Book Title: Agam Deep 39 Mahanisiham Gujarati Anuvaad
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Agam Shrut Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005102/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo namo nimmala desaNassa AgamadIpa = 45 Agama gujera chAyAH jyotiSAcArya rAja zrI jayaprabhavijayajI 'zramaNa zrI mohanakheDA tIrtha posTa : rAd*IDha (dhara) pina : 454 116 (ma.pra.) D Agama:- 1 thI 4 AyAro - sUyagaDo - ThANuM - samavAo 1 -: gurjara chAyA kartA :muni dIparatna-sAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bAla lAlAcArI zrI neminAthAya namaH - namo namo nimmala daMsaNassa zrIM pAvatI ke namaH zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurabhyo namaH che. Agama-dIpa LABE vibhAga pahelo Agama-1 thI 4- gurjarachAyA AyAro-sUyagaDo-ThANa-samavAo - gurjara chAyA kartAmuni dIparatnasAgara f isit tA. 31/397 somavAra 20pa3 phA. va. 7 - - 45 Agama - gurjara chAyAnuM mUlya rU. 2000/ Agama dIpa prakAzana ka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM hrIM ahaM zrI pArzvanAthAya namaH ___ OM namo abhinava nANassa (mudraka) navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda (kampojha) zrI grAphikasa 21, subhASanagara, giradharanagara, zAhibAga, amadAvAda, A AgamadIpa-saMpuTanA mukhya dravya sahAyaka - zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha-parivAra vaDodarA - - - - - - * 45 AgamadIpa-gurjara kAcA - prApti sthAna * zrI DI.ke. Thakkara | zrI gadIzabhAI ema. zAha 16, alakAnagara, priyalakSmI milsa pAse 1, alakanaMdA sosAyaTI, AjhAda svITa elembika roDa, vaDodarA. sAme, AzramaroDa, vADaja, amadAvAda. zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha DaoN. pinAkIna ena. zAha 20, gautamanagara sosAyaTI, 21, subhASanagara, giradharanagara, resakorsa sarkala pAse, vaDodarA zAhIbAga, amadAvAda, noMdhaH- 45 Agama - "gurjara chAyA" mATe Ama TrIpa prakAzana amadAvAdano rU. 2000-nI kiMmatano DrAphTa ApIne ja seTa meLavI zakAze. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 mahAnisIhaM- chaThuM chedaNa - gurjara kAcA adhyayana anukrama | pRSThaka 1-225 || 223-23pa 226466 23pa-2pa7 467-653 257-284 54-683 ) 284-294 zalya uddharaNa karma vipAka vivaraNa kuzIla lakSaNa kuzIla saMsargI navanIta sAra gItArtha vihAra prAyazcita sUtra susaDha aNagAra kathA 684-844 ! 294-325 84pa-13pa6 13pa7-1483 1484-1528 35-348 348-370 370-392 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (Arthika anudAtA / Agama-dIpa-saMpuTanA mukhya dravyasahAyako bhAga - 1 samyagu RtAnurAgI zramaNopAsikA zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha - parivAra, vaDodarA bhAga - 2 ratnatrayArAdhako sAdhvI zrI saumyaguNAzrIjInI preraNAthI pU. gurumAtA ratnatrayAzrIjI ma.sA.nI tRtIya punyatithi nimitte (1) zAMtAbena manasukhalAla bAbarIyA, amadAvAda (2) zAMtAbena zAMtilAla pI. dAmANI, muMbaI (3) maMjulAbena guNavaMtalAla vorA ha.nItInabhAI, amadAvAda bhAga-3 svanAmadhanyA sAdhvIzrI saumyaguNAzrIjInA ziSyA tapasvIratnA sAdhvI zrI.samazrIjInA bhakatanimitte tathA saMvata 205ranA cAturmAsanI smRtimAM zrIzaMkhezvarapArzvanAtha jainasaMgha, tulazIzyAma, navAvADaja amadAvAda. 1 bhAga-4 (1) zrI khAnapura jaina che. mU. saMgha, amadAvAda (2) zrI gagana vihAra che. mU.jaina.de. TrasTa, amadAvAda bhAga-5 zrI bhIDabhaMjana pArzvanAtha je.mUrti. saMgha, pArUlanagara | zolAroDa, amadAvAda bhAga-6 samyagu RtAnurAgI zramaNopAsikA zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha parivAra, vaDodarA tathA bhAga- 7 ) Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( koI eka AgamanA mukhya dravya sahAyaka v]]t]]ililliI][][]]I (1) AyAro (2) sUyagaDo vyAkhyAna vAcaspati pa.pU.A. devazrI mahAyaza sAgarasUrIzvarajI ma.sA.nI pUnita preraNAthI zrI bhIDabhaMjana pArzvanAtha jaina je.mUrti. saMgha. godAvarInagara, vAsaNA, amadAvAda, (1) ThANuM kriyAnurAgI sA. ratnatrayAzrIjI ma.nI tRtIya punyatithi (2) samavAo nimitte temanA ziSyaratnA tapasvInI sA.zrI mokSaranA zrIjI nI preraNAthI zAha khImacaMda chaganalAla parivAra kheravAvALA haste maMjulAbena. (1) jaMbuDhIvapannatti (2) sUrapannati " a.sau. sumitrAbena hasamukhabhAI saMghavI, indroDAvALA. (1) nisIha caMdubena kezavalAla haragovanadAsa vAraiyA parivAra(2) mahAnisIha koraDAvALA. (1) nAyAdhammakahA - mRdubhASI sAdhvI zrI saumyaguNAzrIjInI preraNAthI Do.' pradIpakumAra rasikalAla kAmadAra haste prazAbena pradIpakumAra kAmadAra, kalakattA (1) pahAvAgaraNaH - sva.pU.AgamotArakazrI AnaMdasAgara sUrIzvarajI ma.sA. nA AjJAvartI sva. pU. pAlatAzrIjI tathA sva. pU. mayaNAzrI nI smRti nimitte zatAvadhAnI sA.zrI amitaguNAzrIjInI | preraNAthI zeTha zrI ghelAbhAI karamacaMda TrasTa, pAla vesTa, muMbaI (1) vivAgasUrya - kAryadakSA sA. pU. malayAzrIjI ma.nA praziSyA, sA. bhavyAnaMdazrIjInA zi. mIlanasAra. sA.pUrNaprAzrIjI tathA kokIlakaMThI sAkaravaprazAzrIjInI preraNAthI- mehUlajenA upAzraya. jJAnakhAnuM zeSa rakama Agama surANi nA seTanA badalAmAM maLI che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] [11] [13. -: a-mA-rA - prakAzano :abhinava hema laghuprakriyA - 1 - saptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 2 - saptAha vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 3 - saptAGga vivaraNam abhinava hema laghuprakriyA - 4 - saptAGga vivaraNam kRdantamAlA caityavandana parvamAlA caityavandana saGgraha - tIrthajinavizeSa caityavandana covizI [9] zatruJjaya bhakti AvRtti-do [10]. abhinava jaina paJcAGga - 2046 abhinava upadeza prAsAda - 1. zrAvaka kartavya - 1 thI 11 [12] abhinava-upadeza prAsAda - 2. zrAvaka kartavya - 12 thI 15 abhinava upadeza prAsAda - 3. zrAvaka kartavya - 16 thI 36 navapada - zrIpAla (zAzvatI oLInA vyAkhyAna rUpe) samAdhi maraNa vidhi - sUtra - padya - ArAdhanA - maraNabheda saMgraha - caityavaMdana mALA [779 caityavaMdanono saMgraha [17] tattvArtha sUtra prabodhaTIkA [adhyAya-1] tattvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno [19] siddhAcalano sAthI AvRtti - be caitya paripATI amadAvAda jinamaMdira upAzraya Adi DirekTarI zatrujya bhakti [AvRtti - be]. [23] . zrI navakAramaMtra navalAkha jApa noMdhapothI [24] zrI cAritra pada eka karoDa japa noMdhapothI zrI bAravrata pustikA tathA anya niyamo - [AvRtti - cAra [2] abhinava jaina paMcAMga - 2042 sarvaprathama 13 vibhAgomAM [27] zrI jJAnapada pUjA [28] aMtima ArAdhanA tathA sAdhu sAdhvI kALadharma vidhi [2] zrAvaka aMtima ArAdhanA (AvRtti traNa [30] vItarAga stuti saMcaya [1151 bhAvavAhI stutio [31] (pUjya AgamoddhAraka zrI nA samudAyanA) kAyamI saMparka sthaLo tattvAdhigama sUtra abhinava TakA - adhyAya-1 [33] tattvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-2 [34] tattvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-3 [25]. [32] Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35] [39] 1391 138il [36] [40] [41] [10] tattvAthiidhagama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-4 tattvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-5 tattvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAyatattvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-7 tattvAdhigama sUtra abhinava TakA - adhyAya-8 tattvAthadhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-9 tattvAdhigama sUtra abhinava TIkA - adhyAya-10 42 / . 11 .. O llll . [45] 0.. ULDULine 0.. [48 [49] 50) [51] - " J AyAro sUyagaDo ThANaM samavAo vivAhapannati nAyAdhammakahAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAo anuttarovavAiyadasAo paNhAvAgaraNaM vivAgasUrya uvavAiyaM rAyappaseNiyaM jIvAjIvAbhigamaM panavaNAsuttaM sUrapannati caMdapannatti jaMbUddIvapannati nirayAvaliyANaM kappavaDiMsiyANaM puphiyANaM puphaghUliyANaM vaNhidasANaM causaraNaM AurapaccakkhANaM mahApaccakkhANaM bhattapariNA taMdulaveyAliyaM [AgamasuttANi-1 ] [AgamasuttANi-2 AgamasuttANi-3 [AgamasuttANi-4 [AgamasuttANi-5 [AgamasuttANi-6 [agamasuttANi-7 [AgamamuttANi-8 [AgamasuttANi-9 [AgamasuttANi-10 [AgamasuttANi-11 ] [AgamasuttANi-12 [AgamasuttANi-13 AgamasuttANi-14 ] AgamasuttANi-15 ] [AgamasutANi-16 [AgamasuttANi-17 [AgamasuttANi-18 [AgamasuttANi-19 [AgamasuttANi-20 ] [AgamasuttANi-21 [AgamasuttANi-22 ] [AgamasuttANi-23 ] [AgamasuttANi-24 ] AgamasuttANi-25 ] - [AgamasuttANi-26 ] [AgamasuttANi-27 ] [AgamasuttANi-28 ] paDhamaM aMgasuttaM bIaM aMgasuttaM taiyaM aMgasuttaM cautthaM aMgasutaM paMcamaM aMgasuttaM 'chaThe aMgasuttaM sattama aMgasutaM amaM aMgasuttaM navamaM aMgasuttaM dasamaM aMgasuttaM ekkArasamaM aMgasuttaM paDhama uvaMgasuttaM bIaM uvaMgasuttaM taiyaM uvaMgasuttaM cautthaM uvaMgasuttaM paMcamaM uvaMgasuttaM chaThaM uvaMgasuttaM sAtamaM uvaMgasuttaM aThumaM uvaMgasuttaM navamaM ubaMgasuttaM dasamaM uvaMgasutaM ekArasamaM uvaMgasuttaM bArasamaM uvaMgasuttaM paDhamaM paINNagaM bIaM paINNagaM tIiyaM paINNagaM cautyaM paINNagaM paMcamaM paINNagaM khn khn khn n n n t t ` tttt [69] Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11] -JJ y bHl - - - saMthAragaM [AgamasuttANi-29 / charcha paINNagaM gacchAyAra [AgamasuttANi-30 ] sattamaM paINNagaM-1 caMdAvejjhayaM [AgamasuttANi-30 ] satamaM paINNagaM-2 gaNivijA [AgamasuttANi-31 aTThamaM paINNagaM deviMdatthao [AgamasuttANi-32 / navamaM paINNagaM maraNasamAhi [AgamasuttANi-33 / dasamaM paINNagaM-1 vIratthava [AgamasuttANi-33 ] dasamaM paINNagaM-2 nisIha [AgamasuttANi-34 ] paDhamaM cheyasuttaM vuhatkappo [AgamasuttANi-35 / bIaM cheyasuttaM vavahAra AgamasuttANi-36 ] taiyaM cheyasuttaM dasAsuyakkhaMdha [AgamasuttANi-37 ] cautthaM cheyasutaM. jIyakappo [AgamasuttANi-38 ] paMcamaM cheyasuttaM-1 paMcakappabhAsa [AgamasuttANi-38 ] paMcamaM cheyasuttaM-2 mahAnisIhaM [AgamasuttANi-39 / chaThaM cheyasuttaM AvasassayaM [AgamasuttANi-40 paDhamaM mUlasuttaM ohanijutti [AgamasuttANi-41 bIaM mUlasuttaM-1 piMDanibrutti [AgamasuttANi-41 ] bIaM mUlasuttaM-2 dasaveyAliyaM [AgamasuttANi-42 ] taiyaM mulasuttaM .. [88) utarajjhayaNaM [AgamasuttANi-43 ] cautthaM mUlasuttaM naMdIsUyaM [AgamasuttANi-44 ] paDhamA cUliyA aNuogadAraM AgamasuttANi-45 ] bitiyA cUliyA 0----x -- -x --0 [81] yArI - gurjarachAyA [AgamadIpa-1 ] paheluM aMgasUtra [2] sUyagaDo - gurjara chAyA [ AgamadIpa-2 ) bIjuM aMgasUtra [3] 6ti gurjara chAyA [ AgamadIpa-3 ] trIjuM aMgasUtra [4] samavAo - gurjarachAyA [ AgamadIpa-4 ] cothuM aMgasUtra lpa vivAhapatnatti - " gurjarachAyA Agamadipa-pa ] pAMcamuM aMgasUtra [es] nayAdhammo - guDha271 [sArAmahI5-6 ] chaThuM aMgasUtra [7] 6vAsagasAmo - gurDarachAyA [mAgamahI5-7 ] sAta, aMgasUtra [ed] saMtarAsamo - gurDarachAyA [mAgamahI5-8 ] mA aMgasUtra [ce] manuttaro55Ati sAmo - bhuI27AyA [mAgamahI5-8 navamuM aMgasUtra [100] 554AvAgaraNa . gurjarachAyA [ AgamadIpa-10 | dazamuM aMgasUtra [10] vivAgasUyaM - gurjarachAyA [ AgamadIpa-11 ] agiyAramuM aMgasUtra [102] 644s - gujarachAyA [AgamadIpa-12 ] paheluM upAMgasUtra [103] rAyapayiM - gurjarachAyA [ AgamadIpa-13 ] bIjuM upAgasUtra [10] jIvAjIvAbhigama - gurjarachAyA [ AgamadIpa-14 ] trIjuM upAMgasUtra [89) Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [105] panavaNA sud- [10] sUrapannatti - [107 caMdayatnati - [108] jebudIvapannati[10] niyAvaliyANuM - * [117] kaMvaDisiyA - [111] puphiyANa - [112] puSkacUliyANuM - [113] vahidasANuM - [114] causaraNa - [115] AurapaccakhANa - [11] mahApaccarsa - [117] bhattapariNA - [118] taMdulaveyAliye - [118] saMthAragaM - [120) gacchAdhAra - [121] caMdAvejhayuM : [12] gaNivijjA - [123 deviMdasthao - [24] vIratyava - [125] nisIhaM[12] buhatakakho - [127 vavahAra - [128] dasAsuyaaMdha - [12] jIyo - [13] mahAnisIhaM - [31] AvarsIye - [13] ohanijutti[133] piMDamijutti - [134] dasayAliya - [35] uttaragyAM - [13] naMdIsuratta - [37] anuyogadArAI - gurjarachAyA [ AgamadIpa-15 ] cothuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-16 ] pAMcamuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-17 ] chaThuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-18 ] sAtamuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-19 ] AThamuM upAgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-20 ] navamuM upAgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-21 ] dazamuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-22 ] agiyAramuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-23 ] bAramuM upAMgasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-24 ] pahelo prayatno gujarachayA [ AgamadIpa-25 ] bIjo payano gurjarachAyA [ AgamadIpa-26 ] trIjo pavano gurjarachAyA [AgamadIpa-27 ] cotho pavano gurjarachAyA [ AgamadIpa-28 ! pAMcamo prayatno gurjarachAyA [ AgamadIpa-29 ] chako payano gurjarachAyA [ AgamadIpa-30 ] sAtamo pavano-1 gurjarachAyA [ AgamadIpa-30 ] sAtamo payatno-2 gujarachAyA | AgamadIpa-31 ] AThamo pavano gurjarachAyA AgamadIpa-32 navamo pavano gurjarachAyA [ AgamadIpa-33 dazamo payano gurjarachAyA [ AgamadIpa-34 ] paheluM chedasUtra gurjarachAyA. [ AgamadIpa-3pa ] bIjuM cheda gurjarachAyA [ AgamadIpa-36 ] trIjuM chedesUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-37 ] cothuM chedasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-38 pAMcamuM chedasUtra gurjarachAyA [AgamadIpa-39 chaThTha chedasUtra gurjarachAyA [ AgamadIpa-40 paheluM mUlasutra gurjarachAyA [ AgamadIpa-41 ] bIjuM mUlasutra-1 gurjarachAyA [ AgamadIpa-41 bIjuM mUlasutra-2 gurjarachAyA [ AgAmadIpa-4ra trIjuM mUlasutra gurjarachAyA [ AgamadIpa-43 ] cothuM mUlasutra gujarachAyA [ AgamadIpa-44 ] pahelI cUlikA gurjarachAyA [ AgamadIpa-45 ] bIjI cUlikA noMdhaH- prakAzana 1 thI 31 abhinava zrata prakAzane pragaTa karela che. prakAzana 42 thI 90Agamazrata prakAzane pragaTa karela che. prakAzana 91 thI 137 AgamadIpa prakAzane pragaTa kare che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] namo namo nimmala daMsaNassa paMcama gaNadhara zrI sudhamasviAmine namaH rA 39] mahAnisIha 11 (chaThuM cheda sUra-gurjara chAyA) (adhyayana - 1.zalyauddharaNa) [1] tirthane namaskAra thAo, arahaMta bhagavaMtone namaskAra thAo. AyuSyamAna evA bhagavaMto pAse meM A pramANe sAMbhaLela che ke - ahIM je koI chaghI kriyAmAM vartatA evA sAghu ke sAdhvI hoya teo - A paramatattva ane sArabhUta padArthane sAdhI ApanAra ati mahA artha garbhita, atizaya zreSTha. evA "mahAnisIha - zrutaskaMdha zrutanA anusAra trividha (mana, vacana, kAyA) trividha (karaNa, karAva,anumodana) sarva bhAvathI ane aMtara abhAvI zalyarahita thaIne AtmAnA hitane mATe - atyaMta ghora, vIra, ugra, kaSTakArI tapa ane saMyama nA anuSThAno karavA mATe sarva pramAdanA AlaMbanone sarvathA choDIne sarva samaya rAtre ane divase ALasa rahita, satata khinnatA sivAya anya mahAzraddhA, saMvega ane vairAgyamArga pAmelA, niyANArahita, baLa-vIrya-puruSakAra ane parAkramane chUpAvyA sivAya, glAni pAmyA vinA, vosirAvelatyAga karela dehavALA, sunizcituM ekAgra cittavALA banIne vArevAre tapa saMyama Adi anuSThAnomAM ramaNatA karavI joIe. (2) paraMtu rAga, dveSa, moha, viSaya, kaSAya, jJAna AlaMbanane nAme thatA aneka pramAda, Rdhdhi-rasa-zAtA e traNa prakAranA gAravo, raudradhyAna, ArtadhyAna, vikathA, mithyAtva, avirati, mina-vacana-kAyAnA duyogo, anAyatana saivana, kuzIla vagereno saMsarga, cADI khAvI, khoTu ALa caDhAvavuM, kalahakaravA,jAti Adi ATha prakAre mada karavo, ISya, abhimAna, krodha,mamatvabhAva, ahaMkAra vagere anekabhedomAM vaheMcAyela tAmasabhAva yukata hRdayathI hiMsA, corI, juTha, maithuna, parigrahanA AraMbha-rasaMkalpa Adi azubha pariNAmavALA ghora, pracaMDa, mahAraudra, gADha, cikaNA pApakarmamaLa rUpa lepathI kharaDAela Azraya dvArone baMdhakaryA vagaranA na thavuM. - A jaNAvelA AzravamAM sAdhu sAdhvIe pravRtta na thavuM. [3] (A pramANe jyAre sAdhu ke sAdhvI potAnA doSa jANe tyAre eka kSaNa, lava, Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 mahAnisIha-1-1da muhUrta, AMkhanA palakArI, ardhapalakAro ardhapalakArAnI aMdaranA bhAga jeTalo kALa paNa zalya thI rahita thaje- te A pramANe [ 4 - 6 ]jyAre huM sarva bhAvathI upazAMta thaiza temaja sarva viSayomAM virakata banIza, rAga dveSa ane mohane tyAgIza... tyAre saMvega pAmelo AtmA paralokanA paMthane ekAgra manathI samyak prakAre vicAre, are ! huM ahIMthI mRtyu pAmIne kayAM jaiza?...meM kayo dharma prApta karyo che?, mAre kayA vrata niyama che?, meM kyA tapanuM sevana karyuM che?, meM zIla kevuM dhAraNa karela che?, meM zuM dAna ApeluM che? [7-9] - ke jenA prabhAve huM hIna, madhyama ke uttama kuLamAM svarga ke manuSya lokamAM sukha ane samRdhdhi pAmI zakuM? athavA viSAda karavAthI zo phAyado ? AtmAne huM barAbara jANuM chuM, mAruM duzmacaritra temaja mArA doSo ane guNo che te sarve huM jANuM chuM. Ama ghora aMdhakArathI bharapura evA pAtALa-narkamAM ja huM jaIza ke jyAM lAMbA kALasudhI hajAro duHkho mAre anubhavavA paDaze. [ 10-11 ] AvI rIte sarva jIvo dharma-adharma, sukha-dukha vIgere jANe che. gautama! emAM keTalAMka prANIo evA hoya che ke jeo Atmahita karanAra dharmanuM sevana moha ane ajJAnane kAraNe karatA nathI. vaLI paraloka mATe Atmahita rUpa evo dharma che koi mAyA-daMbhathI karaze to paNa teno lAbha anubhavaze nahIM. L[ 12-14] A AtmA mAro ja che. huM mArA AtmAne yathArtha jANuM chuM. AtmAnI pratIti karavI duSkaLa che. dharma paNa Atma sAkSI thI thAya che. je jene hitakArI ke priya mAne te tene suMdara pada upara sthApana kare che. kemake) siMhaNa potAnA kura baccAne paNa vizeSa priya mAne che. jagatanA sarva jIvo "potAnA jevo ja bIjAne AtmA che," ema vicAryA vagara AtmAne anAtmA rUpe kalpato potAnA duSTa vacana, kAyA, manathI ceSTA sahita vartana kare che... jyAre te AtmA nidaoNSa kahevAya che. je kaluSatA rahita che. pakSapAtane choDela che. pApavALA ane kaluSita hRdayo jenAthI atyaMta dUra thayA che. ane doSa rUpI jALa thI mUkata che. (1pa-16) parama artha,kta, tattvasvarUpe siddha thayela, sadUbhUta padyarthone sAbIta karI ApanAra evA, tevA puruSoe karelA anuSThAno vaDe te nidoMSa) AtmA potAne AnaMda pamADe che. tevA AtmAomAM uttamadharma hoya che uttama tapa saMpatti-zIlacAritra hoya che tethI teo uttama gati pAme che. [ 17-18] he gautama ! keTalAMka evA prANIo hoya che ke jeo ATalI uttama kakSAe pahoMcelA hoya, chatAM paNa manamAM zalya rAkhIne dhamacaraNa kare che, paNa. Atmahita samajI zakatA nathI. zalyasahita evuM ja kaSTakArI, ugra, ghora, vIra kakSAnuM tapa devatAI hajAra varSa sudhI kare to paNa tenuM te tapaniSphaLa thAya che? [ 18 ] zalya nI AlocanA thatI nathI. niMdA ke gaha karAtI nathI. athavA zAstrakA prAyazcituM karAtu nathI. to te zalya paNa pApa kahevAya. [20] mAyA, dabha-kapaTa e karavA yogya nathI. moTA-gupta pApa karavA, ajyaNAanAcAra sevavA, manamAM zalya rAkhavuM te AThe karmano saMgraha karAve che. [21-26 ]asaMyama, adharma, zIla ane vatarahitatA, kaSAya sahitatA, yogonI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-1, 225 azudhdhi A sarve sukRta puNyano nAza karanAra ane pAra na pAmI zakAya tevI durgatimAM bhramaNa karAvanAra thAya, temaja zArIrika-mAnasika duHkhapUrNa aMtarahita saMsAramAM ati ghora vyAkuLatA bhogavavI paDe, keTalAMkane rUpanI kadarUpatA maLe, dAkriya, dubhagatA, hAhAkAra karAvanArI vedanA, parAbhava pAme tevuM jIvIta, nirdayatA, karuNAhIna, kura,dayAdina, nirlajatA, gUDhahRdaya, vakratA, viparItacitatA, rAga, dveSa, moha, ghanaghora mithyAtva. sanmArgano nAza, apayazaprApti, AjJAbhaMga, abodhi, zalyarahitapaNuM A badhu bhavobhava thAya che. A pramANe pApa-zalyanA eka arthavALA aneka payaya kahyA. [27-30] eka vakhata zalyavALuM hRdaya karanArane bIjA aneka bhavomAM sarve aMgo ane upAMgo vAraMvAra zalya-vedanAvALA thAya che. te zalya be prakAranuM kaheluM che. sUkSma ane bAdara. te baMnenA paNa traNa traNa prakAro che. ghora, ugra ane ugratara.... ghora mAyA cAra prakAranI che. je ghora ugra mAnayukata hoya temaja mAyA, lobha ane koMdha yukta paNa hoya. eja rIte ugra ane ugratara nA paNa A cAra bhedo samajavA. sUkSma ane bAdara bheda- prabheda sahita A zalyone muni ekadama uddhAra karI jI kADhI nAkhe. paraMtu kSaNavAra paNa. muni zalyavALo na rahe. [31-32 jema sarpanuM baccuM nAnuM hoya, sarasava pramANa mAtra agni thoDo hoya ane jo vaLage to paNa vinAza pamADe che. teno sparza thayA pachI viyoga karI zakAto nathI. te ja rIte alpa ke alpatara pApa-zalya uddharela na hoya to ghaNo saMtApa ApanAra ane kroDo bhavanI paraMparA vadhAranAra thAya che. 3i3 -37] he bhagavan! duHkhe karIne uddharI zakAya tevuM temaja duHkha ApanAra A pApazalya kema uddharavuM te paNa ghaNA jANatA nathI. he gautama ! A pApazalya sarvathA mULamAMthI ukheDI nAkhavAnuM kaheluM che. game teTaluM ati durdhara zalya hoya tene sarva aMgaupAMga sahita bhedI nAkhavAnuM jaNAveluM che. prathama samyagdarzana bIjuM samyajJAna, triIjuM samyaphacAritra A traNe jyAre ekarUpa ekaThAM thAya, jIva jyAre zalyano kSetrIbhUta bane ane pApa-zalya ati UMDANa sudhI pahoMceluM hoya, dekhI zakAtuM paNa na hoya, hADakAM sudhI gayeluM hoya ane tenI aMdara raheluM hoya. sarve aMga-upAMgamAM kheMcI gayeluM hoya, aMdara ane bahAranA bhAgamAM pIDA karatuM hoya tevA zalyane mULamAMthI ukheDI nAkhavuM joIe. 3i8 -40] kriyA vagaranuM jJAna nirarthaka che temaja jJAna vagaranI kriyA paNa saphaLa thatI nathI. jema dekhAto laMgaDo ane doDato AMghaLo dAvAnaLamAM baLI mAM. mATe he gautama ! baMneno saMyoga thAya to kAryanI sidhdhi thAya. eka cakra ke paiDAthI ratha cAlato nathI. jyAre AMdhaLo ane laMgaDo baMne eka rUpa banyA athata laMgaDA e mArga batAvyo ane AMdhaLo te rIte cAlyo to te baMne dAvAnaLavALA vanane pasAra karI icchelA nagara nirvibe sahI salAmata pahoMcyA. tema jJAna prakAza Ape che, tapa AtmAnI zudhdhi kare che, ane saMyama e Idriya ane manane ADemArge jatA roke che. A traNeno yathArtha saMyoga thAya to he gautama! mokSa thAya che. anyathA mokSa thato nathI. [41-42] ukata-tekAraNathI niHzalya thaInesarvazalyano tyAga karIne je koI niHzalyapaNe dharmanuM sevana kare che, tenuM saMyama saphaLa gaNeluM che. eTaluM ja nahIM paNa janma [15] Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mahAnisIha-1-43 janmAMtaramAM vipula saMpatti ane Rddhi meLavIne paraMparAe zAzvata sukha pAme che. 4i3-47zalya athavuM aticArAdi doSone udhdharavAnI icchAvALo bhavyAtmA suprazasta-sArA yogavALA zubha divase sArI tithi-karaNa-muhUrta temaja sArA nakSatra ane baLavAna caMdrano yoga hoya tyAre upavAsa ke AyaMbila tapa daza divasa sudhI karIne AThaso paMcamaMgala- (mahAgruta skaMdha) no jApakaravo. tenA upara aThThamatraNa upavAsa karIne pAraNe AyaMbila karavuM. pAraNA divase caityajinAlaya ane sAdhuone vaMdana karavuM. sarva prakAre AtmAne krodha rahita ane kSamAvALo banAvavo. je kAMI paNa duSTa vartana karyuM hoya te sarvenuM trividha - mana, vacana ane kAyAthI, niHzalyabhAvathI " micchAmidukkaDa" ApavuM. 48-50 pharI paNa caityAlayamAM jaine vitarAga paramAtmAonI pratimAone ekAgra bhakitapUrNa hRdayapUrvaka darekanI vaMdanA-stavanA kare. caityone samyagu vidhi sahita vaMdanA karIne chaThThabhakata tapa karIne cetyAlayamAM A zrutadevatA nAmaka vidyAno lAkha pramANa jApa kare, sarvabhAvathI upazAMta thayelo, ekAgracittavALo, dRDha nizcayavALo upayogavALo. DAmADoLa citta rahita, rAga-rati-aratithI rahita banI caityAlayanA pavitra sthaLamAM vidhipUrvaka japa kare. [51] (A sUtramAM maMtrakSaro che. jenI "gurjara chAyA" thaI zake nahIM jijJAsuoe amAruM mAnakuvA, bhAga- rUmanae pRSTha -pa-jovuM) pa2] siddhAMtioe A vidyA - "sUtra : 51 mo mULa ardhamAgadhImAM ApelI mahAvidyA saiddhAMtika lIpI-akSarothI lakhelI che. zAstranA marmane na samajelo hoya temaja kuzIlavALo hoya tevAne gItArtha kRtadhaze e A pravacana vidyA ApavI nahIM ke tevAne prarUpavI nahIM. [pa3 -papa A zreSTha vidyAthI sarva prakAre potAne abhimaMtrita karIne te kSamAvAnuM Indriyone damana karanAra ane jitendraya sUI jAya UMghamAM je zubha ke azubha svapna Ave tene barAbara avadhAraNa kare, yAda rAkhe. tyAM jevA prakAranuM svapna joyuM hoya tadda anusAra zubha ke azubha thAya. jo suMdara svapna hoya to A mahA paramArtha- tattattva sArabhUta zalyoddhAra thAya tema samajavuM. pipha-pa7] A rIte AThamadane tathA lokanA agrabhAge birAjamAna siddhone stavato hoya tevA niHzalya thavAnI abhilASAvALA AtmAne zuddha AlocanA ApavI. potAnA pApane AlocIne, guru pAse pragaTa karIne zalyarahita thAya. tyAra pachI paNa cetyo ane sAdhuone vaMdana karIne sAdhuone vidhipUrvaka khamAve. pi8-62] pApazalyane khamAvIne pharI paNa vidhipUrvaka deva asuro sahita jagatane AnaMda pamADato nirmulapaNe zalyano uddhAra kare che. e pramANe zalyarahita thaIne sarva bhAvathI pharI paNa vidhisahita caityone vAMde tathA sAdharmikone khamAve. khAsa karIne jenI sAthe eka upAzraya-vasatimAM vAsa karyo hoya. jenI sAthe gAmegAma vicaya hoya, kaThora vacanothI jeoe sAraNAdika preraNA ApI hoya je koIne paNa kArya prasaMga ke kArya sivAya kaThora, AkarA, niSphara vacano saMbhaLAvela hoya, teNe paNa sAme kaMika pratyuttara Apela hoya, te kadAca jIvato hoya ke mRtyu pAmela hoya tene sarva bhAvathI khamAve, jo Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-1, 227 jIvato hoya to jyAM hoya tyAM jaIne vinayathI khamAve, mRtyu pAmelA hoya to sAdhu sAkSIe khamAve. [3-65) e pramANe traNa bhuvanane paNa bhAvathI kSAmaNA karIne mana-vacanakAyAnA yogathI zuddha thayelo te nizcayapUrvaka A pramANe ghoSaNA kare. "huM sarva jIvone khamAvuM chuM. sarva jIvo mane kSamA Apo. sarva jIvo sAthe mAre maitrI bhAva che. koIpaNa jIvanI sAthe mAre vairabhAva nathI.. bhavobhavamAM dareka jIvanA saMbaMdhamAM Avelo huM manavacana-kAyAthI sarvabhAvathI sarva prakAre savane khamAvuM chuM. [ A pramANe kSamApanA ghoSaNA karIne caitayavaMdanA kare, sAghuonI sAkSIpUrvaka gurunI paNa vidhipUrvaka kSamAyAcanA kare. 6i7-68] samyaka prakAre gurubhagavaMtane khamAvIne potAnI zakita anusAra jJAnano mahimA kare. pharI paNa vaMdana vidhi sahita vaMdana kare. paramArtha, tattvabhUta ane sArarUpa A zalyoddharaNa kaI rIte karavuM te gurU mukhethI sAMbhaLe. sAMbhaLIne te pramANe AlocanA kare, ke jethI AlocanA karatA kevaLajJAna utpanna thAya. [9-70] AvA suMdara bhAvamAM rahelA hoya ane niHzalya AlocanA karelI hoya je thI AlocanA karatA karatA tyAMja kevaLajJAna utpanna thAya. he gautama! evA keTalAka mahAsattvazALI mahApuruSonA nAmo jaNAvIe chIe ke jeoe bhAvathI AlocanA karatA karatA kevaLajJAna utpana karyuM. [71-75] hA hA meM duSTa kArya karyuM. hA hA meM duSTa vicAryuM. hA hA meM khoTI anumodanA karI.. e rIte saMvegathI ane bhAvathI AlocanA karanAra kevaLajJAna meLave. Isamiti pUrvaka paga sthApanA karatA kevalI thAya, muhapati pratilekhanathI kevalI thAya, samyaka prakAre prAyazcituM grahaNa karatA kevaLI thAya, mahAvairAgyathI kevalI thAya, AlocanA karatA kevalI thAya, "hA-hA huM pApI chuM" ema vicAratA kevalI thAya."hA hA meM unmatta banI unmArganI. prarUpaNA karI ema pazcAtApa karatA kevalI thAya. aNAgArapaNAmAM kevalI thAya, "sAvadya yoga sevIza nahIM"- e rIte akhaMDitazIla pAlanathI kevalI thAya. sarva prakAre zIlanuM rakSaNa karatA, koDI-karoDa prakAre prAyazcita karatAM paNa kevalI thAya. [76-78] zarIranI malinatA sAphasUpha karavArUpa nippatikarma karatA, nahIM khaMjavALatA, AMkhanuM maTakuM na mAratA kevalI thAya, be prahara sudhI ekapaDakhe rahIne, maunavrata dhAraNa karIne paNa kevalI thAya, "sAdhupaNuM pALavA huM samartha nathI tethI anazanamAM rahuM tema karatA kevalI thAya, navakAra gaNatAM kevalI thAya, "huM dhanya chuM ke AvuM zAsana pAmyo chuM. saMpUrNa sAmagrI pAmavA chatAM paNa huM kevalI kema na thayo?" evI bhAvanAthI kevalI thAya, [79-80] (jayAM sudhI daDhaprahArInI mAphaka loko mane pApa-zalya vALo kahe tyAM sudhI kAussagya pArIza nahIM e rIte kevalI thAya, calAyamAna kASTha -lAkaDAM upara paga AvatA vicAre ke are re ! ajayaNA thaze, jIva-virAdhanA thaze evI bhAvanAthI. kevalI thAya, zuddha pakSamAM prAyazcita karuM ema kahetA kevalI thAya. "ApaNuM jIvana caMcaLa che " A manuSyapaNuM anitya ane kSaNavinAzI che" e bhAvathI kevalI thAya. [81-83] AlocanA, niMda, vaMdanA, ghora ane duSkara prAyazcita sevana, lAkho upasargasahana karatAM, kevalI thAya. (caMdanabAlAno hAtha khaseDatA jema kevalajJAna thayuM. tema ) hAtha khaseDatAM, nivAsasthAna karatAM, ardhakavala athatu kuragaDamuninI jema khAtA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 mahAnisIha- 1-83 khAtAM, "eka dANo khAvA rUpa" tapa-prAyazcita karatAM dasa varSe kevalI thAya. prAyazcita zarU karanAra, adbhaprAyazcituM karanAra kevalI, prAyazcitu puru karanAra, utkRSTa 108 saMkhyAmAM RSabhAdi mAphaka kevaLa pAmanAra kevalI. [ 84-87] "zuddhi ane prAyazcitu vinA jI kevalI thaIe to kevuM sAruM" ema bhAvanA karatA kavalI thAya." have evuM prAyazcita kare ke mAre tapa AcaravuM na paDe" ema vicAratA kevalI thAya. "prANanA parityAge paNa huM jinezvara paramAtmAnI AjJAnuM ullaMghana karIza nahIM" e rIte kevalI thAya. A mAruM zarIra juduM che ane AtmA jUdo che. mane samyakattva thayuM che. AvA AvA prakAranI bhAvanAthI kevalI thAya. [ 88-90) anAdi kALathI AtmAne lAgelo pApakarmanA melane huM ahIM ghoI nAkhuM ema bhAvanA karatA kevalI thAya, have pramAdathI bIjuM koi tevuM AcaraNa karIza nahI evI bhAvanAthI kevalI thAya. dehano kSaya thAya to mArA zarIra- AtmAne nirjarA thAya, saMyama e ja zarIrano niSkalaMka sAra che. evI bhAvanAthI kevalI thAya. manathI paNa zIlanuM khaMDana thAya to mAre prANadhAraNa na karavA, temaja vacana ane kAyAthI huM zIlanuM rakSaNa karIza evI bhAvanAthI kevalI thAya. - A rIte kaI kaI avasthAmAM kevalajJAna thAya te jaNAvyuM). [91-95 e pramANe anAdi kALathI bhramaNa karatAM pharI munipaNuM pAmyo. keTalAka bhavomAM keTalIka AlocanA saphaLa banI. he gautama ! koI bhavamAM prAyazcitacittanI zuddhi karanAro banyo.. kSamA rAkhanAra, Indriyone damana karanAra, saMtoSI, indriyone jItanAra, satyabhASI, chakAya jIvonA samAraMbhathI trividha viramelo, traNa daMDa-mana, vacanakAya daMDathI viramelo strI sAthe vAta paNa nahIM karato, strInA aMga-upAMgane joto na hoya, zarIranI mamatA na hoya, apratibaddha vihArI arthAt vihAranA kSetra kALa ke vyakita vize rAga na hoya. mahA-sArA AzayavALa, strInA garbhamAM vAsa-rahevAthI bhaya pAmelo, saMsAranA aneka duHkho tathA bhayathI trAsa pAmelo hoya- - - AvA AvA prakAranA bhAvothI (guru, samakSa potAnA doSa pragaTa karavA AvanAra) Alocaka ne AlocanA ApavI. Alocake (paNa) gurue Apela prAyazcita karavuM - je kramathI doSa sevyA hoya te kramathI prAyazcita karavuM. 9i6-98ii AlocanA karanAre mAyA, daMbha-zalyathI koi AlocanA karavI nahIM. e rItanI AlocanAthI saMsAranI vRddhi thAya che.... anAdi anaMtakALathI potAnA karmathI dumativALA AtmAe ghaNAM vikalparUpa kallolavALA saMsAra samudramAM AlocanA karavA chatAM adhogati pAmanAra nA nAmo kahuM te tuM sAMbhaLa, ke jeo AlocanA sahita prAyazcita pAmelAM ane bhAvadoSathI kaluSita cittavALA thayA che. - 9i-102] zalyasahita AlocanA-prAyazcita karIne pApakama karanAra narAdhamo, ghora-ati dukhe sahana karI zakAya tevA ati dulsaha duHkho anubhavatA tyAM rahe che. bhAre asaMyama sevanAra tathA sAdhuono tiraskAra karanAra, daSTi ane vANI viSaye zIla rahita temaja manathI paNa kuzIlavALA, sUkSamaviSayonI AlocanA karanAra,bIjAe Ama karyuM tenuM prAyazcituM zuM?" ema pUchI pate prAyazcituM kare thoDI thoDI AlocanA kare, jarApaNa AlocanA na kare, je dreSa sevyo nathI tenI athavA lokanA raMjana mATe bIjAnA dekhatA AlocanA kare huM "huM prAyazcituM karIza nahIM " tema vicArIne athavA kapaTapUrvaka Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-1, 229 AlocanA kare... [13-105] mAyA, daMbha ane prapaMcathI pUrve karelA tapa ane AcAraNa nI vAto kare, mane kaMI paNa prAyazcituM lAgatuM ja nathI tema kahe athavA karelA doSa pragaTa ja na kare. najIkamAM karelo doSo ja pragaTa kare ...... nAnA-nAnA pAyazcitunI mAMgaNI kare, ame evI ceSTA -pravRtti karIe chIe ke AlocanA levAno avakAza raheto nathI. tevuM kahe ke zubha baMdha thAya tevI AlocanA mAMge. "huM moTuM prAyazcit karavA azakata chuM. agara mAre glAnabimArInI sevA karavAnI che tema kahI tenA AlaMbane prAyazcit na kare AlocanA karato sAdhu sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM kare. [106-108] tuSTi karanAra chUTA chUTA prAyazcit huM karIza nahIM. lokone khuza karavA khAlI jIbhethI huM prAyazcita nahIM karuM evuM kahI prAyazcita na kare. prAyazcita svIkAyA pachI lAMbA gALe temAM praveza kare- arthAtuM Acare, athavA prAyazcita kabula kyA pachI anyathA -judu ja kaMi kare. nirdayatAthI vAraMvAra mahApApo Acare. kaMdarpa eTale kAmadevaviSayaka abhimAna "gameteTaluM prAyazcita Ape to paNa huM karavA samartha chuM" evuM abhimAna kare. temaja jayaNA rahita sevana kare sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM karI prAyazcita kare. [109-113] pustakamAM dekhI lakhyA pamANe prAyazcita kare, potAnI mati kalpanAthI prAyazcita kare. pUrve AlocanA karI hoya te mujaba prAyazcita karI le. jAtimada, kulamada,jAti kula ubhayamada, zratamada, lAbhamada, aizvaryamada, tapamada, paMDitAIno mada, satkAramada vagemAM lubdha thAya. gAravothI uttejita thaIne (AlocanA kare), huM apUjaya chuM. ekAkI chuM evuM vicAre.huM pApImAM paNa pANI chuM, evI kaluSitatAthI AlocanA kare. bIjA dvArA ke avinayathI AlocanA kare. avidhithI AlocanA kare. A pramANe kahelA ke anya tevA ja duSTa bhAvothI AlocanA kare. [114-11] he gautama anAdi anaMta kAlathI bhAva-doSa sevana karanAraAtmAne. duHkha pamADanArA sAdhuo nIce-nIce cheka sAtamI naraka-bhUmi sudhI gayA che... he gautama! anAdi anaMta evA saMsAramAM ja sAdhuo zalya sahita hoya che. teo potAnA bhAva-doSarUpa virasa-kaTu phaLa bhogave che. atyAre paNa haju zalyathI. zalpita thayelA teo bhAvimAM paNa anaMta kALa sudhI virasa-kaTu phaLa bhogavatA raheze. mATe munie jarApaNa zalyadhAraNa karavuM nahIM. 117] he gautama! zramaNIonI koi saMkhyA nathI ke jeo kaluSitatArahita, zilyarahita, vizuddha, zuddha nirmala vimala mAnasavALI thaI, atyaMtara vizodhithI AlocanA karIne atispaSTa, aticAra Adi sarva bhAvazalyane yathArtha tapokama sevana karIne, prAyazcita pUrNapaNe AcarIne, pApakarmanA maLanA leparUpI kalaMkane ghoIne sApha karI utpanna karelA divya-uttama kevalajJAnavALI, mahAnubhAga, mahAyazA, mahAsattva saMpannA, sugrahita nAmadhArIo, anaMta-uttama sukhayukata mokSa pAmelI che. [118-120] he gautama! puNyabhAgI evI kaeNTalIka sAdhvIo nA nAmo kahIe chIe ke jeo AlocanA karatA kevalajJAna pAmelA hoya. arere huM pApakarma karanArI pApiNI-pApamatI vALI chuM. kharekhara pApINIomAM paNa adhika pApa karanArI, arere meM ghaNuM duSTa cintavyuM, kAraNake A janmamAM mane strIbhAva utpanana thayo. to paNa have ghora, vIra, ugra kaSTadAyI tapa saMyama dhAraNa karIza. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mahAnisIha-1-121 [121-125enaMtI pAparAzio ekaThI thAya tyAre pApakarmanA phaLarUpe zuddha strIpaNuM maLe che. have strIpaNAne yogya ekaThA thayelAM pApakarmo nA samUhane evA pAtaLA karuM ke jethI strI na thauM ane kevalajJAna pAmuM. daSTithI paNa have ziyala khaMDIza nahIM, have huM zramaNI-kevalI thaIza. arere! pUrve manathI paNa meM kaI AhaTTa gheTTa- ati duSTa vicAryuM haze. tenI AlocanA karIne huM jaldI tenI zuddhi karIza, ane zreNI-kevalI thaiza. mAruM rUpa lAvaNya dekhIne temaja kAMti-teja-zobhA joIne koI manuSya rUpI pataMgIya adhama banIne kSaya na pAme te mATe anazana svIkArI huM zramaNI paNAmAM kevalI banIza have nizcayathI vAyarA sivAya bIjA koIno sparza karIza nahIM. [126-129]have cha kAya jIvone AraMbha-samAraMbha karIza nahIM zramaNI kevalI banIza. mArA deha, kAMkha, stana, sAthaLa, guptasthAnano aMdarano bhAga, nAbhi, jaghanAntara bhAga vagere savago evA gopAvIza ke te sthaLomAtAne paNa dazavIza nahIM . evI bhAvanA-bhAvatA sAdhvI kevalI thAya.. eneka kroDo bhavAMtara meM karyA, gabhaviAsanI paraMparA karatI me koi prakAre pApa-karmano kSaya karanAra jJAna ane cAritra yukata suMdara manuSyapaNuM meLavela che. have kSaNekSaNa sarva bhAvazalyanI AlocanA nindArdi karIza . bIjI vakhata tevA pApa na karavAnI bhAvanAthI prAyazcitu anuSThAna karIza. [130-132] je karavAthI prAyazcit Ave tevA mana, vacana ane kAyAnA kAryo pRthvI-pANI-agni-vAyu-vanaspati-kAya temaja bIjakAya no samAraMbha, be-traNa-cArapAMca IndriyovALA jIvono samAraMbha arthAtu hiMsA karIza nahIM asatya bolIza nahIM, dhULa ane rAkha paNa nahIM dIdhelA grahaNa karIza nahIM, svapnamAM paNa manathI maithunanI prAthanA karIza nahIM, parigraha karIza nahIM jethI mUla guNa uttara-guNanI alanA na thAya. [133-137] mada bhaya, kaSAyamana-vacana-kAyArUpa traNa deDa, e sarvethI rahita thaI, gupti ane samitimAM ramaNa karIza temaja indriyajaya karIza, aDhArahajAra zIla-gothI yukata zarIravALI thaIza, svAdhyAya-dhyAna ane yogomAM ramaNatA karIza. evI zramaNIkevalI thaIza. traNa lokanA rakSaNa karavA samartha staMbha samAna dharma tirthaMkare je liMgaciha dhAraNa karela che tene dhAraNa karatI huM kadAca yaMtramAM pilAIne mArA zarIranA madhyamAMthI be khaMDa karavAmAM Ave, mane phALI ke cIrI nAkhe. bhaDabhaDatA agnimAM phekavAmAM Ave. mastaka chedI nAMkhe to paNa meM grahaNa karelA niyama-vratano bhaMga ke zIla ane cAritranuM eka janma khAtara manathI paNa khaMDana karIza nahIM evI zramaNI thaI kevalI thaIza. [133-139] gagheDA, uMTa, kutarA Adi jAtivALA bhavomAM rAgavALI thaine meM ghaNuM bhramaNa karyuM. anaMtA bhAvomAM ane bhavAMtaromAM na karavA lAyaka karmo karyA. have pravajayA mAM prarveza karIne paNa jo tevA duSTa kama karuM. to pachI ghoraaMdhakAra vALI pAtAla pRthvImAMthI mane nIkaLavAno avakAza ja maLavo muzkela thAya. Avo suMdara manuSya janma rAga daSTithI viSayomAM pasAra karAya to ghaNAM duHkhanuM bhAjana thAya. [140-144] manuSyabhava anitya kSaNamAM vinAza pAmavAnA svabhAva vALo, dhaNAM pApa-daDa ane doSonA mizraNa vALo che. temAM vaLI huM samagra traNa loka jenI niMdA. kare tevI strIpaNe utpanna thaI, chatAM paNa vidhya ane aMtarAya rahita evA dharmane pAmIne have pApa-doSathI koIpaNa prakAre te dharmane virAdhIza nahIM have zRMgAra rAga vikArayukta, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-1, 231 abhilASAonI ceSTA nahIM kare, dhamopadezakane choDIne koI puruSa tarapha prazAMta daSTithI paNa najara nahIM karuM.tenI sAthe AlApa-saMlApa paNa karIza nahIM, na kahI zakAya tevA prakAranuM mahApApakarIne tenAthI utpanna thayela zalyanI je pramANe AlocanA ApI haze te pramANe karIza. ema bhAvanA bhAvatA zramaNI-kevalI thaI. [144-148] A pramANe zuddha AlocanA ApIne-(pAmIne) anaMta zramaNIo niHzalya banI. anAdi kALamAM, he gautama! kevala pAmIne siddhi pAmI, kSamAvatI-indriyone damana karanArI saMtoSI-indriyone jitanArI-satyabhASI-trividhe chakAyanA. samAraMbhathI viramelI- traNe daMDanA Azravane rokanArI-puruSakathA ane saMganI tyAgIpuruSa sAthe saMlApa ane aMgopAMga jovAthI viramelI-potAnA zarIranI mamatA rahitamahAyazavALI- dUdhyakSetra kALa bhAva paratve apratibaddha athatu rAga rahita- trIpaNuM gabhavisthA ane bhavabhramaNathI bhayabhIta- AvA prakAranI bhAvanAvALI [sAdhvIone AlocanA ApavI. 149-1pa1] jevI rIte A zramaNIoe prAyazcita karyuM tevI rIte prAyazcita. karavuM, paNa koIe mAyA ke daMbha pUrvaka AlovavuM nahIM. kAraNa ke tema karavAthI pApakarmanI vRddhi thAya che. anAdi anaMta kAlathI mAyA - daMbha-kapaTa doSathI. AlocanA karIne zalyavALI banelI sAdhvIo, hukama uThAvavA paDe tevuM sevaka paNe pAmIne paraMparAe chaThThI nArakIe gayelI che. [1pa2-153] keTalIka sAdhvIonA nAma kahuM chuM te samaja-jANa, ke jemaNe Alo canA karI che. paNa mAyA-kapaTarUpa) bhAva doSa sevelo hovAthI vizeSa prakAre pApakarmamalathI teno saMyama ane zIlanA aMgo kharaDAyelA che. te nizalya paNAnI prazaMsA karelI che je kSaNavAra paNa parama bhAva vizuddhi vagaranuM na hoya. 154-1papa tethI he gautama ! keTalIka strIne atinirmala citta-viddhi bhavAMtaramAM paNa thatI nathI, ke jethI te nizilya bhAva pAmI zake. keTalIka zramaNIo chaThTha, aThThama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa ema lagalagATa upavAsathI zarIra sukavI nAkhe che to paNa sarAga bhAvane AlocatI nathI- choDatI nathI. f156-1pa7aneka prakAranA vikalpo apI kallola zreNI taraMgomAM avagAhana karanAre duHkhe karIne avagAhI zakAya- pAraza pAmI zakAya tevA manarUpI sAgaramAM vicaratAne oLakhavA jANavA azakaya che. jeonA citta 5 svAdhIna nathI teo AlocanA kevI rIte ApI (laI zake? AvA zalyavALAnuM zalya jeo uddhare che teo. kSaNe kSaNe vaMdanIya che. [159-160 sneha-rAga rahitapaNe vAtsalyabhAvathI, dharmadhyAnamAM ullasita karanAra, zIlanA aMgotemaja uttama guNasthAnakone dhAraNa karanAra, strI ane bIjA aneka baMdhanothI mukata, gRha strI vagerene kedakhAnuM mAnanAra, suvizuddha atinirmala cittAyukata ane je zalyarahita kare te mahAyazavALo puruSa darzana karavA yogya, vaMdanIya, temaja uttama evA te devendrone paNa pUjanIya che. kRtArthI, saMsArika sarva padArthono anAdara karIne je uttara evA virati sthAnane dhAraNa kare che. teo darzanIya-pUjaniya che. [11- 1a ( je sAdhvIoe zalyanI AlocanA na karI te kaI rIte saMsAranA kaTu phaLone pAmI te jaNAve che.)..huM AlocanA karIza nahIM. zA mATe karavI? athavA, Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3ra mahAnisIha-1-13 sAdhvI thoDI AlocanA kare, ghaNAM doSo na kahe, sAdhvIoe je doSa joyA hoya te doSa ja kahe huM to niravadyaniSpApakathI-kahenArI chuM, jJAnAdika AlaMbano mATe doSa sevavA. paDe emAM zI AlocanA karavAnI ? pramAda nI kSamApanA mAgI lenAra zramaNI, pApa karanAra zramaNI, baLa-zakita nathI evI vAto karanAra zramaNI, lokaviruddha kathA karanArI zramaNI, "bIjAe AvuM pApa karyuM che tene keTalI AlocanA hoya " evuM kahIne potAnI AlocanA lenArI, koInI pAse tevA doSanuM prAyazcita sAMbhaLela hoya te pramANe kare paNa potAnA doSanuM nivedana na kare temaja jati Adi ATha prakAranA madathI zaMkita thayelI zramaNI...(AvI rIte zuddha AlocanA na le) [164-165 jUThuM bolyA pachI pakaDAI javAnA bhaye AlocanA na le, rasa-RddhizAtA gAravathI dUSita thayelI hoya temaja AvA prakAranA aneka bhAva doSo ne AdhIna thayelI, pApazalyothI bharapUra AvI zramaNIo anaMtA saMkhyA pramANa ane anaMtA kALe thayelI che. te anaMtI zramaNIo aneka dukhavALA sthAnamAM gayelI che. [166-167 anaMtI zramaNIo je anAdi zalya vaDe zalpita thayelI che. te bhAvadoSarUpa ekaja mAtra zalyathI upArjana karela dhora, uMjha-uccatara evA phaLanA kaDavA. phUlanA virasa-rasanI vedanAo bhogavatI Aje paNa paNa narakamAM rahelI che ane hajI bhaviSyamAM paNa anaMtA kALa sudhI tevA zalyathI upArjana karelA kaTu phaLano anubhava karaze. mATe zramaNIoe kSaNavAra mATe paNa sUkSmamAM sUkSma zalya paNa dhAraNa na karavuM. [168-19] dhaga dhaga evA zabda karatA prajavalita jUvALA paMkitaothI AkuLa mahAbhayaMkara bhArelA mahAagnimAM zarIra sahelAithI baLe che. aMgAranA DhagalAmAM eka kudako mArIne pharI jaLamAM, temAMthI sthaLamAM, temAMthI zarIra pharI nathImAM jAya evA duHkho bhogave ke te karatA maravuM sAruM lAge. ( [170-171 paramAdhAmI devo hathiyArothI nArakI jIvonA zarIranA nAnA nAnA TukaDA kApe, haMmezAM tene salukAithI agnimAM home, sakhata- tirNa karavatathI zarIra phaDAvI temAM lUNa-usa-sAjIkhAra bhabharAve tethI potAnA zarIrane atyaMta zuSka karI nAMkhe to paNa jIvatA sudhI potAnA zalyane utAravA samartha banI zakato nathI. [172-173 java-khAra, haLadara vagerethI potAnuM zarIra lIpIne mRta:prAya karavuM saheluM che. potAnA hAthe mastaka chedIne dharI devu e paNa saheluM che. paraMtu tenuM saMyama tapa karavuM duSkara che, ke jenAthI nizilya banI zakAya. - 173-178]potAnA zalyathI duHkhI thayelo, mAyA ane daMbhathI karelA zalyopApo chUpAvato te potAnA zalyo pragaTa karavA samartha banI zakato nathI. kadAca koI rAjA duzcaritra pUchato sarvasva ane deha ApavA kabula thAya. paNa potAnuM duzcaritra kahevA samartha thaI zakato nathI. kaddhaca rAjA kahe ke tane samagra pRthvI ApI dauM paNa tAre tAruM duzcaritra pragaTa karavuM. to paNa koI potAnuM duritra kahevA taiyAra na thAya. tevA samaye pRthviIne paNa tRNa samAna gaNe-paNa potAnuM duzaritra na kahe. rAjA kahe ke tAruM jIvana kApI nAkhuM chuM mATe tAruM duritra kahe. tyAre prANono kSaya thAya to paNa potAnuM duzaritra kahetA nathI. sarvasvanuM haraNa thAya, rAjya ke prANI jAya to paNa koI potAnuM duzcaritra kahetA nathI. huM paNa kadAca pAtAla-narakamAM jaiza paNa mAruM duzcaritra kahIza nahIM [178-179] je pApI-adhama buddhivALA eka janmanA pApa chupAvanArA kA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-1, 233 puraSo hoya te sva duzcaritra gopave che. te mahApuruSa kahevAtA nathI. caritromAM satvaruSo te kahelAM che ke jeo zalya rahita tapa karavAmAM lina hoya. [180-183) AtmA pote pApa-zalyakaravAnI IcchAvALo na hoya ane ardhanimiSa-AMkhanA palakArA karatAM paNa aDagho samaya jeTalA kALamAM anaMtaguNa pApo bharAI bhAMgI jAya to nirdabha ane mAyAvagaranA dhyAna, svAdhyAya, ghoratA ane saMyama vaDe te potAnA pApone te ja kSaNe uddhAra karI zake che. niHzalya paNe AlocanA karIne, niMdA karIne, gurUsAkSIe gahakarIne tevA prakAranuM daDha prAyazcita kare jethI zalya no cheDo AvI jAya. bIjA janmomAM pUratAM pramANamAM upArjana karelA ane AtmAmAM daDhapaNe kSetrIbhUta thayelA hoya, paraMtu palakArAke ardha palakArAmAM kSaNa-muhUrta ke janma pUro thatAM sudhImAM nakakI pApa zalyano aMta karanAra thAya che. [184-185] te kharekhara subhaTa che, puruSa che, tapasvI che, paMDita che, kSamAvALo che, Indriyone vaza karanAra, -saMtoSI che. tenuM jIvana saphaLa che.... te zUravIra che, prazaMsA karavA lAyaka che. kSaNe kSaNe darzana karavA lAyaka che jeNe zuddha AlocanA karavA mATe taiyAra thaI, potAnA aparAdho guru pAse pragaTa karI potAnA duzraritrane spaSTatayA NAve che. [186-189he gautama! jagatamAM evA keTalAMka prANIo jIva hoya che, jeo ardhazalyano uddhAra kare ane mAyA, lajjA, bhaya, mohanA, kAraNe mRSAvAda karI ardhazalya manamAM dhArI rAkhe. hana satvALA evA temane tenAthI moTu duHkha utpanna thAya che. ajJAna doSathI temanA cittamAM zalya na udbharavAnA kAraNe bhAvimAM nakakI. duHkhI thaIza tevo vicAra thato nathI. jema koInA zarIramAM eka ke be dhAravALuM zalya kAMTovagere ghusIgayA pachI tene bahAra na kADhe to te zalya eka janmamAM, ekasthAnamAM rahI pIDA Ape athavA te mAMrUpa banI jAya. paNa je pApa zalya AtmAmAM ghusI jAya to, jemAM asaMkhya dhAravALuM vaja parvatane bhede tema A zalya asaMkhyAtA bhavo sudI savagane bheda [190-192] he gautama ! evApaNa koIka jIvo hoya che ke je lAkho bhAvo sudhI svAdhyAya-dhyAna- yogathI temaja ghora tapa ane saMyama thI, zalyono uddhAra karIne duHkha ane kaleza thI mukta thayelA pharI paNa bamaNAM-traNagaNAM pramAda ne kAraNe zalyathI pUrNa bane che. vaLI ghaNAM janmAMtaro jApa tyAre tapa vaDe bALI nAkhelAM karmavALo zalyo dvArA karavA mATe sAmarthya meLavI zake che. [193-196o e pramANe pharI paNa zalyoddhAra karavAnI sAmagrI koIpaNa prakAre meLavIne je koI pramAdane vaza thAya che. te bhavobhavanA kalyANa prAptinA sarvasAdhano dareka prakAre hArI jAya che. pramAdarUpI cora kalyANanI samRddhi lUMTI jAya che. he gautama ! evA koIka prANI-jIvo hoya che ke je pramAdane AdhIna thaI. ghora tapanuM seva karatA hovA chatAM sarva prakAre potAnuM zalya chUpAve che. paNa teo e jANatA nathI ke A zalya teNe konAthI chUpAvyuM? kemake pAMca lokapAlo, potAno AtmA ane pAMca IndriyothI kaI paNa gupta nathI. sura ane asura sahita A jagatamAM pAMca moTA lokapAla, AtmA ane pAMca Indriyo e agiyArathI kaMI paNa gupta nathI. [197]he gautama ! cAra gati rUpa saMsAramAM mRgajaLa samAna saMsAranA sukhathI. ThagAyelo, bhAva doSarUpa zalyathI chetarAya che ane saMsAramAM cAre gatimAM bhame che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 mahAnisIha-1-200 [198-20 ATaluM vistArathI kaheluMsamajIne dRDha nizcaya ane hRdayathI dhIratA karavI joIe. temaja mahAuttama satvarUpI bhAlAthI mAyA rAkSasIne bhedI nAMkhavI joIe. aneka saraLa bhAvothI aneka prakAre mAyAne nirmathana- vinAza karIne vinaya Adi aMkuzathI pharI mAna gajendrane vaza kare, mArdava- saraLatA rUpI musaLa- sAMbelA vaDe seMkaDo viSayono cUro karI nAkhavo tathA krodha-lobhAdika magara matsyone dUrathI laDatA dekhIne tenI niMdA karo. 201-201]kaje na karela krodha ane mAna, vRddhi pAmatA mAyA ane lobha ema cAre samagra kaSAyo atizaya dukhe karIne uddharI zakAya tevA zalyone AtmAmAM praveze tyAre kSamAthIupazamathI krodhane haNe, namratAthI mAnane jIte, saraLatAthI mAyAne ane saMtoSathI lobhane jitavo...A pramANe kaSAyone jitane jeoe sAta bhayasthAno ane ATha dasthAnono tyAga karyo che, teo guru pAse zuddha AlocanA grahaNa karavA taiyAra thAya. je pramANe doSa, aticAra, zalya lAgeluM hoya te pramANe potAnuM sarva duzcaritra zaMkArahita kSobhapAmyA sivAya, gurathI nirbhaya banIne nivedana kare.. bhUtanovaLagALa thayo hoya athavA bALaka jema atyaMta saraLatAthI bole tema guru sanmukha je pramANe zalyapApa thayuM hoya te pramANe badhuM yathArtha nivedana kare. AlocanA kare. 206-207 pAtALamAM praveza karIne, pANInI aMdara jaIne, makAnanA aMdaranA gupta sthaLamAM, rAtre ke aMdhakAramAM ke mAtAnI sAthe paNa je karyuM hoya te badhuM ane te sivAya paNa anya sAthe potAnA duSkato eka vakhata ke aneka vakhata je kaMI karyA hoya te sarve guru samakSa yathArtha kahI jaNAvavA jethI pApano kSaya thAya. [208] garumahArAja paNa tene tirthaMkara paramAtmAnI AjJAnusAra prAyazcit kahe, jethI zalya vagarano banIne asaMyamano parihAra kare. 29-210asaMyamane pApa kahevAya ane te aneka prakAranuM jaNAvela che. te A pramANe-hiMsA, jUTha, corI, maithuna parigraha. zabda-rUpa-rasa-gaMdha-sparza ema pAMca IndriyonA viSayo krodha-mAna-mAyA-lobha e cAra kaSAyo, mana-vacana-kAyA ema traNa daDo. A pApono tyAga karyA sivAya niHzalya thaI zakato nathI. [211 pRthvI-arU-teuvAyu vanaspatie pAMca sthAvara, chaThThA trasa jIvo athavA nava-dazake cauda bhede jIvo. athavA kAyAnA vividha bhedothI jaNAvAtA aneka prakAranA jIvonI hiMsA (nA pApanI AlocanA kare.) ri12] hitopadeza choDIne sarvottama ane pAramArthika tattvabhUta dharmanuM mRSAvacana aneka prakAranuM che te mRSArUpa sarvazalyAnI AlocanA kare.) [13]udgama utpAdana, eSaNA bhedorUpa AhAra-pANI vagerenA betALIza ane pAMcamAMDalInA doSathI duSita evA je bhAjana-pAtra upakaraNa-pANI-AhAra temaja A badhuM navakoTI- mana,vacana, kAyA thI karaNa, karAvaNa, anumodana) vaDe azuddha hoya teno bhogavaTo kare to corIno doSa lAge. (tenI AlocanA kare.) [214-215 divyakAma. ratisukha jo mana, vacana, kAyA thI kare-karAve anumode, ema trividha trividha ratisukha mANe athavA audArika ratisukha manathI paNa ciMtave tote a-brahmacArI jANavo. brahmacaryanI nava prakAranI guptinI je koI sAdhu ke sAdhvI virAdhanA kare athavA rAgavALI daSTi kare to te brahmacaryanuM pApazalya pAme che. tenI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-1, 235 AlocanA karalI.) [21] gaNanA pramANathI vadhuM dharma-upakAraNano saMgraha kare, te parigraha. ri16-219]kaSAya sahita kurabhAvathI je kaluSita vANI bole. pApavALAdoSayukta vacanathI je javAba Ape te paNa mRSA-asatya vacana jANavuM. raja dhULathI yukta vagara ApeluM je grahaNa kare te corI. hastakarma, zabda Adi viSayonuM sevana te maithuna je padArthamAM mUccha-lobha-kAMkSAM-mamatvabhAva thAya te parigraha uNodarI na karavI, AkaMTha bhojana karavuM te rAtribhojana kaheluM che. 219-221] ISTa zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparza mAM rAga ane aniSTa zabdaAdimAM dveSa, kSaNavAra mATe paNa muni kare nahIM, cAre kaSAya catuSka ne manamAM ja upazAMta. karI de, duSTa mana-vacana-kAyAnA daMDono parihAra kare, aprAsuka- sacitta pANIno paribhoga na kare- vApare nahIM, bIja-sthAvarakAyano saMghaTTa sparza na kare... [222-224]. upara kahevAyelA A mahApApono tyAga na kare tyAM sudhI zalya vagarano na thAya. A mahA-pApomAMthI zarIrane mATe eka nAnuM-sUkSma pApa kare tyAM sudhI te muni zalyarahita na thAya. tethI guru samakSa AlocanA arthAt pApo pragaTa karIne, guru mahArAje Apela prAyazcita karIne, kapaTa-dabha-zalya vagaranuM tapa karIne je je deva ke manuSyanA bhavomAM utpanna thAya tyAM tyAM uttama jAti, uttama samRddhi, uttama siddhi, uttama rUpa, uttama saubhAgya meLave. jo te bhave siddhi na pAme to A badhI uttama sAmagrI jarUra pAme. e pramANe bhagavaMtanI pAse je meM sAMbhaLyuM te kahuM chuM. ri25]ahIM kRtadharoe kulikhitano doSa na Apavo. paNa je A sUtranI pUrvanI prati lakhelI hatI. temAM ja kayAMka zlokArdhabhAga, kayAMka pada-akSara, kayAMka paMkti, kayAMka traNa-traNa pAnAo ema ghaNo granthabhAga khavAI gayelo hato. prathama adhyayananI muni dIparatnasAgare karela "gurjara chAyA" pUrNa | adhyayana 2 - karmavipAka-pratipAdana (uddezo-1 ) rira6-227] he gautama : sarva bhAva sahita nila zalyoddhAra karIne samya prakAre A pratyakSa vicAravuM ke A jagatamAM je saMjJI hoya asaMjJI hoya bhavya hoya ke abhavya hoya parantu sukhano arthI koI paNa AtmA tirjI, urdhva adho, ahIM tahIM ema daze dizAmAM aTana kare che. 228-229] asaMjJI jIvo be prakAranA jANavA, vikalendrI athatu eka be traNa cAra eTalI IndriyovALA ane ekendriyo, kRmi, kaMtha, mALI e anukrame be traNa cAra IndriyovALA vikasendriya jIvo ane pRthvI, jala, agni, vAyu, vanaspati e sthAvara ekendriyo asaMzI jIvo kahevAya. pazu, pakSI, mRgo, nArakIo, manuSyo, devoe sarve saMjJI kahelA che. temaja te maryAdAmAM - sarvajIvomAM bhavyapaNuM ane abhavyapaNuM hoya che. nArakImAM vikalendrI ane ekendriyapaNuM hotuM nathI. ri30-231] amane paNa sukha thAo (evI IcchAthI) vikalendriya jIvone tApa lAgato chAyaDAmAM jAya che ane ThaMDI lAge to taDakAmAM jAya che. to tyAM paNa temane duHkha For Private, & Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 mahAnisIha- 2/5231 thAya che. atizaya komala aMgavALA teonuM tALavuM kSaNavAra tApa ke dAhane agara kSaNavAra ThaMDaka vagere pratikULatAone sahana karavA samartha thaI zakatA nathI. [23ra-233 maithuna viSayaka saMkalpa ane tenA rAgathI-mohathI ajJAna doSathI pRthvIkAyAdika ekendriyamAM utpanna thaelAne duHkha ke sukhano khyAla Avato nathI. te ekendriya jIvonuM anaMtAkALe parivartana thAya ane teo beIndriyapaNuM pAme. keTalAMka beIndriyapaNuM pAmatA nathI. keTalAMka anAdi kALe pAme che. 234 ThaMDI garamI vAyaro varasAda vagerethI parAbhava pAmelA mRgalAo, pazuo, pakSIo, sarpo vagere svapnamAM paNa AMkhanA palakArAnA ardhabhAganI aMdaranA samaye jeTaluM paNa sukha meLavI zakatA nathI. ri3pa kaThora aNagamatA sparzavALI tIrNa karavata ane tenA sarakhA bIjA AkarA hathiyArothI cIrAtA phaDAtA, kapAtA kSaNe kSaNe aneka vedanAo anubhavatA nArakImAM rahelA bIcArA nArakone to sukhada kyAMthI hoya? ri36-237] devalokamAM amaratA to sarvenI samAna che to paNa tyAM eka deva vAhana rUpe bane ane bIjo (adhika zaktivALo) deva tenA upara ArohaNa thAya AvuM tyAM duHkha hoya che. hAtha paga tulya ane samAna hovA chatAM teo baLApo kare che ke kharekhara Atma-vairI banyo. te samaye mAyA-daMbha karIne huM bhava hArI gayo, dhikkAra thAo mane, ATalo tapa karyo paNa AtmA ThagAyo. ane halakuM deva paNuM pAmyo. 3i8-241] manuSyapaNAmAM sukhano athI khetI karma sevA cAkarI vepAra zilpakaLA niraMtara rAta divasa kare che. temAM tApa taDako veThe che, emAM temane paNa kahyuM sukha che? keTalAka mukha bIjAnA ghara samRddhi Adi dekhIne lhAyamAM baLatarA kare che. keTalAka bicArA peTano khADo paNa pUrI zakatA nathI. ane keTalAkanI hoya te lakSmI paNa kSINa thAya che. puSpanI vRddhi thAyato yaza kIti ane lakSmInI vRddhi thAya che, je puNya ghaTavA mAMDe to yaza kIrti ane samRddhi ghaTavA mAMDe che. keTalAka puNyavaMta lAgalagATa hajAra varSa sudhI eka sarakhuM sukha bhogavyAja kare che, jyAre keTalAka jIvo eka divasa paNa sukha pAmyA vagara duHkhamAM kALa nirgamana kare che, kAraNake manuSyoe puNyakarma karavAnuM choDI dIdhuM hoya che. [242] Ato jagatanA tamAma jIvonuM sAmAnya paNe saMkSepathI duHkha varNavyuM. he gautama? manuSya jAtimAM je duHkha raheluM che te sAMbhaLa. [243 dareka samaye anubhava karatA seMkaDo prakAre duHkhothI udvega pAmelA ane kaMTALo pAmelA hovA chatAM keTalAMka manuSyo vairAgya pAmatA nathI. 244-25] saMkSepathI manuSyone be prakAranuM duHkha hoya che, eka zArIrika bIjuM mAnasika. vaLI baMnenA ghora pracaMDa ane mahA raudra evA traNa traNa prakAro hoya che. eka muhUrtamAM jeno aMta Ave te ghora duHkha kaheluM che. keTalAka samaya vacamAM vizrAma-ArAma maLe ghora pracaMDa duHkha kahevAya. jemAM vizrotti vagara dareka samaye eka sarakhuM dukha niraMtara anubhavyAja karavuM paDe. te ghora pracaMDa mahAraudra kahevAya ri4OM manuSya jAtine ghora duHkha hoya. tiryaMcagatimAM ghora pracaMDa ane he gautama? ghora pracaMDa mahAraudra duHkha nArakanA jIvono hoya che. [47] manuSyane traNa prakAranuM dukha hoya che. jaghanya madhyama uttama. tiryaMcone jaghanya duHkha hotuM nathI, utkRSTa dukha nArakone hoya che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2,udeso-1 237 ri48-250] manuSyane je jaghanya dukha hoya te be prakAranuM jANavuM-sUkSma ane bAdara. bIjA moTA duHkho vibhAga vagaranA jANavA. samucchim manuSyone sukSma ane devone viSe bAdara duHkha hoya che. mahartika devone cyavanakAla bAdara mAnasika duHkha thAya hukama uThAvanAra sevaka-Abhiyogika devone janmathI mAMDI jIvananA cheDA sudhI mAnasika bAdara duHkhI hoya. devone zArIrika dukha hotuM nathI. devatAonuM vajA sarakhuM ati balavAna vaikriya hRdaya hoya che. nahiMtara mAnasika duHkhathI 100 TUkaDA thaIne tenuM dbhaya bhedAI jAya. 251-252] bAkInA be vibhAga vagaranA te madhyama ane uttamaduHkha. AvA duHkho garbhaja manuSyanemATe samajavA.asaMkhyAtavarSanAM AyuSyavALA yugalIyAne vimadhyama prakAranuM duHkha hoya. saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA manuSyone utkRSTa dukha hoya. 253] have duHkhanA arthavALA paryAya zabdo kahe che. * asukha, vedanA, vyAdhi, pIDA, duHkha, anivRtti, aNarAga (becenI), arati, kaleza vagere aneka ekArthika paryAya zabdo duHkhane mATe vaparAya che. bIjA adhyayana no udeso -1-pUrNa! (adhyayana 2 uso-2[54] zArirIka ane mAnasika evA be bhedavALA dukho jaNAvyA, temAM have he gautama ! e zArIrika duHkha ati spaSTapaNe kahuM chuM. tene tuM ekagratAthI sAMbhaLa. ripapa-262] kezAgrano lAkha kroDamo bhAga hoya teTalA mAtra bhAgane sparza karavAmAM Ave to paNa nirdoSavRttivALA kuMthuAnA jIvane eTalI badhI tIvra pIDA thAya ke jo ApaNane koI karavatathI kApe ke lkayane athavA mastakane zastrathI bhede to ApaNe thara thara kaMpIe, tema kuMthuAnA sarva aMgo sparza mAtrathI pIDA pAme tene aMdara ane bahAra bhArI pIDA thAya. tenA zarIramAM saLavaLATa ane kaMpa thavA lAge, te parAdhIna vAcA vagaranuM hovAthI vedanA jaNAvI zakAtuM nathI. paNa bhArelo agni saLage tema tenuM mAnasika ane zArIrika duHkha atizaya hoya che. vicAre che ke A zuM che? mane A bhAre pIDA karanAra dukha prApta thayuM che, lAMbA uNa nisAsA mUke che. A duHkhano cheDo kyAre Avaze? A pIDAthI huM kyAre chUTIza? A duHkhanA saMkaTathI mukta thavA mATe kayo prayatna karuM? kyAM nAsI jAuM? zuM kare jethI duHkha maTe ane sukha thAya. zuM kharuM? athavA zuM AcchAdana karuM ? zuM pathya kare ? o pramANe traNa varganA vyApAranA kAraNe tIvra mahAduHkhanA saMkaTamAM AvI bharANochuM saMkhyAtI AvalikAo sudhI huM kalezAnubhava bhogavIza, samajuM chuM ke A mane khaNa AvI che, koI prakAre A paNa zAnta thaze nahIM. 262-265] A adhyavasAyavALo manuSya have zuM kare che te he gautama ? tuM sAMbhaLa have jo te kuMthuno jIva bIje cAlyo gayo na hoya to te paNa khaNatA khaNatAM pelA kuMthunA jIvane mArI nAkhe che. athavA bhIMta sAthe potAnA zarIrane ghase eTale kuMthuno jIva kaleza pAme yAvatuM mRtyu pAme maratA kuMthuA upara khaNato te manuSya nizcayathI atirauddha dhyAnamAM paDelo che. ema samajavuM jo te manuSya Arya ane raudranA svarUpane jANanAra hoyato tevo khaNanAra zuddha ArtadhyAna karanAro che ema samajavuM. [26] temAM ja raudradhyAnamAM vartato hoya te utkRSTa narakAyuSa bAMdhe ane Ata Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 mahAnisIha- 22269 dhyAnavALo durbhagapaNuM, strI paNuM, napuMsakapaNuM, ane tiyacapaNuM upArjana kare. [267-269] kuMthuAnA paganA sparzathI utpana thayela khaNanA duHkhathI mukta thavAnI abhilASAvALo hAMphaLo phAMphaLo manuSya pachIthI je avasthA pAme che te kahe che. lAvaNya uDI gayuM hoya tevo atidIna, zokamagna udvegavALo thayelo. zUnyamanavALo, trasta, mUDha, dukhathI parezAna thaelo. dhImA, lAMbA nisAsA nAkhato, cittanI AkuLatAvALo, avizrAMta duHkhanA kAraNe azubha tici ane nArakIne yogya karma bAMdhIne bhava paraMparAmAM bhramaNa karaze. [70] A pramANe karmanA kSayopazamathI kuMthuAnA nimitte utpanna thayelA dukhane koI prakAre AtmAne majabUta banAvIne jo kSaNavAra samabhAva keLave ane kuMthu jIva ne khaNIne nAkhe te mahAkulezanA duHkhathI pAra utarI gaelo samajavo. ri71-275 zaraNa vagaranA te jIvane kaleza na ApI sukhI karyo, tethI atizaya harSa pAme. ane svastha cittavALo thaI vicAre-mAne ke je eka jIvane abhayadAna ApyuM vaLI vicAravA lAge ke have huM nivRtti-zAnti pAmyo. khaNavAthI utpana thanAra pApa karmanA duHkhane paNa meM nAza karyuM. khaNavAthI ane te jIvanI virAdhanA thavAthI huM mArA meLe nathI jANI zakato ke huM rauddha dhyAnamAM jAta ke Arta dhyAnamAM jAta? raudra ane Ata dhyAnathI e duHkhano varga guNAMka karatAM karatAM anaMtAnaMta duHkha sudhI huM pahoMcI jAta. eka samayanA paNa AMtarA vagaranA satata jevuM rAtre tevuM divase ekadhAruM duHkha bhogavatA bhogavatA mane vacce thoDo visAmo paNa maLatA nahi naraka ane tiryaMcagatimAM evuM dukha sAgaropamanA ane asaMkhyAtAkALa sudhI bhogavavuM paData ane te samaye hRdaya rasarUpa banIne dukhAgni vaDe jANe pIgaLI jatuM hoya tevuM anubhavata. [27] kuMthuAno sparza karIne upArjana karelAM duHkha bhogavavAnA samaye manamAM ema vicAra utpanna thAya ke A duHkha na hoya to sundara, parantu te samaye ciMtavavuM joIe ke A kuMthunA sparzathI utpanna thaela khaNanuM duHkha manekayA hisAbamAM gaNAya? 277 kuMthavAnA sparzanuM ke khaNanuM dukha ahiM mAtra upalakSaNathI jaNAvyuM. saMsAramAM sarvane duHkhato pratyakSa ja che. teno anubhava thato hovA chatAM paNa keTalAka prANIo jANatA nathI mATe kahuM chuM. [278-279 bIjA paNe mehAghora dukho sarve saMsArI jIvone hoya che. he gautama? te keTalAMka duHkhonuM ahiM varNana karavuM ? janma janmAMtaromAM mAtra vAcAthI eTaluM ja bolyA hoya ke "haNo - mAro" teTalA vacana mAtranuM je ahiM phaLa ane pApakarmano uMdaya thAya che te kahuM chuM. [280-283] jyAM jyAM te utpanna thAya che tyAM tyAM ghaNA bhava-vanamAM haMmezAM marAto, pITAto, kUTAto. haMmezA bhramaNa kare che. je koI prANInA ke kIDA pataMgIyA vagere jIvonA aMgo upAMgo AMkha kAna nAsikA keDa hADakAM pIThabhAga vagere zarIraavayavone bhAMgI nAkhe toDI nAkhe, agara maMgAvI-toDAvI naMkhAve, athavA tema karanArane sAro mAne to te karelA karmanA udayathI ghANI-cakkI che tevA yaMtramAM jema tala pIlAya tema te paNa cakra ke tevA yaMtramAM pIlAze. AvI rIte eka-be traNa -vIsa trIsa ke so hajAralAkha nahIM paNa saMkhyAtA bhavo sudhI dukhanI paraMparA prApta karaze. [284-28 pramAda ke ajJAnathI agara ISya doSathI je koI asatya vacana bole che, sAmAne aNagamatA aniSTa vacana saMbhaLAve che, kAmadevanA agara Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udeso-2 239 zeThapaNAnA abhimAnathI durAgrahathI vAraMvAra bole bolAve ke tenI anumodanA kare, kodhathI lobhathI. bhayathI hAsyathI asatya-aNagamatuM-aniSTa vacana bole to te karmanA udayathI mUMgo, gaMdhAtA mukhavALo, mUrkha, rogI, niSphaLa vacanavALodareka bhavamAM potAnA ja taraphathI lAghava-laghupaNuM, sArA vartanavALo hovA chatAM dareka sthAne khoTA kalaMka meLavanAro vAraMvAra thAya che. 287] jIvanikAyanA hita mATe yathArtha vacana bolAyuM hoya te vacana nidaoNSa che, ane kadAca-asatya hoya to paNa asatyano doSa lAgato nathI. 288] e pramANe corI AdinA phaLo jANavA, khetI Adi AraMbhanA karmo karIne prApta karelA dhananI A bhavamAM ke pUrva janmamAM karelA pApathI hAni thatI dekhAya che. bIjA adhyayanano bIjo udezo pUrNa thayo. (adhyayana-2 uddezo-3:-) [289-291 e pramANe maithunanA doSathI sthAvarapaNuM bhogavIne keTalAMka anaMtA kALe manuSya yonimAM AvyA. manuSyapaNAmAM paNa keTalAnI hojarI maMda hovAthI muzkelI e AhAra pAcana thAya. kadAca thoDo adhika AhAra bhojana kare to peTamAM pIDA thAya che. athavA to kSaNe kSaNe tarasa lAgyA kare, kadAca mArgamAM tenuM mRtyuM thaI jAya. bolavAnuM bahu joIe eTale koI pAse besADe nahIM. sukhethI koI sthAne sthira besI zake nahiM, muzkelIthI besavAnuM thAya. sthAna maLe to paNa kalA vijJAna vagarano hovAthI koI sthAne AvakAra maLe nahi, pApanA udayavALo te bicAro nidrA paNa pAmI zakato mathI. ra92-293] e pramANe parigraha ane AraMbhanA doSathI narakAyuSa bAMdhIne utkRSTa tetrIza sAgaropamanA kALa sudhI nArakInI tIvra vedanAo bhogavIne ahIM manuSyabhavamAM Avyo. ahiM paNa sudhA vedanAothI pIDAya che. game teTaluM-tRpti thAya teTaluM bhojana karavA chatAM paNa saMtoSa thato nathI, pravAsIne jema zAMti maLatI nathI tema A bicAro bhojana karavA chatAM tRpta thato nathI. 294-25] krodhAdika kaSAyonA doSathI gho AzIviSa draSTiviSa sarpapaNuM pAmIne tyArapachI raudradhyAna karanAro mithyAdraSTi thAya che, mithyAdraSTivALA manuSyapaNAmAM dhUta. kUDakapaTa prapaMca daMbha vagere lAMbo samaya karIne potAnA mahattA lokone jaNAvato ane chaLato tetiyacapaNuM pAmyo. ra86-298] ahiMpaNa aneka vyAdhi rogo. duHkha ane zokanuM bhojana bane. daridratA ane kajIyAthI parAbhavita thaelo aneka lokono tiraskAra pAtra bane che. tenA karmanA udayanA doSathI niraMtara ciMtAthI maLI rahelA dehavALo ISaviSAdarUpa agnijvAlA vaDe niraMtara dhaNadhaNI-baLIrahelA zarIravALA hoya che. AvA ajJAnabALajIvo aneka duHkhathI herAna-parezAna thAya che. emAM teonA duzcaritrano ja doSa hoya che. eTale teo ahiM konA upara roSa kare? ri9-300 AvI rIta vratananiyamanA bhaMgathI, zIlanA khaMDanathI, asaMyamamAM pravartana karavAthI usUtraprarUpaNA mithyAmArganI AcaraNA-pavartAvavAthI. aneka prakAranI prabhu AjJAthI viparIta paNe AcaraNa karavAthI pramAdAcaraNa sevavAthI kaMIka manathI athavA kaMIka vacanathI athavA kAMIka ekalI kAyAthI karavAthI, karAvavAthI ane Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 mahAnisIha- 23301 anumodana karavAthI, mana-vacana-kAya yogonA pramAdAcaraNa sevanathI-doSa lAge che. ri01] A lAgelA doSonI vidhivat trividha niMdA, gaha AlocanA, pratikramaNa, prAyazcitta karyA vagara doSonI zuddhi thatI nathI. 3i02] zalyasahita rahevAthI anaMtI vakhata garbhamAM 1-2-3-4-5-6 mahinA sudhI tenA hADakAM hAtha paga mastaka AkRti baMdhAya nahi te pahelAMja garbhanI aMdara vilaya pAmI jAya che athavuM garbha pIgaLI jAya. [33-306] manuSya janma maLavA chatAM temAM koDha kSaya Adi vyAdhivALo thAya, jIvato hovA chatAM paNa zarIramAM kamIo thAya. aneka mAkhIo zarIra upara bese baNamaNatI uDe, niraMtara zarIranA khaMDa khaMDa aMge-aMgI saDatA jAya hADakA khavAtA jAya vagere, evA duHkhothI parAbhava pAmelo ati lajjanIya. nIMdanIya, gahaNIya, anekane uga karAvanAra thAya najIkanA saMbaMdhIo ane baMdhuone paNa aNagamato udvega karAvanAra thAya che. tevA tevA adhyavasAya pariNAma vizeSathI akAmanirjarAthI teo bhUta pizAcapaNuM pAme. pUrva bhavonA zalyathI tevA prakAranA adhyavasAya vizeSathI ghaNA bhavonA upArjana karelA karmathI daze dizAmAM dUradUra pheMkAto jAya ke jyAM AhAra ane jaLanI prApti muzkela hoya, zvAsa paNa laI zakAya nahi, tevA verAna araNyamAM, janma. [307-30 kAM to eka bIjAnA aMga upAMga sAthe joDAelo hoya, moha madirAmAM cakacUra banelo, sUrya kyAre udaya ane asta pAme tenI jene khabara paDatI nathI evA pRthvI upara goLAkAra kamIpaNe utpanna thAya che. kamIpaNAnI tyAM bhavasthiti ane kAyasthiti bhogavIne kadApI manuSyapaNuM meLaveto paNa napuMsakapaNe utpanna thAya che. napuMsakapaNuM pAmIne ati kura-dhora-raudra pariNAma vizeSane vahana karato ane te pariNAmarUpI pavanathI saLagIne-pheMkAIne mRtyu pAme che ane marIne vanaspatikAyamAM janma pAme che. 310-313 vanaspatipaNe pAmIne paga uMce ane mukhanIce rahe tevI sthitimAM anaMto kAla pasAra karato paNa beIndriyapaNuM nA meLavI zake vanaspati paNAnI bhava ane kAyasthiti bhogavIne tyAra pachI eka, be, traNa cAra pAMca) IndriyapaNuM pAme. pUrve karela pApa zalyanA doSathI tiryacapaNAmAM utpanna thAya to paNa mahAmasya, hiMsakapakSI, sAMDha jevA baLada siMha AdinA bhava pAme tyAM paNa atyaMta krUratara pariNAma vizeSathI mAMsAhAra, paMcendriya jIvono vadha vagere pApa karma karavAnA kAraNe nIce nIce evo utarato jAya ke sAtamI nArakI sudhI paNa pahoMcI jAya. [314-315 tyAM lAMbA kALa sudhI tevA prakAranA mahAghora dukhano anubhava karIne pharI paNa kuratiyacanA bhavamAM jenma pAmIne kura pApakarma karIne pAcho nArakImAM jAya AvI rIte naraka ane tiryaMca gatinA bhavono vArApharatI parAvartana karato evA prakAranA mahA duHkho anubhava karato tyAM rahelo che ke je duHkhonuM varNana koDo varSe paNa kahevAne zaktimAna na thaI zakAya. 