ho, jaya ho....... // bhagavAna mahAvIra svAmI kI-jaya // // bhagavAna ke samavazaraNa kI-jaya / / Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 ATha karma- jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya, mohanIya, Ayu, nAma, gotra, aNtraay| ATha mada - jJAnamada, pUjAmada, kulamada, jAtimada, balamada, Rddhimada, tapamada, ruupmd| zaMkAdi ATha doSa - zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, mUDhadRSTi, anupagUhana, asthitikaraNa, avAtsalya, aprbhaavnaa| chaha anAyatana - kudeva, kugurU, kudharma, kudeva ko mAnane vAle, kugurU ko mAnane vAle, kudharma ko mAnane vaale| tIna mUr3hatA-devamUr3hatA, pAkhaMDI (gurU) mUr3hatA, loka muuddh'taa| eka sau unacAsa (149) caubIsI149 caubIsI hone ke bAda huNDAvasarpiNI kAla AtA hai| eka huNDAvasarpiNI se dUsare huNDAvasarpiNI ke madhya 1490 kor3Akor3I sAgara kA samaya hotA hai| isameM 149 caubIsI hotI haiN| eka avasarpiNI yA utsarpiNI 10 kor3A kor3I sAgara kI hotI hai, isaliye 149 meM 10 kA guNA karane para 1490 hote haiN| 149 meM 24 kA guNA karane para 3576 hote haiM arthAt itane tIrthaMkara hote haiM aura 149 meM SaTkAla ke anusAra 6 kA guNA karane para 894 kAla hote ye jJAnadAna........zlokArthajo munijanoM ko jJAna kA dAna karate haiM ve sadaiva loka meM sukha kA utkRSTa rUpa se bhoga karate haiM tathA rAjya,zakti, jJAna bala Adi ko upalabdha karake svayaM mukti pada ko prApta kara lete haiN| pA~ca parameSThIarihaMta parameSThI, siddha parameSThI, AcArya parameSThI, upAdhyAya parameSThI aura sAdhu prmesstthii| tIna ratnatraya - samyagdarzana, samyagjJAna, smykcaaritr| cAra anuyoga - prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga, dravyAnuyoga / ATha jJAna - matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna,mana:paryayajJAna, kevalajJAna, kumati jJAna, kuzrutajJAna, kuavdhijnyaan| cAra darzanopayoga - cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevldrshn| trikAla kI caubIsI kA adbhuta yoga - zrI bRhad maMdira vidhi - dharmopadeza meM trikAla kI caubIsI kA adbhuta yoga hai isake aMtargata atIta kI caubIsI ke aMtima tIrthaMkara zrI anaMtavIrya svAmI jI se dharma saMskAra Adi kA prasAda lekara zrI AdinAtha jI utpanna hue aura vartamAna caubIsI ke antima tIrthaMkara zrI bhagavAna mahAvIra svAmI ne bhaviSya kAla kI caubIsI meM prathama tIrthaMkara hone kA prasAda mahArAjAdhirAja rAjA zreNika ko diyaa| Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 (1) maMgala cauthe kAla ke anta so vIra jinaMda bhaye / samavazaraNa ke hetu so vipulAcala gaye || upavana Aye deva so mana Ananda bhaye / SaT Rtu phUle phUla so acaraja mana bhaye / / upavana liyo hai vizrAma mAlI ne sudha lhii| ukaTe kATha phala phUla mAlatI khila rahI / aisI mAlatI phala phUla rahiyo, saravara haMsa motI cuneN| gAya vyAghra jahAM karata krIr3A, aura acaraja ko gineM // saharSa phUla lai calo hai mAlI, nRpati jAya sunAiyo / yaha dekha acaraja bhUpa mohe, rAnI celanA turata bulAiyo / nija zatru jo ghara mAhiM Avai, mAna bAko kIjiye / zubha U~ cI Asana madhura vANI, bola ke yaza lIjiye | bhagavAna suguNa nidhAna munivara, dekhakara mana harSiyo / par3agAha lIje dAna dIje, ratna varSA barasiyo | nija zreNi antara hiya nirantara, jaina jugati sunAiyo / rAjya parigraha chAMr3a cAlo, priya siddha maMgala gAiyo / isa prakAra hajAroM zrAvaka nara, nAriyoM ke bIca jana samUha ke sAtha rAjA zreNika mAna sahita rathArUr3ha hue samavazaraNa meM jA rahe the, isa samaya taka zreNika kA zraddhAna jaina dharma ke viparIta thA tathA unhoMne viparIta zraddhAna se munirAja ke gale meM sarpa DAlakara sAtaveM naraka kI gati bA~dha lI thii| jaba Apa samavazaraNa ke pAsa pahu~ce taba mAnastambha dekhate hI Apake hRdaya kA mAna dUra ho gyaa| taba ve rAjA zreNika - (2) ratha se utara payAde bhaye, jaya jaya karata sabhA meM gaye / jaba jinendra dekhe cita lAya, janma janma ke pApa nazAya // jaya jaya svAmI tribhuvana nAtha, kRpA karo mohi jAna anAtha / hoM anAtha bhaTako saMsAra, bhramatana kabahU~ na pAyo pAra || yAse zaraNa Ayo maiM seva, mujha du:kha dUra karo jinadeva / karma nikaMdana mahimA sAra, azaraNa zaraNa sayaza vistAra || nahiM seU~ prabhu tumare pAMya, to mero janma akAratha jAya / suragurU vandauM dayA nidhAna, jaga tAraNa jagapati jaga jAna // du:kha sAgara soM mohi nikAsa, nirbhaya thAna dehu sukha vAsa / maiM tuva caraNa kamala guNa gAya, bahu vidhi bhakti karUM mana lAya // dou kara jor3a pradakSiNA daI, nirmala mati rAjA kI bhaI / zreNika vande gautama pAMya, nara koThA meM baiThe jAMya || maragurU vandApahi nikAsa, dhi bhakti kI bhaI / Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 (1) maMgala kA artha - cauthe kAla ke anta meM tIrthaMkara jinendra bhagavAna mahAvIra svAmI hue aura ve prabhu samavazaraNa ke nimitta vipulAcala parvata (rAjagRhI) pdhaare| vipulAcala parvata ke upavana meM vItarAgI deva ke caraNa kamala par3ane se mana AnaMdita ho gayA aura bhagavAna ke padhArate hI chahoM RtuoM ke phala phUla khila uThe yaha dekhakara mana meM Azcarya huaa| upavana meM parama zAMti chAI hai, mAlI ne sudha lahI arthAt khabara lI upavana kI tarapha gayA aura dekhA ki sAre hI vRkSa hare bhare ho rahe haiM, phala phUla laga rahe haiM aura mAlatI kI chaTA khila rahI hai| aisI suMdara mAlatI phala phUla rahI hai, sarovara meM haMsa motI cuga rahe haiM, gAya aura siMha eka sAtha vicaraNa kara rahe haiM aura bhI anekoM Azcarya ho rahe haiN| mAlI ne atyaMta harSa pUrvaka phUla liye aura rAjAdhirAja mahArAja zreNika ke pAsa jAkara sabhI samAcAra kaha sunAye / yaha saba dekhakara rAjA zreNika mohita hote hue Azcarya cakita hue aura unhoMne usI samaya rAnI celanA ko bulAyA / (rAnI celanA ne vinaya pUrvaka rAjA zreNika se kahA ki ) apanA zatru bhI yadi apane ghara Aye to usakA sammAna kIjiye, baiThane ke liye zubha uccAsana pradAna kara madhura vANI bolakara yaza ko prApta kIjiye (yahA~ to vItarAgI kevalajJAnI bhagavAna hI padhAre haiM) aise anaMta guNoM ke nidhAna bhagavAna aura vItarAgI bhAvaliMgI munivara ko dekhakara mana harSa se bhara jAye, sAdhu ko par3agAha kara aisI bhakti se dAna dIjiye ki ratnoM kI varSA ho jaaye| (isa prakAra preraNA dete hue) rAnI celanA ne jaina dharma ke siddhAMta yuktipUrvaka zreNika mahArAja ko sunAye / rAjA zreNika ne apane aMtara hRdaya meM niraMtara ciMtana kiyA aura rAnI celanA se kahA ki priya ! rAjya parigraha saba chor3akara calo aura siddha prabhu ke maMgala gAo / (2) ratha se utara....caupAiyoM kA artha - rAjA zreNika ratha se utara kara paidala calane lage aura jaya jayakAra karate hue samavazaraNa (dharma sabhA) meM phuNce| jaba prabhu mahAvIra svAmI ke bhAva pUrvaka darzana kiye taba janma-janma ke pApa naSTa ho gye| rAjA zreNika bhagavAna kI prArthanA stuti karate hue kahate haiM - jaya ho, jaya ho, he svAmI ! Apa tIna loka ke nAtha haiM, mujhe anAtha jAnakara mujha para kRpA kro| maiM anAtha hokara saMsAra meM bhaTaka rahA hU~ aura saMsAra meM bhramaNa karate hue maiMne kabhI bhI pAra nahIM pAyA / isalie maiM ApakI caraNa zaraNa meM AyA hU~, he jinadeva ! merA duHkha dUra kro| ApakI mahimA se mere karmoM kA kSaya ho jAye yahI ApakI mahimA kA sAra hai, azaraNa ko zaraNa dene meM Apake suyaza kA vistAra hai| he prabhu! Apa jaise vItarAgI paramAtmA ke caraNa kamaloM meM nahIM rahU~gA to merA janma vyartha hI calA jaayegaa| Apa indroM, devatAoM ke bhI gurU haiM, saMsAra ke tAraNa hAra haiM, Apako tIna loka kA trilokI nAtha jAnakara he dayA ke nidhAna! maiM ApakI vandanA karatA hU~ / duHkha rUpa saMsAra sAgara se mujhe nikAlakara he prabhu! mujhe nirbhaya sukharUpa sthAna meM vAsa diijiye| maiM Apake ananta catuSTaya svarUpa Atma guNoM kI stuti karatA hU~ aura Apake caraNa kamaloM meM bahuta prakAra se bhAva pUrvaka bhakti karatA hU~ / isa prakAra stuti prArthanA karate hue rAjA zreNika ne donoM hAtha jor3akara bhakti pUrvaka pradakSiNA dii| rAjA kI mati bhI nirmala huI aura rAjA zreNika zrI gautama svAmI ke caraNa kamaloM kI vaMdanA karake manuSyoM ke koThA meM jAkara baiTha gaye / Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 95 :dAhA: gurU gautama ke pada kamala, hRdaya sarovara Ana / namo caraNa yuga bhAva soM, karihUM bahu vidhi dhyAna / / tatpazcAt rAjA zreNika anekoM prazna pUchate bhaye aura bhagavAna kI divyadhvani khiratI bhaI, inakI zraddhA sahita vandanA bhakti dekha gaNadharAdi zrutakevalI santuSTa hoya upadeza karate bhye|| samavazaraNa causaMgha so acaraja mana bhayo / jaina dharma pahicAna mahotsava uTha calyau / haraSata vIra jinendra, zreNi sanmukha bhaye / vizvasena dAtAra, zAha pada jina diye // zAha pada trailoka jAno, tIrthaMkara gotra sunAiyo / vIra ko prasAda pragaTau, tilaka jina caubIsiyo || soI zAha sUro jJAna pUro, dayA dharma sunAiyo / agama gama praveza pahu~ce, siddha maMgala gAiyo | mithyAtva dalana siddhAnta sAdhaka, mukati mAraga jAniyo / karanI akaranI sugati durgati, puNya pApa bakhAniyo / saMsAra sAgara taraNa tAraNa, gurU jahAja vizeSiyo / jaga mAhiM gurU sama kaheM banArasI, aura kAhU na lekhiyo / bhAvI tattva prasAda kauna ko diyo? mahArAjAdhirAja rAjA zreNika ko diyo| rAjA upa zreNika ke 100 putra, jinameM 49 se lahure, 50 se jeThe, madhya nAyaka pUrA (pUrva) kSetrI bAre ko puNya pratApa, rAjA zreNika ne prasAda paayo| jaba 3919 AtmAoM sahita bhagavAna kI vandanA stuti karake jaya jayakAra kiyaa| : gAthA : zreNIya kathya nAyaka saMtuTTho vIra vaDDhamAnasya / AdaM ca mahApadmo, Ada uvavanna turiya kAlammi || he rAjA zreNika ! tuma kathA ke nAyaka hooge arthAt AgAmI cauthe kAla ke Adi meM padmapuMga rAjA ke yahA~ mahApadma tIrthaMkara hooge| taba rAjA zreNika ne kahA - munIzvaroM ke vacana satya haiM, dhruva haiM, pramANa haiN| || jayan jaya boliye jaya namo'stu // calaMti tArA pracalaMti maMdiraM, calaMti merU ravicaMdra maMDalam / kadApi kAle pRthvI calaMti, satpurUSasya vAkyaM na calaMti dharmam / / apano pada parasata rAjA zreNika Ananda pUrNa bhaye / bhagavAna mahAvIra svAmI ne kevalajJAna hone pIche 30 varSa paryanta, saMgha sahita vihAra kara jaga ke jIvoM kA kalyANa kiyaa| tatpazcAt AhUTa mahInA hIno varSa caukAla turiya kAlammi / arthAt - cauthe kAla ke anta meM 3 varSa sAr3he ATha mAha zeSa rahane para bhagavAna mahAvIra ne apanI 72 varSa kI Ayu pUrNa kara kArtika vadI caturdazI kI rAtri ke pichale pahara sthAna pAvApurI se nirvANa pada prApta kiyaa| ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // AzA eka dayAlu kI,jo pUre saba Aza | saMsAra Asa saba chor3i ke,prabhu bhaye mukti ke vAsa // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 guru gautama ..... dohA kA artha - gurU gautama gaNadhara ke caraNa kamaloM kI bhakti, hRdaya rUpI sarovara meM dhAraNa karake bhAvapUrvaka caraNa yugala kI vaMdanA karate hue bahuta prakAra ke dhyAna dhAraNA ko dhAraNa karatA huuN| (3) muni, AryikA zrAvaka zrAvikA cAra saMgha sahita samavazaraNa kI mahimA dekhakara sabhI bhavya AtmAoM ke mana meM acaraja pUrNa Ananda huaa| jaina dharma kI mahimA bar3hAne vAlA, pahicAna karAne vAlA mahotsava prArambha ho gyaa| yahAM 'uTha calyo' ke do abhiprAya haiM 1 prArambha ho gyaa| 2- bihAra karane lgaa| rAjA zreNika atyaMta harSa pUrvaka vItarAgI jinendra mahAvIra bhagavAna ke sanmukha hue (rAjA zreNika ne jijJAsA pUrvaka bhagavAna mahAvIra svAmI se 60,000 prazna pUche) aura sampUrNa jagata ko jAnane vAle parama dAtAra bhagavAna mahAvIra svAmI ne rAjA zreNika ko paramAtma svarUpa jinendra pada pradAna kiyA arthAt (AgAmI caubIsI meM prathama tIrthaMkara hone kI ghoSaNA rUpa) akatA prasAda diyA / zAha arthAt paramAtma pada trilokInAtha svarUpa jAno, bhagavAna mahAvIra svAmI ne kahA ki tumheM ucca gotra saMbaMdhI tIrthaMkara nAma karma kI prakRti kA baMdha ho gayA hai| isa prakAra mahAvIra bhagavAna ke dvArA diyA gayA prasAda pragaTa huA aura isake sAtha hI jina caubIsI kA tilaka ho gayA arthAt eka SaTkAla cakra ke cauthe kAla meM hone vAle caubIsa tIrthaMkara pUrNa hue| vahI paramAtmA jo apane svarUpa lInatA meM mahA parAkramI puruSArthI kevalajJAna se paripUrNa the jinhoMne dayA dharma kA saMdeza sunAyA arthAt pAvana divya dezanA pradAna kii| una bhagavAna ne agama svabhAva ko gama arthAt svAnubhava pramANa jAna liyA aura apane zuddhAtma svarUpa meM praveza kara siddha sthAna ko prApta kiyA hai, aise siddha prabhu ke maMgala gaao| mithyAtva kA dalana karake siddhAMta ke sAdhaka bananA yahI mukti kA mArga jaano| karanI-akaranI sugati-durgati kA kAraNa hai, yahI puNya - pApa kahA gayA hai| saMsAra sAgara se svayaM tirane aura dUsare jIvoM ko tArane meM gurU ko jahAja ke samAna vizeSa jAno, banArasIdAsa kahate haiM ki saMsAra meM guru samAna aura koI bhI nahIM hai| bhAvI tattva prasAda rAjA zreNika 100 bhAI the, unameM 49 bhAI rAjA zreNika se choTe the aura 50 bhAI bar3e the isaliye rAjA zreNika ko madhyanAyaka kahA gayA hai| unhoMne pUrvopArjita puNya ke pratApa se AgAmI caubIsI meM prathama tIrthakara hone ke saMskAra rUpa prasAda prApta kiyaa| vizeSa - " 49 se lahure, 50 se jeThe " isa vAkya meM 'se' kA artha se ke rUpa meM nahIM lenA cAhiye balki yaha bhAva pUrNa vacana pravAha hai ki rAjA zreNika se 49 choTe aura 50 bar3e the aura tabhI rAjA zreNika madhya meM Ate haiN| zreNIya kathya nAyaka........ zlokArtha - Atma svarUpa meM saMtuSTa arthAt apane zuddha svabhAva meM lIna varddhamAna mahAvIra bhagavAna ne kahA ki he rAjA zreNika ! tuma kathA ke nAyaka hooge / cauthe kAla ke Adi meM tuma pahale mahAna jagata pUjya mahApadma tIrthaMkara hooge / calaMti tArA....... zlokArtha tArAgaNa calAyamAna ho jAyeM, mahala maMdira calAyamAna ho jAyeM, sUrya candramA saura maMDala aura acala merU parvata calAyamAna ho jAye, kadApi kAle arthAt kisI samaya pRthvI bhI calAyamAna ho jAye to koI Azcarya nahIM kintu satpuruSa ke vAkya aura dharma kabhI bhI calAyamAna nahIM hotA / apane pada parasata vAkya kA artha - bhagavAna mahAvIra svAmI ne rAjA zreNika ko AgAmI caubIsI ke pahale tIrthakara hone kA akatA (AgAmI) prasAda diyA arthAt unake tIrthaMkara hone kI ghoSaNA kii| rAjA zreNika apane pada kA sparza arthAt anubhava karake Ananda pUrNa hue / AzA eka ...... dohA kA artha eka mAtra dayAlu paramAtma svarUpa kI AzA karo, jo samasta icchAoM ko pUrNa karane vAlI hai kyoMki saMsAra kI sampUrNa AzAoM ko chor3akara paramAtmA bhI svarUpa kI Asa karake mukti meM vAsa kara rahe haiN| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 97 dhanya haiM ve satpuruSa jinane saMsAra ke viSaya bhogoM kI AzA tyaagii| kaisI hai saMsAra kI AzA? AzA nAma nadI manoratha jalA tRSNA taraMgA kulaa| rAga grAhavatI vitarka vihagA dhairya dvamadhvaMsinI // mohAvarta sudustarA'tigahanA protuMga ciMtAtaTI / tasyA pAragatA vizuddha manaso dhanyA'stu yogIzvarAH // arthAt dhanya haiM ve yogIzvara jinhoMne aisI AzA rUpI nadI ko pAra kiyA / he bhavya jIvo! AzA kIjiye to kevala eka dharma kI kIje aura hauMsa kIje to cAritra kI, chanda kI, phUlanA bhajana kI, dAna kI, tapakI, zIla saMyama kI, yaha Asa hauMsa ke kiye yaha jIva mukti ke sukha vilsai| sarvathA raMja, ramana, Ananda vAMchA pUrNa hoya, kahane pramANa jinezvara devajI ke jina kaheM, jinake asthApa rUpa vANI kaheM, jina jyoti vANI jJAna zrI, kaMTha kamala mukhAravinda vANI zrI bhaiyA ruiyA ramana jI kheN| jina guruna ko kahano satya hai, dhruva hai, pramANa hai| ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // iSTa - iSTa utpanna goSThI, carcA baiThaka vilAsa, par3hayA par3he apanI buddhi vizeSa, sunaiyA sunata hai apanI buddhi vizeSa,par3hatA se aura vaktA se zrotA ko lakSaNa dIrgha hai| kaba dIrgha hai? jaba guNa-guNa ko jAne, doSa-doSa ko pahicAne, guNa ko grahaNa kare, doSa ko parityAga kare taba zrotA ko lakSaNa dIrgha hai| iSTa hI darzana, iSTa hI jJAna,aisA jAnakara, he bhAI! ATha pahara kI sATha ghar3I meM eka ghar3I do ghar3I sthira citta hoya, deva gurU dharma ko smaraNa kare to isa AtmA ko dharma lAbha hoya, karmana kI kSaya hoya aura dharma ArAdha ArAdhya jIva paramparA se nirvANa pada ko prApta hoya hai| ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // ||viitraag dharma kI-jaya // aba kahA darzAvata haiM AcArya zAstra sUtra siddhAnta nAma artha jI: 1.zAstra nAma kAhe soM kahiye-jAmeM zAzvate deva, gurU,dharma kI mahimA sahita, AcAra, vicAra, kriyAoM kA pratipAdana hoya, jJAna kI utpatti, karmoM kI khipati, jIva kI mukti, darzana, jJAna, cAritra, kalana, carana, ramana, uvana dRr3ha, jJAna dRr3ha, mukti dRr3ha, aisI trika svabhAva rUpa vArtA cale yA samuccaya varNana jAmeM hoya tAko nAma zAstra jI khiye| nahIM to he bhAI! jAmeM mAraNa tAr3ana vadha baMdhana vidAraNa hiMsA rUpI vArtA ko poSaNa cale, jAke zravaNa kare jIva ko Arta raudra dhyAna utpanna hoya so kuzAstra khiye| sacce zAstra vahI haiM jAke