Book Title: Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 01
Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan
View full book text
________________
- = )( - શયતાઃ શિદ્ છાશા ઘા આ સૂત્રમાં % અને 1 કેવલ અનુસ્વારાદિનાં ઉચ્ચારણ માટે છે. અનુસ્વાર ('), વિસર્ગ ૯), વજાગૃતિ () અને ગજકુભાકૃતિ ()() વર્ણને તેમ જ ૬ સુ ને “શિફ્ટ સંજ્ઞા થાય છે.૧દ્દા
સુચાચાના ડચકારત્નઃ સ્વઃ શાળા
* જે વર્ગોના કહ્ય આદિ સ્થાન અને આર્ય પ્રયત્ન સમાન હોય છે તે વર્ગોને પરસ્પર “ સંજ્ઞા થાય છે. વર્ષોનાં સ્થાન નીચે જણાવ્યા મુજબ આઠ પ્રકારનાં છે. (૧) ૩ર (દય). (ર) . (૩) મૂર્ધનું. (૪) નિવમૂઠ. (૫) રૂા. (૬) નાસિ. (૭) ગોષ્ઠ. અને (૮) તાજી. મુખની અંદર થનારા વર્ણાનુકૂલ પ્રયત્નોને “નાટ્યપ્રયત્ન' કહેવાય છે. જે સૃષ્ટત્વાદિ સ્વરૂપ છે. ઉલા' અનુવા અને સ્વરિત આ ત્રણ ભેદથી ૪ વગેરે પણ ત્રણ પ્રકારના છે. ઉદાત્તાદિ વર્ષો સાનુનાસિક અને નિરનુનાસિક ભેદથી બે પ્રકારના છે. તેથી આ રીતે ‘ન વગેરે વણે છ પ્રકારના છે અને એના હસ્ત, દીર્ઘ અને પ્લત, આ ત્રણ ત્રણ ભેદ ગણવાથી શરૂ ૩' વગેરેના દરેકના અઢાર અઢાર ભેદ છે.
ઉપર જણાવેલા અઢાર પ્રકારના ૪ વર્ણનો ‘વિવૃત પ્રયત્ન અને “કઠ' સ્થાન સમાન છે. તેથી તે અઢાર વણને પરસ્પર “સ્વ” સંજ્ઞા થાય છે.
આવીજ રીતે અઢાર પ્રકારના ૬ વર્ણનું ‘તાનું સ્થાન અને વિવૃત પ્રયત્ન’ સમાન હોવાથી તે અઢાર વણ પરસ્પર ‘ત સંજ્ઞક
અઢાર પ્રકારના વર્ણનું ઓષ્ઠ સ્થાન અને વિસ્તૃત પ્રયત્ન સમાન હોવાથી તે વર્ગોને પરસ્પર ‘વ’ સંજ્ઞા થાય છે.
અઢાર પ્રકારના ૪ વર્ણનું મૂર્ધનું સ્થાન અને વિસ્તૃત પ્રયત્ન
