________________
તા. ૧૬-૧૧-૯૭
પ્રબુદ્ધજીવન સંચાલકભવનની સામે એક ટોળું ભેગું થયું હોય છે. એ ટોળામાં પેલો તેમનેય ગર્વમાં ભાર ભૂલેલો સીઝર ઉત્તર આપે છે. હું તો ઉત્તર ધ્રુવ ભવિષ્યવેત્તા અને સીઝરનો હિતેચ્છુ, તર્કશાસ્ત્રી પણ છે. જેવો નિશ્ચળ છું. આ દુનિયામાં માણસો તો અસંખ્ય છે, પણ સર્વેમાં હું ભવિષ્યવેત્તાને જોતાં જ સીઝર કટાક્ષ કરે છે, “માર્ચની ૧૫મીનો દિવસ એવા એકને જ જાણું છું જે દઢ રહીને પોતાના નિર્ણયને વળગી રહે, તો આવ્યો.’ ‘હા’, ભવિષ્યવેત્તા ઉત્તર આપે છે, “પણ પૂરો નથી થયો.” અને તે હું પોતે જ છું.” “તો ભલે,’ કેક મનોમન કહે છે. “મારા હાથને હવે પેલો તર્કશાસ્ત્રી ટોળામાંથી આગળ આવીને કહે છે, “સીઝર, આ બોલવા દો અને તે સાથે જ તે સીઝરની પીઠમાં એક ખંજરનો ઘા કરે ચબરખી વાંચો.' ડિશિયસ વચ્ચે પડીને કહે છે, “સીઝર, આ છે અને બીજા ચારપાંચ કાવતરાખોરો તેની પાછળ સીઝરની પીઠમાં ટ્રોબોનિયસની અરજી પહેલાં વાંચો.” તે સાંભળીને વળી તર્કશાસ્ત્રી કહે ખંજરના ઘા કરે છે. બ્રૂટસને પણ એ કાવતરાખોરોમાં જોઇને સીઝર કહે છે, “સીઝર, મારી ચબરખી પહેલી વાંચો, તે તમને વધારે નિકટથી છે, “બૂટસ તું પણ, તો ભલે સીઝરને પડવા દો. ('Et tu Brute! સ્પર્શે છે.' સીઝર નિઃસ્વાર્થભાવે ઉત્તર આપે છે, જે અમને સ્પર્શે છે Then fall Caesar !' Et tu લેટિન ભાષાના શબ્દો છે અને તેનો તેનો વારો છેલ્લો.'
અર્થ થાય “તું પણ...). આ શબ્દોની સાથે સીઝર સંચાલક ભવનમાં સીઝર બધાની સાથે સંચાલકભવનમાં પ્રવેશ કરે છે કે તત્પણ એક પોમ્પિની પ્રતિમાના પગ પાસે ઢળી પડીને મૃત્યુ પામે છે.
કંઈક બહાનું કાઢીને એન્ટના સંચાલક ભવનના બહાર પોતાને સિદ્ધાન્તવાદી માનતો અને મનાવતો છૂટસ હવે લઇ જાય છે, અને પછી તરત મેટેલસ નામનો એક બીજો કાવતરાખોર
સારાસારનો સર્વ વિવેક ભૂલી જઈને કહે છે: “નીચા વળો, હે રોમનો! અગાઉથી કરી રાખેલા સંકેત પ્રમાણે સીઝરને પગે પડીને કંઈક વિનંતી
નીચા વળો, આપણે આપણા હાથ કોણી સુધી સીઝરના લોહીમાં કરવાનો આરંભ કરે છે. ત્યારે તેને અટકાવીને સીઝર કહે છે: “તારા
બોળીએ, આપણી તલવારોને સીઝરના લોહીથી રંગીએ, અને ભાઇને કાયદેસર દેશનિકાલ કરવામાં આવ્યો છે. તું મારા પગે પડશે કે
નગરચોકમાં જઈને આપણા માથા ઉપર આપણી લોહીરંગી તલવારો મારી ખુશામદ કરશે તો પણ હું તને કોઈ કૂતરાની જેમ મારા માર્ગમાંથી
ઘુમાવતા ઘોષણા કરીએ ‘શાન્તિ, સ્વતંત્રતા, મુક્તિ.” હડસેલી મૂકીશ, સમજી લે કે સીઝર ક્યારેય અન્યાય નથી કરતો.' બૂટસ અને કેશિયસ પણ મેટેલસનો પક્ષ લઈને સીઝરને વિનવે છે.