3i16-318] tyAra pachI gadheDA UMTa, baLada vagerenA bhavo bhavAntaro karatAM gADAnA bhAra kheMcavA, bhAravahana karavA, khIlIvALI lAkaDInA mAranI vedanA sahevI kAdavamAM paga kheMcI jAya tevI sthitimAM bhAra kheMcAvo. tApa taDakA ThaDI varasAdanA duHkho sahevA, vadha baMdhana, aMkananacilo karavA kAna, nAka-chUMdAvA, nilAMchana, DAma. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 241 adhyayana-2, udesI-3 sahevA, ghuMsarAmAM joDAIne sAthe cAlavuM. paroNI, cAbuka, akuMza vagerethI mAra khAtA khAtA ekadhAruM atibhayaMkara duHkha, jevuM rAtre tevuM divase ema sarvakAla jIvana paryanta dukha anubhavavuM A ane tenA jevA bIjA anekAneka duHkhasamuhane cIrakALa paryanta anubhavIne duHkhathI rIbAto ArtadhyAna karato mahAmUkelIthI prANono tyAga kare che. [319-223] vaLI tevA kAMI zubha adhyavasAya vizeSathI koI prakAre manuSyapaNuM , meLave parantu haju pUrve karelA zalyanA doSathI manuSyapaNAmAM AvavA chatAM janmathI ja darIdrane tyAM janma dhAraNa kare che. tyAM vyAdhi khasa kharaja vagere rogathI gherAelo, raheche ane sarva loko tene na jovAmAM kalyANa mAnanArA thAya che. ahIM lokonI lakSmI haraNa karI levAnI draDha manobhAvanA karato ddhayamAM baLyA kare che. janma saphaLa karyA vagara pAcho mRtyu pAme adhyavasAya vizeSane AzrIne pharI paNa tevA pRthvI Adi sthAvarakAmAM bhame. athavA to be traNa cAra pAMca IndriyavALA bhavamAM tevA prakAranuM atiraudra ghora bhayaMkara mahAduHkha bhogavatA bhogavatA cAre tirUpa saMsAra aTavImAM dusaha vedanA anubhavato (he gautama) te jIva sarvayonimAM bhava ane kAyasthiti khapAvatA bhamyA kare che. 3i24] je AgaLa eka vakhata pUrvabhavamAM zalya ke pApano doSa sevelo te kAraNe cAre gatimAM paribhramaNa karatAM ane dareka bhavamAM janmamaraNa, ghaNAvyAdhi, vedanA, roga, zoka, darIdratA, kajIyA, khoTAkalaMka pAmavA, gavAsa AdinA duHkho rU5 agnimAM bhaDake baLatAM bicAro "zuM pAmI zakato nathI te jaNAve che. --- nivaNa gamana yogya AnaMda mahotsava svarUpa, sAmarthyayoga, mokSa meLavI ApanAra aDhArahajArazIlAMga ratha ane sarva pAparAzi tathA ATha prakAranA karmonA vinAza mATe samartha evo ahiMsAnA. lakSaNavALo vItarAga sarvajJakathita dharma ane bodhi, samyaktva pAmI zakato nathI." [325-3ra7] pariNAma vizeSane AzrIne koIka AtmA lAkho pudgala parIvartananA AtilAMbA kALa pachI mahAmuzkelIthI bodhi, prApta kare. AvuM atidurlabha sarvaduHkhano kSaya karanAra bodhiratna prApta karIne je koI pramAda karete pharI tevA prakArano pUrve jaNAvelI te te yoniomAM te ja krame te ja mArge jAya ane tevAja duHkhano anubhave. ( [328-329) e pramANe savapudgalonA sarva payayo sarva varNAntaro sarva gaMdhapaNe rasapaNe sparzapaNe saMsthAnapaNe potAnA zarIrapaNe pariNAma pAme, bhavasthiti ane kAyasthitinA sarvabhAva lokane viSe pariNAmAMtara pAme teTalA pudgala parAvartana kALa sudhImAM bodhi pAme ke na paNa pAme. 330-331] e pramANe vrata niyamano bhaMga kare, vrata niyama bhaMga karanAranI upekSA kare. tene sthira na kare, zIla khaMDana kare, agara zIla khaMDana karanAranI upekSA kare, tema saMyama virAdhanA kare ke saMyama virAdhaka tenI upekSA kare, unmArganuM pravartana kare ane tema karatAM na roke, usUtranuM AcaraNa kare ane chate sAmarthya tema karatAM na roke agara upekSA kare te sarve AgaLa varNavela krame cAre gatirUpa saMsAramAM paribhramaNa kare che. [33ra-333] sAmo mANasa roSAyamAna thAya ke toSAyamAna thAya jhera khAIne maraNanI vAto karato hoya ke bhaya batAvato hoya to paNa haMmezA svapakSane guNa karanAra potAne tathA bIjAne hita thAya tevI ja bhASA bolavI joIe." Ama hitakArI vacana bolanAra bodha meLave. meLavelA bodhine nirmala kare. [333-335] khullA Azrava dvAravALA jIvo prakRti sthiti pradeza ane rasathI | 16 | Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 mahAnisIha- 23335 karmanI cIkAzavALA bane che. tevo AtmA karmano kSaya ke nirjarA karI zake. AvI rIte ghora ATha karmanA maLamAM sapaDAelA sarva jIvone duHkhathI chUTakAro kevI rIte thAya? pUrva duSkRtya pApakarma karyo hoya, te pApanuM pratikramaNa na karyuM hoya evA pote karelA karma bhogavyA sivAya agara ghora tapanuM sevana karyA sivAya te karmathI mUkta thaI zakAtuM nathI. [336-337] siddhAtmAo, ayogI, ane zailezIkaraNamAM rahelA sivAyanA tamAma saMsArI AtmAo dareka samaye karmabAMdhe che. karma baMdha vagarano koI prANI nathI. zubhaadhyavasAyathI zubhakarma azubhaadhyavasAyathI azubhakarmabaMdha. tIvrata pariNAmathI tIvratara rasasthitivALA ane maMda pariNAmathI maMdarasa ane TUMkI sthitivALA karma upArje. 3i38] sarva pApakarmone ekaThA karavAthI jeTalo rADhigalo thAya, tene asaMkhyAta guNA karavAthI jeTaluM karmanuM parimANa thAya teTalA karma tapa saMyama, cAritranA khaMDana ane virAdhanA karavAthI tathA usUtra mArganI parUpaNA, usUtra mArganI AcaraNA ane tenI, upekSA karavAthI upArjana thAya che. 339] jo sarva dAnAdi sva- para hita mATe AcaravAmAM Aveto aparimita mahA uMcA, bhArI, AMtarA vagarano gADha pApakamono Dhagalo paNa kSaya pAme. ane saMyama tapanA sevanathI lAMbA kALanA sarva pApakarmono vinAza thAya. 340-34] jo samyakatvanI nirmalatA sahita karma AvavAnA AzradyAro baMdha karIne jyAre jyAM apramAdI bane tyAre tyAM baMdha alpa kare ane ghaNI nirjarA kare. AzraddvAro baMdha karIne jyAre prabhunI AjJAnuM khaMDana na kare temaja jJAna darzana cAritramAM dRDha bane tyAre pahelAnA bAMdhelA sarva karma te khapAvI nAkhe ane alpasthitivALA karma bAMdhe, udayamAM na AvelA hoya tevA kevA karma paNa ghora upasargapariSaha sahana karIne udIraNA karI teno kSaya kare ane karma upara jaya meLave. A pramANe. AzravanA kAraNone rokIne sarva AzAtanA tyajIne svAdhyAya dhyAna yogomAM temaja dhIra vIra evA tapamAM lIna bane, saMpUrNa saMyama mana vacana kAyAthI pAlana kare tyAre utkRSTa baMdha na kare ane anaMta guNakarmanI nirjarA kare. [35-348 sarva Avazyaka kriyAmAM udyamavatta banelAM, pramAda, viSaya, rAga, kaSAya AdinA AlaMbana rahita bAhyaabhyattara sarva saMgathI mukta, rAgadveSamAMthI sahita, niyANA vagarano jyAre thAya, viSayonA rAgathI nivRtta thAya, garbha paraMparAthI bhaya pAme, Azrava dvArono rodha karIne kSamAdi yatidharma ane yamaniyamAdimAM rahelo hoya, te zukla dhyAnanI zreNImAM ArohaNa karI zelezIkaraNa prApta kare che, tyAre lAMbA kALathI bAMdheluM samagra karma bALIne bhasma kare che, navuM alpa karma paNa bAMdhato nathI. dhyAnayoganI agnimAM ekadama pAMca hRsvAkSara bolAya teTalA TUMkA kALamAM bhava sudhI TakanArA samagra kamane bALIne bhasma karI nAkhe che. 3i49-3pa0] A pramANe jIvanA vIrya ane sAmarthya yoge paraMparAthI karma kalaMkanA kavacathI sarvathA mukta thaelA prANIo eka samayamAM zAzvata, pIDA vagaranuM roga, vRddhAvasthA, maraNathI rahita, jemAM koI divasa sukha ke dAridra jovAtuM hoya nahi. haMmezA AnaMda anubhavAya tevA sukhavALuM zivAlaya mokSasthAna pAme che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udesI-3 243 [3pa1-3pa3] he gautama? evA paNa prANIo hoya che ke jeo Asava dvArone baMdha karIne kSamAdi dazavidha saMyama sthAna Adi pAmelA hoya to paNa duHkha mizrita sukha pAme che. mATe jyAM sudhI samagra AThe kama ghoratA ane saMyamathI nimaeNla-sarvathA bALI nAkhyA nathI. tyAM sudhI jIvane svapna paNa sukha hoI zakatuM nathI. A jagatamAM sarva jaMtuone bIlakula vizrAnti vagaranuM duHkha satata paNe bhogavavAnuM hoya che. eka samaya evo nathI ke jemAM A jIve AveluM duHkha samatA pUrvaka sahana karyuM hoya. 3ipa4-3papa kuMthuAnA jIvanuM zarIra kevaDuM? he gautama te tuM "jo"vicAra nAnAmAM nAnuM ane tenAthI paNa vadhAre nAnuM tenAthI paNa ghaNuM a5 temAM kuMthuM. Ano paga kevaDo ? paganI aNIto eka mAtra nAnAmAM nAno bhAga, teno paNa bhAga jo ApaNA zarIrane sparze ke koInA zarIra upara te cAle to paNa ApaNane duHkhanuM kAraNa bane. lAkho kuMthuAnA zarIrone ekaThA karI nAnA kAMTAthI tola-vajana karI eno paNa eka pala (miligrAma) na thAya, to eka kathenuM zarIra keTaluM mAtra hoya? evA bArIka eka kuMthuAnA paganI aNInA bhAganA sparzane sahana karI zakato nathI ane pAdAgra bhAganA sparzathI AgaLa kahI gayA tevI avasthA jIvo anubhave che. to he gautama? tevA duHkha samaye kevI bhAvanA bhAvavI te sAMbhaLa. 3pa365 kuMthu sarakhuM jhINuM prANI mArA malIna zarIra upara bhramaNa kare, saMcAra kare, cAle to paNa teno khaNIne vinAza na kare parantu rakSaNa kare A kAMI haMmezAM ahiM vAsa karavAno nathI, ke lAMbo samaya rahevAno nathI. eka kSaNamAM cAlyo jaze, bIjo kSaNa nahi rahe. kadAca bIjA kSaNamAM na cAlyo jAyata he gautama ? A pramANe bhAvanA bhAvavI ke A kuMthu rAgathI nathI vasyo, ke mArA upara tene dveSa nathI thayo, krodhathI, matsarathI, ISathI, vairathI mane DaMkha nathI mArato ke krIDA karavAnI IcchAthI mane karaDato nathI kuMthu vaira bhAvathI koInAM zarIra upara caDato nathI te to game tenA zarIra upara amasto ja caDI jAya che. vikalendriya hoya, bALaka hoya, bIjA koI prANI hoya, te saLagatA agni ane vAvaDInA pANImAM paNa praveza kare. te kadApi ema na vicAre ke A mAro pUrvano vairI che athavA mAro saMbaMdhI che mATe AtmAe ema vicAravuM ke AmAM mArI azAtAnA-pApano udaya Avyo che. AvA jIvo pratye meM kaMI azAtA nuM duHkha karyuM haze pUrvabhavamAM karelA pApa karmanA phaLa bhogavavAno athavA te pApanA puMjano cheDo lAvavA mATe mArA AtmAnA hita mATe A kayuM ticcha, urdhva adho, dizA ane vidizAmAM mArA zarIra upara Ama tema phare che. A duHkhane samabhAvathI sahana karIza to mArA pApakarmano cheDo Avaze kadAca kaMthane zarIra para pharatA pharatA mahAvAyarAno jhapATo lAgyo to te kaMthane zArIrika dussaha duHkha ane raudra ane Ata dhyAnanuM mahAduHkha vRddhi pAme. AvA samaye vicAravuM ke A kathuAnA sparzathI tane nAmanuM duHkha utpanna thayuM che te paNa tArAthI sahana karI zakAtuM nathI ane Ate raudra dhyAnamAM cAlyo jAya che to te duHkhanA kAraNe tuM zalyano AraMbha karIne manoyoga, vacanayoga, kAyayoga samaya AvalikA muhUrta sudhI zalyavALo thaIza ane tethI tenuM phaLa tAre ekadama lAMbA kALa sudhI veThavuM paDaze te vakhate tevA duHkho tuM zI rIte sahana karIza? [36] te duHkhe kevA haze? cAre gati ane 84 lAkha yonisvarUpa aneka bhavo ane Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 mahAnisIha- 23366 garbhavAsa sahana karavA paDaze. jemAM rAtri divasanA dareka samaye satata ghora pracaMDa mahA bhayaMkara dukha sahana karavuM paDaze hAhA-arere-marIgayo re ema Akanda karavuM paDaze. [37] nAraka ane tiryaMcagatimAM koI rakSaNa karanAra ke zaraNabhUta thatA nathI. bicArA ekalA-potAnA zarIrane koI sahAya karanAra maLe nahi, tyAM kaDavA ane AkarA virasa pApanA phaLo bhogavavA paDe. [368] nArakIo talavAranI dhAra sarakhA patravALA vRkSonA vanamAM chAyaDAnI icchAthI jAyato pavanathI pAMdaDA zarIra para paDe eTale zarIranA TUkaDA thAya. lohI para carabI kezavALA durgadhamAratA pravAhavALI vaitaraNInadImAM taNAvAnuM, yaMtromAM pIlAvAnuM karavatathI kapAvAnuM. kAMTALAzAlmalIvRkSa sAthe AliMgana, kuMbhamAM raMdhAvAnuM, kAgaDA Adi pakSIonI cAMcanAbaTakA sahana karavAnuM siMha vagere jAnavaronA. phaDIkhAvAnA dukho ane tevA aneka duHkho narakagatimAM parAdhIna paNe bhogavavA paDe. [369-370] tiryaMcone nAka kAna viMdhAvAnuM, vadha, baMdhana, AThaMdana karatA jAnavaranA zarIramAMthI mAMsa kApe, cAmaDI utAre, haLa gADAne kheMcavA, atibhAra vahana karavA, aNIyALI dhAravALI paroNI bhoMkAvAnuM, bhUkha tarazanuM, lohanI kaThaNa nALa. pagamAM khIlIthI jaDI che, baLAtkArathI bAMdhI zastrathI agninA DAma ApI aMkita kare. baLatarA utpanna karanAra padArthonA aMjana AMkhamAM AMje, vagere parAdhinapaNAnA. nirdayatAthI aneka duHkho tiryaMcanA bhavamAM bhogavavA paDe. 371] kuMthuAnA paganA sparzathI utpanna thaela khaNanuM duSka tuM ahiM sahana karavA samartha banI zakato nathI to pachI upara kahelA naraka tiryaMcagatinA ati bhayaMkara mahAduHkho Avaze tyAre teno nistAra-pAra kevI rIte pAmIza? [372-374] nArakI ane tiryaMcanA duHkho tathA kuMthuAnA paganA sparzanuM dukha e baMne duHkhano aMtaro keTalA che? to kahe che meru parvatanA paramANu one anaMtaguNA karIe to eka paramANuM jeTaluM paNa kuMthunA paganA sparzanuM dukha nathI. A jIva bhavanI aMdara lAMbA kALathI sukhanI AkAMkSA karI rahelA che. temAM paNa tene duHkhanI prApti thAya che. vaLI bhUtakALanA duHkhonuM smaraNa karatAM te atyaMta dukhI thAya che. A pramANe ghaNA duHkhanA saMkaTamAM rahelo lAkho ApadAothI bharapUra evA saMsAramAM prANI vaselo che, temAM aNadhAryuM madhubindu prApta thaI jAyato maLeluM sukha koI jatuM na kare, paraMtu.... 3i7pa je AtmA pathya ane apathya, kArya ane akAya, hita ane ahita, sevya asatya ane AcaraNIya ane anAcaraNIyanA taphAvatano viveka karato nathI, (dharma ane adharmane jANato nathI) te bicArA AtmAnI bhAvamAM kevI sthiti thAya? 3i76 mATe A sarva hakikata sAMbhaLIne dukhanA aMtanI zodha karanAre strI, parigraha ane AraMbhano tyAga karIne saMyama ane tapanI AsevanA karavI joIe. [377-384 judA Asane beThelI, zayanamAM sutelI hoya, avaLuM mukha karIne rahelI hoya, alaMkAro paherelA hoya ke paherelA na hoya, pratyakSa na hoya paNa citramAM cinnelI hoya, tevIne paNa pramAdathI dekhe to durbala manuSyane AkarSaNa kare che. arthAt dekhIne rAga thayA sivAya raheto nathI. mATe unALA samayanA madhyAlanA sUryane dekhIne jema dRSTi bIDAI jAya, tema strInA citrAmaNavALI bhIMta ke sArI sArI alaMkRta Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- adhyayana-ra, uso-3 245 thaelI strIne dekhIne najara tarata kheMcI levI. kaheluM che ke hAtha paga jenA kapAI gayA hoya, kAna nAka hoTha chedAI gayA hoya, koDha roganA vyAdhithI saDI gaelI hoya. tevI strIne paNa brahmacArI purUSa ghaNe durathI tyAga kare. gharaDI bhAya ke jenA pAMca aMgomAMthI zRMgAra jharato hoya tevI yauvanA, moTI vayanI kumArI kanyA, paradeza gaelI pativALI, bAlavidhavA tathA aMtaHpuranI strI svamata-paramatanA pAkhaMDa dharmane kahenArI, dikSita, sAdhvI, vezyA athavA napuMsaka evA vijAtIya manuSya hoya, eTaluM ja nahi paraMtu tiryaMca kutarI, bheMza, gAya, gadheDI, khacarI, bokaDI, gheTI pattharanI ghaDelI strInI mUrti hoya vyabhicArI strI, janmathI rogI strI. AvA prakAranI paricIta hoya ke ajANI strI hoya. game tevI hoya, ane rAtre jyAM AvI jAva karatI hoya. divase paNa ekAnta sthaLamAM hoya tevA nivAsa sthAnane upAzrayane, vasatine sarva upAyathI atyaMta paNa atizaya durathI brahmacArI puruSa tyAga kare. [385] he gautama? temanI sAthe mArgamAM sahavAsa -saMlApa-vAtacIta na karavI, te sivAyanI bAkInI strIo sAthe ardhakSaNa paNa vArtAlApa na karavo. sAthe na cAlavuM. [38] he bhagavaMta? zuM strI tarapha sarvathA najara na ja karavI? he gautama? nA, strI tarapha najara na karavI ke na nIhALavI he bhagavaMta! oLakhItI hoya, vastrAlaMkArathI vibhUSita thaelI hoya tevI strIne na jovI ke vastrAlaMkAra rahita hoya tene na jovI? he gautama? baMne prakAranI strIne na dekhavI. he bhagavaMta ! zuM strIo sAthe AlApa-saMlApa paNa na karavo? he gautama? nA, strIo sAthe vAtaliApa na karavo. he bhagavaMta! strIo sAthe ardhakSaNa paNa saMvAsa na karavo? he gautama? strIo sAthe kSaNArdhapaNa saMvAsa na karavo. he bhagavaMta! zuM mArgamAM strIonI sAthe cAlI zakAya kharuM? he gautama! eka brahmacArI purUSa ekalI strI sAthe mArgamAM cAlI zake nahi. 3i87] he bhagavaMta! Apa ema zA mATe kaho cho ke - strInA marma aMgopAMga tarapha najara na karavI, tenI sAthe vAto na karavI, tenI sAthe vasavATa na karavo, tenI sAthe mArgamAM ekalA na cAlavuM? he gautama? sarva strIo sarva prakAre atyaMta utkaTa mada ane viSayAbhilASanA rAgathI uttejita banelI hoya che. svabhAvathI teno kAmAgni niraMtara saLagato ja hoya che. viSayo tarapha tenuM caMcaLa citta doDatuM ja hoya che. tenA hRdyamAM haMmezA kAmAgni pIDA Apato hoya che, savadizA ane vidizAomAM te viSayonI. prArthanA kare che. tethI sarva prakAre purUSano saMkalpa ane abhilASa karanArI hoya che. te kAraNe jyAM suMdara kaMThathI koI saMgIta gAyato te kadAca manohara rUpavALo ke kadrupa hoya. navInatAjA yauvanavALo ke vItI gaelA yauvanavALo hoya. pahelA joelo hoya ke na joela hoya. RddhivALo ke vagarano hoya, navIna samRddhi meLavI hoya ke na meLavelI hoya, kAmabhogothI, kaMTALelo hoyake viSayo meLavavAnI abhilASAvALo hoya, vRddha dehavALo ke majabUta zarIra bAMdhAvALo hoya, mahAsatvazALI hoya ke hIna satvavALo hoya, mahAparAkramI hoya ke kAyara hoya, zramaNa hoyake gRhastha hoya, brAhmaNa hoya ke nizvita adhama-hIna-nIca-jAtivALo hoya tyAM potAnI zrotrendriyanA upayogathI, cakSa-IndriyanA upayogathI rasanendriyanA upayogathI, dhrANendriyanA upayogathI sparzendriyanA upayogathI tarata ja viSaya prApti mATe tarka vitarka, vicAra ane Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24s mahAnisIha- 23387 ekAgracittavALI banaze. ekAgracittavALI thatAM tenuM cittakSobhAyamAna thaze. vaLI cittamAM mane A maLaze ke nahiM maLaze ? evI dvIdhAmAM paDaze. tyAra pachI zarIre parasevo chUTaze. tyAra pachI Aloka-paralokamAM AvI azubha vicAraNAthI nukazAna thaze. tenA vipAko mAre ochAvattA pramANamAM bhogavavA paDaze te vAta te samaye tenA magajamAMthI bhUMsAI jAya che. jevI A ane paralokanA kaDavA phalavipAka mAre bhogavavA paDaze e vAta visarAI jAya tyAre lajjA, bhaya, apayaza, apakIrti. maryAdAno tyAga karIne UMcAsthAnathI nIcAsthAne besI jAya che. eTalAmAM UMcA sthAnethI nIce sthAne pariNAmanI apekSAe halakA pariNAmavALo te strIno AtmA thAya che. teTalAmAM asaMkhyAtA samayo ane AvalikAo vItI jAya che. jeTalAmAM asaMkhyAtA samaya ane AvalikAo cAlI jAya che. teTalAmAM prathama samayathI je karmanI sthiti baMdhAya che. ane bIje samaye trIjA samaye e pramANe dareka samaye yAvatuM saMkhyAtA samaya, asaMkhyAtA samayo, anaMta samayo kramazaH pasAra thAya che. tyAre AgaLa AgaLanA samaye samaye saMkhyAtaguNa, asaMkhyAtaguNa, anaMtaguNa karmanI sthiti ekaThI kare che. yAvatu asaMkhyAtI utsarpiNI-avasarpiNI pasAra thAya tyAM sudhI nArakI ane tiryaMca baMne gatione viSe utkRSTa karma sthiti upArjana kare. A pramANe strIviSayaka saMkalpAdika yoge kroDo lAkhe utsarpiNI avasarpiNI sudhI bhogavavA paDe tevA narakatiryaMcane lAyaka karmasthiti upArjana kare. tyAMthI nIkaLyA pachI bhavanAntaramAM kevI sthiti anubhavavI paDe che te jaNAve che ke - strInA tarapha draSTi ke kAmarAga karavAthI te pApanI paraMparAe kadrupatA, zyAma dehavALo, teja, kAnti vagarano lAvaNya ane zobhA rahita, nAza pAmelA teja ane saubhAgyavALo temaja tene dekhIne bIjA udvega pAme tevA zarIravALo thAya che tenI sparzana-Indriya sIdAya che. tyAra pachI tenA netro aMgopAMga jovA mATe rAgavALA ane aruNalAla varNavALA bane che. vijAtIya tarapha netro rAgavALA bane che. jeTalAmAM nayanayugala kAmarAgane aMge aruNa varNavALA madapUrNa bane che. kAmanA. rAgAMdhapaNAthI atimahAnabhArIdoSo temaja brahmavratabhaMga, niyamabhaMgane, gaNatI nathI, atimahAna ghora pApa karmanA AcaraNane, zIlakhaMDanane gaNakAratI nathI atimahAna sarvathI caDIyAtA pApakarmanA AcaraNo, saMyama virAdhanAne gaNakAratI nathI. ghora aMdhakArapUrNa nArakIrUpa paralokanA bhayane gaNatI nathI. AtmAne bhUlI jAyache, potAnA karma ane guNasthAnakane gaNatI nathI. devo ane asuro sahita samagra. jagatane jenI AjJA alaMghanIya che tenI paNa darakAra karatI nathI. 84 lAkha yonimAM lAkho vakhata parIvartana temaja garbhanI paraMparA anaMtI vakhata karavI paDaze. te vAta paNa vIsarI javAya che. ardha palakArA jeTalo kALapaNa jemAM sukha nathI. ane cAre gatimAM ekAnta duHkha che. A je dekhavA lAyaka che te dekhatI nathI ane na dekhavA lAyaka dekhe che. sarvajana samudAya ekaThA thaelA che. tenI vacce beThelI ke UbhelI, bhUmipara ADI paDelI - sutelI ke cAlatI sarva lokothI jovAtI jhagamagATa karatA sUryanA kiraNonA samUhathI daze dizAomAM tejarAzi phelAI gayo che to paNa jANe pote ema mAnatI hoya ke sarvadizAomAM zunya aMdhakAraja che. rAmAnya ane kAmAnya banelI pote jANe ema Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udesI-3 247 na mAnatI hoya ke jANe koI dekhatuM ke jANatuM nathI. jyAre te rAgAMdha thaelI ati mahAna bhArIdoSavALA vratabhaMga, zIlakhaMDana, saMyama virAdhanA, paralokabhaya, AjJAno bhaMga, AjJAnuM atikramaNa, saMsAramAM anaMta kAla sudhI bhramaNa karavA rUpa bhaya dekhatI nathI ke gaNakAratI nathI. na jovA lAyaka jIve che. sarva lokone pragaTa jaNAto sUrya hAjara hovA chatAM paNa sarvadizA bhAgomAM jANe aMdhakAra vyApelo hoya tema mAne che. jeno saubhAgyAtizaya sarvathA uDI gaela che, paDI gaelA mukhavALI. lAlAzavALI hatI te phIkkA karamAI gaelA, durdazanIya, na dekhavAyogya vadanakamalavALI thAya che. te samaye atyaMta taraphaDatI thAya che. vaLI tenA kamalapura, nitaMba, vatsapradeza, jaghana, bAhulatikA, vakSasthala kaMTha pradeza dhIme dhIme pharAyamAna thAya che. tyAra pachI gupta ane pragaTa aMgo vikAravALA banAvI muke che. tenA aMgo sarva upAMgo kAmadevanA bANathI bhedAIne jarjarita sarakhA thAya che, AkhA deha paranA romAMca khaDA thAya che, jeTalAmAM madananA bANathI bhedAIne zarIra jarjarita thAya che. teTalAmAM zarIramAM rahelI dhAtuo kaMIka calAyamAna thAya che tyAra pachI zarIra pudgala nitaMba sAthaLa bAhulatikAo kAmadevanA bANathI atyanta pIDAya che. zarIra parano kAbu svAdhIna raheto nathI. nitaMba ane zarIrane mahAmuzkelIthI dhAraNa karI zake che. ane tema karatAM potAnI zarIra avasthAnI sthiti pote jANI ke samajI zakatI nathI. tevI avasthA pAmyA pachI bAra samayamAM kaMIka zarIthI nizreSTa sthiti thaI jAya che. zvAsozvAsa pratispalita thAya che. pachI maMdamaMda zvAsozvAsa grahaNa kare che. " A pramANe kahelI ATalI vicitra prakAranI avasthAo kAmanI ceSTAo pAme che. ane te jANe koI puruSa ke strIne grahano vaLagADa vaLagyo hoya. capaLa pizAce zarIramAM praveza karyo hoya tyAre saMbaMdha vagaranI vANI bolabola kyAM kare. ADuMavaLuM manaphAve tema bakavAsa kare tenI mAphaka kAmapizAca yA grasta thayelI strI paNa kAmAvasthAmAM game tema asaMbaddha vacano bole kAmasamudranA viSamAvartamAM athaDAtI moha utpAta karanAra kAmanA vacanothI dekhela ke nahi dekhelA manohararUpavALA ke vagara rUpavALA, yuvAna hoya ke yuvAnI vagaranA puruSane khIlatI yuvAnIvALI ke mahAparAkramI. hoya tevAne hIna satvALA ke satparuSane athavA bIjA koI paNa nizvita adhama. hInajAtivALA puruSane kAmanA abhiprAyathI bhayapAmatI bhayapAmatI saMkocAtI saMkocAtI AmaMtraNa ApIne bolAve che ema saMkhyAtA bheTavALA rAgayukta svara ane kaTAkSavALI draSTi pUrvaka te puruSane bolAve che, tenuM rAgathI nirIkSaNa kare che. te samaya nArakI ane tiryaMca ema baMne gatine yogya asaMkhyAti avasarpiNIutsarpiNI koDo lAkha varSa ke kALacakra pramANanI utkRSTisthitivALA pApa karma upArjana kare arthAt karma bAMdhe. parantu karma baMdha dhRSTa na kare. have te je samaye puruSanA zarIranA avayane sparza karavAnI sanmukha thAya, paratuM haju sparza karyo nathI te samaye kamanI sthiti baddha RSTa kare. paNa baddhaskRSTa nikAcita na kare. 388] he gautama ! have AvA samaye je puruSa saMyogane AdhIna thaI te strIno yoga kare ane strIne AdhIna thaI kAma sevana kare te aghanya che. saMyoga karavo ke na karavo te puraSAdhIna che. tethI je uttama puruSa saMyogane AdhIna na thAya te dhanya che. 3i89] he bhagavaMta! kayA kAraNe ema kahevAya che ke je puruSa te strI sAthe yoga na Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 mahAnisIha- 23389 kare te dhanya ane yoga kare te adhanya? he gautama! baddhaspaSTa-karmanI avasthA sudhI pahoMcelI te pApI strI puruSano saMga prApta thAya to te karma nikAcitapaNe pariName. eTale baddha sRSTa nikAcita karmathI bicArI tevA prakAranA adhyavasAya pAmIne teno AtmA pRthvIkAya vagere ekendriya sthAvarapaNAmAM anaMtakAla sudhI paribhramaNa kare paranta be IndriyapaNuM na pAme. e pramANe mahA musibate ghaNA kalezo sahana karIne anantA kAla sudhI ekendriyapaNAnI bhAvasthiti bhogavIne ekendripaNAnuM karma khapAve che ane karma karIne betraNa ane cAraIdriyapaNuM kalezathI bhogavIne paMcendriyamAM manuSyapaNAmAM kAca AvI jAya to paNa durbhAgI strI paNuM prApta karanAra thAya che. napuMsakapaNe utpanna thAya. vaLI tiryacapaNAmAM vedanAo apAra bhogavavI paDe che. nirantara hAhAkAra karatI vaLI jyAM koI zaraNabhUta thatuM nathI. svapnamAM paNa sukhano chAyaDo je gatimAM jovA maLato nathI. haMmezA saMtApa bhogavatA ane udvega pAmatA sagA saMbaMdhI svajana baMdhu AdithI rahita janmapatti kutsanIya, gahaNIya nindanIya, tiraskaraNIya evA karmo karIne anekanI khuzAmato karIne seMkaDo mIThA vacanothI AjIjI karIne te lokonA parAbhavanAM vacano sAMbhaLIne mahAmuzIbate udara poSaNa karatA karatA cAre gatimAM bhaTakavuM paDe che. he gautama ! bIjI vAta e samajavAnI che ke je pApI strIe baddha, pRSTa ane nikAcita karma sthiti upArjana karI te strInI abhilASA karanAra puruSa paNa teTalI ja nahiM paNa tenI sthiti karatAM paNa utkRSTa ke utkRSTatama evI anaMta kamasthiti upArjana kare tema ja tene baddha spaSTa ane nikAcita kare, A kAraNathI he gautama ! ema kahevAya che ke je puruSa teno saMga karato nathI te dhanya che ane saMga kare che te adhanya che. [30] he bhagavaMta! keTalA prakAranA puruSa che ke jethI Apa A pramANe kaho cho? he gautama! puruSo cha prakAranA kahelA che te A pramANe 1. adhamAdhama, 2. adhama, 3. vimadhyama, 4. uttama, pa, uttamottama, 6. sarvottama. 3i91] emAM je sarvottama puruSa kahyo, te jenA pAMce aMga uttama rUpa lAvaNya yukta hoya. navayauvanavaya pAmelI hoya. uttama rUpa lAvaNya kAnti yukta evI strI parANe paNa potAnA khoLAmAM so varasa sudhI besADIne kAmaceSTA kare to paNa te puruSa te strInI abhilASA na kare. vaLI je uttamottama nAmanA puruSano prakAra jaNAvyo te pote strInI abhilASA kare nahi. paNa kadAca capaTInA trijA bhAga jeTalA alpa manathI mAtra eka samayanI abhilASA kare parantu bIjAja samaye manane rokIne potAnA. AtmAne nirdIne gahaNa kare. parantu bIjI vakhata te janmamAM strInI manathI paNa abhilASA na kare. [39] vaLI je uttamottama prakAranA puruSa hoya te abhilASA karatI strIne dekhIne kSaNavAra ke muhUrta sudhI dekhIne manathI tenI abhilASA kare, parantu pahora ke ardha pahora sudhI te strInI sAthe ayogya karmanuM sevana na kare. [33] jo te puruSa brahmacArI ke abhigraha pratyAkhyAna karelA hoya. athavA brahmacArI na hoya ke abhigraha pratyAkhyAna karelA na hoya to potAnI patnInA viSayamAM bhajanavikalpa samajavo te kAmabhogamAM tIvra abhilASAvALo na hoya. he gautama ! A puruSane karmano baMdha thAya parantu te ananta saMsAramAM rakhaDavA yogya karma na bAMdhe. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udesI-3 249 3i94] vaLI je vimadhyama prakAranA puruSa hoya te potAnI patnI sAthe A pramANe karmanuM sevana kare parantu pArakI patnI sAthe tevA ayogya karmanuM sevana na kare. parantu pArakIpatnI sAthe Avo puruSa jo pAchaLathI ugra brahmacArI na thAya to adhyavasAya vizeSa anaMta saMsArI thAya ke na paNa thAya. anaMta saMsArI koNa na thAya? to kahe che ke koI tevA prakArano bhavya AtmA jIvAdika nava padArthono jANakAra thayo hoya, AgamAdi zAstranA anusAre uttama sAdhubhagavone dharmamAM upakAra karanAra, AhArAdikanuM dAna denAra, dAna zIla tapa ane bhAvanA rUpa cAre prakAranA dharmanuM yathAzakti anuSThAna karato hoya. koIpaNa prakAre game tevA saMkaTamAM paNa grahaNa karelA niyamo ane vratono bhaMga na kare to zAtA bhogavato paraMparAe uttama manuSyapaNuM ke uttamadevapaNuM temaja samyakatvathI pratipatita thayA sivAya nisarga samyakatva hoya ke abhigamika samyakatva thakI uttarottara aDhAra hajAra zIlAMgone dhAraNa karanAra thaI . AzravadvAro baMdha karIne karma raja ane pApamala rahita banI pApa karmone khapAvIne siddhagati pAme. [195] je adhamapuruSa hoya te potAnI ke pArakI strImAM AsaktamanavALo hoya, dareka samayamAM kura pariNAma jenA cittamAM cAlu hoya AraMbha temaja parigrahAdika viSe tallIna manavALo hoya. temaja vaLI je adhamAdhama puruSa hoya te mahApApa karma karanAra sarva strIono vacana mana kAyAthI trividha trividhe dareka samaye abhilASa kare. tathA atyantakura adhyavasAyothI pariNAmelA cittavALo AraMbha parigrahamAM Asakta rahIne potAno AyuSya kAla gamana kare che. A pramANe adhama ane adhamAdhama baMnenuM anaMta saMsArI paNuM samajavuM. [39] he bhagavaMta! je adhama ane adhamAdhama puruSa baMnenuM eka sarakhuM ananta saMsArI paNuM Ama jaNAvyuM to eka adhama bIjo adhamAdhama temAM khAsa taphAvata kayo samajavo ? he gautama ! je adhamapuraSa potAnI ke pArakIstrImAM Asakta manavALo, kura pariNAmayukta cittavALo AraMbha parigrahamAM tallIna hovA chatAM paNa dikSita sAdhvIo temaja zIla saMrakSaNa karavAnI IcchAvALI hoya. pauSadha-upavAsa-vratapratyAkhyAna karavAmAM udyamavALI duHkhita gRhastha strIonA sahavAsamAM AvI paDelA hoya te ayogya atIcAranI mAgaNI kare preraNA kare AmaMtraNa kare. prArthanA kare to paNa kAmavaza banI tenI sAthe durAcAra na seve, parantu je adhamAdhama pura hoya te potAnI mAtA bhaginI vagere vAvata dIkSita. sAdhvIonI sAthe paNa zArIrika ayogya anAcAra sevana kare. te kAraNe tene mahApApa karanAra adhamAdhama puraSa jaNAvyo. he gautama! A bemAM ATalo pharaka che. temaja je adhamapuruSa che te anaMtA kAle bodhi prApta karI zake che. parantu mahApApa karma karanAra dIkSita sAdhvIo sAthe paNa kukarma karanAra adhamAdhama puruSa anaMtI vakhata anaMta saMsAramAM rakhaDe to paNa bodhi pAmavA mATe adhikArI banato nathI. A bIjo taphAvata jANavo. [397] A cha puruSomAM sarvottama puruSa tene jANavA ke jeo chavastha vItarAgapaNuM pAmyA hoya je uttamottama puruSa kahelA che te temane jANavA ke jeo Rddhi, Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 mahAnisIha- 23397 vagaranA ItyAdithI mAMDIne upazAmaka ane kSepaka munivaro hoya. temaja uttama temane jANavA ke jeo apramatta munivara hoya A pramANe A puruSonI nirupaNA karavI. [38] jeo vaLI mithyAdraSTi thaIne ugra brahmacarya dhAraNa karanAra hoya, hiMsA AraMbha parigrahano tyAga karanArA te mithyAvRSTi ja che. samyadraSTi nathI teone jIvAdika nava padArthonA sadUbhAvanuM jJAna hotuM nathI teo uttama padArtha mokSane abhinandatA ke prazaMsatA nathI, teo brahmacaryahiMsAdika pApano parihAra karIne te dharmanA badalAmAM AgaLanA bhava mATe divya audArika viSayonA bhogonI prArthanA kare che. potAnA karelA dharma tapa brahmacaryanA badalAmAM niyANuM karIne devAMganAo meLave eTale brahmacaryathI bhraSTa thAya saMsAranA paudgalika sukho meLavavAnI IcchAthI niyANuM kare. [399o vimadhyama puruSo te kahevAya jeo tevA prakAranA adhyavasAya aMgIkAra karIne zrAvakanA vrato svIkAryA hoya. 4i00 tathA je adhama ane adhamAdhama teo to je pramANe ekAnta strIo mATe kahyuM te pramANe karmasthiti upArjana kare. mAtra puruSa mATe eTaluM vizeSa samajavuM ke puruSane strIonA rAga utpanna karAvanAra stana-mukha uparanA bhAganA avayavo yoni Adi aMgo upara adhikatara rAga utpanna thAya che. A pramANe puruSonA cha prakAro jaNAvyA. 4i01] he gautama ! keTalIka strIo bhavya ane draDha samyakatvazALI hoya che temanI uttamatA vicArIe te sarvottama evA puruSa vibhAganI kakSAmAM AvI zake che. paraMtu sarve strIo tevI hotI nathI. 4i02] he gautama ! evI rIte je strIne traNa kALa puraSa saMyoganI prAptI na thaI. puruSa saMyoga saMprApti svAdhIna hovA chatAM teramA caudamA paMdaramA samaye paNa puruSanI sAthe meLApa na thayo. athatuM saMbhoga kArya na AcaryuM. to jema ghaNA kASTha-lAkaDAM tRNa IdhaNathI bharapUra koI gAma nagara ke araNyamAM agni saLagyo ane te samaye pracaMDa pavana phUMkAvA lAgyo to agni vizeSa pradIpta thayo. bALI bALIne lAMbA kALe te agni ApoApa olavAIne zAnta thaI jAya. e pramANe he gautama! strIno kAmAgni pradIpta thaIne vRddhi pAme che. parantu cothA samaye zAnta thAya e pramANe ekavIsamAM. bAvIsamAM vAvatuM sattAvIzama samaye zAnta thAya jevI rIte dIvAnI zikhA ekadama avRzya thaelI jaNAya paratu pharI tela puravAthI agara potAnI meLe agara tevA prakAranA cUrNanA yogathI pAchI pragaTa thaIne pracalAyamAna thatI saLagavA lAge. tema strI paNa puruSanA darzanathI ke puruSa sAthe vAtacIta karavAthI tenA AkarSaNathI madathI kaMdarpathI tenAM kAmAgni sateja thAya che. pharI paNa jAgrata thAya che. 4i3] he gautama ! AvA samaye jo te strI bhayathI, lajjAthI, kulanA kalaMkanA, doSathI, dharmanI zraddhAthI, te kAmanI vedanA sahana karI le ane asabhya AcaraNa na seve te strI dhanya che. punyavaMtI che, vaMdanIya che. pUjya che. darzanIya che, sarva lakSaNavALI che, sarva kalyANaka sAdhanArI che. sarvottama maMgalanI nidhi che. te mRta devatA che, sarasvatI che. pavitra devI che, ayyatA devI che, IndrANI che parama pavitrA uttama che. siddhi mukti zAzvatA zivagati nAmathI saMbodhavA lAyaka che. [404] je te strI te vedanA sahe nahI ane akAcaraNa kare to te strI. aghanyA, Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2,udeso-3 251 apuryavaMtI, avaMdanIya apUjya na dekhavA lAyaka lakSaNa vagaranI bhAMgI gaelA. bhAgyavALI, sarve amaMgala ane akalyANanA kAraNavALI, zIlabhraSTa, bhraSTAcAravALI nindanIyA, tiraskAravALI. dhRNAkAravAlAyaka pApI, pApIomAM paNa moTI pApINI, apavitrA che. he gautama ! strIo capaLatAthI, bhayathI, kAyaratAthI, lolupatAthI, unmAdathI kaMdarpathI, abhimAnathI, parAdhInatAthI, baLAtkArathI jANI joIne A strIo saMyama ane zIlathI bhraSTa thAya che. dUra rahelA rastAnA mArgamAM gAmamAM nagaramAM rAjadhAnImAM vezano tyAga karyA vagara puruSanI sAthe ayogya AcaraNa kare, vAraMvAra puruSa bhogavavAnI abhilASA kare, purUSa sAthe krIDA kare to AgaLa kahyA pramANe te pApiNI dekhavA lAyaka paNa nathI. teja pramANe koIka sAdhu tevA prakAranI strIne dekhe pachI unmAdathI abhimAnathI, kaMdarpathI, parAdhInatAthI, svaIcchAthI, jANI joIne, pApano Dara rAkhyAvagara koIka AcArya sAmAnya sAdhu, rAjAthI prazaMsApAmela, vAyulabdhivALA tapalabdhivALA, yoga labdhivALA, vijJAnalabdhivALA, yugapradhAna , pravacanaprabhAvaka evA munivara paNa jo te agara bIjI strI sAthe ramaNa krIDA kare, tenI abhilASA kare. bhogavavA Icche ke bhogave vAraMvAra bhogave yAvatu atyanta rAgathI na karavA yogya AcAra seve to te muni atyanta duSTa, tuccha, kSudra lakSaNavALo adhanya, avaMdanIya, adarzanIya, ahitakArI, aprazasta, akalyANakara, maMgala, nindanIya, gahaNIya, tiraskAra karavA yogya durgacchanIya chete pApI che temaja pApIomAM paNa mahApApI che te atimahApApI che, bhraSTazIlavALo, cAritrathI atizaya bhraSTa thaelo mahApApa karma karanAra che. eTale te jyAre prAyazcita levA taiyAra thAya tyAre te maMda jAtinA azvanI jema vajaRSabhanArAcasaMghayavALA uttamaparAkamavALA uttamasajvALA, uttamatattvanA. jANakAra, uttamavIrya. sAmarthyavALA, uttamasaMyogavALA uttama,dharma-zraddhAvALA, prAyazcita karatI vakhate uttama prakAranA samAdhi maraNanI sthiti anubhavatA hoya che. he gautama ! tethI tevA sAdhuone mahAnubhAva aDhAra pApa sthAnakono parihAra karanArA navabrahmacaryanI guptionuM pAlana karanArA evA guNayukta temane zAstromAM kahyA che. 40pa he bhagavaMta! zuM prAyazcittathI zuddhi thaI jaya? he gautama! keTalAkanI zuddhi thAya ane keTalAkanI na thAya. he bhagavanta! ema zA kAraNathI kaho cho ke ekanI thAya ane ekanI na thAya? he gautama? je koI puruSa mAyA. daMbha-kapaTa ThagavAnA svabhAvavALA hoya, vaktaAcAravALo hoya, te AtmAo zalyavALA rahIne, prAyazcittanuM sevana kare che. tethI temanA antaHkaraNa vizuddha na hovAthI kaluSita AzayavALA hoya che. tethI teonI zuddhi thatI nathI. keTalAka AtmAo saraLatAvALA hoya che, jethI je pramANe doSa lAgyo hoya te pramANe yathArtha gurane nivedana kare che. tethI teo nizalya, niHzaMka tadana spaSTapaNe pragaTa AlocanA aMgIkAra karIne yathokata. daSTie prAyazcittanuM sevana kare. te nirmaLatA niSkaluSatA vaDe vizuddha thAya che. A kAraNathI ema kahevAya che ke eka niHzalya AzayavALo zuddha thAya che ane zalyavALo zuddha thaI zakato nathI. 4i0-407 tathA he gautama A strIo, puruSo mATe sarva pApa karmonI sarva adhamoMnI dhanavRSTi rUpa vasudhArA sarakhI che moha ane karma rajanA kAdavanI khANa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 mahAnisIha- 23405 sarakhI, sadgatinA mArganI argalAnavighnakaranArI, narakamAM utaravA mATe nisaraNI sarakhI, bhUmi vagaranI viSavelaDI, agni vagaranuM uMbADiyuM, bhojana vagaranI visUcikAnta roga sarakhI, nAma vagaranI vyAdhi, cetanA vagaranI mUccha, upasarga vagaranI marakI, beDI vagaranI keda, doraDA vagarano phAMso, kAraNa vagaranuM mRtyu. athavA akasmAta mRtyu, kahelI sarva upamAo strIne lAgu karI zakAya che. AvA prakAranI asuMdara vizeSaNovALI strI sAthe puruSe manathI paNa tenA bhoganI ciMtA na karavI, tevo adhyavasAya na karavo, prArthanA, dhAraNA vikalpa, ke saMkalpa abhilASA smaraNa trividha trividha na karavA. he gautama ! jevI koI vidyA ke maMtranI AdhiSThAyaka deva tenA sAdhakanI kharAba hAlata pharI nAkhe che. tema A strI paNa puruSanI durdazA karIne kalaMka utpanna karAvanArI thAya che. pApanI hiMsAnA saMkalpa karanArane jema dharmano sparza thato nathI tema teno saMkalpa karanArane dharma sparzato nathI. cAritramAM alanA thaI hoyato strInA saMkalpavALAne AlocanA nindanA gaha prAyazcita karavAno adhyavasAya thato nathI. AlocanAdika na karavAnA kAraNe anaMta kALa sudhI dukha samUhavALA saMsAramAM bhamavuM paDe che. prAyazcittanI vizuddhi karelI hovA chatAM paNa pharI tenA saMsargamAM AvavAthI asaMyamanI pravRttio karavI paDe che. mahApApa karmanA DhagalA sarakhI sAkSAtu hiMsA pizAciNI sarakhI, samagra traNe lokathI tiraskAra pAmelI. paralokanA moTA nukazAnane na jonArA, ghora aMdhakAra pUrNa narakAvAsa sarakhI nirantara aneka duHkhanA nidhAna sarakhI. strInA aMgo upAMgo marma sthAno ke tenA rUpa lAvaNya, tenI mIThI vAcALAno agara kAmarAganI vRddhi karanAra tenA darzanano adhyavasAya paNa na karavo. [48] he gautama ! A strIo pralaya kALanI rAtrinI jema haMmezA aMdhakAraajJAnathI liMpAela hoya che. vijaLI mAphaka kSaNavAramAM dekhatA ja nAza pAmavAnA sneha svabhAvavALI hoya che. zaraNe AvelAno ghAta karanAra mANasonI jema tatkAla janma ApelA bALakanA jIvanuM ja bhakSaNa karanAra sarakhI mahApApa karanAra strIo hoya chesarjaka pavananA yoge dhuMdhavAtA uchaLatA lavaNa samudranA velA sarakhA aneka prakAranA vikalpo- taraMgonI zreNInI jema eka sthAne eka svAmInA viSe sthira mana karIne na rahenArI strIo hoya che. svayaMbhuramaNa samudra ghaNA ja uMDo hovAthI tene avagAhana karavuM ati kaThaNa hoya che. tema strIonA skraya atyaMta kapaTathI bharapura hoya che. jethI tenA hRdayane pArakhavuM atyanta muzkela che. strIo pavana sarakhA caMcaLa svabhAvavALI hoya che, agni mAphaka sarvanuM bhakSaNa karanArI, vAyunI jema sarvane sparza karanAra strIo hoya che, coranI jema pArakA padArtho meLavavAnI lAlasAvALI hoya che. kutarAne roTalAno TukaDo Ape eTalo vakhata mitra banI jAya. tenI jema jyAM sudhI tene artha Apo tyAM sudhI maitrI rAkhanArI athatuM sarvasva haraNa karanArI ane pachI vairiNI thanArI. masso mojAmAM ekaThA thAya, kAMThe pAchA chuTA paDI jAya, tema pAse hoya tyAM sudhI sneha rAkhanArI, dura jAya pachI bhUlI janArI strIo hoya che. A prakAre aneka lAkho doSothI bharapUra evA sarva aMgo ane upAMgo vALI bAhya ane abhyattara mahApApa karanArI avinayarUpa. viSanI velaDI, avinayanA kAraNe anartha samUhane utpanna karanArI strIo hoya che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udeso-3 253 je strInA zarIramAMthI niraMtara jharatA durgadha mAratA azuci saDelA kutsanIya nindanIya, tiraskAraNIya sarve aMgo pAMgavALI, vaLI paramArthathI vicArIe to tenA aMdara ane bahAranA zarIranA avayavothI jJAta mahAsattvazALI kAmadevathI kaMTALelA ane vairAgya pAmelA AtmAone thI jJAta, sarvottama ane uttama puruSone temaja dhamadharmanuM svarUpa sArI rIte samajelA hoya tevAne tevI strI pratye kSaNavAra kema abhilASA thAya? 409-410] jenI abhilASA puraSa kare che, te strInI yonimAM puruSanA eka saMyoga samaye nava lAkha paMcendriya samUcchima jIvono vinAza thAya che. te jIvo atyanta sUkSma svarUpa hovAthI carmacakSuthI dekhI zakatA nathI. A kAraNathI ema kahevAya che ke strI sAthe eka vakhata ke vAraMvAra bolacAla na karavI. temaja tenA aMgo ke upAMgo rAgapUrvaka nirIkSaNa na karavA. dhAvatuM brahmacArI puruSe mArgamAM strI sAthe gamana karavuM nahi. 4i11] he bhagavaMta! strI sAthe vAtacIta na karavI. aMgopAMga na jovA ke maithuna sevanano tyAga karavo? he gautama ! banneno tyAga karavo. he bhagavaMta! zuM strInA samAgama karavA rUpa maithunano tyAga karavo ke ghaNA prakAranA sacitta acitta vastu viSayaka maithunanA pariNAma manavacana-kAyAthI trividha sarvathA mAvajajIvana tyAga karavo? he gautama! te sarva sarva prakAre tyAga karavA. 4i12] he bhagavaMta! je koI sAdhu-sAdhvI maithuna sevana kare te bIjA pAse vandana karAve kharA! he gautama! je koI sAdhu-sAdhvI dIvya, manuSya ke tiryaMca saMgathI thAvatu hastakamadi sacitta vastu viSayaka duSTa adhyavasAya karIne mana, vacana kAyAthI pote maithuna seve, bIjAne preraNA upadeza ApI mithuna sevarAve, sevatAne sArA mAne, kRtrima ane svAbhAvika upakaraNathI te ja pramANe trividha-trividha maithunanuM sevana kare karAve ke anumodana kare te sAdhu-sAdhvI duranta- kharAba vipAkavALA paMta-asuMdara, ati kharAba, mukha paNa jene jovA lAyaka nathI. saMsAranA mArgano sevana karanAro, mokSamArgathI dUra thaelo, mahApApa karma karanAra, te vaMdana karavA lAyaka nathI. vaMdana karAvavA lAyaka nathI. viMdana karanArano sAro mAnavA lAyaka nathI, trividha vaMdana yogya nathI ke jyAM sudhI prAyazcita karI vizuddha na thAya, tyAM sudhI bIjA vaMdana karatA hoya to pote vaMdana karavA nahIM. he bhagavaMta! evAne je vaMdana kare te zuM meLave? he gautama ! aDhAra hajAra zIlAMga dhAraNa karanAra mahAnubhAva tIrthakara bhagavattanI mahAnu AzAtanA karanAro thAya che. ane AzAtanAnA pariNAmane AzrIne yAvatu anaMta saMsArIpaNuM meLave che. 4i13-415 he gautama ! evA keTalAka prANIo hoya che ke jeo strIno tyAga sArI rIte karI zake che. maithunane paNa choDe che. chatAM teo parigrahanI mamatA choDI zakatA nathI. sacitta Acitta ke ubhayayukta ghaNuM ke thoDuM jeTalA pramANamAM tenI mamatA rAkhe che. bhogavaTo kare che, teTalA pramANamAM te saMgavALo kahevAya che. saMgavALo prANI, jJAnAdi traNanI sAdhanA karI zakato nathI, mATe parigrahano tyAga karavo. [416] he gautama ! evA paNa prANio hoya che. ke jeo parigrahano tyAga kare che, Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 mahAnisIha- 23416 paNa AraMbhano karatA nathI, teo paNa eja rIte bhava paraMparA pAmanArA kahevAya che. 4i17 he gautama! AraMbha karavA taiyAra thayo ane ekatriya tathA vikasendriya jIvana saMghaThThana Adi karma kare to he gautama! te jevA prakAranuM pApa karma bAMdhe te tuM samaja. 4i18-420 koIka beIdriya jIvane baLAtkArathI tenI anicchAthI eka samaya mATe hAthathI pagathI bIjA koI saLI Adi upakaraNathI agADha saMghaTTo kare. saMgho karAve, tema karanArane sAro mAne. he gautama ! ahIM A pramANe bAMdheluM karma jyAre te prANIne udayamAM Ave che, tyAre tenA vipAka moTA kulezathI cha mahinA sudhI bhogavavA paDe che. teja karma gADhapaNe saMghaTTo karavAthI bAra varasa sudhI bhogavavuM paDe che. agADha paritApa kare to eka hajAra varSa sudhI ane gADha paritApa kare to dazahajAra varSa sudhI agADha kIlAmaNA kare to eka lAkha varSa, gADha kilAmaNA kare to dazalAkha varSasudhI tenA pariNAma-vipAko jIvane bhogavavA paDe che. maraNa pamADe to 1 kroDa varSa sudhI te karmanI vedanA bhogavavI paDe. evI ja rIte traNa-cAra pAMca IndriyovALA jIvo mATe paNa samajavuM. he gautama! sUkSma pRthvI kAyanA eka jIvanI jemAM virAdhanA thAya tene sarva kevalIo abhyAraMbha kahe che. he gautama ! jemAM sUkSma pRthvIkAyano vinAza thAya che, tene sarva kevalIo mahAbha kahe che.. 4ira1] he gautama ! evI rIte utkaTa kamoM anaMta pramANamAM ekaThA thAya che. je AraMbhamAM pravarte che te AtmA te kamoMthI baMdhAya che. rira-4ra3] AraMbha karanAra baddha sRSTa ane nikAcita avasthAvALA karma bAMdhe che, mATe AraMbhano tyAga karavo joIe. pRthvIkAya Adi jIvono sarvabhAvathI sarva prakAre aMta lAvanAra evA AraMbhono jeoe tyAga karyo hoya teo satvare janmajarA-maraNa sarva prakAranA dAridraya ane duHkhothI mukta bane che. | |424-4ra he gautama! jagatamAM evA evA paNa jIvo che ke jeo A jANyA pachI paNa ekAnta sukhazIlapaNAnA kAraNe samyagu mArganI ArAdhanAmAM pravRtti karI zakatA nathI. koIka jIva samyagu mArgamAM joDAIne ghora ane vIra saMyama tapanuM sevana kare parantu tenI sAthe A je pAMca bAbata kahevAze teno tyAga na kare to tenA sevelA. saMyamatapa sarva nirarthaka che. 1. kuzIla, 2. osana-zithilapaNuM AvuM kaThora saMyama jIvana ? ema bolI uThe. 3. yathAzkeda - svacchaMda, 4. sabala-dUSita cAritravALA, pa. pAsakyo. A pAMcene draSTithI paNa na nIrakhe. 427] sarvajJa bhagavanta upadezolo mArga sarva duHkhano nAza karanAra che. ane zAtA gauravamAM khUMcI gaelo, zithila AcAra sevanAra, bhagavatte kahelA mokSamArgane choDanAra thAya che. [428] sarvajJa bhagavAne kahelA eka pada ke eka akSarane paNa je na mAne, ruci na kare temaja viparIta prarUpaNA kare te nakkI mithyAvRSTi samajavo. 4ra9] A pramANe jANIne te pAMcanA saMsarga darzana, vAtacIta karavI, paricaya, sahavAsa Adi sarva vAta hitanA-kalyANanA arthIo sarva upAyathI varjavA. 430] he bhagavaMta! zIla bhraSTonA darzana karavAno Apa niSedha pharamAvo cho ane vaLI prAyazcitta to tene Apo cho. A banne vAta kevI rIte saMgata thAya? Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udeso-3 255 4i31] he gautama! zIlabhraSTa AtmAone saMsAra sAgara taravo ghaNo muzkela thAya che. mATe avazya tevA AtmAnI anukaMpA karIne tene prAyazcita ApavAmAM Ave che. 4i32] he bhagavaMta! zuM prAyazcitta karavAthI narakanuM bAMdheluM AyuSya chedAI jAya kharUM? prAyazcitta karIne paNa ghaNA AtmAo durgatimAM gayA che. 4i33-434] he gautama ! jeoe ananta saMsAra upArjana karelo che. evA AtmAo nakkI prAyazcitathI teno nAza kare che. to pachI te narakanuM AyuSya kema na toDe? A bhuvanamAM prAyazcitathI koI vastu asAdhya nathI. eka bodhilAbha sivAya jIvane prAyazcitathI koI padArtha asAdhya nathI. eTale ke eka vakhata meLavela bodhilAbha hArI jAya to pharI maLavo muzkela thAya che. 4i3pa-436] apakAyano paribhoga tathA agnikAyano AraMbha temaja maithuna sevana te abodhi lAbha karma baMdhAvanArA che, mATe tenuM varjana karavuM. abodhi baMdhAvanAra mithuna, akAya, agnikAyano paribhoga saMyata AtmAo prayatna pUrvaka tyAga kare. [43] he bhagavaMta! upara kahelA kAyothI abodhi lAbha thAya to to gRhastho haMmezAM tevA kAryomAM pravartelA hoya ja che. temane zikSAvrato guNavrato ane aNuvrato dhAraNa karavA te niSphaLa gaNAya. 4i38-43 he gautama! mokSa mArga be prakArano kahelo che. eka uttama zramaNano ane bIjo uttama zrAvakano. prathama mahAvratadhArIno ane bIjo aNuvratadhArIno. sAdhuoe trividha trividha sarva pApa vyApArano jIvana paryanta tyAga karela che. mokSanA sAdhana bhUta ghora mahAvratano zramaNoe svIkAra karelo che. gRhasthoe parimita kAla mATe dvividha ekavidha ke trividhe sthUla paNe sAvadyano tyAga karyo che, athatuiM zrAvako dezathI vrato aMgIkAra kare che. jyAre sAdhuoe trividha trividha mUcchao, Iccha, AraMbha, parigrahano tyAga karelo che. pApone vosIrAvIne jinezvaranA liMga cila ke vezane dhAraNa kareluM che. jyAre gRhastho IcchA AraMbha parigrahanA tyAga karyA vagara potAnI strImAM Azakta rahIne jinezvaranA veSane dhAraNa karyA vagara zramaNonI sevA kare che, mATe he gautama! ekadezathI gRhastho pApa tyAganuM vrata pAlana kare che, tethI tenA mArganI gRhasthane AzAtanA thatI nathI. jija-5] jeoe sarva pAponA pratyAkhyAna kayAM che. pAMca mahAvratone dhAraNa karyA che, prabhunA veSane svIkAryA che. teo jo maithuna apUkAya agnikA sevanano tyAga na kare to teone moTI AzAtanA kahelI che. te ja kAraNe jinezvara devo A traNamAM moTI AzAtanA kahe che. tethI te traNano manathI paNa sevavA mATe abhilASA na karavo. 4i-447 he gautama ! ghaNo draDha vicAra karIne A kaheluM che ke pati abodhilAbhanuM karma bAMdhe ane gRhastha abodhilAbha na bAMdhe. vaLI saMyata munio A hetuothI abodhilAbha karma bAMdhe che. 1. AjJAnuM ullaMghana 2. vratono bhaMga, ane 3. unmArga pravartana [48] maithuna, apakAya ane teukAya A traNanA sevanathI abodhika lAbha thAya che. mATe munie prayatna pUrvaka sarvathA A traNeno tyAga karavo. [49] je AtmA prAyazcitanuM sevana kare ane manamAM saMkleza rAkhe temaja je Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 mahAnisaha- 23449 pramANe kahyuM hoya te pramANe na kare, to te narakamAM jAya [50] he gautama! je maMda zraddhAvALo hoya, te prAyazcita na kare, athavA kare to paNa kliSTa manavALA thaIne kare che. to temanI anukaMpA karavI virodhavALI na gaNAya? pi1-452 he gautama ! rAjAdiko jyAre saMgrAmamAM yuddha kare che, tyAre temAM keTalAMka seniko ghAyala thAya che. bANa zarIramAM bhoMkAya che, tyAre bANa bahAra kADhatA ke zalyano uddhAra karatA tene duHkha thAya che. paNa zalyano uddhAra karatAnI anukaMpAmAM virodha gaNAto nathI. zalyano uddhAra karanAra anukaMpA rahita gaNAto nathI, tema saMsArarUpI saMgrAmamAM aMgopAMganI aMdaranA ke bahAranA zalyo-bhAva zalyo rahelA hoya teno uddhAra karavAmAM anupama anukaMpA bhagavaMtoe kahelI che. 4i53-455 he bhagavaMta! jyAM sudhI zarIramAM zalya raheluM hoya tyAM sudhI prANio duHkhanubhava kare che, jyAre zalya kADhI naMkhAya che. tyAre te sukhI thAya che. teja pramANe tIrthakara, siddha bhagavaMta sAdhu ane dharmane chetarIne viparIta banIne je kaMI paNa teNe akArya AcaryuM hoya tenuM prAyazcita karIne te sukhI thAya che. bhAvazalya dUra thavAthI sukhI thAya, tevA AtmAne vize prAyazcita karavAthI kyo guNa thavAno che? tevA bicArA dIpuruSa pAse duSkara ane duHkhe AcarI zakAya tevA prAyazcita zA mATe ApavA? 5-457 gautama! zarIramAMthI zalya bahAra kADhyuM paraMtu ghA rUjhAvavA mATe jyAM sudhI malamapaTTo karavAmAM na Ave; pATo bAMdhavAmAM na Ave tyAM sudhI te ghA rUjhato nathI. tema bhAvazalyano uddhAra karyA pachI A prAyazcita e malama paTTA ane pATA bAMdhavA samAna samajavuM. duHkhe karIne rujha lAvI zakAya tevA pAparUpa ghAnI jaldI rUjha lAvavA mATe prAyazcita amogha upAya che. 58-460] he bhagavaMta ! sarvajJoe kahelA prAyazcito thoDA AcaravAmAM sAMbhaLavAmAM ke jANavAmAM zuM sarva pAponI zuddhi thAya che ? he gautama ! unALAnA tApanA divasomAM atyanta tRSA lAgI hoya, najIkamAM atisvAdiSTa zItaLa jaLa raheluM hoya. paratu jyAM sudhI te pAna karavAmAM na Ave tyAM sudhI tRSAnI zAnti thatI nathI tevI rIte prAyazcito jANIne jyAM sudhI niSkapaTa bhAve sevana karavAmAM na Ave tyAM sudhI te pApanI vRddhi thAya che paNa ghaTatuM nathI. 4i61] he bhagavaMta! zuM pramAdathI pApanI vRddhi thAya? zuM koI vakhata AtmA sAvadhAna thaI jAya ane pApa karatA rokAI jAya to te pApa eTaluM ja rahe athavA to vRddhi thatuM rokAI na jAya? " [42] he gautama ! jema pramAdathI sarpano DaMkha lAgyo parantu upayogavALAne pAchaLathI viSanI vRddhi thAya tema pApa paNa vRddhi pAme che. 4i63-45 he bhagavaMta! jeo paramArthane jANanArA hoya, tamAma prAyazcitanA jJAtA hoya temaNe paNa zuM bIjAne potAnA akAya je pramANe thayA hoya te pramANe kahevA paDe? he gautama ! je manuSya maMtra taMtrathI karoDone zalya vagaranA ane DaMkha rahita karI mUcchitone paNa ubhA karI zake che, evA jANakAra paNa DaMkhavALA thayA hoya, nizreSTha banelA hoya, yuddhamAM bhAlAonA ghA thI ghavAyA hoya tene bIjA zalya rahita mUccharahita banAve che. evI rIte zIlathI ujjavala sAdhu paNa nipuNa hovA chatAM Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2, udeso-3 257 yathArtha rIte bIjA sAdhuone potAnA pApa prakAzita kare. jema potAno ziSya potAnI pAse pApo pragaTa kare tyAre teo zuddha thAya che. temAM potAne zuddha thavA mATe bIjAnI pAse potAnI AlocanA prAyazcita vidhipUrvaka karavA joIe. bIjA adhyayanano udezI-3 pUrNa thayo. (bIjAadhyayananI muni dIparatnasAgare karela "gurjarachAyA" pUrNa.) [46] A "mahAnisIha" sUtranA baMne adhyayananonI vidhipUrvaka sarva zramaNo (zramaNIo)ne vAcanA ApavI athati vaMcAvavA. (adhyayana 3-kuzIla-lakSaNa) [47] have pachI A trIju adhyayana cAreyane (sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAne) saMbhaLAya tevA prakAranuM che. kAraNake atimoTA ane atizaya zreSTha AjJAthI zraddhA. karavA yogya sUtro ane atharyo che. tene yathArtha vidhithI yogya ziSyane ApavuM joIe. [468-469] je koI Ane pragaTapaNe prarUpe, sArI rIte yoga karyA vagaranAne Ape. abrahmacArIne vaMcAve, uddezAdika vidhi karyA vagaranAne bhaNAve te unmAdagAMDapaNa pAme, athavA lAMbA kALAnA rogo-AtaMkanA duHkho bhogave, saMyamathI bhraSTa thAya, maraNa samaye ArAdhanA na pAme. 470-473] ahIM prathama adhyayanamAM pUrva vidhi jaNAvelo che. bIjA adhyayanamAM AvA prakArano vidhi kahevo ane bAkInA adhyayanonI avadhi samajavI, bIjA adhyayanamAM pAMca AyaMbila temAM nava uddezA thAya che. trIjAmAM ATha AyaMbila ane sAta uso, je pramANe trIjAmAM kahyuM teja pramANe cothA adhyayanamAM paNa samajavuM, pAMcamAadhyayanamAM cha AyaMbila, chaThThAmAM be sAtamA viSe traNa, AThamAmAM dazaAyaMbila ema satata-lAgalagATa AyaMbilatapa saMlagna AuttavANA sahita AhAra pANI grahaNa karIne A mahAnizItha nAmanA zreSTha zrata chaMghane vahanadhAraNa karavuM joIe. 4i74] gaMbhIratAvALA mahA buddhizAlI tapanA guNa yukta sArI rIte parIkSAmAM uttIrNa thaela hoya, kAla grahaNa vidhi karela hoya tevAe vAcanAcArya pAse vAcanA grahaNa karavI joIe. 475-7] haMmezA kSetranI zuddhi sAvadhAnIthI jyAre kare tyAre A vaMcAvavuM. bhaNAvavuM, nahiMtara koI kSetra devatAthI herAna gati pAme. aMga ane upAMgo vagere sUtrane A sArabhUta zreSTha tatva che. mahAnidhi e avidhithI grahaNa karavAmAM jema ThagAya tema A zrutaskaMdhane avidhithI grahaNa karavAmAM ThagavAno prasaMga utpanna thAya. 477-478) athavA to zreyakArI kalyANakArI kAryo ghaNA vipnavALA hoya che. zreyamAM paNa zreya hoya to A zrutaskaMdha che, mATe te nirvibe grahaNa karavuM joIe. jeo dhanya hoyapuNyavaMta hoya teo ja A ne vAMcI zake. [47] he bhagavaMta! te kuzIla vagerenuM lakSaNa kevA prakAranuM hoya ? ke jene barAbara jANIne teno sarvathA tyAga karI zakAya. 4i79-481 he gautama ! sAmAnyathI temanuM lakSaNa A pramANe samajavuM ane 17 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 mahAnisIha-3-481 samajIne jANIne teono saMsarga sarvathA tyAga karavo kuzIlanA baso prakAra jANavA. osanA be prakAranA kahelA che. jJAna AdinA pAsatyA. bAvIza prakAre ane zabala cAritravALA traNa prakAranA jANavA. he gautama ! temAM je baso prakAravALA kuzIla che, te tane prathama kahuM chuM ke jenA saMsargathI muni kSaNa vAramAM bhraSTa thAya che. 4i8-484] temAM saMkSepathI kuzIla be prakAravALo che. 1 paraMparA kuzIla 2 aparaMparAkuzIla temAM je paraMparA kuzIla che te be prakArano jANavo. 1 sAta-ATha guruparaMparA kuzIla ane 2. eka-be-traNa guru paraMparA kuzIla. je vaLI aparaMparA kuzIla te paNa be prakArano jANavo. AgamathI guruparaMparAthI krama ke paripATImAM je koI kuzIla hatA. teoja kuzIla gaNAya che. [485-48 no AgamathI kuzIla aneka prakAranA jANavA te A pramANe jJAna kuzIla, darzanakuzIla, cAritrakuzIla, tapakuzIla, vIyaracAramAM kuzIla. temAM je jJAna kuzIla te traNa prakAranA jANavA. prasastA prazasta jJAnakuzIla, aprazasta jJAna kuzIla ane suprazasta jJAna kuzIla. 487 temAM je prazastAprazasta jJAnakuzIla te be prakAranA jANavA-AgamathI ane no AgamathI. temAM AgamathI vimuMga jJAnIe prarUpela prazastAprazasta padArtha samUhavALA adhyayano bhaNAvavA te adhyayana kuzIla no AgamathI aneka prakAranA prazastAprazasta parapAkhaMDanA zAstronAM artha samUhane bhaNavA. bhaNAvavA, vAcanA. anuprekSA karavA rUpa kuzIla. 4i88] temAM je aprazasta jJAnakuzIla te ra9 prakAre jANavA. te A rIte (1) sAvadhavAda viSayaka maMtra taMtranA prayoga karavA rUpa kuzIla (2) vidyA maMtra taMtra bhaNavA-bhaNAvavA te vastuvidyA kuzIla. (3) grahaNa kSatra-cAra jyotiSa zAstra jovA, kihavA, bhaNAvavAnirUpa lakSaNakuzIla (4) nimitta kahevA. zarIranA lakSaNe joI ApavA, tenA zAstro bhaNAvavArUpa lakSaNakuzIla (pa) zakuna zAstro lakSaNa zAstro kahevA bhaNAvavA rUpa lakSaNakuzIla (6) hati zikSA jaNAvanAra zAstro bhaNavAbhaNAvavA rUpa lakSaNakuzIla. (7) dhanurvedanI zikSA levI tenA zAstro bhaNAvavA rUpa lakSaNakuzIla. (8) gaMdharvavedanI prayoga karanAra zikhavanAra te rUpa kuzIla. (9) puruSa strInA lakSaNa kahenAra tenA zAstro bhaNAvanAra te rUpakuzIla, (10) kAmazAstranA prayoga kahenAra bhaNAvanAra rUpa kuzIla. (11) kautuka IndrajAlanA zAstrano prayoga karanAra bhaNAvanAra kuzIla, (12) lekhanakaLA citrakaLA zIkhavavArUpa kuzIla. (13) lepakarma vidyA bhaNAvavA rUpa kuzIla. (14) vamana virecananA prayogo karavA karAvavA zIkhavavA ghaNI jAtanI velaDIo tenA mULIyA kaDhAvavA te mATe kahevuM preraNA ApavI, vanaspati-velAo toDAvavA. kapAvavA rUpa ghaNA doSavALI vaidaka vidyAnA zAstro pramANe prayoga karavA, te vidyA bhaNavI bhaNAvavI te rUpakuzIla. (15) e pramANe aMjana prayoga. (16) yogacUrNa (17) suvarNa dhAtuvAda, (18) rAjadaMDanIti (19) zAstra astra agni vijaLIparvata. (20) sphaTika ratna. (21) ratnonI parIkSA. (22) rasa vedha viSayaka zAstro (23) amAtya zikSA. (24) gupta taMtra maMtra. (25) kAla dezasaMdhi karAvavI. (26) laDAI karAvavAno upadeza. (27) zastra. (28) mArga. (ra9) vahANa Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-3 259 vyavahAra. A vagere nirupaNa karanAra zAstronA artho kathana karavA karAvavA te . prazasta jJAna kuzIla. A pramANe pApa-RtonI vAcanA - vicAraNA parAvartana tenuM zodha saMzodhana, tenuM zravaNa karavuM te aprazasta jJAnakuzIla kahevAya. [48] temAM jeo suprazastajJAnakuzIla che te paNa be prakAranA jANavA AgamathI ane no AgamathI. temAM AgamathI suprazasta jJAna evA pAMca prakAranA jJAnanI ke suprazastajJAnadhAraNa karanAranI AzAtanA karanAra te suprazastajJAna kuzIla. [49] no AgamathI suprazasta jJAna kuzIla ATha prakAranA jANavA. te A prakAreakAle suprazasta jJAna bhaNe, bhaNAve, avinayathI suprazastajJAna grahaNa kare.-karAve abahumAnathI suprazasta jJAna paThana kare, upadhAna karyA vagara suprazastra jJAna bhaNavuMbhaNAvavuM, jenI pAse suprazasta sUtra artha ane tadubhaya bhaNyA hoya tene chUpAve, te svara vyaMjana rahita, ochoakSara adhikakSaravALA sUtro bhaNAvavA-bhaNavA, sUtra, artha, tadurbhaya viparItapaNe bhaNavA-bhaNAvavA. saMdehavALA sUtrAdika bhaNavA-bhaNAvavA . [41] temAM A AThe prakAranA padone je koI upadhAna vahana karyA vagara suprazasta jJAna bhaNe ke bhaNAve, bhaNatA agara bhaNAvatAne sArA mAnI anumodanA kare te mahApApa kama suprazasta jJAnanI mahA AzAtanA karatAro thAya che. 492] he bhagavaMta! ne ema che to zuM paMca maMgalanA upadhAna karavA joIe? he gautama! prathama jJAna ane tyArapachI dayA eTale saMyama arthAt jJAnathI cAritradayA pAlana thAya che. dayAthI sarva jagatanA tamAma jIvo prANo-bhUto-sattvone potAnA samAna dekhanAro thAya che. jagatanA sarva jIvo prANIo, bhUto sattvone potAnA samAna sukha-duHkha thAya che, tema dekhanAro hovAthI te bIjA jIvonA saMghaTTa karavA paritApanAkilAmaNA-upadrava vagere duHkha utpAdana karavA, bhaya pamADavA, trAsa ApavA ItyAdikathI dUra rahenAra thAya che. ema karavAthI karmano Azrava thato nathI. karmano Azrava baMdha thavAnA kAraNe karma AvavAnA kAraNabhUta Azrava dvArA baMdha thAya che. AzravanA dvArA baMdha thayA hovAthI IndriyonuM damana ane AtmAmAM upazama thAya che. tethI zatru ane mitra pratye samAnabhAva sahitapaNuM thAya che. zatru mitra pratye samAnabhAva sahita paNAthI rAgadveSa rahita paNuM, tenAthI kSamA, namratA, saraLatA, nilabhatA thavAthI kaSAya rahitapaNuM prApta thAya che. kaSAya rahitapaNuM thavAthI samyakatva utpanna thAya che. samyakatva thavAthI jIvAdika padArthonuM jJAna thAya che. te thavAthI sarva mamatA rahitapaNuM thAya che. sarva padAthomAM mamatA rahitapaNuM thavAthI ajJAna moha ane mithyAtvano kSaya thAya che. eTale viveka Ave che. viveka thavAthI heya ane upAya padArthonI yathArtha vicAraNA temaja ekAnta mokSa meLavavA mATe draDha nizcaya thAya che. tethI aMhitano parityAga ane hitanuM AcaraNa thAya tevA kAryamAM atizaya. udyama karanAro thAya. tyAra pachI uttarottara paramArtha svarUpa pavitra uttama-kSamA Adi daza prakAravALA, ahiMsA lakSaNavALA dharmanuM anuSThAna karavA ane karAvavAmAM ekAgra ane Asakta citravALo thAya che. tyAra pachI eTale ke kSamAdi daza prakAravALA tathA ahiMsA lakSaNayukta dhamanuM-anuSThAnonuM sevana karavAnuM ane karAvavAnuM temAM ekAgratA ane Asakta banelA cittavALA AtmAne sarvottama kSamA, sarvottama mRdutA, Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 mahAnisIha-3-492 sarvottama saraLatA, sarvottama bAhya dhana suvarNa Adi parigraha ane kAma krodhAdika adhyetara parigraha svarUpa sarva saMgano parityAga thAya che. temaja sarvottama bAhyaabhyattara evA bAra prakAranA atyaMta ghora vIra ugra kaSTavALA tapa ane caraNanA anuSThAnomAM AtmaramaNatA ane paramAnaMda pragaTa thAya che. AgaLa sarvottama sattara prakAranA samagra saMyama anuSThAna paripAlana karavA mATe baddhalakSapaNuM prApta thAya che. sarvottama satyavANI bolavI, cha kAya jIvonuM hita, potAnuM balA virya. puruSArtha, parAkrama chupAvyA vagara mokSa mArganI sAdhanA karavAmAM kaTibaddha thaela sarvottama svAdhyAya dhyAnarUpI jaLavaDe karIne pApakarma rUpI malanA lepane prakSAlanAra-dhonAro thAya che. vaLI sarvottama akiMcanatA. sarvottama paramapavitratA sahita, sarva bhAvothI yukta suvizuddha sarva doSa rahita, nava guti sahita, 18 parihAra sthAnako thI viramela arthAtu 18 prakAranA abrahmano tyAga karanAra, thAya che. - tyAra pachI A sarvottama kSamA, namratA, saraLatA, nilabhatA, tapa, saMyama, satya zauca, Arkicanya, atidurdhara brahmavata dhAraNa karavuM ItyAdika zubha anuSThAnothI sarva samAraMbhano tyAga karanAra thAya che. pachI pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspatirUpa sthAvara jIvo be, traNa, cAra, pAMca, IndriyavALA jIvonuM tathA ajIva kAyanA saMraMbha, samAraMbha AraMbhane mana-vacana-kAyAnA trikathI trividha trividhe zrotrAdi IndriyonA viSayonA saMvara pUrvaka AhArAdi cAra saMjJAono tyAga karIne pApone vosirAve che. pachI nirmala aDhArahajArazIlAMga dhAraNa karanAra hovAthI ammalita, akhaMDita. amalina, avirAdhita, suMdara ugraha ugratara vicitra-Azcarya utpanna karanAra abhigrahono nivAha karanAra thAya che. pachI devatA. manuSyo tiryaMcoe karelA ghora pariSahaupasargone samatA rAkhIne sahana karanAra thAya che. tyAra pachI ahorAtra Adi pratimAo viSe mahAprayatna karanAra thAya che. pachI zarIranI-TApaTIparahita mamatAM vagarano thAya che. zarIra nipratikamapaNAvALo thavAthI zukla dhyAnamAM aDolapaNuM pAme che. pachI anAdi bhavaparaMparAthI ekaThA karelA samagra AThaprakAranA karmarAzino kSaya karanAra bane che. cAre gatirUpa bhavanA kedakhAnAmAMthI bahAra nikaLIne sarva duHkhathI vimukta banI. mokSamAM gamana karanArI thAya che. mokSanI aMdara kAyama mATe janma vRddhAvasthA maraNa. aniSTanAM meLApa, ISTano viyoga, saMtApa, udvega, apayaza, khoTA ALa caDavA, moTAvyAdhionI vedanA, roga zoka, dAridra, duHkha, bhaya, vaimanasya AdinA duHkho hotAM nathI pachI tyAM ekAntika Atmattika nirupadvatAvALuM, maLeluM pharI cAlyuM na jAya tevuM, akSaya, dhruva, zAzvata, niraMtara rahevAvALu sarvottama sukha mokSamAM hoya che. A sarva sukhanuM mULa kAraNa hoyato jJAna che. jJAnathI ja A pravRtti zaru thAya che mATe he gautama! ekAtika Atyantika, parama zAzvata, dhruva, niraMtara, sarvottama sukhanI IcchAvALAe sauthI prathamamAM prathama to Adara sahita sAmAyika sutrathI mAMDIne cheka lokabindusAra sudhInuM bArasaMga svarUpa zrutajJAna kAlagrahaNa vidhisahita AyaMbila Adi tapa ane zAstromAM kahelI vidhivALA upadhAna vahana karavA pUrvaka, hiMsAdika pAMcane trividha trividhe tyAga karIne tenA pApanuM pratikramaNa karIne sUtronA svara vyaMjana Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaya-3 261 mAtrA, biMdu pada, akSara, ochA adhika na bolAya tema padaccheda doSa, gAthAbaddha kramasara, pUvanupUrvI, AnupUrvI, anAnupUrti sahita suvizuddha corI karyA vagaranuM athatu gurunA mukhethI vidhipUrvaka vinaya sahita grahaNa kareluM hoya tevuM jJAna ekAMte suMdara samajavuM. he gautama ! Adi ane aMtavagaranA kinArA rahita ati vizALa evA svayaMbhUramaNa samudranI jema jemAM duHkhe karI avagAhana karI zakAya che. samagra sukhanA paramakAraNabhuta hoyato A zrutajJAna che. AvA jJAna samudrane pAra pAmavA mATe ISTa devatAne namaskAra karavo joIe. ISTa devatAne namaskAra karyA vagara koI teno pAra pAmI zakatA nathI he gautama! ISTa deva jo koI hoyato navakAra. eTale ke paMcamaMgala ja che. tenA sivAya bIjA koI ISTadeva maMgalasvarUpa nathI. tethI karIne nakkI prathama paMca maMgalanuM ja vinaya upadhAna karavuM jarUrI che. 4i93 he bhagavaMta! kaI vidhithI paMcamaMgalanuM vinaya upadhAna karavuM? he gautama! AgaLa ame jaNAvIzuM te vidhithI paMca maMgalanuM vinaya-upadhAna karavuM joIe . atiprazasta temaja zobhana tithi. karaNa, muhUrta. nakSatra, yoga, lagna, candrabala hoya tyAre ATha prakAranA maMda sthAnathI mukta thaelo hoya, zaMkA rahita zraddhAsaMvega jenA atizaya vRddhi pAmelA che, atitIvra, mahAna ullAsa pAmatA, zubha adhyavasAya sahita pUrNabhakti ane bahumAna pUrvaka koI paNa prakAranA Aloka ke paralokanA phaLanI IcchArahita banIne lAgalagATa pAMca upavAsanA paccakhANa karIne jinamaMdiramAM janturahita jagyAmAM rahIne jenuM mastaka bhaktipUrNa banela che. harSathI jenA zarIramAM romAMca khaDA thaelA che, nayanarUpI zatapatrakamala praphullita thAya che. jenI draSTi prazAnta, saumya, sthira thaelI che. jenA ddhayA sarovaramAM navIna saMveganI choLo uchaLI rahI che. atitIvra mahAna, ullAsa pAmatA aneka, ghana-tIvra, AMtarA vagaranA, aciMtya, parama zubha, pariNAma vizeSathI ullasita thaelA, jIvanA vIrya yoge dareka samaye vRddhi, pAmatA, harSapUrNa zuddha atinirmala sthiranizcala aMtaHkaraNavALA, bhUmipara sthApana karelA hoya tevI rIte zrIkRSabhAdi zreSTha dharma tIrthaMkaranI pratimA virSe sthApana karela nayana ane manavALo, tenA viSe ekAgra banelA pariNAmavALo ArAdhaka AtmA zAstra jANakAra draDhacAritravALA guNasaMpattithI yukta gurulaghumAtrAsahita zabdoccAra bolIne anuSThAna karAvavAnA advitIya lakSavALA gurunA vacanane bAdhA na thAya tevI rIte jenA vacano nikaLatA hoya. vinayAdi bahumAna harSa anukaMpAthI prApta thaela, aneka zoka saMtApa udvega mahAvyAdhinI vedanA, ghora duHkha-dAridraya-kaleza roga janma-jarA-maraNa-gabhavAsa AdirUpa duSTa vyApada (ekaprANI vizeSa) ane macchathI bharapura bhava samudramAM nAva samAna evA A samagra AgamanI-zAstranI madhyamAM vartatA, mithyAtvadoSathI haNAelA, viziSTa buddhithI pote kalpalA kuzAstro ane tenA vacano jemAM samagra hetu drAMta-yuktithI ghaTI zakatAM nathI.. eTaluM ja nahi parantu hetu draSTAMta ane yuktithI kumatavALAonI kalapIta vAtono vinAza karavA samartha che. evA paMca maMgala mahAzrutaskaMdhavALA pAMca yadhyayatna ane eka yuliMkAvALA, zreSTha, pravacana devatAthI adhiSThita, traNa pado yukta, eka AlApaka ane sAta akSaranA pramANavALA anaMtagama-paryAya-arthane jaNAvanAra sarva mahAmaMtro ane Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 mahAnisIha- 3-493 zreSTha vidyAonA parama bIjabhUta evA "namo arihaMtANaM' evA prakAranuM prathama adhyayana vAcanA pUrvaka bhaNavuM joIe. te divase athatui pAMca upavAsa karyA pachI prathama adhyayanI vAcanA lIdhA pachI te divase AyaMbila tapathI pAraNuM karavuM joIe. . te ja pramANe bIjA divase athatu sAtamA divase aneka atizaya guNasaMpadhayukta AgaLa kahelA arthane sAdhI ApanAra AgaLa kahelA krama pramANe be pada yukta eka AlApaka, pAMca akSaranA pramANavALA evA "namo siddhANaM' evA bIjA adhyayanane bhaNavuM joIe. te divase paNa AyaMbilathI paccakhANa pALavuM. e ja pramANe pUrve kahelA krama pramANe pahelA kahelA ane sAdhI ApanAra traNa padothI yukta eka AlApaka, sAta akSaranA pramANavALuM "namo AyariyANaM' evA trIjA adhyayananuM paThana karavuM temaja AyaMbila karavuM. - tathA AgaLa kahelA arthane sAdhI ApanAra traNa pada yukta eka AlApaka ane sAta akSaranA pramANavALuM "namo uvajhAyANaM' evA cothA adhyayananuM paThana karavuM. te divase paNa AyaMbila karavuM. eja pramANe cAra pada yukta eka AlApaka ane nava akSara pramANavALuM "namo loe savvasAhUNa' evA pAMcamA adhyayananI vAcanA laI bhaNavuM ane te pAMcamAM. divase arthAtu kula dazamA divase AyaMbila karavuM. teja pramANe tenA arthane anusaranAra agIyAra pado yukta traNa AlApaka ane tetrIsaekSapramANavALI evIcUlikArUpa "eso paMca namakkAro savvapAvapraNAsaNo | maMgalANaM ca savvarsi, paDhamaM havaI maMgala" traNa divasa eka eka padanI vAcanA grahaNa karI, chaThThA, sAtamA, AThamA divase teja kramathI ane vibhAgathI AyaMbila tapa karIne paThana karavuM. e pramANe A pAMca maMgala mahAgruta skaMdha svara varNa, pada sahita, pada akSara biMdu mAtrAthI vizuddha moTA guNovALA, gurue upadezela, vAcanA Apela evA, tene samagrapaNe evI rIte bhaNIne taiyAra karavo ke jethI karIne pUvAnupUrvI pazcAnupUrvI anAnupUrvI e jIbhanA agrabhAga upara barAbara yAda rahI jAya. tyAra pachI AgaLa jaNAvela tithi, karaNa, muhUrta, nakSatra, yoga, lagna. candrabalanA zubha samaye jatu rahita evA cetyAlaya-jinAlayanAM sthAnamAM kamasara AvelA, aThThama tapa sahita samudeza anujJAvidhi karAvIne he gautama ! moTA prabaMdha ADaMbara sahita ati spaSTa vAcanA sAMbhaLIne tene barAbara avadhAraNa karI rAkhavuM. A vidhithI paMcamaMgalanA vinaya upadhAna karavA joIe. 4i94] he bhagavaMta zuM A ciMtAmaNI kalpavRkSa sarakhA paMca maMgala mahA zrutaskaMdhanA sUtra ane artha prarUpelA che? he gautama ! A aciMtyaciMtAmaNi kalpavRkSa samAna manovAMchita pUrNa karanAra paMcamaMgalamahAmRta skaMghanA sutra ane artha prarUpela che. te A pramANeH je kAraNa mATe jema talamAM tela, kamalamAM makaraMda sarvalokamAM paMcAstikAya vyApIne rahelA che. tema A paMca maMgala mahAzrutaskaMdha viSe samagra AgamanI aMdara yathArtha kriyA vyApIne rahelI che. sarvabhUtonA guNo svabhAvonuM kathana kareluM che. te parama stuti konI karavI? A gatamAM jeo bhUtakALamAM hoya tenI. