________________
૪૩
અધિક સંગ્રહ અંતે કષ્ટદાયી બને છે !
પરંતુ જેવો એ ઊઠ્યો કે યજમાને સાધકને ઘરમાંથી બહાર નીકળવાનો દરવાજો બતાવીને કહ્યું, ‘પધારો.”
સાધકના ચહેરા પરની એક રેખા પણ બદલાઈ નહિ. એ ઘરની બહાર નીકળ્યો. માંડ પગથિયાં ઊતરી રહ્યો, ત્યાં પાછો બોલાવ્યો. આવી રીતે દસેક વાર એને ઘરમાં સ્વાગત કર્યું અને તરત જ ‘પધારો' કહીને વિદાય આપી. યજમાનના આવા વ્યવહારથી સાધક સહેજે અકળાયો નહિ, ત્યારે યજમાને કહ્યું,
“સાચે જ તમે અંદરના શત્રુઓ પર વિજય મેળવ્યો છે અને તેથી તમે કાળાં વસ્ત્રો પહેરવાની યોગ્યતા ધરાવો છો. તમને ગુસ્સે કરવાનો મારો પ્રયત્ન વિફળ ગયો. તમારી સમતાને ધન્ય છે ! તમારી શી પ્રશંસા કરું !”
સમભાવમાં રહેલો સાધક પ્રશંસાની ઇચ્છાથી પણ લેપાય તેવો નહોતો.
એણે કહ્યું, “મારું આ કાર્ય કઈ રીતે પ્રશંસનીય કહેવાય ? મારાથી વધુ ક્ષમાશીલ તો કૂતરાઓ હોય છે, જેમને હજાર વાર બુચકારીને ઘરમાં બોલાવો છો અને જો ક્યારેક એકાએક આવે તો ધૂત્કારો છો અને તેમ છતાં એ એ જ રીતે આવતા રહે છે.”
ભગવાન બુદ્ધ ભિક્ષુઓ સાથે વિહાર કરી રહ્યા હતા. બુદ્ધ આગળ ચાલતા હતા અને ભિક્ષુસમૂહ એમને અનુસરતો હતો. રાજગૃહી નગરીમાં સહુનો ઉમળકાભેર સત્કાર થયો હતો. આખું નગર ધર્મોત્સવમાં ડૂબી ગયું હતું. નગરમાંથી બહાર નીકળ્યા બાદ ભગવાન બુદ્ધ જ રા પાછા વળીને જોયું, તો અતિ આશ્ચર્ય થયું.
રાજગૃહી નગરીમાંથી પ્રસ્થાન કરતી વખતે નગરના રાજા અને શ્રેષ્ઠીઓએ ભિક્ષુઓને જરૂરિયાત પ્રમાણે સાધન-સામગ્રી અને કેટલીક ભેટ આપી. કેટલાક ભિક્ષુઓએ આનો અસ્વીકાર ર્યો, તો શ્રેષ્ઠીઓએ એમને આગ્રહપૂર્વક આ સામગ્રી આપી હતી. ભગવાન બુદ્ધે જોયું કે બધા ભિક્ષુઓએ માથા પર મોટું પોટલું ઊંચક્યું હતું, જેમાં આ સામગ્રી અને ભેટ રહેલી હતી. કેટલાક એવા ભિખુઓ પણ હતા કે જેમના માથા પર તો આવું પોટલું હતું; પરંતુ કમર પર પણ પોટલું બાંધ્યું હતું.
ભિક્ષુઓની સંગ્રહવૃત્તિ જોઈને ભગવાન બુદ્ધ અત્યંત ચિંતિત થઈ ગયા. સાંજ પડી હતી અને જંગલના એક ભાગમાં રાત્રિવિશ્રામ કરવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું.
શિયાળાનો સમય હતો. બધાં પોતાનાં વસ્ત્રો પાથરીને સૂઈ ગયા. ભગવાન બુદ્ધે પણ એક વસ્ત્ર બિછાવ્યું અને ઠંડીથી બચવા માટે અન્ય વસ્ત્ર ઓઢી લીધું. રાત જેમ વધતી ગઈ, તેમ ઠંડી પણ
Wo D શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન E 87,