sune bodha hoya tathA samyaktva kI prApti ho jAya aura kuzAstra rUpI vArtA kI pravRtti chUTa jAya, kahA bhI hai "vyavahAre parameSThI jApa,nizcaya zaraNa Apako aap|" sA~co deva soI jAmeM doSa ko na leza koI / sA~co gurU vahI jAke ura kachu kI na cAha hai // sahI dharma vahI jahA~ karuNA pradhAna kahI / sahI grantha vahI jahA~ Adi aMta eka so nirvAha hai // yahI jaga ratana cAra jJAna hI meM parakha yAra | sA~ce lehu jhUThe DAra narabhava ko lAha hai // manuSya to viveka binA pazu ke samAna ginA / yAteM yaha bAta ThIka pAraNI salAha hai // 2. sUtra nAma kAhe soM kahiye-jAmeM saMkSepa meM hI bahuta sArabhUta kathana hoya, jAke sune se jIva ke mana, Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 AzA nAma nadI.....zlokArthaAzA nAma kI nadI hai jisameM manoratha arthAt icchA rUpI jala bharA huA hai, usameM tRSNA kI taraMgoM ke samUha uTha rahe haiN| isa nadI meM rAga ke magara aura vitarka ke pakSI dhairya rUpa Atma zakti ko naSTa karane vAle haiN| isameM moha ke choTe-bar3e gahare bhaMvara uTha rahe haiM, cintAoM ke UMce-UMce taTa haiN| aisI AzArUpI nadI ko jina yogIzvaroM ne vizuddha bhAva pUrvaka pAra kara liyA ve yogIzvara dhanya haiN| maMdira vidhi-dharmopadeza kisane likhA? AryikA jJAna zrI, kaMTha kamala mukhAraviMda vANI zrI bhaiyA ruiyA ramana jI kheN| pUjya AryikA kamala zrI mAtA jI ke mArgadarzana meM AryikA jJAna zrI aura zrI ruiyA ramana jI ne sabase pahale yaha maMdira vidhi dharmopadeza likhaa| Age calakara pUrvaja vidvAnoM ke dvArA AvazyakatAnusAra saMzodhana kie gae tathA pUrva samaya meM paM.banArasIdAsajI, paM.bhUdharadAsa jI ke kucha chaMda maMdira vidhi meM jor3e gae haiM, jo abhI bhI cala rahe haiN| ATha pahara kI sATha ghar3Ieka pahara meM 3 ghaMTA aura 8 pahara meM 24 ghaMTA hote haiN| 1ghaMTe meM 60 miniTa hote haiN| 24 ghaMTe ke miniTa banAne ke liye 24 meM 60 ko guNita kareM to 1440 miniTa labdha Ate haiN| 24 miniTa kI eka ghar3I hotI hai, ata: 1440 meM 1 ghar3I arthAt 24 miniTa kA bhAga dene para 60 labdha Ate haiM, isa prakAra 8 pahara meM 60 ghar3I hotI haiN| aba kahA darzAvata......kA arthaaba kyA darzAte haiM AcArya ? zAstra sUtra siddhAMta kA nAma arthAt svarUpa aura arth| zAstra kA svarUpa kyA hai ? jisameM trika svabhAva arthAt tIna kA samUha, jaise sacce deva,gurU,dharma kI mahimA / AcAra, vicAra, kriyA / kalana (dhyAna), carana (cAritra), ramana (svarUpa meM liintaa)| uvana dRr3ha (samyakzraddhAna meM dRr3hatA), jJAna dRr3ha (samyagjJAna meM dRr3hatA), mukti dRr3ha (samyakcAritra meM dRr3hatA) jisameM eka trika yA samuccaya varNana ho use zAstra kahate haiN| vyavahAre parameSThI...... kA artha - vyavahAra meM paMca parameSThI zaraNa bhUta haiM, nizcaya se Apa hI Apako arthAt nija zuddhAtmA hI svayaM ko zaraNabhUta hai| sAMco deva soI......chaMda kA arthasacce deva vahI haiM, jinameM janma jarA Adi lezamAtra bhI koI doSa nahIM haiN| sacce gurU ve haiM jinake hRdaya meM sAMsArika koI bhI cAhanA nahIM hai| saccA dharma vaha hai jahAM karuNA dayA kI pradhAnatA kahI gaI hai| sacce zAstra ve haiM jinameM prAraMbha se aMta taka nirvirodha eka rUpa siddhAMta kA kathana hai| isa prakAra saMsAra meM yaha cAra hI ratna haiN| he mitra ! apane jJAna meM inheM parakho aura sacce deva, gurU, zAstra, dharma kI zraddhA karo, mithyA deva, gurU, dharma Adi ko chor3a do isI meM manuSya janma kA lAbha hai aura yadi sacce-jhUThe kA manuSya ko viveka nahIM hai to vaha pazu ke samAna hai; isaliye satya ko grahaNa karanA aura asat mithyA ko chor3anA yahI ucita bAta hai aura yahI pAraNI arthAt grahaNa karane, AcaraNa meM lAne yogya salAha hai| sUtra nAma....... kA arthasUtra nAma kisako kahate haiM arthAt sUtra kA svarUpa kyA hai ? vistAra kI bAta ko jisake dvArA saMkSepa meM kaha diyA jAya use sUtra kahate haiN| jaise - tattvArtha zraddhAnaM smygdrshnm| Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 vacana, kAya eka rUpa ho jAyeM, nahIM to mana kahU~ ko cale, vacana kachu kahe, kAyA jAkI sthira na hoya, tAko eka sUtra na hoy| dhanya haiM- dhanya haiM zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcAryajI mahArAja jinake mana, vacana, kAya, utpanna, hita, zAha, no, bhAva, dravya yaha nau sUtra sudhare tathA dasaveM Atma sUtra arthAt AtmajJAna kI prApti kara caudaha sidhdAnta granthoM kI racanA karI ||jyn jaya boliye jaya namo'stu / // zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja kI-jaya // : gAthA : sUtraM jaM jina uttaM, taM sUtraM suddha bhAva saMkaliyaM / asUtraM nahu picchadi, sUtraM sasarUva suddhamappANaM // (zrI jJAnasamuccayasAra gAthA - 564) 3. siddhAnta nAma kAhe soM kahiye - jAmeM pUrvApara virodha rahita siddhAnta rUpa carcA ho, sapta tatva,nava padArtha, chaha dravya,paMcAstikAya aise sattAIsa tatvoM kA yathArtha nirNaya kiyA hoya tathA Atmopalabdhi kI vArtA cale, tAko nAma siddhAnta grantha khiye| Age prathamAnuyoga jAmeM 24 tIrthaMkara,12 cakravartI,9 nArAyaNa,9 pratinArAyaNa,9 balabhadra, aise 63zalAkA ke mahApuruSoM kI kathA kA varNana hoya tAko nAma prathamAnuyoga grantha khiye| na jIva ko Adi hai na jIva ko aMta hai| cAra gati caurAsI lAkha yoniyoM meM bhramaNa karate anaMta kAla ho gayA parantu apane Adi anta kI khabara nahIM karI / Adi kaba jAniye jaba yaha jIva ni:zaMkitAdi guNa sahita samyaktva ko prApta ho aura aMta kaba jAniye,jaba mohanIya karma ko nAzakara teraha prakAra kA cAritra dhAraNa kare, bAIsa parISaha jItakara, paMca cela, caubIsa prakAra parigraha tyAga, aTThAIsa mUlaguNa dhAra, cAra ghAtiyA karmoM kI nirjarA kara, kevalajJAna prApta kara siddhasthAna ko prApta ho, AvAgamana kara rahita ho, taba aMta jaaniye| dhanya hai una AcAryoM ko jinane Adi anta kI mahimA khii| yathA nAma tathA guNa, guNa zobhita nAma, nAma zobhita guNa / dhanya haiM ve bhagavAna jinake nAma bhI vandanIka haiM aura guNa bhI vandanIka haiM, jinake nAma liye artha arthAt ratnatraya kI prApti hoya hai| dohA : jayamAla nAma leta pAtaka kaTeM, vighana vinAse jAMya / tIna loka jina nAma kI, mahimA varaNI na jAya // 1 // guNa anaMtamaya paramapada, zrI jinavara bhagavAna / jJeya lakSa hai jJAna meM, acala mahA zivathAna // 2 // agama hatI gurU gama binA, gurUgama daI lakhAya / lakSa kosa kI gaila hai,pala meM pahu~ce jAMya // 3 // vighana vinAzana bhaya harana, bhayabhaMjana gurUtAra | tinake nAma jo leta hI, saMkaTa kaTata apAra // 4 // kaThina kAla vikarAla meM, mithyA mata raho chAya / samyak bhAva udyota kara, zivamaga diyo batAya // 5 // paramparA yaha dharma hai, kevala bhASita soya / tAkI naya vANI kathita, mithyA mata ko khoya // 6 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 nau sUtra sudhare - zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ke nau sUtra sudhare, ve isa prakAra haiM - 1. mana - mana ke vicAra pavitra ho gye| 2. vacana - vANI se komala hita mita priya vacana kA vyavahAra hone lagA, kaThora kaThina vacana bolanA chUTa gyaa|3.kaay-shriir saMyama, tapa, sAdhanAmaya ho gyaa| 4. utpanna-prayojanabhUta zuddhAtmAnubhUti kI pragaTatA ko utpanna artha kahate haiM yahI samyagdarzana kahalAtA hai, jo utpanna ho gyaa| 5. hita-hitakAra artha arthAt samyagjJAna pragaTa ho gyaa| 6.zAha-paramAtma svarUpa meM lInatA rUpa sahakAra artha arthAt samyakcAritra utpanna ho gyaa| 7. no-no karma rUpa pudgala vargaNAyeM sAdhanA ke prabhAva se vigasita pulakita ho giiN| 8. bhAva - bhAva karma kI dhArA vizuddha ho gii| 9. dravya - jJAnAvaraNAdi dravya karmoM meM vizeSa upazama, kSayopazama aura yogyatAnurUpa kSaya kI sthitiyAM banIM; isa prakAra nau sUtra sudhre| sUtra jaM jina......zlokArthasUtra vaha hai jo jinendra bhagavAna dvArA kahA gayA hai| usako sunakara zuddha bhAva ko grahaNa karo, asUtra ko mata dekho| apanA sva svabhAva zuddhAtma svarUpa hI saccA sUtra hai| siddhAMta nAma.....kA arthasiddhAMta nAma kise kahate haiM arthAt siddhAMta kA kyA svarUpa hai ? jisameM "pUrvApara virodha rahita" pUrva arthAt pahale aura apara arthAt bAda meM nirUpita kiyA gayA vastu svarUpa kA kathana virodha rahita ho use siddhAMta graMtha kahate haiN| graMtha meM pahale ke aura bAda ke kathana meM koI virodha na ho vaha siddhAMta graMtha kahalAtA hai| samyagdarzana ke ATha aMga1. ni:zaMkita, 2. ni:kAMkSita, 3. nirvicikitsA, 4. amUDha dRSTi, 5. upagUhana, 6. sthitikaraNa 7. vAtsalya, 8.prbhaavnaa| yathA nAma tathA guNa.........kA arthabhagavAna kA jaisA nAma ho, vaise unameM guNa bhI hoM kyoMki guNoM se nAma kI zobhA hai aura nAma se guNoM kI zobhA hai| guNoM se zobhita hotA hai nAma, aura nAma se zobhita hote haiM gunn| isaliye ve bhagavAna dhanya haiM jinake nAma bhI vaMdanIka haiM aura guNa bhI vaMdanIka haiN| tAraNa paMtha meM yathA nAma tathA guNa ke dhArI bhagavAna kI ArAdhanA vaMdanA kI jAtI hai| nAma leta pAtaka........ stavana kA arthajinake nAma smaraNa karane se pApa kaTa jAte haiM, vighna bAdhAyeM vinasa jAtI haiM, aise jinendra bhagavAna ke nAma kI mahimA kA tIna loka meM varNana nahIM kiyA jA sakatA arthAt unakI mahimA avarNanIya hai||1|| ananta guNoMmaya parama pada meM sthita zrI jinavara bhagavAna - siddha paramAtmA haiM, jinake jJAna meM Atma svarUpa hI jJeya hai, usakA hI niraMtara lakSya hai aura jo mahAna mokSa sthAna meM acala rUpa se virAjamAna haiN||2|| mokSa jAne kI rAstA gurU ke jJAna bodha ke binA agama thii| sadgurU ne kRpA karake usa rAste kA jJAna karA diyA, yaha jJAna itanA mahAna hai ki mokSa jAne kI lAkhoM kosa kI gaila (rAstA) hai kintu sadgurU dvArA diye gaye jJAna se eka pala meM hI mokSa pahuMca jAte haiN||3|| (brajaMti moSyaM Sinameka etvaM-mAlArohaNa -16) zrI gurU tAraNa taraNa vighnoM kA vinAza karane vAle,bhayoM kA haraNa karane aura bhayoM ko naSTa karane vAle haiN| jo bhI jIva unakA nAma smaraNa karatA hai usake kaThina se kaThina saMkaTa bhI dUra ho jAte haiM // 4 // isa bhayAnaka kaThina paMcama kAla meM mithyA mata chA rahe the| aise samaya meM zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ne samyak vastu svarUpa ko prakAzita kara saccA mokSamArga batAyA hai||5|| tIrthaMkara bhagavantoM kI paramparA se calA A rahA yaha dharma hai| kevalajJAnI bhagavAna ne jo vastu kA svarUpa kahA hai, unakI syAdvAda anekAntamaya kahI gaI vANI mithyA mAnyatA ko dUra karane vAlI hai||6|| Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 dhanya dhanya jinadharma ko, saba dharmoM meM sAra / tAko paMcamakAla meM, darasAyo gurU tAra // 7 // dhanya dhanya gurU tAra jI, tAraNa tumaro nAma / jo nara tumako japata haiM, siddha hota saba kAma // 8 // jo kadApi gurU tAra ko, nahiM hoto avatAra / mithyA bhava sAgara viSai, kaise lahate pAra || 9 // (yahA~ zAstra jI kI vinaya ke liye "sAvadhAna" ho jAnA cAhiye) aba zrI zAstra jI ko nAma kahA darzAvata haiM - (asthApa kiye hue graMtha kA nAma uccAraNa kareM) zrI....... nAma grNthjii| zrI kahiye zobhanIka,maMgalIka, jaya jayavanta, kalyANakArI, mahAsukhakArI bhagavAna mahAvIra svAmI ke mukhAravinda kaNTha kamala kI vANI isa paMcamakAla meM zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja ne pragaTI, kathI, kahI nAma drshaaii| tinake mati, zruta jJAna parama zuddha hue, avadhi ko varandAjo bhayo arthAt dezAvadhi jJAna utpanna huo| mati zruta jJAna kI vizeSa nirmalatA meM Apane vicAramata meM - zrI mAlArohaNa jI, zrI paMDitapUjA jI, zrI kamala battIsI jI / AcAramata meM - zrI zrAvakAcAra jI / sAramata meM - zrI jJAnasamuccayasAra jI, zrI upadezazuddhasAra jI, zrI tribhaMgIsAra jii| mamala mata meM- zrI caubIsaThANA jI aura zrI mamalapAhur3a jii| kevalamata meM - zrI khAtikA vizeSa jI, zrI siddha svabhAva jI, zrI sunna svabhAva jI, zrI chadmasthavANI jI aura zrI nAmamAlA jI graMtha kI racanA karI |is prakAra pA~ca matoM meM caudaha granthoM kI racanA krii| jahA~ jaiso zabda hoya sahAya zrI gurU tAraNa taraNa jI ko| // iti dhrmopdesh|| noTa-yaha dharmopadeza pUrNa hone ke pazcAt asthApa kiye hue zrI mamala pAhur3a jI grantha ke phUlanA kI acarI taka kI prathamadogAthA aura aMtima gAthA athavA anya grantha kA asthApa kiyA ho to prathama aura aMtima gAthA kA sasvara vAMcana kara artha sahita vyAkhyA karanA cAhiye pazcAt sAvadhAna hokara AzIrvAda par3hanA caahiye| : AzIrvAda : prathama AzIrvAda - OM uvana uvavanna uva su ramanaM, diptaM ca dRSTi mayaM / hiyayAraM taM arka vinda ramanaM, zabdaM ca priyo jutaM // sahayAraM saha naMta ramaNa mamalaM, uvavannaM zAhaM dhuvaM / suyaM deva uvavanna jaya jayaM ca jayanaM uvavannaM mukte jayaM / / (jayan jaya boliye-jaya namo'stu -3 bAra) dvitIya AzIrvAda - jugayaM khaNDa sudhAra rayana anuvaM, nimiSaM su samayaM jayaM / ghaTayaM tuMja muhUrta pahara paharaM, dvi - tiya paharaM // catru paharaM dipta rayanI, varSa subhAvaM jinaM / varSa Sipati su Ayu kAla kalano, jina dipte mukte jayaM // (jayan jaya boliye-jaya namo'stu - 3 bAra) Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 dhanya hai dhanya hai jina dharma arthAt vItarAga dharma,jo saba dharmo meM sArabhUta hai jisako isa paMcama kAla meM zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja ne darzAyA hai||7|| zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya jI mahArAja dhanya haiM, dhanya haiN| he gurU deva ! tAraNa ApakA nAma hai arthAt svayaM tiranA aura jaga ke jIvoM ko tAranA ApakI vizeSatA hai| jo bhI manuSya ApakA smaraNa karate haiM, unake sabhI kAma siddha hote haiN|8|| yadi kadAcit zrI gurU tAraNa taraNa svAmI jI mahArAja kA isa paMcama kAla meM avataraNa nahIM hotA to isa mithyA saMsAra sAgara se hama pAra kaise pAte? zrI jina tAraNa svAmI ne hameM samasta rUr3hiyoM aura ADambaroM se mukta kara bhava sAgara se pAra hone kA samyak mArgaprazasta kiyA hai||9|| aba zrIzAstra jI...... kA arthazrI zAstra jI kA nAma kyA darzAte haiM? yahAM hAtha jor3akara asthApa kiye hue graMthoM kA sasvara bhakti pUrvaka nAmollekha karanA caahiye| jaise - 'zrI bhaya Sipanika mamala pAhuDa nAma graMtha jI, isI prakAra jina-jina graMthoM kA asthApa kiyA ho una - una graMthoM kA nAma smaraNa kreN| zrI kahiye...... kA arthayahA~ zrI kA artha-graMtha meM samAhita vANI se hai| zrI arthAt vANI kaisI hai? suzobhita karane vAlI, maMgala karane vAlI, umaMga utsAha bar3hAkara svarUpastha karane vAlI, kalyANa karane vAlI aura sukha pradAna karane vAlI hai| ina pA~ca vizeSaNoM se yukta vANI ke liye Age par3hate haiM -'bhagavAna mahAvIra svAmI ke mukhAravinda kaNTha kamala kI vANI isa paMcama kAla meM zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya mahArAja ne pragaTI kathI kahI nAma darzAI ' isa prakAra yahA~ zrI kA artha vANI se hai| AzIrvAda kA artha prathama AzIrvAda: OMkAra mayI zuddhAtma svarUpa kI anubhUti ko utpanna kro| OMkAra mayI svasamaya zuddhAtmA meM ramaNa karo, jo jJAna aura darzanamayI hai| hitakArI sUrya ke samAna daidIpyamAna nirvikalpa jJAna svabhAva meM ramaNa karo aura priya zabda arthAt zuddha svabhAva se saMyukta rho| anaMta mamala svabhAva kA sahakAra kara usI meM ramaNa karo, usI sahita raho, dekho dhruva zAha pada apanA paramAtma svarUpa pragaTa ho rahA hai| isI sAdhanA se svayaM kA deva pada pragaTa ho jAyegA, svayaM paramAtmA ho jaaoge| jaya ho, jaya ho, jIta lo, svAnubhava se sampanna hokara mukti ko prApta kro| dvitIya AzIrvAda: AtmA aura zarIra ke anAdikAlIna juga arthAt jor3e ko bhedavijJAna pUrvaka alaga-alaga jAno, isI meM sudhAra hai, kalyANa hai / apane anupama ratna svasamaya zuddhAtmA ko nimiSa arthAt palaka jhapakane pramANa samaya ke liye jIto, prApta kro| ghaTayaM arthAt ghar3I bhara (24 miniTa),tuMja-tuma svabhAva meM raho, abhyAsa meM vRddhi karo aura muhUrta = 48 miniTa, pahara paharaM = 3-3 ghaMTe taka, dvi-tiya paharaM = do pahara 6 ghaMTA aura tIna pahara = 9 ghaMTA, catru paharaM = 4 pahara (12 ghaMTA), dipta rayanI - dina rAta, varSa = varSabhara (365 dina) tuma svabhAva ko jIto, svabhAva kI sAdhanA kro| varSa Sipati = varSa bhI kSaya ho jAte haiM (varSa bhara), su Ayu kAla = apanI Ayu kA jitanA samaya hai utanA pUrA samaya, kalano AtmA ke dhyAna meM lagAo aura jina svabhAva meM prakAzita hokara arthAt vItarAga svarUpa meM ramaNa karake mukti meM jayavaMta hoo arthAt mukti ko prApta kro| Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 tRtIya AzIrvAda - ve do chaNDa virakta citta dir3hiyo, kAyotsargAmino / kevalino nRta loya loya pekha pikhaNaM, dalayaM ca paMcendrino / dharmo mArga prakAzino jina tAraNa taro, muktevaraM svAmino / suyaM deva juga Adi tAraNa taro, uvavannaM 'zrI saMghaM' jayaM // (jayan jaya boliye-jaya namo'stu - 3 bAra) : zloka : sarva maMgala mAMgalyaM, sarva kalyANa kArakaM / pradhAnaM sarva dharmANAM, jainaM jayatu zAsanam // AzIrvAda (antima) utpanna raMja praveza gamanaM, chadmastha svabhAva / sukkhena,sukkhena ye du:khAni kAla vilayaMti // ||jyn jaya boliye jaya namo'stu // appa