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2 263 A sarva jagatamAM je koI bhUtakALamAM ke bhaviSyakALamAM uttama thayA hoya te sarve stuti karavA yogya che tevA sarvottama ane guNavALA hoyano mAtra arihaMtAdika pAMcaja che. te sivAya bIjA koI sarvottama nathI, teo pAMca prakAranA cheH arihaMto, siddho, AcAryo, upAdhyAyo, ane sAdhuo. A pAMce parameSThionA gabhathivyathArtha guNasaddabhAva hoyato A pramANe jaNAvelo che. ja manuSyo devo ane asurovALA A sarva jagatane ATha mahAprAtihAya AdinI pUjAtizayathI oLakhAtA, asAdhAraNa acijya prabhAvavALA, kevaLajJAna pAmelA, zreSTha uttamatAno varelA hovAthI "arahaMta' samagra karmakSaya pAmelA hovAthI jemano bhavAMkura samagrapaNe baLI gaela che, jethI have pharI teo A saMsAramAM utpanna thatA nathI. tethI temane arahaMta' paNa kahevAya. athavAto atidukhe karI jenA upara jIta meLavI zakAya tevA samagra AThe karma zatruone nirmathana karI haNI nAkhyA che. nirmalanacUrecUrA karI nAkhyA che, ogALI nAkhyA che. aMta karyo che, parIbhAva karyo che, arthAt karmarUpI zatruone jemaNe kAyama mATe haNI nAkhyA che. tevA "arihaMta'. A pramANe A arihaMtanI aneka prakAre vyAkhyA karAya che. prajJApanA karAya che, .. prarUpaNA karAya che. kahevAya che. bhaNAvAya che, banAvAya che, upadeza karAya che. tathA siddha bhagavaMto paramAnaMda mahotsavamAM mahAlatA. mahAkalyANane pAmelA, nirupama sukhane bhogavatA niSkapa zukaladhyAna AdinA aciMtya sAmarthyathI potAnA jIvavIryathI yoganirodha karavArUpa mahAprayatnathI jeo siddha thaelA che. athavA to ATha prakAranA karmano kSaya thavAthI jeoe siddhapaNAnI sAdhanA siddha karavI che, evA prakAranA siddha bhagavaMto, athavA zukla plAnarUpa agnithI bAMdhelA karmo bhasmIbhUta karIe jeo siddha thAya che, tevA siddha bhagavaMto, siddha karyA che, pUrNa thayA che rahita thayAM che samagra prayojana samUha jeone evA siddha bhagavaMto. A siddha bhagavaMto stripuruSa-napuMsakaliMga, anyaliMge gRhasthaliMge, pratyekabuddha, svayaMbuddha yAvat karmakSaya karIne siddha pAmyA-ema aneka prakAre siddhonI prarUpaNA karAya che (tathA) aDhAra hajAra zIlAMgoe Azraya karelA dehavALA chatrIsa prakAranA jJAnAdika AcAra kaMTALA sivAya nirantara jeo Acare che, tethI AcArya-sarva satyo temaja ziSya samudAyanuM hita AcaranAra hovAthI AcArya, prANanA parityAga samayamAM paNa jeo pRthvIkAya Adi jIvono samAraMbha AcaratA nathI. ke AraMbhanI anumodanA jeo karatA nathI, te AcArya moTo aparAdha karelo hovA chatAM paNa jeo koInA upara manathI paNa pApa AcaratA nathI teo AcArya kahevAya che. A pramANe nAmasthApanA. vagere aneka bhedavaDe prarUpaNA karAya che. (tathA) sArI rIte AzravadvAro baMdha karelA che jemaNe, mana-vacana-kAyAnA suMdara yogamAM upayogavALA, vidhipUrvaka svaravyaMjana-mAtrA- bindu-pada-akSarathI vizuddha bAra aMgo, zrutajJAna bhaNanArA ane bhaNAvanArA tathA bIjA ane potAnA mokSa upAya jeo vicAre che - tenuM dhyAna dhare che te upAdhyAya. sthira paricita karelA anaMtagama paryAya vastu sahita dvAdazAMgI ane zrutajJAna jeo ekAgra manathI ciMtave che. smaraNa kare che. dhyAna kare che, te upAdhyAya A pramANe aneka bhedathI tenI vyAkhyA karAya che, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 mahAnisIha-3-494 - anyanta kaSTavALA ugra ugratara ghora tapa ane cAritravALA, aneka vrata niyama upavAsa vividha abhigrahavizeSa, saMyamapAlana, samatA sahita pariSaha upasarga sahana karanArA, sarva duHkhathI rahita mokSanI sAdhanA karanArA te sAdhu bhagavanto kahevAya che. Aja vAta cUlikAmAM vicArIzuM. eso paMca namokkAro- A pAMcane karelo namaskAra zuM karaze? jJAnAvaraNIyaAdi sarva pApakarma vizeSane dareka dizAmAM nAza kare te sarve pApa nAza karanAra, A pada cUlikAnI aMdara prathama uddezo kahevAya eso paMca namokkAro savvapAvapaNAsaNo' A udezo kevA prakArano che! maMgalANaM ca savvarsi. paDhamaM havai maMgale temAM maMgala zabdamAM rahelA maMgala zabdano nivaNasukha artha thAya che. tevA mokSa sukhane sAdhI ApavA samartha evA samyagdarzanAdi svarUpavALo, ahiMsA lakSaNavALo dharma je mane lAvI Ape te maMgala. ane mane bhavathI-saMsArathI gALe - tAre te maMgala. athavA baddha, sRSTa, nikAcita evA AThe prakAranA mArA karma samUhane je gALenavilaya-nAza pamADe te maMgala. A maMgalo ane bIjA sarva maMgalomAM zI vizeSatA che ? prathama AdimAM arihaMtanI stuti eja maMgala che. A saMkSepathI artha kahyo. have vistArathI nice pramANe artha jANavo. te kAle te samaye he gautama! jeno zabdArtha AgaLa kahevAyo che. evA je koI dharma tIrthakara arihaMto thAya che, teo parama pujyonA paNa vizeSa prakAre pUjya hoya che. kAraNake te sarve ahIM AgaLa jaNAvIzuM tevA lakSaNothIyukta hoya che. acitya, aprameya. nirupama jemanI tulanAmAM bIjA koI na AvI zake, zreSTha ane zreSThatara evA guNa samUhathI adhiSThita hovAnA kAraNe traNe lokanAM ati mahAna. mananA Anandane utpanna karanArA che. lAMbA grISmakALanA tApathI saMtapta pAmelA, mayura gaNone jema prathama varSanI dhArAono samuha zAnti pamADe tevI rIte aneka janmAntaromAM upArjana karIne ekaThA karelA mahA-puNya svarUpa tIrthaMkara nAmakarmanA udayathI arihaMta bhagavanto uttama hitopadeza ApavA Adi dvArA sajjaDa rAga, dveSa, moha, mithyAtva, avirati, pramAda, duSTa-saMkilaSTa evA pariNAma AdithI bAMdhelA azubha ghora pApakarmothI thatA bhavya jIvonA saMtApane nirmala-nAza karanArA hoya che, | sarvane jANanAra hovAthI sarvajJa che. aneka janmothI upArjana karelA mahApuNyanA samUhathI jagatamAM koInI tulanAmAM na Ave tevA akhUTa bala, vIrya aizvarya, satva. parAkrama yukta dehavALA teo hoya che. temanA manohara dedIpyamAna paganA aMguThAnA. agrabhAganuM rUpa eTaluM rUpatizayavALu hoya che ke jenI AgaLa sUrya jema daze dizAmAM prakAzathI (skurAyamAna) pragaTa pratApI kiraNonA samUhathI sarva graho, nakSatro ane caMdranI zreNIne tejahIna banAve che, tema tIrthaMkara bhagavantanA zarIranA tejathI sarva vidyAdhara, devAMganAo, devendro, asurendro, sahita devonA saubhAgya, kAnti, dipti. lAvaNya ane rUpanI samagra zobhA jhaMkhInisteja thaI jAya che. svabhAvika evA cAra, karmakSaya thavAthI thaelA agIyAra, tathA devoe karelA ogaNIza ema cotrIsa atizayo evA zreSTha nirupama ane asAdhAraNa hoya che. jenAM darzana karavAthI bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka, vaimAnika, ahamindra Indra, Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-3 265 apsara, kinnara, nara vidyAdhara, suro ane asuro sahita jagatanA jIvone evI navAI lAge che. Azcarya utpanna thAya che ke are ApaNe atyAra sudhImAM koI divasa nahIM joyeluM evuM Aje joyuM. eka sAthe ekaThA thaelA. atula mahAnuM acinya guNo parama Azcayano samUha e% vyaktimAM Aje ApaNe joyo. evA zubha pariNAmathI te samaye atyanta gADha satata utpanna thaelA pramodavALA thayA. harSa ane anurAgathI. skurAyamAna thatA navIna navIna pariNAmothI paspara harSanA vacano bolavA lAgyA. ane vihAra karIne bhagavaMta AgaLa thayA tyAre potAnA AtmAnI niMdA karavA lAgyA. paraspara kahevA lAgyA ke kharekhara ApaNe dhikArapAtra chIe, aghanya chIe, puNyahIna chIe, bhagavaMta vihAra karIne cAlyA gayA pachI saMkSobha pAmelA skrayavALA mUccha pAmyA. muzkelIthI bhAnamAM AvyA, temanA gAtro kheMcAvAthI atyanta zithila thaI gayA. zarIra saMkoca karavo. hAtha-paga laMbAvavA prasannatA batAvavI, AMkhomAM palakArA thavA. zarIranI kriyAo-vyApAro baMdha paDI gayA. na samajAya tevA smalanAvALA maMda maMda zabdo bolavA lAgyA. maMda maMda lAMbA huMkAra sAthe lAMbA uSNa nisAsA mUkavA lAgyA. atibuddhizALI puruSoja teonA manano-cetanyano yathArtha nirNaya karI zakyA. jagatanA prANIo vicAravA lAgyA ke kevA prakAranA tapanA sevana karavAthI AvI zreSTha ddhi meLavI zakAtI haze ? temanI RddhisamRddhinA vicArathI ane darzanathI Azcarya pAmatA potAnA vakSasthaLa upara hastatala sthApana karatA manane camatkAra pamADanAra moTuM Azcarya utpanna karatA hatA. tethI he gautama ! AvA AvA ananta guNa samUhathI yukta zarIravALA sArI rIte Adara pUrvaka prahaNa karAtA nAmavALA dharmatIrthane pravatavanArA arihaMta bhagavantonA guNa-gaNasamUharUpI ratnanAnidhAnanuM varNana Indra mahArAjA, anya koI cAra jJAnavALA ke, mahAatizayavALA chadmastha jIva, paNa rAta divasa dareka kSaNa hajAro jIbhothI karoDo varSa sudhI kare to paNa jevI rIte svaMyabhUramaNa samudrano pAra pAmI zakato nathI. tema arihaMtanA guNane varNavI zakatA nathI.. kAraNa ke he gautama ! dharma tirtha pravartanAra arihaMta bhagavaMto aparimita guNaratnovALA hoya che. tethI ahiM temanA mATe vadhAre keTaluM kahevuM? jyAM traNa lokanA nAtha jagatanA guru, traNa bhUvananA eka baMdhu, traNa lokanA tevA tevA uttama guNonA AdhArabhUta zreSTha dharma tIrthakaronA caraNanA eka aMguThAnA agrabhAgano eka mAtra bhAga anekaguNonA samUhathI zobhI rahelo che. temAM anaMtamAM bhAganuM rUpa IndrAdhiko varNavavA samartha nathI. te vAta vizeSa samajAvatA kahe che - devo ane Indro athavA tevA koI bhaktimAM taraboLa banelA sarva puruSo aneka janmAntaromAM upArjana karelA aniSTa duSTa karmarAzijanita durgati udvega vagere dukha dAridraya, kaleza, janma, jarA maraNa, roga, zoka, saMtApa, khinnatA vyAdhi, vedanA AdinA kSayanA mATe temanA aMguThAnA guNonuM varNana karavA mAMDeto sUryanA kiraNonI samUhanI jema bhagavAnanA je aneka guNono samUha ekI sAthe temanA jivAnA agrabhAge QrAyamAna thAya che, tene Indra sahita devagaNo eka sAmaTA bolavA lAgI jAyato paNa je varNavavA zaktimAna nathI, to pachI carma cakSuvALA akevalIo zuM kahI zake? Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 mahAnisIha-3-94 tethI he gautama! A viSayamAM ahiM A paramArtha samajyo ke tirthaMkara bhagavantonA guNa samUdrano ekalA kevalajJAnI tirthaMkaroja kahI zakavA zaktimAna che. bIjA koI kahevA samartha thaI zaktA nathI. kAraNake teonI vANI sAtizaya hoya che. tethI teo kahI zakavA samartha che. athavA he gautama A viSayamAM bahu kahevAthI zuM? sArabhUta artha jaNAvuM chuM te A pramANe : 4i95-49] samagra AThe prakAranA karmarUpa malanA kalaMkathI rahita, devo ane IndrothI pUjita thaelA caraNavALA jInezvarabhagavaMtanuM mAtra nAma smaraNa karanAra manavacana-kAyArUpa traNe kAraNamAM ekAgratAvALo kSaNe kSaNamAM zIla ane saMyamamAM udyama vrataniyamamAM virAdhanA na karanAra, AtmA nakkI tarata TuMkA kALamAM siddhi pAme che. 497-499] je koI jIva saMsAranA duHkhathI uga pAme ane mokSa sukha meLavavAnI abhilASAvALo thAya tyAre te "jema kamalavanamAM bhramaNa magna banI jAya tevI rIte" bhagavaMtanI stavanA, stuti mAMgalika jaya jayArava zabda karavAmAM tallIna thAya ane jhaNajhaNatA guMjArava kare bhakti pUrNa dRyathI jinezvaronA caraNa yugala AgaLa bhUmi upara potAnuM mastaka sthApana karIne aMjali joDIne zaMkAdi duSaNa sahita samyakatvavALo cAritrano arthI akhaMDita vrata niyama dhAraNa karanAra mAnavI jo tIrthaMkaranA ekaja guNane dayamAM dhAraNa kareto te siddhi jarUra pAme che. [50] he gautama ! jemanuM pavitra nAma grahaNa karavuM te AvA uttama phaLavALuM che evA tIrthakara bhagavaMtonA jagatamAM pragaTa mahAnu AzcaryabhUta, traNe bhuvanamAM vizALa pragaTa ane mahAna evA atizayono vistAra AvA prakArano che. pi01-203 kevaLajJAna manaHparyavajJAna ane caramazarIra jemaNe prApta karyuM nathI evA jIvo paNa arihaMtonA atizayone dekhIne ATha prakAranA karmono kSaya karanArA thAya che. bahu dukha ane garbhavAsathI mukta bane che, mahAyogI thAya che, vividha duHkha bharelA bhavasAgarathI udvigna bane che. ane kSaNavAramAM saMsArathI virakta manavALo banI jAya che. athavA he gautama! bIjuM kathana karavAnuM bAju para rAkhIne, paraMtu A prakAre dhamatirthaMkara evuM zreSTha akSaravALuM nAma che. te traNa bhuvananA baMdhu, arihaMta, bhagavaMta, jInezvara, dharma tIrthakarone ja chAje che. bIjAne A nAma ApavuM chAjatuM nathI. kemake teoe mohano upazama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane Astikya lakSaNayukta aneka janmomAM sparzela pragaTa karelA samyagdarzana ane ullAsa pAmela parAkramanA baLane chUpAvyA vagara ugra kaSTadAyaka ghora duSkara tapanuM niraMtara sevana karIne uMcA prakAranA mahApuNyakaMgha samUhane upArjita karelo che. uttama pravara, pavitra, samagra vizvanA baMdhu, nAtha tathA zreSTha svAmI thayA hoya che. anaMta kALathI vartatA bhavonI pApavALI bhAvanAnA yoge bAMdhelA pApakarmane chedIne advitiya tIrthaMkara nAmakarma jemaNe bAMdheluM che. ati manohara, dedipyamAna, daze dizAmAM prakAzanAra, nirUpama evA eka hajAra ane ATha lakSaNothI suzobhita hoya che. gatamAM je uttama zobhAnA nivAsa mATenuM jANe vAsagRha hoya tevI apUrva zobhAvALA, temanA darzana thatAM ja temanI zobhA dekhIne devo ane manuSyo aMtaH karaNamAM Azcarya anubhave che, tathA netra ane manamAM mahAnuM vismaya tathA pramodano Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-3 27 anubhava kare che. te tIrthaMkara bhagavanto samagra pApa kamarUpI melanA kalaMkathI mukta thaelA hoya che. uttama samacaturastra saMsthAna tathA zreSTha va8SabhanArAya saMghayaNathI yukta parama pavitra ane uttama zarIrane dhAraNa karanArA hoya che. AvA prakAranA tIrthakara bhagavanto mahAyazasvI, mahAsattvazALI mahAprabhAvI parameSThI hoya teoja dharma tIrthane pravatavanAtara thAya che. vaLI kahyuM che ke - pi04-508] samagra manuSyo, devo, Indro ane devAMganAonA rUpa, kAMti, lAvaNya e sarva ekatra karIne teno Dhagalo kadAca eka bAju karavAmAM Ave ane tenI bIjI bAju jinezvaranA caraNanA aMguThAnA agra bhAgano kroDamo ke lAkhamo bhAga tenI sAthe sarakhAvIe to te deva devIonAM rUpano piMDa suvarNanA meru parvata pAse rAkhanA. DhagalAnI jema zobhArahita dekhAya che. athavA A gatanA tamAma puruSonA badhA guNo ekaThA karavAmAM Ave to te tIrthaMkaranAM guNonA anaMtamAM bhAge paNa AvatA nathI. samagra traNe jagatuM ekaThAM thaIne eka bAju eka dizA bhAgamAM traNe bhuvana raheane bIjI bAjunI dizAmA tIrthaMkara bhagavaMta ekalAja hoya to paNa teo guNomAM adhika hoya che. te kAraNe teo parama pUjya che. vaMdanIya, pUjanIya. ahaMnta che. buddhi ane mativALA che, mATe teja tIrthakarone bhAvathI namaskAra karo. . - pa09-512I lokamAM paNa gAma, pura, nagara, viSaya, deza ke samagra bhAratano je jeTalA dezano svAmI hoya che, tenI AjJAne te pradezanA loko mAnya kare che. paraMtu grAmAdhipati sArIrIte atiprasanna thayo hoyato eka gAmamAMthI keTaluM Ape ? jenI pAse jeTaluM hoya temAMthI keTaluMka Ape. cakravartI thoDuM Ape to paNa tenAthI kula paraMparAthI cAlyuM AvatuM (samagra baMdhu varganuM) dAridra nAza pAme che. vaLI te maMtrI paNAnI, maMtrI cakravatapaNAnI, cakravartI surapatipaNAnI, abhilASA kare che. devendro jagatanA yathecchita sukhakulane ApanArA tIrthaMkara paNAnI abhilASA kare che. fpa13-514] ekAtta lakSa rAkhIne atianurAga pUrvaka Indro paNa je tIrthaMkara padanI IcchA rAkhe che, evA tIrthakara bhagavaMto sarvottama che. emAM saMdeha nathI. tethI samagra deva, dAnava, graha, nakSatra, sUrya ane caMdra vagerene paNa tIrthaMkaro pUjya che. ane kharekhara teo pApano nAza karanArA che. pi1pa-pa17 traNe lokathI pUjA pAmelA ane jhUtanA gurU evA dharmatIrthakaronI dravyapUjA ane bhAvapUjA ema be prakAranI pUjA kahelI che. cAritrAnuSThAna, ane kaSTavALA ugra ghora tapanuM Asevana karavuM te bhAvapUjA ane deza virati zrAvaka je pUjA satkAra temaja dAna-zIla Adi dharma sevane kare te dravya pUjA. tethI karIne he gautama! ahiM AnuM tAtparya A pramANe samavuM - pi17] bhAva-arcana e pramAdathI utkRSTa cAritra pAlanarUpa che. jyAre dravyaarcana e jinapUjA rUpa che. munio mATe bhAva arcana che ane zrAvako mATe banne arcana kahelAM che. temAM bhAva arcana prazaMsanIya che. [18] he gautama! ahiM keTalAMka zAstranA paramArthane nahi samajanArA avasagnazithilavihArI, nityavAsi, paralokanA nukazAnano vicAra nahi karanArA, potAnI mati pramANe vartana karanArA. svacchaMdhe, Rddhi, rasa, zAtA-gArava AdimAM Asakta banelA, rAga-dveSa, moha-ahaMkAra-mamatva AdimAM ati pratibaddha-rAgavALA thayelA, Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 mahAnisIha-4-18 samagra saMyamarUpa saddharmathI parADamukha, nirbhaya, nirlajja, pApanI vRNA vagaranA, karuNA vagaranA, nirdaya, pApaAcaraNa karavAmAM abhiniveza-kadAgraha buddhivALo, ekAntapaNe je atyanta caMDa, rudra ane kura abhigraho karanAra mithyAvRSTio, sarva sAvadya yoganA paccakakhANa karIne sarva saMga. AraMbha, parigrahathI rahita thaI, trividha trividhe (manavacana-kAyAthI kata-kArita- anumatithI) dravyathI sAmAyika grahaNa kare che paranta bhAvathI grahaNa karatA nathI, nAmanuM mastaka muMDAve che. nAmathI ja aNagAra-ghara choDela che. nAmanA ja mahAvrata dhArI che zramaNa thayA chatAM paNa avaLI mAnyatA karIne sarvathA unmArganuM sevana ane pravartana kare che. te A pramANeH ame arihaMta bhagavaMtanI gaMdha, mALA, dIpaka, saMmArjana, liMpana, vastra, bali, dhUpa AdinI pUjA satkAra karIne haMmezA tirthanI prabhAvanA karIe chIe ! e pramANe. mAnanArAo unmArga pravartAve che. A pramANenA temanA kartavyo sAdhudharmane anurUpa nathI. he gautama ! vacanathI paNa temanA A kartavyanI anumodanA ApavI nahi. he bhagavanta ! kayA kAraNathI ema kahevAya che ke vacanathI paNa temanA A dravya pUjananI anumodanA na karavI ? he gautama ! temanA vacananA anusAra asaMyamanI bahulatA ane muLaguNano nAza thAya tethI kamano Azrava thAya, vaLI adhyavasAya AzrIne skula temaja sukSma zubhAzubha karma prakRtiono baMdha thAya, sarva sAvadhanI karelI viratirUpa mahAvratano bhaMga thAya, vrata bhaMga thavAthI AjJA ullaMghanano doSa lAge, tenAthI unmArgagAmIpaNuM pAme. tenAthI sanmArgano lopa thAya, unmArga pravartana karavuM ane sanmArgano vipralopa karavo e yatione mATe mahAAzAtanA rUpa che. kAraNake tevI mahAAzAtanA karanArane anaMtA kALasudhI cAre gatimAM janma-maraNanA pherA karavA paDe che. A kAraNathI tevA vacanathI anumodanA na karavI. pi19-52] dravyastava ane bhAvastava A bemAM bhAva-stava ghaNA guNavALuM che. "vyasva ghaNA guNavALu che" ema bolanAranI buddhi samajadArIvALI nathI he gautama! chakAyanA jIvonuM hita rakSaNa thAya tema vartavuM. A dravyastava gaMdha puSpAdikathI prabhubhakti karavI te samagra pApano tyAga na karela hoya tevA deza virativALA zrAvakane * yukta gaNAya che. paraMtu samagra pApanA paccakakhANa karanAra saMyamI sAdhune puSpAdikanI pUjArUpa-dravya-stava karavuM kalpatuM nathI. pi21-22] he gautama ! je kAraNathI A dravyastava ane bhAvatavarUpa bane pUjA batrIsa Indroe karelI che to karavA lAyaka che ema kadAca tame samajatA ho to temAM A pramANe samajavAnuM che. A to mAtra teono viniyoga-meLavavAnI abhilASArUpe bhAva-stava gaNela che. avirati evA Indrone bhAvastava (chakAya jIvonI trividha trividhe dayA svarUpano asaMbhava che dazArNabhadra rAjAe bhagavaMtano ADaMbarathI satkAra karyo te dravyapUjA ane IndranI sAme spardhAmAM hAryA tyAre bhAvastava rUpa dIkSA aMgIkAra karI. tyAre Indrane paNa harAvyA - e udAharaNa ahiM lAguM pADavuM, mATe bhAva tava ja uttama che. pi23-526] cakravartI, sUrya candra, datta, damaka vageree bhagavAnane pUchyuM ke zuM sarva prakAranI Rddhi sahita koI na karI zake tevI rIte bhaktIthI pUjA-satkAra karyo te zuM sarva sAvadha samajavuM? ke trividha virativALuM anuSThAna samajavuM ke sarva prakAranA yogavALI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyaya-3 269 aviratIne vize te pUjA gaNavI? he bhagavaMta Indoe to temanI sarva tAkAtathI sarva prakAranI pUjA karI che. he gautama ! avirativALA Indroe uttama prakAranI bhaktithI pUja satkAra karyo hoya to paNa te deza virativALA ane avirativALAnA A dravya ane bhAvastava ema banneno viniyoga tenI yogyatAnusAra joDavo. pi27] he gautama ! sarva tIrthaMkara bhagavaMtoe samagra ATha karmano nilakSaya karanAra evA cAritra aMgIkAra karavA svarUpa bhAvastava pote AcareluM che. pi28-530] bhavathI bhaya pAmelA evA temane jyAM jyAM AvavAnuM, jatuone sparza Adi pramardana-vinAzakAraNa pravartatuM hoya, sva-para hitathI viramelA hoya temanuM mana tevA sAvadha kAryamAM pravartatuM nathI. mATe sva-para atithI viramelA saMtoe sarva prakAre suvizeSa paNe parama sArabhUta vadhAre lAbhadAyaka evA evA anuSThAnanuM sevana karavuM joIe. mokSa mArganuM parama sArabhuta vizeSatAvALuM ekAMta hita karanAra pathya sukha ApanAra pragaTa paramArtha svarUpa koI anuSThAna hoyato mAtra sarva virati svarUpa bhAvastava che. te A pramANe H pi31-537] lAkha yojana pramANa meru parvata jevaDA uMcA, maNisamudrathI zobhita, suvarNamaya, parama manohara, nayana ane manane, Ananda karAvanAra, atizaya vijJAna pUrNa, ati majabUta, na dekhAya tevI rIte sAMdhAo joDI dIdhA hoya tevuM, atizaya ghAsIne suMvALuM karela, jenA vibhAgo sArI rIte vaheMcAyelA che tevuM, ghaNA zikharo yukta aneka ghaMTAo ane dhvajAo sahita, zreSTha toraNo yukta Dagale-pagale AgaLa AgaLa jaIe to jyAM (parvata) ke rAjamahela sarakhI zobhA najare paDatI hoya. tevA, agarakapura-caMdana vagereno banAvela dhupa jyAM agnimAM nAkhavAthI maheMkato hoya, ghaNA prakAranA aneka varNavALA AzcaryakArI suMdara puSpa samUhathI sArI rIte pUjAela, jemAM nRtyapUrNa aneka nATakothI Akula, madhura mRdaMgonA zabdo phelAI rahelA che seMkaDo uttama AzayavALA lokothI Akula. jemAM jinezvara bhagavaMtonA cAritro ane upadezonuM zravaNa karAvavAnA kAraNe utkaMThita thaelA cittayukta loko hoya, jyAM kahevAnI kathAo, vyAkhyAtAo, nRtya karanArAo, apsarAo, gandharvo, vAjiMtronA zabdo saMbhaLAI rahela che. A kahelA guNa samuha yukta A pRthvImAM sarvatra potAnI bhujathI upArjana karelA nyAyopArjita arthathI suvarNanA, maNinA ane ratnanA pagathIAvALuM tevA ja prakAranA hajAro staMbho jemAM ubhA karavAmAM AvelA hoya, suvarNanuM banAvela bhUmitala hoya, tevuM jinamaMdira je karAve tenA karatAM paNa tapa ane saMyama aneka guNavALo kahelo che. pi38-540 A pramANe tapa saMyama vaDe ghaNA bhavonA upArjana karela pApakarmanA malarUpa lepane sApha karIne alpakALamAM anaMta sukhavALo mokSa pAme che. samagra pRthvI paTTane jinAyatanothI zobhAyamAna karanAra dAnAdika cAre prakArano suMdara dharma sevanAra zrAvaka vadhAremAM vadhAre sArI gati pAme to paNa bAramA devalokathI AgaLa jaI zakato nathI. paraMtu azruta nAmanA bAramA devaloka sudhI ja jaI zake che. pi40-pa42] he gautama! lavasattama devo athatu sarvArthasiddhamAM rahenAra devo paNa tyAMthI cyavI nIce paDe che pachI bAkInA jIvonI vicAraNA karIe to saMsAramAM Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 mahAnisIha-3-54ra koI zAzvatake sthira sthAna nathI. lAMbA kALe paNa jemAM duHkha AvavAnuM hoya tevA vartamAnanA sukhane sukha kema kahI zakAya ? jemAM chevaTe maraNa AvavAnuM hoya ane alpakAlanuM zreya tevA sukhane tuccha gaNeluM che. samagra. nara ane devonuM sarva lAMbA kALa sudhInuM sukha ekaThuM karIeto paNa te sukha mokSanA anaMtamAM bhAga jeTaluM paNa zravaNa ke anubhava karI zakAya tevuM nathI. [543-55 he gautama ! ati mahAna evA saMsAranA sukhonI aMdara aneka hajAra ghora pracaMDa duHkho chapAIne rahelA hoya che. paranta maMda buddhivALA, zAtA vedaniya karmanA udayamAM tene jANI zakato nathI. maNi suvarNanA parvatamAM aMdara chupAIne rahela loDha roDAnI jema athavA vaNikanI putrInI jema, [A koI prasaMganuM pAtra che. tyAM evo artha ghaTI zake che ke jema kuLavAna lajjALu ane lAjakADhanArI vaNika putrInuM mukha bIjA joI zakatA nathI tema mokSanuM sukha paNa varNavI zakAtuM nathI. nagaranA mahemAna tarIke rahIne Avelo bhIla rAjamahela AdinA nagarasukhane varNavIne kahI zakato nathI. tema ahiM devatA. asuro ane manuSyovALA jagatamAM mokSanA sukhane samartha jJAnI puruSo paNa varNavI zakatAM nathI. pi46] lAMbAkALe paNa jeno anta dekhAto hoya tene puNya zI rIte kahI zakAya ! temaja jeno cheDo duHkhamAM AvavAno hoya ane je pharI saMsAranI paraMparA vadhAranAra hoya tene puNya ke sukha kema kahI zakAya? [57] te deva vimAnano vaibhava temaja devalokamAMthI vavAnuM thAya. A banneno vicAra karanAranuM haiyuM kharekhara vaikriya zarIranuM majabUta ghaDAyeluM che. nahiMtara tenAM so TukaDA thaIne tuTI jAya. pi48-549] narakagatinI aMdara atidusaha evA je duHkho che tene kroDa varSa sudhI jIvanAra varNana zaru kare to paNa pUrNa karI zake nahi. tethI he gautama! dasa prakArano yati dharma ghora tapa ane saMyamanA anuSThAno ArAdhavA te rUpa bhAvastavathI ja akSaya mokSa sukha meLavI zakAya che. [papa0] nArakInA bhavamAM, tiryaMcanA bhavamAM, devabhavamAM ke IndrapaNAmAM te nathI meLavI zakAtuM ke je kaMI manuSya bhavamAM meLavI zakAya che. pipa1] ati mahAna ghaNA ja cAritrAvaraNIya nAmanA ko dUra thAya tyAre ja te gautama! jIvo bhAvAstava karavAnI yogyatA meLavI zake che. pipara] janmAntaramAM upArjana karelA moTA puNya samUhane temaja manuSya janmane prApta karyA sivAya uttama cAritra dharma meLavI zakAto nathI. pipa3] sArI rIte ArAdhana karela, zalya ane daMbharahita banIne je cAritranA prabhAvathI tulanA na karI zakAya tevA anaMta akSaya traNe lokanA agrabhAga para rahelA mokSa sukhane meLave che. pipa4-55] ghaNA bhavamAM ekaThA karelA, uMcA pahADa sarakhA, ATha pApakarmanA DhagalAne bALI nAkhanAra viveka Adi guNayukta manuSya-janma prApta karyo. Avo uttama manuSya janma pAmIne je koI Atmahita temaja zrutAnusAra Azrava nirodha karatA nathI, vaLI apramatta thaIne aDhAra hajAra zIlAMgane jeo dhAraNa karatA nathI. teo lAMbA * Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-3 271 kALa sudhI satata-lagAtAra ghora dukhAgninA dAvanAlamAM atizaya udvegapUrvaka zekAto anaMtI vakhata baLyA kare che. [papa750] ati durgandhavALA viSTA, pravAhI, kSAra pitta, ulaTI, baLakhA, kapha, AdithI paripUrNa carabI, ora, paru, gADha azuci, malamutra, rUdhiranA kAdavavALA kaDhakaDha karatA kaDhAto, calacala karatA calAyamAna karAto, Dhala Dhala karatA DhaLAto rajhoDAto sarva aMgone ekaThA karIne saMkocAyelo gabhavAsamAM aneka yonimAM raheto hato. niyaMtrita karelA aMgovALo, dareka yonivALA gabhavAsamAM pharI pharI bhramaNa karato hato, have mAre saMtApa udvega janma jarA maraNa gabhaviAsa vagere saMsAranA duHkho ane saMsAranI vicitratAthI bhaya pAmelAe A samagra bhayano nAza karanAra bhAva stavanA prabhAvane jANIne tenA viSe draDha paNe atizaya udyama ane pravRtti karavI. pi61] A pramANe vidyAdharo kinnaro, manuSyo, devo asurovALA jagate traNe bhuvanamAM utkRSTa evA jinezvaranI dravyastava ane bhAvava ema be prakAre stuti karI che. [562-569 he gautama ! dharma tIrthaMkara bhagavaMto-arihaMta-jinezvaro jeo. vistAravALI Rddhi pAmelA che. evI samRddhi svAdhIna chatAM e jagatuM badhu kSaNavAra temAM manathI paNa lobhAyA nathI. teonuM paramezvarya rUpa zobhAmaya lAvaNya, varNa, baLa, zarIra pramANa, sAmarthya, yaza, kIti jevI rIte devalokamAMthI cyavIne ahIM avatayAM, jevI rIte bIjA bhavamAM, ugratapa karIne devaloka pAmyA. eka Adi vizasthAnakonI ArAdhanA karIne jevI rIte tIrthaMkara nAmakarma bAMdhyuM, jevI rIte samyakatva pAmyA. anya bhavomAM zramaNapaNAnI ArAdhanA karI, siddhArtha rAjAnI rANI trizalAne cauda mahA svapnonI jevI rIte prApti thaI. jevI rIte garbhavAsamAMthI azubha azucipadArthanuM dUra karavuM ane sugaMdhI gaMdhane sthApana karyo. Indra mahArAjAe moTI bhaktithI aMgUThAnA parvamAM amRtAhArano nyAsa karyo. janma thayo tyAM sudhI bhagavaMtanI IndrAdiko stavanA karatA hatA tema ja... je pramANe dizikumArIoe AvIne janma saMbaMdhI sUtikarma karyA. batrIza devendro gauravavALI bhaktithI mahAAnaMda sahita sarva RddhithI sarva prakAranA potAnA kartavyo jevI rIte bajAvyAM, meru parvatanA zikhara upara prabhuno janmAbhiSeka karatA hatA tyAre romAMcarUpa kaMcukathI pulakita thaelA dehavALA, bhaktipUrNa gAtravALAema mAnavA lAgyA ke kharekhara ApaNo janma kRtArtha thayo. [pa70-57] kSaNavAra hAtha aphALatA, suMdara svarathI gAtA, gaMbhIra dudubhino zabda karatA, kSIra samudramAMthI jevA zabdo pragaTa thAya tema jaya jaya karatA maMgala zabdo mukhamAMthI nIkaLatA hatA ane jevI rIte be hAtha joDIne aMjalI karatA hatA, jevI rIte kSIra samudranA jaLa vaDe ghaNA sugaMdhI padArthonI gaMdhathI vAsita karelA suvaNa maNi ratnanA banAvelA ucA kaLazovaDe janmAbhiSeka mahotsava devo karatA hatA, jevI rIte jinezvare parvatane calAyamAna karyo. jevI rIte bhagavaMta ATha varasanA hatA chatAM paNa Indra vyAkaraNa" banAvyuM. jevI rIte kumArapaNuM vitAvyuM paraNavuM thayuM. jevI rIte lokAMtika devoe pratibodha kayo. jevI rIte harSa pAmelA sarva devo ane asuroe bhagavAnanI dIkSAno mahotsava karyo. jevI rIte divya manuSya temaja tiryaMco saMbaMdhI ghora pariSado sahana karyA. jevI rIte ghora tapasyA dhyAna yoganA agni vaDe cAre Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mahAnisIha-3-579 ghanaghAtI karmo bALI nAkhyA. jevI rIte loka lokane prakAzIta karanAra kevaLajJAna upArjana karyuM. pharI paNa jevI rIte devo ane asuroe kevalajJAnano mahimA karIne dharma, nIti, tapa cAritra viSayaka saMzayo pUchayA. devoe taiyAra karelA siMhAsana upara birAjamAna thaIne jevIrIte jinendra bhagavanta dharma kathana karatA hatA, tyAre deva nikAya ekaThA thaIne jevI rIte zreSTha samavasaraNa ekadama taiyAra karyuM. jevI rIte devo temanI Rddhi ane jagatanI Rddhi banenI sarakhAmaNI karatA hatA. samagra bhUvananA eka guru, mahAyazavALA arihaMta bhagavaMta jyAM jyAM jevI rIte vicaryA. jevI rIte ATha mahA pratihAryonA suMdara cilo je tirthamAM hoya che. jevI rIte bhavyajIvonA anAdi kALanAM cikaNAM mithyAtvanAM samagra kamane nilana kare che, jevI rIte pratibodha karIne mArgamAM sthApana karI gaNadharone dIkSita kare che. temaja mahAbuddhivALA teo sutrane guMthe che. jevI rIte jinendra anaMtagama paryAya-samagra artha gaNadharone kahe che. [pa80-58pajevI rIte jagatanA nAtha siddhi pAme che, jevI rIte sarva suravarendro temano nivaNa mahotsava kare che, temaja bhagavaMtanI gerahAjarImAM zoka pAmelA te devo potAnA-gAtrane vahetA azrujhaLanA sarasara zabda karatA pravAhathI jevI rIte dhotA hatA. vaLI karuNa-svarathI vilApa karatA hatA ke he svAmi ! amane anAtha karyA. jevI rIte surabhigaMdha yukta gozISa caMdanavRkSanA kArothI sarve devadroe vidhipUrvaka bhagavaMtanA dehano agnisaMskAra karyo. saMskAra karyA pachI, zoka pAmelA zunya daze dizAnA mArgane jotA hatA. jevI rIte kSIra-samudramAM jinezvaronA asthione prakSAlana karIne devalokamAM laI jaIne zreSTha caMdanarasathI te asthionuM vilepana karIne azokavRkSa pArijAta vRkSanA puSpo tathA zatapatra sahamrapatrajAtinA kamaLo vaDe tenI pUjA karIne potapotAnA bhavanamAM jevI rIte stuti karatAM hatA. (te sarva vRtAnta mahA vistArathI arahaMta caritra nAmanA) aMtagaDa dazAthI jANavo. - pi86-589 ahiM atyAre je cAluM adhikAra che tane choDIne jo A kahevAmAM Aveto viSayAttara asaMbaddhatA temaja graMthano lAMbo vistAra thaI jAya. prastAva na hovA chatAM ATaluM paNa ame nirUpaNa karyuM temAM ati moTuM kAraNa upadezeluM che. je ahiM kahevAyuM che. te bhavya sattvonA upakAra mATe kahevAyuM che. sArA vasANAthI mizrita modakane jema jema bhakSaNa karavAmAM Ave che, tema tema lokomAM atimoTI mAnasika pritI utpanna thAya che. tevI rIte ahiM prasaMga na hovA chatAM paNa bhaktinA bhArathI nirbhara temaja nijaguNa grahaNa karavAmAM kheMcAelA cittavALA bhavyAtmAne moTo harSa utpanna thAya che. piTI A paMcamaMgala mahAzrutaskaMdha navakAranuM vyAkhyAna mahAvistArathI anaMtagama ane payayo sahita sUtrathI bhinna evA niyukti, bhASya, yuNi dvArA anaMta jJAna-darzana dhAraNa karanAra tirthaMkaroe jevI rIte vyAkhyA karI hatI. tevI rIte saMkSepathI vyAkhyAna karAtuM hatuM. paraMtu kAlanI parihANI thavAnA doSathI te niyuktio bhAgyo, cUrSio vicchedapAmI AvA prakArano samaya-kALa vahI rahelo hato, tyAre mahA-Rddhilabdhi-saMpanna padAnusArI labdhivALa vrajasvAmI nAmanA bAra aMgarUpa zratane dhAraNa karanAra utpanna thayA. temaNe paMcamaMgala mahA-zrutaskaMdhano A uddhAra mUla Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyaya3 273 sutranI madhye lakhyo. gaNadhara-bhagavaMtoe mUlasutrane sUtrapaNe, dharmatIrthakara arahaMta bhagavatoe artha paNe jaNAvyo. traNe lokathI pUjita vIra jinendra AnI prarUpaNA karI evA prakArano vRddha AcAryono saMpradAya che. pi3] ahiM jyAM jyAM pado padonI sAthe joDAyelA hoya ane saLaMga sUtrAlApaka prApta na thAya tyAM mRtagharoe lahIyAoe khoTuM lakhyuM che. evo doSa na Apavo. parantu je koI A aciMtya cintAmaNI ane kalpavRkSa samAna mahAnizitha zrutaskaMdhanI pUvadarza-pahelAnI lakhelI prati hatI temAM ja udhaya vagere jIvAtothI khavAIne te kAraNe TukaDAvALI prata banI gaI. ghaNA patro saDI gayA to paNa atyanta atizayavALo moya arthathI bharapUra A mahAnizItha zrutaskaMdha che. samagra pravacananA. parama sArabhUta zreSTha tattvapUrNa mahA-artha-garbhita che- ema jANIne pravacananA -vAtsalyathI aneka bhavyajIvone upakAraka thaze tema mAnIne tathA potAnA AtmAnA hitArthe AcArya haribhadrasUrIe je te AdarzamAM dekhyuM, te sarva potAnI matithI zuddha karIne lakhyuM che. bIjI paNa AcAyavasiddhasenadivAkara, vRddhavA, yakSasena, devagupta, yazovardhana, kSamAzramaNanA ziSya ravigupta, nemicaMdra, jinadasagaNi, kSamaka, satyathI vagere yuga pradhAna zratadharoe tene bahumAnya rAkheluM che. pi92] he gautama ! A pramANe AgaLa kahI gayA te pramANe vinaya-upadhAna sahita paMcamaMgala mahA-zrutaskaMdha navakArane pUvanupUrva, pazcAnupUrvI, ane anAnupUrva vaDe svara, vyaMjana, mAtrA, bindu ane pAkSarothI zuddha rIte bhaNI. tene hRdayamAM sthira ane paricita karI mahA vistArathI sUtra ane artho jANyA pachI zuM bhaNavuM! he gautama! tyAra pachI IriyAvahiya sUtra bhaNavuM Ie. he bhagavaMta! kayA kAraNathI ema kahevAya che ke paMca maMgala mahAzrutaskaMdhane bhaNyA pachI IriyAvahiya sUtra bhaNavuM joIe? he gautama ! ApaNo A AtmA jyAre jyAre javA AvavA vagerenI kiyAnA pariNAmamAM pariNata thayo hoya aneka jIvo. prANo, bhUto ane sattvone anupayoga ke pramAdathI saMghaTTana, upadrava ke kilAmaNA karIne pachI tenuM Alocana pratikamaNa karavAmAM na Ave ane samagra karmanA kSaya mATe caityavandana, svAdhyAya, dhyAna Adi koIpaNa anuddhana karavAmAM Ave te samaye ekAgra cittavALI samAdhi thAya ke na paNa thAya. kAraNake gamanAgamana Adi aneka anya vyApAranAM pariNAmamAM Asakta thaelA cittathI keTalAka prANiyo te pUrvanA pariNAmane nahi choDato Ave ane dudhyAnanA pariNAmamAM keTaloka kALa varte che. tyAre tenA phaLamAM visaMvAda thAya che. jyAre vaLI koI prakAre ajJAna moha pramAda AdinA doSathI aNadhAya ekendriyAdika jIvonA saMghaTTanA ke paritApana vagere thaI gayA hoya ane tyAra pachI arere? A amArAthI khoTuM kArya banI gayu. amo kevA sajjaDa rAga dveSa, moha, mithyAtva ane ajJAnamAM aMdha banI gayA chIe. paralokamAM A kAryanAM kevA kaDavA phaLa bhogavavA paDaze eno paNa vicAra Avato nathI kharekhara ame dura karma ane nirdaya vartana karanArA chIe. A pramANe pazcAttApa karatA ane atisaMvega pAmelA AtmAo sArI rIte pragaTa paNe IriyAvahiya sUtrathI doSonI AlocanA karIne, niMdanA karIne gurunI sAkhe gaI karI[18] Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 mahAnisIha-3592 ne prAyazcitanuM sevana karIne zalya vagarano thAya che. cittanI sthiratAvALI azubhakarmanA kSaya mATe je kaMI Atmahita mATe upayogavALo thAya. jyAre te anuSThAnamAM upayogavALo thAya tyAre tene parama ekAgra cittavALI samAdhi prApta thAya. tenAthI sarva jagatanA jIva prANI bhUta ane sattvone jeIphaLa hoya tevI ISTaphaLanI prApti thAya. te kAraNe he gautama ! IriyAvahiya paDikkamyA sivAya tyavandana svAdhyAyAdika koI paNa anuSThAna na karavuM joIe. je yathArthaphaLanI abhilASA rakhatA hoto, A kAraNe ke gautama! ema kahevAya che ke paMcamaMgala mahAzrutaskandha-navakAra sUtra artha ane tadubhaya sahita sthira-paricita karIne pachI IriyAvahiya sUtra bhaNavuM joIe. [593 he bhagavaMta! kaI vidhithI te IriyAvahiya sUtra bhaNavuM joIe? he gautama? paMca maMgalamahAkRta skaghanI vidhI pramANe bhaNavuM joIe. pa94] he bhagavaMta! IriyAvahiya hasatra bhaNIne pachI zuM bhaNavuM joIe ? he gautama zakastava vagere caityavaMdana bhaNavuM joIe. paraMtu zakastava eka aThThama ane tyAra pachI tenA upara batrIsa AyaMbila karavA joIe. arahaMta stava athati arihaMta ce ANe eka upavAsa ane tenA upara pAMca AyaMbila karIne cauvIsa sTava logassa. ekachaThTha, ekaupavAsanI upara paccIsa AyaMbila karIne zratastava-pukakharavaradIvaDha sUtra, eka upavAsa ane upara pAMca AyaMbila karIne vidhi pUrvaka bhaNavA joIe. e pramANe svara, vyaMjana, mAtrA, bindu padaccheda, pada, akSarathI vizuddha, eka padanA akSaro bIjAmAM bhaLI na jAya tema tevA bIjA guNo sahita kahelA sUtronuM adhyayana karavuM. A kahelI tapasyA ane vidhIthI samagra sUtro ane arthonuM adhyayana karavuM. jyAM jyAM koI saMdeha thAya tyAM tyAM te sUtrane pharI pharI vicAravA. vicArIne niHzaMkapaNe avadhAraNa karIne nisaMdeha karavA, pilpa A pramANe sUtra, artha ane ubhaya sahita caityavaMdana Adi vidhAna bhaNIne tyAra pachI zubha tithi karaNa, muhUrta, nakSatra, yoga. lagna temaja caMdrabalano yoga thayo. hoya tevA samaye yathAzakti jagadguru tIrthakara bhagavantane pUjavA yogya upakaraNo ekaThA karIne sAdhu bhagavaMtone pratibhAbhIno bhakti pUrNa dayavALo romAMcita banI pulakita thaelA zarIravALo, harSita thaelA mukhAraviMdavALo zraddhA-saMvega- vivekaparama vairAgyathI, temaja jeNe gADha rAga-dveSa-mohamithyAtvarUpa malakalaMka ne nirmala paNe vinAza karyo che tevI suvizuddhaati nirmala-vimala-zubha-vizeSa zubha-evA prakAranA ullAsa pAmatA ane dareka samaye jemAM pariNAmanI zubha vRddhi thati hoya tevA adhyavasAyane pAmelA, bhuvanagurU jinezvaranI pratimA viSe sthApana karelo netra ane mAnasavALo, ekAgra cittavALo kharekhara huM dhanya chuM. pUNyazAlI chuM. jinezvarane vaMdana karavAthI meM mAro janma saphaLa karyo che. ema mAnatA kapALanI upara be hAtha joDIne aMjalinI racanA karatA sajIva vanaspati bIja jantu AdithI rahita bhUmi viSe bane manuo sthApana karIne sArI rIte spaSTapaNe suMdara rIte jANelA samajelA jeNe yathArtha sUtra artha ane tadubhAya niHzaMkita karyo che tevo pade padonA arthanI bhAvanA bhAvato. draDha cAritra, zAstronA jaNakAra, apramAdAtizaya Adi aneka guNa saMpattiovALA gurunI sAthe. sAdhu sAdhvI sAdharmiko samagra bandhavarga kuTuMba-parivAra Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhyAya 7 275 sahita prathama teNe maityone juhAravA joIe. tyAra pachI yathAzakti sAdharmika badhuone praNAma karavA pUrvaka ati kiMmatI komaLa svaccha vastronI paherAmaNI karIne teono mahA Adara karavo, temanuM suMdara sanmAna karavuM. A samaye zAstranA sAra jemaNe sArI rIte jANelA che. evA gurUmadhyarAje vistArathI AkSepaNI nikSepaNI. dharmakathA kahI saMsArano nirveda utpAda zraddhA-saMvega vardhaka dhamapadeza Apavo. pi96-57tyAra pachI parama zraddhA saMvega tatpara banelo jANIne jIvana paryantanA keTalAka abhigraha ApavA. jevA ke he devAnapriya ! te kharekhara Avo suMdara manuSyabhava meLavyo tene saphaLa karyo. tAre AjathI mAMDIne jAvajajIva haMmezA traNe kALa utAvaLa vagara zAMta ane ekAgra cittathI caityonA darzana-vaMdana karavA, azuciazAzvata kSaNabhaMgura evA manuSyapaNAno AjamAtra sAra che. dararoja savAre caitya ane sAdhune vaMdana na karuM darzana na karuM tyAM sudhI mukhamAM pANI na nAkhavuM. baporanA samaye cityAlayamAM darzana na karuM tyAM sudhI madhyAluM bhojana na karavuM. sAMje paNa caityanA darzana karyA sivAya saMdhyAkAlanuM ullaMghana na karavuM.AvA prakAranA abhigrahanA niyamo jIMdagI sudhInA karAvavA. tyAra pachI he gautama ! AgaLa kahIzuM te (vardhamAna vidyAthI maMtrIne gurue tenA mastaka upara sAta gaMdhacUrNanI muSThio nAkhavI ane evA AzIrvAdanA vacano kahevA ke - A saMsAra samudrano vistAra karIne pAra pAmanAro thA. - vardhamAna vidyA- 34 nI avaLo ane siMha ne bava mahAviSNA vara mahAvIra jayavIre seNavIre yaddhamANa vIre jaye vijaye jayaMte aparAjie svAhA upavAsa karIne vidhipUrvaka sAdhanA karavI joIe. A vidyAthI dareka dhamarAdhanAmAM tuM pAra pAmanAro thA. vaDI dIkSAmAM, gaNIpadanI anujJAmAM sAta vakhata A vidyAno jApa karavo ane nityAraga pArago hoha. ema kahevuM. aMtima sAdhanA anasana aMgIkAra kare tyAre maMtrIne vAsakSepa karavAmAM Ave to AtmA ArAdhaka bane che. A vidyAnA prabhAvathI vibanA samUho upazAnta thAya che. zuravIra puruSa saMgrAmamAM praveza kareto koIthI parAbhava pAmato nathI. kalpanI samAptimAM maMgala ane kSema karanAra thAya che. pi98] temaja sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA samagra najIkanA sAdharmika bhAIo, cAre prakAranAM zramaNa saMghanA vipno upazAMta thAya che ane dharmakAryamAM saphaLatA meLave che. vaLI te mahAnubhAvane- ema kahevuM ke kharekhara tuM dhanya cho, pUyavaMta cho, ema bolatA bolatA vAsakSepa maMtrIne grahaNa karavo. tyAra pachI gadaguru jinendranI AgaLanA sthAnamAM gaMdhayukta, na karamAyelI zveta mALA grahaNa karIne guru mahArAja potAnA hastathI baMne khabhA upara AropaNa karatA karatA niHsaMdehapaNe A pramANe tene kahe ke- are mahAnubhAva! janmAntaramAM upArjana karelA mahApUraya samUhavALA! te tAro meLavelo, suMdara rIte upArjana karelo manuSya janma saphaLa kayoM he devAnupriya! tArA narakagati ane tiryaMcagatinA dvArA baMdha thaI gayA. have tane apayaza apakita nIca gautra karmano baMdha nahi thAya. bhavAnaramAM jaIza tyAM tane paMca namaskAra atidurlabha nahi thAya. bhAvi janmAnataromAM paMca namaskAranA prabhAvathI jyAM jyAM utpanna thaIza tyAM tyAM uttama jAti, uttamakula uttamapuruSa, Arogya, saMpati prApta thaze. A vastuo tane nakkI maLavAnI ja. thAvat . dara Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 mahAnisIha-3-598 vaLI paMca namaskAranA prabhAvathI tane dAsapaNuM, dariddha, durbhAgya hInakulamAM janma, vikalendrIyapaNuM, nahi maLe. vadhAre zuM kahevuM? he gautama ? A kahelI vidhithI je koI paMca-namaskAra vagere zrutajJAna bhaNIne tenA arthane anusAra prayatna karanAro thAya, sarva Avazyaka Adi nitya anuSThAno tathA aDhAra hajAra zIlAMgone viSe ramaNatA karanAro thAya. kadyaca te sarAga paNe saMyama kriyAnuM sevana kare te kAraNe nivaNa na meLave to paNa zaiveyaka anuttara Adi uttama devalokamAM dIrdhakALa AnaMda karIne ahiM manuSya lokamAM uttamakulamAM janma pAmIne utkRSTa suMdara lAvaNya yukta savAga suMdara deha pAmIne sarva kaLAmAM niSNAtapaNuM meLavIne lokonA manane Ananda ApanAro thAya che. surendra sarakhI Rddhi prApta karIne ekAMta dayA ane anukaMpA karavAmAM tatpara, kAmabhogothI kaMTALelo yathArtha dhamAcaraNa karIne kamarajane khaMkherIne siddhi pAme che. [ 9] he bhagavaMta! zuM jevI rIte paMca maMgala upadhAna tapa karIne vidhi pUrvaka grahaNa karyuM tevIja rIte sAmAyika vagere samagra zrutajJAna bhaNavuM joIe? he gautama! hA teja pramANe vinaya ane upadhAna tapa karavA pUrvaka vidhithI adhyayana karavuM joIe. khAsa karIne te zrutajJAna bhaNAvAtI abhilASAvALAe sarva prayatnathI ATha prakAranA kAlAdika AcAronuM rakSaNa karavuM joIe. nahitara zrutajJAnanI mahA azAtanA thAya. bIjI e vAta paNa dhyAnamAM rAkhavI ke bAra aMganA zrutajJAna mATe prathama ane chello pahora bhaNavA mATe ane bhaNAvavA mATe dararoja prayatna karavo ane paMcamaMgala navakAra bhaNavA mATe - AThe pahora kahelA che. bIjuM e paNa dhyAnamAM rAkhavuM ke paMca maMgala navakArae sAmAyikamAM hoya agarato sAmAyikamAM na hoya to paNa bhaNI zakAya che. parantu sAmAyika Adi sUtro AraMbha parigrahano tyAga karIne ane vajujIva sAmAyika karIne ja bhaNAya. AraMbha-parigrahano tyAga karyA sivAya ke jAvajIvanA sAmAyika-sarvavirati grahaNa karyA sivAya bhaNI zakAtA nathI. tathA paMcamaMgala AlAvA AlApake-AlApake temaja zakastavAdika ane bAre aMgo rU5 zrutajJAnanA udezA. adhyayanonA (samudeza-anujJA vidhi samaye) AyaMbila karavuM. [40] he bhagavaMta! A paMcamaMgala mahAzrutaskandha bhaNavA mATe vinayapadhAnanI moTI niyaMtraNAniyama kahelA che. bALako AvI mahAna niyaMtraNA kevI rIte karI zake? he gautama! je koI A kahelI niyaMtraNanI IcchA na kare, avinayathI ane upadhAna karyA vagara A paMcamaMgala Adi zrutajJAna bhaNe agara bhaNAve agara upadhAna pUrvaka na bhaNatA ke bhaNAvanArane sAro mAne tene navakAra Ape agara tevA sAmAyikAdi zrutajJAna bhaNAve te priya dharmavALo ke dRDha dharmavALo na gaNAya_zrutanI bhaktivALona gaNAya. 1 te sUtranI, arthanI, mUtra-artha-dubhayanI hIlanA karanAro gaNAya. gurunI hIlanA karanAro gaNAya. je sUtra, artha ane ubhaya tathA gurunI avahelanA karanAre thAya te atIta, anAgata ane vartamAna tIrthakaronI AzAtanA karanAro thAya jeNe zrutajJAna, arihaMto, siddho ane sAdhuonI AzAtanA karI te dIrghakALa sudhI anitA saMsArasamudramAM aTavAyA kare che, tevA tevA prakAranI gupta ane pragaTa, zIta uSNa, mizra ane aneka 84 lAkha pramANavALI yonimAM vAraMvAra utpanna thayA kare che. vaLI gADha aMdhakAra-durgadhavALA viSThA, pravAhI, khArApAbapita. baLakhA azuci padAthathI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayanha 277 paripUrNa carabI, ora, para, ulaTI, mala, rUdhiranA cIkaNA kAdavavALA, dekhavA na game tevA bibhatsa ghora gabhavAsamAM pArAvAra vedanA anubhavavI paDe che. kaDha kaDha karatA kaThAta, calacala zabda karatA calAyamAna thato Tala-rala karatA TaLAto rajhaDato sarva aMgone ekaThA karIne jANe, jorathI poTalImAM bAMdhelo hoya tema lAMbA kALa sudhI niyaMtraNAo vedanAo gabhavAsamAM bhogavavI paDe che. jeo zAstramAM kahelI vidhithI A sUtrAdikane bhaNe che. lagIrapaNa aticAra lagADatA nathI. yathokta vidhAne ja paMcamaMgala vagere zrutajJAnanuM vinayopadhAna kare che te he gautama ! te sUtranI hIlanA karato nathI. arthanI hIlanA-AzAtanA karato nathI, sUtra artha ubhayanI te AzAtanA karato nathI, traNe kALamAM thanArA tIrthakaronI AzAtanA karato nathI. traNe lokanI coTI upara vAsa karanArA karmaja rUpa melane jeoe dura karela che. evA siddhonI jeo AzAtanA karatA nathI, AcArya upAdhyAya ane sAdhuonI AzAtanA karatA nathI. atizaya priyadharmavALA vRDha dharmavALA temaja ekAMta. bhaktiyukta thAya chesutraarthamAM atizaya rejita mAnasavALo te zraddhA ane saMvegane pAmanAro thAya che. AvA prakArano pUNyazALI AtmA A bhavarUpI keda khAnAmAM vAraMvAra garbhavAsAdi niyaMtraNAnA duHkho bhogavanAra thato nathI. [01] paraMtu he gautama jeNe haju pUNya-pApano artha jANyo na hoya tevo bALaka te "paMca maMgala" mATe ekAMte ayogya che. tene paMcamaMgala mahAzrutaskalpano eka paNa AlAvo Apavo nahiM. kAraNake anAdi bhavAntaromAM upArjana karelA karmarAzine bALaka mATe A AlApaka prApta karIne bALaka samyaka prakAre ArAdhe nahi to tenI laghutA thAya. te bALakane prathama dharmakathA dvArA bhakti utpanna karavI joIe. tyAra pachI priyadharma dRDhadharma ane bhakti yukta banelo che ema jANIne jeTalA paccakakhANa nivahi karavA mATe samartha thAya. teTalA paccakhANa tene karAvavA. rAtri bhojananA duvidha. trividha, caviha-ema yathAzakti paccakhkhANa karAvavA. 602] he gautama ! japa navakArasI karavAthI, 24 porisI karavAthI, 12 purimuTha karavAthI, 10 avaThTha karavAthI ane cAra ekAsaNAM karavAthI (eka upavAsa gaNatarImAM laI zakAya che.) be AyaMbila ane eka zuddha nirmala nirdoSa AyaMbila karavAthI paNa upavAsa gaNAya che.) he gautama ! vyApAra rahita paNe raudradhyAna-ArtadhyAna, vikathA rahita svAdhyAya karavAmAM ekAgra cittavALo hoya te mAtra eka AyaMbila kare to paNa mAsakSamaNa karavAthI caDI jAya che. tethI karIne visAmA sahita jevA pramANamAM tapaupadhAna kare teTalA pramANamAM tenI gaNatarIno saravALo karIne paMca-maMgala bhaNavAne yogya thAya, tyAre tene paMca-maMgalano AlAvo bhaNAvavo, nahiMtara na bhaNAvavo. [so3] he bhagavaMta ! A pramANe karavAthI ghaNo lAMbo samaya vItI jAya ane jo kadAca vacamAMja mRtyu pAmI jAyato navakAra rahita te aMtima ArAdhanA kevI rIte sAdhI zake? he gautama ! je samaye sUtropacAra nimitte azaThabhAvathI yathAzakti je kaMI paNa tapanI zarUAta karI teja samaye teNe te sUtranuM, arthanuM ane tadubhayanuM adhyayanapaThana zarU karyuM. ema samajavuM. kAraNake te ArAdhaka AtmA te paMca namaskAranA sUtra, artha ane taMdubhayane avidhithI grahaNa karato nathI. paraMtu te tevI rIte vidhithI tapasyA Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 mahAnisaha-303 karIne grahaNa kare che ke - jethI bhavAntarImAM paNa vinAza na pAme AvA prakAranA zubha adhyavasAyathI te ArAdhaka thAya che. [04] he gautama ! koI bIjA pAse bhaNatA ho ane zrutajJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI kAnathI sAMbhaLIne vagara ApeluM sUtra grahaNa karIne paMcamaMgala sutra bhaNIne koIke taiyAra karyuM hoya tene paNa zuM tapa upadhAna karavuM joIe kharuM? he gautama! hA, teNe paNa tapa karI ApavuM joIe. he bhagavaMta! kayA kAraNathI tapa karavuM joIe? he gautama! sulabha bodhinA lAbha mATe. A pramANe tapavidhAna na karanAra jJAna-kuzIla samajavo. [0pa he bhagavaMta! je koIne atimahAna jJAnAvaraNIya karmano udaya hoya. rAta divasa gokhato hoya chatAM eka varSe mAtra adhazloka ja sthira paricita thAyateNe zuM karavuM ? tevA AtmAoe jAvajIva sudhInA abhigraha grahaNa karavA ke svAdhyAya karanAranuM veyAvacca temaja dararoja aDhI hajAra pramANa paMcamaMgalanA sUtra, artha ane tadubhayanuM smaraNa karato ekAgra manathI gokhe. he bhagavaMta! kayA kAraNathI? (tame Ama kaho cho ?) he gautama ! je bhikSu javajIva sudhInA abhigraha sahita cAre kAla yathAzakti vAcanA AdirUpa svAdhyAya na kare te jAnakuzIla gaNelo che. [9] bIjuM - je koI mAvajIva sudhInA abhigraha pUrvaka apUrvajJAnano bodha kare, tenI azaktimAM pUrve grahaNa karelA jJAnanuM parAvartana kare, tenI paNa azaktimAM aDhI hajAra paMcamaMgala navakAranuM parAvartana-jApa kare, te paNa AtmA ArAdhaka che. potAnA jJAnAvaraNIya kamoM khapAvIne tIrthakara ke gaNaghara thaIne ArAdhakapaNuM pAmI siddhi pAme che. [07-610 he bhagavaMta ! kayA kAraNathI ema kahevAya che ke cAre kALamAM svAdhyAya karavo joIe? he gautama! mana-vacana ane kAyAthI gupta thayelo AtmA dareka samaye jJAnAvaraNIya karma apAve che. svAdhyAya dhyAnamAM vartato hoya te dareka kSaNe vairAgya pAmanAro thAya che. svAdhyAya karanArane urdhvaloka, adholoka, jyotiSa loka, vaimAnika loka, siddhi, sarvaloka ane aloka pratyakSa che. abhyatara ane bAhya evA bAra prakAranA tapane viSe sammadraSTi AtmAne svAdhyAya sarakho tapa thayo nathI ane thavAno nathI. di11-615 eka be traNa mAsakSamaNa kare, are ! saMvatsara sadhI khAdhA vagarano rahe agara upavAso lAgalagaTa kare paraMtu svAdhyAya-dhyAna rahita hoya te eka upavAsanuM paNa phala na pAme. udgama utpAdana eSaNAthI zuddha evAja AhArane haMmezA grahaNa karanAra e mana-vacana-kAyAnA traNe yogamAM ekAgra upayoga rAkhanAra hoya ane dareka samaye svAdhyAya karato hoya to te ekAgra mAnasavALAne varasa divasa sudhI upavAso karanAranI sAthe sarakhAmaNI karI zakAtI nathI. kAraNake ekAgratAthI svAdhyAya karanArane anaMtanirjarA thAya che. pAMcasamitio, traNaguptio, sahanazIla, Indrayone damana karanAra, nirjarAnI apekSA rAkhanAra, evo muni ekAgra manathI nizcala paNe je svAdhyAya kare che. je koI prazasta evA zrutajJAnane samajAve che, je koI zubhabhAvavALo tene zravaNa kare che, teo banne he gautama! tatkAla Azrava dvAro baMdha kare che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 7. 29 [1-6193 dukhI evA eka jIvane jeo pratibodha pamADIne mokSa mArgamAM sthApana kare che, te devatA ane asuro sahita A jagatamAM amAri paDaho vagADanAra thAya che, jema bIjI dhAtunI pradhAnatA yukta suvarNa kriyA vagara kaMcanabhAvane pAmatuM nathI. tema sarva jIvo jinopadeza vagara pratibodha pAmatA nathI. rAga-dveSa ane mohathI rahita thaIne je zAstrane jANanArA dharmakathA kare che, te paNa vizrAMti lIdhA vagara haMmezA dhamopadeza Ape che, teo sarva pApothI mukta thAya che. jo yathArtha prakAre sUtra ane arthanI vyAkhyA zrotAne vaktA kahe to kahenArane ekAMte nirjarA thAya ane sAMbhaLanArane nirjarA kadAca thAya kenapaNa thAya. di20 he gautama! A kAraNathI ema kahevAya che ke- navajIva abhigraha sahita cAre kAla svAdhyAya karavo. temaja he gautama ! je bhikSu vidhipUrvaka suprazasta jJAna bhaNIne pachI jJAnamada kare te paNa jJAnakuzIla kahevAya. e prakAre jJAnakuzIlanI aneka rIte prajJApanA karAya che. [21-22] he bhagavaMta! darzanakuzIla keTalA prakAranA hoya che ! he gautama ! darzanakazIla be prakAranA eka AgamathI ane bIjA no AgamathI. - temAM AgamathI samyagudarzanamAM zaMkA kare. anya matanI abhilASA kare. sAdhusAdhvInA melA vastro ane zarIra dekhI dugaMchA kare. dhRNA kare, dharma karavAnuM phaLa maLaze ke nahi maLe, sakhyatvAdi guNavaMtanI prazaMsA na karavI. dharmanI zraddhA cAlI javI. sAdhupaNuM choDavAnI abhilASAvALAne sthira na karavo. sAdhamakonuM vAtsalya na karavuM ke chatI zakti e zAsanaprabhAvana bhakti na karavI. A ATha sthAnako vaDe darzana kuzIla samajavA. no AgamathI darzanakuzIla aneka prakAranA samajyA, te A pramANa cakSukuzIla dmANa kuzIla, zravaNakuzIla, jihuvAkuzIla, zarIrakuzIla temAM cakSakazIla traNa prakAranA jaNavA. te A pramANe-prazasta cakSakazIla, prazAkhazasta cakSakazIla ane aprazasta cakSukuzIla. temAM je koI prazasta evA RSabhAdika tIrthakara bhagavaMtanA biMbanI AgaLa draSTi sthira karIne rahelo hoya tene ja joto bIjA koI prazasta padArthane manathI vicArato hoya te prazasta cakSakazIla. tathA prazastAprazasta cakuzIla tene kahevAya ke dRya ane netrothI tIrthakara bhagavaMtanI pratimAnA darzana karatAM karatAM bIjA koI paNa padArtha tarapha najara kare te prazastAprazasta kuzIla kahevAya. vaLI prazastAprazasta dravyo jevA ke kAgaDA, bagalA, DhaMka, tittira mora vagere ke manohara lAvaNya yukta suMdara strIne dekhIne tenA tarapha netranI draSTi kare te paNa prazastaprazasta cakSakazIla kahevAya. temaja aprazasta cakSakazIla-tresaTha prakAre aprazasta sarAgavALI cakSu, kahelI che. he bhagavaMta! te aprazasta tresaTha cakSabhedo kayA kayA che! he gautama! te A pramANe 1. sabrukaTAkSA, 2 tArA, 3 maMdA, 4 madalasA, pa vaMkA, 6 vivekA, 7 kuzIlA, 8 ardhaIkSita, 9 kANa-IkSitA, 10 bhrAmitA, 11 uzrAmitA, 12 calitA, 13 valitA. 14 calalitA. 15 adhamilitA. 16 milimilA, 17 mAnuSyA 18 pazavA. 19 yakSikA, 20 sarIsRpA, 21 azAntA, 22 aprazAntA, 23 asthirA, 24 bahuvikAzA, 25 sAnurAgA, 26 zagaudharaNI, 27 rogajA-rAgajA 28 Amaya-utpAdAnI, Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 mahAnisIha-3-622 madautpAdanI, 29 madanI. 30 mohaNI, 31 vyAmohanI, 3ra bhaya-udIraNI, 33 bhayajananI, 34 bhayaMkarI. 3pa dayabhedanI 36 saMzaya-apaharaNI, 37 citta-camatkAra utpAdanI, 38 nibaddhA, 39 anibaddha, 40 gatA 41 AgatA, 42 gAtA gAtA, 43 gatAgata-patyAgatA, 44 nirdhAranI 5 abhilASaNI, 46 aratikasa, 7 ratikarA. 48 dInA, 49 dayAmaNI, 50 zurA, pa1 dhIrA, para haNaNI, pa3 mAraNI, pa4 tApaNI, papa saMtApaNI, pa6 kulA prakruddha pacha ghorA mAghorA, 58 caMDI, pa9 rudrA-sudrA 60 hAhAbhUtazaraNA, 61 rukSA, 62 snigdhA 3 rUkSa snigdhA. (A pramANe kuzIlavRSTio ahiM jaNAvI che, te nAmanA anusAre artha vyAkhyA samajI levI.) ( strionA caraNa. aMgUThA, tenA agrabhAga, nakha hAtha, je sArI rIte Alekhela hoya. lAlaraMga ke alatAthI gAtro ane nakha raMgelA hoya, maNinA kiraNo ekaThA thavAnA kAraNe jANe meghadhanuSya na hoya tevA nakhane, kAcabA sarakhA unnata caraNane, barAbara sarakhA goThavAelA goLAkAra gUDha jAnuone javAone, vizALa kaTI taTanA sthAnane, jaghana, nitaMba nAbhi, stana, guptasthAna pAsenA sthAno, kaMTha, bhujAlaSTio. adhara, hoTha, daMtapakti, kAna, nAsika, netrayugala, bhramara, mukha kapALa, mastaka, keza, seMtho. vAMkI kezalaTa, pITha, tilaka, kuMDala, gAla aMjana, zyAma varNavALA tamAlanA patra sarakhA keza kalApa, kaMdoro, nupura, bAhurakSaka maNiratna jaDita kaDAM, kaMkaNa, mudrikA, vagere manohara ane jhaLahaLatA AbhUSaNo rezamI jhINA vastro, sutarAu vezabhUSA AdithI sajAvaTa karIne kAmAgnine prapta karanArI nArakI ane tiryaMcagatimAM anaMtaHkha apAvanArI A strionA aMgo upAMgo AbhUSaNo vagerene abhilASA pUrvaka sarAga draSTithI dekhavuM te cakSukuzIla kahevAya. di23-624] tathA ghANakuzIla tene kahevAya ke jeo sArI sugaMdha levA jAya ane durgandha AvatI hoya to nAka macakoDe durgachA kare tathA zravaNa kuzIla be prakAranA samajavA. eka prazasta ane bIje aprazasta. temAM je bhikSu aprazasta evA kAmarAgane utpanna karanAra, udyapana karanAra, ujjavalana karanAra, gaMdharva nATaka, dhanurveda, hastazikSA, kAmazAstra ratizAstra vagere zravaNa karIne tenI AlocanA na kare yAvatu. tenuM prAyazcita AcarI na Ape te aprazasta zravaNa kuzIla jANavo. tathA chaThThAkuzIla aneka prakAranAM jANavA. te A pramANe - kaDavA, tikhA, turA, madhura, khATA, khArA rasono svAda karavo. na dekhelAM na sAMbhaLelAM. Aloka, paraloka, ubhayaloka viruddhadoSavALA makAra-kAra makhkho co evA apazabdone uccAravA. apayasa thAya tevA khoTAM ALa ApavA, achatAM kalaMka caDAvavA, zAstra jANayA vagara dhamadizanA karavAnI pravRtti karavI. te jillAkuzIla jANavA. he bhagavaMta ! bhASA bolavAthI paNa zuM kuzIla paNuM thaI jAya che? he gautama! hA. tema thAya che. he bhagavaMta! to zuM dhamadazanA na karavI! he gautama! sAvadha-niravadha vacano vacceno je taphAvata jANato nathI, tene bolavAno paNa adhikAra nathI. to pachI dharmadezanA karavAno to avakAzaja kyAM che! [25] tathA zarIra kuzIla be prakAranA jANavA cekuzIla ane vibhUpAkuzIla, temAM je bhikSuka A kRmi samUhanA AvAsarUpa, pakSIo ane zvAnonA mATe bhojanarUpa. saDavuM, paDavuM, nAzapAmavuM evA svAbhAvavALa, azuci, azAzvata, asAra evA Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-7 281 zarIrane haMmezA AhAradikathI poSe, paMpALe ane tevI zarIranI ceSTAo kare, parantu seMkaDo bhavomAM durlabha evA jJAna darzanAdi sahita evA zarIravaDe atyanta dhoravIra ugra kaSTakArI ghora tapa saMyamanA anuSThAno na Acare te ceNa kuzIla kahevAya. tathA je vibhUSA kuzIla che te paNa aneka prakArano - te A pramANe- telathI zarIrane azvegana karavuM, coLAvavuM, lepo karAvavA aMga mardana karAvavuM, snAnavilepana karavA, mela ghasIne dUra karavo. taMbola khAvuM, dhUpa devarAvavA, sugaMdhI vastuothI zarIravastro vAsita karavA, dAMta ghasavA, lIsA karavA, cahero suzobhita banAvavo, pUSpo ke tenI mALA paheravI, keza oLavA, pagarakhAM pAvaDI vAparavA, abhimAnathI gati karavI, - bolavuM, hAsya karavuM, besavuM, uThavuM, paDavuM, kheMcavuM, zarIranI vibhUSA dekhAya te prakAre uparanuM kapaDuM, nIce paheravAnuM kapaDuM paheravuM, dAMDo grahaNa karavo. A sarva zarIra vibhUSA kuzIla sAdhu samajavA. A kuzIla sAdhuo pravacananI uDAhaNA-upaghAta karAvanAra, jenuM bhAvi pariNAma duSTa che tevA azubha lakSaNavALo, na dekhavA lAyaka mahA pApa karma karanAra vibhUSAkuzIla sAdhu hoya che. A pramANe darzanakuzIla prakaraNa pUrNa thayu. [62] have mUlaguNo ane uttaraguNomAM cAritrakuzIla aneka prakAra jANavA. temAM pAMca mahAvrato ane rAtribhojana chaa ema mUlaguNo kahelA che. te chae viSe je pramAda kare, temAM prANAtipAta eTale, pRthvI pANI, agni, vAyu vanaspati rUpa ekendriya jIvo. be-traNacAra-pAMca IndriyavALA jIvono saMghaTTo karavo, paritApa upAvavo, kilAmaNA karavI, upadrava karavo. mRSAvAda be prakArano - sukSma ane bAda temAM "utapannA kara . koIka sAdhu divase UMghatA- jholA khAto hato, bIjA sAdhue tene kahyuM ke - divase kema UMghe che? pelA e javAba Apyo ke nA huM UMghato nathI. pharI paNa niMdrA AvavA lAgI. jhokA khAvA lAgyo tyAre sAdhue kahyuM ke UMgha nahIM. tyAre pratyuttara Avyo ke huM UMghato nathI. to A sUkSma mRSAvAda. koI sAdhu varasAda paDato hovA chatAM bahAra nIkaLyA bIjA sAdhue kahyuM ke cAlu varasAdamAM kema jAya che? teNe kahyuM ke nA huM varasAdamAM jato nathI. ema kahetA javA lAgyo. ahiM vAsUdhAtu zabda karavAmAM hovAthI zabda thato hoya tyAre huM jato nathI. AvA chaLavAnA zabda prayoga kare te sUkSma mRSAvAda, koIka sAdhue bhojana samaye kahyuM ke - bhojana karo. teNe javAba Avyo ke mane paccakakhANa che- ema bolIne tarataja khAvA lAgyo, bIjA sAdhue pUchyuM ke hamaNA paccakakhANa karyuM che, ema kaheto hato ane vaLI bhojana kare che. tyAre teNe kahyuM ke zuM me prANAtipAta Adi pAMca mahAvratanI viratinuM pratyAkhyAna karyuM nathI ? AvI rIte A chaLavAnA prayogathI sUkSmamRSAvAda lAge.) sUkSmamRSAvAda ane kanyAlIka Adi bAdara mRSAvAda kahevAya vagara ApeluM grahaNa karavuM tenA be bhedo sukSma ane bAdara temAM taNa kAM. rakSAkuMDI vagere grahaNa karavA te sukSma adattAdAna. vagara ghaDeluM ane ghaDeluM suvarNa vagere grahaNa karavA rUpa bAdara adattAdAna samajavuM. tathA maithuna dIvya ane aidArika te paNa mana vacana-kAyA, karaNa karAvaNa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 mahAnisIha- 3626 anumodana ema bhAMga karatA aDhAra bhedavALuM jaNavuM. temaja kara karma sacitta acitta bhedovALuM athavA brahmacaryanI navaguptinI virAdhanA karavA vaDe karIne, zarIra vastrAdikanI vibhUSA karavA rUpa. mAMDalImAM parigraha be prakAre. sUkSma ane bAda. vastrapAtranuM mamatvabhAvathI rakSaNa karavuM. bIjAne vAparavA na ApavA te sUkSma parigraha. hiraNyAdika grahaNa karavAke dhAraNa karI rAkhavA, mAlikI rAkhavI, te bAdara parigraha jANavo. rAtribhojana divase grahaNa karI rAtre khAvuM divase grahaNa karI bIje divase bhojana karavuM. rAtre laI divase khAvuM. rAtre laI rAtre khAvuM ityAdi bhAgAvALuM. [27-632] uttara guNone viSe piMDanI je vizaddhi, samitio. bhAvanAo, be prakArano tapa, pratimA dhAraNa karavI, abhigraho grahaNa karavA A vagere uttara guNo jANavA. temAM piMDavizuddhi - soLa ugama doSo, soLa utpAdanA daoNSI, daza eSaNAnA doSo ane saMyojanAdika pAMca oSo, temAM udgama doSo A pramANe jANavA 1. AghAkarma 2 auzika, 3 pUtikarma 4 mizrajAta, 5 sthApanA, 6 prAbhRtikA, 7 prAduSkaraNa, 8 kIta 9 prAmityaka, 10 parAvartita, 11 abhyAhata, 12 umina, 13 mAlApahata, 14 Achidya 15 atisukha, 16 adhyavapUraka- ema piMDa taiyAra karavAmAM soLa doSo lAge che. [33-35] utpAdananA soLa doSo A pramANe kahelA che. 1- dhAtrIdoSa, 2-dutidoSa, 3- nimittadoSa, 4 AjIvakadoSa, 5 vanIkadoSa, - cikitsAdoSa, 7krodhadoSa, 8-mAnardoSa 9 mAyAdoSa. 10-lobhadreSa, A. dasa doSa tathA 11pahelA ke pachI thaelA paricayano doSa 12- vidyAdoSa, 13- maMtradoSa. 14-cUrNadoSa, 15, yogadoSa ane 16-mULakarmadoSa- ema utpAdanAnA soLa doSo lAge che. [636-47] eSaNAnA dasa doSo A pramANe jANavA 1- zakti, 2- prakSita, 3nikSita,4pihita,pasaMhRta,-dAyaka,7- ummizra,8- apariNata,9nalita, 1chardita. [38] temAM udgama doSo gRhasthathI utpanna thAya che. utpAdananA doSo sAdhuthI utpanna thavAvALA ane eSaNA doSo gRhastha ane sAdhu bannethI utpanna thavAvALA che. mAMDalInA pAMca doSo A pramANe jANavA 1- saMyojanA. 2- pramANathI adhika vAparavuM, 3- aMgAra 4- dhumra, 5- kAraNano abhAva - ema grAsesaNAnA pAMca doSo thAya che. temAM saMyojanA doSano be prakAra - 1 upakaraNa saMbaMdhI ane 2. bhojana pANI saMbaMdhI. vaLI te bannenA paNa abhyattara ane bAhya. evA be bhedya che [39] pramANa-batrIza koLIyA pramANa. AhAra kukSipUraka gaNAya che. gamatAbhAvatA bhojanAdika rAgathI vaparAya che. to temAM gAla doSa ane aNagamatAmAM TheSa thAya to dhUmra gheSa lAge che. - 640-644] kAraNAbhAva doSamAM samajavAnuM ke- sudhA vedanA sahana na thAya, azakta zarIrathI vaiyAvacca na banI zake, AMkhanuM teja ghaTe ane IriyAsamitimAM khAmI Ave. saMyama pAlana mATe temaja prANa TakAvavA mATe, dharmadhyAna karavA mATe, A kAraNa mATe bhojana karavAnuM kahyuM, bhUkha samAna koI vedanA nathI mATe tenI zAMti mATe bhojana karavuM. bhUkhathI durbaLa dehavALo veyAvacca karavA samartha thaI zakato nathI. mATe bhojana Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-2 189 karavuM. IriyAsamiti barAbara na zodhAya, prekSAdika saMyama na sAcavI zakAya, svAdhyAyadika karavAnI zakti dhaTatI jAya, bala ochuM thavA lAge. dharmadhyAna na karI zake mATe sAdhue ATalA kAraNe bhojana karavuM paDe. A pramANe piMDa vizuddhi jANavI. [64] have pAMca samitio A pramANe kahelI che - Isamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti. AdAnabhaMDa-mattanikSepaNAsamiti, ane uccAra-pAsavaNa khela siMdhANajallapAriSThApanikAsamiti, tathA traNa guptio managupti, vacanagupti ane kAyagupti, tathA bAra bhAvanAo te A pramANe 1 anityabhAvanA, 2 azaraNabhAvanA, 3 ekatvabhAvanA, 4 anyatvabhAvanA, 5 azucibhAvanA, 6 vicitra saMsArabhAvanA. 7 karmanA AzravanI bhAvanA, 8 saMvarabhAvanA 9 nirjarAbhAvanA, 10 lokavistArabhAvanA, 11 tIrthakaro sArI rIte kahelo ane sArI rIte prarUpelo uttama dharma tenA tattvanI vicAraNArUpa bhAvanA, 12 kroDI janmAntaromAM durlabha evI bodhidurlabha bhAvanA. A vagere sthAnAntaromAM je pramAda kare te cAritrakuzIla jANavA. [65 tathA tapa kuzIla be prakAranA eka bAhya tapakuzIla ane bIjA Abhyantara tapa kuzIla. temAM je koI muni vicitra evA prakAranuM viziSTa lAMbA samayanuM upavAsAdika tapa, uNodarikA, vRtti saMkSepa, rasano parityAga kAya-kaleza, aMgopAMga saMkocI rAkhavA rUpa saMlInatA. A cha prakAranA bAhya tapamAM chatI zaktie jeo udyama karatA nathI. te bAhya tapa kuzIla kahevAya. tathA je koI muni vicitra vividha prAyazcito levAno. vinaya vaiyAvacca, svAdhyAya, kAussagga, ema cha prakAranA Abhyattara taposthAnamAM udyama karatA nathI te abhyattara tapakuzIla kahevAya. ki46-47] tathA bAra prakAranI bhikSu pratimAo te A pramANe ekamAsikI, bemAsikI. traNamAsikI, cAramAsikI, pAMcamAsikI, chamAsikI, sAtamAsikI ema sAta pratimA. AThamI sAta ahorAtranI, navamI sAta ahorAtranI, dazamI sAta ahorAtranI, agIAramI eka ahorAtranI ane bAramI ekarAtrinI evI bAra bhikSa pratimAo jANavI. [48] tathA abhigraho - dravyathI kSetrathI kALathI ane bhAvathI. temAM dravya abhigrahamAM bAphelA aDada vagere dravya grahaNa karavA, kSetrathI gAmamAM ke gAmanI bahAra grahaNa karavuM, kALathI prathama vagere porisimAM grahaNa karavuM, bhAvathI DhoMdhAki kaSAyovALo je mane Ape te grahaNa karIza A pramANe uttaraguNo saMkSepathI samAsa karyAtema karatAM cAritrAcAra paNa saMkSepathI pUrNa thayo. tapAcAra paNa saMkSepathI temAM AvI gayo. temaja vicAra te kahevAya ke je A pAMca AcAromAM nyuna AcAro na seve. A pAMce AcAromAM je koI aticAromAM jANI joIne ajayaNAthI, darpathI pramAdathI, kalpathI, ajayaNAthI ke jayaNAthI je pramANe pApa sevyuM hoya te pramANe gurU pAse AlovIne mArga jANanAra gItArtha guru je prAyazcita Ape te barAbara Acare. A prakAre aDhAra hajAra zIlanA aMgomAM je padamAM pramAda sevyo hoya, tene te te pramAda doSathI kuzIla samajavo. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 mahAnisIha-3649 [49] te pramANe osanone vize paNa jANavuM. te ahIM amo lakhatA nathI. jJAnAdika viSayaka pAsatthA, svacchaMda, usUtramArgagAmI, zabalone ahiM graMthavistAra bhaye lakhatA nathI. ahiM kyAMya kyAMya je je bIjI vAcanA hoya te te sArI rIte zAstrano sAra jemaNe jANelo che.evA gItArthavayae saMbaMdha joDavo. kAraNa ke mULa Adarza - pratamAM ghaNo grantha vipranaSTa thayo che. tyAM AgaLa jyAM jyAM saMbaMdha thayA yogya joDavAnI jarUra paDI tyAM tyAM ghaNA mRtadharoe ekaThA maLIne aMgaupAMga sahita bAra aMgarUpa zruta samudramAMthI anya anya aMga upAMga, zrutaskanda, adhyayana, uddezAMomAMthI yogya saMbaMdho ekaThA karIne je kaMI kaMI saMbaMdha dharAvatA hatA, te ahiM lakhelA. che, parantu pote kaheluM kAMI ahiM goThavyuM nathI. [65] atizaya moTA evA A pAMca pApo je varjatA nathI. teo he gautama! jevI rIte sumati nAmanA zrAvake kuzIla Adi sAthe saMlApa Adi pApa karIne bhavamAM bhramaNa karyuM tema te paNa bhramaNa karaze. bhavasthiti kAyasthitivALA saMsAramAM ghora duHkhamAM sabaDato bodhi, ahiMsAdi lakSaNayukta daza prakArano dharma pAmI zakato nathI. RSinA AzramamAM temaja bhillanA gharamAM rahelA popaTo jema saMsarganA guNadoSathI ekane madhura bolatAM AvaDyuM ane bIjAne saMsarga doSathI apazabda bolatAM AvaDyuM he gautama! jevI rIte bane popaTone saMsarga doSanuM pariNAma AvyuM te ja pramANe AtmahitanI IcchAvALAe A pakSInI. hakIkata jANIne sarva upAyathI kuzIlano saMsarga sarvathA tyAga karavo. trIjAadhyayananI muni dIparatnasAgare karela "gurjara chAyA" pUrNa adhyayana-4 kuzala saMsarga) [54] he bhagavaMta! te sumatie kuzIla saMsarga kevI rIte karyo hato ke jeNe AvA prakAranA ati bhayaMkara dukha pariNAmavALA bhavasthiti ane kAyasthitivALA pAra vagaranA bhavasamudramAM dukhathI saMtapta thaelo bicAro te bhramaNa karaze. ane sarvajJabhagavaMte upadezele ahiMsA lakSaNavALA kSamA Adi daza prakAranA dharmane ane samyakatvane nahi pAme. he gautama! te vAta A prakAre che - A bhAratavarSamAM magadha nAmano deza che. temAM kuzasthala nAmanuM nagara hatuM, temAM puNya-pApa samajanAra, jIvaajIvAdika padArthonuM yathArtha svarUpa jemaNe sArI rIte jANeluM che, evA moTI RddhivALA sumati ane nAgila nAmanA be sagA bhAIo zrAvaka dharmanuM pAlana karatA hatA. koIka samaye aMtarAya karmanA udayathI teono vaibhava vilaya pAmyo. paNa satva ane parAkrama to pahelAnA ja rahelAM hatA. acalita sattva prarAkramavALA, atyanta paralokanA, bhIra, kuDa-kapaTa ane juThathI viramelA, bhagavaMte. upadezelA cAre prakAranA dhanAdi dharmanuM sevana karatA hatA. zrAvaka dharmanuM pAlana karatA, koInI khaTapaTa nidA na karatA, namratA sevatA, saraLa svabhAvavALA, guNarUpa ratnonA nivAsa sthAna sarakhA, kSamAnA riyA, sajjananI maitrI sevanAra, ghaNA divaso sudhI jenA guNa ratnonA varNana karI zakAya tevA guNonA bhaMDAra sarakhA te zrAvako hatA. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-ja 285 jyAre teone azubha karmano udaya thayo ane temanI saMpatti have agrahinakA mahAmahotsava Adi ISTadevatAnA IcchA pramANe pUjA-satkAra, sAdharmikonuM sanmAna, baMdhu-varganA vyavahAra Adi karavA mATe asamartha thaI. [6papa-60 have koIka samaye ghare paroNAo Ave che. teno satkAra karI zakAto nathI. snehI vargonA manoratho pUrI zakAtA nathI, potAnA mitra-svajana kuTuMbIo, bAMdhavo strIo, putro, bhatrIjAo saMbaMdha ghaTADIne dUra haTI gayA tyAre vivAda pAmelA te zrAvakoe he gautama! ciMtavyuM ke - "paruSa pAse jo vaibhava hoya che to te loko tenI AjJAno svIkAra karanAra thAya che. jaLa rahita meghane vijaLI paNa dUrathI tyAga kare che." ema vicArIne teo paraspara kahevA lAgyA. temAM prathama sumatie nAgilabhAIne kahyuM ke- mAna-dhanarahita bhAgyahIna puraze evA dezamAM cAlyA javuM ke jayAM potAnA saMbaMdhio ke AvAso na dekhAya tathA bIjAe paNa kahyuM ke - jenI pAse dhana hoya, tenI pAse loko Ave che, jenI pAse artha hoya tene ghaNAbaMdhuo hoya che. [61] A pramANe teo paraspara eka matavALA thayA ane tevA thaIne he gautama ! teoe deza tyAga karavAno nirNaya karyo ke- ApaNe koI ajANyA dezAntaramAM cAlyA jaIe. tyAM gayA chatAM paNa lAMbA kALathI ciMtavelA manoratho pUrNa na thAya to ane deva anukULa thAya to pravrajyA aMgIkAra karIe. tyAra pachI kuzasthala nagarano tyAga karIne videza gamana karavAnuM nakkI karyuM. di62] have dezAntara tarapha prayANa karatA evA te bannee mArgamAM pAMca sAdhuo ane chaThTho eka zramaNopAsaka-temane joyA. tyAre nAgile sumatine kahyuM he are sumati ! bhadramukha! e jo A sAdhuono sAthe kevo cho to ApaNe A sAdhunA samudAya sAthe jaIe. teNe kahyuM ke bhale tema thAo. tyAra pachI tenA sArthamAM sAthe cAlyA. eTalAmAM mAtra eka mUkAme javA mATe prayANa karatA hatA tyAre nAgile sumatine kahyuM ke he bhadramukha ! harivaMzanA tilakabhUta marakata ratnanI sarakhI zyAma kAMtivALA sArI rIte nAma grahaNa karavA yogya bAvIsamAM tIrthakara zrI AriSThanemi bhagavaMtanA caraNa kamaLamAM sukhethI beThelo hato, tyAre A pramANe sAMbhaLIne avadhAraNa karyuM hatuM ke AvA prakAranA aNagAra rUpane dhAraNa karanArA hoya te kuzIla gaNAya che. ane je kuzIla hoya teone draSTithI paNa jovA kalpatA nathI. mATe A sAdhuo tevA che, tethI teonA sAthe gamana saMsarga thoDo paNa karavo kalpato nathI, mATe temane cAlyA javA de, ApaNe koI nAnA sAthe sAthe jaIzuM. kAraNake tIrthaMkaranA vacananuM ullaMghana na karavuM joIe. devo ane asurovALA A gatane paNa tIrthaMkaranI vANI ullaMghana karavA lAyaka nathI. bIjI vAta eka - jyAM sudhI temanI sAthe cAlIe tyAM sudhI tenA darzananI vAtato javA do paNa AlApa-saMlApa vagere paNa niyamA karavA paDe; to zuM ApaNe tIrthakaranI vANIne ullaMghIne gamana karavuM? e pramANe vicAraNA karIne sumatino hAtha pakaDIne nAgila sAdhunA sAthamAMthI nIkaLI gayo. [3-669ii netrathI nIhALelI, zuddha ane nirjIva bhUmi upara beTho. tyAra pachI sumatie kahyuM ke dhana ApanAra guruo, mAtA-pitAo. vaDIlabaMdhu temaja blena agara jyAM sAmo pratyuttara ApI zakAto na hoya tyAM he deva? mAre zuM kahevuM? teonI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 mahAnisIha-jI-da69 AjJA thAya te pramANa pUrvaka tahariema karIne svIkAravAnI ja hoya. A mArA mATe ISTa che ke aniSTa che teno temAM vicAravAno avakAza hoto nathI. paraMtu Aje to A viSayamAM Aryane Ano uttara Apavo ja paDaze, ane te paNa AkarA kaThora kakasa aniSTa duSTa niSphara zabdothI ja. athavA to moTAbhAI AgaLa A mArI jIbha kevI rIte upaDe ke jenA khoLAmAM huM vastravagarano azucithI kharaDAelA aMgavALo aneka vakhata ramelo che. athavA to te pote AvuM aNaghaTatuM bolatA kema zaramAtA nathI? ke A kuzIlo che. ane AMkhathI te sAdhuone jovA paNa na joIe. jeTalAmAM pote vicArela haju bolato nathI. teTalAmAM gita AkAra jANavAmAM kuzala moTAbhAI nAgila teno dayagata bhAva jANI gayA ke A sumati nakAmo khoTA kaSAyavALo thAya che. to have mAre tene kayo pratyuttara Apavo ema vicAravA lAgyo. 6i7976] vagara kAraNe vagara prasaMge krodhAyamAna thaelA bhale hAla emaja rahe atyAre ene kadAca samajaNa ApavAmAM Ave to paNa te bahu mAnya nahi karaze. to zuM atyAre tene samAvavo ke hAla kAlakSepa karavo? kAla pasAra thaze to tene kaSAya zAna thaze ane pachI mArI kahelI sarva vAtano svIkAra karaze. athavA to atyArano A prasaMga evo che ke tenA saMzayane dura karI zakIza. jyAM sudhI vizeSa samaja ApavAmAM nahi Ave tyAM sudhI A bhadrika bhAIne kaMI samajAze nahi. ema vicArIne nAgila nAnAbhAI sumatine kahevA lAgyo ke he badhuM? huM tane doSa, Apato nathI, huM A viSayamAM mAroja doSa mAnuM chuM ke - hita buddhithI sagAbhAIne paNa kahevAmAM Ave to te kopAyamAna thAya che. ATha karmanI jALamAM sapaDAelA jIvono ja ahiM deSa che ke cAre gatimAMthI bahAra kADhanAra hitopadeza temane asara karato nathI, sajajaDa rAga, dveSa, kadAgraha ajJAna, mithyAtvanA doSathI khavAI gayelA manavALA AtmAone hitopadezarUpa amatR paNa kAlakuTa visa bhAse che. 7i7] ema sAMbhaLIne sumatie kahyuM ke tame ja satyavAdI cho ane A pramANe bolI zako cho. paraMtu sAdhuonA avarNavAda bolavA te bIlakula yogya na gaNAya. te mahAnubhAvonA bIja vatava tarapha kema najara karatA nathI ? chaThTha aThThama cAra pAMca upavAsa mAsakSamaNa Adi tapa karIne AhAra grahaNa karanArA grISma kALamAM AtApanA letA nathI. temaja virAsana utkaTukAsana vividhaprakAranA abhigraho dhAraNa karavA, kaSTavALA tapo karavA ItyAdI dhamanuSThAna AcarIne mAMsa ane lohI jemaNe sukavI nAkhela che, AvA prakAranA guNayukta mahAnubhAva sAdhuone tamArA sarakhA mahAnuM bhASA samitivALA moTA zrAvaka thaIne A sAdhuo kuzIlavALA evo saMkalpa karavo yukta nathI. tyAra pachI nAgile kahyuM ke - he vatsa? A tenA dhamanuSThAnothI tuM saMtoSa na pAma, jema ke Aje huM avizvAsathI lUMTayo chuM. vagara IcchAe AvI paDelA parAdhInatAthI bhogavavAnI duothI.... akAma nirAthI paNa kamano kSaya thAya che to pachI bAlatapathI karmakSaya kema na thAya ? A sarvene bAlatapasvIo jANavA. zuM tane teonuM utsutramArganuM alpa sevApaNuM dekhAtuM nathI? vaLI he vatsa sumati? mane A sAdhuo upara manathI paNa sukSma praSa nathI ke jethI huM temano doSa grahaNa karyuM. parantu tIrthaMkara Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 bhagavaMtanI pAsethI e pramANe avadhAraNa kareluM che ke kuzIlane na dekhavA. tyAre sumatie tene kahyuM ke jevA prakArano te nibuddhi che tevA ja prakAranA te tIrthaMkara haze jethI tane A pramANe kahyuM. tyAra pachI A pramANe bolanAra sumatinA mukha rUpI chidrane potAnA hastathI baMdha karIne nAgile tene kahyuM ke - are he bhadra mukhavALA jagatanA mahAnagara, tIrthakara bhagavantanI AzAtanA na kara. mane tAre je kahevuM hoya te bhale kahe huM tane koI pratyuttara nahi ApIza tyAre sumatie tene kahyuM ke A jagatamAM A sAdhuo paNa jo kuzIla hoyato pachI suzIla sAdhuo kyAMya maLaze ja nahi tyAre nAgile kahyuM ke - he bhadramukha 1 sumati ? ahi gatamAM alaMghanIya vajanavALA bhagavaMtanuM vacana AdarapUrvaka grahaNa karavuM joIe. Astika AtmAne temanA vacanamAM koI divasa visaMvAda thato nathI. temaja bAla tapasvInI cemAM Adara na karavo kAraNake jinendra vacana mujaba nakkI teo kuzIla dekhAya che. teonI pravrayAne viSe gaMdha paNa dekhAtI nathI. kAraNake je je A sAdhu pAse bIjI muha potikA dekhAya che. tethI karIne A sAdhu adhika parigrahatA doSathI kuzIla che. bhagavaMte hastamAM adhika parigraha dhAraNa karavA mATe sAdhune AjJA ApI nathI. mATe he vatsa! hIna sajvALo paNa manathI evo adhyavasAya na kare ke kadAca mArI A muhupattikA phATI tuTIne vinAza pAmaze to bIjI mane kyAthI maLaze ? te hanasattva ema vicArato nathI ke - adhika ane anupayogathI upadhi dhAraNa karavAthI mArA parigraha vratano bhaMga thaze athavA zuM saMyamamAM raMgAelo AtmA saMyamamAM upayogI dharmanA upakaraNarUpa muhapati jevA sAdhanamAM sidAya kharI? nakkI tevo AtmA temAM viSAda na pAme. kharekhara tevo AtmA potAne huM hIna satyavALo chuM, tema jAhera kare che, unmArganA AcaraNanI prazaMsA kare che. ane pravacana malina kare che. A sAmAnya hakIkata tuM dekhI zakato nathI? A sAdhue gaI kAle vastra paheryA vagaranI strInA zarIrane rAga pUrvaka dekhIne tenuM ciMtavana karIne tenI AlocanA pratikramaNa karyA nathI, te tane mAluma nathI? A sAdhunA zarIre phollA thaelA che, te kAraNe vismayapAmelA mukhavALA ene dekhato nathI. hamaNAMja teNe loca karavA mATe potAnA hAthe vagara ApelI cakha grahaNa karI, teM paNa pratyakSa tema karatA tene joyo che. gaI kAle saMdhArakane sUryodaya thayA pahelA ema kahyuM ke - uThe ane cAlo ApaNe vihAra karIe. sUryodaya thaI gayo che. ema A sAdhue temane hasatAM hasatAM kahyuM. te te jAte na sAMbhaLyuM? AmAM je moTo navAdikSita che te upayoga vagara suI gayo ane vijaLI agnikAyathI sparza karAyo tene te joyo hato. teNe kAmaLI grahaNa na karI tathA savAre lIlA ghAsano paheravAnA kapaDAnA cheDAthI saMgho karyo, tathA bahAra ughADAmAM pANIno paribhoga karyo. bIja-vanaspatikAyanI upara paga cAMpIne cAlato hato. avidhithI khArI jamIna upara cAlIne madhura jamIna upara saMkramaNa karyuM. tathA mArgamAM cAlyA pachI sAdhue so DagalA cAlyA pachI IriyAvahiyaM pratikramavA joIe. tevI rIte cAlavuM joIe. tevI rIte ceNa karavI joIe, tevI rIte bolavuM joIe, tevI rIte zayana karavuM joIe ke jethI karIne che kAyanA jIvone sUkSma ke bAdara, paryAptA ke aparyAptA, AvatA jatA sarva jIva prANa bhUta ke sattvone saMghaTTa paritApana kilAmaNAke upadrava na thAya. A sAdhuomAM kahelA A sarvemAMthI eka paNa ahIM dekhAtuM nathI. vaLI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 mahAnisIha-jA-78 muhapattinuM paDilehaNa karatA evA sAdhune meM preraNA ApI ke vAyu kAyano saMghA thAya tema phaTakaDATa avAja karatA paDilehaNA karo cho. paDilehaNa karavAnuM kAraNa yAda karAvyuM jenuM AvA prakAranuM upayogavALu jayaNAyukta saMyama che. ane te tamo ghaNuM pAlana karo cho to saMdeha vagaranI vAta che ke temAM tame Avo upayoga rAkho cho? A A samaye te mane nivAryo ke mauna rAkho, sAdhuone ApaNe kaMI kahevuM kalpatuM nathI. A hakIkata zuM tuM bhUlI gayo? tethI he bhadramukha? ANe saMyama sthAnakamAMthI eka paNa sthAnaka samyaka prakAre rakSaNa karela nathI, jenAmAM AvA prakArano pramAda hoya te sAdhu kevI rIte kahI zakAya? jenAmAM AvA prakAranuM nirbasapaNuM hoya te sAdhu nathI. he bhadramukha? dekha dekha zvAna sarakho nirdaya cha kAya jIvonuM mardana karanAra A che, to tene viSe mane kevI rIte anurAga thAya? athavA to zvAna paNa sAro che ke jene atisUkSma paNa niyama vratano bhaMga thato nathI. A niyamano bhaMga karanAra hovAthI konI sAthe tenI sarakhAmaNI karI zakAya? mATe he vatsa ! sumati ! AvA prakAranA kRtrima AcaraNathI sAdhu banI zakatA nathI. AvA prakAranA kRtrima-dekhAva mAtra AcAra vaDe yukta hoya teone tIrthaMkaranA vacanane smaraNa karanAro kayo vaMdana paNa kare! bIjI vAta e paNa dhyAnamAM rAkhavAnI che ke teonA saMsargathI ApaNane paNa caraNa-karaNamAM zithilatA AvI jAya ke jenAthI vAraMvAra ghora bhavanI paraMparAmAM ApaNane rakhaDavAnuM thAya. tyAre sumatie kahyuM ke jo eo kuzIla hoya agara suzIla hoya to paNa huM to temanI pAse ja pravajyA svIkArIza vaLI tamo kaho cho teja dharma che parantu te karavAne Aje koNa samartha che? mATe mAro hAtha choDI do, mAre temanI sAthe javuM che, teo dUra cAlyA jaze to pharI meLApa thavo muzkela thAya, tyAre nAgile kahyuM ke- he bhadramukha! temanI sAthe javAmAM tAruM kalyANa nathI, huM tane hitanuM vacana kahuM chuM. A sthiti hovAthI je bahu guNakAraka hoya tenuM ja sevana kara. huM kaMI tane baLAtkArathI pakaDI rAkhato nathI. na have kaMI samaya aneka upAyo karIne nivAraNa karavA chatAM paNa na rokAyo ane maMda bhAgyazALI te sumatie he gautama! pravrajyA aMgikAra karI tyAra pachI koIka samaye vihAra karatA karatA pAMca mahinA pachI mahAbhaMyakara bAra varasano duSkALa Avyo. tyAre te sAdhuo te kALanA doSathI, yonI AlocanA pratikramaNa karyA vagara mRtyu pAmIne bhUta, yakSa, rAkSasa, pizAca, vagere vANavyaMtara devonA vAhanapaNe utpana thayAM. tyAMthI cAlIne pleccha jatimAM mAMsAhAra karanAra kura AcaraNa karavAvALA thayA. kura pariNAmavALA hovAthI sAtamI nArakImAM utpanna thayA. tyAMthI nIkaLIne trIjI covIsImAM samyakatva pAmaze. tyAra pachI samyakatva prApta thaelA bhavathI trIjA bhavamAM cAra jaNa siddhi pAmaze, parantu je sarvathA moTA pAMcamAM hatA te eka siddha nahi pAmaze. kAraNake te ekAMta mithyAdraSTi ane abhivyache. he bhagavaMta! je sumati che te bhavya ke abhavya? he gautama te bhavya che. he bhagavaMta! te bhavya che to mRtyu pAmIne kyAM utpanna thaze? he gautama! paramAdhArmika asurone vize. 78] he bhagavAna! bhavyajIvo paramAdhArmika asuromAM utpanna thAya kharA? he gautama ! je koI sajjaDa rAga dveSa moha ane mithyAtvanA udayathI sArI rIte kahevA chatAM paNa uttama hitopadezanI avagaNanA kare che. bAra prakAranA aMgo tathA Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-4 289 zrutajJAnane apramANa kare che tathA zAstranA sadUbhAvo ane rahasyane jANatA nathI, anAcAranI prazaMsA kare che, tenI prabhAvanA kare che, je pramANe sumatie te sAdhuonI. prazaMsA ane prabhAvanA karI ke teo kuzIla sAdhuo nathI, jo A sAdhuo paNa kuzIla che to ahiM A jagatamAM koI suzIla sAdhu nathI. te sAdhuo sAthe jaIne mAre pravajyA aMgIkAra karavAno nizcaya che, tathA jevA prakAranA tame nibudhdhI cho tevA prakAranA te tIrthaMkara paNa haze." e pramANe bolavAthI he gautama teNe moTuM evuM tapa karato hovA chatAM paNa paramAdhAmI asurone viSe te utpanna thaze. he bhagavaMta ! paramadhArmika devo tyAMthI mRtyu pAmIne kyAM utpanna thAya ? he bhagavaMta ! paramAdhAmika asuro devatAmAMthI bahAra nIkaLI te sumatino jIva kyAM utpanna thaze? he gautama ! maMdabhAgI evA teNe anAcAranI prazaMsA tathA abhyadaya karavA, sArA sanmArganA nAzane abhinaMdya te karmanA doSathI anaMta saMsAra upArjana karyo. tenA keTalA bhavonI utpatti kahevI ? aneka pudgala parAvartana kALa sudhI cAra gatirUpa saMsAramAMthI jeno nIkaLavAno Aro nathI to paNa saMkSepathI keTalAka bhavo kahuM chuM. te sAMbhaLa A ja jaMbudvipa nAmanA dvIpane cAre bAju pharato vartuLAkArano lavaNa samudra che. temAM je sthaLe siMdhu mahAnadI praveza kare che te pradezanA dakSiNa dizA bhAgamAM papa yojanA pramANavALI vedikAnA madhyabhAgamAM sADA bAra yojana pramANa hAthInA kuMbhasthalanA AkAra sarakhuM pratisaMtApadAyaka nAmanuM eka sthaLa che. te sthaLa lavaNasamudranA jaLathI sADA sAta yojana pramANa uMcuM che. tyAM atyanta ghora gADha aMdhakAravALI ghaDiyAlA saMsthAnanA AkAravALI chetAlIsa guphAo che. te guphAomAM babbe babbenI vacce vacce jalacArI manuSyo vAsa kare che. teo vajaRSabhanAraca saMghayaNavALA, mahAbala ane parAkramavALa, sADAbAra veMta pramANa kAyAvAlA, saMkhyAtAvarSanA, AyuSyavALA, jemane madha, mAMsa priya che. tevA, svabhAvathI strIomAM lolupI, atizaya kharAba varNavALA, sukumAra, aniSTha, kaThaNa, kharabacaDA dehavALA, caMDAlanA netA sarakhA kahelA bhayaMkara mukhavALA, siMha samAna ghora draSTivALA, yamarAjA sarakhA bhayAnaka, koIne pITha na batAvanAra, vijaLInI jema niSThura prahAra karanAra, abhimAnathI mAMdhAtA thaelA. teo aMDagolika manuSyo tarIke oLakhAya che. teonA zarIramAM je aMtaraMga golikAo hoya che. tene grahaNa harIne camarI gAyanA zveta puchaDAnA vALathI te golikAo gUMthe che. tyAra pachI te bAMdhelI golikAone banne kAna sAthe bAMdhIne mahAkiMmatI uttama jAtivaMta ratna grahaNa karavAnI IcchAvALA samudranI aMdara praveza kare che. samudramAM rahelA jala hAthI, bheMza, godhA, magara, moTA masso taMtu susumAra vagere duSTa vyApado tene koI upadrava karatA nathI. te golikAnA prabhAvathI bhaya pAmyA vagara sarva samudrajaLamAM bhramaNa karIne IcchA pramANe uttama prakAranA jAtivaMta ratnono saMgraha karIne akhaMDa zarIravALo bahAra nikaLI Ave che. teone je aMtaraga golikAo hoya che. tenA saMbaMdhathI te bicArA he gautama ! anupama atighora bhayaMkara duHkha pUrvabhavamAM upArjana karelA atiraudra karmane AdhIna banelA teo anubhave che. Ja Le o n International Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 mahAnisIha-4-678 he bhagavaMta ! kayA kAraNathI ? he gautama ! teo jIvatA hoya tyAM sudhI tenI golikAo grahaNa karavA koNa samartha thaI zake ? jyAre temanA dehamAMthI golikAo grahaNa kare che tyAre ghaNA prakAranA moTA sAhasa karIne niyaMtraNAo karavI paDe che. bakhtara paherelA, talavAra, bhAlA, cakro, hathiyAra sajelA evA ghaNA zUravIra puruSo buddhinA prayoga pUrvaka temano jIvatA ja pakaDe che. jyAre temane pakaDe che, tyAre je prakAranA zArIrika mAnasika dukho thAya che te sarve nArakanA duHkhanI sAthe sarakhAvI zakAya che. he bhagavaMta ! te aMtaraMga golikAone koNa grahaNa kare che ? he gautama ! te lavaNa, samudramAM ratnadvIpa nAmano aMtaApa che, pratisaMtAyadAyaka sthalathI te dvIpa ekatrIso yojana dUra che te radvIpa vAsI manuSyo tene grahaNa kare che. he bhagavaMta! kayA prayogathI grahaNa kare che ? kSetranA svabhAvathI siddha thaelA pUrva puruSonI paraMparA pramANe prApta karelA vidhAnathI teone pakaDe che. he bhagavaMta! teonI pUrvanA puruSoe siddha karelo vidhi kevA prakArano hoya che! he gautama! te ratnadvIpamAM 20, 19, 18, 10, 8, 7, dhanuSya pramANavALA ghaMTInA AkAravALA zreSThavajazilAnA saMpuTo hoya che. tene chuTA pADIne te ratnadvIpavAsI manuSyo pUrvanA puruSothI siddha kSetra-svabhAvathI siddha taiyAra karelA yogathI ghaNA masso madhu bhegA bheLavIne atyaMta rasavALA karIne tyAra pachI temAM pakAvelA mAMsanA TukaDAo temaja uttama madha-madirA vagere padArtho nAkhe che. AvA teone khAvA yogya mizraNa taiyAra karIne vizAla lAMbA moTA vRkSonA kANethI. banAvelA dhyAnamAM besIne atisvAdiSTa purANA madirAmAMsa matsya madha vagerethI paripUrNa ghaNA tuMbaDA grahaNa karIne pratisaMtApadAyaka nAmanA sthala pAse Ave che. jyAre guphAvAsI aMDagolika manuSyone eka tuMbaDuM ApIne temaja abhyarthanA - AjIjIno prayoga karavA pUrvaka pelA kAyAnane atizaya vega pUrvaka calAvIne ratnadvapa tarapha doDI jAya che. aMDa golika manuSyo te tuMbaDAmAMthI madha mAMsa vagerenuM mizraNa-bhakSaNa kare che ane atizayasvAdiSTa lAgavAthI pharI meLavavA mATe teonI pAchaLa chUTA chavAyA thaIne doDe che. tyAre he gautama ! jeTalAmAM haju ghaNA najIka na AvI pahoMce teTalAmAM suMdara svAdavALA madha ane gaMdhavALA dravyothI saMskAra karelA purANA madirAnuM eka tuMbaDuM mArgamAM mUkIne pharI paNa atitvarita gatie ratnadvIpa tarapha cAlyA jAya che. vaLI aMDagolika manuSyo te atizaya zvAdiSTa madha ane gaMdhavALA dravyothI saMskArita taiyAra karelA junI madirA mAMsa vagere meLavavA mATe atidakSatAthI tenI pITha pAchaLa doDe che. pharI paNa teone ApavA mATe madyathI bharelA eka tuMbaDAne mUke che. e pramANe he gautama ! magha madirAnA lolupI banelA temane tuMbaDAnA madha-madirA vagerethI lobhAvatA lobhAvatA tyAM sudhI dorI lAvavAmAM Ave che ke jyA AgaLa varNavelA ghaMTI AkAravALA vajanI zIlAnA saMpuTo rahelA che. jeTalAmAM khAdyanA lobhathI teo teTalI bhUmi sudhI Ave che. teTalAmAM je najIkamAM vajazilAnA saMpuTano uparano bhAga je bagAsu khAtA puruSanA AkAra sarakho chUTo prathamathI goThavela hoya che. tyAMja madhamadirAthI bharelA bAkI rahelA ghaNA tuMbaDAo temane dekhatA ja tyAM mUkIne pota potAnA sthAnamAM cAlyA jAya che. pelA magha-madirA khAvAnA lolupI jeTalAmAM ghaMTI pAse pahoMce Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-4 ane tenA upara praveza kare te samaye he gautama je pUrve pakAvelA mAMsanA kaTakAo tyAM mUkelA hoya temaja je madha-madirAthI bharelA bhojana tyAM goThavI rAkhelA hoya vaLI. madhathI lIdhelA zilAonA paDa hoya te dekhIne teone ghaNoja saMtoSa, AnaMda, moTI tuSTi, mahApramoda thAya che. A pramANe madhamadirA pakAvela mAMsa khAtA khAtA sAta ATha paMdara divaso jeTalAmAM pasAra thAya che. teTalAmA radvIpa nivAsI manuSyo ekaThA maLIne keTalAkoe bara, keTalAke bIjA Ayudho dhAraNa karelA hoya. teo pelI vajazilAne vIMTaLAIne sAtaATha paMktimAM gherI vaLe che. vaLI ratnadIpa vAsI bIjA keTalAko te zilA paDane ghaMTalAnA upara ekaThuM thAya tema goThave che. jyAre be paDa ekaThA karavAmAM Ave che tyAre he gautama! eka capaDI vagADIne tenA trIjA bhAganA kALamAM tenI aMdara sapaDAelAomAMthI eka ke be mAMDa mAMDa bahAra chaTakI jAya che, tyAra pachI te ratnadvIpavAsI vRkSa sahita maMdira ane mahelo tyAM banAve che. te ja samaye teonA hADano-zarIrano vinAza kALa utpanna thAya che e pramANe he gautama ! te vajazilAnA ghaTInA be paDa vacce bhIMsAIne pisAtA pIsAtA jyAM sudhI sarva hADakAo dabAIne barAbara na pIsAya temaja pUrNa na thAya tyAM sudhI te aMDagolika manuSyomAM prANI chuTA paDatA nathI. teonA asthio vajaratna (hIrA)nI jema dukhe karIne daLI zakAya tevA majabuta hoya che. tyAM AgaLa teone vajazilAnA be paDa vacce goThavIne kALA baLado joDIne atiprayatnathI reMTa, ghaMTI kaThaNa retI-cunAnI cakarInI jema goLa bhamADAya che. eka varasa sudhI pIsavAno prayatna cAlu hovA chatAM tenA majabuta asthionA kaTakA thatA nathI. te samaye tevA prakAranuM atyanta ghora dArUNa zArIrika ane mAnasika mahAduHkhanI vedanAno Akaro anubhava karatA hovA chatAM prANo paNa cAlyA gayA hovA chatAM temanA asthio bhAMgatA nathI, be vibhAga thatA nathI. daLAtA nathI, ghasAtA nathI, parantu je koI paNa sandhisthAno sAMdhAnA ane bandhananA sthAno che te sarve vikhUTA paDIne jarjarIbhUta thAya che. tyAra pachI bIjI sAmAnya pattharanI ghaMTInI mAphaka bAhAra sarI paDatA loTanI jema kaMIka AMgaLI Adika agrAvayavanA asthibaMDa dekhIne te ratnIpavAsI loko AnaMdane pAmIne zilAnA paDo uMcA uMcakIne tenI aMDagolikAo grahaNa karIne temAM je zuSka-nirasabhAga hoya te aneka dhanasamUha grahaNa karIne vecI nAkhe che. he gautama ! A vidhAnathI te ratnadvIpa nivAsI manuSpo aMtareDa golikAo grahaNa kare che. he bhagavaMta ! te bicArA tevA prakAranuM atyanta ghora dAruNa tIkSNa dussaha duHkhasamuhane sahetA AhAra-jaLa vagara eka varSa sudhI kevI rIte prANane dhAraNa karI rAkhatA haze ? he gautama ! pote karelA karmanA anubhavathI. Ano vizeSa adhikAra jANavAnI IcchAvALAe prazna vyAkaraNa sUtranA vRddha vivaraNathI jANI levuM. [679] he bhagavaMta! tyAMthI marIne te sumatino jIva kyAM utpanna thaze. he gautama! tyAM ja te pratisaMtApa dAyaka nAmanA sthalamAM, e ja kramathI sAta bhava sudhI aMDagolika manuSyapaNe utpanna thaze. tyAra pachI duSTa zvAnanA bhavamAM, tyAra pachI kALA zvAnamAM, tyAra pachI vANavyaMtaramAM, tyAra pachI lIMbaDAna vanaspatimAM, tyAra pachI manuSyanI Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 mahAnisIha-4-69 strImAM, tyAra pachI chaThThI nArakImAM, pachI kuSThi manuSya, pachI vANa vyaMtara, tyAra pachI mahAkAyavALo yuthAdhipati hAthI, tyAM maithunamAM ati Asakti hovAthI anaMtakAya vanaspatimAM tyAM anaMto kALa janma-maraNanAM duHkhaanubhava karIne manuSya thaze. pachI manuSya paNAmAM mahAnimitiyo pachI sAtamIe, pachI svayaMbhUramaNa samudramAM moTo matsya thaze. aneka jIvono matsAhAra karI marIne sAtamIe jaze. - tyAra pachI Akhalo, pachI manuSyamAM, pachI vRkSa upara kokilA, pachI jaLo, pachI mahAmasya, pachI taMdulamasya, pachI sAtamIe pachI gadheDo, pachI kUtarA pachI kamijIva, pachI deDako, pachI agnikAyamAM, pachI kuMtha, pachI madhamAkha, pachI cakalo, pachI udhaI, pachI vanaspatimAM temAM anaMtakAla pasAra karIne manuSyamAM strIratna pachI chaThThImAM, pachI UMTa, tyAra pachI teSAmaMkita nAmanA paTTaNamAM upAdhyAyanA gRha najIka lIMbaDAnA patra paNe. vanaspatimAM, pachI manuSyamAM ThIMgaNI kunzAstrI, pachI napuMsaka manuSya, pachI duHkhI manuSya, pachI paNa bhIkha mAganAra, pachI paNa pRthvIkAya vagere kAryomAM bhavasthiti ane kAyasthiti darekamAM bhogavanAra, pachI manuSya, pachI ajJAna tapasyA karanAra, pachI vANavyaMtara, pachI purohita, pachI paNa sAtamIe taMdula matsya, pachI sAtamInArakImAM, pachI baLada, pachI manuSyamAM mahAsamyagdaSTi avirati cakravati, pachI prathama nArakImAM pachI paNa zrImaMta zeTha, pachI zramaNa aNagArapaNAmAM, tyAMthI anuttara devalokamAM, pachI paNa cakravarti mahAsaMghayaNavALA thaIne kAmabhogathI vairAgya pAmIne tIrthakara bhagavaMte upadezelA saMpUrNa saMyamanI sAdhanA karIne te nirvANa pAmaze. 6i80 temaja je bhikSa ke bhikSaNI parapAkhaMDIonI prazaMsA kare agara nindavonI prazaMsA kare temane anukULa hoya tevA vacana bole, nicvonA maMdiro makAnomAM praveza kare jeo nindavonA grantho, zAstro, pado ke akSarone prarUpe jeo nihonA prarUpelA kAyakalezAdika tapa kare, saMyama kare. tenA jJAnano abhyAsa kare vizeSa prakAre jANe, zravaNa kare, pAMDitya kare, tenI tarapheNa karI, vidvAnonI parSadAmAM tenI ke tenA zAstronI prazaMsA vakhANa kare te paNa sumatinI jema paramAdhArmika asuromAM utpanna thAya. [81] he bhagavaMta! te sumatinA jIve te samaye zramaNapaNuM aMgIkAra karyuM to paNa AvA prakAranA nAraka tiryaMca manuSya asurAdivALI gatimAM judA judA bhavomAM ATalA kALa sudhI saMsAramAM bhramaNa kema karavuM paDyuM? he gautama ! je Agamane bAdhA pahoMce tevA prakAranA liMga veSa vagere grahaNa karavAmAM Ave te kevala daMbha ja che. ane ati lAMbA saMsAranA kAraNabhUta te gaNAya che. tenI keTalI lAMbI maryAdA, te jaNAvI zakAtI nathI. teja kAraNe (AgamAnusAra) saMyama duSkara manAeluM che. vaLI bIjI e vAta lakSamAM rAkhavAnI che ke zramaNapaNA vize prathama saMyama sthAnamAM kuzIla saMsargIno tyAga karavAno che. jo teno tyAga na kare to saMyama ja hatuM nathI. to suMdara mativALA sAdhue teja AcaravuM tenIja prazaMsA karavI tenI ja prabhAvanA-unnati karavI. tenI ja salAha ApavI. teja AcaravuM ke je bhagavaMte kahelA Agama-zAstramAM hoya. A pramANe sUtranuM atikramaNa karIne jema sumati lAMbA saMsAramAM rakhaDyo, temaja bIjA paNa suMdara, vidura sudarzana, zekhara, nilabhadra. sabhA Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-4 293 meya, khagnadhArI, tenazramaNa, dudantadeva, rakSita muni vagere thaI gayA tenI keTalI saMkhyA kahevI? mATe A viSayano paramArtha jANIne kuzIla saMsarga sarvathA varjavo. [682) he bhagavaMta! zuM te pAMce sAdhuone kuzIla tarIke nAgila zrAvake gaNAvyA te potAnI svecchAthI ke Agama zAstranI yuktithI? he gautama bicArA zrAvakane tema kahevAnuM kayuM sAththarya hoya? je koI potAnI svacchaMda matithI mahAnubhAva susAdhuonA avarNavAda bole te zrAvaka jyAre harivaMzanA kulatilaka marakata ratna sarakhI zyAma kAMtivALA bAvIrAmAM dharma tIrthaMkara ariSTa nemi nAmanA hatA. temanI pAse vaMdana nimitte gaelA hatA. te hakIkata AcArAMga sUtramAM anaMtagamaparyavanA jANakAra kevalI bhagavaMto e prarUpelI hatI. tene yathArtha dhAraNarUpe dayamAM avadhAraNa karelI hatI. tyAM chatrIza AcAronI prajJApanA karelI che. te AcAromAMthI je koI sAdhu ke sAthvI koI paNa AcAranuM ullaMghana kare te gRhasthanI sAthe sarakhAmaNI karavA lAyaka gaNAya. jo AgamathI viruddha vartana kare, Acare ke prarupe to te anaMta saMsArI thAya. tethI he gautama ! jeNe eka mukhavastrikAno adhika parigraha karyo to tenA pAMcamA mahAvratano bhaMga thayo. jeNe strInA aMgopAMga dekhyA ciMtavyA pachI teNe AlocyA. nahiM to teNe brahmacaryanI guptinI virAdhanA karI te virAdhanAthI jema eka bhAgamAM baLelA vastrane baLeluM vastra kahevAya tema ahiM cothA mahAvratano bhaMga kahevAya jeNe potAnA hAthe rAkha ucakI lIdhI, vagara ApelI grahaNa karI tenA trIjA mahAvratano bhaMga thayo. jeNe suryodaya thayA pahelA sUryodaya thaI gayo ema kahyuM tenA bIjA mahAvratano bhaMga. thayo. je sAdhue sajIva jaLathI AMkho dhoI tathA avidhithI mArganI bhUmimAMthI bIjI bhUmimAM saMkramaNa karyuM, bIjakAyane cAMpyA vastranA cheDAthI vanaspatikAyano saMghaTTo thayo. vijaLIno sparza thavo. ajayaNAthI phaDaphaDATa avAja karatA muhapatithI vAyukAyanI virAdhanA karI. te sarvenA prathama mahAvratano bhaMga thayo. tenA bhaMgathI pAMce mahAvratano bhaMga thayo. tethI he gautama ! Agama yuktithI A sAdhuone kuzIla jaNAvelA che. kAraNake uttaraguNono bhaMga paNa ISTa nathI to pachI mUlaguNono bhaMga to sarvathA aniSTa ja gaNAya. he bhagavaMta! to zuM A drattane vicArIne ja mahAvrato grahaNa karavA? he gautama! A vAta yathArtha che he bhagavaMta! kayA kAraNa? he gautama ! suzramaNa ke suzrAvaka A be bhedo ja kahelA che. trIjo bheda kaheto nathI. athavA bhagavaMte zAstromAM je pramANe upadezeluM che, te pramANe suzramaNapaNuM pAlana karavuM. te ja pramANe suzrAvakapaNuM yathArtha rIte pAlana karavuM joIe. paraMtu zramaNe potAnA zramaNapaNAmAM aticAra na lAgavA devA joIe, ke zrAvake zrAvakapaNAnA vratomAM aticAra na lagADavA joIe. niraticAra vato prazaMsA karavA yogya che. tevA niraticAra vratonuM sevana karavuM. je A zramaNadharma sarvavirati svarUpa hovAthI nirvikAra chUTachATa vagarano suvicAra ane pUrNa vicArayukta che. je pramANe mahAvrato pAlana karavAnA zAstramAM jaNAvelA che. te pramANe yathArtha pAlana karavA joIe. jyAre zrAvako mATe to hajAro prakAranA vidhAno che. te vrata pALe ane temAM aticArona lAge te pramANe zrAvaka aNuvrato grahaNa kare. [683 he bhagavaMta ! te nAgila zrAvaka kayAM utpanna thayo ? he gautama ! te Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 mahahanasIha-jAva683 siddhagatimAM gayo. he bhagavaMta! kevI rIte? he gautama ! mahAnubhAva nAgile te kuzIla sAdhuo pAsethI chUTo paDIne ghaNA zrAvako ane vRkSothI vyApta ghora bhayaMkara aTavImAM sarva pApa kalimalanA kalaMkathI rahita carama hitakArI seMkaDo bhavomAM paNa atidurlabha tIrthakara bhagavaMtanuM vacana che ema jANIne nirjIva pradezamAM jemAM zarIranI sArasaMbhALa. TIpa TIpa na karavA paDe tevuM niraticAra pAdapopagamana anasana aMgIkAra karyuM. have koI samaye te ja pradezamAM vicaratA ariSTanemitIrthaMkarabhagavAna acalita sattvavALA AbhavyAtmAnI pAse tenA upakAra mATe AvI pahoMcyA. uttamArtha samAdhimaraNa sAdhI ApanAra atizayavALI dezanA kahI. jaLavALA meghanI sarakhI gaMbhIra ane deva duMdubhi samAna suMdara svaravALI tIrthakaranI vANI zravaNa karato zubha adhyavasAya karato apUrvakaraNathI kSapaka zreNImAM AruDha thayo. aMtakatu kevalI, thayo. A kAraNathI e pramANe kahevAya che ke he gautama! te siddhi pAmyo. mATe he gautama ! kuzIla saMsargIno tyAga karanArane ATaluM aMtara thAya che. cothAadhyayananI muni dIparatnasAgare karela "gurjarachAyA" pUrNa. | A cothAadhyayanamAM ghaNA siddhAMtajJAtA keTalAMka AlApakonI samyagu zraddhA nathI karatA. teo azraddhA karatA hovAthI ame paNa samyagu zraddhA nathI karatA ema AcArya haribhadrasUrijInuM kathana che. AkhuM cothuM adhyayana ekaluM nahi bIjA adhyayano paNa A cothA adhyayananA keTalAka parimita AlApakonuM azraddhAnuM kare che, evo bhAva samajavo. kAraNake sthAna, samavAya, jIvabhigamu, prajJApanA vagere sUtromAM A kaMI paNa hakIkata kahelI nathI. ke prati saMtApaka sthaLa che. tenI guphAomAM vAsa karanArA manuSyo che. temAM paramAdhArmika asuronuM pharI pharI sAtaATha vakhata sudhI utpAtu thAya che, teone dArUNa vajazilAnI ghaMTI paDo vacce pilAvuM paDe che. atizaya pilAtA vedanA anubhavatA hovA chatAM eka varSa sudhI tenA prANono nAza thato nathI. (paNa) vRddhavAda evo che ke A ASasUtra che, temAM vikRtino praveza thayo nathI. A zrutaskandhamAM ghaNAja artho rahelA che. suMdara atizaya sahita sAtizaya yukta kahelA A gaNadharonA vacano che. Ama hovAthI lagIra paNa ahiM zaMkA na karavI. (adhyayanaH 5-navanItasAra) [684-685 A prakAre kuzIla saMsargIno savoMpAyathI tyAga karIne unmArga praveza karelA gacchamAM je veSathI AjIvikA karanArA hoya ane tevA gacchamAM vAsa kare tene nirveidanapaNe kaleza vagara zramaNapaNuM saMyama, tapa temaja suMdara bhAvanI prApti na thAya, eTaluM ja nahiM paNa mokSa tenAthI ghaNo dUra rahelo che. [686-691] he gautama ! evA prANIo che ke jeo unmArgamAM praveza karelA gacchamAM vAsa karIne bhavanI paraMparAmAM bhramaNa kare che. ardhapahora, ekapahora, eka divasa, ekapakSa, ekamAsa, ke ekavarSa sudhI paNa sanmArgamAM praveza karelA gacchamAM gurukula vAsamAM rahenAra sAdhu he gautama ! lIlAlahera karato ke ALasakarato nirutsAhavALI buddhi ke manathI raheto hoya paranta mahAnubhAva evA uttama sAdhuonA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 pakSane dekhIne maMda utsAhavALA sAdhuo paNa sarva parAkrama karavA utsAhI thAya che. vaLI sAkSI zaMkA bhaya lajjA tenuM vIrya utsasIta thAya che. he gautama jIvanI vIrya-zakti ullalIta thatA janmAntaramAM kahelA potone hRdayanA bhAvathI bALI nAkhe che. mATe nipuNatAthI sanmArgamAM praveza karelA gacchane tapAsIne temAM yata munie jIvana paryanta nivAsa karavo. [2] he bhagavaMta! evA kayA gaccho che. jemAM vAsa karI zakAya ? evI rIte gacchanI pRcchA vagere A pramANe kahelI jANavI. he gautama ! jemAM zatru ane mitra pakSa tarapha samAna bhAva vartato hoya. atyanta sunirmala vizuddha aMtaHkaraNavALA sAdhuo hoya, AzAtanA karavAmAM bhaya rAkhanArA hoya, potAnA ane bIjAnA AtmAno upakAra karavAmAM udyamavALA hoya, cha jIva nikAyanA jIvo upara atyaMta vAtsalya karanArA hoya, sarva pramAdanA AlaMbanathI vipramukta hoya, atyaMta apramAdI vizeSa prakAre jANelA zAstronA sadUbhAvavALA, raudra ane ArtadhyAnarahita, sarvathAbaLa vIrya, puruSakAra, parAkramane na gopAvanAra ekAMte sAdhvInA pAtrA kapaDAM vagere vahorelA hoya, teno bhoga na karanArA, ekAMta dharmano aMtarAya karavAmAM bIka rAkhanAra, tattva tarapha ruci karanAra, parAkrama karavAnI rucivALo, ekAMte strIkathA, bhojana kathA, cora kathA, rAja kathA, dezakathA, AcArathI paribhraSTa thaelAnI kathA na karanAra, evI rIte vicitra aprameya temaja sarva prakAranI vithA karavAthI vipramukta, ekAMte yathAzakti 18 hajAra zIlAMgono ArAdhaka, samagra rAtadivasa dareka samaye kaMTALyA vagara zAstramAM kahelA mokSamArganI prarUpaNA karanAra, ghaNA guNothI yukta, mArgamAM rahela, asmalita, akhaMDita zIlaguNane dhAraka hovAthI mahAyazavALA, mahAstavavALA, mahAnubhAva jJAna, darzana ane cAritranA guNayukta evA gaNane dhAraNa karanAra AcArya hoya che. tevA guNavALA AcAryanI nizrAmAM jJAnAhika mokSa mArganI ArAdhanA karanAra gaccha kahevAya. di93 he bhagavaMta! zuM temAM rahI A guruvAsa seve kharo? he gautama ! hA, koIka sAdhu nakkI temAM rahI gurukuLa vAsa seve, ane koI evA paNa hoya ke jeo tevA gacchamAM na vase! he bhagavaMta! ema zA kAraNathI kahevAya che ke- koIka vAsa kare ane koIka vAsa karatA nathI? he gautama ! eka AtmA AjJAno ArAdhaka che ane eka bIjo AjJAno virAdhaka che. je gurunI AjJAmAM rahelo che te samyagdarzana-jJAnacAritranI ArAdhaka che, je samyagdarzana jJAna cAritranI ArAdhaka che te he gautama ! atyanta jANakAra atizaya prakArano mokSa mArgamAM udyama karanAra che, je vaLI gurunI AjJAne anusarato nathI, AjJAnI virAdhanA kare che, te anantAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA-lobhavALA cAre kaSAyo yukta hoya te sajjaDa rAga-dveSa-moha ane mithyAtvanA khaMjavALA hoya che, jeo gADha rAga-dveSa-moha mithyAtvanA DhagalAvALA hoya che teo upamA na ApI zakAya tevA ghora saMsAra samudramAM Ama tema aTavAyA kare che. anuttara ghora saMsAra samudramAM aTavAyA karanArane pharI pharI janma pharI pharI jarA, pharI pharIne mRtyu vaLI pAchA janma, vRddhAvasthA, mRtyu karIne pAchA ghaNA bhavAnuM parAvartana karavuM paDe che. vaLI temAM 84 lAkha yoniomAM vAraMvAra utpanna thavuM paDe che. vaLI vAraMvAra atidusaha ghora gADha kALA aMdhakAravALA, rudhirathI khadabadatA. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 mahAnisIha-pa-da93 carabI, parU, ulaTI, pitta, kaphanA kAdavavALA, dugaMdhayukta azuci vahetA garbhanI cAre bAju vIMTaLAela ora, phephasA, viSThA, pezAba vagerethI bharapura, aniSTa, udvega karAvanAra, atighora, caMDa, raudra duHkhothI bhayaMkara evA garbhanI paraMparAomAM praveza karavo te kharekhara duHkha che, kaleza che, te roga ane AtaMka che, te zoka, saMtApa ane udvega karAvanAra che, jo vaLI duHkha-kaleza-roga-AtaMka-zoka-saMtApa ane uga karAvanAra che, te azAMti karAvanAra che, azAMti karAvanAra hovAthI yathAsthiti ISTa manorathonI aprApti karAvanAra che, yathAsthiti ISTa manorathonI prApti na thAya eTale tene pAMce prakAranA aMtarAya kamano udaya thAya che. jyAM pAMca prakAranA karmano udaya thAya che, emAM sarva duHkhanA agrabhUta evuM prathama dAridraya utpanna thAya che. jene dAridra hoya che tyAM apayaza, khoTA ALa caLavA, apakIrti kalaMka, vagere aneka duHkhono Dhagalo ekaTho thAya che. tevA prakAranA duHkhono yoga thAya tyAre sakala lokothI lajjA pamADanAra, niMdanIya, gahaNIya, avarNavAda karAvanAra, durgachA karAvanAra, sarvathI parAbhava pamAya tevA jIvitavALo thAya che tyAre samyagdarzana jJAna cAritrAdi guNo tenAthI ghaNA dUra thAya che arthAt tenAthI rahita thAya che. ane manuSya janma phogaTa jAya che athavA dharmathI sarvathA hArI jAya che. jeo samyagdarzana jJAna cAritrAdi guNothI atizaya vipramukata thAya che eTale te Azrava dvArone rokI zakato nathI. te Azrava dvArone baMdha karI zakato nathI te ghaNA moTA pApa karmanA nivAsabUta bane che. je ghaNA moTA pApa karmanA nivAsabUta bane che te karmano baMdhaka bane che, baMdhaka thayo eTale keda khAnAmA kedI sarakho parAdhIna thAya che, eTale sarva akalyANa amaMgalanI jALamAM phasAya che, tyAMthI chUTavuM atizaya muzkela bane che, kAraNake ghaNA karkaza gADha baddha dhRSTa nikAcita evI karmanI granthi ekadama toDI zakAtI nathI, te kAraNe ekendriya paNAmAM, beIndriyapaNAmAM, teIndriya cauridriya, paMcendriyapaNAmAM, nArakI, tiryaMca kumanuSyapaNuM, vageremAM aneka prakAranA zArIrika, mAnasika duHkho anubhavavAM paDe che. azAtA bhogavavI paDe che. A kAraNe he gautama ! ema kahevAya che ke evA keTalAka AtmAo hoya che ke jeo tevA gItArthanA gacchamAM rahI gurukuLavAsa seve che ane keTalAka sevatA nathI. [69] he bhagavaMta! zuM mithyAtvanA AcaraNavALA koI gaccha hoya kharA ke ? he gautama! je koI ajJAnI, virAdhanA karanArA gaccha hoya te nakkI mithyAtvanA AcaraNa yukta hoya. he bhagavaMta! evI kaI te AjJA che ke jemAM rahela gaccha ArAdhaka thAya che. he gautama ! saMkhyAtIta sthAnAMtarothI gacchanI AjJA kahevAI che. te gacchamAM rahevAthI ArAdhaka thavAya che. [5] he bhagavaMta! zuM te saMkhyAtIta gaccha mayadAnA sthAnAntaromAM evuM koI sthAnAntara che ke je utsarga ke apavAdathI koI paNa prakAre pramAda doSathI vAraMvAra maryAdA ke AjJAnuM ullaMghana kare to paNa ArAdhaka thAya ? he gautama ! nizcayathI te ArAdhaka nathI, he bhagavaMta! kayA kAraNathI Apa ema kaho cho? he gautama! tIrthakaro e tIrthane karanArA che, vaLI tIrtha cAra varNavALo te zramaNasaMgha gacchomAM pratiSThita hoche. gacchomAM paNa samyagdarzana-jJAnacAritra pratiSThita thaelA che. A samyagdarzana Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 297 jJAna-cAritra parama pUjyomAM paNa vadhAre zaraNa karavA yogya che. atizaya sevana karavA yogyamAM paNa A traNe vizeSa sevana karavA yogya che. AvA zaraNaya, pujya, sevya, darzanAdikane je koI gacchamAM koI paNa sthAnamAM koI prakAre virAdhe te gaccha samyagmArgano nAza karanAra, unmArganI dezanA karanAra thAya che. je gacchamAM samyagmArgano vinAza thAya che, unmArgano dezaka thAya che te nizcayathI AjJAno virAdhaka thAya che. A kAraNe he gautama ! ema kahevAya che ke- saMkhyAtIta gacchomAM mayadAnuM sthAnAntara thAya che. gacchamAM je koI paNa gamete eka agara vadhAre sthAna, maryAdA AjJAnuM ullaMghana kare te ekAMte AjJAno virAdhaka che. [69] he bhagavaMta ! keTalA kALasudhI gacchanI maryAdA prarUpelI che ? keTalA kALasudhI gacchanI mayadAnuM ullaMghana na karavuM? he gautama ! jyAM sudhI mahAyazavALA, mahAsattvavALA (chellA) mahAnubhAva duSpasahaaNagAra thaze tyAM sudhI gacchanI maryAdA sAcavavA mATe AjJA karelI che. eTale ke jyAre pAMcamAM ArAnA cheDA sudhI gacchanI maryAdAnuM ullaMdhana na karavuM. [697-98) he bhagavaMta ! kayA cihnothI mayadAnuM ullaMghana kahyuM che ? ghaNI AzAtanAo kahI che ane gacche unmArgamAM praveza karyo che-ema jANavuM? he gautama ! je vAraMvAra gaccha badalAvato hoya, eka gacchamAM sthiratAthI raheto na hoya, potAnI IcchA pramANe vartanAra, gurunI AjJA pramANe na vartanAra, zAstranA rahasyo na jANanAra, vezathI AjIvikA karanAra, pATa-pATalA-pATIyAAdinI mamatA rAkhanAra, aprAsuka bAhya prANavALA sacita jaLano bhoga karanArA, mAMDalInA pAMca doSothI ajANa ane te doSonuM sevana karanArA sarva Avazyaka kriyAonA kALanuM ullaMghana karanAra, Avazyaka pratikramaNa na karanAra, ochuM ke adhika Avazyaka karanAra, gaNanA pramANathI ochA ke adhika haraNa, pAtra, daMDa, muhapatti vagere upakaraNa dhAraNa karanAra, gurunA upakaraNano paribhogI, uttaraguNono virAdhaka gRhasthanI IcchAnusAra pravRttikaranAra, tenA sanmAnamAM pravartato, pRthvi, pANI, agni, vAyu, vanaspati, bIjakAya, trasakAya, be, traNa, cAra, pAMca IndriyavALA jIvone sakAraNe ke niSkAraNe pramAda doSathI saMghaTTana vageremAM doSane na dekhato AraMbha parigrahamAM pravRtti karI. gurupAse AlocanA na karato, vikathA karavAnA svabhAvavALo, vagarasamaye game tyAM pharato, avidhithI saMgraha karela, parIkSA kayAM vagara pravrajyA Ape. vaDI dIkSA Ape, dazaprakAranI vinayasAmAcArI zIkhave nahi. Rddhi-rasa-zAtA gArava karanAra, mati Adi AThamada, cArakaSAya, mamatvabhAva, ahaMkAra, kaMkAsa, kajIyA, jhagaDA, laDAI, tophAna, rIdra-ArtadhyAna yukta, nathI sthApanA kyAM vaDIlane jeNe hAthathI tIraskAratA "Apa" ema kahevuM, bahu lAMbA divase loca karanAra, vidyA, maMtra, taMtra, yoga, aMjana Adi zikhIne temAMja ekAMta prayatna karanAra, mUlasUtranA yogo ane gaNIpadavInA yogovahana na karanAra, duSkALa AdinA AlaMbana grahaNa karIne akalaya kharIdela pakAvela vagereno paribhoga karavAnA svabhAvavALA, thoDo roga thayo to tenuM kAraNa AgaLa karIne cikitsA karAvavA taiyAra thAya. tevA kAryane AnaMdathI vadhAveje kaMIka rogAdi thayA hoya tene AzrIne divase zayana karavAnA svabhAvavALA, kuzIlanI sAthe Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 mahAnisIha-pa-698 bolavA ane anukaraNa karavAnA svabhAvavALA, agItArthanA mukhamAMthI nIkaLelA aneka doSa pravartAvanAra vacanane ane anuSThAnane anusaravAnA svabhAvavALA, talavAra, dhanuSa, khagna,bANa bhAlA, caka vagere hathiyAra grahaNa karIne cAlavAnA svabhAvavALA sAdhuveza choDIne anyaveSa dhAraNa karIne rakhaDavAnA-svabhAvavALA AvI rIte sADAtraNa pada koTI (adhyavasAya sthAna) sudhI he gautama ! gacchane asaMsthita kahevo. tathA bIjA ghaNA prakAranA liMgavALA cihnavALA gacchane saMkSepathI kahI zakAya che. [698) AvA prakAranA moTA guNavALA gaccha jANavA te A pramANe guru to sarva jagatanA jIvo, prANIo, bhUto, sattvone mATe vAtsalya bhAva rAkhanAra mAtA samAna hoya, pachI gaccha mATenA vAtsalyanI vAta kyAM bAkI rahI? vaLI ziSyo ane samudAyanA ekAMte hita karanA, pramANavALA, pathya Aloka ane paralokanA sukhane ApanAra evA AgamAnusArI hitopadezane ApanAra hoya che. devendra ane narendranI samRddhinI prApti karatAM paNa zreSTha ane uttama, guru mahArAjano upadeza che. guru mahArAja saMsAranA duHkhI AtmAonI bhAva anukaMpAthI janma jarA-maraNAdika duHkhathI A bhavya jIvo atizaya duHkha bhogavI rahelA che. teo kyAre zAzvatanuM ziva-sukha pAme ema karuNApUrvaka gurumahArAja upadeza Ape, parantu vyasana ke saMkaTathI parAbhavita banIne nahi. jemake grahano vaLagADa vaLagela hoya, unmatta thayo hoya, koI prakAranA badalAnI AzAthI jema ke Ane hitopadeza ApavAthI mane amuka prakArano lAbha thaze - ema lAlasA utpanna thAya, to he gautama! guru ziSyonI nizrAe saMsArano pAra pAmatA nathI temaja bIjAe karelA sarva zubhAzubha karmano saMbaMdha koIne hoto nathI. 699-700 to he gautama ! ahiM AvA prakAranA sthiti hovAthI jo draDha cAritravALA gItArtha moTA guNothI yukta evA guru hoya ane teo vAraMvAra A pramANe vacana kaheke - A sarpanA mukhamAM AMgaLI nAkhIne tenuM mApa kahe athavA tenA cokaThAmAM dAMta keTalA che? te gaNIne kaheto te pramANe ja kare teoja kAryane jANe che. 7i01-702] AgamanA jANakAra kadApi zveta kAgaDo kaheto paNa AcAya je kahe te pramANe zraddhA karavI. ema kahevAmAM kaMIka kAraNa haze. je koI prasanna manavALo bhAvathI gurue kahela vacana grahaNa kare che te pivAnA auSadhanI jema sukhAkArI thAya che. 3i03] pUrve karelA puNyanA udayavALA bhavya sattvo jJAnAdika lakSmInA bhAjana bane che. bhaviSyamAM jeonuM kalyANa thavAnuM che teo devatAnI jema guruonI papAsanA-sevA upAsanA kare che. 7i04-706] aneka lAkha pramANa sukhone ApanAra, seMkaDo duHkhothI mukta karAvanAra, AcArya bhagavaMto che, tenA pragaTa dRSTAntarUpe kezI gaNadhara ane pradezI rAjA che. pradezI rAjAe naraka gamananI saMpUrNa taiyArI karI hatI. parantu AcArya prabhAve deva vimAna prApta karyuM. AcArya bhagavaMta dharmamativALA, atizaya suMdara, madhura, kAraNa, kArya upamA sahita evA prakAranA vacano vaDe ziSyonA hRdayane prasanna karatA karatA preraNA Ape che. 707-708] paMcAvana koDa, paMcAvanalAkha, paMcAvana hajAra, pAMcaso paMcAvana kroDa (papapapapapapapapa) saMkhyA pramANa ahiM AcAya che, temAMthI moTA gaNavALA guNa Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 299 samUha yukta eka nIvaDe che ke jeo sarva prakAranA uttama bhAMgAvaDe karIne tIrthakaranA sarakhA guru mahArAja hoya che. [70] teo paNa he gautama! devatAnA vacana samAna che. te sUrya samAna bAkInA AcAryonI paNa covIze tIrthakaronI ArAdhanA samAna ArAdhanA karavI joIe. [710 A AcArya pada viSe dvAdazAMganuM kRta bhaNavAnuM hoya che. tathApi have AvAta saMkSepamAM sArarUpe karuM chuM te A pramANe : - 7i11-712] munio, saMgha, tIrtha, gaNa, pravacana, mokSamArga A sarve eka artha kahenArA zabdo che. darzana, jJAna, cAritra, ghora ugratapa A sarve gacchanA paryAya nAmo jANavA je gucchamAM guruo rAga dveSa ke azubha AzayathI ziSyane sArasAdika preraNA ApatA hoya, dhamakAvIne dhrujAvatA hoyato he gautama! te gaccha nathI. [713720] mahAnubhAga evA gacchamAM gurukuLavAsa karatA sAdhuone ghaNI nirjarA thAya che. tathA sAraNA vAyaNA coyaNA AdithI doSanI nivRtti thAya che gurunA manane anusaranAra-atizayavinIta, pariSahajitanAra, gheryarAkhanAra, stabdha na thanAra, lubdha na thanAra, gAravo na karanAra, vikathA na karanAra, kSamA rAkhanAra, IndriyonuM damana karanAra, saMtoSarAkhanAra, chae kAyAnuM rakSaNa karanAra, vairAgyanA mArgamAM lIna banelo, dazaprakAranI sAmAcArInuM sevana karanAra, Avazyakone AcaranAra, saMyamamAM udyama, karanAra, seMkaDo vakhata kaThora AkarA karkaza aniSTa duSTa niSphara vacanathI tiraskAra karavAmAM Ave, apamAna karavAmAM Ave. agara tevA vatava karavAmAM Ave to paNa jeo roSAyamAna thatA nathI, jeo apakIti karanAra, apayaza karanAra ke akArya karanAra thatA nathI. kaMTha prANI AvI jAya to paNa pravacananI apabhrAjanA thAya tevuM vartana karatA nathI. niraMtara svAdhyAya ane dhyAnamAM lIna manavALA, ghora tapa ane caraNathI zoSavI nAkhela zarIravALA, jemanAmAMthI krodha-mAna-mAyA cAlyA gayA che ane rAga. Dhela jemaNe dUrathI sarvathA tyAga karela che, vinayopacAra karavAmAM kuzaLa, soLa prakAranI vacana zuddhi pUrvaka bolavAmAM kuzaLa, nirava vacana bolanAra atizaya na bolavAnA svAbhAvavALo, vAraMvAra na bolabola karanAra, gurue sakAraNa ke akAraNe kaThora, AkarA, karkaza, niSphara aniSTa zabdo kahyA hoya tyAre paNa 'tahatti' karanAra iccha" javAba vALanAra AvA prakAranA guNavALAe gacchamAM ziSyo hoya te gaccha kahevAya. - 7ra1-723] bhramaNasthAno-yAtrAdimAM mamatvabhAvano sarvathAtyAga karIne, potAnA zarIra vize paNa nispRha bhAvavALI, saMyamanA nivaha pUratA mAtra AhArane grahaNa karanArA, te AhAra paNa 42 doSa rahita hoya, zarIranA rUpake IndriyanA rasane poSavA mATe nahi, bhojana karatA karatA paNa anukULa AhAra potAne maLavA badala abhimAna na karanAra hoya. mAtra saMyamayogo vahana karavA mATe, IyasimitinA pAlanamATe, vaiyAvacca mATe, AhAra karanAra hoya che. kSudhA-vedanA sahana na thAya, iyAM samiti zodhavA mATe, paDilehaNAdika saMyama mATe, AhAra grahaNa karavAno hoya che. 7i24-725 apUrva jJAnagrahaNa karavA mATe, dhAraNA karavAmAM atizaya udyama karanAra ziSyo jemAM hoya, sutra artha temaja ubhayane jeo jANe che, temaja te mATe haMmezA udhama kare che, jJAnAcAranA ATha, darzanAcAranA ATha, cAritrAcAranA ATha, Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 mahAnisIha-pa-725 (tapAcAranA bAra) ane vicAranA chatrIsa AcAra, temAM bala ane vIrya chUpAvyA vagara aglAnie khUba ekAgra mana-vacana-kAyAnA yogo karIne udhama karanAra thAya. evA prakAranA ziSyo jemAM hoya te gaccha kahevAya. [72] guru mahArAja kaThora AkarI, niSphara vANIthI seMkaDo vakhata kSakA Ape to paNa ziSyo je gacchamAM sAmo pratyuttara na Ape to gaccha kahevAya. [727 tapa prabhAvathI acinya utpanna thaelI labdhi temaja atizayavALI ddhi meLavelI hoyato paNa jegacchamAM gurunI avahelanA ziSyo na kare te gaccha kahevAya. 7i28] eka vakhata kaDaka pAkhaMDIonI sAthe vAda karIne vijaya prApta karyo hoya, yaza samUha upArjana karyo hoya evA ziSya paNa je gacchamAM gurunI hIlanA-avagaNanA karato nathI te gaThTha kahevAya. f729] jemAM aalita, eka bIjAmAM akSaro na maLI jAya tema ADA-avaLA, akSaro jemAM bolatAM na hoya tevA akSaravALA, pado ane akSarothI vizuddha, vinaya ane upadhAna - pUrvaka meLavelA bAra aMganA sUtro ane zrutajJAna jemAM meLavAtA hoya te gaccha. 7i30] gurunA caraNanI bhakti samUhathI temaja temanI prasannatAthI jemaNe AlAvAo prApta karelA che evA suziSyo ekAgramanathI jemAM adhyayana karatA hoya he gautama! te gaccha kahevAya. [731 glAna, navadIkSita, bALaka AdithI yukta gacchanI dazaprakAranI vidhipUrvaka jemAM gurunI AjJAthI veyAvacce thatI hoya te gaccha kahevAya. 7i32] jemAM daza prakAranI sAmAcArI khaMDIta thatI nathI, jemAM rahelA bhavya sattvonA jIvonA samudAya siddhi pAme che. bodha pAme che te gaccha. [733] 1- IcchAkAra, 2- micchAkAra, 3- tathAkAra, 4- AvazvikI, pa-naidhikI, - A pRcchA, 7- pratikRcchA, 8- chaMdanA, 9. nimaMtraNA, 10- upasaMpadA, A daza prakAranI sAmAcArI je je samaye karavAnI hoya tyAre kare te gaccha. [734 jemAM nAnA sAdhu moTAno vinaya kare tenAthI nAnA moTAnI khabara paDe. eka divasa paNa je dIkSA-paryAyamAM moTo hoya. tenI avagaNanA na thAya te gaccha. 7i3pa game tevo bhayaMkara duSkALa hoya, prANa parityAga karavo paDe tevo paNa prasaMga prApta thAya to paNa sahasAkAra he gautama ! sAdhvIe vahorI lAvelI vastu na vApare te gaccha kahevAya. 7i36] jenA dAMta paDIgayA hoya tevA vRddha-sthaviro paNa sAdhvIo sAthe vAta karatA nathI. temaja strIonAM aMgo ke upAMgonuM nirIkSaNa jemAM karAtuM nathI te gaccha. 7i37] je gacchamAM rU5 saMnidhi- upabhoga mATe sthApita vastu rAkhavAmAM AvatI nathI, taiyAra karAyelA bhojanAdika sAme lAvIne apAtA AhArAdinA nAma grahaNa karatAM ane pUrtikarma doSavALA AhArathI bhaya pAmelA, pAtarAo vAraMvAra dhovA paDaze evA bhayathI, doSa lAgavAnA bhayathI, upayogavaMta sAdhuo jemAM hoya te gaccha. [738] jemAM pAMca aMgo jenA kAma pradipta karanAra che, durya yauvana khIleluM che, moTo ahaMkAra che evA kAmadevathI pIDita muni hoya to paNa sAme tilottamA devAMganA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 301 AvIne ubhI rahe to paNa tenI sAme najara karato nathI. te gaccha. 7i39 ghaNI labdhIvALA evA zIlathI bhraSTa thaelA ziSyane je gacchamAM guru mahArAja vidhithI vacana kahIne zikSA kare te gaccha. 7i40-741] nagna thaIne sthira svabhAvavALo hAsya ane utAvaLI gatine choDIne vikathA na karato, aghaTita kArya na karato, ATha prakAravALI gocarInI gaveSaNA kare eTale vahoravA mATe jAya. jemAM munionAM vividha prakAranA duSkara abhigraho, prAyazcito AcaratA dekhIne devendronA citto camatkAra pAme te gaccha. f742] je gacchamAM moTA nAnA no paraspara vaMdanavidhi sacavAto hoya, pratikramaNa Adi maMDalInA vidhAnane nipuNa paNe jANanArA hoya. aalita zIlavALA guru hoya. haMmezA jemAM ugra tapa karavAmAM talAlIna sAdhuo hoya te gaccha. [743] jemAM surendropujIta, AThekamathI rahita, RSabhAdika tIrthakara bhagavaMtonI AjJAnuM khUlana karavAmAM nathI AvatuM te gaccha. [74] he gautama ! tIrthanI sthApanA karanAra tIrthakara bhagavaMta, vaLI temanuM zAsana tene he gautama saMgha jANavo. temaja saMghamAM rahelA gaccha, gacchamAM rahela jJAna-darzana ane cAritra tIrtha che. [745 samyagdarzana vagara jJAna hoI zakatuM nathI. darzana-jJAna to sarvatra hoya che. darzana jJAnamAM cAritranI bhajanA hoya che. arthAtu cAritra hoya ke na paNa hoya. [74] darzana ke cAritrarahita jJAnI saMsAramAM bhame che. paraMtu je cAritra yukta hoya te nakakI sIddhi pAme che. temAM saMdeha nathI. 747] jJAna padArthane prakAzita karI oLakhAvanAra thAya che. tapa AtmAne karmathI zuddha karanAra thAya che. saMyama e mana-vacana-kAyAnI zuddha pravRtti karAvanAra thAya che. traNamAMthI ekanI paNa nyunatA hoya to mokSa thato nathI. [748] e jJAnAdi tripuTInAM potAnAM aMgasvarUpa hoya to kSamA Adi dazaprakAranA yati dharma che. temAMnA eka eka pado jemAM AyarAtA hoya te gaccha. 74] jemAM pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati temaja vividha prakAranA traNa jIvone maraNa prasaMge paNa jeo manathI pIDA karatA nathI. te gaccha [7pa0] jemAM sacita jaLanuM eka bindu mAtra paNa unALAmAM cAhe tevuM gaLuM zoSAtuM hoya, tIvra, tRSA lAgI hoya, maraNa thavAno vakhata Ave to paNa muni kAcA pANInA bindune paNa Icchato nathI. 7pa1] je gacchamAM zUlaroga, jhADA, UlaTI, ke bIjA koI prakAranA vicitra maraNAMta roga utrana thayA hoya to paNa agni saLagAvavA mATe koIne preraNA ApatA nathI te gaccha. [752] je gacchamAM jJAna dhAraNa karanAra evA AcAyoTiko Ayaone tera hAtha dUrathI tyAga kare che. zruta devatAnI jema dareka strIno manathI paNa tyAga kare te gaccha. 7pa3-754] ratikriDA, hAsyakriDA, kaMdarpa nAthavAda-jyAM karavAmAM nathI Avato. doDavAnuM, khADA ullaMghana karavA, mammAcaccAvALA apazabdo jemAM ucArAtA nathI, jemAM kAraNa utpanna thAya to paNa vastrano AMtaro rAkhIne strInA hAthano sparza paNa Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 mahAnisaha-pa-7pa4 draSTivila sarpa ke pradipta agni ane jheranI jema varjavAmAM Avato hoya te gaccha. [7papa liMga athavu veza dhAraNa karanAra athavA arihaMto pote paNa strInA. hAthano sparza kareto he gautama! te nizciyathI mUlaguNathI bahAra jANavo. 7pa6] uttama kuLamAM janma thayo hoya ane guNasaMpana labdhiyukta hoya paNa jene mUla guNomAM alanA thatI hoya tevAne paNa jemAMthI kADhI mUkavAmAM Ave te gaccha. - 7pa7I jemAM hiraNya-suvarNa dhana-dhAnya-kAMsA vagere dhAtuo gAdalA godaDa, zayano, AsanaAdi gRhasthone vAparavA yogya padArthono upabhoga thato nathI te gaccha, [58] jemAM koI kAraNe samarpaNa karela hoya evuM pArakuM hiraNaya-suvarNa AveluM hoyato kSaNavAra ke AMkhanA adhinimeSa samaya jeTalA vakhata mATe paNa jemAM sparza karavAmAM Avato nathI te gaccha. [7pa9I capaLa cittavALI AyaonA durdhara brahmacarya vratapAlana karavA mATe sAta hajAra parihAra sthAnako jyAM che te gaccha. [70] jemAM uttara-pratyuttarothI AyAM sAdhunI sAthe atikrodha pAmIne pralApa karatI hoya to he gautama tevA gacchanuM zuM kAma? 7i61] he gautama ! jyAM ghaNA prakAranA vikalponA kallolo ane caMcaLa manavALI AyaonA vacananA anusAra vartavAmAM Ave te gaccha kema kahevAya ? 7i62-73] jyAM eka aMgavALo mAtra ekalo sAdhu sAdhvIonI sAthe bahAra ekaso hAtha uparAMta AgaLa cAle, he gautama ! te gacchamAM kaI mayadA? he gautama ! jyAM dharmopadeza sivAya sAdhvIonI sAthe AlApa-saMlApa-vAraMvAra vAtalApa vagere vyavahAra vartato hoya tevA gacchane kevo gaNavo? | [764-76 he bhagavaMta! sAdhuone aniyata vihAra ke niyata vihAra hotA nathI. to pachI kAraNe nityavAsa-sthiravAsa je seve tenI zI hakIkata samajavI ? he gautama ! mamatvabhAva rahita thaI nirahaMkAra paNe jJAna-darzanacAritramAM udyama karanAra hoya, samagra AraMbhathI sarvathA mukta banela ane potAnA deha upara paNa mamatvabhAva vagarano hoya, munipaNAnA AcArone Acarato eka kSetramAM paNa gItArtha so varasa sudhI vAsa kare to te ArAdhaka gaNelo che. 7i67 jemAM bhojana samaye sAdhuonI mAMDalIomAM pAtra sthApana karatI hoya te strI rAjya che, paraMtu te gaccha nathI. [768] je gacchamAM rAtre so hAtha uparAMta sAdhvIne javuM hoya to cArathI ochI nahi. utkRSTathI daza ema sAdhvIo na kare to te gaccha nathI. 7i9-770 apavAdathI ane kAraNa hoyato cArathI ochI sAdhvIo eka gAu paNa jemAM cAlatA hoya te gaccha kevA prakArano ? he gautama je gacchamAM AThathI ochA sAdhuo mArgamAM sAdhvInI sAthe apavAde paNa cAle te gacchamAM kaI mayadA? 7i71] jemAM 3 bheTavALA cakSurAgAgninI udIraNA thAya te rIte sAdhu-sAdhvI tarapha dRSTi kare te gaccha viSe kaI maryAdA sacavAya? [72] jemAM AryAe vahorelA pAtrA daMDa vagere vividha upakaraNono sAdhuo paribhoga kare che gautama! te gaccha kema kahevAya? Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - adhyayana-5 303 [773] ati durlabha bala-buddhi vRddhi karanAra zarIranI puSTi karanA evuM auSadha sAdhvIe meLaveluM hoya ane sAdhu teno upayoga kare te gacchamAM kaI mayadya rahe ? 7i74] zazakabhasakanI blena sukumAlikAnI gati sAMbhaLIne zreyArthI dhArmika puruSe lagArapaNa (mohanIya karmano) vizvAsa na karavo. [77] vRDha cAritravALA guNa samuha evA AcArya ane gacchanA vaDerA sivAya je koI sAdhu-sAdhvIne AjJA pharamAve te gaccha nathI. [77] megha garjanA, doDatA azvanA udaramAM utpanna thaelA vAyu jene kuTuka bolavAmAM Ave che, vijaLIo, jema jANI zakAtA nathI, tenA sarakhI guDha hRdayavALI AryAonA caMcaLa ane guDha manane jANI zakAtuM nathI. teone akRtya karatA. gaccha nAyaka taraphathI nivAraNa karavAmAM na Ave to te strIrAjya che paNa gaccha nathI. [777] tapo labdhiyukta IndrathI anusarAtI pratyakSA zrutadevI sarakhI sAdhvI je gacchamAM kAryo karatI hoya te strImAM rAjya che paNa guccha nathI. 7i78] he gautama! pAMca mahAvrata, traNa guptio, pAMca samitio, daza prakArano sAdhudharma te sarvemAMthI koI paNa prakAre ekanI paNa alanA thAya to te gaccha nathI. 7i79-780] ekaja divasanA dikSita dramaka sAdhunI sanmukha ciradIkSita AyacaMdanabAlA sAdhvI ubhI thaIne tenuM sanmAna vinaya karyo ane Asana para na beThA te sarva Ayano vinaya che. so varSanA paryAyavALA dIkSita sAdhvI hoya ane sAdhu Ajano eka divasano dIkSita hoyato paNa bhakti pUrNa daya pUrvaka vaMdanarUpa vinayathI sAdhu-sAdhvIne pUjya che. 7i81-784] je sAdhuo sAdhvInA pratilAbhelA padArthomAM vRddhi karanArA che ane pote pratilAbhelAmAM jeo asaMtuSTa che. bhikSAcayathI bhagna thaelA evA teo arNikA putra AcAryano dAkhalo AgaLa kare che. duSkALanA samayamAM ziSya-samudayane sukALa pradezamAM mokalI ApelA hatA pote vRddhapaNAnA kAraNe bhikSAcaryA karavA samartha na hatA te vAta te pApIo jANatA nathI. ane Ayano lAbha zodhe che. te pApIo temAMthI je guNa grahaNa karavA yogya che, te grahaNa karatA nathI. jemake duSkALanA samayamAM ziSyone vihAra-pravAsa karAvyo. ziSyo paranI mamatAno tyAga karyo. tyAM sthiravAsa karyo. te vicAravAne badale eka kSetramAM sthiravAsa rahevAnI vAta AgaLa kare che. A lokamAM aneka paDavAnA AlaMbano bharelA che, pramAdI ajayaNAvALA jIvo lokamAM jevuM jevuM AlaMbana dekhe che, tevuM tevuM kare che. 785 jyA AgaLa munione moTA kaSAyothI tiraskAravAmAM - herAna karavAmAM Ave to paNa jema sArI rIte beThelo laMgaDo puruSa hoyate uThavA icchato nathI. tema tenA kaSAyo ubhA thatA nathI, te ga7 kahevAya. - 7i8 dharmanA aMtarAyathI bhaya pAmelA saMsAranA gabhavAsathI DarelA muni anya munione kaSAyonI udIhaNa na kare te gaccha, [77] dAna, zIla, tapa bhAvanA rUpa cAra prakAranA dharmanA aMtarAyathI ane bhavathI bhaya pAmelA evA bahu gItAtha je gacchamAM hoya tevA gacchamAM vAsa karavo. [788] jemAM cAre gatinA jIvo karmanA vipAko bhogavatA dekhIne ane jANIne Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 mahAnisIha-5-788 muni aparAdha karanAra upara paNa kopAyamAna na thAya te gaccha. [789-790 he gautama ! je gacchamAM pAMca vadhasthAno ghaMTI-sAMbeluM-culopANIyAruM-sAvaraNI] paikI eka paNa hoya te gacchane trividha vosirAvIne bIjA gacchamAM cAlyA javuM vadhasthAna ane AraMbhathI pravRtta evA ujvala veSavALA gacchamAM vAsa na karavo, cAritra guNothI ujjavala evA gacchamAM vAsa karavo. 7i91] durjaya ATha karmarUpI mallane jItanAra pratimalla ane tIrthakara sarakhA AcAryanI AjJAnuM jeo ullaMghana kare che teo kApuruSa che, paNa satparuSa nathI. 7i92-78 bhraSTAcAra karanAra, bhraSTAcAranI upekSA karanAra ane unmArgamAM rahela AcAryae traNe paNa mArgano nAza karanAra che. jo AcArya khoTa mArgamAM rahelA hoya, unmArganI prarUpaNA karatA hoyato nakkI bhavya jIvono samUha te khoTA mArgane anusaranAra thAya che, mATe unmArge AcAryano paDachAyo paNa na levo. 7i94-795 A saMsAramAM dukha bhogavatA eka prANIne pratibodha karIne. tene mArga viSe sthApana kare che, teNe devo ane asarovALA jagatamAM amArI paDahanI udghoSaNA karAvI che ema samajavuM. bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALamAM evA keTalAka mahApuruSo hatA, che ane thaze ke jemanA caraNayugala gatanA jIvone vaMdana karavA yogya che, temaja parahita karavA mATe ekAtta prayatna karavAmAM jemano kAla pasAra thAya che te gautama ! anAdikALathI bhUtakALamAM thayA che. bhaviSyakALamAM thaze ke jemanA nAma karaNa karavAthI paNa nakkI prAyazcita lAge. f797-79ii A prakAranI gacchanI vyavasthA duSpasaha sUri sudhI cAlavAnI paNa temAM vacalA kALamAM je koI tenuM khaMDana karaze to he gautama! te gaNIne nizcayathI anaMta saMsArI jANavo. samagra gatanA jIvonA maMgala ane eka kalyANa svarUpa uttama nirUpadrava sidvipada viccheda karanArane je prAyazcita lAge te prAyazcita gacchavyavasthA khaMDana karanArane lAge. mATe zatru ane mitra pakSamAM samAna manavALA, parahita karavAmAM tatpara kalyANanI IcchAvALAe ane pote AcAryanI AjJAnuM ullaMghana na karavuM. [800-803] traNa gAravamAM Asakta thaelA evA aneka AcAya gacchanI. vyavasthAnuM ullaMghana karIne haju Aje paNa bodhi-sAco mArga pAmI zakatA nathI. bIjA paNa anaMta vakhata cAre gati svarUpa bhavamAM ane saMsAramAM paribhramaNa karaze paNa bodhinI prApti nahi karaze. ane lAMbA kALa sudhI atizaya duHkha pUrNa saMsAramAM raheze. he gautama ! caudarAja pramANa lokaneviSe vALanI aNInA khUNA jeTalo paNa evo pradeza nathI ke jyAM A jIve anaMtA maraNo prApta na karyo hoya. corAzI lAkha jIvane utpanna thavAnA sthAno che, temAM tevI eka paNa yoni nathI ke he gautama! jemAM anaMtI vakhata sarva jIvo utpanna na thayA hoya. 8i04-806] tapAvelI lAlavarNavALA agni sarakhI soyo najIka najIka zarIramAM khosavAmAM Ave ane je prakAranuM vedanAnuM duHkha thAya tenA karatAM garbhamAM ATha gaNuM duHkha thAya. garbhamAMthI jyAre janma thAya ane bahAra nIkaLe tyAre yoniyaMtramAM pilAvAthI je duHkha thAya te (tenAthI) koDa ke kroDAkoDa gaNuM paNa duHkha thAya janma thato hoya ane maraNa pAmato hoya te samayanuM je dukha te samaye to tenA dukhAnubhavamAM potAnI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akayata-5 305 jAti paNa bhUlI jAya che. [807-810] he gautama! judA judA prakAranI yoniomAM paribhramaNa karatA che. te duHkhavipAkonuM smaraNa karavAmAM Aveto jIvI zakAya nahi. are janma, jarA, maraNa, dubhagya, vyAdhionI vAta-bAju para rAkhIe. parantu kayo mahAmativALo gabhavAsathI lajja na pAme ane pratibodhita na thAya. ghaNA rudhira parathI gaMdakIvALA, azuci durgadhavALA, malathI pUrNa jevo paNa na game evA durabhigaMdhavALA garbhamAM kayo dhRti pAmI zake? to jemAM ekAMta duHkha vikharAI javAnuM che. ekAtta sukha prApta thavAnuM che tevI AjJAno bhaMga na karavo. AjJAbhaMga karanArane sukha kyAMthI hoya? J811] he bhagavaMta! utsargathI ATha sAdhuonA abhAvamAM athavA apavAdathI cAra sAdhuonI sAthe (sAdhvIonuM gamanAgamana niSedhyuM che. temaja utsargathI daza saMyatiothI ochI ane apavAdathI cAra saMyattionA abhAvamAM ekaso hAthathI uparAMta javA mATe bhagavaMto e niSedha karelo che. AjJA ullaMghana karanAra sAdhu hoya ke sAdhvI hoya tene anaMtasaMsArI kahelo che. to pachI pAMcamA ArAnA cheDA samaye ekalA sahAya vagaranA duSpasaha aNagAra haze tathA viSNuzrI sAdhvI paNa sahAya vagaranI ekalI haze to teo kevI rIte ArAdhaka haze? he gautama ! duSama kALanA cheDA samaye te cAre lAyaka samyaktva jJAna-darzana cAritra yukta haze. temAM je mahAyazavALA mahAnubhAvI duSpasaha aNagAra haze teono anyanta vizuddha darzana jJAnacAritrAdi guNothI yukta, jeNe sArI rIte sadgatino mArga dekhelo che tevI AzAtanA bhIru, atyanta paramazraddhA, saMvega, vairAgya ane samyagu mArgamAM rahelA, vAdaLArahita nirmaLa AkAzamAM zaradapUrNimAnA vimalacaMdrakiraNa sarakhA ujjavala utamayazavALA, vaMdana lAyakamAM paNa vizeSa vaMdana nIca pUjyomAM paNa paramapUjya thaze. tathA te sAdhvI paNa samyakatvajJAnacAritra vize patAkAsamAna, mahAyazavALA, mahAsattAvALA, mahAnubhAga AvA prakAranA guNayukta hovAthI sArI rIte jemanA nAmanuM smaraNa karI zakAya tevA viSNuzrI sAthvI thaze. vaLI jinadatta ane phAlgazrIe nAmanuM zrAvaka-zrAvikAnuM daMpatti yugala thaze ke ghaNA divasa sudhI varNavI zakAya tevA guNavALuMte yugala thaze. teo sarvenuM soLa varSanuM moTuM AyuSya haze. ATha varSano cAritra paryAya pAlana karIne pachI pApanI AlocanA karIne niHzalya thaIne namaskAra smaNamAM parAyaNa banIne eka upavAsabhakta bhojanapratyAkhyAna karavA pUrvaka saudharmakalpamAM upapAta thaze. pachI nIce manuSya lokamAM Agamana thaze. to paNa teo gacchanI vyavasthA toDaze nahi. [812-813] he bhagavaMta! kayA kAraNathI ema kahevAya che. to paNa gaccha vyavasthA nahiM ullaMghana karaze ! he gautama! ahiMnA najIka kALamAM mahAyazavALA mahAsatvavALA. mahAnubhAga zaabhava nAmanA mahAtapasvI mahAmativALA bAra aMgarUpa zrutajJAnane dhAraNa karanAra evA aNagAra thaze teo pakSapAta rahitapaNe alpAyuSyavALA bhavya satvone (upakAra thaze evA zubha AzayathI) jJAnanA atizaya vaDe 11 aMgo ane 14 pUrvonA paramasAra ane navanIta sarakhuM ati. prakarSaguNayukta siddhinA mArga samAna dazavaikAlika nAmanA zrutaskaMdhanI niyuhaNA karaze. he bhagavaMta! te konA nimitte ? he gautama! manakanA nimitte. ema mAnIne ke A [20] 20 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 mahAnisIha-1-813 manaka pariparAe alpakALamAM moTAghora duHkha-samudra sarakhA A cAre gati svarUpa saMsArasAgarathI kevI rIte pAra pAme ? te paNa sarvajJanA upadeza vagara to banI zake ja nahi. A sarvajJano upadeza pAra vagarano ane dukhe karIne avagAhana karI zakAya tevo che. anaMtagamaparyAyothI yukta che. alpakALamAM A sarvaze kahelA sarva zAstromAM ava gAhana karI zakAtuM nathI. tethI he gautama! atizaya jJAnAvALA zaabhava ema ciMtavaze ke - jJAna- samudrano cheDo nathI, kAla alpa che, vipno aneka che, mATe je sArabhUta hoya te jema khArA jaLamAMthI haMsa mIThuM jaLa grahaNa karAve che, tema grahaNa karI levuM. [814] temaNe A bhavyAtmA manakane tattvanuM parijJAna thAya ema jANIne pUrvamAMthI moTA zAstromAMthI dazavaikAlika zrutaskaMdhanI niryuhaNA karI. te samaye jyAre bArasaMgo ane tenA artho viccheda pAmaze tyAre dukhakALanA cheDAnA kALa sudhI duSpasaha aNagAra sudhI dazavaikAlika sUtra ane arthathI bhaNAze. samagra AgamanA sArabhUta dazavaikAlika zrutaskaMgha sUtrathI bhaNaze. he gautama! A dukhasaha aNagAra paNa te dazavaikAlika sUtramAM rahelA arthane anusAre pravartaze paNa potAnI pratikalpanA karIne game tema svacchaMda AcAramAM nahi pravartaze. te dazavaikAlika zrutaskaMdhamAM te kAle bAra aMgo rUpa zrutaskaMdhanI pratiSThA thaze. he gautama ! A kAraNathI ema kahevAya che ke phAve te pramANe game tema gacchanI vyavasthA maryAdAnuM ullaMghana na karavuM. [15] he bhagavaMta! atyanta vizuddha pariNAmavALA gaNanAyakanI paNa koI tevA duzIla ziSya svacchaMdatAthI gArava kAraNe ke jAtimada AdinA abhimAnathI jo AjJA na mAne ke ullaMghana kare to te zuM ArAdhaka thAya kharo? he gautama! zatru ane mitra tarapha samabhAvavALA gurunA guNomAM vartatA nirantara sutrAnusAre vizuddhAzayathI vicaratA hoya tevA gaNInI AjJAnuM ullaMghana karanAra cAraso navANuM sAdhu jevI rIte anArAdhaka thayA tema anArAdhaka thAya. 