________________
પ્રબુદ્ધ જીવન
તા. ૧૬-પ-૯૭.
આનંદ વ્યક્ત કર્યો. ફાધરે દરખાસ્ત મૂકી. “તમે જુવાન છો, નાની ફાધરે કહ્યું, “એ બધું સાચું, પણ કૉલેજ આમાં કશું કરી શકે એમ ઉંમરના છો.મારી તમને વિનંતી છે કે તમે સાથે એન. સી. સી. માં નથી. હું એ માટે દિલગીર છું.’ ઓફિસર તરીકે પણ જોડાવ.” મેં તે માટે સંમતિ આપી અને પૂના જંઈ “તો ફાઘર, મારે આપણી કૉલેજની નોકરી છોડી દેવી પડશે. હું એન.સી.સી. માટે ઇન્ટરવ્યુ પણ આપી આવ્યો. પસંદગી થઈ અને કેટલા બધા ભાવથી કૉલેજમાં જોડાયો અને હવે દુઃખ સાથે મારે કોલેજ માર્ચથી જન સુધી બેલગામના લશ્કરી મથકમાં તાલીમ લેવાનું પણ છોડવી પડશે. મારા ઘરની આર્થિક સ્થિતિ જોતાં હું પાર્ટટાઇમ નોકરી ગોઠવાઈ ગયું.
ચાલુ રાખી શકીશ નહિ.” આટલું બોલતાં બોલતાં તો મારી આંખમાંથી ઘણી સંસ્થાઓમાં બને છે તેમ એના મોવડીઓ કરતાં એનો દડદડ દડદડ આંસુ સરી પડ્યાં. હું ઊભો થઈ ગયો. ફાધર પણ ઊભા કર્મચારીગણ વધુ ચતુર હોય છે. ફાધર સાથે બધી વાતચીત બરાબર થઈ ગયા. તેઓ બોલ્યા, ‘પ્રો. શાહ, લાગણીવશ ન થાઓ, થઈ ગઈ હતી, પરંતુ મારા હાથમાં એપોઇન્ટમેન્ટ લેટર આપવામાં હું અસ્વસ્થ ચિત્તે સ્ટાફરૂમમાં આવીને બેઠો. દસેક મિનિટ થઈ હશે આવ્યો ત્યારે તે પાર્ટટાઈમ લેકચરરનો હતો. હું ફાધર પાસે પહોંચ્યો. ત્યાં સંદેશો આવ્યો કે “ફાધરે તેમને બોલાવે છે.’ હું પહોંચ્યો. ફાધરે. ફાધરે હેડકલાર્કને બોલાવ્યો. એણે કહ્યું, “પ્રો. શાહનું અધ્યાપનકાર્ય તો મને બેસાડ્યો અને મારા હાથમાં પત્ર આપતાં કહ્યું, “પ્રો. શાહ, તમે ૨૦મી જનથી થશે. એન.સી.સી.ની તાલીમ માટે આપણે ચાર મહિના મારા હૃદયને હલાવી નાખ્યું. તમારે માટે તરત જ ફુલટાઇમ અગાઉથી એપોઈન્ટમેન્ટ આપવી પડે છે. આ ચાર મહિનાનો પગારતો એપોઈન્ટમેન્ટનો લેટરટાઇપ કરાવી નાખ્યો. આ તમારો એપોઇન્ટમેન્ટ વગર ભણાબે જ કૉલેજને આપવો પડે છે. એટલે હાલ પાર્ટટાઈમ લેટર.’ આ કોલેજ માટેની તમારી લાગણી મને સ્પર્શી ગઈ છે, તમારા એપોઇન્ટમેન્ટ આપી છે.”
કામ માટે મને બહુ આદર છે. એન.સી.સી.માં પણ તમારું કામ ' મેં કહ્યું, “કૉલેજે વગર ભણાબે એ પગાર આપવો પડે છે. પરંતુ
વખણાય છે. આશા રાખું છું કે હવે તમારે કોઇ બીજે ક્યાંય જવાનો હું તો બીજી કુલટાઇમ નોકરી છોડીને કૉલેજના કામ માટે તાલીમ લેવા
'વિચાર-નહિ કરવો પડે.” . જાઉં છું. મને તો આર્થિક નુકસાન થાય છે.”