samuccaya jAniye, RSi yati muni anagAra | pada passaya karmahiM khipaiM,siddha hoya tihivAra || siddha jA~ya devana ke dAtA, gurU ke upadeze, apane dharma ke nizcaya, apanI dhAraNA ke paricaya keteka jIva nizcaya - nizcaya byAsI hajAra varSa pazcAt du:khama - du:khama kAla khipAya cauthe kAla ke Adi meM padmapuMga rAjA ke yahA~ mahApadma tIrthaMkara deva, anmoyaM svayaM svayaM mukti gAmino, mukti ke vilAsa asaMkhyaM guNaM nirbhaya balI samartha dharma |zrI jinendra deva ke vacana satya haiM, dhruva haiM, pramANa haiM - // jayan jaya boliye jaya namo'stu // // caubIsa tIrthakara bhagavAna kI-jaya // // zrI gurU tAraNa taraNa maNDalAcArya mahArAja kii-jy|| : abalabalI : jaya gurU abalabalI uvana kamala, vayana jina dhruva tere / anmoya zuddhaM raMja ramaNa, ceta re maNa mere // jaya tAra taraNa samaya tAraNa, nyAna dhyAna vivaMde / AyaraNa caraNa zuddhaM, sarvanya deva gurU pAye // jaya nanda Ananda ceyAnanda, sahaja paramAnaMde / paramANa dhyAna svayaM, vimala tIrthaMkara nAma vande || jaya kalana kamala uvana ramaNa, raMja ramaNa rAye / jaya deva dIpati svayaM dIpati, mukati ramaNa rAye / / guru tohi dhyAvata sukha anaMta svAmI, tAraNa jina devaa| utpanna raMja ramaNa nanda jaya, mukti dAyaka devA / / | AcArya dAtA, sahAI dAtA, pyAro daataa|| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 tRtIya AzIrvAda : una donoM arthAt rAga-dveSa ko chor3akara vairAgya yukta hokara citta meM dRr3hatA dhAraNa karake kAyotsarga gAmI bano arthAt zarIra se mamatva kA tyAga kro| kevalajJAnI bhagavAna apane satya svarUpa meM lIna lokAloka ke jJAyaka haiM, tuma bhI satyArtha upadeza ko acchI taraha se parIkSaNa kara svAnubhava se pramANa kara svIkAra karo aura pA~ca indriyoM ke samUha ko vaza meM kro|dhrm mArga kA prakAzana karane vAle jina tAraNa taraNa mukti kA varaNa karane vAle svAmI haiN| yuga arthAt caturtha kAla ke prAraMbha meM hue svayaMbhU Adideva RSabhanAtha bhagavAna svayaM tire aura unhoMne sabako tirane kA mArga batAyA thA, unakI vItarAga paramparA meM zrI saMgha' utpanna ho gayA - jayavaMta ho| sarva maMgala.....zlokArtha- samasta maMgaloM meM parama maMgala svarUpa, sarva prakAra se kalyANa karane vAlA, saba dharmoM meM pradhAna yaha jina dharma, vItarAga zAsana sadA jayavaMta ho| aMtima AzIrvAda....... kA artha - utpanna arthAt nija zuddhAtmAnubhUti rUpa utpanna artha (samyagdarzana) ko pragaTa kro| usI meM raMjAyamAna (harSita) raho aura sAnanda vItarAga nirvikalpa samAdhi meM praveza karo, lIna raho / abhI chadmastha svabhAva hai| sukha svabhAva ke Azraya se, sukha svabhAva ke bala se sabhI du:kha aura duHkha pUrNa kAla vilA jaayegaa| appa samuccaya...... dohA kA artha-vItarAgI bhavya AtmA munijanoM ke cAra samUha jAno-RSi, yati, muni aura anagAra / jo vItarAgI yogI apane siddha svarUpa zuddha svabhAva kA sparza arthAt anubhava karate haiM, apane pada kI svAnubhUti meM Thaharate haiM, ve usI samaya zAzvata siddha pada prApta kara lete haiN| du:khama du:khama kAla.........kA artha- yaha huNDAvasarpiNI paMcama 'du:khama' kAla cala rahA hai, chaTavAM kAla 'du:khama du:khama' hai| isake pazcAt AgAmI utsarpiNI kA prArambha 'du:khama du:khama' kAla se hogA, pazcAt puna: paMcama kAla 'du:khama' hogaa| isa prakAra ina cAroM hI 'du:khama duHkhama' kAla ko khipAkara rAjA zreNika kA jIva cauthe kAla meM padmapuMga rAjA ke yahAM mahApadma tIrthaMkara pada ko prApta hogA ata: "du:khama du:khama kAla khipAya" hI par3hanA caahiye| abalabalI...... kA artha- (jaya guru...) he parama gurU jinendra bhagavAna ! Apake mukha kamala se utpanna hue abala jIvAtmA ko - ratnatraya kI zakti se poSaNa kara, balavAna banAne vAle dhruva vacana arthAt aTala vacana jayavaMta hoN| he mere mana ! ceta, jAga, apane zuddha svabhAva kI anumodanA kara, usI meM raMjAyamAna hokara svabhAva meM hI ramaNa kara / (jaya tAra...) tAraNa taraNa jinendra bhagavAna kI jaya ho, jo pUrNa jJAna dhyAna meM lIna rahate hue bhavyAtmAoM ke liye tAraNahAra haiM, unakI atyaMta bhakti pUrvaka vaMdanA karatA huuN| zuddha samyakcAritra meM AcaraNa karake arthAt nirvikalpa svabhAva meM ramaNa karake maiMne sarvajJa deva parama gurU apane paramAtma svarUpa ko prApta kara liyA hai| (jaya naMda...) nanda, Ananda, cidAnanda, sahajAnanda, paramAnanda mayI svabhAva jayavanta ho| dhyAna pramANa arthAt jitanA vItarAga bhAva zuddhopayoga pragaTa ho rahA hai usameM utane pramANa meM svayaM kA vimala tIrthaMkara paramAtma svarUpa jJAna meM jhalaka rahA hai, maiM aise satsvarUpa kI vaMdanA karatA huuN| (jaya kalana...) apane jJAyaka svarUpa ke dhyAna kI pragaTatA, ramaNatA aura raMjAyamAnapanA arthAt lInatA jinheM pragaTa huI hai, aise nijasvarUpa meM ramaNa karane vAle jinarAja kI jaya ho| paramAtma deva parama kevalajJAna se paripUrNa daidIpyamAna, svayaM meM prakAzamAna mukti ramaNI ke rAjA haiM aise jinarAja sadA jayavanta hoN| (guru tohi...) he parama gurU svAmI tAraNa taraNa jinendra bhagavAna (nizcaya se nija zuddhAtma svarUpa)! Apake dhyAna karane se ananta sukha kI prApti hotI hai| sAdhaka se siddha pada kI prApti taka kramaza: utpanna artha Adi pA~ca artha, utpanna raMja Adi pA~ca raMja,bhaya khipaka ramaNa Adi pA~ca ramaNa, nanda Adi pA~ca nanda pragaTa hote haiM, yaha sAdhanA paramAtma pada aura mukti ko dene vAlI hai| AcArya dAtA...... kA artha- AcArya jJAna arthAt zikSA aura dIkSA ke dene vAle haiM, ve mokSamArga meM sahAyaka dAtA haiM aura pUjya priya dAtA haiN| yaha kahane kA prayojana gurU ke prati zraddhA bhakti kA bhAva vyakta karanA hai| Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : pramANa gAthA : kAU Na NamukkA, jiNavara vasahassa vaDDhamANassa / daMsaNa maggaM vocchAmi, jahAkammaM samAseNa // savvaNhu savvadaMsI, NimmohA vIyarAya parameThThI / vandittu tijagavandA, arahaMtA bhavya jIvehiM // saparA jaMgama dehA, daMsaNa NANeNa suddha caraNANaM / NiggaMtha vIyarAyA, jiNamagge erisA paDimA // maNuyabhave paMcindiya, jIvadvANesu hoi caudasame / ede guNa gaNa jutto guNamArUr3ho havai aruho / NANamayaM appANaM, uvaladdhaM jeNa jhaDiyakammeNa / caiUNa va paradavvaM, Namo Namo tassa devassa | jiNabimbaM NANamayaM saMjamasuddhaM su vIyarAyaM ca / jaM dei dikkhasikkhA, kammakkhaya kAraNe suddhA // saMsagga kamma khivaNaM, sAraM tiloya nyAna vinyAnaM / ruciyaM mamala sahAvaM, saMsAraM tiraMti mukti gamanaM ca // guNa vaya tava sama paDimA dANaM jalagAlaNaM aNatthamiyaM / daMsaNa NANa caritaM kiriyA tevaNNa sAvayA bhaNiyA // . , // zrI gurU tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja kI jaya // isake pazcAt sAvadhAna hokara zrI jinavANI jI ko bhakti bhAva aura vinaya pUrvaka vedI jI para virAjamAna karake AratI karanA caahiye| AratI ke bAda tilaka prasAda prabhAvanA tatpazcAt tattvamaMgala aura aMta meM stuti karake vinaya karanA cAhiye / " 100000604486 105 - - tilaka caMdana kI vidhi - AratI karane ke pazcAt sabhI zrAvakajana apane sthAna para vinayapUrvaka baiTha jaayeN| caMdana kI kaTorI paMDita jI apane hAtha meM lekara yaha zloka par3heM - caMdanaM zAMti dAtAraM sarva saukhya pradAyakam / 1 pratIkaM ratnatrayaM viMdaM, siddha siddhaM namAmyaham // yaha maMtra par3hane ke bAda koI sajjana sira para TopI lagAkara anAmikA arthAt chiMgurI ke pAsa vAlI aMgulI se sabako mAthe ke bhrUmadhya arthAt donoM bhauhoM ke bIca meM caMdana lagAyeM koI bahina mAtAoM bahinoM ko caMdana lgaayeN| caMdana lagAne kI kyA vizeSatA hai ? caMdana zAMti svarUpa hai, mAthe kA caMdana saubhAgya sUcaka tathA hama kisake upAsaka haiM isakA pratIka hai| viMdI lagAnA siddha svarUpa kA pratIka hai tathA khaura kA caMdana lagAnA ananta catuSTaya, ratnatraya sahita siddha svarUpa kA pratIka hai| prasAda - prabhAvanA Aye hue prasAda kI thAlI aura vrata bhaMDAra kI rAzi paMDita jI apane hAtha meM lekara khar3e hoveM aura dhanyavAda svarUpa zubhakAmanA kareM - zrI zubha sthAna nivAsI zrImAn ..... ........... kI ora se .............. ke upalakSya meM prabhAvanA nimitta prasAda AyA tathA. .... rupayA vrata bhaNDAra meM Aye / Apake zubha bhAvoM meM nirantara vRddhi ho / ......................... Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAUNa NamukkAra Adi........ gAthAoM kA artha jinavara vRSabha aise jo prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeva tathA aMtima tIrthakara zrI varddhamAna haiM, unheM namaskAra karake darzana arthAt mata kA jo mArga hai use yathAnukrama se saMkSepa meM khuuNgaa| arihaMta parameSThI sarvajJa, sarvadarzI, nirmoha, vItarAgI haiM, ve bhagavAna tInoM lokoM ke bhavya jIvoM ke dvArA vaMdanIya haiN| jinakA cAritra darzana jJAna se zuddha nirmala hai, unakI svaparA arthAt apanI aura para kI (gurU aura ziSya kI apekSA) calatI huI deha hai vaha jina mArga meM "jaMgama pratimA" hai athavA sva-parA arthAt AtmA se bhinna hai deha, vaha kaisI hai ? nirgratha vItarAga hai, jina mArga meM aisI 'pratimA' kahI gaI hai / 106 manuSya bhava meM paMcendriya nAmaka caudahaveM jIvasthAna arthAt jIvasamAsa, usameM itane guNoM ke samUha se yukta terahaveM guNasthAna ko prApta arihaMta hote haiN| jinhoMne para dravya ko choDakara dravya, bhAva, no karmoM kI nirjarA kara jJAnamayI AtmA ko prApta kara liyA hai aise deva ko hamArA namaskAra ho, namaskAra ho / jinabimba kaisA hai ? jJAnamayI hai, saMyama se zuddha hai, atizaya vItarAga hai, jo zikSA aura dIkSA detA hai, karma ke kSaya kA kAraNa aura zuddha hai| jinameM itanI vizeSatAyeM hoM aise vItarAgI AcArya parameSThI hI sacce jinabimba hote haiN| mamala svabhAva kI ruci pUrvaka svabhAva kA saMsarga karane se karma kSaya ho jAte haiN| jJAna - vijJAna hI tIna loka meM sAra hai isI ke bala se jJAnI saMsAra se tirate aura mukti ko prApta karate haiN| aSTa mUlaguNa, bAraha vrata, bAraha tapa, samatA bhAva, gyAraha pratimAyeM, cAra dAna, pAnI chAnakara pInA, rAtri bhojana nahIM karanA, samyagdarzana, samyagjJAna, samyakcAritra kI sAdhanA yaha zrAvaka kI trepana kriyAeM kahI gaI haiN| AratI kyoM kI jAtI hai ? jaba maMdira vidhi karane se bhAvoM meM vizuddhatA AtI hai, zuddhatA kI anubhUti hotI hai taba hRdaya bhAva vibhora ho jAtA hai, inhIM zubhabhAvoM sahita jJAna kI prakAzaka jinavANI kI bhakti pUrvaka jJAna jyoti se AratI prajjvalita kara AratI karate haiM jisase pariNAmoM meM aura adhika vizuddhatA AtI hai| dUsarI bAta yaha hai ki tAraNa samAja meM eka cela aura pA~ca cela kI AratI banAI jAtI hai| AratI jyoti rUpa hai isa jyoti svarUpa ko 'dIpti' kahA gayA hai| dIpti kA artha hotA hai - jJAna / isa prakAra eka cela kI AratI kevalajJAna kI pratIka hai aura pA~ca cela kI AratI pA~ca jJAna kI pratIka hai, jo sattA apekSA pratyeka jIva ke pAsa haiN| aise samyagjJAna kI dIpti arthAt jyoti mere aMtara meM prakAzita ho isI abhiprAya se AratI kI jAtI hai| prasAda - prabhAvanA prabhAvanA hetu Aye hue prasAda kI jaya bolane ke sAtha hI yadi pAtrabhAvanA ho, vrata udyApana ho yA anya saMsthAoM, tIrthakSetroM, patra patrikAoM ke liye dAna diyA gayA ho yA caityAlaya Adi ke liye upakaraNa, graMtha Adi Aye hoM to vrata bhaMDAra ke sAtha sabakI sUcanA deveM aura prabhAvanA kareM / (prasAda vitaraNa ke samaya mAtAoM bahanoM ko bhakti bhAva pUrvaka bhajana par3hanA cAhiye ) prasAda vitaraNa kA kyA mahattva hai ? prasAda dAna kI prabhAvanA svarUpa vitaraNa kiyA jAtA hai| kisI ko car3hAyA nahIM jAtA yA car3hAkara nahIM bAMTA jAtA / prasAda prabhAvanA svarUpa bAMTane se bhAvoM meM nirmalatA AtI hai aura puNya kI vRddhi hotI hai| vizeSa prasAda prabhAvanA ke pazcAt tattvamaMgala par3hanA cAhiye tatpazcAt jinavANI stuti par3hakara kAyotsarga mudrA meM khar3e hokara nau bAra NamokAra maMtra kA smaraNa karake paMcAMga athavA aSTAMga namaskAra pUrvaka vinaya karanA cAhiye / - -- Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 maMdira vidhi meM prayukta lakSaNa saMgraha bheda - prabheda zrI 108 guNoM kI jApa parameSThI 5- arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya, sAdhu / ratnatraya 3 - zrI samyagdarzana, zrI samyagjJAna, zrI smykcaaritr| anuyoga 4 - prathamAnuyoga, karaNAnuyoga, caraNAnuyoga, drvyaanuyog| sidhda pUjA yaMtra siddha ke 8 guNa - 1. samyaktva, 2. darzana, 3. jJAna, 4. agurulaghutva, 5. avagAhanatva, 6.sUkSmatva, 7.vIryatva, 8. niraabaadhtv| arhanta pUjA yaMtra solaha kAraNa bhAvanA - 1. darzana vizuddhi,2. vinaya sampannatA, 3. zIlavrateSvanaticAra, 4.abhIkSNa jJAnopayoga, 5. saMvega, 6.zaktitastyAga,7.zaktitastapa,8.sAdhusamAdhi, 9.vaiyAvRtyakaraNa, 10.arhatbhakti,11.AcArya bhakti,12. bahuzrutabhakti, 13. pravacana bhakti, 14. Avazyaka aparihANi, 15. mArga prabhAvanA, 16. pravacana vtsltv| AcArya evaM upAdhyAya pUjA kA yaMtradaza vidhi dharma - 1. uttama kSamA, 2. uttama mArdava, 3. uttama Arjava, 4. uttama satya, 5. uttama zauca, 6. uttama saMyama,7. uttama tapa, 8. uttama tyAga, 9. uttama AkiMcanya 10. uttama brahmacarya / sAdhu pUjA kA yaMtra(a) samyagdarzana ke 8 aMga - 1. ni:zaMkita, 2. ni:kAMkSita, 3. nirvicikitsA, 4. amUr3ha dRSTi, 5. upagUhana, 6. sthitikaraNa,7. vAtsalya, 8. prbhaavnaa| (ba) samyagjJAna ke 8 aMga - 1. vyaMjanorjitAya namaH, 2. arthasamagrAya namaH, 3. zabdArtha bhAvapuNyAya namaH, 4. kAlAdhyayanasamagrAya namaH, 5. bahumAnasamagrAyanamaH, 6. upadhAnasamagrAyanamaH, 7. vIryAdhyayanasamagrAyanamaH, 8. vinayena muditAya nmH| (sa) teraha prakAra cAritra kA yaMtra - 5 mahAvrata - 1. ahiMsA mahAvrata, 2. satya mahAvrata, 3. acaurya mahAvrata, 4. brahmacarya mahAvrata, 5. parigraha tyAga mhaavrt| 3 gupti - 1. manogupti, 2. vacanagupti, 3. kAya gupti| 5 samiti - 1. IryA samiti, 2. bhASA samiti, 3. eSaNA samiti, 4. AdAna nikSepaNa samiti, 5. pratiSThApanA smiti| (isa prakAra 75 guNa) 7 tatva - 1. jIva tattva, 2. ajIva tattva, 3. Asrava tattva, 4. bandha tattva, 5. saMvara tattva, 6. nirjarA tattva 7.mokSa tttv| 9 padArtha - 1. jIva padArtha, 2. ajIva padArtha, 3. puNya padArtha, 4.pApa padArtha, 5. Asrava padArtha, 6. baMdha padArtha, 7. saMvara padArtha, 8. nirjarA padArtha, 9. mokSa pdaarth| 6 dravya- 1.jIva dravya, 2. pudgala dravya, 3. dharma dravya, 4. adharma dravya, 5. AkAza dravya, 6. kAla drvy| 5paMcAstikAya -1. jIvAstikAya, 2. ajIvAstikAya, 3. dharmAstikAya, 4. adharmAstikAya, 5. aakaashaastikaay| 6samyaktva-1.mUla samyaktva,2.AjJA samyaktva, 3. vedaka samyaktva,4. upazama samyaktva,5.kSAyika samyaktva, 6.zuddha smyktv| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 8 jJAnopayoga matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryayajJAna, kevalajJAna, kumatijJAna, kuzrutajJAna, kuavadhijJAna / 4 darzanopayoga cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzana, kevaladarzana / (8 jJAnopayoga aura 4 darzanopayoga yahI bAraha upayoga kahalAte haiN|) 34 atizaya - 1 , janma ke 10 atizaya - 1. sveda ( pasInA ) kA abhAva, 2. mala kA abhAva, 3. dUdha samAna rudhira, 4. samacaturasra saMsthAna, 5. vajavRSabhanArAca saMhanana, 6. suMdara rUpa 7. ati suMgadhatA, 8. 