8i16] he bhagavaMta ! eka rahita evA te pa00 sAdhuo jeoe tevA guNayukta mahAnubhAva gurumahArAjanI AjJAnuM ullaMghana karIne ArAdhaka na banyA te koNa hatA? he gautama A RSabhadeva paramAtmAnI covIsInI pUrve thayela trevIsa covIzI ane te covIzInA covIsamAM tIrthakara nivaNa pAmyA pachI keTalAka kALa guNathI utpanna thaela karmarUpI parvatano cUro karanAra, mahAyazavALA, mahAsatvavALA mahAnubhAva savAranA pahoramAM nAma grahaNa karavA lAyaka "vaIra" nAmanA gacchAdhipati thayA sAdhvI vagara temane pAMcazo ziSyonI parivAravALo gaccha hato. sAdhvI sAthe gaNIeto be hajAranI saMkhyA hatI. he gautama ! te sAdhvIo atyanta paraloka bhIrao hatI. anyanta nirmala aMtaHkaraNavALI, kSamA dhAraNa karanArI, vinayavatI, IndriyonuM damana karanArI, mamatva vagaranI, atyanta abhyAsa karanArI, potAnA zarIra karatAM paNa adhika che kAyanA jIvo upara vAtsalya karanArI, bhagavaMte zAstramAM kahelA evA atizaya ghora vIra tapa ane caraNanuM sevana karIne zoSavela zarIravALI, je pramANe tIrthaMkara bhagavaMte prarUpela che te ja pramANe vagara dIna manathI, mAyA, mada, ahaMkAra, mamatva, rati, hAsya, krIDA, kaMdarpa nAthavAdarahita, svAmIbhAva, Adi doSothI mukta thaelI te sAdhvIo AcAryanI Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 307 pAse zrAmanuM anupAlana karatI hatI. he gautama ! te sAdhuo hatA te tevA manohara na hatA he gautama! koIka samaye te sAdhuo AcAryane kahevA lAgyA ke he bhagavaMta! jo Apa AjJA Apo to ame tIrthayAtrA karIne caMdraprabha svAmInA dharmacakrane vaMdana karIne pAchA AvIe. tyAre he gautama ! manamAM dinatA lAvyA sivAya, utAvaLA thayA vagara gaMbhIra madhura vANIthI te AcAryo temane pratyuttara Apyo ke ziSyone "IcchAkAreNa (svakIya IcchA) evA suMdara zabdano prayoga karIne "suvihitone tIrthayAtrA mATe javuM kalpatuM nathI.to jyAre pAchA pharavAnuM thaze tyAre huM tamone yAtrA ane caMdraprabha svAmIne vaMdana karAvIza. bIjI vAta e che keyAtrA karavAmAM asaMyama karavAnuM mana thAya che. A kAraNe tIrthayAtrAno niSedha karAya che. tyAre ziSyoe pUchyuM ke tIrthayAtrA jatA sAdhuone kevI rIte asaMyama thAya che? tyAre pharI paNa IcchAkAreNa ema bIjI vakhata bolAvarAvIne ghaNA lokonI vacce vyAkula banIne AkrozathI uttara Apaze, parantu he gautama ! te samaye AcArye ciMtavyuM ke mAruM vacana ullaMghana karIne paNa nakkI A ziSyo jaze ja. te kAraNathI ja mIThAM mIThAM vacano bole che. have koIka divase manathI atizaya vicAra karIne te AcAryo kahyuM ke tamo lagAra paNa sUtra artha jANo cho kharA? jo jANatA ho to je prakArano asaMyama tIrtha yAtrAmAM thAya che, te prakArano asaMyama svayaM jANI zakAya che. A viSayamAM vadhAre kahevAthI zo lAbha? bIjuM tamoe saMsAranuM svarUpa, jIvAdika padArtho tenuM yathAyogya tattva jANeluM che. have koI vakhata ghaNA upAyothI samajAvyA. yAtrA jatAM nivAya to paNa teo AcAryane choDIne krodha-rUpI yama sAthe tIrthayAtrA mATe nIkaLI paDyA. .-- * teo jatAM jatAM kyAMka AhAra gaSaNAno doSa, koIka jagAe lIlI vanaspatikAyano saMghaTTa karatA, bIja kAya cAMpatA hatA. kAMIka kIDI vagere vikalendriya jIvo, trasakAyanA saMghaTTana, paritApana, upadravathI thavAvALA asaMyama doSo lagADatA hatA. beThAM beThAM (paNa) pratikramaNa karatA na hatA. kAMIka moTA pAtra nAnA pAtra upakaraNa vagere banne kAla vidhipUrvaka prekSaNa pramArjana karI zakatA na hatA. paDilehaNa karatA vAyu kAyanA jIvonI virAdhanA thAya tema vastro jhATakatA hatA keTaluM kahevuM? he gautama ! tenuM varNana keTaluM karavuM? aDhAra hajAra zIlAMgo, sattara prakAranA saMyama, bAhya ane atyaMtara bAra prakAranA tapa, kSamA, Adi ane ahiMsA lakSaNa yukta daza prakAranA zramaNadharmane vagerenA eka eka padane aneka vakhata lAMbA kALa sudhI bhaNIne gokhIne baMne aMgorUpa mahAmRtaskaMdha jemaNe sthira-paricita karelA che. aneka bhAMgAo ane seMkaDo joDANo dukhe karIne jeo zIkhelA che, niraticAra cAritradharmanuM pAlana kareluM che. A sarva je pramANe kaheluM che te niraticAra paNe pAlana karatA hatA. e sarve saMbhArIne te gacchAdhipatie vicAryuM ke mArA. parokSamAM gerahAjarImAM te duSTa zIlavALA ziSyo ajJAnapaNAnAM kAraNe atizaya asaMyama sevaze te sarva asaMyama mane lAgu paDaze, kAraNa ke huM teono gurU chuM. mATe huM teonI pAchaLa jaIne teone preraNA ApuM ke jethI A asaMyamanA viSayamAM huM prAyazcitano adhikArI na banuM. - ema vikalpa karIne te AcArya tenI pAchaLa jeTalAmAM gayA teTalAmAM to teone asaMyamathI ane kharAba rIte Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 mahAnisIha-pa-816 avidhithI jatA joyA. tyAre he gautama ! atizaya suMdara madhura zabdonA AlApa pUrvaka gacchAdhipatie kahyuM ke - are uttama kula ane nirmalavaMzanA AbhUSaNA samAna amuka amuka mahAtattvavALA sAdhuo ? tame unmArga pAmI rahelA cho, pAMcamahAvrata aMgIkAra karelA dehavALA mahAbhAgyazAlI sAdhu-sAdhvIone mATe sattAvIza hajAra jIMDalasthAno sarvajJa bhagavaMtoe prarUpelA che. zrutanA upayogavALAoe tenI vizuddhi tapAsavI joIe, paNa anyamAM upayogavALA na thavuM joIe. to tame zunyAzunyacite anupayogathI kema cAlI rahelA cho ? tamArI IcchAthI tame temAM upayoga Apo. bIjuM tame A sUtra ane teno artha bhUlI gayA cho ke zuM ? sarva parama tattvonA paramasArabhUta evA prakAranuM A sUtra che. eka sAdhu eka be indriyavALA prANIne pote ja hAthathI ke pagathI ke bIjA pAse athavA saLI vagere adhikaraNathI koI paNa padArthabhUta, upakaraNathI saMghaTTo kare, karAve ke saMghaTTo karatAne sAro mAne tenI anumodanA kare tenAthI bAMdheluM karma jyAre udayamAM Ave tyAre jema yaMtramAM zeraDI palAya tema te karmano kSaya thAya, je gADha pariNAmathI karma bAMdhyuM hoya te pApakarma bAra varasa sudhI bhogave te pramANe agADhapaNe paritApana-kheda pamADe to eka hajAra varSa sudhI vedanA bhogave tyAre te karma khapAve. gADha paritApana kare to daza hajAra varSa sudhI, e pramANe AgADha kilAmaNA kare to daza lAkha varSe te pApa karma khapAve ane upadrava kare athata mRtyusivAyanA tamAma duHkha pahoMcADe. tema karavAthI kroDa varSa duHkha-bhogavIne pApa-karma kSaya karI zakAya. e ja pramANe traNa IndriyavALA jIvane aMge paNa te pramANe samajI levuM. tame ATaluM samajanArA cho mATe muMjhAva nahi. he gautama ! e pramANe sUtrAnusAre AcArya sAraNA karatA hovA chatAM paNa mahA pApakarmI. cAlavAnI vyAkuLatAmAM ekI zAmaTA sarve utAvaLa karatA teo sarva pApa karma evA ATha karmanA duHkhathI mukta karanAra evuM AcAryanuM vacana bahumAnya karatA nathI, tyAre he gautama ! te AcArya samajI gayA ke nakkI A ziSyo unmArge prayANa karI rahelA che, sarva prakAre pApajAtivALA ane mArA duSTa ziSyo che, to have mAre temanI pAchaLa zAmATe khuzAmatanA zabdo bolatA bolatA anusaraNa karavuM ? athavA to jaLavagaranI sukkI nadInA pravAhamAM vahevA jevuM che. A sarve bhale daza dvArothI jatA rahe, huM to have mArA AtmAnA hitanI sAdhanA karIza. bIjA karelA atizaya moTA puNyanA samUhathI mAruM alpa paNa rakSaNa thavAnuM che ? AgamamAM kahelA tapa ane saMyamanA anuSThAna vaDe potAnA parAkramathI ja A bhava samudra tarI zakAze. tIrthakara bhagavaMtono A ja pramANeno Adeza che. 8i17 ke Atmahita karavuM ane zakya hoyato parahita paNa khAsa karavuM. Atmahita ane parahita be karavAno vakhata Aveto prathama Atmahita ja sAdhavuM. [818] bIjuM A ziSyo kadAca tapa ane saMyamanI kriyAo Acaraze to tenAthI teonuM ja zreya thaze ane jo tema nahi karaze to temane ja anuttara durgati gamana karavuM paDaze. chatAM paNa mane gaccha samarpaNa thaelo che, huM gacchAdhipati chuM mAre temane sAco mArga kahevo ja joIe. vaLI bIjI e vAta dhyAnamAM rAkhavAnI che ke- tIrthaMkara bhagavaMtoe AcAryanA chatrIza guNo nirupelA che temAMthI huM ekanuM paNa atikramaNa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 309 karIza, nahIM. kadAca mArA prANa paNa tema karatA cAlyA jaze to paNa huM ArAdhaka thaIza. AgamamAM kaheluM che ke A loka ke paralokanI viruddha kArya hoya te mATe na AcaravuM, na AcarAvavuM, ke AcaratAne mAre sAro na mAnavo, to AvA guNayukta tIrthaMkaronuM kaheluM paNa teo karatA nathI to huM temano veSa khUMcavI lauM. zAstramAM A pramANe prarUpaNA karelI che ke je koI sAdhu ke sAdhvI vacana mAtrathI paNa khoTuM vartana ayogya Acare to tene jo bhUla sudhAravA mATe sAraNA vAraNA, coyaNA, praticoyaNA, karavI joIe, e pramANe sAraNA vAraNA coyaNA pahicoyaNA karavA chatAM paNa je vaDIlanA vacanane avagaNIne ALasa karato hoya, kahyA pramANe vartAva na karato hoya, taharI karIne AjJAne svIkArato na hoya, 'Icche'no prayoga karIne tevA apukAryamAMthI pAcho haThato na hoyato tevAno veSa grahaNa karIne kADhI mUkavo joIe. e pramANe AgamamAM kahelA nyAyathI he gautama ! te AcArye jeTalAmAM eka ziSyano veza (grahaNa karI kheMcI lIdho. teTalAmAM bAkInA ziSyo dareka dizAmAM nAsI gayA. tyAra pachI he gautama ! te AcArya jeTalAmAM dhIme dhIme teonI pAchaLa javA lAgyA, paNa utAvaLA utAvaLA jatA na hatA. he gautama ! utAvaLA cAleto khArI bhUmimAMthI madhurabhUmimAM saMkramaNa karavuM paDe. madhura bhUmimAMthI khArI bhUmimAM cAlavuM paDe. kALI bhUmimAMthI pILI bhUmimAM, pILImAMthI kALIbhUmimAM, jaLamAMthI sthalamAM, sthalamAMthI jalamAM saMkramaNa karIne javuM paDe te kAraNathI vidhithI pagonI pramArjanA karI karIne saMkramaNa karavuM joIe. jo paganI pramArjanA na karavAmAM Ave to bAra varasanuM prAyazcita pAme. A kAraNathI, gautama! te AcArya utAvaLA utAvaLA cAlatA na hatA. have koI samaye sUtramAM kahelI vidhithI sthAnanuM saMkramaNa karatA hatA tyAre he gautama ! te AcArya pAse ghaNA divasanI sudhAthI levAI gaelA zarIravALo, pragaTa dADhAthI bhayaMkara yamarAjA sarakho bhaya pamADato pralayakALanI jema ghora rUpavALI kesarIsiMha AvI pahoMcyo. mahAnubhAga gacchAdhipatie ciMtavyuM ke jo jaldI jaldI utAvaLa karIne cAle to A siMhanA paMjAmAMthI cukI javAya ane bacI zakAya, parantu utAvaLathI cAlavAmAM asaMyama thAya, bhagavaMtanI AjJAnI virAdhanA thAya. zarIrano nAza thAya te sAruM paNa asaMyamamAM pravRtti karavI sArI nathI. ema ciMtavIne vidhithI pAchA pharela ziSyone jeno veSa jhUMTavI lIdho hato te veSa tene ApIne niSpatikarma zarIravALA te gacchAdhipati pAdapopagamana aNasaNa svIkArIne tyAM ubhA rahyA. pelo ziSya paNa teja pramANe rahyo. have te samaye atyaMta vizuddha aMtaH karaNavALA paMcamaMgalanuM smaraNa karatA zubha adhyavasAyapaNAnA yoge te bannene he gautama ! siMhe mArI nAkhyA eTale te banne aMtakata kevalI thayA. AThe prakAranA malakalaMkathI rahita thaelA teo siddha thayA. have pelA 499 sAdhuo te karmanA doSathI je prakAnA dukhano. anubhava karatA hatA ane vaLI anubhavaze temaja anaMtasaMsAra sAgaramAM paribhramaNa karaze te sarvavRtAnta anaMta kAle paNa kahevA koNa samartha che? he gautama! te pelA 499 ke jeoe guNayukta mahAnubhAga gurunI AjJAnuM ullaMghana karIne ArAdhanA na karI te anaMta saMsArI thayA. [819] he bhagavaMta ! zuM tIrthaMkaranI AjJAnuM ullaMghana na karavuM ke AcAryanI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 mahAnisIha-pa-819 AjJAnuM? he gautama ! AcAya cAra prakAranA kahelA che. te A pramANe nAma AcArya sthApanA AcArya dravya AcArya ane bhAvAcAryuM. temAM je bhAvAcArya che te tIrthaMkara samAna jANavA temanI AjJAnuM ullaMghana na karavuM joIe. [85] he bhagavaMta! te bhAvAcArya kyArathI kahevAya? he gautama ! Aje dIkSita thayo hoya chatAM paNa AgamavidhithI pade padane anusarIne vartAva kare te bhAvAcArya kahevAya. jeo vaLI so varSanA dIkSita hovA chatAM paNa vacana mAtrathI paNa Agamane bAdhA kare che teono nAma ane sthApanA AcAryamAM niyoga karavo. he bhagavaMta AcAryone keTaluM prAyazcita lAge? je prAyazcita eka sAdhune Ave te prAyazcita AcArya ke gacchanA nAyaka, pravartanIne sattara gaNu Ave. jo zIlanuM khaMDana thAya to traNa lAkha gaNuM. kAraNake te atiduSkara che paNa saheluM nathI. mATe AcAryoe ane gacchanA nAyakoe pravartinIe potAnA paccakkhANanuM barAbara rakSaNa karavuM. asmalita zilavALA thavuM. [820 he bhagavaMta! je guru aNadhAryo ociMtA kAraNe koI tevA sthAnamAM bhUla kare, alanA pAme tene ArAdhaka gaNavA ke kema ! he gautama moTA guNomAM vartatA hoya tevA gurU akhkhalita zIlayukta apamAdI ALasa vagaranA sarva prakAranA AlaMbanothI rahita, zatru ane mitra pakSamAM samAna bhAvavALA, sanmArganA pakSapAtI dharmopadeza ApanAra, saddharmayukta hoya tethI teo unmArganA dezaka abhimAna karavAmAM rakta bane nahiM sarvathA sarva prakAre guruono apramatta banavuM joIe paNa pramatta na banavuM. jo koI pramAdI baneto te atyanta kharAba bhAvI ane asuMdara lakSaNavALA samajavA, eTaluM ja nahi paNa na dekhavA lAyaka mahApApI che, ema mAnavuM. jo te samyakatvanA bIjavALA hoya to te potAne duritrane je pramANe banyuM hoya te pramANe potAnA ke bIjAnA ziSya-samudAyane kahe ke - huM kharekhara duraMta paMta lakSaNavALo, na jovA lAyaka, mahApApa karma karanAra chuM. huM sakhya mArgane nAza karanAra thayo chuM. ema potAnI niMdA karIne guru sAkSIe gaha karIne tenI AlocanA karIne je pramANe zAstramAM kaheluM hoya te pramANe prAyazcitanuM sevana karI Ape to te kaMIka ArAdhaka thAya. jo te zalya vagarano, mAyA kapaTa rahita hoya to, tevo AtmA sanmArgathI cUkI nahiM jAya. kadAca sanmArgathI bhraSTa thAya to te ArAdhaka na thAya. [825] he bhagavaMta! kevA guNa yukta guru hoyato tenA viSe gacchano nikSepa karI zakAya ? he gautama ! jeo sArAvratavALA, suMdara zIlavALA, dRDhavratavALA vRDhacAritravALA, AnaMdita zarIranA avayavavALA, pUjA karavA yogya, rAga rahita, dveSa rahita, moTA mithyAtvarUpa malanA kalaMko jenA cAlyA gayA che tevAM, jeo upazAMta hoya, jagatanI sthitine sArI rIte jANelI hoya, ati mahAna vairAgyamAM lIna thaelA hoya, jeo strIkathA karavAnA virodhI hoya, jeo bhojana viSayaka kathAnA pratyenIka hoya, jeo cora viSayaka kathA karavAnA zatru hoya, jeo rAja kathA karavAnA virodhi hoya, jeo deza kathA karavAnA virodhi hoya, jeo atyanta anukaMpA karavAnA svabhAvavALA hoya, jeo paralokanA nukazAna karanAra evA pApakAyo karavAthI DaranArA hoya, jeo kuzIlanA virodhI hoya, zAstranA rahasyanA jANakAra hoya, grahaNa karelA zAstramAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 31 sAravALA, rAtadivasanA dareka samaye kSamA Adi ahiMsA lakSaNavALA daza prakAranA zramaNa dharmamAM rahelA hoya, jeo rAtri-divasa dareka samaye bAra prakAranA tapamAM udyamavALA hoya, niraMtara pAMcasamiti ane traNaguptIomAM upayogavALA hoya, jeo potAnI zakatI anusAra aDhAra hajAra zIlAMgone ArAdhatA hoya, jeo potAnI zakti anusAra 17 prakAranA saMyamanI virAdhanA na karatA hoya, jeo utsarga mArganI rucivALA hoya, tattvanI rucivALA hoya, jeo zatru ane mitra bane pakSa pratye samAna bhAvavALA hoya, jeo Ihaloka-paraloka Adi sAta prakAranA bhaya sthAnathI vipramukta hoya, ATha prakAranA mada sthAnano jemaNe sarvathA tyAga karelo hoya, nava prakAranI brahmacaryanI guptinI virAdhanAnA bhayavALA hoya, jeo bahu zrutajJAna dhAraNa karanArA hoya, Arya kulamAM janmelA hoya, game tevA prasaMgamAM dInabhAva vagaranA hoya, krodha na karanArA hoya, ALasa vagaranAM apramAdI hoya, saMyatIvarga (nI bIna jarUrI avara javara)nA virodhI hoya, niraMtara satata dhamapadeza ApanArA hoya. satata odhasamAcArInI prarUpaNA karanArA hoya, sAdhupaNAnI maryAdAmAM vartanArA hoya, asamAcArInA bhayavALA hoya, AloyaNa yogya prAyazcita dAna ApavA samartha hoya, jeo vaMdana maMDalInI, pratikramaNa maMDalInI, svAdhyAya maMDalInI vyAkhyAna maMDalInI yogonA udeza maMDalInI yogonI kriyAmAM AvatA samudeza maMDalInA pravajyA vidhinI virAdhanAnA jANakAra hoya. jeo vaDI dIkSA- upasthApanAnI yoganI kriyAmAM uddezasamudeza anujJAnI virAdhanAnA jANanAra hoya. jeo kAla-kSetra-dravya-bhAva te sivAyanA bIjA bhAvanAntaronA jANanAra hoya, jeo kAla kSetra dravya bhAvanA AlaMbana kAraNa-bahAnAthI vipramukta hoya, jeo bALa sAdhu, vRddha sAdhu, bimAra navadikSita sAdhamika sAdhu-sAdhvI samudAya vagerene saMyamamAM pravatavivAmAM kuzala hoya. jeo jJAna-darzana-cAritra-tapa vagere guNonI prarUpaNA karanArA hoya. jeo jJAna-darzanacAritra-tapa guNone vahetA-pAlatA hoya, dhAraNa karanArA hoya, prabhAvanA karanArA hoya, jeo dRDha samyakatvavALA, jeo satata prayatna kare to paNa kheda na pAmanArA hoya, jeo dhIrajavALA hoya, gaMbhIra hoya. atizaya saumya lekSAvALA hoya, jeo sUryanI jema tapanA tejathI koIthI parAbhava na pAme tevA hoya, potAnA zarIrano nAza thAya to paNa chakAyanA jIvono samAraMbha nahiM karanArA, jeo tapa-zIla-dAna-bhAvanArUpa cAprakAranA dharmanA aMtarAya karavAmAM bhaya rAkhanArA, jeo sarva prakAranI AzAtanAthI DaranArA, jeo RddhigArava, rasagArava, zAtAgArava, raudra ane ArtadhyAnathI vipramukta thaelA, jeo sarva Avazyaka kriyAo karavAmAM udyamI, jeo vizeSa prakAranI labdhivALA che. jeone aNadhAryo akasmAtuM tevo prasaMga AvI paDe koInI preraNA thAya, koIka AmaMtraNa kare to paNa akAyacaraNa na kare je bahu nidrA karanArA na hoya, bahu bhojana karanArA na hoya, sarva Avazyaka svAdhyAya, dhyAna, pratimA, abhigraha , ghora pariSahaupasargamAM parizramane jItanAra hoya, je uttama pAtrane saMgraha karavAnA svabhAvavALA hoya, apAtrane pAThavavAnI vidhino jANakAra, akhaMDita dehavALa, jeo paramata ane svamatatA zAstronA sArA jANakAra hoya, jeo krodha, mAna, mAyA, lobha, mamatvabuddhi Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 mahAnisaha-5821 atihAsya kathA karavI, krIDA, kaMdarpa svAmIbhAvathI sarvathA mukta thaelA, dharmakathA karanAra, saMsAravAsa, viSayAbhilASAvageremAM vairAgya utpanna karanAra bhavyAtmAone, pratibodha karanAra, gacchano bhAra sthApana karavA yogya. teo gaNanA svAmI che. gaNane dhAraNa karanArA, tIrthasvarUpa tIrtha karanArA, ahaMnta, kevalI, jina. tIrthanI. prabhAvanA karanArA, vaMdanIya, pUjanIya, namaMsaNIya namaskAra karavA yogya che, darzanIya che. parama pavitra, parama kalyANa svarUpa che, teo parama maMgalarUpa che, teo siddhi (nA kAraNo che. mukti che. mokSa che. ziva che. rakSaNa karanAra che. teo sanmArga batAvanAra che, sugati ApanAra che, rakSaNa karavA lAyaka che, siddha (thanAra) che, mukta che, pAra pAmelA che, deva che, devonA paNa deva che, he gautama! AvA prakAranA guNavALA hoya, tenA viSe gaNanI sthApanA karavI, gaNa sthApanA karAvavI ane guNa nikSepa karaNanI anumodanA karavI, anyathA he gautama ! AjJAno bhaMga thAya che. [822] he bhagavaMta! keTalA kALasudhI A AjJA pravedana karelI che ? he gautama! jyAM sudhI mahAyazavALA, mahAsattvavALA, mahAguNabhAga, zrIprabha nAmanA aNagAra thaze tyAM sudhI AjJA pravartaze. he bhagavana ! keTalA samaya pachI zrI prabha nAmanA aNagAra thaze? he gautama! duranta prAnta-tuccha lakSaNavALo na dekhavA lAyaka raudra, krodhI, pracaMDa, Akaro, uprabhArI daMDa karanArA, maryAdA vagarano, niSkaNa, nirdaya, kura mahAkura pApa mativALo anArya mithyA draSTi, evo kalki nAmano rAjA thaze. pApI evo te rAjA bhikSAbhramaNa karavAnI IcchAvALA zrIzramaNa saMghane kadarthanA pamADaze herAna karaze jyAre te kalki rAjA karthanA karaze tyAre he gautama ! je koI tyAM zIlayukta mahAnubhAva acalita sattvavALa, tapasvI, aNagAro haze. teonuM vaja jemanA hAthamAM che evA, erAvaNa hAthI upara besI gamana karanArA saudharmaindra mahArAjA sAnidhya karaze. evI rIte hai gautama ! devendrothI vaMdita pratyakSa dekhelo pramANavALo. zrI zrImahAsaMgha prANa arpaNa karavA taiyAra thAya che, paNa pAkhaMDa dharma karavA taiyAra thatA nathI. jeTalAmAM he gautama! eka bIjAno sahAro jene nathI ahiMsA lakSaNavALA, kSamAdi daza prakArano je ekaja dharma che, ekalAja devAdhideva arihaMta bhagavaMta, eka jinAlaya, eja mAtra eka vaMdanIya pUjanIya, satkAra karavAlAyaka, sanmAna karavAlAyaka, mahAyazamahAsattvavALA, mahAnubhAga jene che evA, dRDha-zila-vrata-niyamone dhAraNa karanAra tapodhanasAdhu hatA. te sAdhu caMdra samAna saumya-zItala lezyAvALA, sUryanI jema jhaLahaLatI tapanI teja rAzi sarakhA, pRthvInI jema pariSaha - upasargo sahana karavA samartha, meru parvata mAphaka aDola, ahiMsAdi lakSaNavALA, kSamAdi daza prakAranA dharmane viSe rahelA, te munivara sArA zramaNono samudAyathI parivarelA hatA. vAdaLA vagaranuM svaccha AkAza hoya temAM zarada pUrNimAno nirmala caMdra jema aneka graha nakSatrathI parivarelo hoya tevo grahapati caMdra jema adhika zobhA pAme che tema A zrIprabha nAmanA aNagAra gaNa samudAya vacce adhika zobhA pAmatA hatA. he gautama! A zrIprabha aNagAre ATalA kALa sudhI A AjJAnuM pravedana karyuM. [823-824] he bhagavaMta ! tyAra pachInA kALamAM zuM banyuM? he gautama ! tyAra pachIto paDatA kAla samayamAM je koI AtmA che cha kAya jIvanA samAraMbhano tyAga Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 313 karanAra hoya, te dhanya, pUjya, vaMdanIya, namaskaraNIya, suMdara jIvana jIvanAra gaNAya che. he bhagavaMta! sAmAnya pRcchAmAM A pramANe yAvatuM zuM kahevuM? he gautama ! apekSAe koIka AtmA yogya che. ane apekSAe koI (pravrajayA mATe) yogya nathI. he bhagavaMta! kayA kAraNathI ema kahevAya che? he gautama! sAmAnyathI jeone pratiSedhelA hoya ane sAmAnyathI jeone pratighelA na hoya, A kAraNathI ema kahevAya che ke eka yogya che ane eka yogya nathI. to he bhagavaMta ! evA kayA-keTalA che ke jemane sAmAnyathI pratiSedhelA che? ane kyA-keTalA evA che ke jeone sAmAnyathI pratiSedhelA nathI. he gautama! eka evA che ke je viruddha che ane eka viruddha nathI. je viruddha hoya teno pratiSedha karAya che. je viruddha nathI teno pratiSedha karAto nathI. he bhagavaMta! kayA viruddha ane kyA aviruddha che? he gautama! jeo je dezamAM durgachA karavA yogya hoya, je je dezamAM dugaMchita hoya, je dezamAM pratiSedhela hoya tene dezomAM viraddha che. je koI je dezomAM dugUMchanIya nathI te te dezamAM pratiSidhya nathI tete dezamAM viruddha nathI he gautama ! tyAM che, je dezamAM viruddha gaNAtA hoya to tene pravajyA na ApavI je koI je je dezamAM viruddha na gaNAtAM hoyato tyAM tene pravajyA ApI zakAya. he bhagavaMta! kayA dezamAM koNa viruddha ane koNa viruddha na gaNAya ? he gautama ! je koI puruSa agara strIrAgathI athavA dveSathI, pazcAttApathI, krodhathI, lobhathI, zramaNane zrAvakane mAtAne pitAne, bhAIne, bahenane, bhANejane, putrane. pautrane, putrIne bhatrIjAne putravadhune, jamAIrAjane, patnIne, bhAgIdArane, gotriyane sajAtine, vijAtine svajanavALAne, RddhivagaranAne, svadezIne, paradezIne, Aryana, svecchane, mArI nAkhe ke, marAvI nAkhe, upadrava kareke upadrava karAve, te pravajyA mATe ayogya che. te pApI che, te niMdita che. gahaNIya che. durgachA karavA yogya che. te dIkSA mATe pratiSedhAelo che. te Apatti che. viddha che. apayaza karAvanAra che, apakIrti apAvanAra che, unmArga pAmelo che, te anAcArI che, rAjyamAM paNa je duSTa hoya, evA ja bIjA koI vyasanathI parAbhavita thaelo, hoya, atisaMkilTi pariNAmavALo hoya, temaja ati sudhAlu hoya, devAdAra hoya, jAti kula zIla ane svabhAva jenA na jANelA hoya. ghaNA vyAdhi vedanAthI vyApelA zarIravALA temaja rasamAM lolupI hoya, ghaNI nidrA karanAra hoya, vaLI kathA karanAra-hAsya kriIDA kaMdarpa nAhavAda-svAmI paNAno bhAva hukama karanAra temaja ghaNA kutuhalI svabhAvALo hoya, ghaNA halakA varga ke prakhya jatino hoya, mithyAdraSTi ke zAsana virodhI kuLamAM janmelo hoya, tevA koIne jo koI AcArya gacchanAyaka, gItArtha ke agItArtha AcAryanA guNa yukta ke gacchanA nAyakanA guNayukta hoya, bhaviSyanA AcArya ke bhaviSyanA gacchanAyaka thavAvALA hoya te (ziSya) lobhathI gAravathI basogAunI aMdara pravajyA Ape to te he gautama ! pravacananI maryAdAne ullaMghana karanAra, pravacanano viccheda karanAra, tIrthano viccheda karanAra, saMghano viccheda karanAra thAya che. vaLI te vyasanathI parAbhavita thaela sarakho che paralokanA nukazAnane na dekhanAro, anAcAra pravartaka, akArya karanAra che. te pApI, atipApI, mahApApImAM paNa caDIyAto che. he gautama! kharekhara te abhigRhita, caMDa, raudra kura mithyAvRSTi samajavo. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 mahAnisIha-pa825 | [25] he bhagavaMta ! kayA kAraNathI ema kahevAya che? he gautama! AcAramAM mokSamArga che paNa anAcAramAM mokSamArga nathI. A kAraNathI ema kahevAya che. he bhagavaMta ! kayA AcAro che ane kayA anAcAro che ? he gautama ! prabhunI AjJA anusAra vartavuM te AcAra tenA pratipakSabhUta AjJAnusAra na vartavuM te anAcAra kahevAya. temAM jeo AjJAnA pratipakSabhUta hoya te ekAMte sarva prakAre sarvathA varjavA lAyaka che. jeo vaLI AjJAnA pratipakSabhUta nathI teo ekAMte sarva prakAre sarvathA AcaravA yogya che. tathA he gotama ! jo koI evo jaNAyake A zramaNapaNAnI virAdhanA karaze to teno sarvathA tyAga karavo. [826] he bhagavaMta ! tenI parIkSA kevI rIte karavI? he gautama! je koI puruSa ke strIo zramaNapaNuM aMgIkAra karavAnI abhilASAvALA (A dIkSAnA kathI) kaMpavA ke tharatharavA lAge, besavA mAMDe, vamana kare, potAnA ke bIjAnA samudAyanI AzAtanA kare, avarNavAda bole, saMbaMdhakare, tevA tarapha cAlavA mAMDe, athavA avalokana kare, tenA tarapha joyA kare, veza kheMcI levA mATe koI hAjara thAya, koI azubha utpAta ke kharAba nimitta apazukana thAya, tevAne gItArtha AcArya, gacchAdhipati ke bIjA koI nAyaka atinipuNatAthI nirUpaNa karIne samajAve ke AvA AvA nimitto jene mATe thAya to tene pravajyA ApI zakAtI nathI. jo kadAca pravajyA Apato moTo viparIta AcaraNa karanAra virodhI bane che. sarvathA nirdharma cAritrane dUSita karanAra thAya. te sarva prakAre ekAMte akArya karavA mATe udyata thaelA gaNAya. tevA prakArano te game tema zruta thavA vijJAnanuM abhimAna karanAra thAya. ghaNArUpa badalanAro thAya. [827-830] he bhagavaMta ! te bahurUpo kone kahevAya? je zithila AcAravALo hoya tevo osana ke kaThaNa AcAra pALanAra ughata vihArI banI tevo nATaka kare. dharma rahita ke cAritramAM dUSaNa lagADanAra hoya tevo. nATaka bhUmimAM vividha veza dhAraNa kare tenA jevo cAraNa ke nATakIyo thAya, kSaNamAM rAma, kSaNamAM lakSmaNa kSaNamAM dazamastakavALo rAvaNa thAya, vaLI vikarALa kAna, AgaLa dAMta nikaLelA hoya, vRddhAvasthA yukta gAtravALo, nisteja phikkA netravALo, ghaNA prapaMca bharelo viduSaka hoya tema veza badalato, kSaNavAramAM tiryaMca jAtinA vAnara, hanumAna ke kesarIsiMha thAya. AvA bahurUpI, vidUSaka kare tema bahurUpa karanAro thAya. evI rIte he gautama! kadAcita bhUlacuka ke skUlanAthI koIka atine dIkSA apAI gaI hoya to pachI tene dura sudhInA mArganI vacce AMtaro rAkhavo. najIka sAthe na cAlavuM. pAse na rAkhavI. tenI sAthe AdarathI vAtacIta na karavI. tenI pAse pAtra mAtraka ke upakaraNo na paDIlaherAvavA, tene grantha zAstronA uddezo na karAvavA. ke anujJA bhaNavAnI na ApavI. tenI sAthe gupta rahasyanI maMtraNA na karavI. he gautama ! kahelA doSathI rahita hoya tene pravajyA ApavI. temaja he gautama ! pleccha dezamAM janmelAne anAryane dIkSA na ApavI. e pramANe vezyA pUtrane dIkSA na ApavI, vaLI gaNIkAne dIkSA na ApavI, temaja netra rahitane, hAtha paga kapAyelA hoya, khaMDita hoya tene tathA chedAelA kAna nAsikAvALA hoya, koDha rogavALAne, zarIramAMthI paruM jharatuM hoya, zarIra saDatuM hoya. page laMgaDo hoya, cAlI zakato na hoya. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhya-5 315 mUMgo, bahero, atyaMta utkaTa kaSAyavALAne, tathA ghaNA pAkhaMDIonA saMsarga karanArAne. e pramANe sajjaDa rAga dveSa moha mithyAtvanA malathI levAyelA hoya. vaLI putrano tyAga karanAra, purANA-khokhalA gurUo temaja jinAlaya-ghaNA deva-devIonA sthAnakanI Avakane bhogavanArA hoya, kuMbhAra hoya. temaja naTa, nATakIyo, malla, cAraNa, zruta bhaNavAmAM jaDa buddhivALo, paga ane hAtha kAma na ApatA hoya, sthUla zarIravALo hoya tene pravajyA na ApavI. evI rIte nAma vagaranA, baLahIna, jatihIna, niMdIta kulahIna, buddhihIna, prajJAhIna, gAmano mukhI, temano putrake bIjA tevA prakAranA adhamajAtivALA, jenA kula ane svabhAva jANelA hoya tevAne dIkSA na ApavI ke pravajyA na ApavI. A pado ke A sivAyanA bIjA padomAM alanA thAya. utAvaLa thAya to dezona pUrvakoDa varSonA tapathI te doSanI zuddhi thAya ke na paNa thAya. [831-832] je pramANe zAstramAM karela che te pramANe gacchanI vyavasthA yathArtha pAlana karIne karmarUparajanA mela ane kalezathI mukta thaelA anaMtA AtmAo muktipadane pAmyA che. devo asuro ane jagatanA manuSyothI namana karAelA. A bhUvanamAM jemano apUrva pragaTa yaza gavAyo che kevalI tIrthaMkara bhagavaMte kahyA pramANenA guNamAM rahelA, AtmaparAkrama karanArA, gacchAdhipatio aneka mokSa pAme che ane pAmaze. 8i33] he bhagavaMta ! je koI nahi jANelA zAstranA abhAvavALA hoya te vidhithI ke avidhithI koI gaThThanA AcAroke maMDalIdharmanA ke mULa ke chatrIza prakAranA bheTavALA jJAna-darzana-cAritra tapa ane vIryanA AcArone manathI ke vacanI ke kAyAthI koIpaNa prakAre koI paNa AcAra-sthAnamAM koI gacchAdhipati ke AcArya ke jeonA aMtaHkaraNamAM vizuddha pariNAma hovA chatAM vAraMvAra cukI jAya. alanA pAme ke prarUpaNA kare athavA vartana kare to te ArAdhaka ke anArAdhaka gaNAya ? he gautama! anArAdhaka gaNAya. he bhagavaMta! kayA kAraNathI ema kahevAya che ? he gautama! je A bAra aMgarUpa zrutajJAna mahApramANa ane aMta vagaranuM che. jenI Adi nathI ke nAza nathI, saddabhUta padArthonI siddhi karI ApanAra, anAdithI sArI rIte siddha thaela che. te jeo devendrone paNa vaMdanIya che evA atula bala virya, asAdhAraNa sattva, parAkrama, mahApuruSArtha, kAMti teja, lAvaNya, rUpa, saubhAgya, atizaya kaLAonAM samUhathI samRddhithI zobhita. anaMtajJAnI. potAnI meLe pratibodha pAmelA jinavaro tathA anaMta anAdi siddho vartamAna samaye siddha thatA, bIjA najIkanA kALamAM siddhi pAmanArA evA anaMtA jemanAnAma savAranA pahoramAM grahaNa karavA yogya che, mahAsattvavALA, mahAnubhAga, traNe bhUvanamAM eka tilaka samAna, jagatamAM zreSTha, jagatanA eka baMdhu, jagatanA, guru, sarvajJa sarva jANanArA, sarva dekhanAra, zreSTha uttama dharmatIrtha pravartAvanAra, arihaMta bhagavaMto bhUta, bhaviSya Adi anAgata vartamAna nikhila samagra guNo paryAyo sarva vastuono saddabhAva jeNe jANelo che koInI paNa sahAya na lenArA, sarvazreSTha, ekalAM, jemano ekaja mArga che evA tIrthaMkara bhagavaMto temaNe sUtrathI, arthathI, graMthathI, yathArthapaNe tenI prarUpaNA karelI che, yathAsthiti Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 mahAnisIha-5-1833 anusevana kareluM che. kahevA lAyaka, vAcanA ApavA lAyaka, prarUpaNA karavA lAyaka, bolavA lAyaka kathana karavA lAyaka, evA A bAra aMgo ane tenA artha svarUpa gaNipiTaraka che. te bAra aMgo ane tenA artho tIrthaMkara bhagavaMto ke jeo devendrone paNa vaMdanIya che, samagra jagatanA sarva dravyo ane sarva paryAyo sahita gati Agati ItihAsa buddhi jIvAdika tattvo vastunA svabhAvonA saMpUrNajJAtA che. teone paNa alaMghanIya che. atikramaNIya nathI, azAtanA na karavA lAyaka che. vaLI A bAra aMgarUpa zrutajJAna e sarva jagatanA jIvo. prANo, bhUto ane sattvone ekAMte hitakArI, sukhakArI, karmanAza karavAmAM samartha niHzreyasa eTale mokSanA kAraNarUpa che. bhavobhava sAthe anusaraNa karanAra che. saMsArano pAra pamADanAra che, prazasta, mahAarthathI bharapUra che, temAM phaLasvarUpa vagere kahelA hovAthI mahAguNa yukta, mahAprabhAvazAlI che, mahApuruSoe jene anusarela che. parama maharSioe tIrthakara bhagavaMtoe upadezelI che. je dvAdazAMgI duHkhano kSaya karavA mATe jJAnAvaraNIya Adi karmano kSaya karavA mATe, rAga, dveSAdinA baMdhanothI mukta thavA mATe, saMsAra-samudrathI pAra utaravAne mATe samartha che. ema hovAthI te dvAdazAMgIne aMgIkAra karIne vicarIza. e sivAya bIjAnuM mAre prayojana nathI. tethI he gautama! je koIe zAstrano sadubhAva na jANelo hoya, ke zAstrano sAra jANelo hoya te. gacchAdhipati ke AcArya jenA pariNAma aMdarathI vizuddha hoya to paNa gacchanA AcAro, maMDalInA dharmo, chatrIza prakAranA jJAnAdikanA AcAro yAvatuM AvazyakAdika karaNIya ke pravacananA sArane vAraMvAra cUke, alanA pAme, athavA A bAra aMgarUpa zrutajJAnane viparIta rUpe pracAre, je koI A bAra aMgarUpa zrutajJAnanI aMdara gUMthelA ane aMdara rahelA eka pada ke, akSarane viparIta rUpe pracAra kareAcAre te unmArga dekhADanAro samajavo. je unmArga dekhADe te anArAdhaka thAya. A kAraNathI ema kahevAya che ke he gautama! te ekAMte anArAdhaka che. [834] he bhagavaMta! evA koI (AtmA) thaze ke je A parama gurunuM alaMghanIya parama zaraNa karavA lAyaka skuTa-pragaTa, ati pragaTa, parama kalyANarUpa, samagra ATha karma ane duHkhano aMta karanAra je pravacana-dvAzAMgIrUpa zrutajJAna tene atikrame athavA prakarNapaNe atikramaNa kare, laMghana kare, khaMDita kare, virAdhanA kare, AzAtanA kare, manathI, vacanathI ke kAyAthI atikramaNa vagere karI anArAdhaka thAya? he gautama ! anaMto kALa vartatA have daza accheza thaze. tevAmAM aMsakhyAtA abhavyo, asaMkhyAtAmithyAvRSTi, asaMkhyAtAAzAtanAkaranArA, dravya liMgamAM rahIne svacchaMdatAthI potAnI pratikalpanA anusAra bhathI satkAra karAvaze. satkAratI abhilASA rAkhaze, A dhArmika che-ema karIne kalyANa na samajelA jinezvaranuM pravacana svIkAraze, teno svIkAra karIne jihavArasanI lolupatAthI, viSayanI lolupatAthI dukhe karIne damana karI zakAya tevI indriyonA doSathI haMmezA yathArtha mArgano nAza kare che ane unmArgano phelAvo kare che. te kAle te sarve AtIrthaMkara paramAtmAnuM alaMghanIya pravacana che, tenI paNa AzAtanA karavA sudhInA pApo kare che. [83pa he bhagavaMta! anaMtA kAle kayA daza accheza thaze! he gautama ! te kAle A Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 317, daza accheza thaze. te A pramANe :- 1- tIrthakara bhagavaMtane upasargo, 2- garbhanuM palaTAvuM, 3- strI tIrthaMkara, 4- tIrthakaranI dezanAmAM abhavya, dIkSA na lenAra nA samudAyanI parSadA. ekaThI thavI. 5- tIrthaMkaranA samavasaraNamAM caMdra ane sUryanuM potAnA mULa vimAna sahita Agamana, 6- kRSNa vAsudeva draupadIne pAchI lAvavA mATe aparakaMkAmAM gayA tyAre zaMkhadhvaninA zabdathI kutUhalathI eka bIjA vAsudevane paraspara maLavuM thayuM, 7- A bharata kSetramAM harivaMzakulanI utpatti, 8- camarotpAta, 9- eka samayamAM 108 moTI kAyAvALAnI siddhi, 10- asaMtonI pUjA satkAra karAze. 8i36] he bhagavaMta ! je koI koI prakAre kadApi pramAda doSathI pravacana-jaina zAsananI AzAtanA kare te zuM AcAryapada pAmI zake kharA? he gautama ! je koI koI prakAre kadAcitu pramAda doSathI vAraMvAra krodha, mAna, mAyA, ke lobhathI, rAgathI, dveSathI, bhayathI, hAsyathI, mohathI ke ajJAta doSathI pravacananA koI paNa bIjA sthAnanI. AzAtanA kare, ullaMghana kare, anAcAra, asamAcArInI prarUpaNA kare, tenI anumodanA kare athavA pravacananI AzAtanA kare te bodhi paNa na pAme, pachI AcArya pada prAptinI vAta ja kyAM rahI? he bhagavaMta! zuM abhavi ke mithyAdraSTi AcArya pada pAme? he gautama! pAme. A viSayamAM aMgAramardika AdinA udAharaNo che. he bhagavaMta! zuM mithyAvRSTine tevA pada para sthApana karI zakAya? he gautama! sthApana karAya. ' he bhagavaMta ! A nakkI mithyAvRSTi che. ema kayA cihnothI jANI zakAya ? he gautama ! sarva saMgathI vimukta banavA pUrvaka jeNe sarva sAmAyika ucareluM hoya ane sacitta-prANa sahita evA padArtho ane pANIno paribhoga kare, aNagAra dharmane aMgIkAra karIne vAraMvAra madirA ke teukAyanuM sevana kare, sevarAve ke sevana karanArane sAro mAnI tenI anumodanA kare tathA brahmacaryanI kahelI navaguptione koI sAdhu ke sAdhvI temAMthI ekanuM paNa khaMDana kare, virAdha, mana-vacana-kAyAthI khaMDana karAve ke virAdhanA karAve ke bIjo khaMDana ke virAdhanA karato hoya tene sAro mAne, tenI anumodanA kare, te mithyAvRSTi che. ekalo mithyAvRSTi nahiM parantu AbhigrAhika mithyAvRSTi samajavo. [837] he bhagavaMta! je koI AcArya je gacchanAyaka vAraMvAra koIka prakAre kadAcita tevA prakAranuM kAraNa pAmIne A ninya pravacanane anyathArUpe viparIta rUpe prarUpe to tevA kAryathI tene kevuM phaLa maLe? he gautama! je sAvadhAcArye meLavyuM tevuM azubha phaLa meLave he bhagavaMta ! te sAvadhAcArya koNa hatA? teNe zuM azubha phaLa meLavyuM. he gautama ! A RSabhAdika tIrthaMkaranI covIsanA pahelA anaMto kALa gayo te pahelA koIka bIjI covIsImAM jevI huM sAta hAtha pramANanI kAyAvALo chuM tevI kAyAvALA, jJatamAM AzcaryabhUta, devendronA samahUthI vaMdAela, zreSThata2, dharmazrI nAmanA chellA dharma tIrthaMkara hatA. temanA tIrthamAM sAta Azcaya thayA hatA. have koIka samaye te tIrthakara bhagavaMta parinirvANa pAmyA tyAra pachI kAlakrame asaMtono satkAra karAvavA rUpa Azcarya vahevAno prAraMbha thayo, te samaye tyAM lokonI anuvRttithI temaja mithyAtvathI Avarita thaela, asaMyatonI pUjA karavAmAM anurAgI thaelA ghaNA samUhane jANIne te kALe te samaye nahiM jANelA zAstranA sabhAvavALA, traNa gAravarUpa madirAmAM Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 mahAnisIha-pI-5837 muMjhaelA, nAma mAtranA AcArya ane gacchanAyakoe zrAvako pAsethI dhana meLavIne dravya ekaThuM karI karIne hajAra staMbhovALuM ucuM evuM dareka mamatvabhAvathI potapotAnA nAmanuM cetyAlaya karAvIne teo duraMta paMta lakSaNavALA adhamAdhamI teja tyAlayomAM rahevA sAthe, rakSaNa karavA lAgyA. teomAM balavIrya parAkrama puruSArtha hovA chatAM te purUSakAra parAkrama baLa vIryane chupAvIne ugra abhigraho karavA aniyata vihAra karavAno tyAga karIne-choDIne nityavAsano sAzraya karIne, saMyama vageremAM zithila thaIne rahelA hatA. pAchaLathI A loka ane paralokanA nukazAnanI ciMtAno tyAga karIne, lAMbA kALano saMsAra aMgIkAra karIne te ja maTha ane deva kulomAM atyanta parigraha, buddhi, mUccha. mamatvakaraNa, ahaMkAra vagere karIne saMyama mArgamAM pAchA paDelA parAbhavita thayA pachI. pote vividha puSponI mALA AdithI (grahasthonI jema) devArcana karavA udyamazIla banavA lAgyA. je vaLI zAstranA sArabhUta zreSTha evuM sarvajJanuM vacana che, tene atizaya - ghaNAMja durathI tyAga karyuM. te A pramANe sarve jIvo, sarve prANo, sarve bhUto, sarve sattvo na haNavA, temane vedanA utpanna na karavI. temane paritApa na pamADavA, tene grahaNa na karavA, athatuM, pakaDIne pUravA nahIM. temanI virAdhanA na karavI, temanI kilAmaNA na karavI. temane upadrava na karavAM, sUkSma bAdara, trasa ke sthAvara, paryApta, aparyAptA, ekendriya je koI beIndriya, teIndriya, je koI cauridriya jIvo hoya, paMcendriya jIvo hoya te sarve trividhatrividha mana-vacana-kAyAthI mAre mAravA nahiM, marAvavA nahIM mAratAne sArA mAnavA nahIM- tenI anumodanA karavI nahIM. AvI pote svIkArelI mahAvratanI pratijJA paNa bhUlI gayA. vaLI he gautama! maithuna ekAMte ke nizcayathI ke draDhapaNe tema ja jaLa ane agnino samAraMbha sarvathA sarva prakAre muni svayaM varSe. AvA prakArano dharma dhruva, zAzvata, nitya che, ema lokonA kheda-duHkhane jANanAra sarvajJatIrthakara bhagavaMtoe prarUpeluM che. [38] he bhagavaMta! je koI sAdhu ke sAdhvI athavA nigraMtha-aNagAra dravyastava kare tenuM zuM kahevAya? he gautama! je koI sAdhu ke sAdhvI athavA nigraMtha aNagAradravyastava kare te asaMyata, ati, devadravyano bhogika athavA devano pUjArI unmArganI pratiSThA karanAra, zIlane,durathI tyAga karanAra,kuzIla, svacchaMdAcArI evA zabdothI bolAvAya. 8i39] evI rIte he gautama! A prakAre anAcAra pravatavanArA ghaNA AcAyo temaja gacchanAyakonI aMdara eka marakataratna sarakhI kAMtivALA kuvalayaprabha nAmanA mahAtapasvI aNagAra hatA. temane atizaya mahAnuM jIvAdika padArtho viSayaka sUtra ane artha saMbaMdhI vistAravALuM jJAna hatuM. A saMsAra-samudramAM te te yoniomAM rakhaDavAnA bhayavALA hatA. te samaye tevA prakAranuM asaMyama pravati raheluM hovA chatAM anAcAra cAlato hovAchatAM, ghaNA sAdharmiko sasaMyama ane anAcAro sevI rahelA hovA chatAM te kuvalayaprabha anagAra tIrthaMkaranI AjJAnuM ullaMghana karatAM na hatA. have koIka samaye jeNe balavIrya puruSakAra ane parAkrama nathI chUpAvyA evA te sArA ziSyonA parivAra sahita sarvajJa prarUpelA. AgamasUtra tenA artha temaja ubhayanA anusAranAra, rAgadveSa, moha, mithyAtva, mamatvabhAva ahaMkAra rahita, sarva padAthomAM dravya-kSetra-kALa. ane bhAvathI nirmamarthya thaelA, vadhAre temanA keTalA guNo varNavavA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 319 gAma, khANa, nagara, kheDa, kabaDa, maMDapa, droNamukha vagere sthAna vizeSomAM aneka bhavyAtmAone saMsArarUpa kedakhAnAmAMthI choDAvanAra evI suMdara dharmakathAno upadeza ApatA ApatA vicAratA hatA. e pramANe temanA divaso vitatA hatA. have koIka samaye vihAra karatA karatA te mahAnubhAva tyAM AvyA ke jyAM pahelA nitya eka sthAne vAsa karanArA rahetA hatA. A mahAtapasvI che. ema dhArIne vaMdana karma Asana ApavuM IityAdika samucitta vinaya karIne temanuM sanmAna karyuM e pramANe teo sukhapUrvaka tyAM beThA. besIne dharmakathAdikanA vinoda karAvatAM tyAMthI javA mATe prayatna karavA lAgyA. tyAre te mahAnubhAga kuvalayaprabha AcAryane teoe durAMta prAMta aghama lakSaNavALA veSathI AjIvikA karanArA, bhraSTAcAra sevanAra, unmArga pravatavanAra AbhigrAhaka mithyAdraSTioe kahyuM ke - he bhagavaMta ! jo Apa ahiM eka vaSakALanuM cAtumasa rahevAno nirNaya karo to tamArI AjJAthI ahiM ATalA jina cetyAlayo nakkI karAvavA to amArA upara kRpA karIne Apa ahIMja cAturmAsa karo. he gautama ! te samaye te mahAnubhAga kuvalayapratye kahyuM ke- are priya vacana bolanArAo? joke jinAlaya che, chatAM paNa A pAparUpa che. huM kadApi vacana mAtrathI paNa tenuM AcaraNa karIza nahiM. A pramANe zAstranA sArabhuta uttamatattvane yathAsthita aviparIta niHzaMkapaNe kahetA te mithyAdraSTi sAdhuvezadhArI pAkhaMDIonI vacce yathArtha prarUpaNAthI tIrthakara nAma gotra upArjana karyuM. eka bhava bAkI rahe tevo saMsAra samudra zoSavI nAkhyo. tyAM AgaLa jemanuM nAma na bolAya tevo diSTa nAmano saMgha ekaTho karanAra hato. teNe tathA ghaNA pApa mativALA veSadhArIoe paraspara eThA maLIne he gautama ! te mahAtapasvI mahAnubhAvanuM je kuvalayaprabha nAma hatuM tenA badale nAmano vilApa karyo. eTaluM ja nahi paraMtu sAthe maLI tALI ApIne sAvadhAcArya" evuM bIjuM nAma sthApana karyuM. e nAmathIja have tene bolAvavA lAgyA. teja nAma prasiddha pAmyuM. he gautama! tevA aprazasta zabdathI bolAvavA chatAM evI rIte nAma ucAravA chatAM te lagAra paNa kopa pAmatA na hatA. 84] have koIka samaye durAcArI sArA dharmathI parADamukha thaelA sAdhudharma ane zrAvakadharmathI bannethI bhraSTa thayelo mAtra veSa dhAraNa karanArA, ame pravajyA aMgIkAra karI che- ema pralApa karanArA evA teono keTaloka kAla gayA pachI teo paraspara AgamasaMbaMdhI vicAra karavA lAgyA ke-zrAvakonI gerahAjarImAM saMyata evA sAdhuoja devakula maTha upAzrayano sAra-saMbhALa rAkhe ane jinamaMdiro khaMDita thayA. hoya, paDI gayA hoya to teno jIrNoddhAra jIrNoddhAra karAve, samArAve, A kArya karatAM karatA je kaMI AraMbha-samAraMbha thAya temAM sAdhu hoya to paNa tene doSa lAgato nathI. vaLI keTalAka ema kahetA hatA ke saMyama ja mokSa pamADanAra che. bIjA vaLI ema kahetA hatA ke jina prAsAda jina caityonI pUjA-satkAra- bali vidhAna vagere karavAthI tIrthathIzAsananI unnatti-prabhAvanA thAya che, ane te ja mokSa gamanano upAya che. A pramANe yathArtha paramArtha na samajelA pApa karmIo je jene ThIka lAge te mUkhathI pralApa karatA hatA. te samaye be pakSomAM vivAda jAgyo. temAM koI tevA AgamanAM jANakAra kuzala puruSa nathI. he jeo A viSayamAM yukta ke ayukta zuM che teno vicAra karI zake, ke pramANapUrvaka Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 mahAnisaha-pa840 vivAdane samAvI zake. tathA temAMthI eka ema kahe che ke A viSayanA jANakAra amuka AcArya amuka sthAne rahelA che. bIjo vaLI bIjanuM nAma sucave, ema vivAda cAlatA cAlatA eke kahyuM ke ahiM bahu pralApa karavAthI zuM ? ApaNane sarvene A viSayamAM sAvadyAcArya je nirNaya Ape te pramANabhUta gaNAya. bIjA sAmA pakSavALAe paNa te vAtano svIkAra karyo ane kahyuM ke jaldI temane bolAvo. he gautama ! temane bolAvyA eTale dUra dezathI teo satata apratibaddha vihAra karatA karatA sAta mahinAmAM AvI pahoMcyA. daramyAna eka AryAne tenAM darzana thayAM. kaSTakArI ugratapa ane cAritrathI zoSAya gaelA zarIravALA, jenAM zarIramAM mAtra cAmaDI ane hADakAM bAkI rahelA che, tapanA tejathI atyaMta dapatA evA te sAvaghAcAryane dekhIne atyanta vismaya pAmelI te kSaNe vitarko karavA lAgI ke zuM A mahAnubhAva te arihaMta che ke A mUrtimAna dharma che! vadhAre zuM vicAravuM? devendrone paNa vaMdanIya che. temanA caraNa yugala mane vaMdana karavA yogya che. - ema ciMtavIne bhaktipUrNa bdayavALI temane pharatI pradakSiNAo ApIne mastakathI pagano saMghaTTo thaI jAya tema aNadhArI ekadama te sAvadyAcAryAne praNAma karatI ane pagano saMghaTTo thato dekhyo. koIka samaye te AcArya teone jevI rIte jagatanA guru tIrthaMkarabhagavaMte upadeza Apyo che. te pramANe gurunA upadezAnusAra krama pramANe yathAsthita sUtra ane arthanI prarUpaNA kare che, te pramANe teo tenI sahaNa kare che. eka divasa he gautama ! e pramANekahyuM ke agIAra aMgo: cauda pUrve, bAra aMgarUpa zrutajJAnano sAra hoya, rahasya hoya, navanIta hoyato samagra pApano parihAra ane ATha karmano samajAvanAra mahAnizItha zrata rUMghanuM pAMcamuM adhyayana che. he gautamaA adhyayanamAM jeTalAmAM vivecana karatA hatA eTalAmAM A gAthA AvI [841] "je gacchamAM tevuM kAraNa utpanna thAya ane vastranA AMtarA sahita hastathI strInA hAthano sparza karavAmAM ane arihaMta paNa pote te karasparza kare to te gaccha mulaguNa rahita samajavo." [842] tyAre potAnI zaMkAvALA temaNe vicAryuM ke je ahiM huM yathArtha prarUpaNA karIza to te samaye vaMdanA karatI te Ayae potAnA mastakathI mArA caraNAgrano sparza kayoM hato, te sarve A caityavAsIoe mane joyo hato. to jevI rIte mAruM sAvadyAcArya nAma paDyuM che, te pramANe bIjuM paNa evuM kaMIka avahelanA karanAra nAma ThokI besADaze, jethI sarvalokamAM huM apUjya thaIza. to have huM sUtra ane artha anyathA prarUpuM. parantu ema karavAmAM mahA AzAtanA thaze to have mAre zuM karavuM? to A gAthAnI prarUpaNA karavI ke na karavI ? agara judA rUpe prarUpaNA karavI? athavA arere A yukta nathI. banne prakAre atyanta gahaNIya che. AtmahitamAM rahelAe viruddha prarUpaNA karavI e yogya na gaNAya. kAraNake zAstrano A abhiprAya che ke - je bhikSa bAra aMgarUpa kRtavacanane vAraMvAra cUkI jAya, alanA pAme temAM pramAda kare. zaMkAdikanA bhayathI eka paNa padaakSara-bindumAtrAne anyathA rUpe viruddha prarUpaNA kare, saMhavALA sUtra ane arthanI vyAkhyA kare. avidhithI ayogyane vAcanA Ape, te bhikSu anaMta saMsArI thAya. to have ahiM mAre zuM karavuM? je thavAnuM hoya te thAo. gurunA upadeza anusAra yathArtha sUtrArthane Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 3ra1 jaNAvuM-ema vicArIne he gautama ! samagra avayava vizuddha evI te gAthAnuM yathArtha vyAkhyAna karyuM. A avasare he gautama ! duraMta prAnta adhama lakSaNavALA te veSadhArIoe sAvadhAcAryane prazna karyo ke - jo ema che to tame paNa mulaguNa rahita cho. kAraNake tame te divasa yAda karo ke pelI Aya temane vaMdana karavAnI IcchAvALI hatI tyAre vaMdana karatA karatA mastakathI pagano sparza karyo. te samaye A lokanA apayazathI bhayapAmelA ati abhimAna pAmelA te sAvaghAcAryanAma ThokI besADyuM tema atyAre paNa kaMIka tenuM nAma pADazeto sarva lokamAM huM apUjya thaIza. to have ahiM mAre zuM samAdhAna ApavuM ? ema vicAratA sAvadhAcAryane tIrthaMkaranuM vacana yAda AvyuM ke - je koI AcArya ke gacchanAyaka athavA gacchAdhipati zrata dhAraNa karanAra hoya teNe je kaMI paNa sarvajJa anaMtajJAnI bhagavaMtoe pApa ane apavAda sthAnakone pratiSedhelA hoya te sarva zrutAnusAre jANIne sarva prakAre na Acare temaja AcaranArane sAro na mAne tenI anumodanA na kare, krodhathI, mAnathI, mAyAthI, lobhathI, bhayathI, hAsyathI, gAravathI, darpathI, pramAdathI vAraMvAra cakI javAthI ke alanA thavAthI divase ke rAtre ekalo hoya ke parSadAmAM rahelo hoya, sutelo agara jAgato hoya. trividha trividhe mana-vacanake kAyAthI A sUtrake arthanA eka paNa padanA je koI virAdhaka thAya. te bhikSa vAraMvAra niMdanIya, gahaNIya, khIMsA karavA yogya, dugacchA karavA yogya, sarvalokathI parAbhava pAmanAre aneka vyAdhi vedanAthI vyApta zarIravALo, utkRSTa sthitivALA anaMta saMsAra sAgaramAM paribhramaNa karanArA thAya che, temAM paribhramaNa karatA eka kSaNa paNa kyAye kadAcita paNa zAMti meLavI zakato nathI. to pramAdAdhIna thaelA pApI adhamAdhama hIna sattvavALA kAyara puruSa sarakhA mane ahiMja A moTI Apatti ubhI thaI che ke jethI huM ahiMyukatI vALuM koI samAdhAna ApavA samartha thaI zakato nathI. tathA paralokamAM paNa anaMtabhava paraMparAmAM bhramaNA karato anaMtIvAranA ghora bhayaMkara duHkha bhogavanAro thaIza. kharekhara huM maMdabhAgyavALo thayo chuM. A pramANe vicAratA evA sAvaghAcAryane durAcArI pApakarma karanArA duSTa zrotAoe barAbara jANI lIdhA, ke A khoTo atizaya abhimAna karanAro che. tatpara pachI kSobha pAmelA manavALA ati abhimAnI thaelA tene jANIne te duSTa zrotAoe kahyuM ke jyAM sudhI A saMzayane chedazo nahiM tyAM sudhI vyAkhyAna uThADazo nahiM, mATe AnuM samAdhAna durAgrahane dura karavA samartha prauDhayukti sahita Apo. tyAre teNe vicAryuM ke have tenuM samAdhAna meLavyA sivAya teo ahiMthI nahiM jAya. to have huM tenuM samAdhAna kevI rIte ApuM? ema vicArato pharI paNa he gautama! te durAcArIoe tene kahyuM ke tame Ama ciMtAsAgaramAM kema DUbI gayA che ? jI A viSayanuM kaMIka samAdhAna Apo. vaLI evuM sacoTa samAdhAna Apo ke jethI karIne kahelI AstikatAmAM tamArI yukti vAMdhA vagaranI-avyakticArI hoya. tyAra pachI lAMbA samaya sudhI hRdayamAM paritApa anubhavIne sAvadhAcArye manathI ciMtavyuM ane kahyuM ke Aja kAraNe gagurue kaheluM che ke [843] kAcA ghaDAmAM nAkheluM jaLa jevI rIte jaLa ane te ghaDAno vinAza kare che, tema apAtramAM ApelA sUtra ane artha teno ane sUtrArthano nAza kahe che. AvA prakAranuM siddhAnta rahasya che ke alpa-tuccha AdhAra nAza pAme che. [21] 21 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 922 mahAnisIha-5844 [84] tyAre pharI paNa te durAcArIoe kahyuM ke tame AvA ADAavaLA saMbaMdha vagaranA dubhASita vacanono kema pralApa karocho ? jo yogya samAdhAna ApavA zaktimAna na hoto ubhA thAva, Asana choDI de ahiMthI jaldI Asana choDIne nIkaLI jAya. jyAM tamone pramANabhUta gaNIne sarva saMdhe tamone zAstrano sadubhAva kahevA mATe pharamAveluM che. have devanA upara zo doSa nAkhavo? - tyAra pachI pharI paNa ghaNA lAMbA kALa sudhI ciMtA prazcAtApa karIne he gautama! bIjuM koI samAdhAna na maLavAthI lAMbo saMsAra aMgIkAra karIne sAvadhAcArya kahyuM ke - Agama utsarga ane apavAda mArgathI yukta hoya che. tame A jANatA nathI ke ekAMta e mithyAtva che. jinezvaronI AjJA anekAMtavALI hoya che. he gautama ! jema gISmanA tApathI saMtApa pAmelA moranA kuLone varSAkALanA navIna meghanI jaLadhArA jema zAnta pamADe, abhinandana Ape, tema te dukha zrotAoe tene bahu mAnapUrvaka mAnya karI svIkAryuM. tyAra pachI he gautama ! ekaja vacana uccAravAnA doSathI anaMta saMsArI paNAnuM karma bAMdhI ? tenuM pratikramaNa paNa karyA vagara pApa-samUhanA mahAtkaMdha ekaThA karAvanAra te utsutra vacanano pazcAtApa karyA vagarano marIne te sAvaghAcArya paNa vyaMtara devamAM utpanna thayA. tyAMthI cavIne te paradeza gaelA pativALI prativAsudevanA purohitanI putrInA garbhamAM utpanna thayo. koIka samaye tenI mAtA purohitanI patnInA jANavAmAM AvyuM ke pati paradezamAM gaelo che ane putrI garbhavatI thaI che, e jANIne hA hA hA A mArI durAcArI putrIe mArA sarva kulanA upara mazIno kucaDo pheravyo. AbarUnuM pANI karyuM. A vAta purohitane jaNAvI. te vAta sAMbhaLIne lAMbA kALa sudhI atizaya saMtApa pAmIne dayathI nirdhAra karIne purohite tene dezamAMthI kADhI mUkI, kAraNake A mahA asAdhya na nIvAraNa karI zakAya tevo apayaza phelAvanAra moTo doSa che, teno mane ghaNo bhaya lAge che. - have pitAe kADhI mUkyA pachI kyAMya sthAna na meLavatI thoDAkALa pachI ThaMDI garamI vAyarAthI parezAna thaelI duSkALanA doSathI sudhAthI durbala kaMThavALI teNe ghI tela Adi rasanA vepArInA ghare dhasapaNe praveza karyo. tyAM ghaNI madirApAna karanArAo pAsethI eMThI madirA meLavIne ekaThI kare che. ane vAraMvAra eMThuM bhojana khAya che. koIka samaye niraMtara eMThA bhojana karatI ane tyAM ghaNI madirAdi pIvA lAyaka padArtho dekhIne madirAnuM pAna karIne tathA mAMsanuM bhojana karIne rahelI hatI. tyAre tene tevA prakArano dohalo, (icchA) utpanna thayo ke huM bahu madyapAna karyuM. tyAra pachI naTa, nATakiyA, chatra dharanArA, cAraNo, bhaTa, bhUmi khodanAra, nokara, cora vagere halakI jAtivALAo sArI. rIte tyAga karela evI kharI, mastaka, puMcha, kAna, hADakAM mRtaka vagere zarIra avayavo. vAcharaDAnAM toDelA aMgo je khAvA yogya na hoya ane pheMkI dIdhelA hoya tevA halakA eThAM mAMsa madirAnuM bhojana karavA lAgI. tyAra pachI te eMThAM mATInA koDIyAmAM je kAMI nAbhInA madhyabhAgamAM vizeSa prakAre pakva thaeluM mAMsa hoya tene bhojana karavA lAgI. e pramANe keTalAka divaso gayA pachI madha ane mAMsa upara atizaya gRddhivALI banI. tyAra pachI te rasanA vepArInA gharamAMthI kAMsAnA bhAjana vastro ke bIjA padAthonI corI karIne bIjA sthAne vecIne mAMsa sahita madyano bhogavaTo karavA lAgI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 323 te rasanA vepArIne A sarva hakIkatanI jANa karavAmAM AvI. vepArIe rAjAne pharIyAda karI. rAjAe vadha karavAno hukama karyo. tyAM rAjyamAM evA prakArano koI kuladharma che ke je koI garbhavati strI gunegAra Thare ane vadhanI zikSA pAme paratu jyAM sudhI bALakane janma na Ape tyAM sudhI tene na mArI naMkhAya. vadha karavA mATe niyukta karelA ane koTavAla vagere tene potAnA ghare laI jaIne prasUti samayanI rAha jovA lAgyA. ane tenI rakSA karavA lAgyA. koIka samaye harikeza jAtivALA hiMsaka loko tene potAne tyAM laI gayA. kAlakrame teNe sAvadhAcAryanA jIvane bALaka rUpe janma Apyo. tyAra pachI janma ApIne tarata ja te bALakano tyAga karIne maraNanA bhayathI atitrAsa pAmatI tyAMthI nAsI gaI. he gautama! jyAre te eka dizAmAM nAsI gaI pachI pelA caMDAlone jANavAmAM AvyuM ke te pApINI nAsI gaI. vadha karanAranA AgevAne rAjAne nivedana karyuM ke - he deva ! keLanA garbha sarakhA komaLa bALakano tyAga karIne durAcAriNI to nAsI gaI. rAjAe teone sAmo uttara Apyo ke bhalene bhAgI gaI to tene javAdI, parantu te bALakanI barAbara sAra saMbhALa karaje. sarvathA tevo prayatna karavo ke jethI te bALaka mRtyu na pAme. enA kharca mATe A pAMca hajAra-dravya grahaNa karo. tyAra pachI rAjAnA hukamathI putranI jema te kulaTAnA putranuM pAlana-poSaNa karyuM koIka samaye kAlakameM te pApakama phAMsI denArano adhipati mRtyu pAmyo. tyAre rAjAe te bALakane teno vArasadAra banAvyo. pAMcaso caMDAlano adhipati banAvyo. tyAM kasAIonA adhipati pade rahelo che tevA prakAranA na karavA yogya pApa kAryo karIne he gautama ! te apratiSThAna nAmanI sAtamI nAraka pRthvImAM gayo. A pramANe sAvadhAcAryano jIva sAtamI nArakInA tevA ghora pracaMDa raudra ati bhayaMkara duHkho tetrIza sAgaropamanA lAMbA kALa sudhI mahA kalezapUrvaka anubhavIne tyAMthI nIkaLIne ahiM aMtaradvIpamAM eka urUga jAtimAM utpanna thayo. tyAMthI marIne tiya yonimAM pADA paNa utpanna thayo. tyAM paNa je koInarakanA duHkha hoya tenA sarakhA nAmavALA duHkho chavvIsa varSa sudhI bhogavIne tyAra pachI he gautama ! mRtyu pAmIne. manuSyamAM utpana thayo. tyAMthI nIkaLIne te sAvadyAcAryano jIva vasudeva paNe utpanna thayo. tyAM paNa yathAyogya AyuSya paripUrNa karIne aneka saMgrAma AraMbha-samAraMbha mahAparigrahanA doSathI marIne sautamI nArakIe gayo. tyAMthI nikaLIne ghaNA lAMbA kALe gajakarNa nAmanI manuSya jatimAM utpanna thayo. tyAM paNa mAMsAhAranA doSathI krUra adhyavasAyanI mativALo marIne pharI paNa sAtamI nArakInA apratiSThAna nAmanA narakAvAsamAM gayo. tyAMthI nIkaLIne pharI paNa tiryaMcagatimAM pADApaNe utpana thayo. tyAM narakanI upamAvALuM pArAvAra duHkha anubhavIne maryo pachI bAlavidhavA kulaTA briAhmaNa putrInI kukSimAM utpanna thayo. have te sAvaghAcAryano jIva kulaTAnA garbhamAM rahelo hato tyAre gupta rIte garbhane pADI nAkhavA mATe, saDAvavA mATe kSAro, auSadho, yogonA prayoga karavAnA doSathI aneka vyAdhi ane vedanAthI vyApta zarIravALo, duSTa vyAdhithI sabaDato paru jharAvato, sala sala karatA kRmionA samUhavALo te kIDAthI khavAto khavAto narakanI upamAvALA. ghora duHkhanA nivAsabhUta gavAsathI te bahAra nIkaLyo. he gautama ! tyAra pachI sarva loko vaDe niMdAto, gahato, duguMchA karAto, tIraskArano sarva lokathI parAbhava pamAto Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 mahAnisIha-5-1844 khAna, pAna, bhogo, upabhogothI rahita garbhavAsathI mAMDIne sAta varSa, be mahinA, cAra divasa sudhI vAvajajIvana jIvIne vicitra zArIrika, mAnasika, ghora duHkhathI parezAnI bhogavato bhogavato marIne paNa vyaMtara devapaNe utpanna thayo. tyAMthI cavIne manuSyamAM utpanna thayo. pharI vadha karanArAono adhipati, vaLI te pApakarmanA doSathI sAtamIe. gayo. tyAMthI nikaLI tiya gatimAM kuMbhArane tyAM baLadapaNe utpanna thayo. tene tyAM cakI gADAM haLa araghaTTa vageremAM joDAIne rAta divasa ghosarImAM garadana ghasAIne cAMdA paDI gayA. vaLI aMdara kohAI gaI. khAMdhamAM kamio utpanna thaI. jyAre have khAMdha ghosara dhAraNa karavA mATe samartha nathI ema jANIne teno svAmI kuMbhAra tethI pITha para bhAra vahana karAvavA lAgyo. have vakhata jatAM jevI rIte khAMdha saDI gaI tevI rIte tenI pITha paNa ghasAIne kohAI gaI. temAM paNa kIDAo utpanna thayA. pITha paNa AkhI saDI gaI ane tenuM uparanuM cAmaDuM nIkaLI gayuM, ane aMdaranuM mAMsa dekhAvA lAgyuM. tyAra pachI have A kaMI kAma karI zake tema nathI, nakAmo che, ema jANIne tene chUTo mUkI dIdho. he gautama ! te sAvaghAcAryano jIva saLasaLatA kIDAothI khavAto baLada chUTo rakhaDato mukI dIdho. tyAra pachI atizaya saDI gaelA carmavALA, ghaNAM kAgaDA kUtarA kRmionA kuLothI aMdara ane bahArathI khavAto bacakA bharAto ogaNatrIsa varasa sudhI AyuSya pAlana karIne marIne aneka vyAdhi vedanAthI vyApta zarIravALo manuSya gatimAM mahAdhanADhya koI moyanA ghare janmyo. tyAM paNa vamana karavAnuM khArA, kaDavA, tIkhAM, kaSAelA, svAdavALA triphalA guggala vagere auSadhionA kADhA pIvA paDatA. hatA, haMmezA tenI sAphasuphI karavI paDe, asAdhya, upazama na thAya, ghora bhayaMkara duHkhothI jANe agnimAM zekAto hoya tevA AkarA duHkho bhogavatA bhogavatA teno maLelo manuSyabhava niSphaLa gayo. e pramANe he gautama ! sAvaghAcAryane jIva cauda rAjalokamAM janma-maraNAdikanAM niraMtara duHkha sahana karIne ghaNA lAMbA anaMtakALa pachI avaravidehamAM manuSyapaNe utpanna thayo. tyAM bhAgya yoge lokanI anuvRttithI tIrthaMkara bhagavaMtane vaMdana karavA mATe gayo. pratibodha pAmyo ane dIkSA aMgIkAra karI ahiM zrI 23mI pArzvanAtha tIrthakaranA kAlamAM siddhi pAmyo. he gautama ! sAvadhAcArye A pramANe duHkha meLavyuM. he bhagavaMta ! AvA prakAranuM dussaha ghora bhayaMkara mahAduHkha AvI paDyuM. tene bhogavavuM paDyuM. ATalA lAMbA kALa sudhI A sarve duHkho kayA nimitte bhogavavAM paDyAM! he gautama! teM kAle tesamaye teNe je ema kahyuM ke "utsarga ane apavAda sahita Agama kaheluM che. ekAMte prarUpaNA na karAya paNa anekAntathI prarUpaNA karAya, parantu apakAyano paribhoga. teukAyano samAraMbha, maithuna sevana A traNe bIjA koI sthAne ekAMte ke nizcayathI ane draDhapaNe ke sarvathA sarva prakAre AtmahitanA arthio mATe niSedhela che. ahiM sUtranuM ullaMghana karavAmAM Ave to samyagu mArgano vinAza, unmArgano prakarSa thAya che, tethI AjJA bhaMgano doSa ane tenAthI anaMta saMsArI thAya che. he bhagavaMta! zuM te sAvadhAcArye maithuna sevana karyuM hatuM? he gautama sevyuM ane na sevyuM eTale sevyuM nathI temaja nathI sevyuM tema paNa nahi. he bhagavaMta! Ama baMne prakAre kema kaho cho ! he gautama! je te Ayaei te kALe mastakathI pagano sparza karyo, sparza thayo. te samaye teNe paga khecIne saMkocI na lIdho. A kAraNathI he gautama! ema kahevAya che ke Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 325 maithuna sevyuM ane na sevyuM. he bhagavaMta ! ATalA mAtra kAraNamAM AvuM ghora dukhe karI mukta karI zakAya tevuM baddha dhRSTa nikAcita karmabaMdha thAya che? he gautama ! ema ja che. emAM pheraphAra thato nathI. he bhagavaMta! teNe tIrthaMkara nAmakarma ekaThuM karyuM hatuM. ekaja bhava bAkI rAkhyo hato ane bhava samudra tarI gayA hatA. to pachI anaMta kALa sudhInA saMsAramAM zA mATe rakhaDavuM paDyuM! he gautama! potAnA pramAdanA doSanA kAraNe. mATe A jANIne he gautama ! bhava viraha IcchatA zAstrono sadUbhAva jeNe sArI rIte jAmyo che. evA gacchAdhipatie sarvathA sarva prakAre sarva saMyama sthAnomAM atyanta apramatta banavuM. A pramANe bhagavaMtanI pAsethI sAMbhaLeluM (tamane kahuM . 1 pAMcamA adhyayananI-muni dIparatnasAgare karela "gurjara chAyA pUrNa thaI.] (adhyayanaH 6-gItAthavihAra) [85] he bhagavaMta! je rAta divasa siddhAnta sUtro bhaNe zravaNa kare, vyAkhyAna kare. satata ciMtana kare te zuM anAcAra Acare ! he gautama ! siddhAntamAM rahela eka paNa akSara je jANe che, te maraNAnta paNa anAcAra na seve. | [4] he bhagavaMta! to dazapUrvI mahAprazavALA naMdipeNe pravajyAno tyAga karIne zA mATe gaNikAnA ghare praveza karyo? ema kahevAya che ke he gautama!. [87-852] tene bhogala skUlanAnuM kAraNa thayuM. te hakikata prasiddha che. chatAM paNa bhavanA bhayathI kaMpato hato. ane tyAra pachI jaldI dakSA aMgIkAra karI. kadAca pAtAla uMcA mukhavALuM thAya, svarga nIcA mukhavALuM thAya to paNa kevalIe kaheluM vacana kadApI pheraphArane vighaTita thatuM nathI. bIjuM teNe saMyamanA rakSaNa mATe ghaNA upAyo karyA zAstrAnuMsAre vicAra karIne gurunA caraNakamaLamAM liMga-veSa arpaNa karIne koI oLakhe tevA dezamAM gayo. te vacananuM smaraNa karato potAnA cAritramohaniya karmanA. udayathI sarvavirati-mahAvratono bhaMga temaja baddha-skRSTa-nikAcitta evuM karmanuM bhogaphala bhogavato hato. he bhagavaMta! zAstramAM nirUpaNa karelA evA teNe kayA upAyo vicAryA ke AvuM suMdara zramaNapaNuM choDIne te Aje paNa haju prANa dhAraNa kare che? he gautama ! kevalIoe prarUpelA A upAyone sucavanAra sUtranuM smaraNa karaze ke viSayothI parAbhava pAmelo muni A sUtrane yAda kare te A pramANe : [853-855] jyAre viSayo udayamAM Ave tyAre atizaya duSkara, ghora, evA prakAranuM AThagaNuM tapa zaruM kare. koI rAte viSayo rokavA samartha na banI zake to parvata parathI bhRgupAta kare. kAMTALAM Asana para beseviSanuM pAna kare, udubaMdhana karIne phAMso khAIne marI javuM bahetara che, parantu mahAvrato ke cAritranI lIdhelI pratijJAno bhaMga na kare. virAdhanA karavI yogya nathI. kadAca A karelA upAyo karI zakavA samartha na thAya to gurune veSa samarpaNa karIne evA videzamAM cAlyo jAya ke jyAMnA samAcAra paricita kSetromAM na . Ave, aNuvratonuM yathAzakti pAlana karavuM ke jethI bhAvimAM nirdhvasatA na pAme. [85-864] he gautama ! naMdipeNe jyAre parvata parathI paDavAnuM AraMbhya tyAM AkAzamAM evI vANI sAMbhaLavAmAM AvI ke parvata parathI paDavA chatAM paNa mRtyu thavAnuM nathI. eTalAmAM dizAmukho tarapha najara karI to eka cAraNa munine joyA. to Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 mahAnisaha- ro-856 temaNe kahyuM ke tAruM akAle mRtyu nathI. to pachI viSama jhera khAvAne mATe gayo. tyAre paNa viSayonI pIDAne na sahI zakato. jyAre khUba pIDA pAmavA lAgyo, tyAre tene ciMtA utpanna thaI ke have mAre jIvavAnuM zuM prayojana che? mogarAnA puSpo ane caMdra sarakhA nirmala-ujjavala varNavAlA A prabhunA zAsanane kharekhara pApamativALo huM uDAhaNA karAvIza to anArya evo huM kyAM jaIza? athavA to caMdra lAMchana vALo che, mogarAnA. puSpanI prabhA alpakALamAM karamAvAnI che, jyAre jina zAsanato kalikAlanI kalupatAnA mala ane kalaMkathI sarvathA rahita lAMbA kALa sudhI jenI prabhA. TakanArI che, mATe samagra daridraya, duHkha ane kalezono kSaya karanAra evA prakAranA A jaina pravacananI apabhrAjanA karAvIza to pachI kyAM jaIne mArA AtmAnI zuddhi karIza? duHkhe karI gamana karI zakAya, moTI moTI uMcI zilAo hoya, jenI moTI khINo hoya, tevA parvata para caDhIne jeTalAmAM viSayAdhIna banIne huM lagIra paNa zAsananI uDAhanA na karuM te pahelAM paDatuM mUkIne mArA zarIranA Tuka TukaDA karI nAkhyuM. e pramANe pharI paNa chedAelA zikharovALA mahAparvatanA zikhara para caDhIne AgAra rAkhyA vagara paccakhANa karavA lAgyA. tyAre pharI paNa AkAzamAM A pramANe zabdo sAMbhaLyA :akAle tAruM mRtyu thavAnuM nathI. A tAro chello bhava ane zarIra che. mATe baddha sRSTa nikAcitta) bhogaphala bhogavIne pachI saMyama svIkAra. 8i5-870] A pramANe cAraNa munie jyAre be vakhata karIne (Atma hatyA karatA) rokyA tyAre gurunA caraNa kamaLamAM jaIne temanI pAse veSa arpaNa karIne pachI nivedana karyuM che. sutra ane arthonuM smaraNa karato karato dezAntaramAM gayo hato. tyAM AhAra grahaNa karavA mATe vezyAnA ghare jaI caDyo. jyAre meM dharmalAbha saMbhaLAvyo tyAre mArA pAse arthalAbhanI mAgaNI karI. tyAre mAre tevA prakAranI labdhi siddha thaelI hovAthI meM te vakhate kahyuM ke bhale tema thAo. te vakhate tyAM sADAbAra koDa pramANa dravyanI suvarNa vRSTi karAvIne tenA maMdiramAMthI bahAra nIkaLI gayo. uMcA vizALa goLa stanavALI gaNIkA draDha AliMgana ApIne kahevA lAgI ke are ! zullaka ! avidhithI A dravya ApIne pAcho cAlyo kema jAya che? bhavitavyanA yoge nardiSeNe paNa prasaMgane anurUpavicAra karIne kahyuM ke tane je vidhi ISTa hoya tenetAre te dravya ApavuM. [871-874] te samaye teNe evo abhigraha grahaNa karyo ane tenA maMdiramAM praveza karyo. kayo abhigraha karyo? dararoja mAre daza dazane pratibodha pamADavA ane eka paNa ocho rahe ane dIkSA aMgIkAra na kare tyAM sudhI bhojana ane pAnavidhi na karavI. dararoja mArI pratijJA purI na thAya tyAM sudhI mAre dhaiDilamAtru. (jhADo-pezAba) na karavA. bIjuM pravajyA. levA taiyAra thaelAne mAre pravajyA na ApavI. kAraNake guruno jevo veza hoya (arthAtuM gurunuM jevuM AcaraNa hoya tevuM ja ziSyanuM thAya che). tevo ja ziSyano hoya che. gaNikAe suvarNanidhi kSaya na thAya tevI vyavasthA karIne lucita mastakavALA ane jarjarita dehavALA naMdiNane tevI rIte ArAdhyo ke jethI karIne tenA snehapAsamAM te baMdhAI gayo. [875-87 AlApa-vAtacIta karavAthI praNaya utpanna thAya, praNayathI rati thAya, atithI vizvAsa utpanna thAya. vizvAsathI sneha ema pAMca prakAranA prema varte che. A pramANe te naMdiSeNa premapAzathI baMdhAelo hovA chatAM paNa zAstramAM kahela evuM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-6 327 zrAvakapaNuM pALato ane dararoja daza ke tethI adhikane pratibodha karIne saMvijJa guru mahArAja pAse dIkSA levA mATe mokalato hato. [877-881] have te pote durmukha sonIthI pratibodha pAmyo te kevI rIte ? teNe naMdiNane kahyuM ke- lokone dhamopadeza saMbhaLAvo cho ane AtmakAryamAM tame jAte muMjhava cho. kharekhara A dharma zuM vecavAnuM karIyANuM che? kAraNake tame pote to tene vatava karatA nathI. AvA prakAranuM durmukhanuM subhASita vacana sAMbhaLIne tharathara kAMpato potAnA AtmAne lAMbA kALa sudhI niMdavA lAgyo. arere bhraSTa zIlavALA meM A zuM karyuM ? ajJAnapaNAnI nIMdrAmAM karmanA kAdavapUrNa khAbocIyAmAM azuci viSThAmAM jema kRmio kharaDAya tema kharaDAyo. aghanya evA mane dhikkAra thAo. mArI anucitta ceSTAo juo. jAtya kaMcana sarakhA mArA uttama AtmAne azuci samAna meM banAvyo. [882-884 jeTalAmAM kSaNabhaMgura evA A mArA dehano vinAza na thAya teTalAmAM tIrthakara bhagavaMtanA caraNa kamaLamAM jaIne huM mArA aparAdhanuM prAyazcita karuM. he gautama! Ama pazcAtApa karato te ahiM Avaze ane ghora prAyazcinuM sevana pAmaze. ghora ane vara tapanuM sevana karIne azubha karma khapAvIne zukaladhyAnanI zreNI upara ArohaNa karIne kevalajJAna pAmI mokSe jaze. [885 mATe he gautama ! A dRSTAntathI saMyama TakAvavA mATe zAstrAnusArI ghaNA upAyo vicAya. naMdiSeNe gurune veSa jevI rIte arpaNa karyo vagere upAyo vicAravAM. 