________________
૪૬.
ઇચ્છાની દોડ અંતે દુઃખ લાવે છે.
સુલતાન ! મારા શબ્દો ઈશ્વરના સિંહાસનને ડોલાવવાની ક્ષમતા રાખે છે, જ્યારે તમારો હીરો કોઈ ભૂખ્યા માનવીની ભૂખ મટાડતા એક ચણાની પણ બરાબરી કરતો નથી. મારી શાયરી અનેક કાળ સુધી જીવિત રહે છે, જ્યારે હીરો કેટલાય માણસનો કાળ બની જાય છે. આથી કઈ રીતે મારી શાયરી સાથે તમારા હીરાની તુલના કરવી ? હું એટલું જ કહીશ કે તમારો હીરો તમને જ મુબારક હો.”
સુલતાન પાસે શાયરનો સંદેશો પહોંચ્યો. એણે ફરી હીરો મોકલીને કહ્યું, “આટલી ગરીબીમાં જીવો છો તેને બદલે આ હીરો રાખી લો તો સારું.”
શાયરે હીરો પાછો વાળતાં કહ્યું, “તમારા હીરા કરતાં મારી ગરીબી સારી છે. હીરાની મારે કોઈ આવશ્યકતા નથી.”
એ હકીકત છે કે શબ્દની શક્તિને માપવા માટે ધનનો ગજ સદાય ટૂંકો પડે છે. શાયરની ફકીરી એના જીવનની મોજ બને છે, વેદના નહિ.
શેખ સાદીની આવી મસ્તીને સુલતાન સમજી શક્યો નહિ અને માટે જ એણે શાયરને હીરો મોકલીને એની મોજમસ્તીની મજાક ઉડાવવાનો પ્રયાસ કર્યો. શેખ સાદીની સીધીસાદી સમજણે સુલતાનને શબ્દની કિંમત સમજાવી !
વિધાતાને પારાવાર વેદના થતી હતી કે હું માનવીને આટલું બધું આપું છું છતાં એને મળ્યાનો સંતોષ કરતાં ન મળ્યાની અતૃપ્તિ વિશેષ રહે છે. પ્રાપ્તિ માટે ધન્યતા પ્રગટ કરવાને બદલે અપ્રાપ્તિ માટે નસીબને દોષ આપે છે. કોઈ ધન મળ્યું ન હોય તે માટે વિધાતાને કારણભૂત ગણે છે, તો કોઈ આવો જનમ મળ્યો તે માટે વિધાતાને દોષિત ઠેરવે છે.
વિધાતાની અકળામણનો પાર નહોતો અને તેથી એણે એક દિવસ ઢંઢેરો પિટાવ્યો. એણે કહ્યું કે માણસ એના સહુથી મોટા દુઃખની વાત લખીને ચિઠ્ઠી આપે અને માણસને સહુથી મોટું સુખ શેમાં છે એ પણ લખી આપે. એનું અત્યારનું દુઃખ દૂર કરાશે અને એને ઇચ્છેલું સુખ આપવામાં આવશે.
વિધાતાના આ વિજ્ઞાપને તો એ કેએક માણસને દોડતા કરી દીધો. રાય હોય કે રંક, સાધુ હોય કે શેતાન, ચોર હોય કે નોકરી બધા જ પોતાના દુઃખની નોંધ લખીને દોડ્યા. સાથેસાથે એ પણ લખ્યું કે ઘણા વખતથી જે મેળવવા માટે રાતદિવસ મનમાં સળવળાટ થતો હતો તે વસ્તુ મળી જાય તો કેવું સારું ?
કોઈએ ચિઠ્ઠીમાં ફરિયાદ લખી કે એને આંતરડાના રોગનો વ્યાધિ છે. કોઈએ કબજિયાતની કહાની લખી, કોઈએ રાજાને પ્રજાની પીડાની વાત લખી તો કોઈએ નિઃસંતાન હોવાનું દુઃખ લખ્યું. કોઈને ભોજન મળતું ન હતું, તો કોઈનું મુખ કદરૂપું હતું.
92 1 શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન D 93