ફુલટાઇમ એપોઈન્ટમેન્ટનો પત્ર મળતાં ફરી મારી આંખમાંથી.
આંસું વહ્યાં. પરંતુ ફાધરે મને આગ્રહ કર્યો અને જૂનથી ફૂલટાઇમ કરી આપવાનું
સ્ટાફરૂમમાં આવી મનસુખભાઈ તથા ઝાલાસાહેબને વચન આપ્યું. છેવટે ફાધરની વિનંતી મારે સ્વીકારવી પડી.
એપોઈન્ટમેન્ટનો પત્ર મેં વંચાવ્યો. તેઓ બંનેને બહુ આશ્ચર્ય થયું. એન.સી.સી.ની તાલીમ લઈ હું મુંબઈ પાછો આવ્યો અને તેઓએ કહ્યું, “અમે ફાઘર સાથે ઘણી માથાકૂટ કરીને થાક્યા અને કોલેજમાં જોડાઇ ગયો. જૂનમાં મને કુલટાઇમ કરવાની વાત કૉલેજે કરી તમારા જવાથી આ પત્ર તરત આપી દીધો.’ નહિ એટલે મેં મનસુખભાઈ અને ઝાલાસાહેબને વાત કરી. તેઓ ફાધર મેં જે પ્રમાણે બન્યું તે કહ્યું. સમસ્યાનો સુખદ અંત આવ્યો એ માટે પાસે ગયા. વાતવાતમાં બે મહિના નીકળી ગયા. પછી એક દિવસ તેઓએ પણ પોતાનો હર્ષ વ્યક્ત કર્યો. કાધરને મળી આવીને તેઓએ મને કહ્યું, “૨મણભાઈ, ફાધર તો આ ઘટના પછી ફાધર બાલાગે૨ સાથે મારી આત્મીયતા વધી ગઈ. કલટાઈમ કરવાની ના પાડે છે. હેડ કલાર્કે કહ્યું કે કુલટાઇમ થવા માટે તેમાં પણ તેઓ વારંવાર એન.સી.સી.ની પરેડ જોવા આવતા અને તમારે ભાગે અઠવાડિયે દસ લેકચર લેવાનાં હોવાં જોઈએ. પણ તમારી એન. સી.સી.ના કેમ્પમાં પણ આવતા. એથી પણ આત્મીયતામાં ઉમેરો પાસે તો નવ લેકચર છે.'
થતો રહ્યો હતો. પણ હું તો તેર લેકચર લઉં છું.”
ઝેવિયર્સ કૉલેજમાં એન.સી.સી.ના અમારા કેડેટોની કંપની તે પણ કલાર્કે કહ્યું કે યુનિવર્સિટીના નિયમ પ્રમાણે તમારે ભાગે નવ “બી” કંપની હતી. એ.બી.સી. અને ડી. એ ચાર કંપનીના બેટેલિયનના લેકચર આવે છે. તમને કૉલેજે વધારાનાં જે લેકચર આપ્યાં છે તેની વાર્ષિક કેમ્પમાં સ્પર્ધાઓ થતી અને તેમાં શ્રેષ્ઠ કંપનીની ટ્રોફી અમારી યુનિવર્સિટીના નિયમ પ્રમાણે જરૂર નથી. એ તમારે ન લેવાં હોય તો બી કંપનીને મળતી. તેમાં ફાધર બાલાગેરનું પ્રોત્સાહન ઘણું રહેતું. તમે ના પાડી શકો છો.'