8i86-889 siddhAntamAM je pramANe utsaga kahelA che te barAbara samajo. he gautama ! tapa karavA chatAM paNa tene bhogAvalI karmano mahA udaya hato. to paNa tene viSayanI udIraNA utpanna thaI tyAre teNe ATha gaNuM ghora mahAtapa karyuM to paNa tenA. viSayono udaya aTakato nathI. tyAre paNa viSa bhakSaNa karyuM. parvata parathI bhRgupata karyo, anazana karavAnI abhilASA karI, tema karatAM cAraNa munie e vakhata. rokyo. tyAra pachI gurune rajoharaNa arpaNa karIne te ajANyA dezamAM gayo. he gautama ! zrutamAM kahelA A upAyo jANavI joIe. [890-894] jemake jyAM sudhI gurane rajoharaNa ane pravajyA pAchA arpaNa na karAya tyAM sudhI cAritra viruddha koI apakAya na AcaravuM joIe. jinezvaroe upadezela A veSa-rajoharaNa gurune choDIne bIjA sthAne na choDavuM jaIe. aMjalipUrvaka gurune rajoharaNa arpaNa karavuM joIe. jo guru mahArAja samartha hoya ane tene samajAvI zaketo samajAvIne mArge lAve. jo bIjA koI tene samajAvI zake tema hoya to tene samajAvavA mATe kahevuM. gurue paNa kadAcitu bIjAnI vANIthI upazAnta thato hoyato vAMdho na levo. je bhavya che, jeNe paramArtha jANelo che. jagatanI sthitino jANakAra che, te gautama! je A padano tiraskAra kare che te jema "AsaDe' mAyA, prapaMca ane daMbhathI cAra gatimAM bhramaNa karyuM tema te paNa cAre gatimAM bhramaNa karaze. [895-900] he bhagavaMta! mAyA prapaMca karavAnA svabhAvavALo AsaDa koNa hato? te amo jANatA nathI. temaja kayA nimitte ghaNA duHkhathI parezAna pAmelo ahiM bhaTakyo ? he gautama ! koI bIjA chellA kAMcana sarakhI kAMtivALA tIrthaMkaranA tIrthamAM bhUtIkSa nAmanA AcAryano AsaDa nAmano ziSya hato. mahAvrato aMgIkAra karIne Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 mahAnisIha-dA-900 teNe sutra ane arthanuM adhyayana karyuM tyAre viSayanI pIDA utpana thaI na hatI paNa kutUhalathI ciMtavavA lAgyo ke siddhAntamAM Avo vidhi batAvelo che. to te pramANe guru vargane khUba raMjana karIne ATha gaNuM tapa karavuM, "gupAta karavA, anazana karavuM. jhera khAvuM A vagere huM karIza, jethI karIne mane paNa devatA nivAraNa karaze ane kaheze ke tuM lAMbA AyuSyavALo che, tAruM mRtyu thavAnuM nathI. tArI IcchA pramANe bhogo bhogava. veza rajoharaNa guru mahArAjane pAcho arpaNa karIne kAMI bIjA ajANyA dezamAM cAlyo ja, bhogaphala bhogavIne pAchaLathI ghora vIra tapanuM sevana karaje. [01-905] athavA kharekhara huM mUrkha chuM. mArA potAnA mAyAzalyathI huM ghavAyo chuM. zramaNone potAnA manamAM AvA prakAranI dhAraNA karavI yukta na gaNAya. pAchaLathI paNa tenuM prAyazcita AlovIne AtmAne halako banAvIza ane mahAvrata dhAraNa karIza. athavA AlovIne vaLI pAcho mAyAvI kahevAIza. to daza varasa sudhI mAsakhamaNa ane pAraNe AyaMbila, vIza varSa sudhI babbe mahinAnA lAgalagATa upavAsa ane pAraNe AyaMbila,pacIza varSa sudhI cAMdrAyaNa tapa. pUrepUrA ATha varSa sudhI chaThTha akrama ane cAra cAra upavAsa, Avo prakAranuM mahAghora, prAyazcita mArI potAnI IcchAthI ahi karIza A prAyazcita ahiM gurumahArAjanA caraNa kamaLamAM rahIne karIza. [906-909] mArA mATe A prAyazcita zuM adhika na gaNAya? athavA tIrthaMkara bhagavaMtoe A vidhi zA mATe kalpela haze? huM Ano abhyAsa karuM chuM. ane jemaNe mane prAyazcitamAM joDyo, te sarva hakIkata sarvajJa bhagavaMto jANe, huM to prAyazcitanuM sevana karIza, je kaMI paNa ahiM duSTa ciMtavana karyuM te mAruM pApa mithyA thAo. A pramANe kaSTahArI ghora prAyazcita potAnI matithI karyuM ane tema karIne zalyavALo te mRtyu pAmIne vANavaMtara deva thayo. he gautama! jo teNe guru mahArAja samakSa vidhipUrvaka AlocanA karI hota to ane teTalA prAyazcitanuM sevana karyuM hotato nava raiveyakanA uparanA bhAganA vimAnamAM utpanna thAta. amArA AgamasurAvibhAga-39mahAnisIhamAM bhUlathI 10ne badale 1000anukama chapAyo che. [100-1003 vANamaMtara devamAMthI cavIne he gautama ! te AsaDa tiryaMca gatimAM rAjAnA ghare gadheDApaNe Avaze tyAM niraMtara ghoDAonI sAthe saMghanA karavAnA doSathI tenA vRSaNamAM vyAdhi utpana thayoane temAM kamio utpanna thayA. vRSaNa bhAgamAM kRmiothI khavAto he gautama ! AhAra maLato na hovAthI vedanAthI rIbAto hato ane pRthvI cATato hato. eTalAmAM durathI sAdhuo pAchA vaLatA hatA temane dekhIne potAne jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhavanuM smaraNa karIne potAnA AtmAnI niMdA ane gaha karavA lAgyo. vaLI anasana aMgIkAra karyuM. 1004-1009 kAgaDA kutarAothI khavAto he gautama ! zuddha bhAvathI arihaMtonuM smaraNa karato karato zarIrano tyAga karIne kALa pAmI te devendrono mahAghoSa nAmano sAmanika deva thayo. tyAM divya Rddhi sArI rIte bhogavIne cavyo. tyAMthI te vezyA paNe utpanna thayo. je pelA kapaTa karyuM hatuM te pragaTa na karyuM hatuM tethI tyAMthI marIne ghaNA adhama tuccha aMta-prAntakulomAM bhaTakyo kAlakrame karIne mathurA nagarImAM ziva-Indrano divyajana nAmano putra thaIne pratibodha pAmI zramaNapaNuM aMgikAra karI Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-5 329 nivaNa pAmyo. he gautama! A pramANe kapaTathI bharelA AsaDanuM draSTAnta tane jaNAvyuM. je koI paNa sarvajJa bhagavaMte kahelA vacanane manathI paNa virAdhe che, viSayanI pIDAthI nahi, paraMtu kutuhalathI, paNa viSayanI abhilASA kare che. ane pachI, svecchAe gurane nivedana karyA vagara prAyazcito seve ja che. te bhavanI paraMparAmAM bhramaNa karanAro thAya che. [1010) A pramANe jANanArane eka paNa siddhAMtanA AlApakanI unmArganI prarUpaNA na karavI, ema jANavuM. 1011) jo koI sarva zrutajJAna ke tenA artha ke eka vacanane jANIne mAganusAre tenuM kathana kare te pApa bAMdhato nathI. ATaluM jANIne manathI paNa unmArge pravRtti na karavI. A pramANe bhagavaMtanA mukhathI sAMbhaLeluM huM tamane kahuM chuM. [1012-1015] he bhagavaMta! akArya karIne agara aticAra sevana karIne jo koI prAyazcitanuM sevana kare tenA karatAM je akArya na kare te vadhAre suMdara gaNAyA? he gautama! akArya sevana karIne pachI huM prAyazcita sevana karIne zuddhi karI laIza. e pramANe manathI paNa te vacana dhAraNa karIne rAkhavuM yogya nathI. je koI AvA vacana, sAMbhaLIne tenI zraddhA kare che. ke te pramANe vartana kare che te sarva zilabhraSTono sArthavAha samajavo. he gautama! kadAca te prANa saMdehanA kAraNabhUta evuM AkaruM paNa prAyazcita kare to paNa jema pataMgIyo dIvAnI zikhAmAM praveza kare che, te tenA mRtyu mATe thAya che tema AjJAbhaMga karavA rUpa te dIpazikhAmAM praveza karIne aneka maraNavALo saMsAra upArje che. [1016-1019 he bhagavaMta! je koI paNa manuSya potAnAmAM je koI baLa-vIrya puruSakAra parAkrama hoya tene chUpAvato tapa seve tenuM zuM prAyazcita Ave ? he gautama ! azaTha bhAvavALA tene A prAyazcita hoI zake. kAraNa ke vairinuM sAmarthya jANIne potAnI chatI zakti hovA chatAM paNa teNe tenI upekSA karI che. je potAnuM bala virya satva puruSakAra chUpAve che, te zaTha zIlavALo narAdhama babaNo prAyazcitI bane che. nIcagotra, nArakImAM ghora utkRSTa sthitivALuM duHkha bhogavato tiryaMcagatimAM jAya ane tyAra pachI cAre gatimAM te bhramaNa karanAra thAya che. [1020-1024] he bhagavaMta! moTuM pApakarma vedIne khapAvI zakAya che. kAraNake karma bhogavyA vagara teno chUTakAro karI zakAto nathI. to tyAM prAyazcita karavAthI zo lAbha? he gautama! aneka kroDo varSothI ekaThAM karelAM pApa karmo sUryathI jema tuSAra-hama ogaLI jAya tema prAyazcita rUpI sUryanA sparzathI ogaLI jAya che. ghanaghora aMdhakAravALI rAtri hoya parantu sUryanA udayathI aMdhakAra cAlyo jAya che. tema prAyazcitarUpI sUryanA udayathI aMdhakAra sarakhA pApakarmo cAlyA jAya che. parantu prAyazcita sevana karanAre jarUra eTalo khyAla rAkhavo joIe ke je pramANe zAstramAM kahela hoya te pramANe potAnA baLa-vIrya puruSakAra parAkramane chUpAvyA vagara azaThabhAvathI pApazalyano uddhAra karavo joIe. bIjuM sarvathA A pramANe prAyazcita karI te paNa je A pramANe bolato nathI, teNe zalyano thoDo paNa kAca uddhAra karyo hoya to paNa te lAMbA kALa sudhI cAre gatimAM bhramaNa kare che. [1025-1027] he bhagavaMta! konI pAse AlocanA karavI joIe. prAyazcita koNa ApI zake? prAyazcita kone ApI zakAya? he gautama! so yojana dUra jaIne kevaLI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 mahAnisIha- 1027 pAse zuddha bhAvathI AlocaNA nivedana karI zakAya. kevalajJAnInA abhAvamAM cAra jJAnI pAse, tenA abhAvamAM avadhijJAnI, tenA abhAvamAM matizrutajJAnI pAse, jenAM jJAta atizaya vadhAre nirmala hoya caDIyAtA hoya, tenI pAse AlocanA devAya. [1028-1030] je gurumahArAja utsarga mArganI prarUpaNA karatA hoya utsarga . mArge prayANa karatA hoya, utsarga mArganI ruci karatA hoya, sarva bhAvamAM utsargano vAva karatA hoya, upazAtta svabhAvavALA hoya, IndriyonuM damana karanArA hoya, saMyamI hoya, tapasvI hoya, samiti guptinI pradhAnatAvALA draDha cAritranuM pAlana karanArA hoya, asaTha bhAvavALA hoya, tevA gItArtha gurunI pAse potAnA aparAdho nivedana karavA, pragaTa karavA ane prAyazcita aMgikAra karavuM. pote AlocanA karavI ke bIjA pAse karAvavI, temaja haMmezA guru mahArAja kahela prAyazcita anusAre prAyazcita Acare. [1031-1035] he bhagavaMta ! tenuM cokkasa prAyazcita keTaluM hoya ? prAyazcita lAgavAnA sthAnako keTalA ane kayA kayA hoya? te mane kaho. he gautama ! suMdara zIlavALA zramaNone alanA thavAthI AvelA prAyazcita karatAM saMyatI sAdhvIne tenA karatAM navagaNuM prAyazcita Ave, jo te sAdhvI draDha vratavALI ane suMdara zIlavALI hoya to te ekaja sAdhvIne navagaNuM prAyazcita Ave che. have jo te sAdhvI zIlanI virAdhanA kare to tene sogaNuM prAyazcita Ave. kAraNake sAmAnyathI tenI yoninA madhyamAM navalAkha paMcendriya jIvo nivAsa karIne rahelA hoya che. te sarvane kevalI bhagavaMto dekhe che. te jIvone mAtra kevalajJAnathI joI zakAya che. avadhijJAnI dekhe che paNa manaH paryavajJAnI joI zakatA nathI. [1036] te sAdhvI ke koIpaNa strI puruSanA saMsargamAM Aveto (saMbhoga kareto) ghANImAM jema tala pIlAya tevI rIte te yonimAM rahelA sarve jIvo ratikriDAmAM madonmata thayA. tyAre yonimAM rahelA paMcendriya jIvonuM mathana thayA che. bhasmIbhUta thAya che. [1037-1041] strIo jyAre cAle che tyAre te jIvo gADha pIDA pAme che. pezAba kare che tyAre be ke traNa jIvo mRtyu pAme che. ane bAkInA paritApa dukha pAme che. he gautama! prAyazcitanA saMkhyAmAM sthAnako che, temAMthI eka paNa je AlovyA vagaranuM rahI jAya ane zalyasahita mRtyu pAme to, eka lAkha strInA peTa phADIne koI nirdaya manuSya sAtaATha mahinAnA garbhane bahAra kADhe, te taraphaDato garbha je duHkha anubhave ane tenA nimIte te peTa phADanAra manuSyane jeTaluM pApa lAge tenA karatAM eka strInA sAthe maithuna prasaMgamAM sAdhu nava gaNuM pApa bAMdhe. sAdhvInI sAthe sAdhu eka vakhata maithuna sevato hajAragaNuM, bIjI vakhata seve to kroDa gaNuM ane trIjI vakhata maithuna seve to bodhi-samyakatvano nAza thAya. [1042-1043] je sAdhu strIne dekhIne madanAsakta thaI strI sAthe ratikrIDA karanAra thAya che te bodhilAbhathI bhraSTa banIne bicAro kyAMya utpanna thaze. saMyata sAdhuke sAdhvI je maithuna sevana kare che. te abodhi lAbha kama upArje che. te thakI apUkAya ane agnikAyamAM utpanna thavAne lAyakanuM karma bAMdhe che. [1044-1049] A traNamAM aparAdha karanAra he gautama ! unmArgano vyavahAra kare che ane sarvathA mArgano vinAza karanAra thAya che. he bhagavaMta ! A dRSTAntathI je Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-da 331 gRhastho utkaTa maravALA hoya che. ane rAta ke divase strIno tyAga karatA nathI tenI zI gati thaze? tevAo potAnA zarIranAM potAnA ja hastathI chedIne tala tala jevaDA nAnA TukaDA karIne agnimAM homa kare to paNa temanI zuddhi dekhAtI nathI. tevo paNa je te parastrInAM paccakakhANa kare ane zrAvaka dharmanuM pAlana kare to madhyama gati prApta kare. he bhagavaMta ! je saMtoSa rAkhavAmAM madhyama gati thAyato pachI potAnA zarIrano homa karanAra tenI zuddhI kema na meLave? he gautama! potAnI ke pArakI strI hoya agara svapati ke anya puruSa hoya tenI sAthe ratikrIDA karanAra pApabaMdha karanAra thAya che. paraMtu e baMdhaka thato nathI. 1050-1051] je koI AtmA kahelo zrAvaka dharma pAlana kare che ane parastrInA jIvana paryantano trividhe tyAga kare che. tenA prabhAvathI te madhyama gati meLave che. ahiM khAsa e vAta dhyAnamAM rAkhavI ke niyama vagarano hoya, paradAra gamana karanAro hoya, teone karmabaMdha thAya che. ane jeo tenI nivRtti kare che. paccakhANa kare che, temane mahAphaLanI prApti thAya che. 1052-10pa3 pApanI karelI nivRttine jo koI alpa pramANamAM paNa virAdhe, mAtra manathI ja vratanI virAdhanA kare to je prakAre meghamAlA nAmanI AyAM mRtyu pAmIne durgatie gaI te pramANe manathI alpa paNa vratanI virAdhanA karanAra dugati pAme che. te bhuvananA baMdhava ! manathI paNa alpa pratyAkhyAnanuM khaMDana karIne meghamAlAe je karma upArjana karyuM. ane durgati pAmI te huM jANato nathI. 1054] bAramA vAsupUjya tIrthakara bhagavaMtanA tIrthamAM bhoLI kAjaLa sarakhA zarIranA kALA varNavALI durbala manavALI meghamAlA nAmanI eka sAdhvI hatI. [10papa-10pa8) bhikSA grahaNa karavA mATe bahAra nikaLI bIjI bAju eka suMdara makAna upara eka strI beThelI hatI. te najIkanA bIjA makAnamAM laMghana karIne javAnI abhilASA karatI hatI. tyAre A sAdhvIe manathI tene abhinaMdI eTalAmAM te bane saLagI uThI, te sAdhvIe potAnA niyamano sUkSma bhaMga thayo tenI tyAM niMdA na karI. te niyamanA bhaMganA doSathI baLIne prathama narake gaI. A pramANe samajIne jo tamone akSaya-anaMta-anupamasukhanI abhilASA hoya to ati nAnA niyama ke vratanI virAdhanA thavA na dezo. [1059-1061 tapa saMyama ke vratane vize niyama e daMDanAyaka koTavALA sarakho che. te niyamane khaMDita karanAranA vrata nathI ke saMyama (rahetA) nathI. mAchImAra AkhA janmamAM mAchalA pakaDIne je pApa bAMdhe che. tenA karatAM vratanA bhaMganI IcchA karanArA ATha gaNuM pApa bAMdhe che. potAnI dezanA zakti ke labdhithI je bIjAne upazAnta kare ane dikSA le te potAnA vatana khaMDita na karato teTalA puNyane upArjana karanAro thAya che. [102] gRhastha saMyama ane tapane vize pravRtti karanAra ane pApanI nivRtti karanArA hoya che. jyAM sudhI teo dIkSA aMgIkAra karatA nathI tyAM sudhI je kaMI paNa dhamanuSThAna kare temAM teno lAbha thAya che. [103-1064 sAdhu sAdhvIonA varge ahiM samajI levuM joIe ke he gautama! uzvAsa nizvAsa sivAya bIjI koI paNa kriyA gurunI rajA sivAya karavAnI hotI nathI. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra mahAnisIha-i-1064 te paNa jayaNAthI ja karavAnI AjJA che. ajayaNAthI zvAsozvAsa levA mUkavAnA sarvathA hotA nathI. ajayaNAthI uzvAsa lenArane tapa ke dharma kyAMthI hoya? [1065-109] he bhagavaMta! jeTaluM dekhyuM hoya ke jANyuM hoya tenuM pAlana teTalA pramANamAM kevI rIte karI zakAya ? jeoe haju paramArtha jANyo nathI, kRtya ane akatyanA jANakAra thayA nathI. teo pAlana kevI rIte karI zakaze? he gautama kevalI bhagavaMto ekAMtahIta vacanane kahe che. teo paNa jIvonA hAtha pakaDIne balAtkArathI dharma kAvatA nathI. parantu tIrthakara bhagavaMte kahelA vacanane "tahatti kahevA pUrvaka jeo te pramANe vartana kare che, teonA caraNamAM harSa pAmatA Indro ane devatAnA samudAyo praNAma kare che. jeoe haju paramArtha jANyo nathI, tyAkRtyano viveka jANyo nathI. teo AMdhaLAnI pAchaLa AMdhaLo cAlyA kare ane khADA TekarA pANI che ke jamIna che ke kAdava che ke ThIkarA che. tenuM bhAna hotuM nathI. tema ajJAnIne dharmanI ArAdhanA thAya che ke virAdhanA tenuM jANa paNuM hotuM nathI. mATe kAMto pote gItArtha-zAstranA jANakAra hoya teno vihAra athavA tevA gItArthanI nizrAmAM AjJAmAM rahIne vihAra karavAnI uttama sAdhu mATe zAstrakAroe anujJA ApelI che. A be sivAya trIjo vikalpa zAstramAM nathI. [1070-1071] sArI rIte saMvega pAmelA hoya. ALasa rahita hoya, draDhavratavALA hoya, niraMtara akhalita cAritravALA hoya, rAga-dveSa vagaranA hoya, cAre kaSAyone upazamAvelA hoya, Indriyone jItanArA hoya evA guNavALA je gItArtha gurU. hoya tevAnI sAthe vihAra karavo. kAraNake teo chavastha hovA chatAM (zrata) kevalI che. [1072-1076] he gautama! jyAM sUkSma pRthvIkAyanA eka jIvane kIlAmaNA thAya che to teno sarva kevalIe atyAraMbha kahe che. jyAM nAnA pRthvIkAyanA eka jIvano prANaya viyoga thAya tene sarva kevalIo mahAraMbha kahe che. eka pRthvIkAyanA jIvane thoDo masaLavAmAM Aveto tenAthI azAtAvedanIya karmabaMdha thAya ke je pApazalya ghaNI muzkelIthI choDI zakAya. te ja pramANe akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya, trasakAya tathA maithuna sevananAM cIkaNAM pApakarma upArjana kare che, mATe maithunasaMkalpa. pRthvIkAyAdi jIva virAdhanA duraMta phala ApatA hoI jAjIva trividha trividha tajavA. 1077-1082] mATe jeo paramArthane jANatA nathI. temaja he gautama ! jeo ajJAnI che, teoe durgatinA paMthane ApanAra evA pRthvIkAya AdinI virAdhanA gItArtha gurunizrAmAM rahI saMyamasAdhanA karavI. gItArthanA vacane halAhala jheranuM pAna karavuM. koI paNa vikalpa karyA vagara temanA vacananAanusAra tatkAla jheranuM paNa bhakSaNa karI levuM. paramArthathI vicAra karIeno te viSa nathI. kharekhara temanuM vacana amRta rasanA AsvAda sarakhuM che. A saMsAramAM temanA vacanane anusAra vagara vicAre anusaranAra mArIne paNa amRta pAme che. agItArthanA vacanathI amRtanuM paNa pAna na karavuM. paramArthathI agItArthanuM vacana amRta nathI paNa te jhera yukta haLAhaLa kAlakUTa viSa che. tenA vacanathI ajarAmara banI zakAtuM nathI. paraMtu mRtyu pAmIne dugatimAM jAya che. mArgamAM musApharI karanArane coro viddha karanArA thAya che te pramANe mokSamArganI musApharI karanAra mATe agItArtha ane kusIlano samAgama e viddha karanAra che, mATe, tevAno saMga dUrathI tajavo. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 333 [1083-1084] dhagadhagatA agnine dekhIne temAM praveza niHzaMkapaNe karavo ane potAne baLI maravuM sAruM che. parantu kadApi kusIlanA samAgamanAM na javuM. ke tenuM zaraNa na svIkAravuM lAkha varSa sudhI zULImAM viMdhAIne sukhethI rahevuM sAruM che. paranuM agItArthanI sAthe eka kSaNa paNa vAsa na karavo. [1085-1087 maMtrataMtra vagarano hoya ane bhayaMkara dRSTiviSa sarpa karaDato hoya, teno Azraya bhale karaje paNa agItArtha ane kuzIla adharmano sahavAsa na karIza. haLAhaLa jhera khAI jaje, kAraNake te teja kALe eka vakhata mArI nAkhaze paraMtu bhUlecUke paNa agItArthano saMsarga na karIza, kAraNake tenA saMsargathI lAkho maraNo upArjana karIza. ghorarUpavALA bhayaMkara evA siMha vAgha ke pizAca gaLI jAyato nAza pAmavuM paraMtuM kuzIla agItArthano saMsarga na karIza. [1088-1089] sAta janmAMtaranA zatrune sago bhAI mAnaje, paraMtu vrata niyamonI viDaMbanA karAvanAra pitA hoya to paNa tene zatru samAna mAnaje. bhaDabhaDatA agnimAM praveza karavo sAro che parantu sUkSma paNa niyamanI virAdhanA karavI sArI nathI. suvizuddha niyama yukta karmavALAnuM mRtyu suMdara che paNa niyama bhAMgIne jIvavuM sAruM nathI. [100-1091 he gautama ! agItArtha paNAnA doSathI Izvare je prApta karyuM te sAMbhaLIne tarata gItArtha muni banavuM, he bhagavaMta! Izvara koNa munivara hatA te huM jANato nathI. temaja agItArthanA doSathI teNe zuM prApta karyuM te mane kaho. - 1092-1094 he gautama! koIka bIjI covIzanA prathama tIrthakara bhagavaMta jyAre vidhipUrvaka nirvANa pAmyA tyAre manohara nivaNa mahotsava pravartato hato, ane suMdararUpavALA devo ane asuro nIce utaratA hatA ane upara caDatA hatA. tyAre najIkamAM rahenAra loko A dekhIne vicAravA lAgyA ke are Aje manuSyalokamAM Azcarya dekhIe chIe. koI vakhata paNa kyAMya AvI IndrajAlo-svapna jovAmAM AvyuM nathI. [1095-1102] AvA prakAranI vicAraNA karatA karatA eka manuSyane pUrva bhavanuM jAti smaraNa jJAna thayuM eTale kSaNavAra mUccha pAmyo parantu pharI vAyarAthI AzvAsana pAmyo. bhAnamAM AvyA pachI tharathara dhrujavA lAgyo ane lAMbA kALa sudhI potAnA AtmAnI khuba nindA karavA lAgyo. tarata ja munipaNuM aMgIkAra karavA udyata thayo. tyAra pachI te mahAyazavALo paMcamuSTika loca karavAno jeTalAmAM zaru kare che. teTalAmAM devatAe vinaya pUrvaka tene rajoharaNa arpaNa karyuM. tenA kaTakArI ugratA ane cAritra dekhIne tathA lokone tenI pUjA karatA joIne Izvara jeTalAmAM tyAM AvIne tene pUchavA lAgyo ke tamone dIkSA koNe ApI? kyAM janmyA cho! tamAruM kuLa kayuM che ? konA caraNakamaLamAM atizayavALA sUtra ane arthanuM tame adhyayana karyuM? te pratyeka buddha tene jeTalAmAM sarva-jAti-kula-dIkSA-sUtra-artha vagere je pramANe prApta karyo te kahetA hatA teTalAmAM te sarva hakIkata sAMbhaLIne nibhAMgI te A pramANe cIMtavavA lAgyo ke - A judo che, A anArya loko daMbhathI Thage che to jevA prakAranuM A bole che tevA prakAranA te jinavara paNa haze. A viSayamAM kAMI vicAravAnuM nathI. ema mAnIne lAMbAkALa sudhI mauna paNe Ubho rahyo. [113-1104] athavA to nAnA-ema nahiM deva ane dAnavothI praNAma Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 mahAnisIha - dAu104 karAelA te bhagavaMta che mArA manamAM rahelA saMzayane chede to mane khAtrI thAya. teTalAmAM vaLI ciMtavyuM ke je thavAnuM hoya te thAo, mAre ahiM vicAra karavAnuM zuM prayojana che. huM to sarva duHkha (doSa) no nAza karanAra pravajyAne ahiM abhinaMdana ApuM chuM. athati te grahaNa karavAnI IcchA rAkhuM chuM. [1105-1107] teTalAmAM jinezvaranI pAse javA nikaLyo. parantu jInezvarane na dekhyA. eTale gaNadhara bhagavaMta pAse javA mATe prayANa karyuM. jinezvara bhagavaMte kahelA sUtra ane arthanI prarUpaNA gaNadhara mahArAjA karatA hoya che. jyAre ahiM gaNadhara mahArAjA vyAkhyAna karatA hatA tyAre temAM A AlApaka Avyo ke "eka ja pRthvIkAya jIvo sarvatra upadrava pAme che. te enuM rakSaNa karavA koNa samartha thaI zake che? [1108-1111] A viSayamAM A mahAyazavaLA potAnA AtmAnI laghutA kare che. A samagra lokomAM A vAta siddha karavA yogya nathI. AvI vAta A kema prarUpatA haze ? A temanuM vyAkhyAna pragaTapaNe atyanta kAnamAM kaDakaDa karanAruM che. niSkAraNa. gaLAne zoSave che. te sivAya kaMI phAyado nathI. AvuM vartana koNa karI zakaze? mATe A upadeza choDIne sAmAnya ke kaMIka madhyama prakAranA dharmano upadeza karavo joIe. jethI karIne paNa ApaNI pAse AvatA loko ubhagI (kaMTALI) na jAya. [1112-111] athavA to kharekhara haMmuDha pApakarmanarAdhama chuM bhale huM tema karato nathI parantu bIjA loka to tema varte che. vaLI anaMtajJAnI sarvajJa bhagavaMte A hakIkata prarUpelI che. je koI temanA vacanathI viparIta vAta kare teno artha TakI zakato nathI. mATe have huM AnuM ghora atiduSkara uttama prakAranuM prAyazcita ekadama tarata jaldI ati zIdhratara samayamAM karIza, ke jeTalAmAM mAruM mRtyuM na thAya. AzAtanA karavAthI meM evuM pApa kareluM che ke devatAI so varSanuM ekaThuM kareluM puNya paNa tenAthI vinAza pAme che. have te prAyazcita karavA taiyAra thayo che. ane potAnI mati kalpanAthI tevA prakAranuM mahAghora prAyazcita karIne pratyeka buddhanI pAse pharIthI paNa gayo. [1117-1123 tyAM paNa sUtranI vyAkhyA zravaNa karatA karatA teja adhikAra pharI Avyo ke pRthvI Adino samAraMbha sAdhu trividha trividha varSe atizaya mUDha evo te IzvarasAdhu murkha banIne ciMtavavA lAgyo ke A jagatamAM koNa te pRthvIkAyAdikano samAraMbha karato nathI? khuda pote ja to pRthvI kAyanA upara beThelA che, agnithI pakAvela AhAra khAya che ane te sarva bIja-dhAnyamAMthI utpanna thAya che. bIjuM pANI vagara eka kSaNa paNa kema, jIvI zakAya ? to kharekhara A pratyakSa ja avaLI hakIkata jaNAya che. huM tenI pAse Avyo paraMtu A vAtamAM koI zraddhA karavAnA nathI. to teo bhale ahiM rahe AmanA karatAM A gaNadhara bhagavaMta ghaNA uttama che. athavA to ahi e koI paNa mAruM kaheluM nahi karaze. AvA prakArano dharma paNa kayA kAraNathI kahetA haze ! jo atyaMta kaDakaDato- Akaro dharma kaheze to pharI have sAMbhaLIza ja nahi. [1124-1138] athavA teone bAju para rAkho. huM jAte ja sukhethI banI zake ane sarva loko karI zake evo dharma kahIza. A je kaDakaDaAkaro dharma karavAno kALa nathI. ema jeTalAmAM citave che eTalAmAM to tenA upara dhaDadhaDa zabda karatI vijaLI tUTI paDI. he gautama ! te tyAM mRtyu pAmIne sAtamI naraka pRthvImAM utpanna thayo. zAsana Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-6 33pa zramaNapaNuM zrutajJAnanA saMsarganA pratyenIkapaNAnA kAraNe Izvara lAMbA kALa sudhI narakamAM dukhano anubhava karIne ahIM AvIne samudramAM mahAmastha thaIne pharI paNa sAtamI nArakImAM tetrIza sAgaropamanA moTA kALa sudhI duHkhe karI sahana karI zakAya tevA bhayaMkara duHkho bhogavIne ahIM Avelo Izvarano jIva tiryaMca evA pakSImAM kAgaDA paNe utpanna thayo. tyAMthI vaLI prathama nArakImAM jaIne AyuSya pUrNa karIne ahIM duSTa zvAnapaNe utpanna thaIne pharI paNa pahelI nArakImAM gayo. tyAMthI nIkaLIne siMhapaNe pharI paNa marIne cothImAM jaIne ahiM Avyo. ahiMthI paNa narakamAM jaIne te Izvarano jIva kuMbhArapaNe utpanna thayo. tyAM kuSThI thaIne atizaya duHkhI thaelo, kRmiothI pholI khavAto pacAsa varSa sudhI parAdhIna paNa tenuM pArAvAra duHkha sahana karI akAma nirjarA karI ane tyAMthI deva bhavamAM utpanna thaIne tyAMthI ahiM rAjA paNuM pAmIne sAtamI nArakImAM gayo. e pramANe Izvarano jIva svakalpanA karavAnA kAraNe nAraka ane tiryaMca gatimAM temaja kutsita - adhama manuSyagatimAM lAMbA kALasudhI bhava bhramaNa karIne ghora duHkha bhogavIne atyanta duHkhI thaelo atyAre gozAkala paNe thaelo che. ane te ja A Izvarano jIva che. mATe paramArtha samajavA pUrvaka sArAsArathI paripUrNa evA zAstranA bhAvane jaladI jANIne gItArtha muni banavuM. [1139-1140] sArAsArane jANyA vagara agItArthapaNAnA doSathI rajuAe eka vacana mAtrathI je pApane upArjana karyuM. te pApathI te bicArAne nArakI tiryaMca gatimAM temaja adhama manuSya paNAmAM je je prakAranI niyaMtraNAo herAna gatio bhogavavI paDaze. te sAMbhaLIne kone vRti prApta thAya? [1141] he bhagavaMta ! te 2ju Aya koNa hatI ane teNe agItArthapaNAnA doSathI vacana mAtrathI kevuM pApa karma upArjana karyuM ke je vipAko sAMbhaLIne vRti na meLavI zakAya? he gautama A ja bharata kSetramAM bhadra nAmanA AcArya hatA. temane mahAnubhAva evA pAMcaso ziSyo ane bAraso nircandhI-sAdhvIo hatA. te gacchamAM cothA (AyaMbila) rasayukta osAmaNa, traNa, ukALAvALuM ati ukALela evA traNa prakAranA acita jaLa sivAya cothA prakAranA jaLano vaparAza na hato. koIka samaye rajA nAmanI Ayane pUrve karelA azubha pApa-karmanA udayanA kAraNe kuSThavyAdhithI zarIra saDI gayuM ane temAM kamio utpanna thaIne tene pholI khAvA lAgI. koIka samaye-Ayane dekhIne gacchamAM rahelI bIjI saMyatIo tene pUchavA lAgI ke - are are duSkarakArike ? A tane ekadama zuM thayuM? tyAre he gautama ! mahApApakarmI bhagnalakSaNa janmavALI te rajjA-AryAe saMyatIone evo pratyuttara Apyo he "A acita jaLanuM pAna karavAnA kAraNe A mAruM zarIra vaNasIne nAza pAmyuM che. jeTalAmAM A vacana bolI teTalAmAM sarva saMyattionA samUhanuM dRya ekadama kSobha pAmyuM ke ApaNo A acita jaLanuM pAna karIe tethI AnI jema mRtyu pAmIzuM. paraMtu te gacchamAMthI eka sAdhvIe ciMtavyuM ke-kadAca A mAruM zarIra eka palakArA jeTalA alpa kALamAM ja saDI java ane saDIne TukaDe TukaDA thaI jAya to paNa sacitta jaLanuM pAna A janmamAM kadI paNa karIza nahiM. acitta jaLano tyAga nahiM karIza. bIjuM acita jaLathI A sAdhvInuM zarIra vaNasI gayuM che e hakIkata Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 mahAnisIha 141 zuM satya che ? sarvathA e vAta satya nathI ja. kAraNake pUrva bhavamAM karelA azubha pApa karmanA udayathI ja AvA prakAranuM bane che. e pramANe atizaya suMdara vicAraNA karavA lAgI. are juo to kharA ke ajJAna doSathI avarAelI atizaya mUDha dayavALI lajjA rahita banIne A mahApApa-karmaNI sAdhvIe saMsAranA ghora duHkha ApanAra AvuM-kevuM duSTa vacana uccAryuM ke mArA kAnanA vivaramAM paNa praveza karI zakatuM nathI. to bhavAntaramAM karelA azubha pApakarmanA udayanA kAraNe je kaMI daridratA, dubhAMgya, apayaza, khoTA kalaMka lAgavA, kuSThAdika vyAdhInA kalezonAM duHkho zarIramAM thavA, A vagere utpana thAya che. temAM ke pheraphAra thatA nathI. kAraNake AgamamAM kahyuM che ke f1142] pote jAte upArjana karelA duHkha ke sukha koNa koIne ApI zake che ke laI zake che? pote karela karma koNa harI zake che ane konuM karma haraNa karI zakAya che? pote karela karma ane upArjana karela sukha ke duHkha potAne ja bhogavavA paDe che." [1143] ema vicAratA te sAdhvIjIne kevalajJAna utpanna thayuM. te samaye devoe kevalajJAnano mahotsava karyo. te kevalI sAdhvIjIe manuSyo devo asuronA tathA sAdhvIonA saMzayarUpa aMdhakAranA paDalane dUra karyo. tyAra pachI bhakti bharapUra hRdayavALI rajjA Ayae praNAma karavA pUrvaka prazna pUchayo ke - he bhagavaMta! kayA kAraNe mane ATalo moTo mahAvedanAvALo vyAdhi utpana thayo? tyAre te gautama ! jaLavALA megha ane dudubinA zabda sarakhA manohara gaMbhIra svaravALA kevalIe kahyuM ke- he duSkarakArike tuM sAMbhaLa- ke tArA zarIranuM vighaTana kema thayuM? tAruM zarIra rakta ane pittanAM doSathI duSita thaeluM hatuM ja. vaLI temAM te snigdha AhAra sAthe karoLIyA jantavALo AhAra gaLADuba khAdho. bIjuM e paNa kAraNa che ke - A gacchamAM seMkaDo saMkhyA pramANa sAdhu-sAdhvIo hovA chatAM, jeTalA sacitta pANIthI mAtra AMkho dhoI zakAya teTalA alpa paNa sacitta jaLano gRhasthanA kAraNe kadApi paNa sAdhue bhogavaTo karI zakAto nathI. tene badale teMto vaLI gaumutra grahaNa karavA mATe jatAM jatAM jenA mukha upara nAsikAmAMthI gaLatA lIMTa lapeTayA hatA, gaLAnA bhAga para te lAgelA hatA. te kAraNe baNabaNatI mAkhIo uDatI hatI, evA zrAvaka putranA mukhane sacita jalathI prakSAlana karyuM tevA sacitta jaLano saMghaThTho karavAnI virAdhanAnA kAraNe devo asurone vaMdana karavA lAyaka alaMghanIya evI gacchamayadyine paNa toDI. pravacana devA A tAruM aghaTita vartana sahana karI zakI nahiM ke sAdhu ke sAdhvIjIe prANanA saMzayamAM paNa kuvA, taLAva, vAvaDI, nadI AdinA jaLane hAthathI sparza karavAno kalpe nahiM vitarAga paramAtmAoe sAdhu-sAdhvI mATe sarvathA acitta jala hoya te paNa samagra doSathI rahita hoya, ukaLeluM hoya, teno ja paribhoga karavo kalpe che. tethI devatAe ciMtavyuM ke A durAcArIne evI rIte zikSA kare ke jethI tenI jema bIjI koI AvA prakAranuM AcaraNa ke pravRtti na kare. ema dhArI amuka amuka curNano yoga jyAre tuM bhojana karatI hatI tyAre te devatAe tArA bhojanamAM nAkhyo. te devatAe karelA prayoga ApaNe jANavA mATe samartha thaI zakatA nathI. A kAraNe tAruM zarIra vinAza pAmyuM che, paraMtu acitta jaLa pIvAthI vinAza pAmyuM nathI. te samaye rajjAAyae vicAryuM ke e pramANe ja che. kevaLInA vacanamAM pheraphAra Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 337 hoya nahiM. ema vicArIne kevaLIne vinaMtI karI ke - he bhagavaMta! je huM yathokta prAyazcitanuM sevana kare to mAre A zarIra sAjuM thAya tyAre kevalIe pratyuttara Apyo ke jo koI prAyazcita Ape to sudharI jAya. rajjA-Aryae kahyuM ke- he bhagavaMta! Apa ja mane prAyazcita Apo. bIjA koNa tamArA sarakhA mahAna AtmA che? tyAre kevalIe kahyuM ke he duSkarakArike? huM tane prAyazcita to ApI zakuM paNa tArA mATe evuM koI prAyazcituM ja nathI ke jethI tArI zuddhi thAya. rajjAe pUchyuM ke he bhagavaMta! kayA kAraNathI. mArI zuddhi nathI? kevalIe kahyuM ke - je te sAdhvIonA samudAya AgaLa ema baDabaDATa karyo ke acita pANIno upayoga karavAthI mAruM zarIra saDIne nAza pAmyuM. A duSTa pApanA moTA samudrayanA eka piMDa sarakhAM tArA vacanane sAMbhaLIne A sarve sAdhvIonA hRdaya khaLabhaLI UThyA. te sarve vicAravA lAgI ke ApaNe have acitajaLano tyAga karIe parantu te sAdhvIoe to azubha adhyavasAyanI AlocanA niMdA ane guru sAkSIe gaNA karI lIdhI. teone to meM prAyazcita ApI dIdhuM che. A pramANe acitajaLanA tyAgathI tathA te vacananA doSathI atyanta kaSTa dAyaka virasa bhayaMkara baddha pRSTa nikAcita moTo pApano Dhagalo te upArjana karyo che, ane te pApa samudAyathI tuM koDha roga, bhagaMdara, jaLodara, vAyu, gumaDAM, zvAsa rokAvo, harasa, mA, kaMThamAla Adi aneka vyAdhionI vedanAthI bharapUra evA zarIravALI thaIza. vaLI daridranAM duHkho, durbhAgya, apayaza, khoTA ALa-kalaMka caDavA, saMtApa udvega, kalezAdikathI. niraMtara baLatI evI anaMtA bhavo sudhI atizaya lAMbA kALa sudhI, jevuM divase tevuM satata lagAtAra rAtre duHkha bhogavavuM paDaze. A kAraNe he gautama! A te rajjA-AyA agItArthapaNAnA doSathI vacanamAtrathI ja AvA mahAnuM dukhadAyaka pApa karmane upArjana karanArI thaI. [114-1146o agItArtha paNAnA doSathI bhAva zuddhi prApta thatI nathI, bhAva. vizuddhi vagara muni kaluSatA yukta manavALo thAya che. dayamAM ghaNA ja alpa nAnA pramANamAM paNa jo kaluSatA-malInatA-zalya-mAyA rahelA hoyato agItArthapaNAnA doSathI jema lakSmaNA devI sAthvIe duHkhanI paraMparA ubhI karI, tema agItArthapaNAnA doSathI bhavanI ane duHkhanI paraMparA ubhI thAya che, mATe DAhyA puruSoe sarva bhAvathI sarvathA te samajIne gItArtha banIne manane kalupatA vagaranuM banAvavuM joIe. | 1143-11pa he bhagavaMta! lakSmaNA Aya je agItArtha ane kaluSatAvALI hatI, temaja tenA kAraNe duHkha paraMparA pAmI te huM jANato nathI. he gautama! pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetra vize utsarpiNI ane avasarpiNInA sarva kAlamAM eka eka covIzI zAzvata ane avicchinnapaNe thaI che ane thaze. anAdi anaMta evA A saMsAramAM A atidhruva vastu che. jagatanI A sthiti kAyama TakavAnI che. he gautama ! A cAlu covIzInI pahelA bhUtakALamAM eMsImI covIzI hatI tyAre tyAM jevo ahiM huM chuM tevA prakAranA sAta hAthanA pramANanI kAyAvALA, devo ane dAnavothI praNAma karIe, tevA ja chellA tIrthaMkara hatA. te samaye tyAM jaMbudADima nAmano rAjA hato. aneka putravALI saritA nAmanI bhAya hatI. eka paNa putrI na hovAthI koIka samaye rAjA sahita putrI meLavavA mATe devonI, kula devatAnI, caMdra-sUrya grahonI bahu mAnatAo [22] Jaltreducation International Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 mahAnisIha-61155 karatI hatI. kAlakrame karI kamalapatra sarakhA netravALI putrI janmI. lakSmaNA devI evuM nAma sthApana karyuM. have koIka samaye lakSmaNA devI putrI yauvanavaya pAmI tyAre svayaMvara karyo. temAM nayanane AnaMda ApanAra, kalAonA ghara samAna, uttama varanI sAthe vivAha karyo. paraNyA pachI tarataja teno bhatara mRtyu pAmyo. eTale te ekadama mUccha pAmI, bebhAna banI gaI. kaMpatI evI tene svajana parivAra vIMjhaNAnA vAyarAthI muzkelIe sabhAna banAvI. tyAre hA hA ema AThaMdana karIne chAtI mastaka kuTavA lAgI. te potAne daza dizAmAM mAratI kuTatI pITAtI ALoTavA lAgI. baMdhuvameM tene AzvAsana ApIne samajAvI tyAre keTalAka divasa pachI rUdana baMdha karIne zAnta thaI. [11pa-1163 koIka samaye bhavya jIvo rUpI kamalavanane vikasita karatA evA kevalajJAna rUpI sUrya samAna tIrthaMkara bhagavaMta tyAM AvyA ane udyAnamAM samayasaya. potAnA aMtaHpura. senA tathA vAhano sarva Rddhi sahita rAjA temane bhaktithI vaMdana karavA mATe gayo. dharma zravaNa karIne tyAM aMtaHpura, putro ane putrI sahita dIkSA aMgIkAra karI. zubha pariNAmavALA mUcchA vagaranA ugra kaSTakArI ghora duSkara tapa karavA lAgyo. koIka samaye sarvene gaNInA yogamAM praveza karAvyo. lakSmaNA devIne asvAdhyAyanA kAraNe anuSThAna kriyA karavA mATe na mokalI. upAzrayamAM ekAntamAM beThelI lakSmaNAdevI sAdhvIe krIDA karatA pakSI yugalane dekhIne ciMtavyuM ke AmanuM jIvana saphaLa che. A cakalAne sparza karatI cakalIne ke je potAnA priyatamane AliMgana ApIne parama AnaMda sukha Ape che. [1164-1169] ahIM tirthaMkara bhagavaMte puruSa ane strIo ratikrIDA karatA hoya tene jovAnuM amone zAmATe sarvathA nivAryuM haze ? teo to vedanA dukha rahita hovAthI bIjAnuM sukha duHkho jANI zakatAM nathI. agnibALavAnA svAbhAvavALo hovA chatAM paNa AMkhathI tene dekhe to dekhanArane bALato nathI. athavA to nA,nA,nA,nA bhagavaMte je AzA karelI che te yathArtha ja che. teo viparita ADaza kare ja nahi. krIDA karatA pakSI yugalane dekhIne mAruM mana lobhANuM che. mane puruSanI abhilASA pragaTI che ke huM tenI sAthe mithuna sevana karuM. paraMtu Aje meM ciMtavyuM te mAre svapnamAM paNa na karavuM ghaTe. temaja A janmamAM meM manathI paNa atyAra sudhI puruSane Icchakyo nathI. koI prakAre svapnamAM paNa tenI abhilASA karI nathI, to kharekhara huM durAcArI pApa karavAnA svabhAvavALI. nibhAgI chuM, AvuM ADuM avaLuM khoTuM vicArIne meM tIrthaMkaranI AzAtanA karI che. [117-117] tIrthakara bhagavaMtoe paNa atyanta kacchakArI kaDaka atidurdhara ugra ghora muzkelIthI pAlana karI zakAya tevuM AkaruM A vrata upadezeluM che. to trividha trividhe A vrata pAlana karavA koNa samartha thaI zake che? vacana ane kAyAthI sArI rIte AcarAtuM hovA chatAM trIjA manathI rakSaNa karavuM zakya nathI. athavA to duHkhanI ciMtA karavAmAM Ave che. Ato vaLI sukha pUrvaka karAya che, to je manathI paNa kuzIla thayo te sarva kAryamAM kuzIla gaNAya. to A viSayamAM zaMkAnA yoge ekadama mArI je A alanA thaI doSa lAgyo. tenuM mane prayazcita prApta thayuM to AlocanA karIne jI tenuM sevana kare, [1174-1177] samagra satIo, zIlavatIonI aMdara huM prathama moTI sAthvI Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 339 chu. rekhA sarakhI huM sarvamAM agresarI chuM. e pramANe svargamAM paNa uddaghoSaNA thAya che. temaja mArA paganI dhULane sarve loko vaMdana kare che. kAraNake tenI rajathI darekanI zuddhi thAya che. e pramANe jagatamAM mArI prasiddhi thaelI che. have jo huM AlocanA ApIza. mAro mAnasika doSa bhagavaMta pAse pragaTa karIza to mArA bhAIo pitA mAtA A vAta jANaze to duHkhI thaze. athavAto pramAdathI koI prakAre meM manathI ciMtavyuM tene meM AlocyuM eTale mAtra jANIne mArA saMbaMdhI vargane kayuM duHkha thavAnuM che? [1178-1182] jeTalAmAM A pramANe ciMtavIne AloyaNA levA mATe taiyAra thaI, teTalAmAM ubhI thatI hatI tyAre paganA taLIyAmAM Dhasa karatAMka eka kAMTo bhAMgI gayo. te samaye nisatvA nirAzAvALI banIne sAdhvI ciMtavavA lAgI ke arere? A janmamAM mArA pagamAM kyAreya paNa kAMTo peTho na hato to have A viSayamAM zuM (azubha) thavAnuM haze? athavA to me paramArtha jANyo ke cakalA cakalI saMghaTTa karatA hatA, tenI meM anumodanA karI te kAraNe mArA zIlavatanI virAdhanA thaI. mUMgo, AMdhaLo, kuSTha, saDI gaelA zarIravALo lajjAvALo hoya to te jyAM sudhI zIlanuM khaMDana na kare tyAM sudhI devo paNa tenI stuti kare che. AkAzagAmI arthAt ubho kAMTo mArA pagamAM kheMcI gayo A nimittathI mArA je bhUla thaelI che, teno mane mahAlAbha thaze. [1183-1188] strI manathI paNa zIlanuM khaMDana kare te pAtAlanI aMdara sAte peDhInI paraMparA-zAkhAmAM agara sAte nArakImAM jAya che. AvA prakAranI bhUla meM kema utpanna karI? to have jyAM sudhImAM mArA upara vaja ke dhULanI vRSTi na paDe, mArA haiyAnA so TukaDA thaIne phUTI na jAya to te paNa eka mahA Azcarya gaNAya. bIjuM kadAca jo huM A mATe AlocanA karIza to loko A pramANe ciMtAvazeke amukanI putrIo manathI AvA prakArano azubha adhyavasAya karyo. te kAraNathI huM tevo prayoga karIne bIjAe Avo vicAra karyo hoya tene keTaluM prAyazcita Ape. ema pArakAnA bahAnAthI AlocanA karIza, jethI meM A pramANe ciMtavyuM che tema bIjI koI te jANe. bhagavaMta A doSanuM je prAyazcita Apaze te ghora atiniSphara haze to paNa temaNe kaheluM sAMbhaLIne teTaluM tapa karIza. jyAM sudhi trividha trividha zalya rahita paNe tevA prakAranuM suMdara zIla ane cAritra pAlana karavAmAM na Ave tyAM sudhI pApono kSaya thato nathI. [1189-1194] have te lakSmaNA sAdhvI pArakAnA nhAnAthI AlocanA grahaNa karIne tapasyA karavA lAgI, prAyazcitta nimitte pacAsa varasa sudhI cha-aTTama cAra upavAsa karIne daza varasa pasAra karyA. pAraNe potAne mATe na karelA hoya, karAvelA na hoya, koIe sAdhuno saMkalpa karIne bhojano taiyAra karyuM na hoya, bhojana karatA gRhasthone ghare vadhelI hoya tevA prakArano AhAra bhikSAmAM maLe tenAthI pAraNu kare, be varasa sudhI bhuMjelA caNAja AhAramAM vApare. soLavarasa lagAtAra uparA uparI mAsakSamaNa tapa kayA. vIsa varasa sudhI AyaMbilanI tapazcaryA karI. koI divasa Avazyaka kriyAo choDatI nathI. prAyazcita nimite dInatA vagaranA manathI A sarva tapazcaryA karatI hatI, he gautama ! tyAre te ciMtavavA lAgI ke prAyazcittamAM je meM tapa karyuM tenAthI mArA hRdayanuM pApa zalya zuM nahiM gayuM haze ke je manathI te samaye vicAryuM hatuM. bIjI rIte prAyazcitato meM grahaNa karyuM che. bIjI rIte meM karyuM che, to zuM te AcareluM na gaNAya? ema citavatI te Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 mahAnisIha- 6-1199 mRtyu pAmI. [1194-1198] ugra kaSTa pamAya tevuM ghora duSkara tapa karIne te lakSmaNA sAdhvI svacchaMda prAyazcittapaNAnA kAraNe kaleza, yukta pariNAmanA gheSathI vezyAne ghare kutsita kArya karanArI halakI cAkaraDI paNe utpanna thI, khaMDomba evuM tenuM nAma pADyuM. ghaNuM mIThuM mIThuM bolanArI madya-ghAsanI bhArIne vahana karanArI sarva vezyAono vinaya karanArI ane teonI vRddhAno cAragaNo vinaya karanArI hatI. tenuM lAvaNaya kAMtithI yukta hovA chatAM paNa te mastake keza vagaranI boDI hatI. koIka samaye vRddhA ciMtavavA lAgI ke mArI A boDAnuM jevuM lAvaNya, rUpa ane kAMti ke tevuM A bhuvanamAM koInuM rUpa nathI to tenA nAka, kAna ane hoThane evA virUpavALA kapA karI nAkhuM. [1199-1202] jyAre A yauvanavaMtI thaze tyAre mArI putrIne koI nahiM Icchaze. athavA to putrI sarakhI tene A pramANe karavuM yukta nathI. A ghaNIja vinIta che. ahIMthI bIje cAlI jaze to huM tene tevI karI mukuM ke kadAca bIjA dezamAM cAlI jAya to kyAMya paNa rahevAnuM sthAna na pAmI zake. ane pAchI Ave. tenuM evuM vazIkaraNa Ape ke jethI teno gupta bhAga saDI jAya. hAtha paganI beDIo paherAvuM jethI niyaMtraNA karelI bhaTakyA kare, vaLI, junA kapaDA paherAvuM ane manamAM saMtApa karatI zayana kare. [1203-1208] tyAra pachI khaMDa oSThAe paNa svapnamAM saDI gaelo guptabhAga, beDImAM jakaDAtI, kAna nAkane kApelA hoya tevI potAne dekhI svapnano paramArtha vicArIne koI na jaNe tevI rIte tyAMthI nAThI ane koI prakAre gAma-pura-nagara paTTaNamAM paribhramaNa karatI karatI cha mAsa pachI saMkheDa nAmanA kheTakamAM pahoMcI. tyAM kubera sarakhA vaibhavavALA rehA putranI sAthe joDAI. pahelAnI paraNelI tenI patnI IrSyAthI tenA upara atizaya baLatarA karavA lAgI. temanA roSathI phaphaDatI e pramANe, teNe keTalAMka divaso pasAra karyo. eka rAtre khaMDoSThA bharaniMdrAmAM sutelI hatI tene dekhIne ekadama cUlA pAse doDIne gaI ane saLagatuM kASTha grahaNa karIne pAchI AvI. te saLagatuM lAkaDAne tenA gupta bhAgamAM evI rIte ghusADI dIdhuM ke gupta bhAga phATI gayo. ane hRdaya sudhI te saLagatuM lAkaDuM pahoMcI gayuM tyAra pachI dukhapUrNa svarathI Anda karavA lAgI. calAyamAna pASaNa sarakhI Amatema gabaDatI sarakavA lAgI. [1209-1214] vaLI pelI paraNelI patnI ciMtavavA lAgI ke jIvana paryanta ubhI na thaI zake evA prakAranA tene DAmo Ape ke so bhava sudhI mArA priyatamane pharI ne yAda na kare. tyAre he gautama! kuMbhAranI zALAmAMthI loDhAnI koSa lAvIne lAlacoLa raMga thAya teTalI tapAvIne taNakhA uDatA hoya tevI banAvIne tenI yonimAM tene jorathI ghusADI. e pramANe tenA bhArI duHkhathI AkrAnta thaelI tyAM mRtyu pAmIne he gautama! cakravartInI strI ratna paNe utpana thaI. A bAju raMDAputranI patnIe tenA phlevaramAM jIva na hovA chatAM paNa roSathI chedIne evA ati nAnA nAnA TukaDA karyA ane tyAra pachI zvAna kAgaDA vagerene khAvA mATe dareka dizAmAM pheMkyA. teTalAmAM bahAra gayelo raMDAputra paNa ghare AvI pahoMcyo. teNe paNa doSa guNanI tapAsa karI ane manamAM ghaNo vikalpa karavA lAgyo. sAdhunA caraNa kamaLamAM pahoMcI dIkSA aMgIkAra karI mokSe gayo. [1215-1219] have lakSmaNA devIno jIva khaMDoSThIpaNAmAMthI strIratna thaIne he Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 341 gautama ! pachI teno jIva chaThThI nArakImAM gayo. tyAM nArakInuM mahAghora atibhayaMkara dukha trikoNa narakAvAsamAM lAMbA kAla sudhI bhogavIne ahIM Avelo teno jIva tiryaMca yonimAM zvAnapaNe utpanna thayo. tyAM kAmano unmAda thayo. eTale maithuna sevana karavA lAgI. tyAM vacce bheMsoe yonimAM lAta mArI ane ghA paDyo yoni bahAra nIkaLI paDI ane temAM daza varasa sudhI kRmio utpanna thaIne tene pholI khAvA lAgyA. tyAM mRtyu pAmIne he gautama! navvANuM vakhata kAcA garbhamAM utpanna thaI garbhanI vedanAmAM zekAI. [1220-1226] tyAra pachI janmathI daridratAvALA manuSyane ghare janmyo paraMtu be mAsa pachI tenI mAtA mRtyu pAmI. tyAre tenA pitAe ghera ghera pheravI stana pAna karAvIne mahAkAlezathI jIvADyo. pachI tene gokuLamAM gopAla tarIke rAkhyo. tyAM gAyonAM vAcharaDAo potAnI mAtAnA dUdhanuM pAna karatA hoya temane doraDAthI khIle bAMdhIne gAyane dohato hato te samaye dUdha dotAM dotAM je aMtarAya karma upArjana karyuM te karmanA kAraNe lakSmaNAnA jIve koDAkoDI bhavAMtaro sudhI stanapAna prApta na karyuM. doraDAthI baMdhAto, rokAto, sAMkaLothI jaDAto, damana karAto mAtA Adi sAtheno viyoga pAmato bhavomAM ghaNuM bhaTakyo, tyAra pachI manuSyayonimAM DAkaNI strI paNa utpanna thayo. he gautama ! tyAM zvAnapAlakoe tene ghAyala karI choDIne cAlI gayA. tyAMthI mRtyu pAmIne ahIM maNuSyapaNuM prApta karIne zarIranA doSathI A mahApRthvI maMDalamAM pAMca gharavALA gAmamAM - nagara zahera ke paTTaNamAM eka pahora ardha pahora eka ghaDI vAra paNa sukha zAnti prApta na karI. [1227-1232] he gautama ! te manuSyamAM paNa nArakInA duHkha sarakhA aneka raDAroLa karAvatA ghora duHkho anubhavIne te lakSmaNA devIno jIva atiraudra dhyAnanA doSathI marIne sAtamI nAraka pRthvImAM khADAhaDa nAmaka narakAvAsamAM utpana thayo. tyAM tevA prakAranA mahAduHkhano anubhava karIne tetrIza sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karIne viMdhyA gAya paNe utpanna thayo. pArakA khetara ane khaLAmAM parANe pesIne tenuM nukazAna karatI vADo bhAMgI nAkhatI caratI hatI. tyAre ghaNA loko ekaThA thaIne na nIkaLI zakAya tevA kAdavavALA sthAnamAM tagaDI gayA, eTale temAM te khUMcI gaI ane have bahAra nIkaLI zakatI nathI. temAM pesI gayelI te bIcArI gAyane jaLacara jIvo pholI khAtA hatA. tathA kAgaDA gIdha vagere cAMca mAratA hatA. krodhathI vyApI gaelo to gAyano jIva marIne jaLa ane dhAnya vagaranA mAravADa dezanA raNamAM dRSTiviSa sapa paNe utpanna thayo. te sarpanA bhavamAMthI pharI pAMcamI naraka pRthvImAM gayo. [1233-1239] e pramANe lakSmaNA sAdhvIno jIva he gautama ! lAMbA kALa sudhI AkaruM ghora duHkha bhogavato bhogavato cAra gati svarUpa saMsAramAM nArakI tiryaMca ane kumanuSyaNAmAM bhramaNa karIne pharI ahIM zreNIka rAjAno jIva je AvatI covIzImAM padmanAbha nAmanA prathama tIrthaMkara thaze temanA tIrthamAM kujikA paNe utpanna thaze. durbhAgyanI khANa sarakhIne gAmamAM ke potAnI mAtAne paNa dekhavAthI AnaMda ApanArI nahiM thAya te samaye sarve lokoe A udvega karAvanArI che, ema vicArIne mezagerunA lepanuM zarIre vilepana karI gadheDA upara savArI karAvIne bhramaNe karAvaze vaLI tenA zarIra para banne paDakhe pakSIonA pIchA lagADaze, khokharA zabdavALuM DiDiMma AgaLa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 mahAnisIha- -1239 vagADaze ema gAmamAM pheravIne gAmamAMthI bIje sthaLe javA mATe kADhI mUkaze ane pharI gAmamAM praveza nahiM pAmI zakaze. tyAre araNyamAM vAsa karatI te kaMda phaLano AhAra karatI raheze. nAbhinA madhyamAM jerI chachuMdaranA DaMkhathI ghaNI vedanAthI parezAna thayelInA sarva zarIra upara gumaDA, darAja, kharajavuM, vagere cAmaDInA rogo utpana thaze, tene khaNatI te ghora dusaha duHkha anubhavaze. f1240-1241] vedanA bhogavatI haze tyAre padmanAbha tIrthakara bhagavaMta tyAM samavasaraze ane temanA te darzana karaze eTale tarata ja tenA tathA bIjA te dezamAM rahelA bhavyajIvo ane nArIo ke jenA zarIra paNa vyAdhi ane vedanAthI vyApta haze te sarve samuddhayonA rogo tIrthakara bhagavaMtanA darzanathI vinAza pAmaze. te sAthe lakSmaNa sAdhvIno jIva je kulphikA che te ghora tapanuM sevana karIne dukhano aMta pAmaze. [1242] he gautama ! A te lakSmaNA Aya ke jeNe agItArthapaNAnA doSathI alpa kaluSatA yukta cittathI dukhanI paraMparA pAmI. [1243-124] he gautama! je pramANe A lakSmaNA Aya duHkha paraMparA pAmI te pramANe kaluSicittavALA anaMta agItArtho dukhanI paraMparA pAmyA mATe A samajIne sarvabhAvathI sarvathA gItArtha thavuM ke gItArthanI sAthe temanI AjJAmAM rahevuM temaja atyanta zuddha sunirmala vimala zalya vagaranuM niSkaluSa manavALA thavuM, e pramANe bhagavaMtanI pAsethI zravaNa kareluM, kahuM chuM. [1245-1250 jemanA caraNakamaLa praNAma karatA devo ane anusaratA mastakanA mukuTothI saMghaTTa thayA che evA de jagadgurU ! jagatanA nAtha, dharmatIrthaMkara, bhUtakALa ane bhaviSyakALane jANanAra, jemaNe tapasyAthI, samagra karmanA aMzo bALI nAkhelA che evA, kAmadeva zatrunuM vidAraNa karanAra, cAre kaSAyonA samUhano aMta karanAra, jagatanA sarva jIvo pratye vAtsalyavALA, ghora aMghakAra svarUpa mithyAtva rAtrinA gADha aMdhakArano nAza karanAra, lokAlokane kevalajJAnathI prakAzita karanAra, moharAtrune mahAta karanAra, jemaNe rAga dveSa ane moha rUpa cora durathI tyAga karyo che, so caMdra karatAM paNa adhika saumya, sukhane karanAra, atulabala parAkrama ane prabhAvavALa, traNe bhuvanamAM ajoDa, mahAyazavALAM, nirUpama rUpavALA, jemanI sarakhAmaNImAM koI na AvI zake tevA, zAzvata svarUpa mokSane ApanAra sarva lakSaNothI saMpurNa, tribhuvananI lakSmIthI vibhUSita he bhagavaMta! krama pUrvaka-paripATIthI je kaMI sarve karavAmAM Ave to kAryanI prApti thAya. paraMtu akasmAtu anavasare gheTAnAM dUdhanI jema vagara krame kAryanI prApti kevI rIte thAya? [12pa1-1253 prathama janmamAM samyagdarzana. bIjA janmamAM aNuvrato trIjA janmamAM sAmAyika cAritra, cothA janmamAM pauSadha kare, pAMcamAmAM dudhara brahmacaryavrata, chaThThAmAM sacittano tyAga, e pramANe sAtamA AThamA navamAM dazamAM janmamAM potAnA mATe taiyAra karela - dAna ApavA mATe saMkalpa karela hoya tevA AhAradikano tyAga karavo vagere. agIyAramAM janmamAM zramaNanA samAna guNavALo thAya. A krama pramANe saMvata mATe kema kahetA nathI? [1254-1256] AvI kaThaNa vAto sAMbhaLIne alpabuddhivALA bAlana uga Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-6 343 pAme, keTalAkanI zraddhA pharI jAya, jema siMhanA zabdathI hAthInuM hovuM bhAgI jAya tema bAlajana kaSTakArI dharma sAMbhaLI daze dizAmAM nAsI jAya. evA prakAranuM AkaruM saMyama duSTa IcchAvALo ane kharAba AdatavALA sukumAla zarIravALA sAMbhaLavA paNa IcchA karatA nathI. to te pramANe vartana karavA to kevI rIte taiyAra thAya ? he gautama ! tIrthakara bhagavaMta sivAya A jagatamAM bIjA koI paNa AvuM duSkaravartana karanAra hoyato kaho. [12pa7-12%] jeo garbhamAM hatA tyAre paNa devendra amRtamaya aMgUTho karyo hato. bhaktithI Indra mahArAjA AhAra paNa bhagavaMtane ApatA hatA. temaja niraMtara stuti paNa karatA hatA. deva lokamAMthI jyAre teo cavyA hatA ane jemanA ghare avataryA hatA temane ghare temanA payaprabhAvathI niraMtarasuvarNanI vRSTi varasatI hatI. jemanA garbhamAM utpanna thayA hoya, te dezamAM dareka prakAranI Iti upadravo, mArI-marakI, rogo, zatruo temanA puNya-prabhAvathI cAlyA jAya, janmatAnI sAthe ArkaSita samudAyo merU parvata upara sarva RddhithI bhagavaMtano khAtra-mahotsava karIne potAnA sthAnake gayA. [1261-1266] aho temanuM adbhuta lAvaNya, kAnti, teja, rUpa paNa anupama che. jinezvara bhagavaMtanA eka mAtra paganA aMguThAnA rUpano vicAra karIeto sarva devalokamAM sarva devatAonuM rUpa ekaThuM karIe, tene kroDo vakhata kroDothI guNAkAra karIe to paNa bhagavaMtanA aMguThAnuM rUpa ghaNuM ja vadhI ja jAya che. arthAt lAlacoLa dhagadhagatA aMgArA vacce kALo kolaso goThavyo hoya teTalo rUpamAM taphAvata hoya che. devatAoe zaraNa karelA, traNa jJAnothI yukta kalA samuhanA AzcaryabhUta lokonA manane AnaMda, karAvanArA, svajana ane baMdhuonA parivAravALA, devo ane asurothI pUjAolA, snehI varganI AzApUranArA bhUvananA viSe uttama sukhanA sthAna sarakhA, pUrva bhavamAM tapa karIne upArjana karela bhoga-lakSmI aizvarya rAja vaibhava je kAMI divasothI bhogavatA hatA te avadhi jJAnathI jANyuM ke kharekhara A lakSmI dekhatAM ja nAza pAmavAnA svabhAvavALI che. aho A lakSmI pApanI vRddhi karanAra thAya che. to amArA sarakhA jANavA chatAM paNa haju kema cAritrano svIkAra karatA nathI? 1267-129 jeTalAmAM AvA prakAranA mananAM pariNAma thAya che, teTalAmAM lokAntika devo te jANIne bhagavaMtane vinaMti pUrvaka kahe che he bhagavaMta! jagatanA jIvonuM hita karanAra evuM dharmatIrtha Apa pravartavo. te samaye sarva pApone vosirAvIne dehanI mamatAno tyAga karIne sarva jagatamAM sarvottama evA vaibhavano taNakhalA mAphaka tyAga karIne Indrone paNa je durlabha che. tevA prakAranuM nisaMga ujha kaSTakArI ghora atiduSkara samagra jagatamAM utkRSTa tapa ane mokSanA asAdhAraNa kAraNa svarUpa cAritranuM sevana kare. [1270-1274] jeo vaLI mastaka phUTI jAya tevA moTA avAja karanArA A janmanA sukhanA abhilASI, durlabha vastunI IcchA karanArA hovA chatAM paNa mano vAMchita padArtha sahelAIthI meLavI zakatA nathI. he gautama ! jeTaluM mAtra madhanuM bindu che. teTaluM mAtra sukha maraNAMta kaSTa sahana kare to paNa meLavI zakatI nathI ke temanuM durvidagdhapaNuM-ajJAna keTaluM gaNavuM ? athavA he gautama ! jevA prakAranA manuSyo che te tuM pratyakSa jo ke jeo tuccha alpa sukhano anubhava kare che jene koI paNa manuSya sAMbhaLavA paNe taiyAra nathI. keTalAka manuSyo karamajI raMga karavA mATe manuSyonA zarIra puSTa Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 mahAnisaha- 6-1274 banAvavAne tenA lohI baLAtkAre kADhe che. koIka kheDUtano dhaMdho karAve che. koIka govALanuM kArya karAve che. dAsapaNuM, sevakapaNuM, pagano dhaMdho ghaNA prakAranA ziSyo, nokarI khetI, vANijya prANatyAga thAya tevA kaleza parizrama sAhasovALA kAya, dAridra, avaibhavapaNuM, ItyAdika temaja ghera ghera rakhaDIne karyo karavA. [1ra7pa-1278] bIjo na dekhe tema potAne chupAvIne DhiNI DhiNI zabdo karatA cAle, nagna ughADA zarIravALo kaleza anubhavato cAle jethI paheravAnA kapaDAM maLe, te paNa junA phATelAM kANAMvALAM mahAmusIbate meLavyA hoya te phATela oDhavAnA maLelA vastro Aje sAMdhIza-kAle sAMdhIza ema karIne tevAja phATelA pahere ane vApare. to paNa he gautama! spaSTa pragaTa parikruTa paNe samaja ke upara jaNAvela prakAro mAMthI koIke loka lokAcAra ane svajanakAryano tyAga karIne bhogapabhoga temaja dAna Adine choDIne kharAba azana-bhojana khAya che. [1ra79-1280 doDAdoDa karIne chUpAvIne bacAvIne lAMbA kALasudhI rAtadivasa khIjAIne, kAgaNI-alpapramANa dhana ekaThuM karyuM kAgaNIno ardhabhAga, cotho bhAga, vIsamo bhAga mokalyo. koI prakAre kyAMyathI lAMbAkALe lAkha ke koDa pramANa dhana bheguM karyuM. jyAM eka icchA pUrNa thaI ke tarata bIjI IcchA ubhI thAya che. paNa karelA bIjA manoratha pUrNa thatA nathI. [1281-1283 he gautama! AvA prakArano durlabha padAthanI abhilASA ane sukumArapaNuM dhamaraMbha samaye prApta thAya che, parantu kamarabhamAM te AvIne vimba karatAM nathI. kAraNake eka koInA mukhamAM koLIyo cAlu che tyAM to bIjAo AvIne tenI pAse zeraDInI gaMDerI dhare che. bhUmi upara paga paNa sthApana karato nathI. ane lAkho strIo sAthe kriDA kare che. AvAne paNa bIjA adhika samRddhivALA sAMbhaLIne evI IcchA thAya che ke tenI mAlikInA dezone svAdhIna karuM ane tenA svAmIne mArI AjJA manAvuM. [1284-128] sIdhe sIdhA AjJA na mAne to sAma, bheda, dAma, daMDa, vagere nitIono prayoga karIne paNa AjJA manAvavI. tenI pAse sainyAdika keTalA pramANamAM sAmagrI che. tenuM sAhasa jANavA mATe guptacara-jAsusa puruSodvArA tapAsa karAve. athavA gupta caritrathI pote paherelA kapaDe ekalo jAya. moTA parvato, kIllAo, araNyo, nadIo ullaMghana karIne lAMbA kALe aneka duHkha kaleza sahana karato tyAM pahoMce bhUkhathI durbala kaMThavALo dukhe karIne ghare ghare bhaTakato bhIkSAnI yAcanA karato koI prakAre te rAjyanA chidro ane guptavAto jANavA mATe prayatna kare che, chatAM jANI zakAtI nathI. tyAra pachI, jo koI prakAre jIvato rahyo ane pUNya pAMgaryuM hoyato pachI deha ane veSanuM parAvartana karIne tevo te gRhamAM praveza kare. te samaye tene tame koNa cho? ema pUche tyAre te bhojanadikAmAM potAnuM cAritra pragaTa kare. yuddha karavA sajja thaIne sarva senA vAhana ane parAkramathI TukaDe TukaDA thAya, tema laDIne te rAjAne harAve. [1289-1292] kadAca te rAjAthI parAbhava pAmeto ghaNA prahAra vAgavAthI gaLatA-vahetA lohIthI kharaDAelA zarIravALo hAthI ghoDA ane AyudhothI vyApta raNabhUmimAM nIcA mukhavALo nIce gabaDI paDe. to he gautama ! te samaye game tevuM durlabha vastu meLavavA mATenI abhilASA, khoTA Teva ane sukumAlapaNuM kyAM cAlyuM gayuM? je Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-da 345 mAtra potAnA hAthathI potAno adhobhAga dhoIne kadApi paNa bhUmipara paga sthApavAno vicAra karato nathI je durbala padArthonI abhilASAvALo hato. evo manuSya paNa AvI avasthA pAmyo. [1293-1297] jo tene kahevAmAM Ave ke mahAnubhAva dharmakara to pratyuttara Ave ke te karavA huM samartha nathI. to he gautama! adhanya nibhAMgI, pApa karma karanAra evA prANIone dharma sthAnomAM pravRtti karavAnI kadApi paNa buddhi thatI nathI. tevAo A dharma eka janmamAM thAya tevo sahelo kahevo jema khAtA pItA amane sarva thaze, to je jene Icche te tenI anukULatA pramANe dharma pravedana karavo. to vrata niyama karyA vagara paNa jIvo mokSane. Icche che, tevA prANione roSa na thAya, te rIte teone dharmakathana karavo. paraMtu teone (sIdhuM ekadama mokSanuM kathana na karavuM evAnuM mokSa thAya nahi ane mRSAvAda lAge. [1297-1302] bIjuM tIrthakara bhagavatone paNa rAga, dveSa, moha, bhaya, svaccheda vartana bhUtakALamAM hatuM nahi, ane bhaviSyakALamAM haze nahi. he gautama ! tIrthaMkara bhagavaMto kadApi mRSAvAda bolatA ja nathI. kAraNake temane kevaLajJAna pratyakSa che, AkhuM jagata sAkSAt dekhe che. bhutakALa, bhaviSyakALa, vartamAnakALa, puNya-pApa temaja traNe lokamAM je kaMI che te sarve temane pragaTa che, kadAca pAtALa urdhvamukhavALuM thaI svargamAM cAlyuM jAya, svarga adhomukha thaIne nIce jAya to paNa nakkI tIrthaMkaranuM vacana pheraphAra thatuM nathI. jJAna-darzanacAritra ghora atyanta duSkara tapa sadgatino mArga vagerene yathAsthita pragaTapaNe prarupe che. nahitara vacana, mana ke karmathI te tIrthakaro nathI. [1303-1304] kadAca tatkAla A bhuvanano pralaya thAya to paNa teo sarva jagatanA jIvo, prANio, bhUtono ekatva hita thAya te pramANe anukaMpAthI yathArtha dharmane tIrthaMkara kahe che, je dharmane sArI rIte AcaravAmAM Ave to tene durbhagatAnuM duHkha dAridra roga zoka durgatino bhaya thato nathI. temaja saMtApa udvega paNa thatAM nathI. [1305-1306] he bhagavaMta amo ema kahevA mAgatA nathI ke potAnI svecchAe ame vartana karIe. mAtra eTaluM ja pUchIe chIe ke je jeTaluM zakya hoya teTaluM te karI zake. he gautama! ema karavuM yukta nathI, tema kSaNavAra manathI ciMtavavuM hitAvaha nathI je ema jANato dhAravuM ke tenuM bala haNAyeluM che. [1307-1310] eka manuSya ghebarakhAMDanI jema rAbaDI khAvA samartha thAya che, bIjo mAMsa sahita madirA, trIjo strI sAthe ramavA zaktimAna hoya vaLI cotho e paNa na karI zake, bIjo tarka karavA pUrvaka pakSanI sthApanA kare athatu vAda vivAdu karI zake, bIjo kaleza karavAnA svabhAvavALo A vivAda na karI zake. eka bIjanuM kareluM joyA kare ane bIjo baDabaDATa kare. koIka corI, koIka jAra karma kare, koIka kaMI paNa karI zakato nathI. keTalAMka bhojana karavA ke potAnI pathArI choDavA samartha thatAM nathI. ane mAMcA upara besI rahevA zaktimAna thAya che. he gautama! kharekhara micchAmi dukkaDa paNa AvA prakAranuM ApavAnuM ame kahetAM nathI. bIjuM paNa tuM je kahe che teno ApuM tane javAba. 