1008 lakSaNa 9 aparimita bala, 10. hita mita vacana / kevalajJAna ke 10 atizaya 1 sau yojana taka cahuM ora subhikSa, 2. AkAza meM gamana 3. jIva vadha kA abhAva, 4. kavalAhAra kA abhAva, 5. upasarga kA abhAva, 6. caturmukhapanA, 7. sarva vidyA Izvara panA, 8. chAyArahita panA, 9. palaka nahIM jhapakanA, 10, nakhakeza nahIM bddh'naa| - - - - devakRta 14 atizaya 1. ardhamAgadhIbhASA, 2. sarva jIva maitrI, 3. sarva Rtu phalita vRkSa, 4. darpaNa vatbhUmi, 5. sugaMdhita vAyu kA bahanA, 6. sarva jIva Ananda honA, 7. bhUmi kaMTaka rahita honA, 8. sugandhita jala kI varSA, 9. caraNoM ke nIce kamaloM kI racanA honA, 10. dhana dhAnya saMpanna bhUmi, 11. dazoM dizAoM kA nirmala honA, 12. jaya jaya zabda honA, 13. dharma cakra Age calanA, 14. aSTa maMgala dravyoM kA honaa| (darpaNa, chatra, dhvajA, kalaza, caeNvara, ghaMTA, jhArI, paMkhA ) 8 prAtihArya - 1. azokavRkSa, 2. devoM dvArA puSpa varSA, 3 . divya dhvani, 4.64 ca~vara DhuranA, 5 . ratna jar3ita siMhAsana, 6. bhAmaNDala, 7. dundubhizabda, 8. tIna chatra / 12 tapa 6 aMtaraMga tapa 1 prAyazcita, 2. vinaya, 3. vaiyAvRtya, 4 svAdhyAya 5. vyutsarga, 6. dhyAna / - - 6 bAhyatapa 1 anazana, 2. avamaudarya, 3. vRttiparisaMkhyAna 4 rasa parityAga 5. vivikta zayyAsana, 6. kAyakleza / 6 Avazyaka- 1. astitva, 2. vastutva, 3. aprameyatva, 4. agurulaghutva, 5. arUpatva, 6. cetanattva / caurAsI lAkha uttara guNa 84 lAkha uttara guNa AtmA ke vibhAva pariNAmoM ke bAhya kAraNoM kI apekSA bheda hote haiM / - 84 lAkha doSoM ke abhAvarUpa 84 lAkha uttara guNa jAnanA cAhiye / 84 lAkha bheda isa prakAra haiM 1 1. hiMsA,2.jhUTha, 3. corI, 4. maithuna, 5. parigraha, 6. krodha, 7. mAna, 8. mAyA, 9. lobha, 10. bhaya, 11. jugupsA, 12. arati, 3. zoka 14. manoduSTattva, 15. vacanaduSTattva, 16. kAyaduSTattva, 17. mithyAtva, 18. pramAda, 19. paizUnya, 20 ajJAna 21 indriya kA anugraha aise 21 doSa haiN| inako atikrama, vyatikrama, aticAra, anAcAra ina cAroM se guNA karane para 84 hote haiN| pRthvI, jala, agni, vAyu pratyeka sAdhAraNa yaha sthAvara ekendriya jIva chaha, vikalatraya - 3, do indriya, tIna indriya, cAra indriya, paMcendriya eka, isa prakAra jIvoM ke dasa bheda, inakA paraspara AraMbha se ghAta hotA hai isaliye inako paraspara guNA karane se 100 hote haiN| ina 100 se uparokta 84 kA guNA karane para 8400 hote haiM / inako zIla virAdhanA ke 10 doSoM se guNA karane para 84000 hote haiM / zIla virAdhanA ke 10 doSa - 1. strI saMsarga, 2. puSTa rasa bhojana, 3. gaMdha mAlya kA grahaNa, 4. sundara zayyAsana kA grahaNa, 5. bhUSaNa kA maMDana, 6. gIta vAditra kA prasaMga, 7. dhana kA saMprayojana, 8. kuzIla kA saMsarga, 9. rAja sevA, 10. rAtri Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 saMcaraNa, inake AlocanA ke 10 doSa haiM - guruoM ke pAsa lage hue doSoM kI AlocanA kare so sarala hokara na kare, kucha zalya rakhe, usake 10 bheda kiye haiM, ina dasa se uparokta 84000 kA guNA karane para 8,40,000 hote haiN| AlocanA ko prathama karake prAyazcita ke 10 bheda haiM, inase guNA karane para 84,00,000 hote haiN| yaha saba doSoM ke bheda haiM, ina doSoM ke abhAva se 84 lAkha uttara guNa hote haiN| caturvidhi saMgha - muni, AryikA, zrAvaka, zrAvikA yaha cAra prakAra kA hone se caturvidhi saMgha hai| 11. aMga- 1. AcArAMga, 2. sUtra kRtAMga, 3. sthAnAMga, 4. samavAyAMga, 5. vyAkhyAprajJapti aMga, 6. jJAtRdharma kathAMga, 7. upAsakAdhyayanAMga, 8. aMta:kRta dazAMga, 9. anuttaropapAdikAMga, 10. praznavyAkaraNAMga,11. vipAka suutraaNg| (bArahavAM dRSTivAda nAma kA aMga hai,sabhI milAkara dvAdazAMga kahalAte haiM) 14 pUrva- 1. utpAda pUrva, 2. agrAyaNI pUrva, 3. vIryAnuvAda pUrva, 4. astinAsti pravAda pUrva, 5. jJAna pravAda pUrva, 6. satya pravAda pUrva,7. Atma pravAda pUrva,8. karma pravAda pUrva, 9. pratyAkhyAna pUrva, 10. vidyAnuvAda pUrva, 11. kalyANavAda pUrva, 12. prANavAda pUrva, 13. kriyA vizAla pUrva,14. triloka bindu sAra pUrva / samyaktva ke 10bheda - 1.jJAna, 2. upadeza, 3. artha, 4. bIja,5. saMkSepa, 6. sUtra,7. vyavahAra, 8. avagAhana, 9. pravacana kevali,10. prm| samyagdarzana ke 8guNa1.saMvega, 2. nirveda, 3. niMdA, 4. gardA, 5. upazama, 6. bhakti, 7. vAtsalya, 8. anukmpaa| arihaMta bhagavAna 18 doSa rahita hote haiM - 1. kSudhA, (bhUkha) 2. tRSA, (pyAsa) 3. janma, 4. jarA, (bur3hApA) 5. maraNa, 6. vismaya, (Azcarya) 7. arati, (pIr3A) 8. kheda, 9. zoka, 10. roga, 11. mada, (garva) 12. moha, 13. rAga 14. dveSa,15. bhaya, 16.nidrA, 17. cintA 18. sveda, (psiinaa)| samavazaraNa kI 12 sabhAoM kA varNana - 1. samavazaraNa ke madhya bhAga meM baiThe hue sarvajJa vItarAga arihaMta bhagavAna kI dAhinI bAjU meM gaNadhara deva Adi sAta prakAra ke munirAja baiThate haiN| 2. dUsare koThe meM kalpavAsinI deviyAM, 3. tIsare meM AryikAyeM tathA manuSya striyAM, 4. cauthe meM jyotiSI devoM kI deviyA~, 5. pA~caveM meM vyaMtaranI, 6. chaTaveM meM bhavanavAsinI deviyA~, 7. sAtaveM meM bhavanavAsI deva, 8. AThaveM meM vyaMtara deva, 9. navaveM meM jyotiSI deva, 10. dasaveM meM kalpavAsI deva, 11. gyArahaveM meM manuSya, cakravartI, mAMDalIka Adi nareza, vidyAdhara Adi puruSa baiThate haiM, 12 bArahaveM koThe meM pazu - siMha, mRga, hAthI, ghor3A, mayUra, sarpa, billI, cUhA Adi tiryaMca yoni ke jIva paraspara baira kA tyAga karake eka hI sthAna meM baiThate haiN| 22 parISaha - 1.kSudhA, 2. tRSA, 3. zIta, 4. uSNa, 5.daMzamazaka, 6. nAgnya,7. arati, 8. strI, 9. caryA, 10. niSadyA, 11. zayyA, 12. Akroza, 13. vadha, 14. yAcanA, 15. alAbha, 16.roga,17. tRNasparza, 18. mala, 19. satkAra puraskAra, 20. prajJA, 21. ajJAna, 22. adarzana yaha 22 parISaha haiN| eka pUrva kI saMkhyA 70 lAkha karor3a varSa +56 hajAra karor3a varSa = 1 pUrva meM 70 lAkha 56 hajAra karor3a varSa hote haiN| (70,56,000,000,00,000) 8 pahara meM 60 ghar3I- 1 pahara = 3 ghaMTA, 8 pahara =24 ghNttaa| 1ghaMTA = 60 minitt| 24 ghaMTA ke miniTa bnaao| 24 guNita 60 = 1440 miniTa, 1 ghar3I = 24 miniTa, 1440 bhAgita 24 = 60 ghdd'ii| Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 zalAkA puruSa aura nArada, rudra, kAmadeva sambaMdhI yugapat astitva kAla sUcaka patra kra. 24 tIrthakara 12 cakravartI 9 balabhadra 9 nArAyaNa 9 pratinArA. 9 nArada 24 kAmadeva * * * * 01. bAhubali * 02. prajApati 01 01. RSabhanAtha 1. bharata 02 02. ajitanAtha 2. sagara 03 03. saMbhavanAtha 0404 abhinaMdana * * * 05 05. sumatinAtha 06 06. padmaprabha 0707. supArzvanAtha 08 08. candraprabha 09 09. puSpadaMta 10 10. zItalanAtha 11 11. zreyAMsanAtha 12 12. vAsupUjya 13 | 13. vimalanAtha 14 14. anantanAtha 15 15. dharmanAtha 16 17 18 16. zAMtinAtha 21 ~ m x 5 w 2 0 8 8 19 17. kunthunAtha 6. kunthunAtha 20 18. arahanAtha 7. arahanAtha 22 23 19. mallinAtha 24 25 27 + + 26 20. munisuvrata 28 ++ 30 + 29 21. naminAtha * + 31 22. neminAtha * * * * * 3. maghavA 4. sanatkumAra 5. zAntinAtha 8. subhIma *** * 9. mahApadma * 10. hariSeNa * * 11. jayasena 12. brahmadatta * * * * * * 1. vicala 2. acala 3. sudharma 4. suprabha 5. sudarzana * - * * * * * * * * 1. tripiSTa 1. azvagrIva 2. dvipiSTa 2. tAraka 3. svayaMbhU 3. meruka 4. puruSottama 4. nizuMbha 5. puruSasiMha 5. madhukaiTabha * * * * 8. rAmacandra 8. lakSmaNa 8. rAvaNa * * * * 9. balarAma 9. kRSNa * * * * * 6. nandI 6. puMDarIka * * 7. nandImitra 7. datta ** * * * 6. prahalAda 6. mahAkAla * * 7. bali 7. durmukha * * * 8. naramukha * * * * * * * 9. jarAsaMgha 9 adhomukha * * * * * * 1. bhIma 2. mahAbhIma 6. acala 3. raudra (indra) 7. puMDarIka 4. mahArudra 5. kAla * |11 rudra 1. bhIma 2. bali * * 03. zrIdhara 04. darzanabhadra 05. prasenacandra 06. candravarNa * 07. agniyukta * 08. sanatkumAra 3. zaMbhu 09. vatsarAja 4. vizvAnala 10. kanakaprabha 5. supratiSTha 11 meghaprabha * * 110 8. ajitaMdhara 9. jitanAbhi * * 10. pITha * * * 32 + 33 | 23. pArzvanAtha 34 24. mahAvIra 35 + sUcanA - isa sAraNI meM jo tIrthaMkaroM ke nAmoM ke Age cakravartI balabhadra Adi ke nAma likhe haiM, ve una una tIrthaMkaroM ke samaya meM hue haiM aisA samajhanA cAhiye aura tIrthaMkaroM ke nAma vAle khAne meM jo + isa prakAra kA cinha hai aura usake Age jina * 12. zAMtinAtha 13. kunthunAtha 14. arahanAtha * 15. vijayarAja 16. zrIcaMdra 17. nalarAja * * * 18. hanumaMta 19. balirAja * 20. vasudeva 21. pradyumna 11. mahAdeva 22. nAgakumAra * * 23. jIvaMdhara * 24. jambUsvAmI | cakravartI Adi ke nAma likhe hai to ve saba pahale aura bAda ke hone vAle tIrthaMkaroM ke aMtarAla kAla meM huye aisA samajhanA caahiye| jisa koSTaka meM jahA~ jahA~ isa prakAra kA cinha hai vahA~ - vahA~ unakA abhAva samajhanA cAhiye / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. AratI tAraNa svAmI jI kI AratI tAraNa svAmI kI, ki jaya jaya jaya jinavANI kI // Teka // gale meM samakita kI mAlA, hRdaya meM bheda jJAna pAlA // dhanya vaha mokSapaMtha vAlA, ki mahimAmaya zivagAmI kI.. nisaI sUkhA semarakher3I, bajAveM deva madhura bherI // suno prabhu vinaya Aja merI, ki zrI gurUdeva namAmI kI... mujhe ina karmoM ne gherA asAtA dUra karo merA // lagAnA aba na prabhu berA, vinaya suna apane prANI kI AratI caudaha granthoM kI, ki jaya jaya jaya nirgranthoM kI // kuMvara jaya bolo saMtoM kI, betavA tIra namAmI kI AratI karahuM nAtha tumarI, AtamA saphala hoya hamarI // AratI paMca parameSThI kI, AratI jaya jinavANI kI sAra nija Atama anubhava kA sAra jayakuMvara so narabhava kA || yahI paratIta dharu~ zubharIta, caraNa gurudeva namAmI kI 2. AratI zrI gurudeva kI AratI zrI gurudeva tumhArI, deva tumhArI zrI gurudeva tumhArI // Teka // tAraNa taraNa virada ke dhArI, AratI zrI gurudeva tumhArI..... janma nagara puSpAvatI pyArI, AratI zrI gurudeva tumhArI..... semarakher3I meM dIkSA dhArI, AratI zrI gurudeva tumhArI..... nisaI sAdhu samAdhi tumhArI, AratI zrI gurudeva tumhArI... vetravatI saritA ke pArI, AratI zrI gurudeva tumhArI...... dhanya dhanya tuma atizaya dhArI, AratI zrI gurudeva tumhArI...... caudaha grantha race sukhakArI, AratI zrI gurudeva tumhArI.. bhavijana gaNa ke tuma hitakArI, AratI zrI gurudeva tumhArI..... tuma gurudeva bhavodadhi tArI, AratI zrI gurudeva tumhArI..... jaya jaya parama dharma dAtArI, AratI zrI gurudeva tumhArI..... vinaya karaiM zrAvaka pada dhArI, AratI zrI gurudeva tumhArI...... 3. AratI OM jaya Atama devA a jaya Atama devA, prabhu zuddhAtama devA // tumhare manana kare se nizadina, miTate duHkha chevA // Teka // agama agocara parama brahma tuma, zivapura ke vAsI // zuddha buddha ho nitya niraMjana, zAzvata avinAzI // OM jaya......... 111 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSNu buddha mahAvIra prabhu tuma, ratnatraya dhArI // vItarAga sarvajJa hitaMkara, jaga ke sukhakArI // OM jaya........ jJAnAnaMda svabhAvI ho tuma, ho tuma, nirvikalpa jJAtA || tAraNa taraNa jinezvara, paramAnaMda dAtA // OM jaya....... 4. AratI paMcaparameSThI jI kI iha vidhi maMgala AratI kIje, paMca parama pada bhaja sukha lIjai // Teka // pahalI AratI zrI jinarAjA, bhava dadhi pAra utAra jihAjA... iha...... // dUsarI AratI siddhanakerI sumirana karata miTai bhava pherI..... iha..... / / tIsarI AratI sUra muniMdA, janama marana duHkha dUra kariMdA....iha..... / / cauthI AratI zrI uvajhAyA, darzana dekhata pApa palAyA.....iha..... // pA~cavIM AratI sAdhu tihArI, kumati vinAzana ziva adhikArI.. chaTTI gyAraha pratimAdhArI, zrAvaka vaMdoM AnandakArI sAtavIM AratI zrI jinavAnI, 'dyAnata' suraMga mukati sukhadAnI... iha...... // iha vidhi maMgala AratI kIje, paMca parama pada bhaja sukha lIjai...iha...... / / zrI maMgalA AratI ......... II iha // 5. e aisI maMgala, e aiso nAma || maMgala jo nita hoya sadA nita hoya // Aja deva jU ko maMgala hai | more svAmI dhruva pada dhyAiye Aja deva jU ko maMgala hai / e dhruva abala aho dhruva abalabalI nirvAna mohe pyAro lAge svAmI ho, Aja deva jU ko maMgala hai | e jahA~ leta aho jahA~ leta jinezvara mohe pyAro lAge svAmI ho / Aja deva jU ko maMgala hai | e aise guru para aho aise guru para chatra tanAva Aja deva jU ko maMgala hai | aise guru para caiMvara durAva Aja deva jU ko maMgala hai | rahI lau lAya Aja deva jU ko maMgala hai | || || e aiso samaya aho aiso e aise guru para e para aho saba "samaya" samaya na bArambAra || Aja deva jU ko maMgala hai | e svAmI deo aho svAmI deo mukati || parasAda Aja deva jU ko maMgala hai | 112 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 jinavANI bhakti stuti 1. Atma vandanA Atama hI hai deva niraMjana, Atama hI sadagaru bhAI / Atama zAstra, dharma Atama hI, tIrtha Atma hI sukhadAI // Atma manana hI hai ratnatraya, pUrita avagAhana sukhadhAma / aise deva, zAstra sadguruvara, dharma tIrtha ko satat praNAma || 2. savaiyA mithyAtama nAzave ko jJAna ke prakAzave ko, ApA para bhAsave ko bhAnu sI bakhAnI hai| chahoM dravya jAnave ko baMdha vidhi hAnave ko, sva para pichAnave ko parama pramAnI hai // anubhava batAeve ko jIva ke jatAeve ko, kAhU na satAyave ko bhavya ura AnI hai| jahA~ tahA~ tArave ko pAra ke utArave ko, sukha vistArave ko yahI jinavANI hai | 3.zAradA stavana vIra himAcala se nikasI, guru gautama ke mukha kuNDa DharI hai / moha mahAcala bheda calI, jaga kI jar3atA tapa dUra karI hai // jJAna payonidhi mAMhi ralI, bahu bhaMga taraMganisoM ucharI hai / tA zuci zArada gaMganadI prati, maiM aMjulikara zIza dharI hai // yA jagamaMdira meM anivAra, ajJAna aMdhera chayo ati bhArI / zrI jinakI dhuni dIpa zikhA sama, jo nahiM hota prakAzana hArI // to kisa bhAMti padAratha pA~ta, kahA~ lahate rahate avicArI / yA vidhi saMta kahaiM dhani hai, dhani haiM, jina baina bar3e upakArI // 4. jinavANI vaMdanA (lekhaka - bra. basanta) zrI jinavANI jinavara vANI, jaga jIvoM ko sukhadAnI / moha vinAzaka tatva prakAzaka, bhavikajanoM ke mana AnI / / pUrNa jJAna ke mahA siMdhu se, ratnatraya ke ratna mile / jJAna bhAnu kA udaya huA hai, bhavyoM ke hiya kamala khile // moha mAna ajJAna timira ko, jJAna kiraNa se dUra kiyA / sunaya jagAtI kunaya bhagAtI, syAdvAda kA mArga diyA / / vastu svarUpa yathArtha batAyA, batalAyA nija AtamarAma | dhanya dhanya jinavANI mAtA, zat zat vaMdana satat praNAm // Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. jinavANI stuti ( lekhaka - bra. basanta) kalyANI ho / , tarja - mAtA tU dayA karake....... he jinavANI mAtA, tuma jaga sadjJAna pradAna karo, tuma ziva sukhadAnI ho / mithyAtva moha tama kA cahu~ ora aMdherA hai / mA~ tuma bina isa jaga meM koI nahIM merA hai / bhava pAra karo naiyA, tuma jinavara vANI ho....he..... cahu~ gati ke duHkha bhoge, pala bhara na sukha pAyA / ati puNya udaya se mA~, tava caraNoM meM AyA // sukhamaya kara do mujhako, sukhamaya hara prANI ho....he..... zuddhAtama hai, tumane hI batAyA hai I ratnatraya kI mahimA suna, mana haraSAyA hai || maiM karU~ sadA vaMdana, tuma saba guNakhAnI ho....he.... 6. jinavANI mokSa nasainI hai Atama jinavANI mokSa nasainI hai, jinavANI // yaha bhavadadhi se pAra utArana para bhava ko sukhadAnI hai / mithyAtina ke mana hI na bhAve, bhavijana ke mana AnI hai | dharma kudharma kI samajha par3I jaba, judI judI kara mAnI hai / vAjUrAya bhajo jinavANI, yaha duHkhaharatA sukhadAnI hai // 7. zrI jinavANI mahimA * jinavANI mAtA darzana kI balihAriyA~ | Teka prathama deva arihaMta manAUM gaNadhara jI ko dhyAU~ || kundakunda AcArya hamAre, tinako zIza navAU~.... jinavANI.... yoni lAkha caurAsI mAhIM, ghora mahA duHkha pAyo || aisI mahimA sunakara mAtA, zaraNa tihArI Ayo.... jinavANI... jAne thAro zaraNoM lInoM aSTa karma kSaya kInoM // jAmana maraNa meTake mAtA, mokSa mahAphala dInoM.... jinavANI.... bAra bAra meM vinaOM mAtA, mihara jo mope kIje // pArasadAsa kI araja yahI hai, caraNa zaraNa meM lIje.... jinavANI.... || 114 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 8. jinavANI stuti jinavANI ko namana karo, yaha vANI hai bhagavAna kI / vande tAraNam jaya jaya vande tAraNam // syAdvAda kI dhArA bahatI, anekAMta kI mAtA hai / mada mithyAtva kaSAye galatI, rAga dveSa gala jAtA hai // par3hane se hai jJAna jAgatA, pAlana se mukti milatI / jar3a cetana kA jJAna ho isase, karmoM kI zakti hilatI // isa vANI kA manana karo, yaha vANI hai kalyANa kI // vande tAraNam jaya jaya vande tAraNam........ isake pUta sapUta aneko, kunda kunda guru tAraNa haiM / khuda bhI tare anekoM tAre, tarane vAloM ke kAraNa haiM | mahAvIra kI vANI hai, guru gautama ne isako dhArI / satya dharma kA pATha par3hAtI, bhavyoM kI hai hitakArI // saba mila karake namana karo, yaha vANI kevalajJAna kI // vande tAraNama jaya jaya vande tAraNama........ 1. jaya karuNAmaya jinavANI jaya karuNAmaya jinavANI ! jaya jaya mA~ ! maMgalapANI // syAdvAda naya ke prAMgaNa meM, bahe tumhArI dhArA / parama ahiMsA mArga tumhArA, nirmala pyArA pyArA // mA~ tuma isa yuga kI vANI, saba guNakhAnI.....jaya..... azaraNa zaraNA praNata pAlikA, mAtA nAma tumhArA / koTi koTi patitoM ke dala ko, tumane pAra utArA // kyA jJAnI kyA ajJAnI, tiryaga prANI.....jaya..... moha mAna mithyAtva meru ko, tumane bhasma banAyA / jisane tumheM nayana bhara dekhA, jIvana kA phala pAyA // tuma mukti nagara kI rAnI, zivA bhavAnI.....jaya..... kunda kunda yogIndu deva se, tumane suta upajAye / tAraNa svAmI umA svAmI se, tumane sUrya jagAye // mA~ ! kauna tumhArA zAnI, tuma lAzAnI.....jaya..... yaha bhava pArAvAra kaThina hai, isakA dUra kinArA / isake tarane ko samartha hai, Atma jahAja hamArA // yaha mA~ kI sundara vANI ! ziva sukhadAnI.....jaya..... Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 lieli DIDES mAtA ! ye pada padma tumhAre, hamase kabhI na chUTe / chUTe hI to taba jaba 'caMcala' janma maraNa se chUTe // mA~ ! tuma candana hama pAnI, hRdaya samAnI.....jaya..... 10. vandanA ke svara vandanA ke svara samarpita haiM, tumheM tAraNa taraNa / bhAvanA ke svara samarpita haiM, tumheM bhava bhaya haraNa || (tuma) vItarAgI dharma maMdira ke ho ujjavalatama zikhara / zAMti samatA aura ahiMsA, dharma kI vANI prakhara // digbhrAMta mAnavatA ke, pathadarzaka tumhIM azaraNa zaraNa / vandanA ke svara samarpita haiM, tumheM tAraNa taraNa // tumane dikhAyA, Atmadarzana kA sahI gantavya hai / cala par3A pahu~cA vahI, jo cala rahA vo bhavya hai // Atmadarzana ke supAvana, zAMtidAyI nirjharaNa / vandanA ke svara samarpita haiM, tumheM tAraNa taraNa // tumane batAyA rAstA, isa jagata ko saddharma kA / tamane diyA ika jJAna ko, sadapaMja jIvana marma kA // tumane haTAye dharma se, ADambaroM ke AvaraNa / vandanA ke svara samarpita haiM, tamheM tAraNa taraNa // tuma jo gAye gIta, ve caudaha hI graMthoM meM bhare / jo kara sake avagAha inameM, AtmA kA sukha mile / hara sUtra 'vAtsalya' de rahe, saMdeza Atama jAgaraNa / vandanA ke svara samarpita haiM, tumheM tAraNa taraNa // he krAMtadarzI AtmaparzI, dharma ke daidIpyamAna / prajJAzramaNa he krAMtikArI, samanvayavAdI mahAna // vItarAgI dharma ke he, yugapravartaka AbharaNa / vandanA ke svara samarpita haiM, tumheM tAraNa taraNa || ___ manuSya janma kI durlabhatA manuSya saba janmoM kA aMtima janma hai| isa janma meM saMsAra ke janma maraNa rUpa ananta duHkhoM se mukta hone ke lie maukA milA hai| viveka yahI hai ki durlabhatA se prApta isa avasara ko hAtha se nahIM gavAMnA caahiye| Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 prabhAtI (1) mohanIMda se jaga jA re cetana prabha samaraNa kI berA re| prabhu sumaraNa kI berA re cetana, Atma manana kI berA re|| naraka nigoda ke du:kha hI bhugatata, bIto kAla ghanerA re....