શ્રીમદ અને શ્રી સોભાગભાઇનું મિલન-પ્રયાગરાજ
પ્રો. ચંદાબેન પંચાલી જે જ્ઞાની પુરુષે સ્પષ્ટ એવો આત્મા કોઈ અપૂર્વલક્ષણે, ગુણે અને તીર્થસ્થાન વિશ્વપ્રસિદ્ધ છે. અપૂર્વ ધન્ય ક્ષણે મહાન સરિતાનો સંગમ વેદનપણે અનુભવ્યો છે અને તે જ પરિણામ જેના આત્માનું થયું છે, તે તીર્થસ્થાન બની જાય છે. તેમ દિવ્ય આત્માઓના ધન્ય મિલનની ધન્ય જ્ઞાની પુરુષે જો તે સુધારસ સંબંધી જ્ઞાન આપ્યું હોય તો તેનું પરિણામ ક્ષણ, ધન્ય ભૂમિની શી અપૂર્વતા !! પરમાર્થ-પરમાર્થ સ્વરૂપ છે. (૨) અને જે પુરુષ તે સુધારસને જ આત્મા સત્યમ-શિવમ સુંદરમની ત્રિવેણી એટલે જેતપર ગામની પવિત્ર સ્વરૂપ જાણે છે તેનાથી તે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થઈ હોય તો તે વ્યવહાર- ભૂમિ. બન્યું એવું કે શ્રી સોભાગભાઇના પિતાશ્રી શ્રી લલ્લુભાઈ શેઠ પરમાર્થ સ્વરૂપ છે. (૩) તે જ્ઞાન કદાપિ પરમાર્થ-પરમાર્થ સ્વરૂપ એવા આર્થિક સ્થિતિની સંકડામણભરી અવસ્થામાં વિચારે છે કે કોઈ સાધુ જાનીએ ન આપ્યું હોય, પણ તે જ્ઞાનીપુરુષે સન્માર્ગ સન્મુખ આકર્ષ સેવાથી લબ્ધિસિદ્ધિ કે મંત્રવિદ્યા મળી જાય તો પરિસ્થિતિમાં સુધારો એવો જે જીવને ઉપદેશ કર્યો હોય તે જીવને રુચ્યો હોય તેનું જ્ઞાન તે થાય, રતલામમાં મારવાડી યતિને મળે છે. નિર્દોષ ભાવે પોતાની સ્થિતિ પરમાર્થ-વ્યવહાર સ્વરૂપ છે. (૪) અને તે સિવાય શાસ્ત્રાદિ જાણનાર અને ભાવનાને વ્યક્ત કરે છે. અધ્યાત્મનિષ્ઠ મારવાડી યુતિ શ્રી સામાન્ય પ્રકારે માર્થાનુસારી જેવી ઉપદેશવાત કરે, તે શ્રદ્ધાય, તે લલ્લુભાઇને સાધુ પાસે આવી અનર્થકામના કરવી યોગ્ય નથી એવું વ્યવહાર-વ્યવહાર સ્વરૂપ છે. સુગમપણે સમજવા એમ ચાર પ્રકાર થાય સમજાવે છે. શ્રી લલ્લુભાઇની નિર્દોષતા, સહજતા અને ઋજુતા જોઈને છે. પરમાર્થ-પરમાર્થ સ્વરૂપ એ નિકટ મોક્ષનો ઉપાય છે. પત્રાંક
ભવભ્રમણનાશિની આત્મસાધનાની વાત કરે છે અને અધ્યાત્મવિહારી ૪૭૨માં વિશદૂતાથી પરમકૃપાળુ દેવે આ વાતને સ્પષ્ટ કરી છે.
