________________
wwwwwwwwwwww
*
* *
એ પ્રમાણે પાંચ ભેદ છે અને તેના ઉત્તરોત્તર ભેદ પણ છે. મલેચ્છ પણ અન્તરદ્વીપજ અને કર્મભૂમિ જ એ બે પ્રકારના છે. ૩૬. भरतैरावतविदेहाः कर्मभूमयोऽन्यत्र देवकुरूत्तरकुरुभ्यः॥३७॥
અર્થ–(અન્યત્ર લેવગુત્તરવું મ્ય) દેવકુફ અને ઉત્તરકુરૂને છેડીને (મરતૈરાવવિહાર) પાંચ ભરત, પાંચ ઐરાવત તથા પાંચ વિદેહ એ પંદર (મૂમય:) કર્મભૂમિ છે જેમાં અસિ, મસિ, કૃષિ, વાણિજ્ય, સેવા અને શિલ્પ એ છે કમની પ્રધાનતા હોય તેને કર્મભૂમિ કહે છે અર્થાત્ સવાર્થસિદ્ધિ આદિને પ્રાપ્ત કરાવવાવાળા તથા સાતમા નરક સુધી લઈ જવાવાળા શુભ અશુભ કર્મોને ઉત્કૃષ્ટ બન્ધ થાય છે તથા તીર્થંકરપણું વગેરે ઉત્તમકર્મ પ્રકૃતિએને જ્યાં બન્ધ થતું હોય તેને કર્મભૂમિ કહે છે. ૩૭.
नृस्थिती परावरे त्रिपल्योपमान्तर्मुहुर्ते ॥३८॥ અર્થ–(TRISવેરે) ઉત્કૃષ્ટ અને જઘન્ય (સ્થિતિ) મનુની સ્થિતિ અર્થાત્ આયુ (તિપામાન્તમુહૂર્વે) ત્રણ પલ્ય અને અન્તર્મુહૂર્તનું છે અર્થાત્ ઉત્કૃષ્ટ આયુ ત્રણ પલ્યનું અને જઘન્ય આયુ અન્તર્મુહૂર્તનું છે અને મધ્યમ આયુના અનેક ભેદ છે. મુહુર્તનું પ્રમાણુ બે ઘડીનું એટલે બે ઘડીની અંદરના વખતને અન્તર્મુહૂર્ત કહે છે. ૩૮.
તિયોનિનાનાં છે ર૧ | અર્થ () અને (તિર્યોનિનાનાં) તિર્યચ્ચેનું આયુ પણ ઉત્કૃષ્ટ ત્રણ ખેલ્યનું અને જઘન્ય અન્તર્મુહૂર્તનું છે. ૩૯
इति तत्वार्थाधिगमे मोक्षशास्त्रे तृतीयोऽध्यायः ॥३॥