|| eka zvAsa meM aThadasa bArA, janmA marA bahuterA re....|| pazugati ke bahu duHkha bhI bhugate, rotA phirA ghanerA re....|| kabahuM na maukA miliyo aiso, devagati bhI dekhA re....|| aba jo maukA aiso milo hai, karale tU sulajherA re....|| aba ke cUke duHkha bahu pAve, koI nahIM hai terA re....|| mAnuSa bhava ko pAyA re, 'mohI' tAraNa guru kA cerA re....|| jaldI uTha ke nija hita karale, kahA mAna le merA re....|| (2) prAtaH kAla nita uThake re cetana, Atma manana karanA cAhie / maiM hU~ kauna kahA~ se AyA, mujhako kyA karanA cahie | yaha saMsAra anAdi nidhana hai, isase aba taranA cahie...... cAroM gati meM duHkha hI duHkha haiM, kaise ke bacanA cahie / / muzkila se yaha naragati pAI, bhUla rahyo kachu sudha nahiM hai..... viSaya bhoga meM pAgala ho raho, moha meM par3o sunata nahiM hai | prabhu ko sumarana Atma manana kara, satsaMgata karanA cahie .... kachu nahiM dharo viSaya bhogana meM, aba to nahiM phaMsanA cahie // aba to saMyama dhara le 'mohI', bhava dadhi se taranA cahie.... (3) jago jago aba jago tuma cetana, aba calane kI berA re // bahuta samaya sote hI bIta gao, ho gao aba to ujerA re....|| para meM kAye bhaTakata phira raho, koI nahiM hai terA re....|| alakha niraMjana paramabrahma hai kahA mAna le merA re....|| jJAna dhyAna zraddhAna ke dvArA, karale tU sulajherA re....|| moha rAga viSayani ko chor3a de, tAraNa guru kA cerA re....|| jJAnAnaMda uTho aba jaldI, ho gao aba to saberA re....|| Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 (4) aba to saMyama dhAra le bhaiyA, vRthA samaya kAhe khovata re // satguru tohe kaba se jagA rahe, mohanIMda kAhe sovata re // dekhale koI kAma na Ave, apanI apanI socata re..... jaiso karo tho vaiso hI mila raho, kAhe duHkhI tU hovata re // jaisA karoge vaisA bharoge, pApa bIja kAhe bobata re..... saMyama dhara viSayani ko chor3a de, janma saphala taba hovata re // aba mata hicake kara puruSArtha, samaya cUka saba rovata re..... himmata karale mahAvrata dhara le, mohI kAhe mohata re / / tU hai akelA zuddha svarUpI, tAraNa guru saMbodhata re..... jAgo bhAI bhora ho gayA, prabha se neha lagAo re / apane Atama paramAtama kI, pala bhara to sudha lAo re // dina bhara to gorakha dhaMdhe meM, tumane samaya vyatIta kiyA / aba kucha Age kI bhI baMde, apanI rAha banAo re.... tuma ho paramabrahma paramezvara, para apane ko bhUla rahe || hole hole aMtaratama se, karma kalaMka miTAo re.... usa bhava meM jo kucha boyA thA, Aja ki caMcala kATa rahe || aba kucha karanI aisI karalo, usa bhava meM sukha pAo re.... (6) bhora huA aba to rAma, apane nayana kholie / bola rahe vihaga bola, Apa bhI kucha bolie / bIte kitane basanta, rIte pala china ananta // kitanA tuma cale kanta, Aja taka TaToliye.... mAnava kA tana mahAna, kaMcana ghaTa ke samAna // viSayoM sA nAzavAna, viSa na isameM gholiye.... Atama ke chor3a gIta, pudagala se jor3a prIta // karate kaisI anIta, mIta jarA tauliye.... caMcala mana hai mataMga, kariye na isakA saMga // apanI hI le pataMga. apane meM Doliye.... Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 purAne bhajana 1. Ayarana phUlanA e Ayarana, aho Ayarana jinutta pAiyo / AlApa samaya sunAiyo | AlApa jina sanmukha bhaye / taM pAtra kamala pravesa jinavara, svalpa sAha samhAriye / taM pAtra nanta vicAra jinavara, svalpa sAha samhAriye / / sui indra dharmahi zreNi pUrita, sui kalana kamala rAye / tara tAra kamala su naMda naMdita, saha samaya mukti pAye || aise dhuva tIrthaMkara pAye, pAye pAye ho jinAye / soi parameSThI ramaNa rAye,aise kevala jinAye // mukti ke dAtA pAye, mukti ke ramana pAye // maiM pAyo jinavara Apano, maiM pAyo svAmI Apano / maiM pAyo kevala Apano, maiM pAyo dhuva jina Apano // samaya miliye jinavara apano, haraSa miliye halasa miliye jinavara apano // aise svalpa zAha jina pAye, miliye jinavara Apano // kevala jina pAye, guru Apano // bahara milanA ho svAmI, milakara tAro jinA // aba jina jU ke bola mukati ramanA ho sAMce deva tAro jinA..... aiso samaya na bArambAra, pyAro svAmiyA ho || Teka || aba cau saMgha virAje mhArA deva, pyAro svAmiyA ho || aise RSi yati muni anagAra, pyAro svAmiyA ho / aba aise guru para caMvara durAya, pyAro svAmiyA ho | aba aise guru para chata tanAva, pyAro svAmiyA ho || aba aiso samaya sadA nita hoya, pyAro svAmiyA ho || aisI goTa calI nirvANa, pyAro svAmiyA ho // jAse AvAgamana na hoya, pyAro svAmiyA ho // aba guru deta mukati parasAda, pyAro svAmiyA ho / jaisA arahanta bhagavAna kA dravya, guNa, paryAya hai, vaisA merA dravya - guNa hai| mujhe paryAya pragaTa nahIM huI hai| mere meM zakti rUpa hai, bhagavAna meM pragaTa huI hai| isa prakAra antara meM jAkara ananta zakti se bharapUra anupama Atma tattva kI ora dRSTi kareM, to caitanya tattva pragaTa hotA hai| Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. AgaunI (namaskAra ) jaya jaya paramAnanda parama jyoti, jaya jaya cidAnaMda jina AtmAnaM / jaya jaya AtmAnaM paramAtmAnaM, jaya jaya so'haM rUpa samaya zuddhaM // jaya samaya zuddhaM jaya namaskRtaM jaya namaskRtaM jaya mahAvIraM / vindasthAne namaskRtaM // 3. samavazaraNa phUlanA maiM to Ayo Ayo Ayo ho, apane deva guru vandave // Teka // AkAza loka se indra jo Aye, airAvata saja lAye ho..... apane..... pAtAla loka se phaNIndra jo Aye, phaNa para nRtya karAye ho.....apane...... dazoM dizA se dikpAla jo Aye, Ananda umaMga bar3hAye ho..... apane...... madhya loka se cakravartI Aye, ca~vara siMhAsana lAye ho..... apane..... rAjagRhI se rAjA zreNika Aye, jaya jaya zabda karAye ho..... apane..... 4. samavazaraNa mahimA aho jahA~ samava, aho jahA~ samavazaraNa jinavara jU kI mahimA | pAra na pAve koya // Teka // aho jahA~ cAra jJAna ke dharatA gaNadhara, pAra na pAve koya............. aho jahA~ paMca jJAna ko mukuTa virAje, kevala vandanA hoya............. aho jahA~ kSudhA tRSA jinako nahiM vyApe rAga dveSa nahiM hoya. aho jahA~ nanta catuSTaya jina prati rAje, tIna ratanamaya hoya.......... aho jahA~ so'haM zabda anakSara vANI sunata zravaNa sukha hoya.. aho jahA~ prema prIta se bhaja mana mere, AvAgamana na hoya............. 5. bhajana (vilavArI cAla) .... 120 bhalo bhalo re sahAI guru tAra, lAla vedI para vANI khira rahI // so to kAhe jar3ata vedI banI, aura kAhe ke solaU khaMbha....lAla......... so to ratana jar3ita vedI banI aura malayAgira solaU kha~bha....lAla........ so to kAhe ke kalazA dhAre, aura kAhe ke dhujA phaharAya....lAla......... so to suvarana ke kalazA dhAre, aura dharma dhujA phaharAya.... lAla......... so to candana bharo hai talAva rI, jahA~ munivara karata snAna....lAla......... so to aSTa karma mala dhoya ke, so to niyaro hai pada nirvANa ....lAla.......... so to vIra jinendra haiM Upaje, rAjA zreNika diyo hai prasAda....lAla......... Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 6. tAraNa taraNa tAraNa taraNa jihAja, hamAre guru tAraNa taraNa jihAja || DUbata hauM bhava sAgara mAMhIM, pAra lagA dIjo Aja........... krodha mAna mAyA lobha vivarjita, karata Apano kAja........ kAmI krodhI patita ubAre, sAre sabake kAja....... mAkhana kI arajI cita dhariyo bAMha gahe kI lAja......... 7. magana raho re magana raho re jiyA ! le jina nAma magana raho re // Teka // koI bhayo rAjA koI bhayo raMka, koI bhayo jogIrA bhrameM cAroM khnndd||1|| tana bhayo rAjA mana bhayo raMka,jIva bhayo jogIrA bhrame cAroM khaNDa // 2 // samava zaraNa jahA~ racyo hai kubera, dvAdasa koThA vedI ke phera // 3 // tA thaiI tA thaiI tA thaiI tAsa, kamala kI paMkhur3I meM nAce devIdAsa // 4 // 8. chor3a de abhimAna chor3a de abhimAna jiyA re ! chor3a de abhimAna | Teka // kahA~ ko tU hai kauna hai tero, ye saba hI mehamAna....jiyA.... tere dekhata saba hI cale jai haiM, thira nAhIM jA thAna....jiyA.... kAma krodha hRdaya se tyAgo, dUra karo ajJAna....jiyA.... tyAga karo jA lobha mAyA, moha madirA ko pAna....jiyA.... rAjA raMka sabaI cala jai haiM, dekhata tere naina....jiyA.... kaheM devIdAsa Asa jA pada kI, Atama ko pahicAna....jiyA..... 9. cita cAlo re jiyA cita cAlo rejiyA mana lAgo re bhaiyA, gar3ha giranArImana lAgo re bhaiyaa|| ttek|| gar3ha giranArI ke UMce pahAr3a, jahA~ virAje zrI nema jI kumAra || mar3avA mAr3ana cale jAdo rAya, pazu jIvana mila karI hai pukAra || maura jo paTako mar3avA mAMhiM, kaMkaNa tora car3he giranAra // rAjula sakhiyA~ laI haiM bulAya, calo sakhI nema jI ko lAaiM manAya // maiM bAre kI bAlaka ajAna, kabahuM na lInA candA prabhu jI kA nAma || ThAr3I rAjula doi kara jor3a, karma likhaMtI miTai nahIM koI // kahata vinodI suno yadurAya, rAja chor3a vairAgya sidhAya // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana 10 par3ha kara caudaha grantha guru ke raMga meM ho jA matavAlA / phira ho jA alamasta guru ke raMga meM ho jA matavAlA // masta hue dIvAna gar3hAzAha deza nikAlA kara DAlA / masta hue guru tAraNa bAbA jahara kA pyAlA pI DAlA // masta hue ustAda lokamana makkA madInA taja DAlA / masta hue brahmacArI zItala saba granthoM ko matha DAlA // vIra anaMte mokSa jAyeMge yahI dharma sabase AlA / par3ha kara caudaha grantha guru ke raMga meM ho jA matavAlA // bhajana- 11 - * aba nema jI milata naiyAM vana meM milata naiyAM vana meN| DhUMDhana kahA~ jAU~ nema jI milata naiyAM vana meM / DhUMr3hata DhUMr3hata hama phira Aye, e aba kahU~ na mile mahArAja // nema jI milata naiyAM // ita jUnAgar3ha uta hai dvArakA, e aba bIca meM gar3ha giranAra // nema jI milata naiyAM // DhUMDhata DhUMDhata hamahU~ ko mila gaye, eve to ThAr3he haiM dhyAna lagAya // nema jI milata naiyAM // ThAMr3I rAjula doi kara jor3e, e aba dIkSA deo mahArAja, nema jI milata naiyAM // bhajana 12 lada jaihe baMjAro, eka dina lada jaihe baMjAro // ko haijAko lAda ladaiyA, ko hai hAMkana hAro....... mana hai jAko lAda ladaiyA, tana hai hAMkana hAro....... jhUTha kapaTa kara mAyA jor3I, kara kara ke hita gAr3ho....... tU jAnata hai saMga calegI, paisA nahIM hai tihAro....... dekhata ko parivAra ghanero, sAthI na saMgI tihAro........ jA kAyA ko karata bharoso, vo hI karata kinAro... kaheM jinadAsa Asa jA pada kI, chor3o jaga ko sahAro....... -- 122 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 bhajana - 13 khabara nahIM jA jaga meM pala kii| sukarata karanA hoya so kara lo.ko jAne kala kii| tArAmaMDala ravI candramA saba hI calAcala kii| vinasa jAta jAhe bAra na lAge bIjuliyA camakI... Atama bastI hai dina daza kI kAyA mandira kii| svAMsa usvAMsa sumarale cetana Ayu ghaTe tana kI... jhUTha kapaTa kara mAyA joDI kara bAteM chala kii| pApa kI moMTha dharI sira Upara kyoM hove halakI... yA dehI terI bhasma hoyagI kyoM candana caracI / satguru kI tUne sIkha na mAnI vinatI Atmabala kI... bhajana - 14 samajha samajha mana bAvare Atama deva hamArA ho / Atama sAhaba eka hai, duvidhA kachu nAhIM ho // samajha... jhilamila jhilamila hota hai, ciMtAmana ruupho| samajha... iMgalA piMgalA suSmanA inakI suratajagA le ho|| samajha... tAraNa guru upadeza ko aba dAsa khuzAlA ho| samajha... bhajana - 15 maiM to Ayo Ayo Ayo ho, apane deva jU ko vaMdave // AkAza loka se indra jo aaye| airAvata saja lAye ho, saja lAye ho // apane deva jU ko.... pAtAla loka se phaNindra ju aaye| phaNa para nRtya karAye ho, karAye ho // apane deva jU ko.... madhya loka se cakravartI aaye| ca~vara siMhAsana lAye ho, lAye ho // apane deva jU ko.... dasahu~ dizA se digpAla jo aaye| Ananda umaMga bar3hAye ho, bar3hAye ho || apane deva jU ko.... rAjagRhI se rAjA zreNika aaye| manavAMchita phala pAye ho, pAye ho // apane deva jU ko.... Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 bhajana - 16 tAraNa taraNa jihAja hamAre guru,tAraNa taraNa jihAja // DUbata hoM bhava sAgara mAhIM, pAra lagA dIjo Aja // hamAre... krodhamAna mAyA lobha vivarjita, karata Apano kaaj|| hamAre... kAmI krodhI patita ubAre, sAre sabake kAja || hamAre... mAkhana kI arajI cita dhariye, bAMha gahe kI lAja | hamAre... phUlanA aTha daha sAgara kor3Akor3I cauthe kAla praveza bhaye // prathama tIrthaMkara Ada jinezvara, dharma hi dharma prakAza bhaye / bIsa lAkha kuMvarA vaya bhugate,tresaTha lAkha rAjAba liyo || eka lAkha vairAgya sidhAre, taja saMsAra virAga liyo / rAja pATha saba bharatahiM dInoM, saMjama tapa kailAza gaye // vaTa ke vRkSa jahA~ Asana dInhoM, devana Aya mahochau Thaye / jaba more jinavara vana ko cAle, SaT mahinA ke joga liye || sahasra varSa ko mauna jo rahiyo, AhAre paribhAva kiye / jaba more jinavara vana se Aye, nirakha nirakha paga dharata bhaye || koI gaja turiya le Aye, koI ambara pATha dhare / koI hIrA ratana padAratha, koI gaja motina thAra bhare // koI kumakuma candana gAleM, koI ne mAthe tilaka daye / koI ne kalasa vandanA kInI, koI ne kezara tilaka daye || bhAva vandanA kAhU na kInI, lauTa jinezvara vana ko gaye / AhAra vidhi kAhU na jAnI, jinavara ne na ahAra laye // rAjA zreyAMsa ko sapanoM dInoM, solaha sapane pragaTa bhaye / sAta sau kolhU rasa jo pirAyo, ahUTa aMjuli bharana gaye // AhAra dAna munivara ko dInoM, hIrA motI barasa gaye / puNya prabhAva rAjA ko kahiye, hoMge maMgalAcAra naye // cetAvanI binA tyAga vairAgya ke, hoya na nija kA jJAna / aTake tyAga virAga meM, to bhUle nija bhAna || Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 naye bhajana bhajana - 1 ceto cetana nija meM Ao, aMtarAtmA bulA rahI hai / jaga meM apanA koI nahIM hai, tU to jJAnAnandamayI hai / / eka bAra apane meM A jA, apanI khabara kyoM bhulA daI hai...... tana dhana jana yaha kucha nahIM tere, moha meM par3akara kahatA hai mere // jinavANI ko ura meM dhara le, samatA meM tujhe sulA rahI hai...... nizcaya se tU siddha prabhu sama, karmodaya se dhAre hai tana / / syAdvAda ke isa jhUle meM, mA~ jinavANI jhulA rahI hai...... moha rAga aura dveSa ko chor3o, nija svabhAva se nAtA jor3o // brahmAnanda jaldI tuma ceto, mRtyu paMkhA DulA rahI hai.. bhajana -2 bhagavAna ho bhagavAna ho, tuma AtmA bhagavAna ho / yaha ghara tumhArA hai nahIM, yahA~ cAra dina mehamAna ho / cakkara lagAte phira rahe, isa tana meM tuma baMdI bane / apane hI ajJAna se, rAga dveSa meM ho sane // apanA nahIM hai hoza, basa isase hI tuma hairAna ho...... ceta jAo jAga jAo, dharma kI zraddhA karo / dekha lo nija sattA zakti, mata moha meM aMdhA bano / ananta catuSTamayadhArI ho, isakA tumheM bahumAna ho...... ratnatraya svarUpa tumhArA, sukha zAMti Ananda dhAma ho / para meM mare tuma jA rahe, isase hI tuma badanAma ho / karanA dharanA kucha nahIM, apanA hI basa svAbhimAna ho...... mAyA tumako peratI, rAga dveSa se hairAna ho / apanA Atama bala nahIM, isase hI tuma parezAna ho / jAgrata karo puruSArtha apanA, tuma to siddha samAna ho...... jJAnAnanda svabhAvI ho, brahmAnaMda ke dhAma ho / nijAnanda meM lIna raho, sahajAnanda sukhadhAma ho / svarUpAnanda kI karo sAdhanA. isase hI nirvANa ho...... Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana 3 narabhava milA hai vicAra karo re, Atama kA apanI uddhAra karo re / kAla anAdi nigoda gaMvAyA, pazu gati meM koI yoga na pAyA // narakoM ke duHkhoM kA dhyAna dharo re.....Atama............. muzkila se yaha manuSya gati pAI, devagati meM bhI sukha nAhIM // vRthA na isako barabAda karo re......... ...Atama............. dekha lo apanA kyA hai jaga meM bhaTaka rahe ho, kyoM bhava vana meM // mukti kA mArga svIkAra karo re...Atama............. moha rAga meM mare jA rahe dhana zarIra ke cakkara khA rahe / apanA bhI kucha to zraddhAna karo re.....Atama.................... jIva ajIva kA bhedajJAna kara lo, saMyama tapa tyAga brahmacarya dhara lo || jJAnAnaMda apanI saMbhAra karo re......... Atama... bhajana - 4 * mokSa mArga batalAyA guru ne zuddhAtama kA dhyAna // jaya ho caudaha graMtha mahAna || mAlArohaNa anubhava karanA, paMDita pUjA jJAna sAdhanA // khila jAye phira kamalabattIsI karake bheda vijJAna... jaya ho... ...... zuddha zrAvakAcAra pAlanA, jJAna samuccaya sAra jAnanA // dvAdazAMga kA sAra samajhakara car3hanA hai guNa sthAna... jaya ho... zrI upadeza zuddha sAra jI, sAra tribhaMgI meM samhAra kI // caubIsaThANA meM samajhAyA, chor3o saba ajJAna... jaya ho... mamalapAhuDa ke chaMda phUlanA, guruvara ke anubhava ke jhUlanA || mokSa purI le jAne ko AyegA taraNa vimAna... jaya ho... khAtikA vizeSa caturgati dhArA, jIva phira rahA mArA mArA // 1 jagA rahI guru vANI aba to jAgo he bhagavAna... jaya ho... siddha svabhAva svabhAva zUnya hai, vahA~ na koI pApa puNya hai // chadmamastha vANI Aja banI, tAraNa samAja kA prANa... jaya ho... graMtha nAmamAlA mana bhAI, brahmAnaMda meM DUba DUba kara caudaha graMtha parama sukhadAI // karate saba guNagAna... jaya ho... 126 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 bhajana -5 soco samajho re sayAne mere vIra, sAtha meM kA jAne / dhana daulata saba par3I rahegI, yaha zarIra jala jaave| strI putra aura kuTumba kabIlA, koI kAma na Ave..... hAya hAya meM mare jA rahe, ika pala caina nahIM hai| aiso karane aiso hone, jai kI phikara lagI hai..... lobha ke kAraNa pApa kamA rahe, moha rAga meM mara rhe| hiMsA jhUTha kuzIla parigraha, corI nita tuma kara rahe..... kahA~ jAyeMge kyA hovegA, apanI khabara nahIM hai / ceto bhaiyA aba bhI ceto, sadguruoM ne kahI..... satsaMgata bhagavAna bhajana kara, pApa parigraha chodd'o| sAdhu banakara karo sAdhanA, moha rAga ko tor3o..... bhajana -6 tana piMjare se cetana nikala jaayegaa| phira kauna kisa kAma kyA AyegA / ika dina jAnA hai nizcita yahA~ rahanA nahIM, chor3a dhana dhAma parivAra gahanA yhiiN|| karake pApoM ko durgati meM khuda jAyegA..... sAtha jAnA nahIM kAma AnA nahIM, dekhate jAnate phira bhI mAnA nahIM // moha mAyA meM kaba taka yUM bharamAyegA..... ceto jAgo nija ko pahicAna lo, sIkha sadaguru kI dekho abhI mAna lo | kara jJAna sva para kA to tara jAyegA.... milA mAnuSa janama isameM karale dharama, tyAga tapa dAna saMyama aura acche karama // jaldI ceto jJAnAnaMda phira pachatAyegA..... bhajana -7 jisako tU khoja rahA baMde, vaha mAlika tere aMdara hai| bAhara ke maMdira kRtrima hai, saccA maMdira to aMdara hai // le patra puSpa jala dIpa dhUpa, tU kisakI pUjA karatA hai || sacamuca jisakI pUjA karanA, vaha divya teja to aMdara hai..... dhone ko apanA pApa maila, tU tIrthoM bIca bhaTakatA hai | jisameM saba pApa maila dhulate, vaha vimala tIrtha to aMdara hai.... graMthoM graMthoM kA gaurava tU, cillA cillA kara gAtA hai || jisameM saba graMtha bheda hotA, vaha alakha paMtha to aMdara hai..... binA lakSya kI daur3a dhUpa, kucha bhI pariNAma na lAyegI / vaha bAhara kaise mila sakatI, jo cIja Apake aMdara hai..... bAhara kI jhaMjhaTa chor3a chAr3akara, jor3a svayaM ko apane se || jisako vaMdana hai bAra bAra, vaha cidAnaMda to aMdara hai..... Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bhajana -8 jJAnI kI jJAna guphA meM, nija bhagavAna baiThe haiN| bhagavAna baiThe haiM, svayaM bhagavAna baiThe haiM // jJAnI ne apane jJAna meM nija AtmA dekhA / para se hI bhinna svayaM kA zuddhAtmA dekhA // jJAnI kI zAMta dazA meM, jJAyaka rAma baiThe haiM..... jJAnI ko apane jJAna kA bahumAna hai AyA / nija svAnubhUti meM nijAtama rAma ko pAyA / jJAnI ke aMtara dhyAna meM, paramAtma baiThe haiM..... jJAnI ne apane dhyAna meM dhuva sattA ko paayaa| aMtara se lagana lagI hai siddhAtmA pAyA // jJAnI kI gupta guphA meM, Atama rAma baiThe haiM..... sabase hI suMdara jJAna hI sundaratA ko pAtA / zuddhAtmA kI mahimA ko nija dhyAna meM dhyAtA / / jJAnI ke kevalajJAna me sarvajJa baiThe haiM..... siddhoM kI jAti kA use nija anubhava hotA hai| apane hI zuddha svabhAva kA zraddhAna hotA hai | jJAnI ke OM namaH siddhaM meM siddha baiThe haiM..... bhajana - koI rAja mahala meM roye, koI parNa kuTI meM soye / alaga alaga haiM janma ke aMganA, maraNa kA maraghaTa eka hai| koI halkI koI bhArI, koI gaharI koI uthalI / saba mATI kI banI gagariyA, na koI asalI na koI nakalI // alaga alaga ghaTa bhare gagariyA, panaghaTa sabakA eka hai..... kahIM phirojI kahIM hai pIle, lAla gulAbI kAle nIle / bhA~ti bhA~ti kI tasvIroM meM, raMga bhare haiM sUkhe gIle / / cehare sabake alaga alaga haiM, moha kA cU~ghaTa eka hai..... khela rahe saba A~kha micaulI, sabakI sUrata dekha salonI / soca samajha kara dAMva lagAte, TAle nahIM TalatI jo honI // alaga alaga saba khela khilAr3I, miTTI to sabakI eka hai..... saba jAyeMge Age pIche, hAtha pasAre A~kheM mIce / svarga naraka saba sAMcI bAteM, puNya se U~ce pApa se nIce // Aye to sau sau aMgar3AI, mauta kI karavaTa eka hai..... Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 bhajana - 10 raMga suto raMga mila jAya, guNArI jor3I nAhiM mile| kAgA koyala eka hI raMgarA, baiThe eka hI DAla || kAgo to kar3avo bole hai, koyala rasa barasAya..... haMso bagulo eka sarIkho, nahIM par3e pahacAna // haMso to motI cuge, bagulo to machalI khAya..... haldI eka hI raMga rI, eka hI hATa bikAya || haldI ke sara to sAgAM rasIje, ke sara tilaka lagAya..... saMdhyA bhora eka hI raMga rI, eka sUraja rI chAMva / / saMdhyA to nIMdar3alI bulAve, bhora to jagata jagAya..... DolI arthI eka hI bAMsa rI, eka hI kAMdhe jAya / / DolI to dulhana ghara lyAve, arthI to maraghaTa jAya..... tyAgI bhogI eka hI ghara meM, eka hI khANoM khAyaM / / tyAgI to karamAne kATe, bhogI to karama baMdhAya.... rAvaNa vibhISaNa eka hI kuNavo, eka hI mAta pitA / / vibhISaNa to rAma bhagata ho, rAvaNa kula ko nasAya..... meMhadI bhAMga eka hI raMga rI, eka hI hAtha pisAya / / meMhadI to hAtha racAve, bhAMga to jagata nacAya..... saMta sadguru kaha gayA sagalA, karo guNA rI pahicAna // raMga to eka dina phIko par3asI, guNa hI to saMga meM jAya..... bhajana - 11 jaya jayakAra macI hai re, guru tAraNa ke dvAre / tAraNa ke dvAre guru tAraNa ke dvAre....|| Atama kI mahimA jAnI hai, jar3a se nyArI pahicAnI hai // mukti se rAsa racI hai re, guru..... aMtara meM aba huA jAgaraNa, sabake hRdaya base jina tAraNa || Atama hI zeSa bacI hai re, guru..... jaya jayakAra macI hai ghara ghara, dharma prabhAvanA kA hai avasara | saMyama kI pAlakI sajI hai re, guru..... brahmAnaMda karo taiyArI, chor3o ye saba duniyAMdArI // maMgala badhAI bajI hai re, guru..... Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 bhajana- 12 cetana ke caitanya pariNati, jaba apane meM rahatI hai / taba aMtara meM jJAna kI gaMgA, svAnubhUti maya bahatI hai // rAga bhinna hai karma bhinna hai, nyArA hai saba jar3a saMsAra / jJeya bhinna hai jJAna bhinna hai, yaha jinavaravANI kA sAra // Atma tattva kI kathA nirAlI, vaha anaMta guNa kA bhaMDAra / anubhUti usakI kuMjI hai, jo khole cAroM hI dvAra // anaMta catuSTayamaya kI bagiyA phira, apane Apa mahakatI hai......taba..... avirata samyak dRSTi zrAvaka, nija para ko jaba lakhatA hai / palaka jhapakatI hai pala bhara ko, vaha amRta rasa cakhatA hai // deza vratI zrAvaka bhI yadyapi, rAga bhUmikA vAlA hai / phira bhI jJAyaka kI mastI meM rahane ko matavAlA hai // chaTe sAtaveM guNasthAna meM, adbhuta mastI rahatI hai......taba..... upazama yA kSAyika zreNI para, jo ArohaNa karate hai / vItarAga nirgrantha sAdhu ve, mukti zrI ko varate haiM | kevala jJAnI aura siddha prabhu, svAnubhUti rata rahate haiM / sacce jJAnI vahI jagata meM, jo kucha bhI na kahate haiM | nirvikalpa hokara pariNati jaba, dhuva svabhAva ko gahatI hai......taba..... jJAna jJeya jJAtA abheda hai, vahAM bheda kA kAma nahIM / jaba taka bheda par3A hai taba taka, apane meM vizrAma nahIM // maiM Atama hU~ yaha vikalpa bhI, svAnubhUti meM bAdhA hai / saba vikalpa taja kara jJAnI ne, nija anubhava ko sAdhA hai | isI sAdhanA se karmoM kI, saba dIvAreM DhahatI haiM......taba..... nija para kA zraddhAna svAnubhava, jJAna jagAo nija para kA / rAgAdi taja svarUpastha ho, yahI mArga hai nija ghara kA // para kA saba bahumAna miTAo, tuma to ho khuda hI bhagavAna | brahmAnaMda svarUpa tumhArA, azarIrI hai siddha samAna // zuddha pariNati dhyAna agni hai, jo vikAra ko DhahatI hai......taba..... svAzraya se mukti aura parAzraya se baMdha maiM eka akhaNDa jJAyakamUrti hU~, vikalpa kA eka bhI aMza merA nahIM hai - aisA svAzrayabhAva rahe vaha mukti kA kAraNa hai, aura vikalpa kA eka aMza bhI mujhe AzrayarUpa hai - aisA parAzrayabhAva rahe vaha bandha kA kAraNa hai| Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 ......... - zrI caityAlaya, hama aura hamArA kartavya.... prazna - zrI caityAlaya jI kisa prakAra jAnA cAhiye? uttara - ghara meM snAna karake dhule hue zuddha vastra pahinakara maMda kaSAya pUrvaka hRdaya meM nirmala pariNAma rakhakara sacce deva guru dharma zAstra ke guNAnurAga ke zubha bhAva sahita zrI caityAlaya jI jAnA caahiye| prazna - zrI caityAlaya jI meM kisa prakAra praveza karanA cAhiye? uttara - zrI caityAlaya jI meM atyaMta bhakti ke bhAva pUrvaka, dharma kI atyaMta zraddhA aura deva guru dharma ke prati samarpaNa bhAva pUrvaka praveza karanA caahiye| prazna zrI caityAlaya jI meM praveza karane ke pUrva kyA sAvadhAnI rakhanA cAhiye? uttara - 1. zrI caityAlaya jI me camar3e ke baTuA, camar3e ke belTa yA ghar3I kA paTTA, phara ke Topa Adi apavitra vastue~ nahIM le jAnA caahiye| 2. mojA pahane hue athavA binA paira dhoe zrI caityAlaya jI meM praveza nahIM karanA caahiye| 3. jUThe mu~ha pAna, jardA, supAr3I, guTakA, loMga, ilAyacI, pAna parAga Adi koI bhI vastu khAkara zrI caityAlaya jI meM praveza nahIM karanA cAhiye / ghara se kucha khAye piye binA hI zrI caityAlaya jI jAnA caahiye| 4. zrI caityAlaya jI meM praveza karane ke pUrva chane jala se paira dhonA caahiye| (sArAMza-zrI caityAlaya jI dharma ArAdhanA kA kendra hai, usakI maryAdA pavitratA banAye rakhakara zuddha aura pavitra avasthA meM hI zrI caityAlaya jI jAnA caahiye|) prazna - zrI caityAlaya jI meM praveza karate samaya ghaMTA kyoM bajAyA jAtA hai? uttara - ghaMTA bajAne se eka gambhIra dhvani hotI hai, ghaMTA meM se jo gUMja utpanna hotI hai, isase hamAre mana meM jo bhI saMkalpa-vikalpa hote haiM ve samApta ho jAte haiM / bhAvoM me nirmalatA AtI hai tathA dharma kA aisA nAda hamAre aMtara me gUMjatA rahe isa pavitra abhiprAya se ghaMTA bajAyA jAtA hai| prazna - zrI caityAlaya jI praveza karate samaya kyA bolanA cAhiye? - zrI caityAlaya jI meM praveza karane ke pazcAt vedI kI ora jAte samaya niHsahI, niHsahI, niHsahI aisA tIna bAra bolanA caahiye| prazna - niHsahI, niHsahI tIna bAra kyoM bolanA cAhiye? uttara - niHsahI bolane kA abhiprAya hai ki mujhe apanA Atma kalyANa karanA hai, saMsAra ke duHkhoM se mukta hokara niHzreyasa arthAt mokSa ko prApta karanA hai aura dUsarA abhiprAya yaha hai ki jaba hama kisI vizeSa sthAna para jAte haiM to pUchakara yA koI saMketa karake praveza karate haiN| isI prakAra jaba hama caityAlaya jI meM praveza karate haiM to niHsahI bolakara saMketa karate haiM jisase vahA~ upasthita koI sUkSma jIvoM yA vyaMtara Adi deva jo dharma sthAna meM nivAsa karate haiM unheM hamAre nimitta se koI bAdhA na ho, isaliye niHsahI tIna bAra bolanA caahiye| prazna - vedI ke samakSa pahu~cakara kyA karanA cAhiye? uttara - vedI ke samakSa pahu~cakara darzana karanA caahiye| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 prazna - darzana karate samaya kyA bolanA cAhiye aura kyA smaraNa karanA cAhiye? uttara - darzana karate samaya nirmala bhAva sahita sthira citta pUrvaka khar3e hokara hAtha jor3akara sabase pahale NamokAra maMtra, cattAri maMgala pATha aura nIce likhA darzana pATha par3hanA cAhiye - NamokAra maMtra aura cattAri maMgala pATha sabhI ko yAda hai| darzana pATha isa prakAra hai - darzana pATha darzana citsvarUpasya, darzana dhUva zAzvataM / darzanaM zuddha tattvasya, mokSamArgasya sAdhanam // artha - (darzanaM citsvarUpasya) caitanya svarupa kA darzana (darzanaM dhruva zAzvataM) zAzvata dhruva svabhAva kA darzana (darzanaM zuddhatattvasya) zuddhatattva kA darzana (mokSamArgasya sAdhanam) mokSamArga kA sAdhana hai| arihaMta siddha natvA, bhAvayAmi niraMtaraM / yathA padaM tvayA labdhaM, tathA ca me bhave prabho // artha - (arihaMtaM siddhaM natvA) zrIarihaMta siddha bhagavAna ko namaskAra karake (bhAvayAmi niraMtaraM)niraMtara yaha bhAvanA bhAtA hU~ ki (yathA padaM tvayA labdhaM) jaisA vItarAgI jinendra pada Apane prApta kara liyA hai (tathA ca me bhave prabho) he prabho ! vaisA hI vItarAgI jinendra pada mujhe prApta ho| ramate svAnubhUtau yaH tAraNaM taraNaM gurum / AtmanaH dRSTi saMyuktaM, bhakti pUrva namAmyaham // artha - (yaH) jo (svAnubhUtau) svAnubhUti meM (ramate) ramaNa karate haiM (aise) (tAraNaM taraNaM guruma) tAraNa taraNa guru ko (AtmanaH dRSTi se saMyukta hokara (bhaktipUrva) bhaktipUrvaka (namAmyahama) maiM namaskAra karatA huuN| dravya bhAvasya vibheda, zrutaM jinavacanamaho / mama kalyANArtha hadaye, nityameva prakAzatAm // artha - dravyazruta aura mama zruta ke bheda se do bhedarUpa zrutajJAnamayI jinavacana mere kalyANArtha hRdaya meM nitya hI prakAzamAna hoN| (dravya bhAvasya) dravyazruta aura bhAva zruta ke bheda se (dvibhedaM) do bheda rUpa (zrutaM) zruta jJAnamayI (jinavacanam) zrI jinendra bhagavAna ke vacana (aho) aho! (mamakalyANArtha hRdaye) mere kalyANArtha hRdaya meM (nityam eva) nitya hI (prakAzatAm) prakAzamAna hoN| zuddha dharmAzrayaM kRtvA, cetanA lakSaNaM aho / nandAnanda pradAtAra, deva guraM zrutaM namaH // artha - (cetanA lakSaNaM aho) ! caitanya lakSaNamayI (zuddha dharmAzrayaM kRtvA) zuddha dharma kA Azraya karake (nandAnanda pradAtAraM) nanda, Ananda, cidAnanda, sahajAnanda aura paramAnanda ko pradAna karane vAle sacce deva, guru, zAstra ko namaskAra (bhAva pUrvaka vandanA) karatA huuN| prazna - darzana karate samaya netra baMda kyoM ho jAte haiM? uttara - tAraNa paMthI zrAvaka jaba vedI ke sAmane hAtha jor3akara darzana karane ke liye tatpara hotA hai, usa samaya netra apane Apa baMda ho jAte haiM kyoMki vaha apane deha devAlaya meM virAjamAna zuddhAtma deva paramAtma svarUpa ke darzana karatA hai| Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna uttara prazna uttara prazna darzana karate samaya kina bhAvanAoM kA tyAga karanA cAhie ? uttara prazna uttara prazna uttara prazna uttara Bage artha prazna uttara - prazna uttara - - - - - - || - - - - - - - - jinavANI kA darzana kisa bhAvanA se karanA cAhie ? he jinavANI mA~ ! mere hRdaya meM sacce deva, guru, dharma kI bhakti niraMtara banI rahe / mere pApa karma zIghra hI kSaya hoM / mere mana meM nirmala bhAvanAyeM rheN| mujhe zuddhAtma svarUpa kI prApti ho / maiM arihaMta, siddha bhagavAna jaisA banU~ / samyagdarzana prApta karake maiM isa manuSya jIvana ko saphala banAU~ aisI pavitra bhAvanA se jinavANI mA~ kA darzana karanA caahiye| 133 dhana, vaibhava kI prApti kI bhAvanA, putrAdi kI prApti kI bhAvanA tathA rAga - dveSAtmaka samasta azubha bhAvanAoM kA tyAga karanA caahie| * yadi hama loga jinavANI aura sacce deva, guru, dharma ke sAmane dhana vaibhava putrAdika kI bhAvanA yA kAmanA nahIM kareMge to yaha sAMsArika vastue~ hameM kaise prApta hogI ? sacce deva, guru, dharma kisI ko kucha lete dete nahIM haiM, hama zubha bhAvoM se dAna, pUjA, dayA, paropakAra Adi puNya ke kArya karate haiM usase hameM zubhAsrava puNyabaMdha hotA hai, isa puNya ke udaya se hI hameM sAMsArika sukhoM kI prApti hotI hai| dhana-vaibhava Adi anukUla saMyoga saba puNya ke udaya se prApta hote haiM isaliye hameM sace hRdaya se bhakti bhAva pUrvaka pUjA Adi zubha kArya karanA caahiye| - darzana karane ke pazcAt kyA karanA cAhiye ? darzana karane ke pazcAt kAyotsarga mudrA meM khar3e hokara nau bAra NamokAra maMtra par3hanA cAhiye aura phira paJcAMga yA aSTAMga namaskAra karanA cAhiye / paJcAMga yA aSTAMga namaskAra kA kyA matalaba hai ? zarIra ke pA~ca yA AThoM aMgoM se namaskAra karanA paJcAMga yA aSTAMga namaskAra karanA kahalAtA hai / zarIra meM kitane aMga hote haiM ? zarIra meM ATha aMga hote haiN| jaisA ki zrI nemicaMdrAcArya jI ne gommaTasAra jI graMtha kI 28 vIM kArikA meM kahA hai - NAlayA bAhU va tahA, NiyaMba puTTI uro ya sIso ya adveva du aMgAI, dehe sesA ubaMgAI // do paira, do bAhu (bhujAyeM), nitamba, pITha, hRdaya aura mastaka isa prakAra zarIra meM ATha aMga hote haiM tathA zeSa upAMga kahalAte haiN| paJcAMga, aSTAMga yA sASTAMga namaskAra kaise kiyA jAtA hai ? hAtha jor3akara donoM ghuTane jamIna para Tekakara, donoM hAtha jamIna para nIce rakhakara mastaka hAthoM para rakhanA aura bhAva pUrvaka praNAma karanA paJcAMga namaskAra karanA kahalAtA hai / chAtI, ghuTanoM aura sIne ke bala leTakara donoM hAtha sIdhe karake jo namaskAra kiyA jAtA hai yaha aSTAMga yA sASTAMga namaskAra kahalAtA hai| namaskAra karane ke pazcAt kyA karanA cAhiye ? namaskAra karane ke pazcAt hAtha jor3akara vedI jI kI tIna pradakSiNA denA caahiye| Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna vedI jI kI tIna pradakSiNAyeM kyoM kI jAtI haiM ? uttara prazna uttara prazna uttara prazna uttara prazna uttara prazna uttara - prazna uttara - ............ - - jApa hAtha meM lekara sabase pahale sumeru ke dAne ko donoM A~khoM se aura kaMTha meM lagAnA pazcAt madhyamA (bIca kI aMgulI) se jApa karanA cAhiye / | sumeru ke dAne ko A~kha meM aura kaMTha meM lagAne kA kyA tAtparya hai ? sumeru nAmaka muni ke jisa prakAra pariNAma parivartita hue aura unhoMne sadgati ko prApta kiyA usI prakAra hamArI bhAvanA rahatI hai ki unake samAna hamAre jJAna netra khula jAveM aura hama bhI mukti ke pAtra bneN| kaMTha meM lagAne se Azaya hai ki jinavANI hamAre kaMTha meM virAjamAna hove| prazna jApa karate samaya kyA sAvadhAnI rakhanA cAhiye ? uttara mana ko ekAgra karake jApa karanA cAhiye, yadi jApa karate samaya mana kahIM aura bhaTaka jAye to buddhi pUrvaka mana ko choTe bacce kI taraha samajhAkara punaH maMtrajapa meM lagAnA cAhiye / jApa karate samaya idhara - udhara dekhanA yA jaise-taise jApa pUrI karanA, yA niyama hai isa kAraNa jApa karanA hai aisI bhAvanA se jApa nahIM karanA cAhiye balki maMtrajapa se merI AtmA kA jAgaraNa hogA, pariNAma nirmala hogeM, samyaktva kI prApti kA mArga banegA aisI pavitra bhAvanA se maMtra japa karanA cAhiye / maMtrajapa ke pazcAt kyA karanA cAhiye ? maMtrajapa ke pazcAt niyamita pUjA-pATha karanA caahiye| tIna battIsI kA pATha karanA, maMdira vidhi karanA, adhyAtma ArAdhanA meM se SaTkarma rUpa bhAva pUjA par3hanA, deva guru zAstra kI bhAva pUjA par3hanA Adi zubha bhAvapUrvaka pUjA pATha karanA cAhiye / pUjA pATha ke pazcAt svAdhyAya kisa prakAra karanA cAhiye ? - / / - - - / / II - - - maMtra smaraNa karate hue vedI jI kI tIna pradakSiNAyeM kI jAtI haiM, usa samaya bhAva yaha rakhanA cAhiye ki he jinavANI mA~ ! mujhe samyagdarzana, samyagjJAna aura samyakcAritra kI prApti ho / isa prakAra ratnatraya kI prApti ke abhiprAya se vedI jI kI tIna pradakSiNAyeM kI jAtI haiN| pradakSiNA dene ke bAda kyA karanA cAhiye ? pradakSiNA dene ke bAda zAMti pUrvaka baiThakara maMtrajApa karanA cAhiye / maMtrajapa karane kI kyA vidhi hai ? 134 - pUjA pATha ke pazcAt svAdhyAya karane ke liye nimnalikhita bAtoM kA dhyAna rakhanA cAhiye / kisI graMtha kA vistAra karake AdyopAMta svAdhyAya karanA caahie| hara dina alaga- alaga graMthoM kA svAdhyAya karane se kucha bhI upalabdha nahIM ho skegaa| svAdhyAya karane se pUrva graMtha kA maMgalAcaraNa vAMcana karanA caahiye| jo koI siddhAMta kI vizeSa bAta rucikara lage use DAyarI meM noTa karanA caahiye| svAdhyAyI jIva apane Atma kalyANa ke uddezya se svAdhyAya karatA hai| svAdhyAya ko parama tapa kahA gayA hai| mujhe samyagjJAna kI prApti ho, merA Atma kalyANa ho isa pavitra abhiprAya se svAdhyAya karanA cAhiye / svAdhyAya kyoM karanA cAhiye ? puNya-pApa ke svarUpa ko, dharma - karma ke marma ko aura mokSamArga ke sacce svarUpa ko samajhane Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 ke liye tathA apanA Atma kalyANa karane ke abhiprAya ko pUrNa karane ke liye svAdhyAya karanA atyaMta Avazyaka hai| prazna - svAdhyAya karane kA kyA phala hai? uttara - svAdhyAya karane se vastu svarupakI saccI samajha jAgrata hotI hai| ratnatraya kI prApti evaM paramparA se kevalajJAna kI prApti hotI hai| prazna - zrAvaka kA isake atirikta aura kyA kartavya honA cAhiye? uttara - zrAvaka ko isake atirikta apane Atma svarUpa kA ciMtana, dharma karma ke marma kA vicAra,saMsAra, zarIra, bhogoM se vairAgya Adi kA ciMtana - manana karanA cAhiye / jJAna dhyAna kA rucipUrvaka abhyAsa karanA caahiye| apane jIvana ko niyama, saMyama tapamaya banAne kA puruSArtha karanA cAhiye / gRhastha jIvana meM dayA, dAna, paropakAra Adi zubha kArya karate hue niraMtara bhedajJAna tatvanirNaya kA abhyAsa karanA cAhiye aura Atma kalyANa kI bhAvanA se dharma mArga meM Age bar3hanA caahiye| yahI zrAvaka kA parama kartavya hai| prazna - caityAlaya jI meM kisa-kisako praNAma karanA cAhiye? uttara - caityAlaya jI meM jinavANI ke atirikta yadi koI vItarAgI saMta hoM to unheM praNAma karanA cAhiye, isake alAvA aura kisI ko praNAma namaskAra Adi nahIM karanA caahie| jinavANI se bar3hakara aura koI bhI nahIM hotaa| caityAlaya jI meM jinavANI ke alAvA aura kisI ko praNAma namaskAra karane se jinavANI kI avinaya hotI hai aura jJAnAvaraNa karma kA baMdha hotA hai| vratI zrAvakoM ko vaMdanA karanA cAhate haiM yA avratI zrAvakoM ko jaya tAraNa taraNa, namaskAra Adi karanA cAhate haiM vaha caityAlaya jI se bAhara karanA caahiye| prazna - zrI caityAlaya jI se bAhara Ane ke pahale kyA karanA cAhiye? uttara - zrI caityAlaya jI se bAhara Ane ke pahale jinavANI ko namaskAra vinaya vaMdanA karake dAna svarUpa kucha rAzi dAna pAtra meM DAlanA caahiye| yaha rAzi cAra dAna ke khAte meM jAtI hai| prazna zrI caityAlaya jI se bAhara Ate samaya kyA kahanA cAhiye? uttara - zrI caityAlaya jI se bAhara Ate samaya assahI, assahI, assahI tIna bAra bolanA caahiye| prazna - assahI kA kyA artha hotA hai? uttara - assahI kA artha hotA hai ki jo maiMne dharma kI ArAdhanA kI hai, vaha mere jIvana meM niraMtara banI rahe, prati samaya dharma mere sAtha rahe aisI bhAvanA bhAte hue kartavya karma kI rAha para nikalanA hotA hai| isakA dUsarA abhiprAya hai ki aba maiM bAhara jA rahA hU~, Apa apanA sthAna grahaNa kara sakate haiN| maMdira vidhi se SaT Avazyaka kI pUrti kA vidhAna - prazna - maMdira vidhi karane se zrAvaka ke Sad Avazyaka karma kI pUrti kisa prakAra hotI hai? uttara - maMdira vidhi karane se zrAvaka ke SaT Avazyaka karma kI pUrti sahaja hotI hai, vaha isa prakAra hai - maMdira vidhi meM devapUjAmaMdira vidhi meM hama sacce deva ke guNoM kI ArAdhanA karate haiN| tattva maMgala meM sabase pahale deva kI vaMdanA karake bhAva pUjA kA prArambha karate haiN| pazcAt vartamAna caubIsI, videha kSetra ke bIsa Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 tIrthaMkara, vinaya baiThaka, nAma leta pAtaka kaTeM, pramANa gAthAyeM Adi anekoM sthaloM para sacce deva kI ArAdhanA aura unake guNAnuvAda karate haiN| __maMdira vidhi meM guru upAsanA - maMdira vidhi meM tattva maMgala kI dUsarI gAthA meM hama guru kI mahimA kA gAna karate hue vinaya baiThaka, nAma leta pAtaka kaTeM, abalavalI, pramANa gAthAyeM Adi aneka sthaloM para guru kI upAsanA karate haiN| unake ratnatraya Adi guNoM kI ArAdhanA karate haiN| maMdira vidhi meM zAstra svAdhyAya - maMdira vidhi meM hama atyaMta mahatvapUrNa bhAga zAstra sUtra siddhAMta kI vyAkhyA kA vAcana karate haiN| jisameM jinendra bhagavAna kI vANI kA sAra, sUtra kI vivecanA aura siddhAMta kI ArAdhanA karate haiN| isa prakAra maMdira vidhi se hama zAstra svAdhyAya bhI sampanna karate haiN| maMdira vidhi meM saMyama - maMdira vidhi meM saMyama aura saMyamI sAdhuoM kI mahimA kA kathana hai| tIrthaMkara bhagavaMtoM ke dIkSA kalyANakoM kI mahimA aura saMyama dharma kI prabhAvanA kA vivecana hai| zrAvakajana jitane samaya taka maMdira vidhi meM zubha bhAvoM pUrvaka baiThate haiM utane samaya taka mana aura pA~ca indriyoM para aMkuza rahatA hai yaha indriya saMyama hai| sAtha hI kisI prakAra bhI jIva hiMsA kA AcaraNa nahIM hotaa| pA~ca sthAvara aura eka trasa isa prakAra SaTkAyika jIvoM para dayA bhAva rahatA hai| kisI bhI jIva kI hiMsA nahIM hotI yaha prANI saMyama hai| isa prakAra maMdiravidhi se saMyama dharma kA pAlana hotA hai| maMdira vidhi tapamaMdira vidhi karane se mana kI icchAoM kA nirodha hotA hai| utane samaya taka kisI bhI prakAra kI indriya viSayoM kI pravRtti nahIM hotI aura rAgAdi pariNAmoM kA bhI zamana hotA hai| Atma svarUpa ke lakSya se tathA dharma kI mahimA prabhAvanA ke zubha bhAva sahita mana para vijaya hotI hai yaha tapa hai| yaha tapa zrAvaka kI bhUmikA ke anurUpa hai| maMdira vidhi meM dAna - maMdira vidhi karane ke pazcAt jaba prabhAvanA kA avasara AtA hai taba zrAvakajana bar3ha car3hakara dAna puNya aura prabhAvanA karate haiN| prasAda vitaraNa tathA vrata bhaNDAra arthAt dAna svarUpa pradAna kI gaI rAzi dAna kI pratIka hai| isake sAtha - sAtha vizeSa avasaroM para pAtra bhAvanA, caityAlayoM ke liye sAmagrI bheTa, cAra dAna kI mahimA Adi yaha maMdira vidhi ke nimitta se hone vAlI dAna kI prabhAvanA hai| AratI - ca~vara - AratI kisakI aura kyoM kI jAtI hai? - zrAvaka ko sacce deva, guru, dharma,zAstra ke prati bhakti hotI hai| bhakti pUrvaka maMdira vidhi karane se bhAvoM meM vizuddhatA pragaTa hotI hai, hRdaya Atma vibhora ho jAtA hai, taba atyaMta zraddhA ke bhAvoM sahita jJAna kI prakAzaka jinavANI kI AratI karate haiN| prazna uttara Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 prazna - AratI kaise banAI jAtI hai? uttara - ruI ko bhAMjakara lambI battI banAkara AratI meM nahIM rakhanA cAhiye / balki gola phUlabattI banAkara AratI taiyAra karanA caahiye| AratI meM ghI bhI utanA hI DAlanA cAhiye jitane samaya meM AratI ho ske| AratI anAvazyaka jalatI rahe itanA ghI nahIM DAlanA caahiye| prazna - ATe kI AratI kyoM banAI jAtI hai? uttara - 1.ATAzuddha mAnA jAtA hai| usakI AratI banAkara jyoti jalAI jAtI hai| usakA abhiprAya yaha hai ki jahA~ zuddhatA hotI hai vahIM jJAna kI jyoti prajjavalita hotI hai| 2. ATe meM punaH - punaH khetoM meM utpanna hone kI zakti samApta ho jAtI hai, usakI AratI banAI jAtI hai| isakA abhiprAya yaha hai ki jo jIva saMsAra meM janma-maraNa nahIM karanA cAhatA usI jIva ke aMtaraMga meM jJAna kI jyoti pragaTa hotI hai| prazna - eka cela aura pA~ca cela kI AratI kyoM banAI jAtI hai? uttara - zrI guru tAraNa svAmI jI mahArAja ke graMthoM meM dIpti zabda kA bahulatA se prayoga milatA hai| dipti kA artha hotA hai jJAna se prakAzita jyoti| samyagjJAna ke pA~ca bheda haiM - matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, manaHparyaya jJAna aura kevalajJAna, inheM zrI guru mahArAja ne paMca dIpti kahA hai| samyagjJAna ke ina pA~ca bhedoM kI pratIka rUpa pA~ca cela kI AratI aura mAtra kevalajJAna kI pratIka rupaeka cela kI AratI banAI jAtI hai| yaha jJAna se prakAzita divya jyoti kI pratIka hotI hai| prazna - vANI jI ke vAMcana ke samaya AratI lekara khar3e kyoM hote haiM? uttara - zrIvANI jI kA prArambha yahA~ se hotA hai - zrI dharmopadeza atula anirvacanIya aura mahAdIrgha kaheM kevalI puruSa kahane pramANa sAmarthya...............|isakA Azaya hai ki yaha dharmopadeza kevalajJAnI bhagavAna kI vANI hai, isaliye isako vANI jI kahate haiN| zrI kevalajJAnI bhagavAna dvArA kahI gaI hai isa pavitra abhiprAya se kevalajJAna ke pratIka rUpa meM eka cela kI AratI lekara khar3e hote haiN| prazna - AratI aura Arato meM kyA aMtara hai ? uttara - 1. AratI bhakti pUrvaka kI jAtI hai| Arato vizeSa bahumAna pUrvaka kiye jAte haiN| 2. AratI eka cela athavA pA~ca cela kI cA~dI, sTIla, pItala yA ATe kI bhI banAI jAtI hai, kiMtu Arato kevala ATe ke paMca cela vAle hI kahalAte haiN| 3. AratI par3hane kI laya sahaja sarala hotI hai| Arato vizeSa laya meM par3he jAte haiN| prazna - AratI lekara nRtya kyoM kiyA jAtA hai ? uttara - sacce deva aura guru ke guNAnurAga,dharma ke zraddhAna aura jinavANI ke prati bahumAna kA bhAva aMtara meM umar3atA hai| yaha bhakti bhAva jina vacanoM kI mahimA karane ke liye nRtya ke rUpa meM vyakta hotA hai| yaha bhakti zraddhA aura samarpaNa kA pratIka hai isaliye jinavANI ke sAmane AratI lekara nRtya karate haiN| prazna - AratI karane meM kyA sAvadhAniyA~ rakhanA cAhiye? uttara - AratI karane meM nimnalikhita sAvadhAniyA~ anivArya rUpa se rakhanA cAhiye 1. AratI vinaya aura bhakti pUrvaka karanA caahiye| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 2. AratI karate samaya jinavANI aura vedI kI tarapha pITha nahIM honA caahiye| 3. AratI karate samaya AratI kI jyoti bujhanA nahIM caahiye| 4. AratI hAtha se giranA nahIM caahiye| 5. hAtha ke nIce se nikAlakara kI jAne vAlI cakra AratI meM bhI AratI hAtha se giranA nahIM caahiye| 6. AratI nRtya, maryAdA pUrvaka honA caahiye| ise Adhunika DA~sa kA viSaya na bnaayeN| 7. AratI pUrNa hone para hAtha jor3akara natamastaka hokara bolanA cAhiye - "deva kI AratI, guru kI AratI, zAstra kI AratI, jayan jaya boliye jaya namo'stu, bolo zrI guru mahArAja kI jy......|" isake bAda AratI Tebila para rakhanA caahiye| isake pahale AratI Tebila yA caukI para nahIM rakhanA caahiye| prazna - yadi akasmAt athavA kisI kA dhakkA yA hAtha lagane se AratI hAtha se gira jAye to kyA karanA cAhiye? uttara - Avazyaka yaha hai ki AratI karane meM atyaMta sAvadhAnI baratanA cAhiye ki kisI bhI paristhiti meM AratI hAtha se na gire| anya sabhI sAdharmIjanoM ko bhI dhyAna rakhanA cAhiye ki koI sajjana AratI kara rahe hoM to unake pAsa se na nikleN| unheM AratI karane meM pUrA sahayoga kreN| kyoMki AratI kA giranA acchA nahIM mAnA jaataa| yadi kisI kAraNa se AratI hAtha se gira jAtI hai to tatkAla prAyazcita svarUpa icchAnusAra dAna rAzi de denA cAhiye aura bhaviSya meM aisA na ho isakA dhyAna rakhanA caahiye| prazna - samAja meM kucha sthAnoM para kucha mahAnubhAva AratI nahIM karate haiM kyA yaha ucita hai? uttara - samAja ke sabhI mahAnubhAvoM ko AratI karanA caahiye| hiMsA hotI hai aisA kahakara kisI kriyA ke prati virodha paidA nahIM karanA caahiye| ghara-parivAra, khetI-kisAnI, vyApAra -dhaMdhe Adi meM trasa jIvoM kI hiMsA hotI hai| caityAlaya meM AratI sacce deva gurU zAstra kI mahimA aura bahumAna ke pavitra abhiprAya se kI jAtI hai| apanI bhUmikA kA vicAra karake bhakti pUrvaka AratI karanA caahiye| ghara - vyApAra Adi kI hiMsA kA tyAga hone para parigraha tyAgI, anumati tyAgI hone para AratI Adi kI kriyA bhI sahaja chUTa jAtI hai| ataH AratI caMdana prasAda prabhAvanA ko sahaja svIkAra kara apanI sAmAjika niSThA kA paricaya denA caahiye| prazna - cavara lekara bhI nRtya karate haiM, isameM kyA abhiprAya honA cAhiye? uttara - vastutaH ca~vara bhagavAna ke aSTa maMgala meM se eka maMgala hai| kaTi sUtra kuNDalAdi alaMkAroM se yukta atyaMta vinamra devoM dvArA AjU - bAjU se bhagavAna ke Upara cauMsaTha ca~vara durAye jAte haiN| hama jo ca~vara karate haiM isameM sahaja bhakti pUrNa nRtya ke sAtha jinavANI para ca~vara darAne kA abhiprAya honA caahiye| prazna - caMvara karate samaya kyA sAvadhAnI rakhanA cAhiye? uttara - 1.ca~vara karate samaya jinavANI ke prati atizaya bhakti kA bhAva honA caahiye| 2. ca~vara karate samaya jinavANI aura vedI jI kI tarapha pITha nahIM honA caahiye| 3. ca~vara ghuTanoM se nIce nahIM jAnA cAhiye aura hAtha se giranA nahIM caahiye| Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 4. ca~vara nRtya vedI jI ke samakSa karate haiM isaliye maryAdA pUrvaka karanA cAhiye / isa bhAva pUrNa kriyA ko Adhunika DAMsa kA viSaya na bnaayeN| 5. apane caityAlaya jI meM cA~dI ke mUThA vAle ca~vara banavAkara rakhanA caahiye| tilaka - caMdana prazna - caMdana ghisane arthAt gAlane yA galAne kI kyA prakriyA hai ? uttara - dhule maMje sApha kiye hue bartana meM chanA pAnI rkheN| chane jala se caMdana mUThA aura jisa patthara para caMdana ghisanA hai use acchI taraha dho leveN| pazcAt zubha bhAva pUrvaka caMdana ghiseN| tAraNa samAja meM caMdana ghisane ko caMdana gAlanA yA caMdana galAnA bhI kahate haiN| jaisA ki zrI chadmasthavANI jI graMtha meM AyA hai - caMdana galAvahu re.. (chadmasthavANI jI adhyAya - 09) prazna - caMdana meM aura kyA milAnA cAhiye ? uttara - caMdana ghisate yA galAte samaya do-tIna dAne kezara ke aura eka - do dAne kapUra ke milAkara ghisanA caahie| isase caMdana kI zItalatA meM vRddhi hotI hai| prazna - caMdana meM pIlA raMga Adi milA sakate haiM kyA? uttara - nahIM, caMdana zraddhA kA pratIka,bhAva zuddhi meM nimitta hai isaliye caMdana meM pIlA raMga, haldI, bAjAra meM milane vAlI paika DibbI kA caMdana, piparameMTa Adi kucha bhI nahIM milAnA caahiye| prazna - kezara kapUra na ho taba to raMga milA sakate haiM? uttara - raMga to kisI bhI paristhiti meM nahIM milAnA cAhiye / kezara aura kapUra na ho to mAtra caMdana ghisakara usameM kucha bhI milAye binA zuddha caMdana mAthe para lagAnA caahiye| prazna - caMdana kyoM lagAyA jAtA hai? uttara - caMdana zItalatA pradAna karatA hai| mAthe kA caMdana saubhAgya sUcaka hotA hai| caMdana lagAne se" hama kisake upAsaka haiM"isakA bodha hotA hai isaliye caMdana lagAyA jAtA hai| prazna "hama kisake upAsaka haiM"caMdana se isakA bodha kisa prakAra hotA hai? uttara - jisa prakAra anya aneka prakAra se upAsanA karane vAle loga apane-apane iSTa kI zraddhAnusAra tilaka lagAyA jAtA hai| prazna - vindI aura khaura ke caMdana kA kyA tAtparya hai ? uttara - OM kAraM vindu saMyuktaM aura viMda sthAnena tisTaMte ke rUpa meM vindI kA tilaka vinda sthAna arthAt nirvikalpa svAnubhUti kA pratIka hai| jabaki khaura kA caMdana ananta catuSTaya, ratnatraya