________________
નમાજમાં હતા, ને મારા જેવી નાચીજ ઓરતની હસ્તી વીસરી શક્યા નહિ ? હજૂર ! દીવાના થયા વગર કોઈ દેવ અંતરમાં આવતા નથી !”
અકબર બાદશાહ ચૂપ થઈ ગયો.
આ પ્રસંગનો મર્મ એ છે કે સાચી ભક્તિમાં દુન્યવી લાલસા નહિ, પણ મસ્તીભર્યું દીવાનાપન હોય છે. કશી ઇચ્છા કે આકાંક્ષા વિનાનું આત્મસમર્પણ હોય છે. ભૌતિક માંગણીને બદલે પ્રભુ પ્રત્યેની મમતા અને મગ્નતા જ માત્ર હોય છે. ઘણા માનવીઓ ભક્તિના ઓઠા હેઠળ માગણીની માયા રચે છે ! માગણીની લાગણી તો સદા વણછીપી રહે છે. એક માગણી પૂરી થાય કે બીજી હાજરાહજૂર !વર મળે, તો પછી ઘર મળે. ઘર મળ્યું તો વળી સુખી સંસાર મળે ! માગનાર તો સદાય ભૂખ્યો જ હોય છે. એની ભૂખનો કોઈ છેડો કે અંત હોતો નથી ! લાલસા અને વાસના તો સળગતા અગ્નિને સતત ઉશ્કેરતા થી જેવી છે, જે હૃદયને સદાય બળબળતું અને ભડભડતું રાખે છે.
ભક્તિમાં માગવાનું નથી, આપવાનું છે ! લેવાનું નથી, દેવાનું છે ! માગવાની ચાહના છોડી દેનારો માનવી મહામાનવ બની જશે. માગવાની લાચારીને જો પોષવામાં આવે તો માનવીનું હૃદય કાયર, પૂજા સ્વાર્થી અને ભક્તિ ભિક્ષા જેવી બનશે. જે માગવાનું મૂકીને ચાહનાથી પરમાત્માની આરાધના કરે છે એ સાચો આસ્તિક. બાકી જે પોતાની કામનાઓ પૂરી કરવા ભક્તિની ધૂન મચાવે છે, તે આસ્તિકતાનું ચામડું ઓઢી ફરતા નાસ્તિક છે.
38 D શ્રઢાનાં સુમન
શૈતાન પણ હું અને ખેડૂત પણ હું
એક ચિત્રકાર પર કલાની દેવી અતિ પ્રસન્ન હતી. એ ચિત્રકાર વ્યક્તિની મુખાકૃતિ એવી હૂબહૂ બનાવતો કે ન પૂછો વાત ! એક દિવસ એને મન થયું કે એક એવી વ્યક્તિનું ચિત્ર બનાવું કે જેની આંખમાં પરમાત્માની ઝલક હોય, ખુદાઈ નૂર હોય, ઈશ્વરના અણસાર સમાં સ્નેહ, મૈત્રી, કરુણા અને પવિત્રતા નીતરતાં હોય. ચિત્રકાર ઠેરઠેર ફરવા લાગ્યો. જેની આંખમાં ઈશ્વરનો અણસાર હોય, તેવા માનવીની શોધ કરવા લાગ્યો. ઘણા સાધુસંત જોયા. મોટામોટા ધર્મવીર અને દાનવીર જોયા. મહેલો ને ઝૂંપડીઓ ફેંદી વળ્યો. બધા ધર્મની વાત કરે, પણ આંખમાં ખુદાઈ દૂર ન મળે. ફરતાં-ફરતાં જંગલમાં ગયો. એક ખેડૂતને ખેતી કરતો જોયો.
૧૯
મોજથી પ્રભુભક્તિ કરતો જાય ને હળ હંકારતો જાય. ચિત્રકારને એની આંખોમાં ખુદાઈ નૂર જોવા મળ્યું. ઈશ્વરીય ગુણોની ઝલક સાંપડી. ચિતારાએ આવી વ્યક્તિનું ચિત્ર બનાવ્યું અને ઠેરઠેર પ્રશંસા પામ્યું. આ વાતને થોડાં વર્ષ વીતી ગયાં. ચિત્રકારને એવો વિચાર આવ્યો કે ખુદાઈ નૂરનું ચિત્ર તો બનાવ્યું, હવે જેની આંખમાં શેતાન વસતો હોય એવી વ્યક્તિનું ચિત્ર બનાવવું. એણે આવી વ્યક્તિની શોધ શરૂ કરી.
જેમ દરેક વ્યક્તિમાં પરમાત્માની ઝાંખી જોવા ન મળી, તેમ એને શયતાનિયતની ઝલક પણ જોવા ન મળી. શેતાન તારી અસલી જાતને આબાદ છુપાવી છે ! ચોર-લૂંટારા જોયા. ખૂની
ન
શ્રદ્ધાનાં સુમન C 39