મારવાડી સાધુ “સુધારસ'ની યોગક્રિયાની, “બીજજ્ઞાન'ની પરમાર્થ આપણે અહીં પરમકૃપાળુ દેવ શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર અને પરમાર્થ સખા રહસ્યભૂત જ્ઞાન “બીજજ્ઞાન'ની વાત કરે છે. તેમજ મારવાડી યતિ કહે શ્રી સોભાગભાઇને ધન્ય મિલનનો રસાસ્વાદ માણવાનો છે. આપણે છે કે “કોઇ યોગ્ય પાત્રને આપશો તો તેને પણ જ્ઞાનપ્રાપ્તિમાં ઉપકારી થઈ જાણીએ છીએ કે ભારતીય સંસ્કૃતિની આધાર-શિલા અધ્યાત્મમય પડશે.” શ્રી લલ્લુભાઇ સુધારસ યોગક્રિયામાં લીન બન્યા. બીજજ્ઞાનની ગુરુ-શિષ્યના નિરામય સંબંધોથી અડીખમ સ્થિત છે. પછી તે નિરામય આરાધનામાં રત બન્યા. હાલતાં ચાલતાં ધ્યાન કરતાં પોતાને જંગમ સંબંધો ભગવાનશ્રી મહાવીર સ્વામી અને ગૌતમ ગણધરના હોય કે સામાયિક છે એમ કહેતા હતા. ભગવાન બુદ્ધ અને શિષ્ય આનંદના હોય, તે પરમહંસ રામકૃષ્ણ દવ અધ્યાત્મ સુધારસ આસ્વાદી શ્રી લલ્લુભાઈ પોતાના પુત્ર શ્રી. અને સશિષ્યનરેન્દ્ર (વિવેકાનંદ)ના હોય, સંત દેવીદાસ અને અમરમાં, સોભાગભાઇને પરમાર્થભૂત બીજજ્ઞાનના અનુભવનો બોધ કરાવે છે. મયેન્દ્રનાથ અને ગોરખનાથ, ગંગાસતી અને પાનબાઈના સંબંધો તથા કોઇ સુયોગ્ય આત્માને અપૂર્વ યોગક્રિયાનો બોધ કરવાનું કહે છે. હોય પણ બધા પારાના મકામાં સૂત્રરૂપે એક જ ધાગો જોડાયેલો છે. રામનામનો વેપારી રામનામનો બોધ કર્યો જ જાય છે તેમ શ્રી પૂર્ણ પુરષોત્તમ શ્રીકૃષ્ણ અને અનન્ય સખા અને શિષ્ય શ્રી અર્જુનની સોભાગભાઇને પણ આ અપૂર્વ બોધ જગતના જીવો પામે તેવી અંતરંગ સંવેદનશીલતા સુખ્યાત છે. પરમકૃપાળુ દેવનું ગુરુત્વ અને પરમાર્થ અપૂર્વભાવના રહ્યા કરે છે. શ્રી સોભાગભાઇને વ્યાપારી કાર્ય પ્રસંગે સખા અને શિષ્યનું શિષ્યત્વ અપૂર્વ લોકોત્તર ભાવથી ભવ્યાત્માને મોરબી વિભાગના જેતપર ગામે જવાનું બને છે. શ્રી રાયચંદભાઈ ભીંજવી દે છે. આ ધન્ય મિલનનું તીર્થસ્થળ એટલે જેતપર ગામ. તેઓશ્રીના બનેવી ચત્રભુજ બેચરદાસને ત્યાં જેતપર પધાર્યા હતા. શ્રી આપણા માટે પ્રયાગરાજ-સંગમસ્થાને છે. સૂરસરિતા ગંગા અને સોભાગભાઇ શ્રી રાયચંદભાઇની ખ્યાતિથી જ્ઞાત હતા તેથી તેમના વ્રજગોપીઓની સુરાવલીથી સુગંધિત યમુનાના પવિત્ર પ્રવાહ અને પિતાશ્રી શ્રી લલ્લભાઇને પૂછે છે કે આપની અનુમતિ હોય તો ગુપ્તરૂપા સરસ્વતી સરિતાનો ત્રિવેણી સંગમ એટલે પ્રયાગરાજ "કાઠિયાવાડમાં શ્રી રાયચંદભાઈ યોગ્ય પુરુષ તરીકે પ્રતિષ્ઠા પામેલા છે.
વાત કરે
ગ્નને આ
' લ
