________________
રીતે સંસારના સ્વરૂપનું ચિતવન કરવું, તેને સંસારનું પ્રેક્ષા કહે છે. ૪. જન્મ, જરા, મરણ, રેગ, વિયેગાદિ મહામાં પિતાને કેઈ સહાય નથી તેમ પુત્ર, મિત્ર, સ્ત્રી, કેઈ પણ તેને સહાય નથી, એવી રીતે ચિત્તવન કરવું અર્થાત્ સુખદુઃખ સહન કરવામાં હું એકલેજ છું, મારે કઈ સાથી નથી, એ વિચાર કરે તેને એકત્વાનુપ્રેક્ષા કહે છે. ૫. શરીર કુટુંબાકિથી પિતાના સ્વરૂપને જુદું ચિન્તવન કરવું તેને અન્યત્યાનુપ્રેક્ષા કહે છે. ૬. શરીર માંસ, હાડકાં, મળમૂત્ર વગેરેથી ભરેલું મહાન અપવિત્ર છે, એ પ્રકારે પિતાના શરીરના સ્વરૂપનું ચિન્તવન કરવું, તેને અશુચિસ્વાનુપ્રેક્ષા કહે છે. ૭. મિથ્યાત્વ અવિરત કષાયાદિકથી કમેને આસવ થાય છે. આ અવાજ સંસારમાં પરિભ્રમણનું કારણ અને આત્માના ગુ
ને ઘાતક છે, એવી રીતે આસવના સ્વરૂપને ચિન્તવન કરવું, તેને આ વા પ્રેક્ષા કહે છે. ૮. સંવરના
સ્વરૂપને ચિન્તવન કરવું તેને સવરપ્રેક્ષા કહે છે. ૯. કર્મોની નિર્જરા કેવી રીતે થાય છે, કેવા ઉપાયોથી થાય છે વગેરે નિર્જરાના સ્વરૂપને વારંવાર ચિન્તવન કરવું તેને નિર્જરીનુપ્રેક્ષા કહે છે. ૧૦. લેક કેટલો મટે છે, તેમાં શું શું રચના છે, કઈ કઈ જાતિના જીને કયાં કયાં નિવાસ છે વગેરે લેકના સ્વરૂપને વારંવાર ચિન્તવન કરવું, તેને લોકાનુપ્રેક્ષા કહે છે. ૧૧. સમ્યગ્દર્શન, સમજ્ઞાન અને સચ્ચારિત્ર એ ત્રણ રત્નત્રયને બધિ કહે છે. તે બોધિની પ્રાપ્તિ થવી અતિશય દુર્લભ છે. તેની પર
