________________
પટપટાવી શકે છે. આથી હું માનું છું કે આવતા જન્મમાં એ કૂતરા તરીકે જન્મશે.'
આ સાંભળતાં જ બીજાએ કહ્યું, “ભગવન્ ! આ તો ચિત્તા જેવો છે. ચિત્તો જેમ છુપાઈને તરાપ મારે એમ એને સજ્જનો પર તરાપ મારવાની ટેવ છે. પ્રાણીઓમાં સૌથી લુચ્ચું પ્રાણી ચિત્તો ગણાય છે. એ જ રીતે માનવીઓમાં સૌથી લુચ્ચો માનવ આ છે. આપ જ કહો, એની આવતા ભવે કઈ ગતિ થશે?”
ભગવાન બુદ્ધે કહ્યું, “જે બીજાને કૂતરો કહે છે તે સ્વયં કૂતરો થશે. જે બીજાને ચિત્તો કહે છે તે સ્વયં ચિત્તો થશે.”
આ સાંભળતાં જ બંને અકળાઈ ઊઠ્યા. એમણે પૂછ્યું, “આવું કેમ ? શું અમારી આવી ગતિ થશે ?”
ભગવાન બુદ્ધે કહ્યું, “જેવા તમારા સંસ્કાર હશે એવું ફળ મળશે. જેવી કામના રાખશો તેવા તમે બનશો.”
માણસની સાચી કિંમત એના વિચાર અને એની ભાવના પર છે. એના મનમાં શુભ ભાવ જાગતા હશે તો તેને આ જન્મમાં અને પછીના જન્મમાં શુભ ગતિ પ્રાપ્ત થાય છે. જે દુર્ભાવ સેવે છે તે અંતે દુઃખી ગતિ પામે છે. બીજાને પીડા આપનારો સ્વયં પીડિત બને છે. અને બીજાને યાતના આપનારો ખુદ યાતના પામે છે. જેવી ભાવના એવી સિદ્ધિ.
120 ] શ્રદ્ધાનાં સુમન
દુઃખનું પોટલું બદલવા દોડાદોડી
ચહેરા પર વેદના, આંખમાં ઉદાસીનતા અને મન પર દુ:ખનો ભારે બોજ લઈને એક યુવાન પરમાત્મા પાસે ગયો. એ મક્કમપણે માનતો હતો કે દુનિયાભરનાં સઘળાં દુઃખોનો વરસાદ ઈશ્વરે માત્ર એના પર જ વરસાવ્યો છે.
५०
કોઈ પણ વ્યક્તિને એ જોતો તો મનમાં વિચારતો કે એ કેટલી બધી સુખી છે ! અને પોતે કેટલો બધો દુઃખી છે ! ક્યારેક પરમાત્મા પ્રત્યે અકળાતો, ક્યારેક ઉશ્કેરાતો, ક્યારેક ફરિયાદ કરતો અને ક્યારેક આજીજીભરી પ્રાર્થના કરતાં એ ગળગળો થઈને યાચના કરતો,
“હે પ્રભુ ! આ દુનિયામાં જ્યાં નજર નાખું છું ત્યાં બધે મારાથી સુખી લોકો જોવા મળે છે. હું એમ નથી કહેતો કે તું મને દુઃખ આપ નહીં; પરંતુ હું એટલું કહું છું કે તું દુઃખની ન્યાયી વહેંચણી કર. માત્ર મારે માથે જ દુઃખનો પહાડ નાખવાને બદલે ઓછામાં ઓછું એટલું તો કર કે હું સહન કરી શકું એટલું દુઃખ
આપ."
પરમાત્મા પાસેથી કોઈ ઉત્તર ન મળતાં આ યુવાન વળી વિનંતી કરતો. “તારી આટલી પૂજા-સેવા કરું છું, તો મહેરબાની કરીને મારું એક નાનકડું કામ કરી આપ. મારા દુઃખની કોઈ બીજા સાથે અદલાબદલી કરી નાખ. મારું દુઃખ બીજાને આપ અને એનું દુ:ખ મને આપ, તોપણ તારો ઘણો આભાર.”
શ્રદ્ધાનાં સુમન E 121