એન.સી. સી.માં હું ત્યારે લેફટનન્ટ હતો. ફાધર બાલાગે અમારા મેં મનસુખભાઈ અને ઝાલાસાહેબને કહ્યું, “હું મારી ફુલટાઈમ એન.સી.સી. કેમ્પની દર વર્ષે મુલાકાત લેતા અને બે દિવસ રોકાતા. નોકરી છોડીને કૉલેજમાં આવ્યો તે વખતે તમે મને કુલટાઇમની વાત સમાન્ય રીતે અન્ય કૉલેજના પ્રિન્સિપાલો જવલ્લે જ કેમ્પની મુલાકાત. કરી હતી. ફાધરે પણ ફુલટાઇમની વાત કરી હતી. હવે યુનિવર્સિટીનો લેતા. ફાધર વાર્ષિક સ્પર્ધાઓના આગલે દિવસે આવી જતા. કૉલેજના નિયમ બતાવી ફુલટાઇમ કરવાની કૉલેજ ના પાડે તે બરાબર ન બધા કેડેટોને અમે એકત્ર કરતા અને ફાધર તેઓને ઉદ્દબોધન કરતા. કહેવાય.'
બીજાને જશ આપવાની ફાધરની નીતિ રહેતી. તેઓ અમારા કંપની તેઓએ કહ્યું, “રમણભાઇ, અમે બે કલાક ફાધર સાથે માથાકૂટ કમાન્ડરની અને ઓફિસરોની ભારે પ્રશંસા કરતા. કેડેટો ઉત્સાહી થઈ કરી. કહેવાય એવા કડક શબ્દોમાં કહ્યું. પરંતુ ફાધરે છેવટ સુધી મક્કમ જતા અને પરેડ તથા બીજાં બધાં કામ ચીવટ અને ખંતપૂર્વક કરતા. જ રહ્યા. આવું થશે એવી અમને કલ્પના પણ નહોતી. અમે દિલગીર અમને ઓફિસરોને ખાતરી થઈ ગઈ હતી કે ફાધરના આવવાથી જરૂર છીએ કે હવે આમાં અમે બીજું કશું કરી શકીએ એમ નથી. એટલે ફરક પડે જ છે. કૉલેજમાં રહેવું કે ન રહેવું એ નિર્ણય તમારે કરવાનો છે.
એક વખત અમારો વાર્ષિક કેમ્પ દેવલાલીમાં હતો. ફાધર એ. એમ કરતાં કરતાં પહેલું સત્ર પૂરું થઈ ગયું. મને થયું કે નોકરી કેમ્પમાં આવવાના હતા. પરંતુ એમને બહારગામથી મુંબઇ પાછા છોડતાં પહેલાં મારે ફાધરને ફરી એક વખત જાતે મળી લેવું જોઈએ. હું આવતાં મોડું થઈ ગયું અને મુંબઈથી દેવલાલીની સવારની ટ્રેન તો સમય નક્કી કરીને ફાધર પાસે ગયો. ફાધરે યુનિવર્સિટીના એ જ નીકળી ગઈ. એ દિવસોમાં ટ્રેન ઓછી હતી. તેમાં પણ દેવલાલી સ્ટેશને નિયમોની વાત કરી. મેં ફાધરને કહ્યું, “તમે જાણો છો કે હું કુલટાઇમ ઊભી રહેનારી ટ્રેન તો એથી પણ ઓછી હતી. હવે કરવું શું? ફાધર નોકરી છોડીને અહીં આવ્યો છું. આ મારી માતૃસંસ્થા છે અને એને માટે વિમાસણમાં પડી ગયા. મુંબઈથી દેવલાલી સુધીનો મોટરકારનો રસ્તો મને અત્યંત પ્રેમ છે. મને અહીં ભણાવવું ગમે છે પરંતુ મારે મારા કુટુંબનું ઘણો જ ખરાબ હતો. છથી આઠ કલાકે મોટરકાર પહોંચે. પણ, પણ જોવું જોઈએ. અમે સાધારણ સ્થિતિના માણસો છીએ. મારાં મોટરકારની વ્યવસ્થા તરત થઈ શકે એમ નહોતી. કૉલેજની ઓફિસમાં માતા-પિતા પૂછે છે કે વધારે પગારની નોકરી છોડીને ઓછા પગારની કામ કરતા બધર સાબાતે મોટરસાઈકલ ચલાવતા. ફાધર બાલાગેરે નોકરી મારે શા માટે ચાલુ રાખવી જોઇએ?”
તેમને પૂછી જોયું કે મોટરસાઈકલ પર તેઓ તેમને દેવલાલી લઈ જઈ
