________________
૩૦
સામાન્ય કામમાં સહાય ન લઈએ
અવસરને આલેખવા પ્રયાસ કર્યો છે. જીવનમાં ક્યારેક જ તક મળે છે, તે વિરલ તકને મેં રંગ-રેખાથી પ્રગટ કરી છે.”
કલારસિકે વળી પ્રશ્ન કર્યો, “પણ તમે એ અવસર પુરુષનું મુખ શા માટે ઢાંકી દીધું ? એના ચહેરા પર એટલા બધા વાળ પથરાયેલા હતા કે એનું મોં ઢંકાઈ ગયું હતું. તેનો અર્થ શો ?”
ચિત્રકારે કહ્યું, “અવસરનો ચહેરો સદાય ઢંકાયેલો હોય છે. એ તમને ક્યારેય સ્પષ્ટ રૂપે દેખાતો નથી. આવેલી તકની જાતે ઓળખ મેળવવી પડે છે અને તેથી એનો ચહેરો ઢંકાયેલો રાખ્યો છે.”
વળી કલારસિકે પૂછયું, “આ ચિત્ર પ્રદર્શનમાં આવું વિચિત્ર ચિત્ર મૂકવાનો હેતુ શો ? આ પ્રદર્શનનું દર્શન એ જીવનમાં આવેલી સુવર્ણ તક છે તેમ તમે કહેવા માગો છો ?”
ચિત્રકારે કહ્યું, “હા, પ્રદર્શનની જેમ જ અવસર પણ માનવીના જીવનમાં આવે છે અને એ માણસને એક તક પુરી પાડે છે. સામાન્ય માનવી ભવિષ્યની આ ઊજળી તકને જોઈ શકતો નથી અને તેથી એ જીવનમાં જ્યાં હોય ત્યાં અજગરની જેમ પડ્યો રહે છે, પરંતુ જે અવસરને ઓળખી લે છે અને આવેલી તકને સમજી લે છે એ જ જીવનમાં કશુંક કામ કરી શકે છે.” - “અરે ! તમે તો અવસર પુરુષને પગને બદલે પાંખવાળો બતાવ્યો છે, એનું રહસ્ય શું ?”
ચિત્રકારે કહ્યું, “તક એ એવી બાબત છે કે જે આજે ચાલી ગઈ, તો ક્યારેય પાછી આવતી નથી. એ ઊડીને અદૃશ્ય થઈ
રાજમાર્ગ પરથી પસાર થતા ઘોડેસવારના હાથમાંથી એકાએક ચાબુક નીચે પડી ગયો. ચોતરફ અનેક લોકો હતા. કેટલાકની નજર પણ એ તરફ ગઈ, પરંતુ ઘોડેસવારે કોઈને જમીન પર પડેલો ચાબુક આપવાનું કહ્યું નહિ. એણે ઘોડો ઊભો રાખ્યો, પોતે નીચે ઊતર્યો અને ચાબુક લઈને ફરી સવાર થયો.
આસપાસના લોકોને થોડું કુતૂહલ થયું. આ ઘોડેસવાર તે કેવો કહેવાય ? એણે કહ્યું હોત તો જરૂર કોઈએ એને ચાબુક આપ્યો હોત. આટલું કહેવાનું એને કેમ ભારે પડ્યું ?
એક રાહદારીએ ઘોડેસવારને પૂછ્યું પણ ખરું, “અરે ભાઈ, ચાબુક લેવા માટે આમ ઘોડા પરથી નીચે ઊતરવાની જરૂર શી હતી ? અમને કહ્યું હોત તો અમે જ રૂચ તમને આપત.”
ઘોડેસવારે કહ્યું, “હા, મેં કહ્યું હોત તો જરૂર મને કોઈએ ચાબુક આપ્યો હોત, મારા પર અવશ્ય એટલો ઉપકાર કર્યો હોત. પણ મારી મુશ્કેલી એ કે એ ઉપકારનો બદલો વાળવો કઈ રીતે? ચાબુક આપનાર અપરિચિત માનવીનો ઉપકાર માનવો કઈ રીતે? એ માનવી કદાચ જીવનભર મળે નહીં, તો એના ઉપકારનો બોજ મારે સદાને માટે સહેવો પડે. મારે માથે સહેજેય ઋણ ન જોઈએ.”
એક રાહદારીએ ખડખડાટ હસતાં કહ્યું, “અરે, આ તો સાવ નાની વાત કહેવાય. આમાં વળી ઉપકાર ક્યાં ? તમેય ખરા છો ને !”
જાય છે.”
GK) શ્રદ્ધાનાં સુમન
શ્રદ્ધાનાં સુમન B 61
