________________
પ૭
જુગારી અને પૂજારીને સરખી સજા !
નગરજનોને આજે આશ્રમવાસીઓની આ વેદના અને ત્રાસનો ખ્યાલ નહિ હોય, પરંતુ આજે જે અરણ્યમાં છે, તે કાલે અયોધ્યામાં પણ બનશે.” આ વચનો સાંભળતાં શ્રીરામે આશ્ચર્ય વ્યક્ત કરતાં કહ્યું, “ઓહ ! તો શા માટે આપણે રાક્ષસોનો આવો ત્રાસ સહન કરીએ છીએ ? આપણી સંસ્કૃતિ ભૂંસાઈ જાય એવી ભયાવહ સ્થિતિ હોય, ત્યારે તો આવું એક ક્ષણ પણ સહન ન કરી શકાય.”
ગુરુ વિશ્વામિત્રે કહ્યું, “અમને પણ એ જ આશ્ચર્ય છે ! સમાજમાંથી ક્ષાત્રવૃત્તિ પરવારે, ત્યારે સમાજ કાયર અને બીકણ થઈ જાય. આર્યો ક્લેશ-કલહથી દૂર રહે તે સાચું, પણ આવું બૈર્ય એ તો આત્મઘાતક છે.”
આ સાંભળી શ્રીરામે સીતાજીને કહ્યું, “લાવો, મારાં ધનુષ્યબાણ, આ રાક્ષસોના ત્રાસને હું દૂર કરીશ. ઋષિમુનિઓ નિરાંતે એમના યજ્ઞો કરે. આશ્રમવાસીઓ અરણ્યમાં સુખેથી ધર્મકાર્ય કરે.”
આ સમયે સીતાએ રામને ધનુષ્યબાણ આપ્યાં, પણ સાથોસાથ કહ્યું પણ ખરું, “વનવાસ સમયે તમે હથિયાર ધારણ નહીં કરવાનું વ્રત લીધું હતું. સાધુની જેમ અરણ્યવાસ ગાળવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો, ખરું ને ?”
રામે સીતાજીની ટકોરનો ઉત્તર આપતાં કહ્યું, “સીત ! હું લક્ષ્મણને તેજી શકું, તમને પણ તજી શકું, પણ ત્રાસ પામતા ઋષિમુનિઓ અને આશ્રમવાસીઓને બચાવવાનો મારો ક્ષત્રિયધર્મ કદી ન તજી શકું.”
ગાયોને સાક્ષાત્ માતા માનીને એનું પૂજન-અર્ચન કરતા શ્રેષ્ઠીએ એક સુંદર ગૌશાળાનું આયોજન કર્યું. ગાયોને રહેવા માટે વિશાળ અને સ્વચ્છ જગા તૈયાર કરી પીવા માટે પાણી અને ઘાસચારાની સુંદર વ્યવસ્થા કરી.
એ પછી બે વ્યક્તિઓને આ ગૌશાળાની સંભાળ લેવાનું કામ સોંપ્યું; પરંતુ થોડા દિવસમાં તો શ્રેષ્ઠીને જાણ થઈ કે એમની ગૌશાળાની કેટલીક ગાયો મૃત્યુ પામી છે અને કેટલીક સાવ દૂબળી-પાતળી થઈ ગઈ છે.
જે બે ચાકરો રાખેલા, એમણે આ ગાયો પ્રત્યે પૂરતું ધ્યાન આપ્યું નહોતું. શ્રેષ્ઠીએ વધુ તપાસ કરી તો જાણવા મળ્યું કે એક નોકર જુગારનો વ્યસની હતો. આખો દિવસ જુગાર ખેલ્યા કરે. આથી ગાયોની સેવામાં તો શું, પણ સાચવણમાંય એ સહેજે ધ્યાન આપતો નહિ. થોડુંક કામ કરે અને પાછો જુગાર ખેલવા દોડી જાય. જુગારનું વ્યસન એવું કે એને જંપવા ન દે. ધન ખોયું હોય તો પાછું મેળવવા દોડે અને ધન મળ્યું હોય, તો વધુ ધનની લાલચે જુગાર રમવા જાય. આમાં ગૌસેવા થાય કઈ રીતે ?
શ્રેષ્ઠીએ તપાસ કરી, તો બીજો નોકર પણ આવો જ હતો, પણ એને જુદા પ્રકારની ધૂન હતી. એ આખો દિવસ પૂજા-પાઠમાં ડૂબેલો રહેતો. સવારે લાંબી ધર્મક્રિયાઓ કરીને ખૂબ મોડો આવે. વળી આવ્યા પછી માળા ગણવા લાગી જાય, જુદાંજુદાં ક્રિયાકાંડ
il4 શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 115
