________________
૬૩
માર મારનારને મીઠાઈ ખવડાવો
ઈશ્વરચંદ્ર વિદ્યાસાગરે સંચાલકોનો આભાર માનવાની સાથે નિમણુકનો અસ્વીકાર કર્યો. એમણે કહ્યું કે આ વિષયમાં વધુ યોગ્ય વ્યક્તિ મારા મિત્ર તર્કવાચસ્પતિ છે. એમના જેવા સંસ્કૃત વ્યાકરણના મહાપંડિત આપણી પાસે હોય અને હું આ સ્થાને બેસી જાઉં એ તો અનૌચિત્ય કહેવાય. આપ તેઓની નિમણુક કરો, તો તે સર્વથા યોગ્ય ગણાશે.
- ઈશ્વરચંદ્ર વિદ્યાસાગરના હૃદયની ઉદારતા જોઈને સંચાલકો પ્રસન્ન થયા. તર્કવાચસ્પતિની વ્યાકરણશાસ્ત્રના પંડિત તરીકેની નામનાથી તેઓ પરિચિત હતા, આથી એમણે ઈશ્વરચંદ્ર વિદ્યાસાગરની વાત સ્વીકારી લીધી.
ઈશ્વરચંદ્ર વિદ્યાસાગર સ્વયં મિત્રને સમાચાર આપવા લાંબુ ચાલીને કોલકાતાથી ઘણે દૂર આવેલા એક પરામાં એમના નિવાસસ્થાને પહોંચ્યા અને તર્કવાચસ્પતિને આ શુભ સમાચાર કહ્યા, ત્યારે તર્કવાચસ્પતિની આંખોમાંથી આંસુ સરી પડ્યાં. એમનું હૃદય વિદ્યાસાગરના વિવેક, મૈત્રી અને વિશાળતા આગળ નમી પડ્યું.
સ્વામી ઉગ્રાનંદજી સદા મસ્તીમાં ડખ્યા રહેનારા યોગી હતા. પરમાત્મા સાથેની લગની એવી કે આ જગતની કોઈ પરવા નહિ. સતત ભ્રમણ કરતા ક્યાં જાય ત્યાં ગામની બહાર વૃક્ષ નીચે વસતા, સાધના કરતા અને સર્વત્ર પરમાત્માનો અનુભવ કરતા. પ્રત્યેક વ્યક્તિને પરમાત્માનો અંશ માનતા અને એથી જ પ્રત્યેક વ્યક્તિને સ્નેહભાવથી જોતા હતા.
એક વખત ગામના એક ખેડૂતના બળદની ચોરી થઈ. ખેડૂત અને એના સાથીદારો લાઠી લઈને ચોરને શોધવા નીકળ્યા. એમણે ગામની બહાર ઝાડ નીચે સ્વામીજીને જોયા. માન્યું કે આ ચોરના સાથીદાર લાગે છે. એમની પાસેથી સાચી વાત કઢાવીએ, બધા સ્વામીજીને ધમકાવવા લાગ્યા. પણ સહિષ્ણુ સ્વામીજી શાંત રહ્યા એટલે ખેડૂત અને એમના સાથીઓ ગુસ્સે ભરાયા. એમણે સ્વામીજી પર લાઠીઓ વીંઝી અને વાત કઢાવવા માટે એક ઓરડીમાં પૂરી દીધા.
સવારે ખેડૂત સ્વામીજીને લઈને પોલીસથાણા તરફ ચાલ્યો. પોલીસથાણાનો જમાદાર સ્વામીને ઓળખતો હતો અને એમનો પરમભક્ત હતો. સ્વામીજીને આવતા જોઈને એ દોડી આવ્યો અને સાષ્ટાંગ દંડવત્ પ્રણામ કર્યા. આ જોઈને ખેડૂત અને એના સાથીદારો ગભરાઈ ગયા. જમાદારે સ્વામીજીની સ્થિતિ જોઈ.. એમના શરીર પર ઊઠેલા સોળ જોયા અને એનો પિત્તો ફાટી
126 1 શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 127
