________________
*
*
*
અને દર્શનના વિષયમાં ૧ પ્રદેષ, ૨ નિવ, ૩ માત્સર્ય, ૪ અત્તરાય, ૫ આસાદન, ૬ ઉપઘાત, એ છ (ાનઃનાવરણયો) જ્ઞાનાવરણ અને દર્શનાવરણકર્મના આસવનું કારણ છે. ૧. કઈ પુરૂષ મોક્ષના કારણભૂત તત્વજ્ઞાનનું વિવેચન કરે તેને સાંભળીને ઇષભાવથી તેની પ્રસંશા નહિ કરે અને મુંગાની માફક બેસી રહે, તેવા ભાવને પ્રદેશ કહે છે. ૨. જે સ્વય (પિત) શાસ્ત્રજ્ઞાનના જાણકાર વિદ્વાન હોય અને કે પુરૂષ કે પદાર્થનું સ્વરૂપ જાણવાને માટે તેને પૂછે છે કે “અમુક પદાર્થનું સ્વરૂપ શું છે” ત્યારે તે વિષયને તે જાણવા છતાં “હું જાણ નથી” એવી રીતે શાસ્ત્રજ્ઞાનના છુપાવવાથી જે ભાવ થાય, તેને નિવભાવ કહે છે. ૩. આ ભણીને વિદ્વાન (પડિત) થઈ જશે તે મારી બરોબરી કરશે એવા અભિપ્રાયથી કેઈને શીખવવું નહિ એવા ભાવને માત્સર્યભાવ કહે છે. ૪. કઈ જ્ઞાનને માટે વિદ્યાભ્યાસ કરતે હોય તેમાં તેને વિશ્ન કરવું, પુસ્તક, અધ્યાપક, પાઠશાળા વગેરે સાધનેને વિચ્છેદ (નાશ) કરે અથવા જે કાર્યથી જ્ઞાનને (વિદ્યાને) પ્રચાર થતું હોય તેવા કાર્યને વિરોધ કરે (બગાડી દેવું) તેને અતરાય કહે છે. પ. બીજાએ પ્રકાશીત કરેલા જ્ઞાનને વર્જન કરવું (રેકી દેવું) કે હમણું આ વિષયને નહિ કહે ઈત્યાદિ ભાવેને આસાદન કહે છે. ૬. અને પ્રશંસનીય જ્ઞાનને દૂષણ લગાવવું તેને ઉપઘાત ભાવ કહે છે. એ છ કારણેથી અજ્ઞાનના વિષયમાં જ્ઞાનાવરણને અને દર્શનના વિષયમાં હોય તે દર્શનાવરણ
