________________
કે આ ખેડૂતના પુત્રની વિનામૂલ્યે સારવાર અને પોતાને પચાસ સોનામહોરો ? આ તે કેવું ? એને મનોમન થયું કે આ વૈદ્યરાજ મારી સાથે છેતરપિંડી કરી રહ્યા છે. એણે વૈદ્યરાજ સમક્ષ પોતાની શંકા પ્રગટ કરી, ત્યારે વૈદ્યરાજે કહ્યું,
“જુઓ, મારે માટે બંને રોગી સમાન છે અને મેં રોગની ચિકિત્સાની દૃષ્ટિએ મૂલ્ય કહ્યું છે. મૂલ્ય સમાન છે, પણ તમારા બંનેની ક્ષમતા ભિન્ન છે. મેં એ પ્રમાણે મારી રકમ માગી છે. તમારી પાસે ધન છે, જેનાથી આશ્રમમાં હું ઔષધિ મંગાવી શકું, જ્યારે ગરીબ ખેડૂત સંપત્તિ આપી શકે તેમ નથી, પણ સેવા કરી શકે તેમ છે, આથી એની સેવાથી આશ્રમના દર્દીઓને લાભ થશે અને આશ્રમનો એટલો ખર્ચ ઓછો થશે. આશ્રમને સંપત્તિ અને સેવા બંનેની જરૂર હોય છે. બેમાંથી એક અપૂરતું ગણાય.” નગરશ્રેષ્ઠીને વૈદ્યરાજના ચિકિત્સા-મૂલ્યનો ભેદ સમજાયો.
22 C શ્રદ્ધાનાં સુમન
કાંટામાં ગુલાબ ખીલવતી દૃષ્ટિ
ધોમધખતા તાપમાં ત્રણ મજૂરો પથ્થર તોડી રહ્યા હતા. નજીકમાં એક દેવાલય તૈયાર થતું હતું, અને ત્રણે એનું કામ કરી
રહ્યા હતા.
૧૧
રસ્તા પરથી એક રાહદારી પસાર થતો હતો. એણે પહેલા મજૂરને પૂછ્યું, “અરે ભાઈ ! આ તું શું કરે છે ?”
થાકેલા અવાજે મજૂરે ઊંડા દુઃખ સાથે કહ્યું, “જુઓ ને, હું પથ્થર તોડી રહ્યો છું. પથ્થરને તોડવાનું કામ કરી-કરીને હવે તો પારાવાર કંટાળી ગયો છું. પણ બીજું કરુંય શું ?”
રાહદારી બીજા મજૂર પાસે ગયો. એને પણ એ જ પ્રશ્ન પૂછ્યો. બીજા મજૂરે જવાબ આપ્યો :
“ભાઈ ! પાપી પેટની આ પીડા છે. પેટને ખાતર આવી વેઠ કરવી પડે છે. શું કરીએ ? જીવવા માટે ક્યાંક જોતરાવું તો પડે ને ?”
રાહદારી ત્રીજા મજૂર પાસે ગયો. ત્રીજા મજૂરના શરીર પરથી પરસેવો વહેતો હતો. તાપ અકળાવનારો હતો, પણ એ મજૂર તો આનંદથી ગીત ગાતો જાય અને પથ્થર તોડતો જાય.
રાહદારીએ પૂછ્યું, “અરે ભાઈ ! તમે શું કરો છો ?” ગીતના ગાનની મસ્તીમાં અને હથોડાના ઘાના અવાજમાં પહેલી વાર તો રાહદારીની વાત મજૂરને સંભળાઈ નહિ. એણે
શ્રદ્ધાનાં સુમન C 23
