________________
સમયસાર : આત્મખ્યાતિ
આત્મવિદ્યા પ્રભાવક પરમર્ષિ શા માટે ? સિદ્ધોનો તત્રસ્થને તતુ
કુંદકુંદાચાર્યજી અને અમૃતચંદ્રાચાર્યજી પ્રસંગથી. ૩૮૦. સમયસાર કળશ-૧૬૨ ૩૮૦-૩૮૧ (૨) કાય-વાધન પણ બંધહેતુ છે નહિ
શ્રી કુંદકુંદાચાર્યજીએ સમ્યગુદૃષ્ટિના અષ્ટ યથાખ્યાત સંયતોને પણ તેનો પ્રસંગ આવે. અંગની સર્વથા નવીન વ્યાખ્યા કરી, અને
(૩) અનેક પ્રકારના કરણો પણ બંધહેતુ શ્રી અમૃતચંદ્રાચાર્યજીએ પરમાર્થગંભીર
છે નહિ શા માટે? કેવલ જ્ઞાનીઓને પણ મીમાંસા કરી દેખાડી
તેનો પ્રસંગ આવે. નિજ અષ્ટ અંગ સંગત સમ્યગુદૃષ્ટિ એમ નવા (૪) સચિત્તાચિત્ત વસ્તુઓનો ઉપઘાત બંધને સંધતો અને પૂર્વ અને નિર્જરા વડે
બંધહેતુ છે નહિ શા માટે ? સમિતિ ક્ષય પમાડતો આદિ-મધ્ય-અંતથી મુક્ત
તત્પરોને પણ તેનો પ્રસંગ આવે તેથી એવું જ્ઞાન થઈને ગગનાભોગ રંગ
ન્યાય બલથી આ આવ્યું કે જે ઉપયોગમાં વિગાહીને નાટક કરે છે.
રાગાદિ કરણ” તે બંધ હેતુ ! યદુપયોગો ॥ इति निर्जरा प्ररूपक षष्ठ अंक ॥ रागादिकरणः स बंधहेतुः । __ अथ बंधाधिकारः ॥७॥ ૩૯૧. સમયસાર કલશ-૧૬૪ ૩૯૧-૭૯૩
નથી કર્મ બહલ જગત. વા નથી ચલનાત્મક સમયસાર વ્યાખ્યા “આત્મખ્યાતિમાં
કર્મ, નથી અનેક કારણો, ચિ-અચિદ્ર બંધ બંધ પ્રરૂપક સપ્તમ અંક
કરનારો, ઉપયોગભૂ આત્મા જે રાગાદિ ૩૮૨. સમયસાર કલશ-૧૩ ૩૮૨-૩૮૪ સાથે ઐક્ય પામે છે, તે જ કેવલ નિશ્ચય
અધ્યાત્મ રંગભૂમિમાં બંધ’ મહાયોધાનો નરોને બંધહેતુ હોય છે. પ્રવેશઃ તેની સામે “જ્ઞાન” મહાવીર પાત્ર ભાવકર્મ “લ” અને દ્રવ્યકર્મ “રજ સમુન્મગ્ન
રાગાદિ ભાવકર્મ બંધ તો જ પુદ્ગલમય બંધ મહા ઠગ : બંધને પણ ત્રિભુવન બંધુ દ્રવ્ય
બંધ
હોય જ્ઞાની ધૂણી નાંખે છે.
૩૯૪. સમયસારગાથા-૨૪૨-૨૪૬ ૩૯૪-૩૯૭. જ્ઞાન કેવું છે ? - ધીરોદાર, અનાકુલ, તે જ પુરુષ સર્વ સ્નેહ અપનીત સતે, નિરુપધિ, આનંદ અમૃત નિત્યભોજિ
તે જ સ્વભાવથી જ રજબહુલ ભૂમિમાં, તે સહજ અવસ્થા છુટ નાટયતુ.
જ શસ્ત્ર વ્યાયામ ૩૮૫. સમયસારગાથા-૨૩૭-૨૪૧ ૩૮૫-૩૯૦
તે જ અનેક કરણો વડે, તે જ સચિત્તાચિત્ત કોઈ પુરુષ સ્નેહાભ્યક્ત રેણુબહુલ સ્થાનમાં
વસ્તુઓને હણતો સતો, રજથી નથી શસ્ત્રો વડે વ્યાયામ કરે છે, તેને સ્નેહભાવ બંધાતો, શા માટે? બંધહેતુ “સ્નેહાભંગનો રજ બંધ હેતુ નિશ્ચયથી જાણવો, નહિ કે
અભાવ છે માટે : તેથી જ રજબંધ નિશ્ચયથી જણવો, નહિ
તેમ સમ્યગુદૃષ્ટિ આત્મામાં રાગાદિ કે શેષ કાય ચેષ્ટાઓથી.
અ-કરતો, સ્વભાવથી જ કાર્મણ વર્ગણા એમ મિથ્યાદેષ્ટિ બહુવિધ વર્તતાં, રાગાદિ
પુદ્ગલ જ્યાં બહુલ એવા તે જ કર્મ યોગ્ય ઉપયોગમાં કરતો, રજથી લેપાય છે,
પુદ્ગલે બહુલ લોકને વિષે, તે જ આમાં તેને બંધનો હેતુ કોઈ એક કયો છે? |
કાય-વામનઃ કર્મ કરતો, તે જ સચિત્તાચિત્ત (૧) તેમાં પ્રથમ તો સ્વભાવથી જ કર્મયોગ્ય વસ્તુઓને હણતો, કમરથી નથી બંધાતો, શા પુદ્ગલ બહુલ લોક તો બંધહેતુ છે નહિ. માટે? બંધહેતુ રાગ યોગનો અભાવ છે માટે.
૨૦
