________________
૧૦
આશ્રમને જોઈએ સેવા અને સંપત્તિ
ભવમાં પોતાની રીતે સાધના કરું. આ માટે એણે દેહત્યાગ કરવાનો નિશ્ચય કર્યો અને આસપાસથી કાષ્ઠ એકઠાં કરીને ચિતા તૈયાર કરી. એનો વિચાર હતો કે આ ચિતા સળગાવી એમાં આત્મવિલોપન કરવું, પણ એ સુખ ક્યાં નસીબમાં લખાયું હતું એ લાકડાંના ઢગલા પર બેસી ચિતા પેટાવવા જતો હતો, ત્યાં જ એને અવાજ સંભળાયો. “ઊભા રહો. અહીં બળી મરશો નહીં.”
સાધકને થયું વનમાં અને ઘરમાં તો અશાંતિ મળી, પણ આ ચિતામાં બળી મરવાની પણ શાંતિ મળતી નથી. એક વૃદ્ધ એની પાસે આવ્યો અને બોલ્યો, “ભાઈ, સળગતી ચિતામાં તમે પ્રાણત્યાગ કરવા માગો છો, તેની સામે મારો કોઈ વાંધો નથી, પરંતુ અત્યારે હવા અમારી ઝૂંપડીઓ બાજુ વહી રહી છે અને અમારા માટે તમારા સળગી ગયેલા દેહની દુર્ગધ અસહ્ય બની રહેશે. માટે થોડી વાર થોભી જાવ, હવાની દિશા બદલાવા દો. હવાની દિશા બદલાશે એટલે બધું ઠીક થઈ જશે.”
‘હવાની દિશા બદલાવા દો' એ શબ્દો સાંભળીને સાધક વિચારમાં પડ્યો. એણે વિચાર્યું કે મારે મારા મનની દિશા બદલવાની જરૂર છે. બહાર રહેતા મનને ભીતરમાં સ્થિર કરવાની જરૂર છે, આથી એ ચિતા પરથી ઊતરી ઘેર આવ્યો અને એણે મનને ભીતરમાં લીન કરીને ધ્યાન કરવાનો પ્રયાસ કર્યો અને સફળ થયો.
મથુરાની નજીક આવેલા એક ગામમાં રહેતા વૈદ્યરાજની આસપાસના વિસ્તારમાં ઘણી ખ્યાતિ હતી. એમની પાસે દૂરદૂરનાં ગામોમાંથી દર્દીઓ ચિકિત્સા માટે આવતા હતા. વૈદ્યરાજના જ્ઞાનને કારણે એમનો આશ્રમ સદૈવ દર્દીઓથી ખીચોખીચ ભરેલો રહેતો હતો.
એક વાર એક જ રોગથી પીડિત એવા બે દર્દી એમની પાસે ઉપચારાર્થે આવ્યા. આ બેમાં એક દર્દી નગરશ્રેષ્ઠીનો પુત્ર હતો અને બીજો સામાન્ય ખેડૂતનો દીકરો હતો. વૈદ્યરાજે બંનેની વ્યાધિપરીક્ષા કરીને કહ્યું, “આ દર્દના ઉપચાર માટે પચાસ સોનામહોરો થશે. જો આટલી સોનામહોરો આપો તો ઉપચાર થઈ શકે ”
- વૈદ્યરાજની વાત સાંભળીને ખેડૂત ગભરાઈ ગયો અને વિચારવા લાગ્યો કે આટલી મોટી રકમ એ કઈ રીતે આપી શકશે? એના શરીરે પરસેવો છૂટી ગયો. ચહેરા પર ગભરામણ તરી આવી.
આ જોઈને વૈદ્યરાજે કહ્યું, “ઉપચાર માટે આટલી રકમ આવશ્યક છે; પરંતુ તારે રકમને બદલે આ આશ્રમમાં રહીને બીજા દર્દીઓની સેવા કરવાની છે . તારા પુત્રના ઉપચારનું આ મૂલ્ય ચૂકવવાનું રહેશે !”
ખેડૂતે શાંતિનો શ્વાસ લીધો; પરંતુ શ્રેષ્ઠી વિચારવા લાગ્યો
20 D શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 21