1311-1313 koI manuSya A janmamAM samagra ugra saMyama tapa karavA samartha na thaI zakato hoya to paNa sadgati meLavavAnI abhilASA vALo che. ne pakSInA dudhano, eka keza ukheDavAno, rajoharaNanI eka dazI dhAraNa karavI tevA niyama dhAraNa karyA, Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 mahAnisIha - DA-1312 parantu ATalA niyama paNa jAvajIva sudhI pAlavA samartha nathI, to he gautama ! tene mATe tArI buddhithI siddhinuM kSetra AnA karatA koI bIjuM haze? 1314-1317] pharI tane A pUchelAno pratyuttara ApuM chuM ke cAra jJAnanA svAmI devo-asuro ane jagatanA jIvothI pUjAyelA nizcita te bhavamAM ja mukti pAmanArA che. AgaLa bIjo bhava thavAno nathI ja. to paNa potAnuM bala, vIrya, puruSakAra parAkrama chupAvyA vagara ugra kaSTamaya ghora duSkaratapanuM teo sevana kare che. to pachI cAragati svarUpa saMsAranA janma-maraNAdi duHkhathI bhaya pAmelA bIjAM jIvoe to je pramANe tIrthakara bhagavaMtone AjJA karelI che. te pramANe sarva yathAsthita anuSThAnonuM pAlana karavuM joIe. [1318-13ra3] he gautama! AgaLa te je kahyuM hatuM ke paripATI krama pramANe kahelA anuSThAna karavA joIe. gautama! dRSTAnta sAMbhaLa - moTA samudranI aMdara bIjA aneka magara mo AdinA athaDAvAnA kAraNe bhaya pAmelo kAcabo jaLamAM buDAbuDa karato, kyAMya bIjAM baLavAna jaMtuthI baTakA bharAto, DaMkhAto, uMce phekAto, dhakkA khAto, gaLI javAto, trAsa pAmato, nAsato doDato, palAyana thato, dareka dizAmAM uchaLIne paDato, pachaDAto kuTAto tyAM aneka prakAranI paresAnI bhogavato saheto kSaNavAra palakArA jeTalo kALa paNa kyAMya muzkelIthI sthAna na meLavato, duHkhathI saMtApa pAmato ghaNAM ja lAMbA kALa pachI te jaLane avagAhana karato karato uparanA bhAgamAM pahoMcyo. uparanA bhAgamAM padminInuM gADha vana hatuM temAM lIla phulanA gADha paDathI kaMI paNa uparanA bhAgamAM dekhAtuM na hatuM paraMtu Ama tema haratA pharatA mahAmuzkelIthI jAmelI nIlaphulamAM paDelI phATa-chidra meLavIne dekhyuM to te samaye zabda pUrNimAM hovAthI nirmala AkAzamAM graha nakSatrothI parIvarela punamano caMdra jovAmAM Avyo. 1324-1328] vaLI vikasita zobhAyamAna nIla ane sapheda kamala zatapatravALA candra vikAsI kamaLo vagere tAjI vanaspati, madhura zabda bolatAM haMso tathA kAraMDa jAtinA pakSio cakravAko vagerene sAMbhaLato hato. sAtamI vaMzaparaMparAmAM paNa koIe kadApi nahi joela evA prakAranA abhuta tejasvI candra maMDaLane joIne kSaNavAra ciMtavavA lAgyo ke zuM A svarga haze? to have AnaMda ApanAra A drazyane jo mArA baMdhuone paNa batAvuM - ema vicArIne pAcho te uMDA jaLamAM potAnA baMdhuone bolAvavA gayo. ghaNA lAMbA kALe teone khoLIne sAthe lAvIne pAcho AhiM Avyo. gADha ghora aMdhakAravALI bhAdaravA mahinAnI kaNa cartudazInI rAtrie pAcho Avelo hovAthI pUrve dekhelI samRddhi jyAre te dekhavA pAmato nathI tyAre Ama tema ghaNA kALasudhI pharyo to paNa zarada-pUrNimAnI rAtrinI zobhA dekhavA samartha thaI zakato nathI, [1328-1329] teja pramANe cAre gati svarUpa bhavasamudranAM jIvane manuSyapaNuM meLavavuM durlabha che. te maLI gayA pachI ahiMsA lakSaNavALAM dharma pAmIne je pramAda kare che te aneka lAkho bhave paNa dukhethI pharI meLavI zakAya tevuM manuSyavALuM meLavIne paNuM jema kAcabo pharI te samRddhi dekhavA na pAmyo, tema jIva paNa suMdara dharmanI samRddhi pAmavA samartha thaI zakato nathI. | [1330-1333 be traNadivasanI bahAragAmanI musApharI karavAnI hoya che, to Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana 347 sadarathI mArganI jarUriyAto, khAvAnuM bhAthuM vagere laIne pachI prayANa kare che to pachI coryAzI lAkha yoni vALA saMsAranI cAragatinI lAMbI musApharInA pravAsa mATe tapazIla-svarUpa dharmanA bhAthAnuM ciMtavana kema karato nathI? jema jema prahara divasa mAsa varSa svarUpa samaya prasAra thAya che, tema tema mahA duHkhamaya maraNa najIka AvI rahela che. tema samaja je koIne kALaveLA divasanuM jJAna thatuM nathI. kadAca tevuM jJAna thAya to paNa A jagatane koI ajarAmara thayo nathI ke koI thaze nahi. [1334 pramAdita thayela A pApI jIva saMsAranA kArya karavAmAM apramatta banI udyama kare che, tene duHkho thavA chatAM te kaMTALato nathI ane he gautama ! tene sukhothI paNa tRpti thatI nathI. [133pa-1338] A jIve seMkaDo jAtiomAM utpanna thaIne jeTalAM zarIrono tyAga karyo che paNa temAMnAM thoDAMka zarIrothI paNa traNe samagra bhuvano paNa bharAI jAya. zarIromAM paNa je nakha dAMta mastaka bhramara AMkha kAna vagere avayavono je tyAga karyo che te darekanA judA judA DhagalAo karIe to tenA paNa kula parvata ke meruparvata jevaDA uMcA DhagalAo thAya, sarve je AhAra grahaNa karelo che te samagra anaMtaguNa ekaTho karavAmAM Ave to te himavAna, malaya, meru parvata ke dvIpa samudro ane pRthvInA DhagalAo karatAM paNa AhAranA DhagalAo ghaNAM adhika thAya bhArI duHkha AvI paDavAnA kAraNe A jIve je AMsuo pADelA jo te sarva jaLa ekaThuM karavAmAM Ave to samagra kuvAo, taLAvo, nadIo ane samudromAM paNa samAI zake nahi. 1339-1341 mAtAonA stanapAna karIne pIdhelA dudho paNa samudronA jaLa karatAM atizaya vadhI jAya. A anaMta saMsAramAM strIonI yonio aneka che A temAMthI mAtra eka kutarI sAta divasa pahelAM mRtyu pAmelI hoya ane tenI yoni saDI gayelI hoya tenA madhya bhAgamAM mAtra je kRmipaNe utpanna thayelAM jIvoe je kalevaro choDelA te sarva ekaThAM karIne sAtamI naraka pRthvIthI mAMDIne siddhikSetra sudhI caudarAja pramANaloka jevaDo Dhagalo karIe to te yonimAM utpana thayelAM kRmi kalevaronA teTalA anaMtA DhagalA thAya. [1342-1346] A jIve anaMtakALa sudhI dareka kAma bhogo ahiM bhogavelA che. chatAM paNa dareka vakhate viSaya sukho apUrNa lAge che. lu-khasa khaNajanI pIDAvALo zarIrane khaNato duHkhane sukha mAne che tema mohamAM muMjhAyelA manuSyo kAmanA duHkhane sukharUpe mAne che. janma-jarA-maraNathI thavAvALA dukhone jANe che anubhave che. te paNa che gautama! durgatimAM gamana mATe prayANa karato jIva viSayamAM virakta banato nathI. sUryacandrAdi sarva grahothI caDiyAto sarva doSone pravatavanAra durAtmA AkhA jagatane parAbhava karanArA kAmAdhIna banelAone parezAna karanAra hoya to durAtmA mahAgraha evo kAma graha che. ajJAnI jaDAtmAo jANe che ke bhoga RddhinI saMpatti e sarva dharmanuM ja phala che to paNa atizaya muDha dayavALA pApo karIne durgatimAM jAya che. [1347-1349) jIvanA zarIramAM vAta, pitta kapha dhAtu jaTharAgni AdinA kSobhathI kSaNavAramAM mRtyu thAya che to dharmamAM udyama karo ane kheda na pAmo. AvA prakArano dharmano suMdara yoga maLavo ghaNo durlabha che. A saMsAramAM jIvane paMcendriyapaNuM, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 mahAnisIha- dA-1349 mAnuSyapaNuM, AryapaNuM, uttamakuLamAM janma thavo. sAdhuno samAgama, zAstranuM zravaNa tIrthaMkaranA vacananI zraddhA, Arogya, pravajyA vagerenI prApti ati durlabha che. A sarva durlabha vastuonI prApti thavAM chatAM zuLa, sarpa, 2, vizucikA, jaLa, zastra, agni, cakI vagerenA kAraNe muhUrtamAtramAM jIva mRtyu pAmIne bIjA dehamAM saMkamaNa kare che. [13pa0-1354] jyAM sudhI AyuSya thoDuM paNa bhogavavAnuM bAkI che, jyAM sudhI. haju alpa paNa vyavasAya karI zako cho, tyAM sudhImAM Atmahita sAdhI lo. nahitara pAchaLathI pazcAttApa karavAno prasaMga prApta thaze. Indra dhanuSya, vijaLI dekhatAMja kSaNamAM adazya thAya tevA saMdhyAnA rAgo ane svapna sarakho A deha che je kAcA mATInA ghaDAmAM bharelA jaLanI jema kSaNavAramAM pIgaLI jAya che. ATaluM samajIne jyAM sudhImAM AvA prakAranA kSaNabhaMgura dehathI chUTakAro na thAya tyAM sudhImAM ugra kaTakArI ghora tapanuM sevana karo, AyuSyano krama kyAre tUTaze teno bharoso nathI he gautama ! hajAra varSa sudhI ativipula pramANamAM saMyamanuM sevana karanArane paNa chellI vakhate kaMDarikanI jema kliSTabhAva zuddha thato nathI. keTalAMka mahAtmAo je pramANe zIla ane zrAmaNya grahaNa karyuM hoya te pramANe puMDarikamaharSinI jema alpakALamAM potAnA kAryana sAdhe. [13papa-13pa6 janma jarA ane maraNanA duHkhathI gherAyelA A jIvane saMsAramAM sukha nathI, mATe mokSa ja ekAnta upadeza-grahaNa karavA lAyaka che. he gautama! sarva prakAre ane sarvibhAvothI mokSa meLavavA mATe maLelo manuSyabhava sArthaka karavo. chaThThAadhyayananI muni dIparatna sAgare karela gurjara chAyA pUrNa adhyayanaH 7-prAyazcita sUtra cUlikAH 1-egaMta nirjarA [13pa7-13pa9] he bhagavaMta ! A dRSTAntathI pahelA Ape kahyuM hatuM ke paripATI - krama pramANe (te) prAyazcita Apa kema mane kahetA nathI? he gautama! jo tuM tenuM avalaMbana kareto prAyazcita te kharekhara tAro pragaTa dharma vicAra che ane suMdara vicAra karelo gaNAya. pharI gautame pUchayuM tyAre bhagavaMte kahyuM ke - jyAM sudhI dehamAM AtmAmAM saMdeha hoya tyAM sudhI nakkI mithyAtva hoya ane tenuM prAyazcita na hoya. [1360-1361 je AtmA mithyAtvathI parAbhavita thayelo hoya. tIrthakara bhagavaMtanA vacanane viparItapaNe bole, temanA vacananuM ullaMghana kare tema karanAranI prazaMsA kare to tevo viparIta bolanAra ghora gADha aMdhakAra ane ajJAnapUrNa pAtAlamAM narakamAM praveza karanAro thAya che. paraMtu jeo suMdara rIte evI vicAraNA kare che ke - tIrthakara bhagavaMto pote A pramANe kahe che ane te pote te pramANe varte che. 1362-133] he gautama evA paNa prANio hoya che ke jeo jema tema pravajyA aMgIkAra karIne tevI avidhithI dharmanuM sevana kare che ke jethI saMsArathI mukta na thAya. he bhagavaMta! te vidhinA zloko kyA che? he gautama ! te vidhi zloko A pramANe jANavA. [1363-1365 caityavaMdana, pratikramaNa, jIvAdika tattvonA sadUbhAvanI zraddhA, pAMcasamiti, pAMca IndriyonuM damana, traNagupti, cArekaSAyano nigraha te sarvamAM sAvadhAnI rAkhavI. sAdhupaNAnI sAmAcArI tathA kiyA kalApa jANIne vizvasta thaelo, lAgelA doSonI AlocanA karIne zalyarahita thaelA, gabhavAsAdinA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-7likA-1 349 duHkhanA kAraNe atizaya saMvega pAmelo, janma, jarA maraNAdinA duHkhathI bhaya pAmelo, cAragati rU5 saMsAranA karma bALavA mATe niraMtara haMmezA A pramANe dayamAM dhyAna karato hoya che. [1366-1368] jarA, maraNa ane kAmanI pracuratAvALA roga kaleza Adi bahuvidha taraMgavALA, AThakamAM cArakaSAyo rUpa bhayaMkara jaLacarothI bharapura uMDANavALA bhavasamudramAM A manuSyapaNAmAM samakyatvajJAnacAritrarUpa uttama nAvajahAja pAmIne jo temAMthI bhraSTa thayo to duHkhano aMta pAmyA vagarano huM pAra vagaranA saMsAra samudramAM lAMbA kALa sudhI Ama tema athaDAto kuTAto bhramaNa karIza. to tevo divasa kyAre Avaze ke jyAre huM zatru ane mitra tarapha samAna pakSavALo, niHsaMga, niraMtara zubhadhyAnamAM rahenAro banIne vicarIza. temaja vaLI pharI bhava na karavo paDe tevA prayatna karIza. [1369-1371] A pramANe lAMbA kALathI ciMtavelA manorathonI sanmukha thayelo te rUpa mahAsaMpattinA harSathI ullasita thaelo, bhaktinA anugrahathI nirbhara banI namaskAra karato, romAMca khaDA thavAthI roma roma vyApelAM AnaMda aMgavALo, 18 hajAra zilAMga dhAraNa karavA mATe utsAhapUrvaka ucA karelA khabhAvALo, chatrIsa prakAranA AcAra pAlana karavA mATe utkaMThita thayelo, nAza karelA samagra mithyAtvavALo, mada, mAna, IdhyA krodha vagere doSathI mukta thaelo mamatA ane abhimAna rahita banelo, pravajyA aMgIkAra karIne he gautama ! vidhi pUrvaka A pramANe vicare. [137ra-1373] pakSI mAphaka koI padArtha ke sthAnanI mamatA vagarano, jJAna, darzana, ane cAritramAM udyama karanAra, dhana svajanAdinA saMga vagarano, ghora pariSaha upasagadikane prakaSapaNe jItato, ugra abhigraha pratimAdikane svIkArato, rAga dveSano durathI tyAga karato, Arta, raudra dhyAnathI rahita banelo. vikathA karavAmAM arasika banelo hoya. [1774-1375 je koI bAvanAcaMdananA rasathI zarIra ane bAhu upara vilepana kare. athavA koI vAMsaLAthI zarIra chole, koI tenA guNonI stuti kare, athavA avaguNonI niMdA kare to te banne upara samAna bhAva rAkhanAro, e pramANe baLa, vIrya, puruSArtha parAkramane na chUpAvato, tRNa ane maNi, DhephAM ane kaMcana tarapha samAna manavALo, strI, putra, sagAMvahAlAM, svajano, mitra, baMdhavo, dhanadhAnya. suvarNa, hiraNya, maNi ratna, zreSTha bhaMDArane tyAga karanAra, atyanta parama vairAgya vAsanAne, utpana karelA zubha pariNAmanA kAraNe suMdara dharmazraddhAyukta akilaSTa niSkaluSa adIna mAnasavALo, vrata, niyama, jJAna, cAritra, tapa Adi samagra bhuvanamAM advitIya, maMgala svarUpa, ahiMsA lakSaNayukta kSamA-vagere daza prakAranA dharmAnuSThAna viSe ekAMta sthira lakSaNavALo, sarva Avazyaka che te kAle karavA yogya svAdhyAya dhyAnamAM upayogavALI, aMsakhyAtA aneka samagra saMyama sthAnako viSe ammalita karaNavALo, samasta prakAre pramAdanA. parihAra mATe prayatnavALo-vatanAvALo ane have pachI bhUtakALanA aticAronI niMdA ane bhaviSyamAM saMbhavita aticArono saMvara karato te aticArothI aTakelo, e kAraNe vartamAnamAM akaraNIya tarIke pApakarmano tyAga karanAra, sarva doSothI rahita Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 mahAnisIha- 7-137pa thaelo, vaLI niyANuM saMsAra vRddhinuM mula hovAthI tenAthI rahita thaelo aghatu nirjhanya pravacananI ArAdhanA Aloka ke paralokanA bAhya sukho meLavavAnI abhilASAthI nahiM karato, "mAyA sahita juTha bolavuM teno tyAga karanAra evA sAdhu ke sAthvI upara kahelA guNothI yukta meM koI prakAre pramAda doSathI vAraMvAra kyAMka koIpaNa sthAne vacana mana ke kAyAthI trikaraNa vizuddhithI sarvabhAvathI saMyamanI AcaraNA karatAM karatAM asaMyamathI skUlanA pAme to tene vizuddhi sthAna hoya to mAtra prAyazcita che. he gautama ! te kAraNe tene prAyazcitathI vizuddhino upadeza Apavo paNa bIjA prakAre nahi temAM je je prAyazcitanA sthAnakomAM jyAM jyAM jeTaluM prAyazcita kaheluM che tene ja. nizcita-avadhArita prAyazcitta kahevAya che. he bhagavaMta! kayA kAraNathI kahevAya che ke te ja prAyazcita nizcita prAyazcita kahevAya che? he gautama ! A prAyazcita sUtro aNaMtara asaMtara kramavALAM che, aneka bhavyAtmAo cAra gati svarUpa saMsAranA kedakhAnAmAMthI baddha sRSTa, nikAcita duHkhe karIne mukta karI zakAya tevA ghora pUrva bhavamAM karelA karmarUpa beDIno cUro karIne jaldI mukta thaze. bIjuM A prAyazcita sutra aneka guNasamudrathI yukta dRDhavrata ane cAritravaMta hoya, ekAMte yogya hoya tevAne AgaLa jaNAvIzuM tevA pradezamAM cAra kAna sAMbhaLI arthAt trIjo na sAMbhaLe tema bhaNAvavuM, prarUpaNA karavI tathA jenI jeTalA prAyazcitathI zreSTha vizuddhi thAya te pramANe tene rAga-dveSa rahitapaNe dharmamAM apUrva rasa utpanna thAya tevA vacanothI utsAhita karavApUrvaka yathAsthita nyunAdhika nahiM tevA prakAranuM teTaluM prAyazcitta ApavuM. A kAraNathI ema kahyuM che ke he gautama ! tevuM ja prAyazcita pramANita ane TaMkazALI thAya che. tene nizcita avadhArita prAyazcita kaheche. [1376-1377] he bhagavaMta ! keTalA prakAranA prAyazcito upadezelA che ? he gautama! daza prakAranA prAyazcito upadezelA che, te pAraMcita sudhImAM aneka prakAranuM che. he bhagavaMta! keTalA kALa sudhI A prAyazcitasutranA anuSThAnanuM vahana thaze? he gautama! kalkI nAmano rAja mRtyu pAmaze. eka jinAlayathI zobhita pRthvI haze temaja zrIprabha nAmanA aNagAra thaze tyAM sudhI prAyazcita sutranA anuSThAna vahana thaze. he bhagavaMta ! tyAra pachInA kALamAM zuM thaze ? he gautama ! tyAra pachInA kALamAM koI pUNyabhAgI nahiM thaze ke jene A zrutaskaMdha prarUpAze. [1378 he bhagavaMta! prAyazcitanA sthAno keTalA che? he gautama ! prAyazcitonA sthAno saMkhyAtIta kahelAM che. he bhagavaMta! te saMkhyAtIta prAyazcita sthAnomAnuM prathama prAyazcitanuM pada kayuM ? he gautama ! pratidina kriyA-saMbadhInuM jANavuM. he bhagavaMta ! te pratidina kriyA kaMI kahevAya? he gautama ! je vakhato vakhata rAtadivasa prANonA vinAzathI mAMDIne saMkhyAtA AvazyakakAryonA anuSThAna karavA sudhInA Avazyako karavA he bhagavaMta! Avazyaka evuM nAma kayA kAraNathI kahevAya che? he gautama! saMpUrNa samagra ATheya kamano kSaya karanAra, uttama samyagdarzana, jJAna, cAritra, atyanta ghora vIra ugra kaSTakArI duSkaratA vagerenI sAdhanA karavA mATe prarUpAya. tIrthaMkarAdine AzrIne potapotAnA vaheMcAyelA, kahelA niyamita kALa samaye sthAne sthAne rAtadivasa dareka samaye janmathI mAMDIne je avazya karAya, sAdhanA karAya, upadezAya prarupAya, niraMtara samajAvAya, A kAraNathI he gautama! ema kahevAya che ke A avazya karavA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 351 adhyayana-7 cUlikA-1 yogya anuSThAno che tene Avazyaka kahevAya che. he gautama ! je bhikSuo te anuSThAnanAM kALa samaya veLAnuM ullaMghana kare che, temAM ALasa kare che. anupayogavALo pramAdI thAya che, avidhi karavAthI bIjAone azraddhA utpanna karAvanAro thAya che, baLa ane vIrya hovA chatAM koI paNa AvazyakamAM pramAda karanAro thAya che, zAtA gArava ke IndrIyonI laMpaTatAnuM kaMIka AlaMbana pakaDIne moDuM karIne ke utAvaLa karIne kahelA samaye anuSThAna karato nathI. te sAdhu he gautama ! mahAprAyazcitane pAmanAro thAya che. [1379] he bhagavaMta! prAyazcitanuM bIjuM pada karyuM? he gautama! bIjuM, trIjuM, cothuM, pAMcamuM dhAvatu saMkhyAtIta prAyazcita pado sthAnone ahiM prathama prAyazcita padanI aMdara antargata rahelA samajavA. he bhagavaMta! ema kyA kAraNathI Apa kaho cho? he gautama! savuM AvazyakanAM kALano ! sAvadhAnIthI upayoga rAkhanAra bhikSu raudra-ArtadhyAna, rAga, dveSa, kaSAyo, gArava, mamatva vagere aneka pramAdavALA AlaMbanone viSe sarvabhAvo ane bhAvAntarothI atyanta mukta thaelo hoya mAtra, jJAna, darzana, cAritra, tapokarma svAdhyAya, dhyAna suMdaradharmanA kAryomAM atyantapaNe potAnuM baLa, vIrya parAkrama nahi chUpAvato ane sampagu prakAre temAM sarvakaraNathI tanmaya banI jAya che. jyAre suMdara, dharmanA Avazyako viSe ramaNatAvALo thAya, tyAre AzravArone sArI rIte baMdha karanAro thAya. arthAtu karma ApavAnA kAraNone aTakAvanAro thAya. jyAre tevA prakArano thAya tyAre potAnA jIva vIryathI anAdi bhavamAM pharatAM pharatAM ekaThAM karelA aniSTa dura AThekarmonA samuhane ekAMte nAza karavA mATe kaTibaddha thielA lakSaNavALo, karmapUrvaka yogonorodha karIne bALI nAkhelA samagra karmavALI, janma-jarA, maraNa svarUpa cAre gativALA saMsAra pAza baMdhanathI vimukta thaelo, sarva duHkhathI mukta thaelo hovAthI traNe lokanA zikhara sthAnarUpa siddhizilA upara birAjamAna thAya. he gautama ! A kAraNathI ema kahyuM che ke A prathama padamAM bAkInA prAyazcita ne pado samAI gayelA samajavA. [1380] he bhagavaMta ! te Avazyako kayA he gautama ! caityavaMdana vagere. he bhagavaMta! kayAM AvazyakamAM vAraMvAra pramAda doSathI kALanuM, veLAnuM samayanuM ullaMghana ke anupayogapaNe ke pramAdathI avidhithI anuSThAna karavAmAM Ave, athavA to yathokta kALe vidhithI samyagU prakAre caityavaMdana vagere na kare, taiyAra na thAya, prasthAna na kare, niSpanna na thAya, te vilaMbathI kare, bilakula kare nahi. athavA pramAda kare to temAM karanArane keTaluM prAyazcita kahevAya ? he gautama ! je koI bhikSa ke bhikSaNI yatanAvALA bhutakALanI pApanI nindA bhaviSyakALamAM aticArone na karanAra, vartamAnamAM akaraNIya pApakarmone na karanAra, vartamAnamAM akaraNIya pApakarmone tyajanAro sarvadoSathI rahita thaela pApa-karmanA paccakhANayukta dIkSA divasathI mAMDIne dararoja jAvajajIva paryanta abhigrahone grahaNa karanAra atizaya zraddhAvALA bhaktipUrNa dayavALA, ke yathokta vidhithI sUtra ane arthane yAda karatAM bIjA kazAmAM mana na parovatA, ekAgra cittavALAM tenA ja arthamAM mananI sthiratA karanAra, zubha, adhyavasAyavALA, stavana ane stutio kahevA pUrvaka traNe kALa cetyone vaMdana na kare, Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 352 mahAnisIha-7-1380 to eka vakhatanA prAyazcittanAM upavAsa kahevo, bIjI vakhata te ja kAraNa mATe cheda prAyazcita ApavuM. trIjI vakhata upasthApanA, avidhithI caityone vaMdana karato bIjAone azraddhA utpanna kare che. mATe moTuM prAyazcita kaheluM che. je vaLI lIlI vanaspati ke bIja, puSpo phUlo pUjA mATe mahimA mATe ke zobhA mATe saMghaTTo kare ke saMghaTTo karAve ke saMghaTTo karanArane anumode, chede, chedAve, ke chedanArane anumode to A sarva sthAnakomAM upasthApanA, khamaNa-upavAsa, (beupavAsa) cothabhakta, (upavAsa) AyaMbIla, ekAsaNuM, nivi, gADha, agADha bhedathI anukrame jANavuM. [1381 je koI cetyone vaMdana karato hoya, evI stuti karato hoya athavA pAMca prakAranA svAdhyAya karato hoya tene viddha kare ke aMtarAya kare athavA karAve agara bIjo aMtarAya karato hoya to tene sAro mAne anumodanA kare to tene te sthAnakomAM pAMca upavAsa chaThTha kAraNavALAne ekAsaNuM ane niSkAraNIkane saMvatsara sudhI vaMdana na karavI. yAvatu "pAraMciya" karIne upasthApanA karavI. [1382] je pratikramaNa na kare tene upasthApanAnuM prAyazcita ApavuM. beThAM beThAM pratikramaNa karanArane khamaNa- (upavAsa) zunyAzunyapaNe eTale ke A sUtra bolAyuM che ke nathI bolAyuM ema khyAla rahitapaNe anupayogathI pramattapaNe pratikramaNa kareto pAMca upavAsa, mAMDalImAM pratikramaNa na kare to upasthApanA, kuzIlonI sAthe pratikramaNa kare to upasthApanA, brahmacaryavratamAM paribhraSTa thaelA sAthe pratikramaNa kare to "pAraMcita" prAyazcita ApavuM. sarva zramaNasaMghane trividha trividhe khame nahi ke khamAve nahi. kSamA Ape nahi ane pratikramaNa kareto upasthApanA prAyazcita pade pado spaSTa ane chUTA na bolatAM eka bIjA padomAM bhaLelA akSarovALA pratikramaNanA sutro bole to cotha bhakta, pratikramaNa karyA vagara saMthAro kare, pATa para lAMbo thAya, paDakhuM pherave to upavAsa, divase suve to pAMca upavAsa. pratikramaNa karIne gurunA caraNakamaLamAM vasatinI AjJA meLavIne te draSTithI avalokana kare. vasatine avalokana karIne gurune nivedana na kare to chaThTha, vasatine saMpravedana karyA vagara rajoharaNa paDilehaNa kare to purImudda, vidhipUrvaka rajoharaNanuM pratilekhana karIne guranI pAse muhapatti paDilehaNa karyA vagara upAdhi paDilehavAno saMdisAu no Adeza svayaM mAgI le to purImaha, upadhi saMdisAunI AjJA meLavyA vagara upAdhi paDileheto purIma, upayoga rahita upadhi ke vasatinuM pratilekhana kare to pAMca upavAsa, avidhithI vasati ke bIjuM kAMI paNa pAtraka mAtraka upakaraNa vagere lagAra paNa anupayoga ke pramAdathI pratilekhana kare to lAgalagATa pAMca upavAsa, vasati, upAdhi, patra, mAtraka, upakaraNane koI paNa pratilekhana karyA vagara ke duSpatilekhana karIne tene vApare to pAMca upavAsa vasati ke upAdhi ke pAtra mAtraka, upakaraNanuM pratilekhana ja na kare to "upasthApana" e pramANe vasati upadhine pratilekhana ja na kare to upasthApana e pramANe vasati upadhine pratilekhana karyA pachI je pradezamAM saMthAro karyo hoya, je pradezamAM upadhinI pratilekhanA karI hoya te sthAnane nipuNatAthI haLave haLave daMDapucchaNaka ke rajoharaNathI kAje ekaTho karIne tene draSTithI na dekhe, kAjAmAM chuM ke jIvAta ne chUTA pADIne ekAMta nirbhaya sthAnamAM na mUke to pAMca upavAsa, zuM ke koI jIvane grahaNa karIne kAjo Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 adhyayana-7TcUlikA-1 paraThavIne IrIyAvahI na pratikrame to 1. upavAsa, sthAna joyA vagara kAjo paraThave to upasthApana (bhale kAjamAM chuM ke koI jIva hoya ke na hoya paNa kAAnI pratyuprekSaNA karavI. Avazyaka che.) jo SaTrapadikA kAjAmAM hoya ane kahe ke nathI to pAMcaupavAsa, e pramANe vasati, upadhine pratilekhIne samAdhipUrvaka vikSubdha thayA sivAya na pAThave to cotha bhakta sUryodaya thayA pahelAM samAdhipUrvaka vikSubdha thayAM sivAya paNa paraThave to AyaMbila haritakAya, lIlotarI, vanaspatikAya yukta, bIjakAyathI yukta, trasakAya be IndriyAdika jIvothI yukta sthAnamAM samAdhipUrvaka vikSubdha thayA sivAya paNa paraThave athavA tevA sthAnamAM bIjuM kaMI ke uccArAdika (maLamUtra vagere) padArtha paraThave, vosirAve to purimaTha, ekAzana AyaMbila yathAkameM prAyazcita samajavuM paraMtu jo tyAM koI jIvano upadrava na saMbhave to, jo mRtyu sivAyanA dukha rUpa upadravanI saMbhAvanA hoya to upavAsa. te spaMDilane pharI paNa barAbara tapAsIne jIvarahita che, ema niHzaMka banIne pharI paNa tenI AlocanA karIne yathAyogya prAyazcita grahaNa na kare to upasthApana samAdhipUrvaka pAThave to paNa sAgArI-gRhastha raheto hoya ke rahevAno hoya chatAM paraThave to upavAsa. pratilekhana na karelI jagyAmAM je kaMI paNa vosirAve to upasthApana. e pramANe vasati upadhine pratilekhana karIne samAdhipUrvaka kSubdha thayA vinA. paraDhavIne ekAgra mAnasavALo sAvadhAnatApUrvaka vidhithI sutra ane arthane anusaratA IriyAvahiyaM na pratikame to ekAsana, muhapatti grahaNa karyA vagara IriyA pratikramaNa, vaMdana pratikramaNa kare, muhapati rAkhyA vagara bagAsu khAya, svAdhyAya kare, vAcanA Ape. ItyAdika sarva sthAnamAM purimuDha e pramANe Iriye pratikramI sukumAla suvALI DasIo yukta cIkAza vagaranI sakhata na hoya tevI sArI DasIvALA kIDAothI kANA pADeluM na hoya. akhaMDa dAMDIvALA daMDapucchaNakathI vasatinI pramArjanA na kare to ekAsana sAvaraNIthI vasatinA kacaro sApha kare to upasthApana, vasatimAM daMDa pucchaNaka ApIne ekaTho karelo kacaro (supaDImAM grahaNa karIne) na paraThave to upavAsa, pratyupekSaNA karyA vagara kacaro paraTha to pAMca upavAsa paNa pardikA kaikoI jIva hoya to athavA kAMI jIva na hoya to upasthApana, vasatimAM rahelA kacarAne avalokana karatAM jo temAM padikAo hoya tene zodhI zodhIne chUTI pADIne ekaThI karI karIne grahaNa karI hoya tevuM prAyazcita sarva bhikSuo vacce vibhAga karIne vaheMcI ApyuM na hoya to ekAsana ApavuM. te pote ja jAte je papadikAone grahaNa karIne prAyazcita vibhAga pUrvaka na Ape. anoya-mAMhomAMhe eka bIjA svIkAra na kare to pAracita. e pramANe vasati daMDapucchaNakathI vidhipUrvaka pramArjana karIne kAjAne barAbara avalokana karIne padikAone kAjAmAMthI judI karIne kAjAne pAThave. paraThavIne samyagu vidhi sahita atyanta upayoga ane ekAgra mAnasavALo sutra, artha ane tadubhavane smarato evo je bhikSu Iriyane pratiSThamato nathI tene AyaMbila ane upavAsanuM prAyazcita jaNAvavuM. e pramANe he gautama ! A AgaLa jaNAvIzuM tenuM pratikramaNa kare - divasanA prathama pahorano gheDha ghaDI juna evA samaye je bhikSu gurunI pAse vidhi sahita sajhAya [23] Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 mahAnisIha-1382 saMdibhAu ema kahIne ekAgra cittathI zratamAM upayogavALo daDhavRti pUrvaka eka ghaDI nyuna prathama porasImAM jAvajajIvanA abhigraha sahita dararoja apUrvajJAna grahaNa na kare tene duvAlasa - pAMca upavAsanuM prAyazcita ApavuM. apUrvajJAna bhaNAvAnuM na banI zake to pahelAnuM bhaNeluM hoya te sutra artha tadubhayane yAda karato ekAgra manathI parAvartana na kare ane bhaktavarga strI, rAjA, cora, deza vagerenI vicitra vikathA karavAmAM samaya pasAra karI AnaMda manAve to te vaMdana karavA yogya na gaNAya. jeone pahelA bhaNelA nathI. apUrvajJAna grahaNa karavAno asaMbhava hoya temane paNa eka ghaTikAnuna evI prathama porIsImAM paMcamaMgalanuM pharI pharI parAvartana karavAnuM hoya, have jo tema na kare ane vikathA kayA kare athavA nirarthaka bahAranI paMcAto sAMbhaLyA kare to te bhikSu avaMdanIya jANavo. e pramANe eka ghaDI cuna prathama porisImAM je bhikSu ekAgracittathI svAdhyAya karIne tyAra pachI pAtrA, mAtraka, kAmaDha-pAtra ke vastra vizeSa, bhAjana, upakaraNa vagerene avyAkulapaNe upayoga sahita vidhithI pratilekhanA na kare to tene upavAsanuM prAyazcita jaNAvavuM have bhikSu zabda ane prAyazcita zabda A baMne zabdo dareka pado sAthe joDavA. che te bhAjana upakaraNa vAparyA na hoya to upavAsa parantu avyAkula upayoga vidhithI pratilekhanA karyA vagara vApare to duvAlasapAMca upavAsa. A krame prathama porisI pUrNa karI. bIjI porisImAM arthagrahaNa na kare to parimanuM prAyazcita jo vyAkhyAnano abhAva hoya to, je vyAkhyAna hoya ane te zravaNa na kare to avaMdanIya, vyAkhyAnanAM abhAvamAM kALaveLA sudhI vAcanAdika svAdhyAya na kare to pAMca upavAsa prAyazcita bhikSukane ApavuM. ema karatAM tyAre kALaveLA prApta thAya te samaye devasika atisAramAM jaNAvelA je kAMI aticAro sevana thayA hoya tenuM nindana, gahaNa, Alocana, pratikramaNa karavA chatAM paNa je kAMI kAyika, vAcika, mAnasika, usutra, AcaraNa karavAthI, unmArganuM AcaraNa karavAthI, akathyanuM sevana karavAthI, akaraNIyanuM samAcaraNa karavAthI, dumbani ke duSTa ciMtavana karavAthI, anAcAranuM sevana karavAthI, na IcchavA yogyanuM AcaraNa karavAthI, azramaNa prayogya vartana AcaraNa karavAthI, jJAna vize, darzana vize, cAritra vize, zrata vize, sAmAyIka vize, traNa gupti, cAra kaSAyo, pAMca mahAvrato cha jIvanikAyo, sAtaprakAranI piMDesaNA vagere, ATha pravacanamAtAo, nava prakAranI brahmacaryanI guptio daza prakArano zramaNadharma. te vagerenA temaja bIjA aneka AlApAka AdimAM jaNAvelAnuM khaMDana virAdhana thayuM hoya ane te nimitte Agamana kuzala evA gItArtha guruoe kaheluM prAyazcita yathAzakti potAnuM bala vIrya puruSArtha parAkrama chUpAvyA vagara azaThapaNe dInatA vagaranA mAnasathI anasana vagere bAhya ane atyaMtara bAra prakAranA tapokarmane gurunI pAse pharI paNa avadhAraNa nizcita karIne ati pragaTapaNe tahatti - ema kahIne abhinaMde gurue Apela prAyazcita tapane eka sAthe sAmaTuM athavA TukaDe TukaDe vibhAga karavA pUrvaka samya prakAre karI na Ape to te bhikSu avaMdanIya thAya. he bhagavaMta! kayA kAraNe khaMDa khaMDa tapa athAt vacamAM pAraNA karIne visAmo levA pUrvaka tapa prAyazcita sevana kare ? he gautama ! je bhikSu cha mahinA, cAra mahinA, 'WWW.jainelibrary.org Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-calikA-1 3papa mAsakSapaNa, eka sAthe karavA samartha na hoya te chaThTha, aThThama, cAra, pAMca 1pa divasa evA. upavAsa karIne paNa te prAyazcita vALI Ape. bIjuM paNa je koI prAyazcita tenI aMdara samAI jatuM hoya, A kAraNe khaMDAkhaMDI-vacamAM visAmA levA pUrvaka zakti pramANe tapa prAyazcitanuM sevana kare. ema karatAM divasanA madhyAhna samaye thanAra purimuDhanA samayamAM alpakALa bAkI rahyo. te avasare je koI pratikramaNa karatA, vaMdana karatA, svAdhyAya karatA, paribhramaNa karatA cAlatA jatA ubhA rahetAM besatA utA teukAyano sparza thato hoya ane bhikSa tenA aMgo kheMcI na le, saMghaTTo thato na roke, to caultha upavAsa, bIjAone paNa yathAyogya prAyazcitomAM praveza karAve, tathA potAnI zakti anusAra tapokarmanuM sevana na kare to tene bIjA divase cAragaNuM prAyazcita jJAve, jeo vAMdatA hoya ke pratikramaNa karatA hoya teonI ADa pADIne sarpa ke bilADI jAya to temano loca karavo. ke bIjA sthAne cAlyA jAya. tenA pramANamAM ugratAmAM ramaNatA karavI. A kahelA vidhAno na kare to gaccha bahAra karavo. je bhiSma te mahAupasargane siddha karanAro, utpanna karanAro, dunimita ane amaMgalano dhAraka ke vAhaka hoya, te gacchabahAra karavA yogya jANayo. je pahelI ke bIjI porisimAM ahIM tahIM bhaTakato hoya, gamana karato hoya, anucita kALe pharanAra, chidro jonAra evo. jo te cAre AhAranA - covihAranA paccakhANa na kare to chaThTha, divase sthaDila sthAnanI, pratilekhanA karIne rAtre jayaNA pUrvaka mAgyuM ke spaMDila vosirAve to glAnane ekAsana, bIjAne to chaThThanuM ja prAyazcita, jo spaMDila sthAna divase jIvajaMturahita tapAsyuM na hoya temaja bhAjana pUchyuM pramArjuna hoya, sthAna dekhI lIdhuM na hoya, mAtru karavAnuM bhAjana paNa jayaNAthI dekhyuM na hoya ane rAtre, Thallo ke mAtra pAThave to glAnane ekAsana, bAkInAne duvAlasa-pAMca upavAsa athavA glAnane micchAmi dukkaDaM. e pramANe prathama porisImAM, bIjI porisImAM sutra ane arthanuM adhyayana choDIne jeo strI kathA, bhaktakathA deza kathA rAjakathA, cora kathA ke gRhasthanI paMcAtanI kathA. kare agara bIjI asaMbaddha kathAo kare, AtaMraudradhyAnanI udIraNA karAvanArI kathA. kare, tevI prastAvanA udIraNA kare ke karAve teo eka varasa sudhI avaMdanIya, koI tevA. moTA kAraNa hazathI prathama ke bIjI porisImAM eka ghaDI ke ardhI ghaDI ocho svAdhyAya thayo to glAnano micchAmi dukkaDaM. bIjAone nibi gaI, atiniSpharatAthI ke glAne jo koI prakAre koIpaNa kAraNa utpana thavAthI vAraMvAra gItArtha gurue manA karelI hovA chatAM akasmAta koI vakhata beThAM beThAM pratikramaNa karyuM hoya to eka mAsa avaMdanIya. cAra mAsa sudhI maunavrata teNe rAkhavuM. jo koI prathama porisI pUrNa thayA pahelA ane trIjI porisI vItI gayA pachI bhojana pANI grahaNa kare ane vApareto tene purimaThuM, gurunI sanmukha jaIne upayoga na kareto caulya, upayoga karyA vagara kaMI paNa grahaNa kare to caulya, avidhie upayoga kareto upavAsa, AhAra mATe, pANImATe, svikArya mATe, gurunA kAryamATe, bahAranI bhumIe nIkaLatAM gurunA caraNamAM mastakano saMghaTTo karIne Avasie"-pada na kahe, potAnAnA upAzrayanA vasatinA dvAramAM praveza karatAM nisIha na kahe to purimuTha, bahAra javAnA sAta kAraNa sivAya vasatimAMthI bahAra nIkaLe to gaccha bahAra karavo. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 mahAnisIha-7-1382 rAgathI bahAra jAya to chedopasthApana, agItArtha ke gItArthane zaMkA utpanna thAya tevA AhAra pANI auSadha vastra, pAtra, dAMDo vagere avidhithI grahaNa kare ane gurunI pAse tenI AlocanA na kare to trIjA vatano cheda, eka mAsa sudhI avaMdanIya ane tenI sAthe maunavrata rAkhavuM. AhAra pANI auSadha athavA potAnA ke gurunA kArya mATe gAmamAM, nagaramAM, rAjadhAnImAM, traNamArgo, cAramArgo, cauTA ke sabhAgRhamAM praveza karIne tyAM kathA ke vikathA kahevA lAge to upasthApana, pagamAM paga rakSaka - upAnaha paherInI tyAM jAya to upasthApana. upAnaha grahaNa kare to upavAsa, tevo prasaMga ubho thayA ane upAnano upayoga na kare to upavAsa. kyAMya gayo. ubho rahyo ane koIke prazna karyo tene kuzaLatA ane madhuratAthI kAryanI jarUra purato alpa,agarvita, atuccha, nirdoSa samagra lokonA manane AnaMda karAvanAra, Aloka ane paralokane hitakArI thAya tevo pratyuttara na Ape to avaMdanIya, jo abhigraha grahaNa karyo na hoya tevo bhikSuka soLa doSothI rahita paNa sAvadyayukta vacana bole to upasthApana bahu bole to upasthApana, kaSAyayukta vacana bole te avaMdanIya. kaSAyothI udArita evAonI sAthe bhojana kare ke rAtre sAtha vAsa kare to eka mAsa sudhI maunavrata, avaMdanIya, upasthApana, bIjA koIne kaSAyanuM nimitta ApI kaSAyanI udIraNA karAve, alpa kaSAyavALAne kaSAyanI vRddhi karAvo koIkanI marmagupta hakIkato ughADI pADe. A savamAM gaccha bahAra karavo. kaThora vacana bole pAMca upavAsa, AkarA zabdo bole to pAMca upavAsa, khara, kaThora AkarA, niSphara, aniSTa vacano bole to upasthApanuM. gALo Ape upavAsa, kakaLATa karatAM kalaha kajIyA tophAna laDAI kare to gacchanI bahAra karavo. makAra, cakAra, jakarAdivALI gALo apazabdo bole to upavAsa bIjI vakhata bole to avaMdanIya, vadha kare to saMgha bahAra karavo, haNe to saMgha bahAra karavo, khodato hoya, bhAMgato hoya, lapasato laDato agni saLagAvato, bIjA pAse saLagAvaLAvato, rAMdhato, raMdhAvato hoya to darekamAM saMgha bAhya karavo. gurune paNa sAmA phAve tevA zabdo saMbhaLAve gacchanAyakonI koIka prakAre halakAI laghutA kare, gacchanA AcAro ke saMghanA AcAro, vaMdana pratikramaNa vagere maMDalInA dharmonuM ullaMghana kareavidhithI dIkSA Ape, vaDI dIkSA Ape, ayogyane sutra, artha ke tadubhayanI prarUpaNA kare, avidhithI sAraNAvAraNA-coyaNA-paDicoyaNA kare athavA vidhithI sAraNA-vAraNA-coyaNApaDicoyaNA na kare, unmArga tarapha jatAne yathAvidhithI sAraNAdika na kare, yAvatuM samagra lokanI sAMnidhyamAM potAnA pakSane guNa karanAra, hita, vacana, karma pUrvaka na kahe to A darekamAM anukrame kula , gaNa ane saMghanI bahAra karavo. A sarva sthAnako viSe dareka ne kula gaNa ane saMgha bahAra karavo. kadAca kula, gaNa saMghanI bahAra karyA pachI paNa te atyaMta ghora vIra tapanuM anuSThAna karavAmAM atizaya anurAgavALo thaI jAya to paNa he gautama ! te na jovA lAyaka che, mATe kula gaNa ane saMghanI bahAra karelA tenI pAse kSaNa ardhakSaNa ghaTI ke adhaghaTIkA jeTalA samaya mATe paNa na rahevuM. AMkhathI najara karyA vagara arthAt je sthAne pAThavavAnuM hoya te sthAnanI draSTi pratilekhanA karyA vagara Thallo, pezAba, baLakhAM, nAsika mela, zleSma, zarIrano mela Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-cUlikA-1 357. paraThave, besatAM saMDAsago sAMdhAo sahita pramArjanA na kare, to tene anukrame navI ane AyaMbila prAyazcita. pAtrA mAtraka ke koI paNa upakaraNa dAMDo vagere je koI padArtha sthApana karatAM muktA letA grahaNa karatA ApatA avidhithI sthApe mukele grahaNa kare ke Ape, A vagere abhAvita kSetramAM kare to cAra AyaMbila ane bhAvita kSetramAM upasthApana, dAMDo, rajoharaNa, pAdaprIMchanaka aMdara paheravAno sutarAu kapaDA, colaTTo, vaSakalpa kAmaLI pAvatuM muhapatti ke bIjI koI paNa saMyamamAM upayogI evA dareka upakaraNo pratilekhana karyA vagara, duSpatilekhana karelA hoya, zAstramAM kahelA pramANathI ochA ke adhika vApare to dareka sthAnamAM kSapaNa upavAsanuM prAyazcita. uparanA bhAgamAM paheravAno kapaDo, rajoharaNa, daMDaka, avidhithI vApare to upavAsa, ekadama joharaNa (kuhADI mAphaka) khabhe sthApana kare to upasthApana zarIranA aMgo ke upAMgo mardana karAve to upavAsa, rajoharaNane anAdarathI pakaDavA caultha pramattabhikSunI bekALajIthI aNadhArI muhapatti vagere koIpaNa saMyamanA upakaraNa khovAI jAya, nAza pAme to tenAM upavAsathI mAMDIne upasthApana, yathAyogya gaveSaNA karI khoLe, micchAmi dukkaDuM Ape na maLe to vosirAve, maLe to pharI grahaNa kare. bhikSuone apUkAya ane agnikAyanAM saMghaThThaNa vagere ekAMte niSedhelA che. je koIne jyoti ke AkAzamAMthI paDatA varasAdanA binduo vaDe upayoga sahita ke upayoga rahitapaNe aNadhAyA sparza thaI jAya to te mATe AyaMbila kaheluM che. strIonAM aMganA avayavone lagAra paNa hAthathI, pagathI, daMDathI, hAthamAM pakaDelA. taNakhalAnA agrabhAgathI, ke khabhAthI saMghaTTo kareto pAracita prAyazcita sAdhune hoya. bAkInA pharI paNa potAnA sthAne vistArathI kahevAze. 1382-1384] ema karatAM bhikSA samaya AvI pahoMcyo. he gautama ! A avasare piMDesaNA-zAstramAM kahelA vidhithI dInatA vagaranA manavALo bhikSu bIja ane vanaspatikAya, pANI kAdava, pRthvIkAyane varjato, rAja ane gRhastho taraphathI thatA viSama upadravo, kadAgrahIone choDato. zaMkAsthAnono tyAga karato. pAMca samiti, traNa guptimAM upayogavALo, gocaracaryAmAM prAbhRtika nAmanA doSavALI bhikSA na vajaeNto tenuM cothabhakta prAyazcita jaNAvavuM. jo te upavAsI na hoya to sthApanA kulomAM praveza kare to upavAsa, utAvaLamAM pratikula vastu grahaNa karyA pachI tarata ja nirupadrava sthAnamAM na parave to upavAsa, akathya vastu bhikSAmAM grahaNa kare to yathAyogya upavAsa vagere, kathya padArthanI pratiSedha kare to upasthApana, gocarI levA mATe nikaLelo bhikSu vAto vikathA baMne prakAranA kathA kahevAnI prastAvanA kare, udIraNA kare, kahevA lAge, sAMbhaLo to chaThTha prAyazcita, gocarI karIne pAchA AvyA pachI lAvelA AhAra pANI auSadha tathA jeNe ApyA hoya, jevI rIte grahaNa karyuM hoya, te pramANe ane te krame jo Alove nahiM to purimuThThA, IriyuM pratikramyA sivAya bhAta pANI vagere Alove nahi to purimuDha rajayukta pagone pramAryA vagara IriyA pratikame to purimaSTha, Iriye paDikamavAnI IcchAvALo paganI nIcenA bhUmi bhAgane traNa vakhata na pramArjana kare to nivI, kAna sudhI ane hoTha upara muhapati rAkhyA vagara IriyA pratikrame to micchAmi dukkaDaM ane purimuDha. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 mahAnisaha-7-1384 sajhAya paraThavatA-gocarI AlovatA dhammo maMgalanI gAthAonuM parAvartana karyA vagara cetya ane sAdhuone vAMdyA vagara paccakhANa pAre to purimaDha paccakakhANa pAyA vagara bhojana, pANI ke auSadhano paribhoga kare to cothabhakta, gurunI sanmukha paccakhANa na pAre to, upayoga na kare, prAbhUtika na Alove sakjhAya na paraThave, A dareka prasthApanamAM, guru paNa ziSya tarapha upayogavALA na thAya. to temane pAraMcita prAyazcita, sAdharmika, sAdhuone gocarImAMthI AhArAdika ApyA vagara bhakti karyo vagara kAMI AhArAdika paribhoga kare to chaThTha, bhojana karatAM, pIrasatAM je nIce vere to chaThTha, kaDavo, tIkhAM, kaSAyelAM, khATAM, madhura, khArA rasono AsvAda kare, vAraMvAra AsvAda karI tevA svAdavALA bhojana kare to cotha bhakta, tevA svAdiSTa rasomAM rAga pAme to khamaNa ke aThThama, kAusagna karyA vagara vigaIono vaparAza kare to pAMca AyaMbila, be vigaI uparAMta vadhAre vigaIo vApare to pAMca nirvikRtika, niSkAraNa vigaIno vaparAza kare to aTTama, glAnanA mATe azana, pAna, pathya, anupAna, ja lAvelA. hoya ane vagara ApeluM vApare to pAraMcita. plAnanI sevA mAvajata karyA vagara bhojana kare to upasthApana, potAnA potAnA sarva kartavyono tyAga karIne glAnanA kAyonuM AlaMbana laIne athatu tenA bahAnA AgaLa karIne potAnA kartavyomAM pramAda seve to te avaMdanIya, glAna yogya je karavA lAyaka kArya karI na Ape to aThThama, glAna, bolAve ane eka zabda bolavA sAthe tarata jaIne je AjJA kare teno amala na kare to pAraMcita, paraMtu jo te glAna sAdhu svastha cittavALo hoya to. jo sanepAta vagere kAraNe bhramita mAnasavALA hoya to je te glAne kahyuM hoya tema karavAnuM hoya nahi. tene yogya hitakArI je thatuM hoya te ja karavuM glAnanA kAryo na kare tene saMgha bahAra kADhavo. AdhAkama, audezika, pUtikarmamizrajAta sthApanA, prAbhRtikA, prAduSkaraNa, kIta, prAmiyaka, abhyAta, udabhina, mAlapata, Ache, anisRSTa, adhyavapuraka, dhAtrI, dutti, nimitta, AjIvaka, vanIpaka, cikitsA, krodha, mAna, mAyA, lobha, pUrva-pazciAtu saMstava, vidyA, maMtra, cUrNa, yoga, mULakarma, zaMkita, prakSita, nikSipta, pihita, saMta, dAyaka, ubhinna, aparaNita, lipta, chardita, A beMtALIza AhAranA doSamAMthI koI paNa doSathI duSita AhAra pANI auSadhano paribhoga kare to yathAyogya kramasara upavAsa, AyaMbilanuM prAyazcita ApavuM. cha kAraNonI gerahAjarImAM bhojana kare to aThThama, dhumradoSa, ane aMgAra doSa yu, AhArano bhogavaTo kare to upasthApana, judA judA AhAra ke svAdavALA saMyoga karIne jillAnA svAda poSavA mATe bhojana kare to AyaMbIla ane kSapaNubaLa-vIryapuruSakAra-parAkrama hovA chatAM aSTamI, cartudazI, jJAnapaMcamI, paryuSaNA dhoIne pANI pI na jAya to cauttha pAtrA dhoela pANI paraThave to duvAlasa, pAtrA mAtraka tApaNI ke koI paNa prakAranA bhAjana upakaraNa mAtrane bhInAza dura karI korA karIne cIkAzavALA ke cIkAza vagaranA vagara luchelA sthApana karI rAkhe to cothabhakta, pAtrAbAMdhanI gAMTha, na choDe tenI paDilehaNA karI ne na zodhe to cotha bhakta prAyazcita. bhojana maMDaLImAM hAtha dhove, tenA pANImAM pagano saMghaTTo karIne cAle, bhojana karavAnI jagyAmAM sApha karIne Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana cUlikA-1 3pa9 daMDapucchaNaka thI kAjo na le to nIvI, bhojana mAMDalInA sthAnamAM jagyA sApha karIne pucchaNaka ApIne kAjo ekaTho karIne IriyA nA pratikame to nivI. e pramANe IriyAvahI, kahIne bAkI rahelA divasanuM athatu tivihAra ke covihAranuM pratyAkhyAna na kare to AyaMbila gurunI samakSa te paccakhANa na kare to purimuDhA, avidhithI paccakhANa kare to AyaMbIla, paccakhANa karyA pachI caitya ane sAdhuone na vAMde to purimuDha, kuzIlane vaMdana kare to avaMdanIya, tyAra pachInA saMyamamAM bahAra ThaDIla bhUmie javA mATe pANI levA mATe jAya, vaDInitI karIne pAchA phare te samaye kaMIka nyuna trIjI porisI pUrNa thAya. temAM paNa IriyAvahI pratikramIne vidhithI gamanAgamananI AlocanA karIne pAtrA mAtraka vagere bhAjana ane upakaraNo vyavasthita kare tyAre trIjI porisI barAbara pUrNa thAya. A pramANe trIjI porisI vItI gayA pachI he gautama ! je bhikSa upadhi ane aMDilo vidhipUrvaka gurunI sanmukha saMdisAuM - ema AjJA mAMgIne pANI pIvAnA paNa paccakhANa karIne kAlavelA sudhI svAdhyAya na kare tene cha prAyazcita jaNAvavuM. A pramANe kAlavelA AvI pahoMce tyAre gurunI upAdhi ane sthaDila, vaMdana, pratikramaNa, sajhAya, maMDaLIAdi vasatinI prapekSaNA karIne samAdhi pUrvaka cittanA vikSepa vagara saMyamita banIne potAnI upAdhi ane caMDilanI pratyuprekSaNA karIne gocara caritA ane kAlane pratikramIne gocara cariyA ghoSaNA karIne tyAra pachI daivasika aticAronI vizuddhi nimitta kAusagga karavo. A darekamAM anukrame upasthApana, purimuTha ekAsana ane upasthApanA prAyazcita jANavA. A pramANe kAusagna karIne muhapatinI pratilekhanA karIne vidhipUrvaka guru mahArAjane kRtikarma vaMdana karIne sUryodathI mAMDIne koI paNa sthAnamAM jevAM ke besatAM jatA cAlatA bhamatA utAvaLa karatA pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, lIlotarI, tRNa, bIja, puSpa phula, kuMpaLa, aMkura, pravAla, patra, be, traNa, cAra, pAMca IndriyovALA jIvonAM saMghaTTa, paritApana, kilAmaNA, upadrava vagere kya hoya tathA traNa guptio, cArakaSAyo, pAMcamahAvrato, cha jIvanIkAyo, sAta prakAranA pANI ane AhArAdikanI eSaNAo, ATha pravacana mAtAo, navA brahmacaryanI guptio, daza prakArano zramaNadharma, jJAna, darzana, cAritra, nI je khaMDanA virAdhanA thaI hoya tenI nindA, gaha, AlocanA, prAyazcita karIne ekAgra mAnasathI. sutra, artha ane tadubhayane atizaya bhAvato tenA arthanI vicAraNA karato, pratikramaNa na kare to upasthApana, ema karatAM karatAM sUryano asta thayo. cityone vaMdana karyA sivAya pratikramaNa kare to cothabhakta, ahIM avasare jANI levo. pratikramaNa karyA pachI rAtre vidhisahita bilakula ochA samaya nahi evA prathama pahoramAM svAdhyAya na kare to duvAlasa, prathama porisI, pUrNa thatAM pahelA, saMtharo karavAnI vidhinI AjJA mAge to chaThTha, saMdisAvyA vagara saMthAro karIne suI jAya to cauttha, pratyuprekSaNA, karyA vagaranI jagyAmAM saMthAro kare to duvAlasa, avidhithI saMthAro kare to caulya utarapaTTA vagara saMthAro kare to caultha be paDano saMthAro pAthare to caulya, vacamAM polANavALo dorIvALA khATalAmAM, nIce narama hoya tevA DholiyAmAMpaMlagamAM saMthAro kare to 100 AyaMbila, sarva zramaNasaMgha, sarve sAdharmiko temaja sarva Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mahAnisIha- 7-1384 jIvarAzinA tamAma jIvone sarva prakAranA bhAvathI trividha-trividha khamAve nahi, kSamApanA Ape nahi temaja cetyone vaMdanA na karI hoya, gurunA caraNa kamaLamAM upadhi deha AhArAdikanA sAgara paccakhANa karyA vagara kAnanA chidromAM kapAsanuM rU bharAvyA sivAya saMthArAmAM bese to darekamAM upasthApana, saMthArAmAM beThA pachI A dharma-zarIrane guru paraMparAthI prApta thayela A "zreSTha maMtrAkSarothI" daze dizAmAM sApa, siMha duSTa prAnta, halakA vANamaMtara pizAca vagerethI rakSaNa na kare to upasthApana, daze dizAmAM rakSaNa karIne bAra bhAvAnAo bhAkhyA sivAya suI jAya to paccIza AyaMbIla. eka ja nidrA pUrNa karIne jANIne IriyAvahI. paDikkamIne pratikramaNanA samaya sudhI svAdhyAya na kare to duvAlasa, uMghI gayA pachI duHsvapna ke kusvapna Ave to so zvAsozvAsa pramANa kAusagna karavo. rAtre chIMka ke khAMsI khAya, pATIyA, pATa ke daMDa khase ke zabda kare to khamaNa. divasa athavA rAtre hAsya, krIDA, kaMdarpa nAthavAda kare to upasthApana e prakAre je bhikSu sutranuM atikramaNa karIne kAlanuM atikramaNa karIne Avazyaka kare to he gautama ! kAraNavALAne micchA mi dukkaDa prAyazcita ApavuM. je akAraNika hoya tene to yathAyogya caultha vagere prAyazcita kahevA, je bhikSu zabda kare karAve, gADha ke agADha zabdothI bUma pADe te dareka sthAnakamAM darekanuM dareka padamAM yathAyogya saMbaMdha joDIne prAyazcita ApavuM. e- pramANe je bhikSu akAya, agnikAya ke strInA zarIranA avayavono saMghaTTo kare. paNa bhogave nahi to tene 25-AyaMbila ApavA je vaLI strIne bhogave te duraMta prAnta lakSaNavALAnuM mukha paNa na dekhavuM. evA te mahApApa karma karanArane pArAMcita prAyazcita ApavuM. have jo te mahAtapasvI hoya 70 mAsakSapaNa 100 ardhamAsakSapaNa, 100 duvAlasa, 100 cAra upavAsa, 100 aThThama, 100 chaThTha, 100 upavAsa, 100 AyaMbila, 100 ekAzana, 100 zuddha AcAmya, ekAzana (jemAM luNa marI ke kaMI paNa mizraNa karela na hoya) 100 nivikRtika, yAvatuM savaLA avaLAkrame prAyazcita jaNAvavuM. A ApeluM prAyazcitta je bhikSu vagara visAme pAra pADe te najIkanA kALamAM AgaLa AvanAra samajavo. [1385] he bhagavaMta ! savaLA-avaLA karmathI A pramANe so so saMkhyA pramANa dareka jAtanA taponA prAyazcita kare to keTalA kALa sudhI te karyA kare ? he gautama ! jyAM sudhI te AcAra mArgamAM sthApana thAya tyAM sudhI karyA kare, he bhagavaMta! tyAra pachI zuM kare? he gautama ! tyAra pachI koI tapa kare, koI tapa na kare, je AgaLa kahyA pramANe tapa karyA kare che te vaMdanIya che, te pUjanIya che, te darzanIya che, te atiprazasta sumaMgala-svarUpa che, te savAranA pahoramAM nAma grahaNa karavA lAyaka che. traNe lokane vaMdanIya che. je kahelA tapanuM prAyazcita karato nathI te pApI che, mahApApI che, pApIonAM paNa moTo pApI che. duranta prAnta adhama lakSaNavALo che. yAvatuM mukha jovA lAyaka nathI. [1386-1387] he gautama! jyAre A prAyazcita sutra viccheda pAmaze tyAre caMdra, - surya, graha, nakSatra, ane tArAonuM teja sAta rAtri divasa skurAyamAna nahi thaze he Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-jJAlikA-1 31 gautama ! Ano viccheda thaze eTale samagra saMyamano abhAva thazo kAraNa ke A prAyazcita sarva pApano prakarSapaNe nAza karanAra che, sarva tapa saMyamanA anuSThAnonuM pradhAna aMga hoya to parama vizuddhi svarUpa pravacananA paNa navanIta ane sArabhuta sthAna jaNAveluM hoya to he gautama! A sarva prAyazcita pado che. [1388] he gautama ! jeTalA A sarva prAyazcito che tene ekaThA karI saravALo karavAmAM Ave teTaluM prAyazcita eka gacchAdhipatine-gacchanA nAyakane ane sAthvI samudAyanI nAyaka pravatinIne cAra gaNuM prAyazcita jaNAvavuM kAraNake teone to A sarva jANavAmAM AveluM che. have jo A jANakAra ane A gacchanAyako pramAda karanArA thAya to bIjAo, baLa, vIrya hovA chatAM adhikatara AgamamAM udyama karavAno ghaTADo karanAra thAya. kadAca kAMIka ati mahAna. anuSThAna karavAno udyama karanAro thAya to paNa tevI dharmazraddhAthI na kare, paranta maMda utsAhathI udhama karanAro thAya. bhagna pariNAmavALAnA karelo kAyakaleza nirarthaka samajavo. je kAraNa mATe A pramANe che te mATe acitya anaH niranubandhavALA purayana samudAyavALA tIrthakara bhagavaMta tevI puNyAI bhogavatAM hovA chatAM sAdhune te pramANe karavuM yogya nathI. A pramANe gacchAdhipati vageree sarva prakAre doSamAM pravRttI karavI na ja joIe. A kAraNathI he gautama ! ema kahevAya che ke gacchAdhipati vagere samudAyanA nAyakone A sarva prAyazcita jeTaluM ekaThuM karIne saravALo karavAmAM Ave tenAthI cAragaNuM jaNAvavuM. 1389] he bhagavaMta! je gaNI apramAdI thaIne zrutAnusAre yathokta vidhAna karavA pUrvaka satata niraMtara rAta-divasa gacchanI sAra saMbhALa na rAkhe to tene keTaluM prAyazcita. jaNAvavuM? he gautama ! gacchanI sAra saMbhALa na rAkhe to tene pAraMcita prAyazcita jaNAvavuM. he bhagavaMta ! je vaLI koI gaNI sarva pramAdanA AyaMbanothI vipramukta hoya. zrutAnusAre haMmezA niraMtara gacchanI sAraNA-dika pUrvaka sAra saMbhALI rAkhatA hoya. teno koI duSTazIlavALA tathA prakArano ziSya sanmArganuM yathArtha AcaraNa karato na hoya to tevA gaNIne prAyazcita Ave kharuM? he gautama! jarUra tevA gurune prAyazcita prApta thAya. he bhagavaMta! kayA kAraNathI? he gautama ! teNe ziSyane guNa-doSathI parIkSA karyA vagara pravajyA ApI che te kAraNe he bhagavaMta! zuM tevA gaNIne paNa prAyazcita apAya ? he gautama ! AvA prakAranA guNothI yukta gaNI hoya paratuM jyAre AvA prakAranA pApazIlavALA gacchane trividha trividhe vosirAvIne jeo AtmahitanI sAdhanA karatA nathI, tyAre temane saMgha bAhya karavA mATe jaNAvavuM. he bhagavaMta! jyAre gacchanA nAyaka gaNIe gacchane trividha vosirAve tyAre te gacchane AdaramAnya karI zakAya? je pazcAttApa karI saMvega pAmIne yathokta prAyazcitanuM sevana karIne bIjA. gacchAdhipati pAse upasaMpadA pAmIne samyagmArganuM anusaraNa kare to teno Adara karavo have jo te svachaMda paNe te ja prakArano rahe pazcAttApa prAyazcita na kare, saMvega na pAme to caturvidha zramaNa saMghanI bahAra karelA te gacchane na Adaravo na mAnavo. 1390) he bhagavaMta ! jyAre ziSyo yathokta saMyamakiyAmAM vartatA hoya tyAre kaMIka kuguru te sArA ziSya pAse temanI dIkSA prarupe tyAre ziSyoe zuM kartavya karavuM ucita gaNAya? he gautama ! ghora vIra tapanuM saMyamane karavuM. he bhagavaMta! kevI rIte? he Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 mahAnisIha-7-130 gautama ! anya gacchamAM praveza karIne. he bhagavaMta ! tenA saMbaMdhI svAmIpaNAnI saragati ApyA sivAya bIjA gacchamAM praveza meLavI na zake. tyAre zuM karavuM ? he gautama ! sarva prakAre tenA saMbaMdhI svAmIpaNuM bhuMsAI javuM joIe. he bhagavaMta! kyA prakAre tenA saMbaMdhI svAmIpaNuM sarva prakAre sApha thAya? he gautama! akSaromAM he bhagavan! te akSaro kayA ? he gautama ! koIpaNa kALAntaramAM paNa have huM enA ziSya ke ziSyaNIpaNe svIkArIza nahi. he bhagavaMta! jo kadAca te evA prakAranA akSaro na Ape to ? he gautama ! jo te evA prakAranA akSaro na lakhI Ape to najIkanA pravacanIkone kahIne cAra-pAMca ekaThAM thaIne temanA para dabANa karIne akSaro apAvavA. he bhagavaMta ! jo evA prakAranA dabANathI paNa te kuguru akSaro na Ape to pachI zuM karavuM? he gautama! jo e prakAre kugara akSaro na Ape to tene saMgha bahAra karavAno upadeza Apavo. he gautama! kayA kAraNathI ema kahevAya ? he gautama! A saMsAramAM mahAhapAzarUpa ghara ane kuTuMbano phAMsa gaLe vaLagelo che. tevA phAMsAne mahAmuzkelIthI toDIne aneka zArIrika-mAnasika utpana thayelA cAre gatirUpa saMsAranA duHkhathI bhayabhIta thaelA koI prakAre moha ane mithyAtvAdikatA kSayopazamanA prabhAvathI sanmArganI prApti karIne kAmabhogathI kaMTALI vairAgya pAmI jenI AgaLa paraMparA vadhe nahi evA niranubaMdhI puNyane upArjana kare che. te puNyopArjana tapa ane saMyamanA anuSThAnathI thAya che. tenA tapa ane saMyamanI kriyAmAM jo guru pote ja viddha karanArA thAya athavA to bIjA pAse vighna, aMtarAya karAve. agara viM karanArane sAro mAnI tenI anumodanA kare, svapakSa ke parapakSathI vipna thatuM hoya tenI upekSA kare athatuM tenuM potAnA sAmarthyathI rokANa na kare, to te mahAnubhAga evA sAdhunuM vidyamAna evuM dharmavIrya paNa nAza pAme, jeTalAmAM dharmavIrya nAza pAme teTalAmAM najIkamAM jenuM puNya AgaLa AvavAnuM hatuM, te nAza pAme che. jo te zramaNaliMgano tyAga kare che. tyAre je evA prakAranA guNothI yukta hoya te te gacchano tyAga karIne anya gacchamAM jAya che. tyAM paNa je te praveza na meLave to kadAca vaLI te avidhithI prANano tyAga kare, kadAca vaLI te mithyAtva bhAva pAmIne bIjA pAkhaMDImAM bhaLI jAya, kadAca strIno saMgraha karIne gRhasthAvAsamAM praveza kare. AvA prakArano eka vakhatano mahAtapasvI hato te have atapasvI thaIne pArakAnA ghare kAma karanAro dAsa thAya jyAM sudhImAM AvI halakI vyavasthAna thAya, teTalAmAM to ekAnta mithyAtva aMdhakAra vadhavA lAge. eTalAmAM mithyAtvathI evA banelA ghaNA lokono samudAya durgatine nivAraNa karanAra, sukhaparaMparAne karAvanAra, ahiMsA lakSaNavALo zramaNadharma mahAmuzkelIthI karanAra thAya che. eTalAmAM A thAya che teTalAmAM tIrthano viccheda thAya che. eTale paramapada mokSanuM AMtaruM ghaNuM ja vadhI jAya che. arthAt mokSa ghaNo dura ThelAya che paramapada meLavavAno mArga ati dura ThelAya che eTale atyanta duHkhI evA bhavyAtmAono samuha pharI cAragativALA saMsAra cakramAM aTavAze. A kAraNathI he gautama! ema kahevAya che ke A prakAre kuguro akSaro nahi Ape, tene saMgha bahAra kADhavAno upadeza Apavo. [1391 he bhagavaMta! keTalA kAla pachI A mArgamAM kugura thaze? he gautama ! AjathI mAMDIne sADA bArazo varSathI keTalAka adhika varSo ullaMghana thayA pachI tevA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-zAlikA-1 363 kuguruo thaze. he bhagavaMta! kayA kAraNathI teo kugurupaNuM pAmaze. he gautam ! te kAle te samaye Rddhi, rasa ane zAtA. nAmAM traNa gArone sAdhIne thayelA, mamatA bhAva ahaMkArabhAva rU5 agnithI jemanA atyaMtara AtmA ane deha saLagI rahelA che. meM A kArya karyuM. meM zAsananI prabhAvanA karI evA mAnasavALA zAstronA yathArtha paramArtha ne na jANanAra AcAya gacchanAyako thaze, A kAraNe teo kuguru kahevAze. he bhagavaMta! te kAle sarve zuM evA prakAranA gaNanAyako thaze? he gautama ! ekAMte sarve evA nahi thaze. keTalAka vaLI durataprAMta lakSaNavALA - adhama- na dekhavA lAyaka, eka mAtAe sAthe janma ApelA joDalA paNe janmelA hoya, maryAdA vagaranA pApa karavAnA svabhAvavALA, AkhA janmamAM duSTa kAryo karanArA, jAti raudra pracaMDa AbhigrAhika mahAmoTA mithyAtva draSTine dhAraNa karanArA thaze. he bhagavaMta! tene kevI rIte oLakhavA? he gautama! utsutraunmArga pravartAvanAra upadeza ApanAra ke anumati jaNAvanAra hoya tevA nimittothI te oLakhAya che. [1392] he bhagavaMta ! je gaNanAyaka AcArya hoya te lagAra paNa AvazyakamAM pramAda kare kharA? he gautama ! je gaNanAyaka hoya te vagara kAraNe lagAra eka kSaNavAra paNa pramAda kare te avaMdanIya gaNAvavA. jeo atizaya mahAna kAraNa AvavA chatAM paNa eka kSaNavAra paNa potAnA AvazyakamAM pramAdakaratA nathI te vaMdanIya pUjanIya, darzanIya. yAvatu siddha thayelA buddhathaelA pArapAmelA kSINathaelA ATha karmamalavALA, kamaraja vagaranA samAna jaNAvavA. bAkIno adhikAra ghaNAM vistArathI potAnA sthAnake kahevAze? - 13e A pramANe prAyazcita vidhi zravaNa karIne dInatA vagaranA manavALo doSone sevavA yogya anuSThAno karato nathI ane je sthAnamAM jeTalI zakti phoravavI paDe te phorave che. te ArAdhaka AtmA jaNAvelA che. [1394-139] jaLa, agni, duSTa phADI khAnAra hiMsaka jAnavaro, cora, rAjA, sarpa, yoginInAbhayo, bhUta, yakSa, rAkSasa, kSudra, pizAco, mArI marakI kaMkAsa, kajIyA, vidgo, rodha, AjIvikA, aTavI, samudranA madhyamAM, phasAmaNa, koI duSTa ciMtavana kare, apazukana, AdinA bhayanA prasaMga samaye A vidyAnuM smaraNa karavuM. (A vidyA maMtra-akSara svarUpe che. maMtrAkSarano anuvAda thAya nahIM. mULa maMtrAkSara mATe amAruM nAma sutA - ma -31 nA nitIraM AgamapR. 120 jevuM.) 1396] A zreSTha vidyA thI vidhipUrvaka potAnA AtmAne sArI rIte abhimaMtrIne A kahIzuM te sAta akSarothI eka mastaka, baMne khabhA, kukSI, paganA taLiyA - ema sAte sthAne sthApavA te A pramANe :- DuM mastake, va DAbA khabhAnI grIvA, viSe, DAbI kRSiviye, DAbA paganA taLiyA viSe, jo jamaNA paganA taLiyA viSe, jamaNI kukSi viSe, dA jamaNA khabhAnI grIvA viSe sthApana karavA. [1397-1399 duHsvapna, dunimitti, grahapIDA, upasarga, zatru ke aniSTanA bhayamAM, ativRSTi, anAvRSTi, vIjaLI, ulkApAta, kharAba pavana, agni, mahAjanano virodha vagere je koI A lokamAM thavAvALA bhaya hoya te sarva A vidyAnA prabhAvathI vinAza pAme che. maMgala karanAra, pApa haraNa karanAra, bIjA samagra akSaya sukha Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 mahAnisIha-7-1399 ApanAra evuM prAyazcita karavAnI IcchAvALA kadAca te bhavamAM siddhI na pAme to paNa vaimAnika uttama devagati pAmIne pachI sukulamAM utpana thaI ekadama samyakatva pAmIne sukha paraMparA anubhavato AThe karmanI bAMdhelI raja ane malathI kAyama mATe mukta thAya che ane siddhi pAme che. he gautama! A pramANe kahuM chuM. [1400] he bhagavaMta ! ATaluM ja mAtra prAyazcita vidhAna che ke jethI A pramANe Adeza karAya che? he gautama! A to sAmAnyathI bAra mahinAnA dareka rAtri divasanA dareka samayavanA prANano nAza karavo tyArathI mAMDIne bAlavRddha navadIkSita gaNanAyaka ratnAdhika vagere sahita munigaNa tathA pratipAti evA mahA avadhi-mana:paryava jJAnI, chavAstha vItarAga evA bhikSakone ekAMta abhyatthAna yogya Avazya kriyA saMbaMdhe A sAmAnya prAyazcita upadezeluM che. paraMtu ATaluM ja mAtra prAyazcita che, ema rakhe na mAnazo. he bhagavaMta ! zuM apratipAti mahA avadhi-manaparyavajJAnanI chatvastha vItarAga temane samagra AvazyakonA anuSThAna karavA jaIe. he gautama! jarUra temane karavA joIe. ekalA mAtra Avazyako karavA joIe tema nahi. parantu ekI sAthe niraMtara satata AvazyakAdi anuSThAna karavA joIe. he bhagavaMta ! kevI rIte ? he gautama ! aciMtya, baLa, vIrya, buddhi, jJAnAtizaya ane zaktinA sAmarthyathI karavA joIe. he bhagavaMta! kayA kAraNe karavA joIe ? he gautama! rakhene utsutra unmArganuM mArAthI pravartana na thAya. athavA thayuM hoyato; tema karIne Avazyaka karavuM joIe. [ 11] he bhagavaMta ! vizeSa prakAranuM prAyazcita kema nathI kahetA ? he gautama ! varSAkAle mArgamAM gamana, vasatino paribhoga karavA viSayaka gacchAcAranI mayadAnuM ullaMghana karavA viSayaka, saMgha AcAranuM atikramaNa, gutiono bheda thayo hoya, sAta prakAranI mAMDalInA dharmanuM atikramaNa thayuM hoya, agItArthanA gacchamAM javAthI thayela kuzIla sAthe vaMdana AhArAdikano vyavahAra karyo hoya, avidhithI pravajyA ApI holo, ke vaDI dIkSA ApavAthI lAgelA prAyazcita, ayogya-apAtrane sutra, artha tadubhayanI prajJApanA karavAthI lAgela aticAra, ajJAna viSayaka eka akSara ApavAthI thayela doSa, devasika, rAtrika, pAkSika, mAsika, cAramAsika, vArSika, Aloka sabaMdhI, paraloka sabaMdhI, nidAna karela hoya, kula guNonI virAdhanA, uttaraguNonI virAdhanA, jANI joIne ke ajANatA karela, vArevAra nirdayatAthI doSa sevana kare, pramAda abhimAnathI doSa sevana kare, AjJApUrvakanA apavAdathI doSa sevana karelA hoya, mahAvrato, zramaNadharma, saMyama, tapa, niyama, kaSAya, gupti, daMDa viSayaka, mada, bhaya, gArava, Indriya viSayaka sevelA doSo, ApattikALamAM raudra-ArtadhyAna thavuM, rAga, dveSa, moha, mithyAtva viSayaka, duSTa, kura, pariNAma thavAnA kAraNe utpana thayelA mamatva, acchA, parigraha AraMbhathI thaela pApa, samitinuM apAlana, pArakAnI gerahAjarImAM tenI pAchaLa niMdA karavI, ametrIbhAva, dhamantarAya, saMtApa, udvega, mAnasika azAntithI utpanna thayelA pApa, saMkhyAtIta AzAtanAo paikI koI paNa azAtanAthI. utpana thayela, prANavadha karavAthI thaela, mRSAvAda bolavAthI thaela, vagara Apela vastu grahaNa karavAthI utpanna thaela, maithuna. sevana viSayaka trikaraNa yoga paikI khaMDita thaela pApa viSayaka, parigraha karavAthI utpana thaela, rAtribhojana viSayaka, mAnasika, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 adhyayana-cUlikA-1 vAki, kAyika, asaMyama karaNa, karAvaNa, ane anumati karavAthI utpana thaela. yAvatuM jJAnadarzana, cAritranA aticArathI utpanna thaela, pApakarmanuM prAyazcita, vadhAre keTaluM kahevuM ? jeTalA trikALa caityavaMdanA Adika prAyazcitanA sthAnako prarUpelA che. teTalA vizeSathI he gautama! asaMkhyaya pramANa prajJApanA karAya che. mATe e pramANe sArI rIte dhAraNA karavI ke he gautama ! prAyazcitasutranI saMkhyAtA saMkhyA pramANa niyuktio, saMgrahaNIo, saMkhyAtA anuyoga, dvAro, saMkhyAtA akSaro, anaMtA paryAya, dazarvilA che, upadezelA che, kahelA che, samajAvelA che. prarUpelA che, kAla abhigraha paNe yAvatuM AnupUrvIthI ke anAnupUvathI eTale kamathI ke kramavagara yathAyogya guNaThANAne viSe prAyazcito prarUpelA che. ema kahuM chuM. [1402] he bhagavaMta ! Ape kahA tevA prAyazcitanI bahulatA che. A pramANe prAyazcittano saMghaTTa-sabaMdha thAya che, he bhagavaMta ! AvA prakAranA prAyazcittane grahaNa. karanAra evA koI hoya che ke je AlocanA karIne niMdana karIne gaI karIne yAvatu yathAyogya tapokarma karIne prAyazcittanuM sevana karIne zramaNyane ArAdhe, pravacananI ArAdhanA kare yAvatu Atmahita mATe tene aMgIkAra karIne potAnA kAryane ArAdhe. svakAryanI sAdhanA kare ? he gautama! cAra prakAranI AloyaNA jANavI, te A pramANe - nAma AlocanA, sthApanA AlocanA dravya AlocanA ane bhAva AlocanA. A cAre pada aneka rIte ane cAra prakAre yojI zakAya che, temAM saMkSepathI nAma AlocanA nAma mAtrathI samajavI. sthApanA AlocanA pustakAdimAM lakhelI hoya, dravya AlocanA tene kahevAya ke je saraLatAthI AlocanA karIne je pramANe prAyazcita kahevAyuM hoya. te pramANe karI na Ape. A traNe pado gautama ! aprazasta che. he gautama ! je A cothuM bhAva AlocanA nAmanuM pada che te lAgelA doSanI AlocanA karIne gurupAse yathArtha paNe nivedana karIne niMdA karIne, gaha karIne, prAyazcitanuM sevana karIne. yAvatu Atmahita mATe tene aMgIkAra karIne potAnA AtmAnI aMtima sAdhanA mATe te uttama arthanI ArAdhanA kare, he bhagavaMta te cothuM pada kevA prakAranuM che? he gautama! te bhAva AlocanA kahevAya? he bhagavaMta! te bhAva AlocanA kone kahevAya? he gautama ! je bhikSu AvA prakArano saMvega vairAgya pAmelo hoya, zIla, tapa, dAna, bhAvanA rUpa cAra skaMdhayukta uttama zramaNa dharmanI ArAdhanAmAM ekAMta rasika banelo hoya mada, bhaya, gAravo ItyAdika doSothI sarvathA vipramukta thaelo hoya, sarva bhAvo ane bhAvAntaro vaDe karIne zalya vagarano banIne sarva pAponI AlocanA karIne vizuddhi pada meLavIne 'tahatti' kahevA pUrvaka AlocanA prAyazcitane barAbara sevana karIne saMyama kriyA sayaka prakAre pAlana kare te A pramANe. [1403 je hitArthI AtmAo che te alpa paNa pApa kadApi bAMdhatA nathI. teonI zuddhi to tIrthakara bhagavaMtonA vacanothI thAya che. [1404-140 amArA sarakhAnI zuddhi kevI rIte thAya? ghora saMsAranA duHkho ApanAra tevA pApakarmono tyAga karIne mana vacana kAyAnI kriyAthI zIlanA bhArane huM dhAraNa karIza. jevI rIte sarvajJa bhagavaMto, kevalIo, tIrthaMkaro, cAritra yukta AcAryo, upAdhyAyo ane sAdhuo, vaLI jevI rIte pAMce lokapAlo, je jIvo dharmanA jANakAra che. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 mahAnisIha- 7 -1407 teonI samakSa huM talamAtra paNa mAruM pApa na chUpAvIza. tevI rIte mArA sarva doSanI AlocanA karIza. temAM je kaMIpaNa parvata jeTaluM bhArepaNa prAyazcita prApta thAya to paNa tenuM sevana karIza ke jevI rIte tatkAla pApo pIgaLI jAya ane mArI zuddhi thAya. 1408-1411 prAyazcita karyA vagarano AtmA bhavAMtaramAM mRtyu pAmIne naraka, tiya gatimAM kyAMka kuMbhIpAkamAM, kyAMka karavatothI baMne bAju raheMsAya che. kyAMka zuLImAM vIMdhAya che. kyAMka page dorI bAMdhIne jamIna para kAMTA-kAkarAmAM ghasaDI javAya che. kyAMya gabaDAvAya che. kyAMka zarIranuM chedana-bhedana karavAmAM Ave che. vaLI-doraDAsAMkaLa beDIthI baMdhavuM paDe che. kyAMka nirjala jaMgalanuM ullaMghana karavuM paDe che. kyAMka baLadaghoDA gadheDAdikanA bhavamAM damana sahana karavuM paDe che. kyAMka lAlacoLa tapelA loDhAno saLiyAnA DAma khamavA paDe che. kyAMka uMTa-baLadanA bhavamAM nAka vIMdhAvI nAthavuM paDe che. kyAMka bhAre vajanadAra bhAra upADavA paDe che. kyAMka vadha ane tADananA duHkho parAdhInatAthI bhogavavA paDe che. kyAMka zakti uparAMtano bhAra upADavo paDe che. kyAMka aNIyALI ArathI viMdhAvuM paDe che. vaLI chAtI, pITha, hADakAM, keDano bhAga tUTI jAya che. paravazatAthI taraza bhUkha sahana karavA paDe che. saMtApa, udvega, dAridra vagere duHkho ahiM pharI sahana karavA paDaze. [1412-1413] to tenA badale ahiMja mAruM samagra duzaritra je pramANe me sevyuM hoya te pramANe pragaTa karIne gurunI pAse AlocanA karIne nindanA karIne. gahaNa karIne, prAyazcitanuM sevana karIne, dhIra-vIra-prarAkramavALu ghora tapa karIne saMsAranA duHkha denAra pApakarmane ekadama bALIne bhasma karI nAkhuM. [1414-1415] atyanta kaDakaDAtuM kaSTakArI duSkara duHkhe karIne sevI zakAya tevuM ugra, vadhAre ugra, jinezvaroe kahela sakala kalyANanA kAraNabhUta evA prakAranA tapane AdarathI sevIza ke jenAthI ubhA ubhA paNa zarIra sukAI jAya. [141-1418] mana-vacana ane kAyAnA daMDano nigraha karIne sajjaDa AraMbha ane AzravanA dvArone rokIne ahaMkAra, IrSA, kodhano tyAga karIne rAga dveSa-mohathI rahita thaelo vaLI saMga vagarano parigraharahita mamatvabhAva vagarano nirahaMkArI zarIra upara paNa niHspRhatAvALo banIne huM pAMca mahAvratonuM pAlana karIza. ane nakkI temAM aticAra lAgavA nahIM dauM. [1410-1422] ahAhA mane dhikkAra thAo. kharekhara huM adhanya chuM. huM pANI. ane pApa mativALo chuM. pApa karma karanAra huM pApiSTha chuM. huM adhamAdhama mahApApI chuM. huM kuzIla, bhraSTa cAritravALo, bhilla ane kasAInI upamA ApavA lAyaka chuM. huM caMDAla, kupAvagarano pApI, kura karma karanAra, niMgha chuM AvA prakAranuM durlabha cAritra prApta karIne jJAna darzana cAritranI virAdhanA karIne pachI tenI AlocanA nindanA gaNA ane prAyazcita, na karuM ane satva rahita vagara ArAdhanAe kadAca huM mRtyu pAmuM to nakkI anuttara mahAbhayaMkara saMsAra sAgaramAM evo uMDo DUbIza ke pachI kroDo bhave paNa pharI vAra ugarI zakIza nahiM. [1423-1425] to jyAM sudhImAM vRddhAvasthAthI pIDA na pAmuM, temaja mane koI vyAdhi utpana na thAya, jyAM sudhImAM Indriyo salAmata che. tyAM sudhImAM huM dharmanuM sevana Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-9 cUlikA-1 367 karI lauM. pahelAnA karelA pApakarmonI ekadama niMdA, gaha, lAMbAkALa sudhI karIne tene bALIne bhasma karI nAMkhyuM. prAyazcitanuM sevana karIne huM niSkalaMka banIza. he gautama ! niSkaluSa niSkalaMka evA zuddha bhAvo te naSTa na thAya te pahelAM game tevuM duSkara prAyazcita paNa huM grahaNa karIza. [1426-1429] A pramANe AlocanA pragaTa karIne prAyazcitanuM sevana karIne kaleza ane karmamalathI sarvathA mukta thaIne kadAca te kSaNe ke te bhavamAM mukti na pAme to nitya udyotavALo svayaM prakAzita devaduMdubhinA madhura zabdavALA seMkaDo apsarAothI yukta evA vaimAnika uttama devalokamAM jAya che, tyAMthI AvIne pharI ahiM AvIne uttama kulamAM janma prApta karIne kAmabhogathI kaMTALelo vairAgya pAmelo tapasyA karIne pharI paMDitamaraNa pAmIne anuttara vimAnamAM nivAsa karI ahiM AvelA teo samagra traNe lokanA baMdhava samAna dharmatIrthaMkara paNe utpana thAya che. [1430] he gautama ! suprazasta evA A cothA padanuM nAma akSaya sukha svarUpa mokSane ApanAra bhAva AlocanA che. A pramANe huM kahuM chuM. 1431-1432] he bhagavaMta ! A prakAranuM uttama zreSTha vizuddhi pada pAmIne je koI pramAdanA kAraNe pharI vAraMvAra kaMIka viSayamAM bhula kare, cukI jAya ke alanA pAme to tene mATe ati vizuddhi yuktazuddhi pada kahyuM che ke nahIM? A zaMkAnuM samAdhAna Apo. [1433-143 he gautama ! lAMbA kALa sudhI pApanI niMdA ane gaha karIne prAyazcitanuM sevana karIne je pachI potAnA mahAvrata vagerenuM rakSaNa na kare to jema dhoelA vastrane sAvacetIthI rakSaNa na kare to temAM DAghA paDe tenA sarakhuM thAya. athavA to te jemAMthI sugaMdha uchaLI rahelI che evA ati vimala-nirmala gaMdhodakathI pavitra kSIrasamudramAM snAna karIne azucithI bharelAM khADAmAM paDe tenA sarakho pharI bhUlo karanAra samajavo. sarva karmano kSaya karanAra evA prakAranI kadAca devayoge sAmagrI maLI jAya paNa azubha karmane ukheDavA ghaNA muzkela samajavA. 143-1438 e pramANe prAyazcita karyA pachI je koI ja jIvanikAyanA vataniyama-darzana-jJAna ane cAritra ke zIlanA aMgone bhaMga kare, krodhathI, mAnathI, mAyAthI. lobha vagere kaSAyonA doSathI bhaya, kaMdarpa ke abhimAnathI A ane bIjA kAraNe gAravathI ke nakAmA AlaMbana laIne je vratAdikanuM khaMDana kare. doSonuM sevana kare te sarvArtha siddhanA vimAne, pahoMcIne potAnA AtmAne narakamAM patana pamADe che. [1439] he bhagavaMta ! zuM AtmAne rakSita rAkhavo ke cha-jIvanikAyanA saMyamanI. rakSA karavI? he gautama! je koI cha jIvanikAyanuM saMyama rakSaNa karanAra thAya che te anaMta duHkha ApanAra durgati gamana aTakatuM hovAthI AtmAnuM rakSaNa karanAro thAya che. mATe che jIvanikAyanuM rakSaNa karavuM e ja AtmAnuM rakSaNa gaNAya che. ha bhagavata ! te jIva asaMyama sthAna keTalA kahyA che? [144 he gautama! asaMyama sthAnako aneka prarapelA che. jema ke pRthvIkAya vagere sthAvara jIvo sabaMdhI asaMyama sthAna he bhagavaMta! te kAya asaMyama sthAna keTalA kahelA che? he gautama! kAya asaMyama sthAnako aneka prakAranA prarupelA che. te A pramANe. [1441-1443] pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane vividha prakAranA, Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - 368 mahAnisIhaga-1443 trasa jIvono hAthathI sparza karavAno mAvajIvana paryanta varjana karavA, pRthvIkAyanA jIvone ThaDA, garama, khATA,padArtho sAthe bheLavavA, pRthvI khodavI, agni, loha, jhAkaLa, khATA, cIkAza, yukta telavALA padArtho pRthvIkAya vagere jIvono paraspara kSaya karanAra, vadha karanAra zastro samajavA. snAna karavAmAM zarIra para mATI (kSAra-sAbu) vagere te mardana karI snAna karavAmAM, mukha dhoIne zobhA vadhAravAmAM hAtha aMguli netrAdi aMgono zauca karavAmAM pIvAmAM aneka (anaMta) akAyanA jIvono kSaya thayA che. [1444- 15] agni saMdhrukavAmAM saLagAvavAmAM, udyoga karavAmAM, paMkho nAkhavAmAM, pheMkavAmAM saMkoravAmAM agnikAyanA jIvonA samudAya kSaya pAme che. bIjA paNa aneka prakAre cha kAyanA jIva judA judA prakAranA nimitte vinAza pAme che. jo agni sArI rIte saLagI uThe to daze dizAmAM rahelA padArthone bharakhI jAya che. [14] vIMjaNA, tADapatranA paMkhA, cAmara DhoLavA, hAthanA tAla ThokavA, doDavuM, kudavuM, ullaMghana karavuM, zvAsa levA mukavA, ItyAdika kAraNothI vAyukAyanA jIvonI virAdhanA-vinAza thAya che. [1443-1448] aMkura, phaNagA, kUMpaLa, pravAla puSpa, phula, kaMdala, patro, vagerenA. ghaNA vanaspatikAyanA jIva hAthanA sparzathI nAza pAme che. be traNa-cAra-pAMca IndriyavALA trasajIva anupayogathI ane pramattapaNe hAlata cAlatA jatA AvatA besatA uThatA sutA nakkI kSaya pAme mRtyu pAme che. [149] prANAtipAtanI virati mokSaphaLa ApanAra che. buddhizALI tevI viratine grahaNa karIne maraNa sarakhI Apatti Ave to paNa tenuM khaMDana karato nathI. [150-1452] juTha vacana na bolavAnI pratijJA grahaNa karIne pApavALuM evuM satya vacana paNa na bolavuM, pArakI vastu vagara ApelI na levAnI pratijJA grahaNa karIne koI tevA padArtha Ape to paNa lobha na karIza. durdhara brahma caryavratane dhAraNa karIne parigrahano tyAga karIne, rAtri bhojananI viratI svIkArIne vidhipUrvaka pAMca Indriyono nigraha karIne bIjA paNa krodha-mAna-mAyA-lobha-rAga-dveSanA viSayamAM AloyaNA ApIne pachI mamatvabhAva ahaMkAra vagere prayatna pUrvaka tyAga karavA. 153-15] he gautama ! A vijaLI latAnI caMcaLatA sarakhA jIvataramAM zuddha bhAvathI tapa-saMyama svAdhyAya-dhyAna vagere anuSThAnomAM udyama karavo yukta che. he gautama ! vadhAre keTaluM kathana karavuM ? AlocanA ApIne pachI pRthvIkAyanI virAdhanA karavAmAM Ave pachI kyAM jaIne tenI zuddhi karIza? he gautama ! vadhu zuM kahevuM ke ahiM AlocanA-prAyazcita karIne te janmamAM sacitta athavA rAtre pANInuM pAna kare ane apakAyanA jIvonI virAdhanA kare to te kyAM jaIne zuddhi pAmaze ? [1456-1459] he gautama ! keTaluM vadhAre kathana karuM ke AloyaNa laI pachI tApaNAnI jvALAo pAse tApavA jAya ane teno sparza kare agara thaI gayo to pachI tenI zuddhi kyAM thaze ? e pramANe vAyukAnA viSayamAM te jIvonI virAdhanA karanAra kyAM jaIne zuddha thaze? je lIlI vanaspati puSpa kula vagereno sparza karaze te kyAM zuddha thaze? tevI rIte bIjakAyane jeo cAMpaze te kyAM zuddha thaze? [1460-1442) be-traNa cAra IndriyavALA vikasendriya, paMcendriyajIvone Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-9cUlikA-1 369 paritApa upajAvIne te jIva kyAM zuddhi meLaveze? bArIkAIthI je cha kAyanA jIvonuM rakSaNa nahi kare te kyAM jaIne zuddhi pAmI zakaze? he gautama! have vadhAre kahevAthI zuM? ahiM AloyaNA ApIne je koI bhikSu trasa ane sthAvara jIvonuM rakSaNa nahi karaze to te kyAM jaIne tenI zuddhi karaze? [143-1470 AlocanA nindanA gahRNA karIne prAyazcita karavA pUrvaka niHzalya thaela uttama sthAnamAM rahelo pRthvIkAyanA AraMbhano parihAra kare, agnino ' sparza na kare, AlocanAdika prAyazcit karIne nizalya banI saMvegavALo thaI uttama sthAnamAM rahelo bhikSu zaraNa vagaranA jIvone vedanA na pamADe, AlocanAdika karIne saMvega pAmelA bhikSu chedelA taNakhalAne ke vanaspatine vAraMvAra ke lagAra paNa sparza na kare. lAgelA doSonI AlocanA niMdanA gaNA prAyazcita karIne zalya vagarano thaIne saMvega pAmelo bhikSu uttama saMyama sthAnamAM rahelo hoya te jIvananA cheDA sudhI be-traNa cAra ke pAMca IndrIyavALA jIvone saMghaTTana paritApanI kilAmaNa upadrava Adi azAtA na upajAve. AlocanAdi karavA pUrvaka saMvega pAmelo bhikSa gRhasthoe loca mATe uMce pheMkIne ApelI rAkha paNa grahaNa karatA nathI. 