aura siddha svarUpa kA pratIka hai| prazna - vindI aura khaura kA caMdana kisa prakAra lagAyA jAtA hai? uttara - vindI kA caMdana - dAhine hAtha ke aMgUThe se tIsarI aMgulI anAmikA se (donoM bhauMhoM ke madhya AjJA cakra) bhU madhya para lagAyA jAtA hai| khaura kA caMdana - dAhine hAtha kI tIna aMguliyoM meM kaTorI se caMdana lekara mAthe para aMguliyoM ko khIMcate hue ardhacandrAkAra AkRti banAI jAtI hai| pazcAt tarjanI aura madhyamA se sIdhI lAina khIMcI jAtI hai aura aMta meM bhrU madhya para vindI rakhI jAtI hai| Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna uttara prazna uttara prazna uttara prazna uttara prazna uttara - prazna uttara - II - - / / - - - - - khaura kA caMdana ananta catuSTaya, ratnatraya aura siddha svarUpa kA pratIka kisa prakAra huA ? tIna aMguliyoM se ardhacandrAkAra AkRti banAne para cAra rekhAyeM banatI haiM jo ananta catuSTaya kI sUcaka haiN| do aMguliyoM se khar3I rekhA khIMcane para tIna rekhAyeM banatI haiM jo ratnatraya kI sUcaka haiM aura vindI siddha svarUpa kA bodha karAne vAlI hai| prasAda - prabhAvanA 140 prasAda vitaraNa kyoM kiyA jAtA hai ? prasAda, dAna kI prabhAvanA svarUpa bAMTA jAtA hai| prasAda bAMTane se bhAvoM meM usI prakAra nirmalatA AtI hai jaise kisI sAdharmI ko AhAra Adi karAne meM nirmalatA AtI hai| prasAda kisa prakAra kA honA cAhiye ? prasAda zuddha honA cAhiye tabhI prabhAvanA kI zreNI meM aayegaa| zuddha prasAda isa prakAra honA cAhiye - prazna pAnI vAle nAriyala prasAda meM vitaraNa karanA cAhiye kyA ? uttara 1. samAnyatayA sUkhe bhelA kA yA sUkhe nAriyala kA prasAda / 2. ghara meM taiyAra kiye hue athavA kisI vizvAsa pAtra jaina parivAra se chane hue zuddha dUdha se taiyAra karavAye hue mAvA kA banA huA prasAda / 3. sUkhe nAriyala kA kIsa taiyAra karake zuddha cAsanI meM DAlakara jamAyA huA prasAda / 4. sApha kiye hue kAjU, kisamisa, bAdAma, ciroMjI (cArolI) aura khaark| ina paMca mevA ko paikeTa meM paika karake bAMTA jAne vAlA prasAda / prasAda prabhAvanA lAkara caityAlaya meM kahA~ rakhanA cAhiye ? prasAda vedI jI para yA vedI jI ke sAmane athavA jamIna para nIce nahIM rakhanA caahiye| kisI ucita sthAna para prasAda rakhane kI vyavasthA banAnA cAhiye / - kauna kauna sI vastue~ prasAda meM nahIM bAMTanA cAhiye ? nimnalikhita vastue~ prasAda ke rUpa meM nahIM bAMTanA cAhiye kyoMki yaha vastue~ prasAda prabhAvanA ke yogya nahIM hai - batAsA, mizrI, zakara kI ciroMjI, bAjAra hoTala kI miThAI, per3A Adi prasAda meM nahIM bAMTanA caahiye| nahIM, pAnI vAle nAriyala sacitta hote haiM isaliye inako prasAda prabhAvanA meM vitaraNa karanA hI nahIM caahiye| kyoMki pAnI vAle nAriyala ke pAnI kI miThAsa se cIMTI Adi jIva ekatrita hote haiM jisase hiMsA kA doSa lagatA hai| kucha loga yA bacce caityAlaya jI meM prasAda khA lete haiM kyA yaha ucita hai ? nahIM, caityAlaya dharma ArAdhanA kA pavitra sthala hotA hai| prasAda Adi khAne se dharmAyatana apavitra ho jAtA hai| isaliye caityAlaya jI meM prasAda Adi koI bhI vastu nahIM khAnA caahiye| baccoM ko caityAlaya meM prasAda nahIM khAne kI preraNA dekara susaMskAra sikhAnA cAhiye jisase unakA bhaviSya ujjavala bane tathA baccoM ko khAne ke liye biskiTa Adi maMdira meM nahIM lAnA cAhiye / Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 prazna - kucha mahAnubhAva kahate haiM ki prasAda nirmAlya haiM isaliye nahIM khAnA cAhiye? uttara - jo vastu deva pUjA Adi ke abhiprAya se car3hAI jAtI hai, bheMTa kI jAtI hai use nirmAlya kahate haiN| tAraNa samAja meM prasAda deva ArAdhanA, gurU upAsanA yA anya kisI bhI bhAva se kisI ko car3hAyA nahIM jAtA, bheMTa nahIM kiyA jaataa| prasAda kevala prabhAvanA svarUpa vitaraNa kiyA jAtA hai isaliye prasAda nirmAlya nahIM hai| bodha - viveka prazna - vedI aura jinavANI kI maryAdA kisa prakAra banAnA cAhiye? uttara - vedI aura jinavANI hamArI samagra AsthA kI kendra hai isakI maryAdA isa prakAra banAyeM - 01. vedIjI para kevala AcArya zrImad jina tAraNa taraNamaMDalAcArya jI mahArAja dvArA viracita graMtha hI virAjamAna kreN| 02. anya -anya AcAryo dvArA racita cAroM anuyoMgoM ke graMtha alamAriyoM meM vinaya pUrvaka vyavasthita karake rkheN| 03. vedI jI para yahA~-vahA~ jApa yA anya koI bhI sAmagrI na rkheN| jApa yA anya sAmagrI apane nirdhArita sthAna para rakhanA hI yogya hai| 04. pratidina vedI jI kI svacchatA banAkara rkheN| vedI para, graMthoM para, achAroM para, jamI huI dhUla Adi kI pratidina saphAI kreN| 05. jinavANI ko cAra anuyogoM ke anusAra alaga-alaga vibhAga banAkara vinaya pUrvaka rkheN| 06. sabhI graMthoM ko veSThana meM lapeTakara usake Upara graMtha kA nAma likhakara rkheN| 07. samaya - samaya para graMthoM ke achAra dhulavA kara badalate rheN| caityAlaya meM jo TopiyA~ rahatI haiM ve bhI sApha svaccha rahanA caahiye| 08. mUla vedI hamArI samagra zraddhA kI pratIka hai, isaliye mUla vedI se graMtha bAra-bAra na utthaayeN| pravacana Adi ke liye adhyAtmavANI jI graMtha tathA anya graMtha alaga se alamArI meM vyavasthita karake rkheN| 10. mAtAyeM bahineM mUla vedI jI ko sparza na kreN| mUla vedI jI se koI bhI graMtha na utthaayeN| apane svAdhyAya pATha Adi ke liye sabhI graMthoM ko alamAriyoM meM vinaya pUrvaka virAjamAna karake rkheN| prazna - caityAlaya jI Akara darzana jApa pATha svAdhyAya Adi karane se kyA lAbha hotA hai? uttara - caityAlaya jI Akara zubha bhAva pUrvaka darzana jApa pATha Adi karane se anekoM lAbha hote haiM, jinameM kucha pramukha lAbha isa prakAra haiM1. asaMkhyAta karmo kI nirjarA hotI hai| 2. pApa karmoM kA sthiti anubhAga kSINa hotA hai| 3. bahuta puNya kI prApti hotI hai| Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 4. mana ke vikArI bhAva naSTa ho jAte haiN| 5. aneka upavAsoM kA phala prApta hotA hai| 6. darzanArthI kA jIvana maMgalamaya sukhakArI hotA hai| 7. AtmazAMti kI prApti hotI hai| 8. samyagdarzana kI prApti kA mArga prazasta hotA hai| 9. mokSamArga sahaja hI bana jAtA hai| 10. manuSya jIvana kI sArthakatA hotI hai| prazna - caityAlaya ke Upara zikhara kyoM banAte haiM ? uttara caityAlaya ke Upara zikhara banAne ke kucha mahatvapUrNa kAraNa haiM : 1. zikhara banAne se caityAlaya kI zobhA pUrNa hotI hai| 2. zikhara hone se caityAlaya garimAmaya pratIta hotA hai| 3. zikhara dikhAI dene se dharma bhAvanAyeM jAgrata hotI hai| 4. zikhara hone se vItarAga jina dharma ki mahimA aura bahumAna AtA hai| 5. manuSya, deva, vidyAdhara ityAdika ko zikhara dikhAI dene se caityAlaya ke nizcita sthAna kA bodha hotA hai| 6. zikhara meM oMkArAdi maMgala dhvani guMjAyamAna hotI hai| 7. caityAlaya kA uttuMga zikhara dekhane se manuSya kA mAna khaNDita hotA hai| prazna - aisA mAnA jAtA hai ki dhvaja athavA dhvajA ke binA caityAlaya ke zikhara kI zobhA nahIM hotI,isaliye zrAvakajana caityAlaya ke zikhara para svAstika sahita trikoNa yA catuSkoNa vAlI kezariyA dhvajA lagAte haiM usase kyA lAbha hai? uttara - trikoNa ko dhvajA patAkA aura catuSkoNa ko dhvaja kahate haiN| isa prakAra ke dhvajA athavA dhvaja zikhara para lagAne se nimnalikhita lAbha haiM :1. caityAlaya kI dUra se hI pahicAna hotI hai| 2. svAstika sahita kezariyA dhvaja zubha kA pratIka hai| 3. dhvajA havA meM phahara - phahara kara mAnava mAtra ko zAMti kA saMdeza pradAna karatI hai| 4. svAstika sahita kezariyA dhvaja ko aSTa maMgala ke aMtargata grahaNa kiyA jAtA hai| 5. isa prakAra kI dhvajA vItarAga dharma kI prabhAvanA kI pratIka hai| pAThazAlA prazna - sthAnIya stara para samAja meM bAlaka - bAlikAoM meM dhArmika saMskAra ke liye pAThazAlA meM par3hane se kyA lAbha hai? uttara apane nagara meM dharma saMskAra ke liye sthApita pAThazAlA meM par3hane se bAlaka - bAlikAoM ko anekoM apUrva lAbha hote haiM, jinameM se kucha saMkSepa meM isa prakAra haiM - 01. pAThazAlA meM par3hane se vItarAga dharma kA saccA jJAna hotA hai| 02. rUr3hivAda aura prapaMca se hama dUra hote haiN| Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 03. caityAlaya Ane kI vidhi, darzana karane kI vidhi Adi kA jJAna hotA hai| 04.paMca parameSThI ke guNoM evaM unake jIvana aura sAdhanA ke bAre me jAnakArI hotI hai| 05. maMdira vidhi kaise karanA cAhie, maMdira vidhi kA kyA svarupa hai isakA jJAna hotA hai| 06. pApa, tattva, padArtha, kaSAya, loka, caudaha graMtha, jaina siddhAMta Adi kI jAnakArI hotI hai| 07. sAMskRtika kAryakramoM ke mAdhyama se jina dharma kA jJAna hotA hai| 08. sapta vyasana aura anekoM burAiyoM se jIvana baca jAtA hai| 09. dharma, dharmAyatana aura dharmAtmAoM kI rakSA karane kI preraNA prApta hotI hai| 10. pUrvAcAryoM dvArA racita Agama aura adhyAtma kA bodha hotA hai| 11. dhArmika saMskAra prApta hote haiN| 12. hama aura hamArA parivAra kaSAyoM se bacane lagatA hai| 13. puNya kI prApti kA mArga bana jAtA hai| 14. satya - asatya kA bodha hone lagatA hai| 15. pAThazAlA se prApta dharma saMskAra jIvana paryanta sthAyI rahate hue Atmonnati aura sadgati meM kAraNa banate haiN| isaliye hara nagara meM sthAyI rUpa se pAThazAlA kI sthApanA kareM evaM naI pIr3hI meM dharma aura jJAna ke saMskAra dene kA prayAsa kareM jisase apanA aura apane parivAra ke hita kA patha prazasta ho ske| pUjA - dIpAvalI prazna - pUjA kise kahate haiM? uttara - " pUjA pUjya samAcaret " zrI paMDita pUjA jI graMtha meM AcArya pravara zrImada jina tAraNa svAmI jI mahArAja ne kahA - pUjya ke samAna AcaraNa hone ko pUjA kahate haiN| prazna - dIpAvalI kaba aura kyoM manAI jAtI hai? uttara - kArtika vadI amAvasyA kI subaha bhagavAna mahAvIra svAmI ko mokSa prApta huA thA arthAt unheM mokSa (nirvANa) lakSmI prApta huI thI aura amAvasyA ke dina hI sAyaMkAla mahAmuni gautama gaNadhara ko kevalajJAna pragaTa huA thA arthAt ananta catuSTaya (kevalajJAna lakSmI) kI prApti huI thI isa upalakSya meM saMpUrNa bhArata varSa meM dIpAvalI manAI jAtI hai| prazna - dIpAvalI parva para kisa lakSmI kI pUjA karanA cAhiye? uttara - dIpAvalI parva ke avasara para mokSalakSmI aura kevalajJAna lakSmI (zAstra) kI pUjA karanA caahiye| prazna - dIpAvalI parva para bhagavAna mahAvIra svAmI ke nirvANa ke samaya prAtaH kAla kisa prakAra pUjA karanA cAhiye? uttara - amAvasyA ke dina prAtaH 5.00 baje se 7.00 baje taka zrI caityAlaya jI meM zrI chadmasthavANI jI graMtharAja kA asthApa karake adyopAMta vAMcana kreN| pazcAt laghu yA samayAnusAra bRhada maMdiravidhi kreN|aashiirvaad ke bAda AratI ke pahale mahAvIrASTaka evaM nirvANa kAMDa kA sAmUhika rUpa se vAMcana kreN| tatpazcAt AratI, Ananda utsava saMpanna kreN| Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna dIpAvalI parva para rAtrikAlIna pUjA kisa prakAra karanA cAhiye ? uttara - - noTa : kisI suvidhAjanaka sAija meM plAI athavA dhAtu para suMdara DijAina meM NamokAra maMtra likhavA leM yA kiraNa yukta OM banavA leveM, OM bhI paMca parameSThI kA pratIka hotA hai| ise pUjA vAle sthAna para U~cAI para rkheN| Age caukI para zrI tAraNa taraNa adhyAtmavANI jI graMtha aura jinavANI virAjamAna kreN| usake Age cauka banAkara yA rAMgolI DAlakara usake Upara dIpaka rakheM / maMgalaM bhagavAna vIro.....zloka par3hate hue kalaza sthApita kreN| sarva maMgala mAMgalyaM............ zloka par3hate hue kalaza para caMdana rolI se svAstika banAyeM / NamokAra maMtra par3hate hue jitane dIpaka Apane rakhe haiM una sabako prajjavalita kara leveN| pazcAt parivAra ke sabhI sadasya milakara bhakti pUrvaka tattva maMgala, oMkAra maMgala, adhyAtma ArAdhanA meM se guru stuti, paMcaparameSThI maMgala kA pATha karake AratI kreN| isa avasara para athavA jIvana meM kabhI bhI kisI bhI rUpa meM kudevAdi kI mAnyatA pUjA karanA mithyAtva hai jo ananta saMsAra kA kAraNa hai / bhajana dIpAvalI mahotsava para Atma bhAvanA yaha dIpAvalI mahAna, vIra nirvANa, suno bhavi prANI // bana jAo samyak jJAnI // jaba vIra prabhu nirvANa gaye, muni gautama bhAva vibhora bhaye // aba kauna sunAyegA hamako jinavANI, bana jAo.. gautama ne prabhu se rAga kiyA, usakA phala saba jaba bhoga liyA || taba saMdhyA samaya hue ve kevalajJAnI, bana jAo.... aba apanI ora nihAro jI, saba moha rAga niravAro jI // yaha rAga Aga hai jaga paribhramaNa nizAnI, bana jAo........ tana dhana jana se nAtA tor3o, upayoga nijAtama se jor3o // basa yahI sAdhanA hai tumako sukhadAnI, bana jAo... tuma sahajAnanda sukharAzI ho, brahmAnaMda zivapura vAsI ho / yaha samajhA rahI hai guru tAraNa kI vANI, bana jAo.. // jaya tAraNa taraNa | 144 ...................... Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAraNa jhaNDA vandana tAraNa taraNa guru kA pyArA, jhaNDA U~cA rahe hamArA | jina zAsana kA yahI sahArA OM pada cinha vibhUSita pyArA / kezariyA raMgIna hamArA, jhaNDA U~cA rahe hamArA // 1 // ise dekha ho pulakita mana vijaya gIta saMgIta vacana jhaNDA lahara lahara laharAve, jaga meM yaha ghara ghara phaharAve / vasudhA kA duHkha dUra bhagAve, jina zAsana kA baje nagArA // vIroM ko haraSAne vAlA prema sudhA barasAne barasAne vAlA I vIra dharma sarasAne vAlA yaha gaurava abhimAna hamArA || meM , / roma roma romAMcita tana meM gAyeM tAraNa vIra hamArA // meM 145 2 // 3 // 4 // / 5 // || 7 // bhU maMDala tAraNa guNa gAve, isa jhaNDe ke nIce Ave yaha raMga raMga meM joza bar3hAye bar3ho bar3ho maidAna hamArA // isa jhaNDe ko jo phaharAtA, vaha mana vAMchita padavI pAtA / bhU maMDala usakA guNa gAtA, phaharA kara dekho ika bArA // 6 tIrthaMkara kI yahI patAkA, samavazaraNa meM yaha laharAtA / isakA vijaya gAna vaha gAtA, surapati bhI kara nRtya apArA || isakI ekAeka lahara meM, Tapaka rahA rasa vIra kahara meM / dRDha rakhanA tuma apane kara meM tAraNa vIra vIra matavArA || vIra raNAMgana meM aba Ao, isa jhaNDe ko lekara jAo / sau sau bAra vijaya kara lAo, lo yaha zubha AzISa hamArA // pA~ca lAkha trepana hajAra kA dala ho yaha to eka bAra kA phira to bhU maMDala pracAra kA bIr3A tumhIM uThAnA pyArA // vIra vIra sainika bana jAo, AzAvAdI banakara Ao / aba kAyaratA dUra bhagAo, taba vijayI bhavi vRnda tumhArA // 11 // 8 // 9 10 // Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 01. 02. 03. 04. 05. 06. 07. 08. 09. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. AdhyAtmika jayaghoSa jaya / vItarAga dharma kI adhyAtmavAdI saMtoM kI zuddhAtma deva kI kI jaya / jinavANI mAtezvarI kI ahiMsA paramo dharma kI - jaya / vizva dharma bhagavAna mahAvIra svAmI ke samavazaraNa kI zrI guru tAraNa taraNa maMDalAcArya mahArAja kI Ananda kanda saccidAnanda bhagavAna AtmA kI tAraNa svAmI kA zubha saMdeza satya ahiMsA ko apanAo vizva zAMti kA mUlAdhAra hameM banAnA lakSya mahAna karuNA kSamA ahiMsA dAna mAnava jIvana kA uddezya muTThI bAMdhe AyA jaga dharma karma jo yahA~ karegA meM pApa kaSAya mahA duHkhadAI dayA karo aura dAna jIva akelA AyA jaisI karanI yahA~ karegA jaga meM hai yaha saccA jJAna jo bole so dharma jagata meM - 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 26. 25. pA~ca chaha sAta ATha nau dasa gyAraha bAraha teraha caudaha paMdraha solA 27. - - nahIM dharama meM baira bhAva ke rAga dveSa ko zuddhAtama kA eka do tIna cAra - - - - do hai - -- - - - jaya jaya // jaya // tU svayaM bhagavAna hai // - apanA jIvana sukhI banAo || eka mAtra adhyAtma hai / karanA hai Atama kalyANa // mAnavatA kI yaha pahicAna || prANI sevA sAdhu veSa // hAtha pasAre jAyegA | vaisA hI phala pAyegA || inako chor3o re saba bhAI || saMyama tapa para dhyAna do || aura akelA jAyegA // vaisA hI phala pAyegA | jaya ho caudaha grantha mahAna || zuddhAtma deva kI jaya || saMtoM kA hai yaha saMdeza | - - - 1 abhaya hotA eka / jhagar3A jhAMsA | ghaTa ghaTa meM hai baMdhana tor3o / prema prIti se dUra bhagAo / sabako apane dhyAna dharo / mAnava jIvana - - - - - - - - - - kyA bolA - jaya tAraNa taraNa // // tAraNam jaya tAraNam - vande zrI guru tAraNam // - - - - jaya // jaya || jaya // - gale lagAo || saphala karo || guru tAraNa kI jaya jayakAra | satya dharma kA dekho ThATha vItarAgatA dharma hamArA || || tAraNa paMthI baccA bolA // 146 || brahma nivAsA || nAtA jor3o || Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 jApa Avarta (hAtha se jApa karane kI vidhi) maMtra japa ke satat abhyAsa se jIvana madhuratA se bhara jAtA hai| maMtra japa aura dhyAna Atma sAkSAtkAra karane kA upAya hai| asta vyasta mana ko ekAgra karane ke liye maMtra japa utkRSTa sAdhana hAtha se jApa karane kI vidhi kyA hai ? isake liye yahA~ Avarta diye gaye haiN| hAtha kI aMguliyoM ke pora pavara likhe hue naMbaroM ke anusAra krama se pratyeka aMka para aMgulI rakheM aura pUrA maMtra smaraNa kareM, isa vidhi meM vibhinna Avarta hote haiM, jinakA upayoga maMtra japa meM kreN| isa vidhi se caMcala mana sthira hotA hai| sh (bh (m Docism) (9((50 (GO Avarta zaMkhAvarta naMdAvarta U~ varta ( ( (M 98 ( F ( alul ( Mr hRIM varta nava pada varta siddhAtmA siddha zilA