________________
૨૨ |
લીલાં સાથે સૂકાં પાંદડાં જોઈએ !
ચહેરાને કદી અરીસામાં જોયો છે ખરો ? તારા જેવા કદરૂપા ચહેરાવાળો બિહામણો માનવી મેં ક્યાંય જોયો નથી. તારા ચહેરા પર માખીઓ બણબણે છે. તેને જોઈને મને સૂગ ચડે છે. ચાલ હટી જા, મારા રસ્તામાંથી.”
સમ્રાટના ક્રોધનો જ્વાળામુખી ફાટી ઊઠ્યો. એની આંખો અંગારા વરસાવવા લાગી. હોઠ ક્રોધથી ફફડવા માંડ્યા. મનમાં ગુસ્સો ફૂંફાડા મારવા લાગ્યો અને મ્યાનમાંથી તલવાર કાઢીને એ ફકીરનું ડોકું ઉડાડી દેવા માટે તલવાર વીંઝવાની તૈયારી કરતો હતો, ત્યાં જ ફકીરે કહ્યું, “સમ્રાટ ! બસ, આ જ છે નરક જોઈ લે, તારી જાતને અરીસામાં અને તને નરકનો અહેસાસ મળી જશે. આંખોમાં ક્રોધ, અંતરમાં અપમાન અને મનમાં સતત સળગતી તારી બદલો લેવાની ભાવના. બસ, આને જોઈશ એટલે તને નરક નજરોનજરે દેખાશે.”
સમ્રાટ શાંત થયો. સ્વસ્થ થયો, પસ્તાવો થયો અને ધીરેધીરે એના ચહેરા પર બળબળતા ક્રોધના સ્થાને હાસ્યની હસમુખી લકીર પથરાઈ ગઈ. પેલા ફકીરે કહ્યું, “બસ જોઈ લે. આ જ છે સાચું સ્વર્ગ.”
સમ્રાટ ફકીરના ચરણોમાં નમી પડ્યો. આમ સ્વર્ગ અને નરક એ ક્યાંય બહાર નથી, કિંતુ માનવીના અંતરમાં છે. મોટા ભાગના માનવી સતત મોટા સ્વર્ગ અને નરકની વચ્ચે આંટાફેરા મારતા હોય છે. ઘણા માત્ર નરકમાં વસતા હોય છે અને કોઈ વિરલા જ જીવનમાં સાચા સ્વર્ગને પામતા હોય છે.
એક ઝેન ફકીર કુશળ માળી હતો. બાગકામનો એ ઊંડો જાણકાર હતો. ફૂલ-છોડને એ એવી માવજત આપતો કે એ બધાં હસી ઊઠતાં.
એક વાર સમ્રાટને એવું મન થયું કે પોતાનો પુત્ર આ ફકીર પાસે બાગકામ શીખે. સમ્રાટે એના પુત્રને બાગકામ શીખવા માટે મોકલી આપ્યો. આ ફકીર જે કંઈ શીખવે તે સમ્રાટનો પુત્ર શબ્દશઃ પોતાના મહેલના માળીઓને કહી દે. સમ્રાટની પાસે માળીઓનો કોઈ તૂટો ન હોય, તેથી સમ્રાટનો પુત્ર જે કંઈ કહેતો એ એ કેએક વાતનું બરાબર પાલન થતું. હજારો માળીઓ એની વાત પ્રમાણે કામ કરવા લાગી જતા.
આમ ત્રણેક વર્ષ વીતી ગયાં. એક દિવસ આ ફકીરને સમ્રાટનો બગીચો જોવાની ઇચ્છા થઈ. એ બગીચો જોવા આવ્યો અને જોયું તો તદ્દન સ્વચ્છ અને સુયોજિત બગીચો હતો. એકેએક બાબતનું ઝીણવટથી ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું હતું. ક્યાંય કોઈ ત્રુટિ નજરે નહોતી પડતી.
પણ કોણ જાણે કેમ ફકીરના ચહેરા પર ક્યાંય આનંદ ના મળે. જેમજેમ બગીચો જોતો જાય તેમતેમ વધુ ને વધુ ઉદાસ થતો જાય. સમ્રાટના પુત્રને પણ આશ્ચર્ય થયું કે બગીચો એવી બેનમૂન રીતે બનાવ્યો છે કે એમાં કશી ત્રુટિ નથી તેમ છતાં ગુરુના ચહેરા પર કેમ કશો આનંદ જણાતો નથી ?
A B શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન 45
