________________
२९६
कातन्त्रव्याकरणम्
५. रुणद्धि | रुध+न+ति । 'रुधिर् आवरणे' (६।१) धातु से कर्ता अर्थ में परस्मैपद, तिप्रत्यय, न-विकरण, त् को ध्, ५ को द् तथा न् को ण् आदेश ।
६. तुदति । तुद + अन् + ति । 'तुद व्यथने' (५।१) धातु से कर्तृवाच्य में परस्मैपद, तिप्रत्यय अन् - विकरण तथा न् अनुबन्ध का प्रयोगाभाव ।
७. विशति । विश + अन् + ति | पूर्ववत् प्रक्रिया ।
८.चोरयति । चुर् + इन् + अन् + ति । 'चुर स्तेये' (९।१) धातु से "चुरादेश्च" (३।२।११) सूत्र द्वारा इन् प्रत्यय, उपधासंज्ञक उकार को गुणादेश, 'चोरि' की धातुसंज्ञा, प्रकृत सूत्र से कर्ता अर्थ में परस्मैपद, ति-प्रत्यय, अन् विकरण, इकार को गुण एकार तथा उसका अयादेश ।
९. पुत्रीयति। पुत्र + य+ति । 'पुत्रमात्मन इच्छति' इस अर्थ में 'पुत्र' शब्द से य-प्रत्यय करके निष्पन्न 'पुत्रीय' की धातुसंज्ञा, प्रकृत सूत्र से कर्ता अर्थ में परस्मैपद, तिप्रत्यय तथा अन् विकरण ।
१०. पुत्रकाम्यति । पुत्र + काम्य+अन्+ति । 'पुत्रमात्मन इच्छति' इस अर्थ में 'पुत्र' शब्द से 'काम्य' प्रत्यय, 'पुत्रकाम्य' की धातुसंज्ञा प्रकृत सूत्र से कर्ता अर्थ में परस्मैपद, तिप्रत्यय तथा अन् विकरण |
११-२१. अनुकरोति । अनु + कृ+उ+ति । पराकरोति । परा + कृ+उ+ति । प्रतिक्षिपति । प्रति + क्षिप् + अन् + ति । अतिक्षिपति । अति + क्षिप् + अन् + ति | अभिक्षिपति । अभि + क्षिप् + अन् + ति । प्रवहति । प्र + वह + अन् +ति । परिमृष्यति । परि + मृष् + य+ति । विरमति । वि+ रम् + अन् + ति | आरमति । आङ् + रम् + अन् +ति । परिरमति । परि+रम् + अन् +ति । देवदत्तमुपरमति । उप+रम् + अन् + ति । पूर्ववत् प्रक्रिया । गणभेद से विकरणभेद ||४९७।
॥इति तृतीये आख्याताध्याये समीतात्मको वितीयः प्रत्ययपादः समाप्तः॥