1471-1474] saMvega pAmelo zalya vagarano je AtmA strI sAthe vArtAlApa kare che gautama ! te kyAM zuddhi pAmaze? AlocanAdika karIne saMvega pAmelo bhikSu cauda uparAMta upakaraNano parigraha na kare. te saMyamanA sAdhanabhuta upakaraNa upara vRDhapaNe. nimamatva, amRccha, amRddhi rAkhavI. he gautama ! jo te pArtha upara mamatva karaze tenI zuddhi va. vadhAre keTaluM kahevuM? A viSayamAM AlocanA karIne je rAtrie pANInuM pAna karavAmAM Ave to te kyAM jaIne zuddha thaze? [147pa-1482) AlocanA, nindanA, grahaNa karIne prAyazcita karIne niHzalya thaelo bhikSu jo zarUnI cha pratijJAonuM rakSaNa na kare to pachI tenAmAM bhayaMkara pariNAmavALA je aprazasta bhAva sahita atikrama karyo hoya, mRSAvAda viramaNa nAmanA bIjA mahAvratamAM tIvra rAga ke dveSathI niSphara, kaThora AkarA, karkaza vacano bolIne mahAvratanuM ullaMghana karyuM hoya, trIjA adattAdAna viramaNa mahAvratamAM rahevAnI. jagyA mAgyA vagara mAlikanI saMmati meLavyA vagara vAparI hoya agara aNagamatuM sthAna maLyuM hoya, temAM rAga-dveSa rUpa aprazasta bhAva thAya te trIjI mahAvratanuM atikramaNa, cauthA maithuna viramaNa nAmanA mahAvratamAM zabda rasa, gaMdha, sparza ane pravicAranA viSayamAM je atikramaNa thaeluM hoya, pAMcamAM parigraha viramaNa nAmanA mahAvratanA viSayamAM meLavavAnI abhilASA, prArthanA, muccha zuddhi, kAMkSA, gumAvelI vastuno zoka te rUpa je lobha te rauddha dhyAnanA kAraNarUpa che. A sarve pAMcamAM vratamAM doSo gaNelA che. rAtre bhUkha lAgaze ema dhArI divase adhika AhAra lIdho sUryodaya ke sUyaktinI zaMkA hovA chatAM AhAragrahaNa karyo hoya te rAtribhojana viramaNa vratamAM. atikrama doSa kahelo che. AlocanA nindanA gahaNA prAyazcita karIne zalya rahita banelo hoya paraMtu jayaNAne na jANato hoya to susaThanI jema bhava saMsAramAM bhramaNa karanAro thAya che. [1483 he bhagavaMta! te susaDha koNa hato ? te jayaNA kevA prakAranI hatI ke [24 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. mahAnisIha- 74-1483 ajJAnapaNAnA kAraNe AlocanA niMdanA-gIMNA-prAyazcita sevana karavA chatAM teno saMsAranAza na pAmyo? he gautama! jayaNA te kahevAya ke je aDhAra hajAra zIlanA aMgo, sattara prakAranuM saMyama, cauda prakAranA jIvanA bhedo, tera kriyAsthAnako, bAhya atyaMtara bhejavALA bAra prakAranA tapa anuSThAna, bAra prakAranI bhikSapratimA daza prakArano zramaNadharma, nava prakAranI bramacaryanI gupti, ATha prakAranI pravacanamAtAo. sAta prakAranI pANI ane piMDanI eSaNAo, cha jIvanikAyo, pAMcamahAvrato, traNa gutio samyagadarzana jJAna cAritrarUpa ratnatrayI vagere saMyama anuSThAnone bhikSu nirjana nirjala aTavI duSkALa roga vagere mahA Apatio utpana thaI hoya, attamuhurta mAtra AyuSya bAkI hoya. prANa kaMThe AvI gayA hoya to paNa manathI te potAnA saMyamanuM khaMDana karatA nathI. virAdhatA nathI. khaMDana virAdhanA karAvatA nathI ke khaMDana virAdhanAnI anumodanA karatA nathI. yAvat jAvajIparyanta AraMbha karatA karAvatA nathI. AvA prakAranI saMpUrNa jayaNA jANanArA pAlana karanArA jayaNAnA bhakta che, jayaNA dhruvapaNe pALanArA che, jayaNAmAM nipuNa che, te jayaNAnA sArA jANakAra che. he gautama ! A susaDhanI atizaya vismaya pamADanArI moTI kathA che. sAtamA adhyanananI muni dIparatnasAgare karela "gurjarachAyA" pUrNa (adhyananaH 8- susaDha kathAcUilikAH 2 [1484] he bhagavaMta! kayA kAraNathI Ama kahyuM? te kAle te samaye ahiM susaDha nAmano eka anagAra hato. teNe eka eka pakSanI aMdara ghaNA asaMyama sthAnakonI AlocanA ApI ane ane ati mahAna ghora duSkara prAyazcitonuM sevana karyuM. to paNa te bicArAne vizuddhi pada prApta na thayuM. A kAraNe ema kahevAyuM. he bhagavaMta! te susaDhanI vakatavyatA kevA prakAranI che? he gautama ! A bhArata varSamAM avaMtinAmano deza che. tyAM saMbuddha nAmanuM eka nAnuM gAma hatuM. te gAmamAM janmathI daridra mayadA-lAja vagarano kRpA vagarano, paNa anukaMpA rahita, atira, nirdaya, raudra pariNAmavALo, Akaro zikSA karanAra, abhigrahika mithyAvRSTi jenuM nAma paNa uccAra karavAmAM pApa che, evo sujJa ziva nAmano brAhmaNa hata sujJazrI nAmanI tene putrI hatI. samagra traNe bhuvanamAM nara ane nArI samudAyonA lAvaNya kAMti teja rUpa saubhAgyAtizaya karatAM te putrInA lAvaNya rUpa kAMti vagere anupama ane caDiyAtA hatA te sujJazrIe koI AgalA bIjA bhavamAM ema duSTa vicAryuM hatuM ke "je A bALakanI mAtA mRtyu pAmeto bahu sAruM thAya to huM zoka vagaranI thAuM. pachI A bALaka duHkhe karIne jIvI zakaze. temaja rAjalakSmI mArA putrane prApta thaze. te duSTa ciMtavananA phaLarUpe te kamanAM doSathI janmatAnI sAthe ja tenI mAtA mRtyu pAmI. tyAra pachI he gautama ! te sujJaziva pitAe moTA kalezathI AjIjI karIne karagarIne ghaNI navA bALakone janma ApanArI mAtAone ghareghare pharI ArAdhI te putrIno bAlyakALa pUrNa thayo. teTalAmAM mAtA-putrano saMbaMdha TALanAra mahA bhayaMkara bAra varSano lAMbA kALano duSkALa samaya AvI lAgyo. eTalAmAM sagA-saMbaMdhIono tyAga karIne samagra janasamuha cAlI javA lAgyo, tyAre have koIka divase ghaNA Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8cUlikA-2 ha divasano bhUkhyo thaelo viSAda pAmelo te sujJaziva vicAravA lAgyo ke zuM have A bAlikAne mArI nAkhIne bhUkha bhAMgu ke tenuM mAMsa vecIne kAMIka vaNika pAsethI anAja kharIdIne mArA prANane dhAraNa karyuM. have bIjo koI jIvavAno upAya mArA mATe rahelo nathI. athavA to kharekhara mane dhikkAra thAo, Ama karavuM ucita nathI. paraMtu jIvatI ja tene vecI nAMkhyuM. ema vicArIne mahAraddhivALA cauhe vidyA sthAnanA pariNAmI evA goviMda, brAhmaNanA ghare sujJazrIne vecI nAMkhI eTale ghaNA lokonA tiraskAranA zabdothI ghavAelo te potAnA dezano tyAga karIne saMjJaziva bIjA. dezAntaramAM gayo. tyAM jaIne paNa he gautama! e ja pramANe bIjAnI kanyAonuM apaharaNa karI karIne bIja sthaLe vecI vecIne sujJazive ghaNuM dravya upArjana karyuM. te avasare dukALa samayanA kaMIka adhika ATha varSa pasAra thayA tyAre te goviMda zeThano samagra vaibhava kSaya pAmyo. he gautama! vaibhava vinAza pAmavAnA kAraNe vivAda pAmelA goviMda brAhmaNe ciMtavyuM ke have mArA kuTuMbano vinAzakAla najIka Avyo che. viSAda pAmatA mArA baMdhuone adhikSaNa paNa joI zakavA samartha nathI. to have atyAre mAre zuM karavuM ? ema vicAratA eka gokulanA svAmInI bhAya AvI pahoMcI khAvAnA padArtho vecavA AvelI te govAlaNa pAsethI te brAhmaNanI bhAyae DAMgaranA mApathI ghaNA ghInA ane khAMDanA banAvelA cAra lADuo kharIda karyo. kharIda karatAM ja bALako lADuo khAI gayA. mahIcArIe kahyuM ke are zeThANI ! amane badalAmAM ApavAnI | DAMgaranI pAlI ApI do. amAre jaldI gokuLamAM pahoMcavuM che. he gautama ! tyAra pachI brAhmaNIe sujJazrIne AjJA karI ke are rAjAe bheTaNAmAM je mokalyuM che, temAM je DAMgaranuM mATaluM che. tene jaldI khoLIne lAva jethI A govAlaNane ApuM. sujJazrI jeTavAmAM te khoLavA mATe gharamAM gaI paNa te taMdulanuM bhAjana joyuM nahIM. brAhmaNIne kahyuM, ke nathI. pharI brAhmaNIe kahyuM. are ! amuka bhAjana ucu karIne temAM jo ane khoLIne lAva pharI tapAsa karavA mATe AMgaNamAM gaI paNa te taMdulanuM bhAjana joyuM nahi. brAhmaNIe kahyuM ke nathI. pharI brAhamaNIe kahyuM are! amuka bhAjana uMcu karIne temAM me ane khoLIne lAva. pharI tapAsa karavA mATe AMgaNAmAM gaI ane na joyuM tyAre brAhmaNIe jAte tyAM AvIne tapAsa karI to tenA jovAmAM paNa te bhAjana na AvyuM. ativismaya pAmelA manavALI pharI bArIkAIthI dareka sthaLe tapAsavA lAgI. daramyAna ekAnta sthalamAM vezyA sAthe odananuM bhojana karatAM potAnA moTA putrane joyo. te putre paNa tenA tarapha najara karI. sAme AvatI mAtAne dekhIne adhanya putre ciMtavyuM ke ghaNe bhAge mAtA amArA cokhA jhuMTavI levA AvatI jaNAya che, to je te najIka Avaze to huM tene mArI nAMkhIza - ema ciMtavatA putre dura rahelo ane najIka AvatI brAhmaNI mAtAne moTA zabdathI kahyuM ke he bhaThThIdArikA ! jo tuM ahIM AvIza to pachI tuM ema na kahIza ke mane pahelAM na kahyuM. nakkI huM tane mArI nAMkhIza. AvuM aniSTa vacana sAMbhaLIne ulkApAtathI haNAelI hoya tema dhasa karatAMka bhUmi upara DhaLI paDI. mucchavA brAhmaNI bahAra pAchI na pharI eTale mahIyArIe keTaloka samaya rAha joyA pachI sujJazrIne kahyuM ke are bAlikA! amone moDuM thAya che, mATe tamArI mAtAne jaldI kaho ke tame amane DAMgarano pAlo Apo. je DAMgarano pAlo na jaNAya ke na maLato hoya to Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 mahAnisIha-8-1484 tenA badale magano pAlo Apo. tyAre sujJazrI dhAnya rAkhavAnA koThAramAM pahoMcI. ane dekhe che to bIjI avasthA pAmelI brAhmaNIne joIne sujJazrI hAhAra karIne zora bakora karavA lAgI. te sAMbhaLIne parivAra sahita te goviMda brAhmaNa ane mahIyArI AvI pahoMcyA. pavana ane jaLathI AzvAsana pamADIne teoe pUchyuM ke * he bhaTTI gharikA? A tamane ekadama zuM thaI gayuM? tyAre sAvadhAna thaelI brAhmaNIe pratyuttaramAM jaNAvyuM ke are ! tame rakSaNa vagaranI mane jherI sapanA DaMkha na apAvo. nirjala nadImAM mane ubhI na rAkho are doraDA vagaranA snehapAzamAM jakaDAelI mane mohamAM na sthApo. jemake A mArA putra, putrI,. bhatrIjAo che. A putravadhu, A jamAI, A mAtA A pitA che, A mArA bhatara che, A mane ISTa priya managamatA kuTuMbIvarga, svajano mitro, bandhavarga parivAravarga che. te ahiM pratyakSa ja khoTA mAyAvALA che. temanA taraphanI baMdhupaNAnI AzA mRgatRSNA sarakhI nirarthaka che. A jagatamAM dareka potAnA kAryanA arthI-svArthI loko che. temAM mArApaNAno khoTo bhrama thAya che, paramArthathI vicAra karIe to koI sAcA svajana nathI jyAM sudhI svArtha sadhAya che tyAM sudhI mAtA, pitA, putrI, putra, jamAI, bhatrIjo, putravadhu vagere saMbaMdha jALavavAmAM Ave che. tyAM sudhI ja dareka game che. ISTa miSTa priya snehI kuTuMbI svajana varga mitra baMdhuM parivAra vagere tyAM sudhI ja saMbaMdha rAkhe che ke jyAM sudhI darekane potAno svArtha sadhAya che. potAnA kAryanI siddhimAM virahamAM na koI koInI mAtA; ne koI koInA pitA, na koI koInI putrI, na koI koInA jamAI, na koI koInA putra. na koI koInI patnI, na koI koInA bhatari, na koI koInA svAmI, na koI koInA ISTa miSTa priyakAnta kuTumbI svajana varga mitra baMdhu parivAra varga che. kAraNake juone tyAre prApta thaelA kaMIka adhika nava mAsa sudhI kukSimAM dhAraNa karIne aneka miSTa madhura uSNa tIkhAM lukhkhA snigdha AhAra karAvyA, snAna mardana karyo, tenA zarIra kapaDAM dhoyA, zarIra dabAvyA, dhana dhAnyAdika ApyA. tene ucheravAno mahA prayatna karyo. te vakhate evI AzA rAkhI hatI. ke putranA rAjyamAM mArA manoratho pUrNapaNe purAze. ane nehI varganI AzAo purI karIne huM atizaya sukhamAM mAro samaya pasAra karIza. meM dhAryuM hatuM tenA karatAM taddana viparita hakIkata banI che. have ATaluM jANyA ane samajyA pachI pati AdinA upara adhikSaNa paNa sneha rAkhavo yogya nathI. je pramANe mArA putrano vRtAnta banyo che te pramANe ghare ghare bhUtakALamAM AvA vRtAnto banyA che. vartamAnamAM bane che, ane bhaviSyakALamAM paNa AvA banAvo banaze. te bandha varga paNa mAtra potAnA kAryo siddha karavA mATe ghaTikA muhurta teTalo kALa tathA snehapariNAma TakAvIne sevA kare che. mATe te loko ! anaMta saMsAranA ghora duHkha ApanAra evA A kRtrima bandha ane saMtAnonuM mAre kaMI prayojana nathI. mATe have rAtadivasa niraMtara uttama vizuddha AzayathI dharmanuM sevana karo. dharma e ja dhana, ISTa, priya, kAnta, paramArthathI hitakArI, svajana varga, mitra, baMdhavarga che. dharma e ja suMdara darzanIya rUpa karanAra, puSTi karanAra, bala ApanAra che. dharma ja utsAha karAvanAra, dharma ja nirmala yaza kitine sAdhI ApanAra che. dharma e ja prabhAvanA karAvanAra, zreSThatama sukhanI paraMparA ApanAra hoya to gharma che. dharma e sarva Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-likA-2 373 prakAranA nidhAna svarUpa che. ArAdhanIya che. poSavA yogya che, pAlanIya che. karaNIya che, AcaraNIya che, sevanIya che, upadezanIya che, kathanIya che, bhaNavAlAyaka che, prarUpaNIya che, karAvavA lAyaka che, dharma dhruva che. zAzvato che, akSaya che, sthira rahenAra che. samagra sukhano bhaMDAra che. dharma alajjanIya che, dharma e atula bala, vIrya, saMpUrNa sattva, parAkrama sahitapaNuM meLavI ApanAra thAya che. pravara, zreSTha, ISTa, priya, kAnta daSTijanano saMyoga karAvI ApanAra hoya to dharma che. samagra asu, gharidraya, saMtApa, udvega, apayaza, khoTAM ALa prApta thavAM, vRddhAvasthA, maraNa vagere samagra bhayano sarvathA nAza karanAra, jenI tulanAmAM koI na AvI zake tevo sahAyaka, traNa lokamAM ajoDa evo nAtha, hoya to mAtra eka dharma che. mATe have kuTumba svajanavarga, mitra, badhu varga, bhaMDAra Adi AlokanA padArthothI prayojana nathI. vaLI A Rddhi - samRddhi Indra dhanuSa, vijaLI, latAnA ATopa karatAM adhika caMcaLa, svapna ane Indra jaLa sarakhI, dekhatA sAthe ja kSaNamAM adrazya thanArI nAzavaMta, adhruva, azAzvata, saMsAranI paraMparA vadhAranAra, nArakamAM utpana thavAnA. kAraNabhuta, sadgatinA mArgamAM vighna karanAra, anaMta duHkha ApanAra che. are loko! dharma mATenI A veLA ati durlabha che. samyagadarzana-jJAnacAritrarUpa dharmane sAdhI ApanAra, ArAdhanA karAvanAra, anupama sAmagrI yukta Avo samaya pharI maLavAno nathI. vaLI maLeluM A zarIra niraMtara rAtadivasa dareka kSaNe ane dareka samaye TUkaDe TUkaDA thaIne saDI raheluM che. dina-pratidina zithila banatuM jAya che. ghora, nikhura, asabhya, caMDa, jarArUpI vajazilAnA pratighAtathI cUrecUrA thaIne seMkaDo taDa paDelA jIrNa mATInA hAMDalA sarakhuM, kazA kAmamAM na Ave tevuM, taddana nirupayogI banI gayuM che. navA phaNagA upara lAgelA jalabindunI jema ocinha ardhakSaNanI aMdara ekadama A jIvita jhADa parathI uDatA pakSInI mAphaka uDI jAya che. paraloka mATe bhAthuM na upArjana karanArane A manuSya janma niSkala che to have nAnAmAM nAno prasAda paNa karavA have huM samartha nathI. A manuSyapaNAmAM sarvakAla mitra ane zatru pratye samAna bhAvavALA banavuM jaIe. te A pramANe samagra jIvonA prANonA atipAtanI trividha-trividhe virati, satya vacana bolavuM, dAMta khotaravAnI saLI sarakhI ke lonca karavAnI rAkha sarakhI nirmulya vastu paNa vagara ApelI grahaNa na karavI. mana-vacana-kAyAnA yogo sahita akhaMDita avirAdhita navaguti sahita parama pavitra sarvakAla durdhara brahmacaryavratane dhAraNa karavuM. vastra, pAtra, saMyamanA upakaraNa upara paNa nirmamatva, azana-pAnAdika cAre AhArano rAtrie tyAga karavo, ugama-utpAdanA eSaNAdikamAM pAMca doSothI mukta thavuM, parimita kAla bhojana karavuM pAMca samitinuM zodhana karavuM. traNa guptithI gupta thavuM, Iyasamiti vagere bhAvanAo, anazanAdika tapanuM upadhAnanuM anuSThAna karavuM. mAsAdika bhikSunI bAra pratimAo, vicitra prakAranA dravyAdika abhigraho, asnAna, bhumizayana, kezaloca, zarIranI capaTIpa na karavI, haMmezA sarvakAla gurunI AjJA pramANe vartavuM. sudhA taraza vagere pariSahone sahana karavuM. divyAdika upasargo upara vijaya meLavavo. maLe ke na maLe baMnemAM samabhAva rAkhavo. athavA maLeto dharmavRddhi, na maLe to tapovRddhi, tevI bhAvanA rAkhavI. vadhAre keTaluM varNana karavuM? are ! loko ! a' Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 mahAnisIha-8-1484 aDhAra hajAra zIlAMgano bhAra vagara vizrAtie zrI mahApuruSothI vahana karI zakAya tevo atyanta dudhara mArga vahana karavA lAyaka che. vizAda pAmyA vagara be bAhAthI A mahAsamudra taravA sarakho A mArga che. A sAdhudharma svAdavagaranA retInA koLIyA bhakSaNa karavA sarIkhAM che. ati tIkSNa pANIdAra bhayaMkara talavAranI dhAra para cAlavA sarakho saMyama dharma che. ghI vagerethI sArI rIte siMcAyelA agninI javALA zreNInuM pAna karavA sarakho cAritra dharma che. sakSma pavanathI kothaLo bharavo tenA sarakho kaThaNa saMyama dharma che. gaMgAnA pravAhanI sAme gamana karavA, sAhasanA trAjavAthI meru parvata toLavo ekAkI manuSya dhIratAthI durjaya cAturaMga senAne jItavI paraspara avaLI dizAmAM bhramaNa karatA ATha caMdronA upara rahelI pUtaLInI DAbI AMkha vIMdhavI, samagra traNa bhuvanamAM vijaya prApta karIne nirmala yaza kirtanI jayapatAkA grahaNa karavI. A sarva karatAM paNa dhamanuSThAna duSkara che. te loko! A saMyama dhamanuSThAnathI koI paNa anya vastu duSkara nathI athatu tenAthI sarva vastunI siddhi thAya che. [1485-1487] mastaka upara bhAra vahana karAya che. paraMtu te bhAra visAmo levAtA levAtA vahana karAya che. jyAre ati mahAna zIlano bhAra vizrAnti vagara jIvana paryanta vahana karAya che. mATe gharanA sArabhuta putra dravya vagereno sneha choDIne nisaMga banI kheda pAmyAvagara sarvottama cAritra dharmanuM sevana karo. ADaMbara karavA, khoTI prazaMsA karavI, vaMcanA karavI, tevA vyavahAra dharmanA hotA nathI. mAyAdika zalya rahita, kapaTa bhAva vagarano dharma kahelo che. [1488-149] jIvomAM trapaNuM, trAsapaNAmAM paNa paMcendriyapaNuM utkRSTa che. paMcendriyapaNAmAM vaLI manuSyapaNuM uttama che. temAM Adiza, AdizamAM uttamakuLa, uttamakuLamAM utkRSTa jAti-jJAti temAM paNa vaLI rUpanI samRddhi temAM paNa pradhAnatAvALuM baLa, pradhAna baLa maLavA sAthe lAMbu AyuSya, temAM paNa vijJAna-viveka, vijJAnamAM paNa samyakatva pradhAna che. samyakatvamAM vaLI zIlanI prApti caDIyAtI gaNelI che. zIlamAM kSAvikabhAva, kSAyikabhAvamAM kevalajJAna, pratipUrNa kevalajJAna prApta thayuM eTale jarAmaraNa rahita mokSa prApta thAya. janma jarA-maraNa AdinA duHkhathI dorAelA jIvane A saMsAramAM kyAMya sukhano chAMTo nathI. mATe ekAMta mokSa ja upAya meLavavA lAyaka che. 84 lAkha yoniomAM anaMta vakhata lAMbA kALa sudhI bhramaNa karIne atyAre tame te mokSa sAdhavA lAyaka ghaNI sAmagrIo meLavelI che. to atyAra sudhImAM pUrve koI vakhata na meLavelI uttama evI dharmasAmagrIo meLavelI che to te loko ! tame temAM jaldI udyama karo. vibudhoe paMDitoe niMdelA saMsAranI paraMparA vadhAranAra evo A snehane tame choDo. are ! dharmazravaNa prApta karIne aneka kroDa varSe atidurlabha evA suMdara dharma te che. tame ahiM samyaka prakAre nahIM karazo to pharI te dharmanI prApti durlabha thaze. prApti thaela bodhi samyakatva anusAra ahiM je dharma pravRtti karato nathI ane AvatA bhavamAM dharma karIzuM ema prArthanAkare te bhAvI bhavamAM phayA mulyathI bodhi prApta karaze! f1497 pUrvabhavanA jAtismaraNa thavAthI brAhmaNIe jyAM A sarva saMbhaLAvyuM tyAM he gautama ! samagra baMdhavarga ane bIjA aneka nagarajano pratibodha pAmyA. he gautama ! te avasare sadgatino mArga sArI rIte maLelo che. tevA goviMda Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8cAlikA-2 77pa brAhmaNe kahyuM ke- dhikkAra thAo mane, ATalA kALa sudhI ApaNe gAyA, muDha banyA, kharekhara ajJAna e mahAkaSTa che. nibhAMgI tuccha-AtmAone ghora ugra paraloka viSayaka nimitto jemaNe jANelA nathI, anyamAM Agraha vALI buddhi karanArA, pakSapAtanA mahAgnino uttejita karavAnA mAnasavALA, rAga-dveSathI haNAyelI buddhivALA, A vagere doSavALAne A uttama dharma samajavo. ghaNo muzkela hoya che. kharekhara ATalA kALa sudhI mAro AtmA ThagAyo. A mahAna AtmA bhAyA thavAnA bahAnAthI mArA gharamAM utpana thayo. parantu nizcayathI teno vicAra karIe to sarvajJa AcAryanI jema A saMzayarUpa aMdhakArane dura karanAra, lokane prakAzita karanAra, moTAmArgane samyaka prakAre batAvavA mATe ja pote pragaTa thayela che. are mahA atizayavALA arthane sAdhI ApanAra mArI priyAnA vacano che. are yajJadatta ! viSNudatta ! yAdeva! vizvAmitra! soma 1 Aditya vagere mArA putro! devo ane asuro sahita AkhA jagatna A tamArI mAtA Adara ane vaMdana karavA yogya che. are ! puraMdara vagere chAtro ! A upAdhyAyanI bhAryAe traNa jhUtane AnaMda - ApanAra, samagra pApakarmane bALI bhasma karavAnA svabhAvavALI vANI kahI tene vicAro. gurunI ArAdhanA karavAmAM apUrva svabhAvavALA tamArA upara Aje guru prasanna thayA che. zreSTha AtmabaLavALA, yajJa karavA karAvavA adhyayana karavuM karAvavuM paTakarma karavAnA anurAgathI tamArA upara guru prasanna thayA che. to have tame pAMce Indriyone jaldI jIto. pApI evA krodhAdika kaSAyono tyAga karo. viSThA, azuci, malamutra, ora vagerenA kAdavayukta garbhavAsathI mAMDIne prasuti janma maraNa Adi avasthAo kevI rIte prApta thAya che. te sarva tame have jANo. AvA aneka vairAgya utpana karAvanAra subhASito kahelA evA cauda vidyAnA pAragAmI goviMda brAhmaNane sAMbhaLIne atizaya janma jarA-maraNathI bhaya pAmelA ghaNA satparaSo dharmano vicAravA lAgyA. tyAM keTalAko ema bolavA lAgyA ke A zreSTha dharma che, pravara dharma che. ema vaLI bIjAo kahevA lAgyA. he gautama! yAvat dareka lokoe A brAhmaNI jAti smaraNavALI che ema pramANabhUta mAnI. tyAra pachI brAhmaNIe ahiMsA lakSaNavALA niHsaMdeha kSamA Adi daza prakAranA zramaNadharmane hetu-draSTAnta kahevApUrvaka teone parama zraddhA utpanna thAya tevI rIte samajAvyo. tyAra pachI te brAhmaNIne A sarvajJa che ema mAnIne hastakamalanI suMdara aMjINa racIne Adara pUrvaka sArI rIte praNAma karIne he gautama ! te brAhmaNI sAthe dInatArahita mAnasavALA aneka nara ane nArI varge alpakAla sukha ApanAra evA kuTumba, svajana, mitra, badhu, parivAra, ghara, vaibhava, Adino tyAga karIne zAzvata mokSasukhanA abhilASI ati nizcita draDha manavALA, zramaNapaNAnA samagra guNone dhAraNa karatA, caudapUrvadhara, caramazarIravALA, tabhavamuktigAnI evA gaNadhara sthaviranI pAse pravajyA aMgIkAra karI. he gautama! A pramANe teo atyanta ghora, vIra, tapa, -, saMyama, nA anuSThAnanuM sevana svAdhyAya dhyAnAdikamAM pravRtti karatAM karatAM sarva karmano kSaya karIne te brAhmaNI sAthe karaja khaMkherIne goviMda brAhmaNa vagere aneka nara ane nArInA gaNo siddhi pAmyA. te sarve mAyazasvI thayA e pramANe kahuM chuM. Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - 376 mahAnisaha-8-1498 [1498] he bhagavaMta! te brAhmaNIe evuM zuM karyuM hatuM ke jethI A pramANe sulabha bodhi pAmIne savAranA pahoramAM nAma grahaNa karavA lAyaka banI ! temaja tenA upadezathI aneka bhavya jIvo nara-nArI loko jeo anaMta saMsAranA ghora duHkhamAM sabaDI rahelA hatA temane suMdara dharmadazanA vagere dvArA zAzvata sukha ApIne uddhAra karyo. he gautama ! teNe pUrvabhavamAM aneka suMdara bhAvanA sahita zalya vagara nI banI janmathI mAMDIne chevaTa sudhInA lAgelA doSonI zuddha bhAvo sahita AloyaNA ApIne yathopadiSTa prAyazcita karyuM. pachI samAdhi sahita kAla pAmIne tenA prabhAvathI saudharma devalokamAM Indra mahArAjanI agra mahilI mahAdevI paNe utpana thaI. he bhagavaMta! zuM te brAhmaNIno jIva tenA AgalA bhavamAM nircathI zramaNI hatI ke jeNe niHzalyapaNe AlocanA karIne yathopadiSTa prAyazcita karyuM ? he gautama ! te brAhuNInA jIve tenA AgalA bhavamAM ghaNI labdhi temaja siddhi prApta karelI hatI jJAna darzanacAritra ratnanI mahAddhi meLavelI hatI. samagra guNonA AdhArabhuta uttama zIlAbhuSaNa dhAraNa karanAra zarIravALa, mahAtapasvI yugapradhAna zramaNa aNagAra gacchanA svAmI hatA, paNa zramaNI na hatA. he bhagavaMta! kayA karmanA vipAkathI gacchAdhipati thaIne teNe strIpaNAnuM karma upArjana karyuM? he gautama ! mAyA karavAnA kAraNe he bhagavaMta! evuM tene mAyAnuM kAraNa kevuM thayuM ke- jeno saMsAra pAtaLo paDelo che. tevA AtmAne paNa samagra pApanA udayathI maLanAruM, ghaNA lokothI nizvita, sugaMdhI ghaNA dravyo, ghI, khAMDa, sArA vasANAnuM curNa, pramANa ekaThA karIne banAvelA pAkanA lADavAnA pAtranI jema sarvane bhAgya, samagra duHkha ane kalezanA sthAnaka, samagra sukhane gaLI janArA parama pavitra uttama evA ahiMsA lakSaNa svarUpa zramaNa dharmanA vidhvabhuta, svarganI argalA, ane narakanA dvAra sarakhI, samagra apayaza, apakIrti, kalaMka, kajIyA Adi vairAdi pApanA nidhAna rUpa nirmalakulane akSamya, akArya rUpa zyAma kAjaLa sarakhA kALA kucaDAthI kalaMkita karanAruM evA strI svabhAvane gacchAdhipatie upArjana karyo? he gautama! gacchAdhipatipaNAmAM rahelA evA teNe nAnAmAM nAnI paNa mAyA karI na hatI. pahelA te cakravartI rAjA thaIne paraloka bhIruM kAma bhogathI kaMTALelA evA teNe taNakhalAnI jema tevI cakravartInI samRddhi, cauda ratno, navanidhAna, cosaTha hajAra zreSTha yuvatio, batrIzahajAra AjJAMkita zreSTha rAjAo, cha-- kroDa gAmo pAvat cha khaMDanuM bhAratavarSanuM rAjya, devendranI upamA sarakhI mahArAjyanI samRddhino tyAga karIne, ghaNA puNyathI prerAyelo te cakravatI niHsaMga banIne pravajyA aMgIkAra karI. alpa samayamAM samagra guNadhArI mahAtapasvI kRtadhara banyA. yogyatA dekhIne uttama gurumahArAjAe tene gacchAdhipatinI anujJA karI. he gautama! tyAM paNa jeNe sadgatino mArga sArI rIte jAmyo che. yathopadiSTa zramaNa dharmane sArI rIte pAlana karatA, ugra abhigrahone dhAraNa karatA, ghora pariSaha upasargane sahana karatA, rAgadveSa kaSAyono tyAga karatA, Agamana anusAra vidhithI gacchanuM pAlana karatA, jIndagI paryanta sAdhvIe vahorI lAvelano paribhoga choDatA, cha kAya jIvono samAraMbha varjata, lagAra paNa vya audArika maithunapariNAma nahiM karatA. Aloka ke paralokanA sAMsArika sukhanI AzaMsA na karatA, Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8calikA-2 niyANuM, mAyA zalyathI mukAyelA, niHzalyapaNe AlocanA niMdanA-gaNApUrvaka yathapadiSTa prAyazcita sevatA sarva pramAdanA AlaMbanathI sarvathI mukta thaelA aneka bhavamAM upArjana karelA evA nahi khapAvelA karmarAzIne jeNe ghaNA khapAvIne ghaNA alpa pramANavALA strIpaNAnA kAraNabhUta karyA che, kama tevA temane bAkI. anyabhavamAM mAyA karelI te nimitte bAMdhelA A karmano udaya thayo che. he bhagavaMta ! anya bhavamAM te mahAnubhAve kevI rIte mAyA karI ke jeno AvA prakArano bhayaMkara udaya thayo? he gautama ! te mahAnubhAva gacchAdhipatino jIva ochA ke adhika nahiM evA barAbara lAkhamAM bhava pahelAM sAmAnya rAjAnI strIthI putrIpaNe utpana thaI. koIka samaye lagna thayA pachI tarata ja teno bhatara mRtyu pAmyo. tyAre tenA pitAe rAjakuMvarIne kahyuM ke - he bhadre ! tane mArA rAjyamAMthI pAMcaso gAmo ApuM chuM. tenI AvakamAMthI tArI IcchA pramANe aMdhone, adhurA aMgavALA, na cAlI zakatA hoya tevA apaMgone, ghaNI vyAdhi vedanAothI vyApta zarIravALAne, sarva lokothI parAbhava pAmelAone, dAridra, duHkha, durbhAgyathI kalaMkita thaelAone, janmathI daddhio hoya tevAne. zramaNone. zrAvakone, maMjhaelAone, sabaMdhI baMdhuone je koIne je ISTa hoya tevA bhojana, pANI, vastro, yAvat dhana-dhAnya, suvarNahiraNya ke samagra sukha ApanAra, saMpUrNa dayA karI abhayadAna Apa. jenAthI have bhavAMtaramAM paNa samagra lokone apriyakAriNI sarvane parAbhava karavAnA sthAnabhuta tuM na thAya. temaja gaMdha, puSpamAlA, taMbola, vilepana, aMgarAga vagere IcchA mujaba bhoga ane upabhoganA sAdhana vagaranI na thA, apUrNa manorathavALI, duHkhI janma ApanArI, patnI vaMdhyA raMDA vagere duHkhavALI na thA. - tyAre he gautama ! teNe tahatti karIne te vAtano svIkAra karyo. paraMtu netramAMthI haDa haDa karatAM azrujaLathI jenA kapolabhAga dhovAI rahelA che. khokharA svarathI kahevA lAgI ke vadhAre bolavAnuM huM jANatI nathI. ahiMthI Apa jaIne jaldI kASTanI moTI citA taiyAra karAvo jethI mArA dehane temAM bALI nAMkhuM. pApiNI evI mane have jIvavAnuM kaMI prayojana nathI. rakhene kadAca karma pariNatine AdhIna thaIne mahApApI strInA caMcala svabhAvapaNAnA kAraNe ApanA A asAdhAraNa prasiddha nAmavALA, AkhA jagatamAM jenI kIrti ane pavitra yaza bharelo che evA ApanA kulane kadAca kalaMka lagADanArI banuM. A mArA nimitte ApaNuM sarva kuLa malIna banI jAya tyAra pachI te rAjAe ciMtavyuM ke-kharekhara huM adhanya chuM ke aputravALA evA mane AvI ratnasarakhI putrI maLI. aho ! A bAlikAno viveka ! aho tenI buddhi ! aho tenI prajJA! aho teno vairAgya ! aho tenuM kulane kalaMka lagADavAnuM bhIrupaNuM ! aho kharekhara kSaNe kSaNe A bAlikA vaMdanIya che, jenA AvA mahAna guNo che to jyAM sudhI te mArA gharamAM vAsa karaze tyAM sudhI mAruM mahA kalyANa thaze. tene dekhavAthI, smaraNa karavAthI, tenI sAthe bolavAthI, AtmA nirmaLa thaze, to patra vagaranA mane A putrI putra tulya che- ema vicArIne rAjAe kahyuM ke he putri ! ApaNA kulanA rivAja pramANe kASTanI citAmAM rAMDavAnuM hotuM nathI. to tuM zIla ane zrAvaka dharmarUpa cAritranuM pAlana kara, dAna Apa, tArI IcchA pramANe pauSadha upavAsa vagere kara, ane khAsa karIne jIvadayAnA kAryo kara[25] Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 mahAnisIha-8-1498 A rAjya paNa tAruM ja che. tyAra pachI he gautama ! pitAe e pramANe kahyA pachI citAmAM paDavAnuM mAMDI vALI mauna rahI. pachI pitAe aMtaHpuranA rakSapAla sevakane soMpI. e pramANe kAla samaya vItatA koIka samaye te rAjA mRtyu pAmyo. koIka samaye mahAbuddhizALI maMtrIoe ekaThA thaI nirNaya karyo ke A kuMvarIno ja ahiM rAjyAbhiSeka karavo. pachI rAjyAbhiSeka karyo. he gautama ! tyAra pachI dararoja sabhA maMDapamAM besatI hatI. have koIka samaye tyAM rAjasabhAmAM ghaNA buddhijano, vidyAthIo, bhaTTa, taDiga musadI, catura, vicakSaNa, maMtrIjano mahaMto vagere seMkaDo puruSothI khIcokhIca A sabhA maMDapanA madhyabhAgamAM rAjasiMhAsana para beThela karmapariNatine AdhIna thaela rAjakuMvarIe rAga sahita abhilASAvALA netrathI sarvottama rUpa lAvaNya zobhAnI saMpativALA jIvAdika padArthonA suMdara jJAnavALA eka uttamakumArane joyo. he gautama ! kumAra tenA manogata bhAva samajI gayo. vicAravA lAgyo ke - mane dekhIne A bicArI rAjakuMvarI ghora aMdhakArapUrNa ane anaMta dukhadAyaka pAtAlamAM pahoMcI gaI. to kharekhara huM adhanya chuM ke AvA prakAranA rAga utpana thavAnA yaMtra sarakhA, pudgala samuhavALA mArA dehane dekhIne pataMgIyA mAphaka kAma dIpakamAM jhaMpalAve che. have mAre jIvIne zuM karavuM? to have huM jaldI A pApa zarIrane vosirAvuM. A mATe ati duSkara prAyazcita karIza. samagra saMgano tyAga karavA svarUpa samagra pApano vinAza karanAra aNagAra dharmane aMgIkAra karIza. aneka pUrva bhavomAM ekaThAM karelA dukhe karIne choDI zakAya tevA pApa baMdhananA samuhane zithila karIza. AvA avyavasthita jIvalokane dhikkAra thAo ke jemAM Indriyone varga A rIte parAdhIna thAya che. aho kevI kamanasIbI che ke loka paralokanA nukazAna tarapha najara karato nathI. aho eka janma mATe cittano durAgraha kevo thayA che? aho kAyakAryanI ajJAnatA, aho maryAdA, rahitapaNuM, aho tejarahitapaNuM, aho lajjAne paNa jeNe tyAga karyo che, arere mArA sarakhAne A sthitimAM kSaNavAra paNa vilaMba karavo ucita nathI. duHkhe karIne aTakAvI zakAya tevA tatkAla pApanuM Agamana thatuM hoya tevA sthAnamAM rahevuM te jokhama gaNAya. hA hA hA he nirlajja zatru? adhanya evA ATha karmarAzi A rAjabAlikAne atyAre udayamAM AvelA che. A mArA koThAra sarakhA pApa zarIranuM rUpa dekhavAthI tenA netromAM rAganI abhilASA thaI. have A dezano tyAga karIne pravajyA aMgIkAra karuM, ema vicArIne kumArasvare kahyuM ke- huM zalya rahita banI Apa sarvenI kSamA mAMgu chuM. ane mAro koI ajANamAM paNa aparAdha thayo hoya to dareke kSamA ApavI, trividha-trividhe trikaraNa zuddhathI huM sabhA maMDapamAM rahelA rAjakula ane nagarajano Adi sarvenI kSamA mAMgu chuM. ema kahIne rAjakalamAMthI bahAra nIkaLI gayo. potAnA raheThANe pahoMcI gayo. tyAMthI mArgamAM khAvA mATenuM pAtheya grahaNa karyuM. phINanA jathAnA taraMga sarakhA sukumAla sapheda vastranA be khaMDa karIne paheya. sajjananA bdaya samAna sarala netara latAnI soTI ane ardhaDhAla jamaNA hAthamAM grahaNa karI tyAra pachI traNe bhuvananA advitIya guru evA arihaMta bhagavaMto jagatamAM sahuthI zreSTha dharma tIrthakaronI yathokata vidhithI saMtavanA, vaMdanA, stuti, namaskAra karIne cAla cAla karyo Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8calikA-2 39 karyuM. ema cAlatA cAlatA kumAra ghaNA dura dezAttaramAM tyAM pahoMcyA ke jyAM hiraNakkaraDI nAmanI rAjadhAnI hatI. te rAjadhAnImAM rahIne viziSTa guNavALA dharmAcAryanA AvavAnA samAcAra meLavavA mATe kumAra khoLa karato hato, ane vicArato hato ke jyAM sudhI viziSTa guNavALA dharmAcAryano yoga na thAya tyAM sudhI mAre ahiM rokAI javuM. ema vicAratA keTalAka divaso pasAra thayA. ghaNA dezamAM vistAra pAmelI kIrtivALA tyAMnA rAjAnI sevA karuM ema manamAM maMtraNA goThavIne rAjane maLyo. karavA yogya nivedana karyuM. rAjAe sanmAnyo. sevA meLavI. koIka samaye prApta thaelA avasare te kumArane te rAjAe pUchayuM ke- he mahAnubhAva ! mahAsatvazalin ! A tArA hAthamAM konA nAmathI alaMkRta mudrAratna zobhI raheluM che ? ATalA kALa sudhI te kayA rAjAnI sevA karI ? athavA to tAro svAmIe tArI anAdara kevI rIte karyo? kumAre rAjAne pratyuttara ApatAM jaNAvyuM ke jenA nAmathI alaMkRta A muddAra che tenI meM ATalA kAla sudhI sevA karI. tyAra pachI rAjAe puchyuM ke tene kayA zabdanA nAmathI bolAvAya che? kumAre kahyuM ke - jaLyA vagara , huM te cakSukuzIla adhamanuM nAma nahiM uccArIza. tyAre rAjAe pUchyuM ke are mahAsatvazAlin! e cakSukuzIla evA zabdothI kema saMbodhAya che. temaja jamyA vagara tenuM nAma na uccAravAnuM zuM kAraNa che ? kumAre kahyuM ke cakSuku zIla evuM nAma zabdapUrvaka uccArIza nahIM koI bIjA sthAnamAM kadApi tamane pratyakSa khAtrI thaze. vaLI bIja koI nirAMtanA samaye te hakIkata kahIza. jamyA vagara tenA nAmano zabda na bolavo, te kAraNe meM tenuM nAma na uccAryuM. kadAca jagyA vagara te cakSakazIla adhamanuM nAma boluM to te divase pAna-bhojananI prApti na thAya. tyAre he gautama! ati vismaya pAmelA rAjAe kutuhalatAthI jaldI rasavaMtI maMgAvI. rAjakumAra ane sarva parivAra sAthe bhojana maMDapamAM beTho. aDhAra prakAranA mizana bhojana sukhaDI khAjA ane vividha prakAranI AhAranI sAmagrI maMgAvI. A samaye rAjAe kumArane kahyuM ke bhojana karyA pachI kahIza. rAjAe pharI kahyuM ke - he mahAsatvavAnuM ! jamaNA hAthamAM koLIyAne dhAraNa karelo che, have nAma bolo. kadAca jo A sthitimAM rahelA ApaNane koI vighna thayA to amane paNa tenI pratyakSa khAtrI thAya eTale nagara sahita sarve tamArI AjJAthI AtmahitanI sAdhanA karIe. tyArapachI he gautama ! te kumAre kahyuM ke te cakSukuzIlAdhAma duraMta prAnta lakSaNavALA na dekhavA lAyaka duta janmavALA tenuM AvuM AvuM amuka zabdathI bolavA lAyaka nAma che. tyArapachI he gautama ! jeTalAmAM A te kumAravara nAma bolyo teTalAmAM pahelAM khabara na paDe tema aNadhArelI rIte akasmAta te ja kSaNe te rAjadhAnI upara zatru sainya gherAI vaLyuM. bakhtara paherIne sajja thaelA UMce dhvajA pharakAvatA tIkSNa dhAradAra talavAra bhAlA cakacakATa karatA cakra vagere hathiyAro jenA agra hastamAM rahelA che. haNo haNo evA haNanA zabdothI bhayaMkara, ghaNA yuddhonA saMgharSamAM koI vakhata pITha na batAvanArA, jIvanano aMta karanArA, atulabala-parAkramavALA mahAbalavALA zatrusainyanA yoddhAo dhasI AvyA. A samaye kumAranA caraNamAM namI paDIne- pratyakSa dekhelA pramANathI maraNanA Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 mahAnisIha- 8-1498 bhayathI Akula thavAnA kAraNe potAnA kula kamagata puruSakAranI gaNanA karyA vagara rAjA palAyana thaI gayo. eka dizA prApta karIne parivAra sahita te rAjA. nAsavA lAgyo. he gautama ! te samaye kumAre ciMtavyuM ke mArA kulakramamAM pITha batAvavI evuM koIthI baneluM nathI. bIjI bAju ahiMsA lakSaNa dharmane jANanAra temaja prANAtipAtanA karelA pratyAkhyAnavALA mane koInA upara prahAra karavo yogya nathI. to have atyAre mAre zuM karavuM ? athavA AgAravALA bhojana-pANInA tyAganA paccakakhANa karuM? eka draSTimAtrathI kuzIlanuM nAma grahaNa karavAmAM paNa ATaluM moTuM nukazAnakAraka kArya ubhuM thayuM. to atyAre have mAre mArA zIlanI parIkSApaNa ahiM karavI. ema vicArIne kumAra kahevA lAgyo ke - huM vAcA mAtrathI paNa kuzIla houM to A rAjadhAnImAMthI kSema kuzala akSata zarIravALo nahiM nIkaLI zakIza. jo huM mana-vacana-kAyA ema traNe prakArathI sarva prakArathI zIlayukta houM to mArA upara A ati tIkSNa bhayaMkara, jIvano aMta karanAra hathiyAranA ghA na thazo. anamo arihaMtANaM namo arihatAM ema lobhIne jeTalAmAM zreSTha toraNavALA daravAjAnA dvAra tarapha cAlacAla karavA lAgyA. jeTalAmAM haju thoDI bhUmibhAgamAM pagalA mAMDato hato teTalAmAM zora bakora karatAM koIka kahyuM ke - bhikSukanA veSamAM A rAjA jAya che. ema kahIne AnaMdamAM AvI jaIne kahevA lAgyo-haNo-haNo, mAro-mAro, ItyAdika zabdo bolatA talavAra vagere hathiyAro uMcakIne pravara balavALA yoddhAo jeTalAmAM doDI AvyA. atyaMta bhayaMkara jIvano aMta karanAra, zatru sainyanA yoddhAo ghasI AvyA. tyAro kheda vagaranA dhIme dhIme nirbhayapaNe trAsa pAmyA vagara adIna manavALA kumAre kahyuM ke are duSTa puruSo ! AvA ghora tAmasa bhAvathI tame mArI pAse Avo. aneka vakhata zubha adhyavasAyathI ekaThAM karelA puNyanI prakarSatAvALo huM e ja chuM. amuka rAjA tamAre sAco zatru che. tame ema na bolaze ke amArA bhayathI rAjA adrazya thayo che. jo tamArAmAM zakti parAkrama hoya to prahAra karo. eTalAmAM ATaluM bolyo teTalAmAM te ja kSaNe te sarve staMbhI gayA. he gautama ! zIlAMlakata purUSanI vANI devatAone paNa alaMghanIya che. te nizcala dehavALo thayo. tyAra pachI ghasa karatAMka muccha pAmIne ceSTA rahita thaIne bhumi upara kumAra DhaLI paDyo. he gautama ! e avasare kapaTI ane mAyAvI te adhama rAjAe sarvabhramaNa karatA lokone ane sarvatra rahelA evA dhIra, samartha, bhIruM, vicakSaNa, mukha, zuravIra, kAyara, catura, cANakya sarakhA buddhizALI bahu prapaMcathI bharelA saMdhI karAvanArA, vigraha karAvanArA, catura rAjasevako vagere puruSone kahyuM ke are ! A rAjadhAnImAMthI tame jaldI hIrA, nIlaratna, sUryakAnta, candrakAnta maNi, zreSThamaNi ane ratnanA DhagalAo, hema arjuna tapanIya jAMbunada suvarNa vagere lAkhabhAra pramANa grahaNa karo. vadhAre keTaluM kahevuM? vizuddha bahu mativaMta evA motIo, viduma -paravALAM vagere lAkho khAri (e jAtanuM te samaye cAlatuM pAlI sarakhuM mApa vizeSa) thI bharapura bhaMDAra caturaMga senAne ApI do, khAsa karIne te sugRhita savAranA pahoramAM grahaNa karavA lAyaka nAmavALA evA te puruSasiMha vizuddha zIlavALA uttamakumAranA samAcAra lAvo jethI huM zAMti pAmuM. he gautama ! tyAra pachI rAjAne praNAma karIne te rAjasevaka puruSo utAvaLa utAvaLA vegathI capaLatAthI pavana sarakhI gatithI cAle tevA uttama Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8likA-2 381 prakAranA azvo para ArUDha thaIne vanamAM, jhADImAM, parvatanI guphAomAM, bIjuM ekAnta pradezamAM gayA. kSaNavAramAM rAjadhAnImAM pahoMcyA. tyAre jamaNI ane DAbI bhujAnA kara pallavathI mastakanA kezano loca karato. kumAra jovAmAM Avyo. tenI AgaLa suvarNanA AbhuSaNo ane vastra sajAvaTa yukta daze dizAone prakAzita karatA jayajayakAranA maMgala zabdo uccAratA, rajoharaNa pakaDelA ane halastakamalanI racelI aMjali yukta devatAo tene dekhIne vismayapAmelA manavALA lepakarmanI banAvelI pratimAnI jema sthira ubhA rahyA. A samaye he gautama ! harSapUrNa skraya ane romAMca kaMcukathI AnaMdita thaelA zarIravALA AkAzamAM rahelA pravacana devatAe "namo arihaMtANaM' ema uccAraNa karIne te kumArane A pramANe kahyuM ke [1499-153 jeo muSThinA prahAra mAtrathI merune curI nAkhI zake che, pRthvIne pI jAya che, Indrane svargamAMthI DhALI zake che, kSaNavAramAM traNe bhuvananuM paNa zivakalyANa karanAra thAya che paraMtu tevo paNa akSatazIlavALAnI tulanAmAM AvI zakato nathI. kharekhara te ja janmelo che ema gaNAya, te ja traNe bhuvanane vaMdana karavA yogya che, te ja puruSa che ke strI game te hoya je kulamAM janma pAmIne zIlanuM khaMDana karatA nathI. parama pavitra satpaSothI sevita, samagra pApano nAza karanAra, sarvottama sukhano bhaMDAra, evuM sattara prakAranuM zIla jaya pAmo. ema bolIne he gautama ! pravacana devatAoe kumAra upara puSpanI vRSTi choDI, pharI paNa devatA kahevA lAgyA ke - [1504-1507 jagatanA ajJAnI AtmAo potAnA karmathI kaSAya ke duHkhI thayA hoya to deva-bhAgya ke devatAne doSa Ape che. potAnA AtmAne guNomAM sthApana karato nathI. duHkha samaye samatAmAM ramaNa karato nathI. sukho phogaTanA maphatIyA maLI jAya tevI yojanA svIkAre che. A deva-bhAgya madhyastha bhAvamAM rahenAra, samAna rIte darekane jonAra, ane temAM sarva loka vizvAsa rAkhanArA hoya che. je je kaMI paNa kamanasAre prApta thAya che, teno nikSepa ke tyAga deva karAvato nathI. te have tame sarvajano bodha pAmo. ane sarvottama zIla guNathI maharbika evA kumAranA caraNa kamaLamAM tAmasa bhAva rahita banI praNAma karo. ema bolIne devatA adrazya thayo. [1507] A prasaMga dekhIne te catura rAjapuruSoe jaldI rAjA pAse pahoMcIne dekhelo vRtAnta nivedana karyo. te sAMbhaLIne ghaNA vikalpo rUpa taraMgamAlA vaDe purAtA dayasAgaravALo harSa ane viSAda pAmelo hovAthI bhaya sahita ubho thayo. trAsa ane vismaya yukta rdayavALo rAjA dhIme dhIme gupta suraMganA nAnA tArathI kaMpatA sarvagAtravALo mahAkautukathI. kumAra darzananI atyaMta utkaMThAvALo te pradezamAM Avyo. sugRhIta nAmavALA mahAyazasvI mahAsattvALA mahAnubhAva kumAranA rAjAe darzana karyo. apratipAti mahAavadhijJAnanA pratyayathI saMkhyAtIta bhavonA anubhavelA sukha duHkho samyakatvAdinI prApti, saMsAra, svabhAva, karmabaMdha, tenI sthiti, tethI mukti kema thAya? vaira bandhavALA rAjAdine ahiMsA lakSaNa pramANa dharmano upadeza Ape che. sukhapUrvaka beThelA saudhamadhapati IndramahArAjAe mastaka para dharI rAkhelA sapheda chatravALA kumArane dekhIne pUrve koI paNa vakhata na dekheluM evuM Azcarya dekhIne parivAra Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38ra mahAnisIha-8-1507 sahita te rAjA pratibodha pAmyo ane dIkSA aMgIkAra karI. zatru cakrAdhipati rAjA paNa pratibodha pAmyo. ane dIkSA aMgIkAra karI. A samaye cAre nikAyanA devoe suMdara svaravALI gaMbhIra duMdubhino moTo zabda karyo. ane pachI udghoSaNA karI che. [1508-1509] he karmanI AThe gAMThono curo karanAra ! parameSThina ! mahAyazavALA! cAritra darzana jJAna sahita tamo jaya pAmo. A jagatamAM eka te mAtA kSaNe kSaNe vaMdanIya che. jenA udaramAM meru parvata sarakhA mahAmuni utpana thaIne vasyA. [1510] ema kahIne sugaMdhI puSponI vRSTi choDatAM bhaktipUrNa dayavALA hastakamalanI aMjali jeoe racelI che. evA Indro sahita devasamudAyo AkAzamAMthI nIce utarI AvyA. he gautama ! tyAra pachI kumAranA caraNakamaLa najIka devasuMdarIoe nRtya karyuM. pharI pharI ghaNI stavanA karI. namaskAra karI lAMbA samaya sudhI paryApAsanA karI devasamudAyo potAnA sthAnake gayA. [1511] he bhagavaMta! te mahAyazavALA sugrahIta nAma dhAraNa karavAvALA kumAra maharSi AvA prakAranA sulabhabodhi kevI rIte thayA ? he gautama ! anya janmanAM zramaNabhAvamAM rahelA hatA tyAre teNe vacanadaMDano prayoga karyo hato. te nimitte jIMdagI sudhI gurunA upadezathI maunavrata dhAraNa karyuM hatuM. bIjuM saMyatone traNa mahApApa sthAnako kahelA che, te A pramANe apakAya, agnIkAyaane maithuna A traNe sarva upAyothI sAdhue khAsa varjavA joIe. teNe paNa te rIte sarvathA varjelA hatA. te kAraNe te sulabha bodhi thayA. have koIka samaye he gautama ghaNA ziSyothI parivarelA te kumAra maharSie chellA samaye deha choDavA mATe sameta zikhara parvatanA zikhara tarapha prayANa karyuM. vihAra karatA karatA. kAlakrame te ja mArge gayA ke jyAM te rAjakula bAlikAvarendra cakSakazIla hatI. rAjamaMdiramAM samAcAra ApyA te uttama udhAnamAM vaMdana karavA mATe strI narendra AvyA. kumAra maharSine praNAma karavA pUrvaka saparivAra yathocita bhumi sthAnamAM narendra beTho. munezvare paNa ghaNA vistArathI dharmadezanA karI. dharma dezanA sAMbhaLI tyAra pachI saparivAra strI narendra nisaMgatA grahaNa karavA taiyAra thayo. he gautama ! te ahIM narendra diIkSA aMgIkAra karI. dIkSA lIdhA pachI atyanta ghora, vIra, ugra, kadakArI, duSkara tapa saMyama anuSThAna kriyAmAM ramaNatA karanAra evA te sarve koI paNa dravya, kSetra, kALa ke bhAvamAM mamatvabhAva rAkhyA vagara vihAra karatA hatA. cakravartI, Indra vagerenI kRddhi samudAyanA zarIra sukhamAM ke sAMsArika sukhanAM atyanta nispRhabhAva rAkhanAra evA temano keTaloka samaya pasAra thayo. vihAra karatAM karatAM sameta parvatanA zikhara najIka Avyo. he gautama ! tyAra pachI te kumAra maharSie rAjakumAra bAlikA narendra zramaNIne kahyuM ke - he duSkara kArike? tuM zAMta cittathI sarvabhAvathI aMtaHkaraNa pUrvaka taddana vizuddha zalya vagaranI AlocanA jaldI Apa kAraNake atyAre amo sarva dehano tyAga karavA mATe kaTibaddha lakSavALA thayA chIe. niHzalya AlocanA nindA, gaha, yathokatta zuddhAzayapUrvaka je pramANe zAstromAM bhagavaMte upadezeluM che te pramANe prAyazcita karIne zalyano uddhAra karIne kalyANa dekheluM che jemAM evI saMkhanA karavI che, tyAra pachI rAjakula bAlikA narendra zramaNIe yazokta vidhithI sarva AlocanA karI. tyArapachI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8cUlikA-2 383 bAkI rahelI AlocanA te mahAmunie yAda karAvI ApI ke te samaye rAjasabhAmAM tuM beThelI hatI tyAre gRhastha bhAvamAM rAga sahita temaja snehAbhilASathI mane nirakhyo hato te vAtanI AlocanA. he duSkarakArike! tuM kara ! jethI tArI savottama zuddhi thAya. tyAra pachI teNe manamAM kheda pAmIne ati capaLa Azaya tathA kapaTanuM ghara evI pApa strI svabhAvanA kAraNe A sAdhvInA samudAyamAM niraMtara vAsa karanArI amuka rAjAnI putrI cakSu kuzala athavA kudraSTi karanArI che evI mArI khyAti rakhe thaI jAya to ? ema vicArIne he gautama ! te nibhAgiNI zramaNIe kahyuM ke - he bhagavaMta ! AvA kAraNathI meM tamone rAgavALI vRSTithI joyA na hatA ke na huM tamArI abhAlASA karatI hatI, paraMtu je prakAre tamo sarvottamarUpa tAruNya yauvana lAvaNya kAMti saubhAgyakaLAno samudAya, vijJAna jJAnAtizaya vagere guNonI samRddhithI alaMkRta cho te pramANo viSayomAM nirabhilASI ane gheryavALA te pramANe cho ke nathI, tema tamAruM mApa tolavA mATe rAga sahita abhilASAvALI najara joDI hatI. paNa rAgabhilASAnI IcchAthI dRSTi karI na hatI. athavA Aja AlocanA thAo. AmAM bIjo kayo doSa che? mane paNa A guNa karanAro thaze. tIrthamAM jaIne mAyA kapaTa karavAthI zuM vadhAre phAyado ? kumAramuni vicAravA lAgyA ke - atyanta mahA saMvega pAmela evI strIne so sauneyo koI Ape to saMsAramAM strIono kevo capala svabhAva che te jANI zakAya che athavA to tenA manogata bhAva jANavA ghaNA duSkara che. ema ciMtavIne munivare kahyuM ke capala svabhAvavALI pApI strIone dhikkAra thAo. juo ! juo ! ATalA mAtra TuMkA samayamAM kevA prakAranuM kapaTa keLavyuM ? aho A durjana capaLa strIonA calakhyapalaasthira-caMcala svabhAvo! ekanA vize mAnasa na sthApanArI, eka kSaNa paNa sthira mana na rAkhanArI, aho duSTa janmavALI, aho samagra kArya karanArI bhAMDanArI, khalanA pAmanArI, aho samagra apayaza apakIti ne vRddhi pamADanArI, aho pApa karma karavAnA abhimAnI AzayavALI, paralokamAM aMdhakAranI aMdara ghora bhayaMkara khaNaja, ukaLatA kaDAyAmAM telamAM taLAvAnuM, zAmalI vRkSa, kuMbhamAM raMdhAvAnuM, vagere dukha sahana karavA paDe tevI nArakamAM javuM paDaze. enA bhaya vagaranI caMcaLa strIo hoya che. A prakAre kumAra zramaNa manamAM ghaNo kheda pAmyA. tenI vAtano svIkAra na karatA dharmamAM eka rasika evA kumAra muni atiprazAnta vadanathI prazAnta madhura akSarothI dhamadizanA karavA pUrvaka rAjakula bAlikA narendra zramaNIne kahyuM ke - he duSkara kArike AvA mAyAnA vacana bolIne atyanta ghora, vIra, ugra, kaSTa dAyaka ,duSkara, tapa, saMyama, svAdhyAya dhyAna vagere karIne je te saMsAra na vadhe tevo moTo puNyaprakarSa ekaTho karelo che. tene niphala na kara. anaMta saMsAra ApanAra evA mAyA-daMbha karavAnuM koI prayojana nathI. niHzaMkapaNe AlocanA karIne tArA AtmAne zalya vagarano kara athavA jema aMdhakAramAM nadInuM nRtya nirarthaka thAya che, dhameluM suvarNa eka joravALI kuMka mAtramAM tenI karelI mahenata nirarthaka jAya che, te pramANe atyAra sudhI rAjagAdI svajanAdikano tyAga karI keza loca karyo. bhikSA bhramaNa, bhumi para zayyA karavI, bAvIza pariSaho sahevA, upasarga sahevo, e vagere je kalezo sahana karyA te sarva karelA cAritra anuSThAno tArA nirarthaka thaze? tyAre nibhagIe javAba Apyo ke - he bhagavaMta! zuM Apa ema Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - - 384 mahAnisIha-8-1511 mAno cho ke ApanI sAthe kapaTathI vAta karuM chuM! vaLI khAsa karIne AlocanA ApatI vakhate ApanI sAthe kapaTa karAya ja nahi. A mArI vAta nizaMkapaNe sAcI mAno. koI prakAre te vakhate bIlakula meM neharAganI abhilASAthI ke rAga karavAnI abhilASAthI ApanI tarapha draSTi karI na hatI, paraMtu ApanI parIkSA karavA, tame keTalA pANImAM cho, zIlamAM keTalA draDha cho, tenI parIkSA karavA mATe najara karI hatI. ema bolatI karmapariNitine AdhIna thaelI baddha - sRSTa nikAcita evuM utkRSTa sthitivALuM strI nAma karma upArjana karI vinAza pAmI, he gautama kapaTa karavAnA svAbhAvathI te rAjakula bAlikA narendra zramaNIe ghaNA lAMbA kALano nikAcita strIveda upArjana karyo. - tyAra pachI he gautama ! ziSyagaNa parivAra sahita mahA Azcarya bhUta svayaMbuddha kumAra maharSie vidhipUrvaka AtmAnI saMkhanA karIne 1 mAsanuM pAdapopagamana anasana karIne sameta parvatanA zikhara upara kevalIpaNe ziSyagaNanA parivAra sAthe nivaNa pAmI mokSe gayA. [1pa12] he gautama ! te rAjakulabAlikA narendra zramaNI te mAyAzalyanA bhAvadoSathI vighukumAra devalokamAM sevaka devomAM strI noLIyA rUpe utpana thaI. tyAMthI cavIne pharI pharI utpanna thatI ane mRtyu pAmatI manuSya ane tiryaMca gatimAM samagra dobhAgya duHkha dAridra, pAmatI samagra lokathI parAbhava-apamAna. tiraskAra pAmatI potAnA karmanA phalane anubhavatI he gautama ! yAvat koI prakAre karmano kSayopazama - ochA thavAnA kAraNe ghaNA bhavo bhramaNa karyA pachI AcAryapada prApta karIne niraticAra zramaNapaNe yathArtha paripAlana karIne sarva sthAnamAM sarva pramAdanA AlaMbanathI mukta thaIne saMyama kriyAmAM udyama karIne te bhavamAM mAyAthI karelA ghaNA kamoM bALIne bhasma karIne have mAtra aMkura sarakho bhava bAkI rAkhelo che, to paNa. he gautama ! je te samaye rAgavALI draSTinI AlocanA na karI te pharmanA doSathI brAhmaNanI strI paNe utpanna thaI. te rAjakulabAlikA narendra zramaNI (rUpI sAdhvI)no jIva nirvANa pAmyo. 1513] he bhagavaMta! je koI zramaNapaNAno udyama kare te eka vagere yAvatuM sAta ATha bhAvomAM nakkI siddhi pAme to pachI A zramaNIne kema ochA ke adhika nahiM evA lAkho bhavo sudhI saMsAramAM bhramAra karavuM paDyuM. he gautama ! je koI nirati cAra zramaNapaNe nirvAha kare te nakkI ekathI mAMDI ATha bhava sudhImAM siddhi pAme. je koI suma ke bAdara je koI mAyA zalyavALA hoya, apUkAyano bhogavaTo kare, teukAyano bhogavaTo kare, ke maithuna kArya ke te sivAya bIjo koI AzAbhaMga karIne zramaNa paNAmAM aticAra lagADe te lAkha bhava karIne bhaTakIne pachI siddhi meLavavAno lAbha meLavavA yogyatA prApta karaze. kAraNake zramaNa paNuM meLavIne pachI jo temAM aticAra lagADe to bodhipaNuM duHkhathI meLave. he gautama ! A te brAhmaNInA jIve ATalI alpa mAtra mAyA karI hatI tenAthI AvA dAruNa vipAko bhogavavA paDyA. [1pa14] he bhagavaMta ! te mahIyArI-gokulapati patnIne teoe DAMgasuM bhAna ApyuM ke na ApyuM ? athavA to te mahIyArI teonI sAthe samagra kamano kSaya karIne nirvANa pAmI hatI? he gautama ! te mahiyArIne taMdula bhAna ApavA mATe zodha karavA jatI hatI tyAre A brAhmaNInI putrI che ema dhArIne jatI hatI tyAre vaccethI ja Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8cUlikA-2 385 sujJazrInuM apaharaNa karyuM. pachI madha dUdha khAIne sujJazrIe pUchyuM ke kyAM jazo ? gokulamAM bIjIvAta tene e kahI ke jo tuM mArA sAthe vinayathI vatAva karIza to tane tArI IcchA pramANe traNe TaMka ghaNA goLa ane ghIthI bharapura dararoja dudha ane bhojana ApIza. jyAre A pramANe kahyuM tyAre sujJazrI te mahiyArI sAthe gaI. paraloka anuSThAna karavAmAM tatpara banelAM ane zubhadhyAnamAM parovAelA mAnasavALA te goviMda brAhmaNa vageree A sujJazrIne yAda paNa na karI. tyAra pachI je pramANe te mahIyArIe kahyuM hatuM te pramANe ghI khAMDathI bharapura evI khIra vagerenuM bhojana ApatI hatI. - have koI prakAre kAlakrame bAra varasano bhayaMkara duSkALa samaya pUrNa thayo. samagra deza Rddhi-mRddhithI sthira thayo have koIka samaye atikiMmatI zreSTha sUryakAMta-candrakAMta vagere uttama jAtinA vIza maNiratno kharIda karIne sujJazIva potAnA svadezamAM pAcho javA mATe nIkaLelo che. lAMbI musApharI karavAthI kheda pAmelA dehavALo je mArgethI jato hato te mArgamAM ja bhavitavyatA yoge pelI mahIyArInuM gokula AvatA jenuM nAma levAmAM paNa pApa che evo te pApamativALo sujJazIva kAkatAlIya nyAye AvI pahocyo. samagra traNe bhuvanamAM je nArIo che tenA rUpa lAvaNya ane kAMtithI caDIyAtI rUpakAMti lAvaNyavALI sujJazrIne dekhIne IndrIyonI capaLatAthI anaMta duHkha dAyaka kiMyAka phaLanI upamAvALA viSayonI ramyatA hovAthI, jeNe samagra traNe bhuvanane jItela che tevA kAmadevanA viSayamAM AvelA mahApApakarma karanAra sujJazIve te sujJazrIne kahyuM ke - he bAlikA? jo A tArA mAtA-pitA barAbara rajA Ape to huM tArA sAthe lagna karuM. bIjuM tArA baMdhuvargane paNa dAridra rahita karuM. vaLI tArA mATe pUrepurA so-pala (eka mApa che) pramANa suvarNanA alaMkAro ghaDAvuM, jaldI A vAta tArA mAtA-pitAne jaNAva, tyAra pachI harSa ane saMtoSa pAmelI te sujJazrIe te mahIyArIne A hakIkata jaNAvI. eTale mahIyArI tarata sujJaziva pAse AvIne kahevA lAgI ke - are ! tuM kaheto hato tema mArI putrI mATenuM so-pala pramANa suvarNa nANuM batAva, tyAre teNe zreSTha maNio batAvyA. tyAre mahiyArIe kahyuM ke so sauneyA Apa. A bALakane ramavA yogya pAMcikAnuM prayojana nathI tyAre sujJazIve kahyuM ke - cAlo ApaNe nagaramAM jaIne A pAMcikAno prabhAva kevo che tenI tyAMnA vepArIo pAse khAtrI karIe. tyAra pachI prabhAta samaye nagaramAM jaIne caMndrakAnta ane sUryakAnta maNinA zreSTha cheDalA rAjAne batAvyA. rAjAe paNi ratnanA parIkSakone bolAvIne kahyuM ke - A zreSTha maNionuM mulya jaNAvo. jo mulyanI tulanA - parIkSA karIe to tenuM mulya jaNAvavA samartha nathI. tyAre rAjAe kahyuM are mANijyanA vidyAthI! ahiM koI evo puruSa nathI ke je A maNionuM mulya AMkI zake. to have kiMmata karAvyA vagara ucaka dazakroDa dravya mAtra laI jA. tyAre sujJazIve kahyuM ke mahArAjanI jevI kRpA thAya te barAbara che. bIjA eka vinaMti karavAnI che ke A najIkanA parvatanI samIpamAM amAruM eka gokula che, temAM eka yojana sudhInI gocarabhumi che, tenI rAjya taraphathI levAto kara mukta karAvazo. rAjAe kahyuM ke bhale ema thAo. A pramANe sarvane adaridra ane karamukta gokula karIne te uccAra na karavA lAyaka nAmavALA sujJazIve potAnI putrI sujJazrI sAthe lagna karyuM. teo baMne vacce paraspara prIti utpana thaI. nehAnurAgathI ati raMgAI gayelA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 mahAnisIha- 8-1514 mAnasavALA potAnA samaya pasAra karI rahelA che. teTalAmAM ghare AvelA sAdhuone emane ema vahoryA vagara pAchA pharelA dekhIne hAhA pUrvaka AThaMdana karatI sujJazrIne sujJazIve pUchyuM ke he priye ! pahelA koI vakhata na dekhela bhikSAcara yugalane joIne kema AvA prakAranI udAsIna avasthA pAmI tyAre teNe jaNAvyuM mArA zeThANI hatA tyAre A sAdhuone puSkaLa bhakSya anna pANI ApIne temanA pAtro bharI detA hatA. tyAra pachI harSa pAmelI khuzI thaelI zeThANI mastaka nIcuM namAvI tenA caraNAgra bhAgamAM praNAma karatI hatI. teone Aje dekhavAthI te zeThANI mane yAda AvyA. tyAre pharI paNa te pApiNIne puchyuM ke tArI svAminI koNa hatI? tyAre he gautama! atizaya gaLuM besI jAya tevuM AkaruM rudana karatI duHkhavALA na samajAya tevA zabdo bolatI vyAkula thaelI aNu pADatI evI sujJazrIe potAnA pitAne zarUthI mAMDIne atyAra sudhInI sarva hakIkata jaNAvI. tyAre mahApApakarmI evA sujJazIvane jANavAmAM AvyuM ke - Ato sujJazrI mArI potAnI ja putrI che. AvI ajJAta strIne AvA rUpa kAMti zobhA lAvaNya saubhAgya samudAyavALI zobhA na hoya, ema ciMtavIne vilApa karavA lAgyo ke [1515] AvA prakAranA pApakarma karavAmAM rakta thaelA mArA upara dhaDagaDa zabda karatuM vaja tuTI na paDe to pachI ahiMthI kayAM jaIne have huM zuddha thaIza? [1516 ema bolIne mahApApakarma karanAra te vicAravA lAgyo ke - zuM have huM zastro vaDe mArA gAtrane talatala jevaDA TukaDA karIne chedI nAMkhu ? athavA to uMcA parvatanA zikhara uparathI paDatuM mUkIne anaMta pApasamuhanA DhagalArUpa A duSTa zarIrane sakhta rIte curI nAMkha? athavA to luhAranI zALAmAM jaIne sArI rIte tapAvIne lAlacoLa karelA lokhaMDane jema jADA ghaNathI koI TIpe tema lAMbA kALa sudhI mArA aMgane TIpAvuM ? athavA to zuM huM barAbara mArA zarIranA madhyama bhAgamAM karavaMtanA tIkSNa dAMtathI kapAvuM ane temAM sArI rIte ukALelA sIsA- tAMbA kAMsA- loha luNa ane usanAsAjI khAranA rasa reDAvuM ? athavA to mArA potAnA hAthe ja mAruM mastaka chedI nAMkhuM? athavA to huM magaranA gharamAM praveza kare athavA to be jhADa vacce mane doraDAthI bAMdhI laTakAvIne nIce mukhe ane upara paga hoya tevI rIte rAkhIne nIce agnino bhaDako karAvuM? vadhAre keTaluM kahevuM? masANa bhUmimAM pahoMcIne kASTanI citAmAM mArA zarIrane bALI nAkhu. ema vicArIne he gautama ! tyAM moTI citA banAvarAvI. tyAra pachI samagra lokonI hAjarImAM lAMbA kALa sudhI potAnA AtmAnI niMdA karIne sarvalokane jAhera karatAM kahyuM ke meM na karavA lAyaka AvA prakAranuM apUkArya kareluM che. ema kahIne citAupara ArUDha thayo tyAre bhavitavyatA yoge tevA prakAranA dravyo ane cUrNinA yoganA saMsargathI te sarve kASTo che- ema mAnIne phUMka mAravA chatAM aneka prakAranA upAyo karavA chatAM agni saLagyo nahiM. tyAra pachI loko e tiraskAra karyo ke A agni paNa tene sahAro Apato nathI. tArI pApa pariNati keTalI AkarI che, ke jo A agni paNa saLagato nathI. ema kahIne te lokoe bannene gokuLamAMthI hAMkI kADhyA. A avasare bIjA najIkanA gAmamAMthI bhojana pANI grahaNa karIne teja mArga udyAnanI sanmukha AvatA muni yugalane joyA. temane joIne temanI pAchaLa te banne pApIo gayA. udyAnamAM pahocyA to tyAM samagra guNa samuhane dhAraNa karavAvALA Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8cUlikA-2 387 cArajJAnavALA ghaNaziSyagaNathI parivarelA, devandro ane narendro vaDe caraNAraviMdamAM namana karAtA, sugRhIta nAmavALA jagANaMda nAmanA aNagArane dekhyA. temane joIne te bannee vicAryuM ke A mahAyazavALA munivaranI pAse mArI vizuddhi kema thAya tenI mAMgaNI karuM. ema vicArIne praNAma karavA pUrvaka te gaNane dhAraNa karavA vALA gacchAdhipati AgaLa yathAyogya bhUmibhAgamAM beTho. te gaNasvAmie sujJazIlane kahyuM ke - are devAnupriyA zalya rahitapaNe pApanI AlocanA jaldI karIne samagra pApano aMta karanAra prAyazcita kara. A bAlikA to garbhavatI hovAthI tenuM prAyazcita nathI, ke jyAM sudhI te bALakane janma Apaze nahi. he gautama ! tyAra pachI atimahAsaveganI parAkASTA pAmelo te sujJazivane janmathI mAMDIne thaelA tamAma pApakarmonI niHzalya AlocanA ApIne (kahIne) gurumahArAjAe kahelA ghora ati duSkara moTA prAyazcitanuM sevana karIne tyAra pachI. ati vizuddha pariNAma yukta zramaNapaNAmAM parAkrama karIne chavvIza varSa ane tera rAtri divasa sudhI atyanta ghora vIra ugra kaSTakArI duSkara tapaH saMyama yathArtha pAlana karIne temaja eka be traNa cAra pAMca cha mAsa sudhInA lAgalagATa uparA uparI sAmaTA upavAsa karIne zarIranI TApaTIpa ke mamatA karyA vagaranA teNe sarva sthAnakamAM apramAda rahitapaNe niraMtara rAta-divasa dareka samaye svAdhyAya plAnAdikamAM parAkrama karIne bAkInA karmamalane bhasma karIne apUrvakaraNa karIne kSapakazreNI mAMDI aMtagaDa kevalI thaI siddha thayA. 1517 he bhagavaMta ! tevA prakAranuM ghora mahApApa karma AcarIne Avo sujJazIva jaldI thoDI kALamAM kema nirvANa pAmyo ! he gautama ! jevA prakAranA bhAvamAM rahIne AloyaNA ApI jevA prakArano saMvega pAmIne tenuM ghora duSkara moTuM prAyazcita AcaryuM. jevA prakAre atyanta vizuddha adhyavasAyathI tevA prakAranuM atyanta ghora vIra ugra kaSTa karanAra ati duSkara tapa saMyamanI kriyAmAM vartatA akhaMDita-avirAdhita mula utaraguNonuM pAlana karatA niraticAra zramaNyano nirvAha karIne jevA prakAranA raudra dhyAna ArtadhyAnathI mukta banIne rAga-dveSa moha mithyAtva mada bhaya gAravAdi doSono aMta karanAra, madhyastha bhAvamAM rahelA, dInatA vagaranA mAnasavALA e suzIva zramaNe bAra varasanI saMkhanA karIne pAdapopagamana anasana aMgIkAra karIne tevA prakAranA ekAMta zubha adhyavasAyathI mAtra eka ja siddhi na pAme, paraMtu jo kadAca bIjAe karelA karmano saMkrama karI zakato hoya to sarve bhavya satvonA samagra karmano kSaya ane siddhi pAme. parantu bIjAMe karelA kAmonI saMkrama kadApi koIno thato nathI. je karma jeNe. upArjana karyuM hoya te teNe ja bhogavavuM joIe. he gautama ! jyAre yogano nirodha karanAra thAya tyAre samagra paNa AThe karmarAzine nAnA kAlanA vibhAgathI ja nAza karanAra thayA che, samagra karma AvavAnA ne sArI rIte baMdha karanAra temaja yogono virodha karanArano karmakSaya joyo che, paraMtu kAlasaMkhyAthI karmakSaya joyo nathI. kaheluM che ke [1518-1pa23 kAlathI to karma khapAve che, kAlavaDe karma bAMdhe che, eka bAMdhe, eka karmano kSaya kare, he gautama! kAla to anaMta che, yogano virodha karanAra karma vede che parantu Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 mahAnisIha- 8 --1523 karma bAMdhatA nathI. junA karmano nAza kare che, navA kamano to tene abhAva ja che, A pramANe karmano kSaya jANavo. A viSayamAM kALanI gaNatarI na karavI. anAdi kALathI A jIva che to paNa kama khalAsa thatA nathI. karmono kSayopazama thavAnA kAraNe jyAre virati dharmano vikAsa thayA, tyAre kAlakSetra bhava ane bhAva dravya prApta karIne yAvatuM apramAdI banIne jIva karma khapAve tyAre jIvanI koTI mArgamAM AgaLa vadhe, je pramAdI jIva hoya te to anaMtakAlanuM karma bAMdhe, cAre gatimAM sarvakAla atyanta duHkhI jIvo vAsa karanArA hoya che, mATe kAla-kSetra bhava-bhAvane pAmIne he gautama ! buddhivALo AtmA ekadama karmano kSaya karanAro thAya. 1524o he bhagavaMta ! pelI sujJazrI kyAM utpanna thaI? he gautama! chaThThI naraka pRthvImAM he bhagavaMta! kayA kAraNe ? teno garbhano navamAsathI adhika kALa pUrNa thayo tyAre evo vicAra karyo ke AvatI kAle savAre garbha paDAvIza. evA prakAranA adhyavasAya karatI teNe bAlakane janma Apyo. janma ApyA pachI tarata ja te ja kSaNe mRtyu pAmI. A kAraNe sujJazrI chaThThI narake gaI. ' he bhagavaMta ! je bALakano teNe janma Apyo pachI mRtyu pAmI te bAlaka jIvato rahyo ke na rahyo? he gautama! jIvato rahelo che. he bhagavaMta! kevI rIte? he gautama! janma ApatAnI sAthe ja te bAlaka tevA prakAranI ora carabI lohI garbhane vIMTaLAIne rahela, durgadha mAratA padArtho para khArI durgadhapUrNa azuci padArthothI vIMTaLaela anAtha vilApa karatAM te bALakane eka zvAne kuMbhAranA cakra upara sthApIne bhakSaNa karavA lAgyo. eTale kuMbhAre te bAlakane joyo, tyAre tenI patnI sahita kuMbhAra bALaka tarapha doDyo. bALakanA zarIrane nAza karyA sivAya zvAna nAsI gayo. tyAre karuNApurNa dayavALA kuMbhArane putra na hovAthI A mAro putra thaze - ema vicAra karIne kuMbhAre te bALakane potAnI patnIne samarpaNa karyo. teNe paNa sAcA snehathI tenuM pAlana poSaNa karIne te bALakane manuSyarUpe taiyAra karyo. te kuMbhAre lokAnuMvRttithI potAne pitA thavAnA abhimAnathI tenuM susaDha evuM nAma pADyuM. he gautama ! kAlakrame susAdhuono samAgama thayo. dezanA sAMbhaLI pratibodha pAmyo. ane te susaDhe dIkSA aMgIkAra karI. yAvatuM paramazraddhA saMvega ane vairAgya pAmyo. atyanta ghora vIra ugra kaSTa karI duSkara mahAkAya kaleza kare che. parantu saMyamamAM yatanA kema karavI te jANato nathI. ajayaNAnA doSathI sarvatra asaMyamanA sthAnamAM aparAdha karanAro thAya che. tyAre tene gurue kahyuM ke - are mahAsatvazAlI ! tuM ajJAna doSanA kAraNe saMyamamAM jayaNA kema karavI te jANato na hovAthI mahAna kAyakaleza karanAro thAya che. haMmezA AloyaNA ApIne prAyazcita karato nathI. to A tAruM kareluM sarva tapa-saMyama niphTa thAya che. jyAre A pramANe gurue tene preraNA ApI tyAre niraMtara AlocanA Ape che, te guru paNa tene tevA prakAranuM prAyazcita Ape che ke jevI rIte te saMyamamAM jayaNA karanAro thAya. te ja pramANe rAtadivasa dareka samaye ArtadhyAna, raudradhyAnathI mukta thaelo zubha adhyavasAyamAM niraMtara vicarato hato. he gautama ! koIka samaye te pApa mati vALo je koI chaThTha-aphama-cAra-pAMca-ardhamAsa-mAsa yAvatu cha mAsanA upavAsa ke bIjA moTA kAyakaleza thAya tevA prAyazcito te pramANe barAbara Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ adhyayana-8cUlikA-2 389 sevana kare parantu je kaMI paNa saMyama kriyAomAM jaNAvALA mana-vacana-kAyAnA yogo samagra Azravano rodha, svAdhyAya dhyAnaAvazyaka AdithI samagra pApakarmanA rAzine bALIne bhasma karavA samartha prAyazcita che, temAM pramAda kare, tenI avagaNanA helanA kare, azraddhA kare, zithilatA kare, yAvatuM are AmAM kayuM duSkara che? ema karIne te prakAre yathArtha prAyazcita sevana na karI Ape. he gautama ! te susaDha potAnuM yathAyogya AyuSya bhogavIne marIne saudharmakalpamAM Indra mahArAjAnA maharlaeNika sAmAnika devapaNe utpana thayA. tyAMthI cavIne ahiM vAsudeva thaIne sAtamI naraka pRthvImAM utpana thayo. tyAMthI nIkaLIne mahAkAyavALo hAthI thaIne maithunAsakta mAnasavALo marIne anaMtakAya vanaspatimAM gayo. he gautama ! A te susaDha ke jeNe 1525] AlocanA nindA gaha prAyazcita Adi karavA chatAM paNa jayaNAno ajANa hovAthI lAMbA kALa sudhI saMsAramAM bhramaNa karaze. he bhagavaMta! kaI jayaNA teNe na jANI ke jethI tevA prakArano duSkara kAyakaleza karIne paNa te prakAre lAMbA kALa sudhI saMsAramAM bhramaNa karaze? he gautama! jayaNA tene kahevAya ke aDhAra hajAra zIlanA saMpUrNa aMgo akhaMDita ane virAdhita paNe vAvajIva rAta divasa dareka samaye dhAraNa kare ane samagra saMyama kriyAne barAbara seve. te vAta te susaDhe na jANI. te kAraNe te nibhAgI lAMbA kALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa karaze. he bhagavaMta! kayA kAraNe tene jayaNA na jANavAmAM AvI? he gautama ! jeTalo teNe kAyakaleza sahyo tenA AThamA bhAgano jo sacita jaLano tyAga karyo hota to te siddhimAM ja pahoMcI gayo hota. parantu te sacita jaLano upayoga paribhoga karato hato. sacita jaLano paribhoga karanArano ghaNo kAyakaloza hoya to paNa nirarthaka Aya che. he bhagavaMta! aplAya, agnikAya ane maithuna A traNe mahApApanA sthAnako kahelAM che. abodhi ApanAra che. uttama saMyata sAdhue te traNeno ekAMte tyAga karavo joIe. te na sevavA joIe. A kAraNe teNe te jayaNA na jANI. he bhagavaMta! kayA kAraNathI akAya, agnikAya, maithuna abodhi ApanAra jaNAvyA che? he gautama! jo ke sarva cha e kAyano samAraMbha mahApApasthAnaka jaNAvela che, parantu apakAya agnikAyano samAraMbha anaMta satvono upaghAta karanAra che. maithuna sevanathI to saMkhyAtA asaMkhyAtA, jIvono vinAza thAya che. sajjaDa rAga-dveSa ane mohathI yukta hovAthI ekAMta aprazasta adhyavasAyane AdhIna hoya che. je kAraNathI Ama hoya che te kAraNathI he gautama ! te jIvono samAraMbha sevana paribhoga karanAra tevA pApamAMthI vartanAra jIva prathama mahAvratane ghAraNa karanAra na thAya. tenA abhAvamAM bAkInA mahAvrato saMyamanuSThAnono abhAva ja che, jethI Ama che. tethI sarvathA virAdhita zramaNapaNuM gaNAya. je kAraNathI A pramANe che tethI sakhya mArga pravarte che. teno vinAza karanAro thAya che. te kAraNe je kAMI paNa karmabaMdhana kare tenAthI naraka tiryaMca kumanuSyapaNAmAM anaMtI vakhata utpanna thAya ke jyAM vAraMvAra dharma evA akSaro paNa svapnamAM na sAMbhaLe ane dharma na prApta karato saMsAramAM bhramaNa kare. A kAraNe jaLa, agni ane maithuna abodhidAyaka kahelA che. he bhagavaMta! zuM cha8, aTTama, cAra pAMca upavAsa adhamAsa eka mAsa yAvat che Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 mahAnisIha-8-1pa25 mAsa sudhInA niraMtaranA upavAsa atyanta ghora vIra ugra kaSTakArI duSkara saMyama jayaNA rahita evo atimahAnu kAyakaleza karelo hoya to zuM nirarthaka thAya ? he gautama! hA, nirarthaka jAya. he bhagavaMta ! zA kAraNathI ? he gautama! gadheDA, uMTa, baLado vagere jAnavaro paNa saMyama jayaNA rahita paNe vagara IcchAe AvI paDelA tApa taDakA bhAra mAra vagere parAdhInatAthI vagara IcchAe duHkha sahana karI akAmaniphrA karIne saudharmakalpa vageremAM jAya che. tyAM paNa bhogAvalI karmano kSaya thavAthI cavIne tiryaMcAdika gatimAM jaIne saMsArane anusaranAro athavA saMsAramAM bhramaNa karanAro thAya che. tathA azuci durgadha pIgaLelA pravAhI kSAra pitta ulaTI zleSmathI pUrNa carabI zarIra para vIMTaLAela ora, para, aMdhakAra vyApta, lohInA kAdavavALA, dekhI na zakAya. tevI bibhatsa, aMdhakAra samuhayukta, garbhavAsamAM vedanAo, garbhapraveza, janma, jarA, maraNAdika aneka zArIrika, mAnasika utpana thaelA ghora dAruNa duHkho no bhogavaTo karavAnuM bhAjana bane che. saMyamanI jayaNA vagara janma-jarA-maraNAdikanA ghora, pracaMDa, mahAraudra, dAruNa duHkhano nAza ekAMte ke AtyaMtika thato nathI. A kAraNe jayaNA rahita saMyama ke atizaya mahAna kAya-kaleza kare to paNa he gautama! te sarva nirarthaka jAya che. he bhagavaMta ! zuM saMyamanI jayaNAne barAbara jonAro pALanAro sArI rIte tenuM anuSThAna karanAro janma-jarA-maraNAdikanA duHkhathI jaldI chuTI jAya che. he gautama ! evA paNa koI hoya che ke je jaldI tevA duHkhothI na chUTI jAya ane keTalAka evA hoya che ke je jaldI chuTI jAya. he bhagavaMta! kayA kAraNathI Apa ema kaho cho? he gautama! keTalAka evA hoya che ke jeo lagAra alpa thoDuM paNa sabhAsthAna joyA vagara apekSA rAkhyA vagara rAga sahita ane zalya sahita saMyamanI yAtanA kare. je evA prakArano hoya to lAMbA kALe janma-jarA-maraNa vagere aneka sAMsArika duHkhothI mukta thAya. keTalAka evA AtmA hoya che ke jeo sarvazalyane nirmaLa ukheDIne AraMbha ane parigraha vagaranA thaIne mamatA ane ahaMkAra rahita thaIne rAgadveSa moha mithyAtva kaSAyanA mala kalaMka jemanA cAlyA gayA che, sarva bhAvo bhAvAntarothI ativizuddha AzayavALA, dInatA vagaranA mAnasavALA ekAMta nirjarA karavAnI apekSAvALo parama zraddhA, saMvega, vairAgya pAmelo. samagra bhaya gArava vicitra aneka pramAdanA AlaMbanothI mukta thaelA, ghora pariSaha upasargone jemaNe jItelA che, raudradhyAna jemaNe dura karelA che, samagra karmano kSaya karavA mATe yuthokta jayaNAno khapa rAkhato hoya, barAbara prekSA-najara karato hoya, pAlana karato hoya, vizeSa prakAre jayaNAnuM pAlana karato hoya, vAva, samyaka prakAre tenuM anuSThAna karato hoya. je evA prakAranA saMyama ane jyaNAnA arthI hoya te jaldI janma-jarA-maraNaAdi aneka sAMsArika duHkhe karIne choDI zakAya tevA duHkhanI jALathI mukta thAya che. he gautama ! A kAraNathI ema kahevAya che ke eka jaldI saMsArathI chUTI jAya che ane eka jaldI chuTI zakato nathI. he bhagavaMta! janma-jarA-maraNAdi aneka sAMsArika duHkha jALathI bukta thayA pachI jIva kyAM vAsa kare? he gautama! jyAM jarA nathI, mRtyu nathI, vyAdhi nathI, apayaza nathI, khoTA ALa caDatAM nathI, saMtApa, udvega, kaMkAsa, TaMTA, kaleza, dAridra, upatApa jyAM hotA nathI. ISTano viyoga thato nathI. keTaluM vadhAre kahevuM? ekAMte akSaya, dhruva, zAzvata, Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 adhyayana-8likA-2 nirupama, anaMta sukha jemAM che evA mokSamAM vAsa karanAra thAya che. A pramANe kahyuM. AThamA adhyayananI muni dIparatnasAgare karela "gurjara chAyA pUrNa [1527] A sUtramAM "vardhamAna vidyA" ApelI che. tethI tenI gurjara chAyA ApI natha. jijJAsuoe amAruM AdhAra kuttA - - rUhanisa sUtra -pRSTha-142-143 jovuM. T [1528] 'mahAnisIha sUtra 4504 zloka pramANe atyAre maLe che. 39 mahAnisIha sUtra gurjarachAyA pUrNa chaThuM cheda sUtra-gurjarachAyA pUrNa cheda sUtro nI gurjarachAyA pUrNa ) - 4 0 -4 - 2 AgamadIpa-khaMDa-6 gurjarachAyA pUrNa 4 -0 --- ---- -- 0 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 pariziSTha : pariziSTaH prAyazvi vidhAna kama | (1) parAdhInanA ke apavAdika sthiti hoya tyAre prAyazcita nAma jadhanyatA | utkRSTa tapa laghumAsI eka ekAsaNuM { 27 - ekAsaNA gurumAsI eka nIvI . 30-nIvI eka AyaMbila | 108 - upavAsa gurucaumAsI | eka upavAsa | 120 - upavAsa (2) Azakti ke zithilatA thI lAgatA doSomAM - krama | prAyazvita nAma ! jadhanyatA | utkRSTa tapa laghamAsI ! eka AyaMbila | ra7 - AyaMbila ke upavAsa garamAsI ! eka upavAsa | 30 - AyaMbila ke upavAsa ladhucaumAsI } cAra AyaMbila |.108 - upavAsa cAra upavAsa | 120 - upavAsa 4 | gurucaumAsI ! Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | OM namo abhinava nANassa A Agama saMpuTanA mukhya dravyasahAyaka Frelih Tah16 Ucla FIP Richard zrImatI nayanAbena ramezacaMdra zAha saparivAra, vaDodarA elThIf h13 tlone