________________
વૈમાનિ હા મ–જેમાં રહેવાથી વિશેષ પુણ્યવાન મનાય, તેને વિમાન કહે છે અને તે વિમાનમાં રહે તે વૈમાનિક કહેવાય છે. સંપૂર્ણ વિમાન ચોર્યાસી લાખ સત્તાગૃહજાર રોવીશ છે, અને એક એક વિમાન અસંખ્યાત અસંખ્યાત જનના વિસ્તારમાં છે. ૧૬.
कल्पोपपन्नाः कल्पातीताश्च ॥१७॥
–ઉપલા વૈમાનિક દેવ () કપ પન્ન કહેવાય છે. () અને બીજા (Wાતીતા:) કલ્પાતીત કહેવાય છે. ભાવાર્થ-સૌધર્માદિક ૧૬ સ્વર્ગોના વિમાનમાં ઈન્દ્રાદિક દશ પ્રકારના દેવોની કલ્પના હોય છે, એ કારણથી એ વિમાનની કલ્પસંજ્ઞા છે. અને જે કલ્પમાં ઉપ્તન્ન થાય છે તેને કલ્પપપન્ન કહે છે. જે વિમાનમાં ઈન્દ્રાદિકની કલ્પના નથી, એવા સૈકાદિકેને કલ્પાતીત કહે છે. ૧૭.
उपयुपरि ॥१८॥ અર્થ–કના યુગલ અને નવગ્રેવેયક, નવ અનુદિશ, પાંચ અનુત્તર વિમાન એ સંપૂર્ણ વિમાને અનુક્રમે (૩ર૩પરિ) એકએકના ઉપર ઉપર છે. ૧૮. કાલેદધિ સમુદ્રપર બેંતાલીશ સૂર્ય અને બેંતાલીશ ચંદ્રમા છે. પુષ્કર દ્વીપ અર્ધામાં બેર સૂર્ય અને બોત્તેર ચંદ્ર છે, એવી રીતે અઢી દ્વીપમાં કુલ્લે મળી પાંચ સ્થાને ઉપર એકસોબત્રીસ સૂર્ય અને એક સોબત્રીસ ચંદ્રમા છે-એ સંપૂર્ણ ગ્રહ, નક્ષત્ર, તારાદિગણ સહિત મેરૂની ચોતરફ ફરે છે. અઢી દ્વીપની પેલી બાજુએ સૂર્ય ચંદ્રમાદિક સંપૂર્ણ તિષ્ક વિમાને સ્થિર છે.
