________________
વ્યવસ્થામાં કયાંય અપવાદ હોતો નથી. જો કે કર્મના સિદ્ધાંત વિશેના જ્ઞાનમાં ઘણી તરતમતા રહેલી હોય છે. વાસ્તવિકતામાં કર્મની વ્યવસ્થા વિશેનું વિશેષ જ્ઞાન સંસારની અમુક વિચારધારા પાસે જ છે અને જો તેનાથી આપણે પરિચિત ન હોઈએ તો આપણને સઘળા પ્રશ્નોનાં સમાધાન નહિ જ મળવાનાં.
આ સંસારમાં અને ખાસ કરીને આપણા જીવનમાં કશું આકસ્મિક બનતું નથી. જે કાંઈ બને છે તેની પાછળ કાર્ય-કારણની શૃંખલા રહેલી હોય છે. આપણો જન્મ થાય છે તેની પાછળ પણ કર્મ રહેલું હોય છે. જીવ ક્યાં જન્મશે, કેવા સંજોગોમાં જન્મશે, કયાં મા-બાપને ત્યાં જન્મશે તે બધું આકસ્મિક નથી હોતું. આપણે આગળના ભાવમાં આપણા જન્મ માટેનાં કર્મ બાંધેલાં હોય છે – તે પ્રમાણે આપણો આ ભવમાં જન્મ થયો હોય છે. આપણા જન્મ, જીવન અને મરણ તે ત્રણેય ઉપર આપણાં ગત જન્મોનાં કર્મો અને આ જન્મનાં કર્મનો પ્રભાવ વર્તાતો હોય છે. માટે કર્મ વિશે જાણવું જીવન માટે ખૂબ આવશ્યક બની જાય છે. જો આ જાણકારી હોય તો આપણે વિકાસની સાચી વાટ પકડીને આગળ વધતા જઈએ. ,
આજે જેનેટિક વિજ્ઞાન કહે છે કે બાળકના જન્મ માટે તેના માતાપિતાનાં ગુણસૂત્રો જવાબદાર હોય છે. આ વાતમાં તથ્ય છે પણ તેથી કંઈ કર્મની વાત ખોટી ઠરતી નથી. એક જ માતા-પિતાનાં સંતાનો વચ્ચે જે તરતમતા જોવા મળે છે તેની પાછળ કર્મ રહેલું હોય છે. એક જ માતાપિતાનાં સંતાનોમાં કોઈ બુદ્ધિશાળી નીવડે, તો કોઈ રૂપાળું હોય, કોઈનામાં સામાન્ય બુદ્ધિ હોય, તો કોઈનો ઘાટ-ઘટ બરોબર ન હોય - એવું ઘણું બધું આપણે જોઈએ છીએ. હવે મા-બાપ તો એવું ન જ ઇચ્છતાં હોય કે તેમનું અમુક બાળક રૂપાળું થાય અને બીજું બાળક રૂપાળું ન હોય, અમુક બાળક હોશિયાર નીવડે અને બીજું બાળક સામાન્ય બુદ્ધિવાળું થાય અને છતાંય આવી ઘણી બધી તરતમતા એક જ માતાપિતાનાં સંતાનો વચ્ચે પ્રવર્તતી હોય છે. તેનું એ જ કારણ કે પ્રત્યેક બાળક પોતાની સાથે જે કર્મ લઈને આવ્યું હોય છે તેવાં ગુણસૂત્રો તેને મા-બાપ પાસેથી મળ્યાં હોય છે ગુણસૂત્રોની વાત ઊલટાના કર્મના સિદ્ધાંતનું સમર્થન કરે છે. આમ જન્મ પાછળ પૂર્વજન્મનાં કર્મોનું પ્રભુત્વ રહેલું સ્પષ્ટ વર્તાય છે. ૧૦
કર્મસાર
