________________
૩૩
મારા જેવો હકીમ ક્યાં ?
એનું કારણ એ કે એ સાધુ હોવા છતાં એને રાજાઓ સાથે રહેવાનું વધુ પસંદ હતું અને અમીરોની ખુશામત કરવી ગમતી હતી. એ સંન્યાસી હતો, કિંતુ એની દૃષ્ટિ વૈરાગ્યને બદલે વૈભવ પર રહેતી હતી. ધનનો ત્યાગ કર્યો હતો, છતાં સંપત્તિ-પ્રાપ્તિની ચિંતા એને સતાવતી હતી. સંસાર છોડ્યો હતો, પણ આશ્રમમાં નવો સંસાર ઊભો કર્યો હતો. એને માટે ધર્મ એ મોક્ષપ્રાપ્તિનું માધ્યમ નહિ, પરંતુ ધનપ્રાપ્તિનું સાધન હતો. એની જેવી વાસના હતી, એવી એની ગતિ થઈ.”
શિષ્ય કહ્યું, “ગુરુદેવ, હું તો માનતો હતો કે સાધુ થાય એને સ્વર્ગ મળે અને સંસારીને નરક મળે. પણ મારી વાત ખોટી નીકળી. આજે હું સમજ્યો કે વ્યક્તિની જેવી ભાવના હોય, તેવી તેને પ્રાપ્તિ થાય. એ સાધુ હોય કે સંસારી હોય, સંન્યાસી હોય કે ગૃહસ્થ હોય, પરંતુ એની જીવનરીતિ જ એના મૃત્યુ પછીની ગતિ બને છે.”
આઝાદીજંગના એ દિવસો હતા. અનેક યુવાનો દેશને માટે કુરબાન થવા થનગની રહ્યા હતા. આવા સ્વાતંત્ર્યવીરોમાં એક નામ હતું હકીમ મુહમ્મદ અજમલખાનનું.
એ જમાનામાં કાબેલ હકીમ તરીકે તેઓની ચોતરફ નામના હતી. નામાંકિત ડૉક્ટરો કે પ્રસિદ્ધ વૈદ્યો જે વ્યાધિ દૂર કરી શકતા નહિ, તે હકીમ અજમલખાન કરી શકતા હતા. એમને મન આ કમાણીનો વ્યવસાય નહોતો, પરંતુ માનવતાની સેવા કરવાનો મોકો હતો. પોતાના વ્યવસાય દ્વારા ગરીબમાં ગરીબ માનવીની સેવા કરવાની તેઓ એક પણ તક ગુમાવતા નહિ.
હકીમ અજમલખાનને જાણ થઈ કે એમના મિત્રનો યુવાન પુત્ર અત્યંત બીમાર છે. હકીમ સામે ચાલીને એને ઘેર ગયા. શહેરના ડૉક્ટરોએ તો આ યુવાનના જીવવાની આશા છોડી દીધી હતી, પણ હકીમ અજમલખાન એમ હિંમત હારે એવા નહોતા. એમણે આ યુવાનની દવા શરૂ કરી અને જરૂરી સૂચનાઓ આપી.
હકીમ અજમલખાન પોતાના નિવાસસ્થાને પાછા ફર્યા, ત્યારે એમને ઘેર એમની રાહ જોઈને મહારાજાનો એક સંદેશવાહક ઊભો હતો. ગ્વાલિયરના મહારાજાએ હકીમને તાકીદનો સંદેશો મોકલ્યો હતો કે તમે તાબડતોબ ગ્વાલિયર આવી જાવ. મહારાણી ખૂબ બીમાર છે. આપ અહીં આવીને એમની દવા કરો. જરૂર પડે થોડાક દિવસ રોકાઈ જવાની અનુકૂળતા પણ રાખશો.
Mo D શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 67.
