________________
રંજિત (રંગાયેલો) હોવાનો તેનો લાભ તો જીવાત્માને અવશ્ય મળવાનો.
અલબત્ત એ તો આપણે સ્વીકારવું જ પડે કે કર્તુત્વના ભાવ વિના કર્મ કરવાની વાત અને ફળનો ત્યાગ કરીને કે ફળની અપેક્ષા રાખ્યા વિના કર્મ . કરવાની બંને વાતો કમરહિત અવસ્થાના અંતિમ લક્ષ્ય સુધી પહોંચવા માટે સહાયરૂપ બની શકે તેવી છે.
અહીં આપણે બીજી પણ એક વાત કરી લઈએ. લોકોને ઘણી વખત એમ બોલતા સાંભળીએ છીએ કે ભગવાને ઘાર્યું હશે તે થશે. આ કથનથી એક પ્રકારનું આશ્વાસન રહે છે કે આપણે શું કરી શકીએ? ભગવાને જે ધાર્યું હશે ' તે જ થઈને રહેવાનું. પણ આ કથનને સત્ય માનીને વ્યવહાર કરીએ તો ન ચાલે. સૌ પ્રથમ તો એ જ વાત નથી સમજાતી કે ભગવાન દરેક જીવ માટે આવી ધારણા શા માટે કરે? અને કરે તો તેના માટે સારી જ કરે ને? જો જીવનમાં આ વાત વણાઈ જાય તો પછી આપણે કંઈ કરવાનું રહેતું જ નથી. ભગવાનનું ધાર્યું જ થવાનું હોય તો જીવનમાં આટલો બધો સંઘર્ષ શા માટે કરવો? વાસ્તવિકતામાં કોઈ ઉપર બેસીને આવી ધારણા કરતું નથી. જે કંઈ થાય છે તે આપણાં કર્મ પ્રમાણે. માટે આપણે તો સારાં કર્મ કરતા જ રહેવું. ત્યાર પછી પરિણામ સારું ન આવે તો માનવું કે પ્રારબ્ધ પાસે કર્મનું કંઈ ચાલ્યું નહીં, પરંતુ કરેલું કયારેય નિષ્ફળ નહીં જાય. આજે નહીં તો કાલે, આ જન્મ નહીં તો બીજા કોઈ જન્મમાં પણ તેનું સારું ફળ આપણને મળવાનું.
વળી ક્યાંક કયાંક એવું બોલવાનો રિવાજ પ્રચલિત છે કે ભગવાને જોયું હશે તે થશે, કારણકે ભગવાને ધાર્યું એમ કહેવામાં તેમના સિદ્ધાંતને બાધ આવે છે. પણ આ તો આગળના કથનની સુધારેલી આવૃત્તિ જેવું કથન છે. બાકી તેનો તાત્વિક અર્થ તો એનો એ જ રહે છે. જો આ વાતનો દોર પકડીને છેક સુધી જઈએ તો પુરુષાર્થ કરતાં અટકી જવાનો વિચાર આવ્યા વિના ન રહે. માટે આપણે તો પરિણામ અનિશ્ચિત છે એમ માનીને સારાં કર્મ કરતાં જ રહેવું. સદ્વિચાર અને સદાચારનું પરિણામ સારું જ આવશે. જેવું આપીશું તેવું મોડા-વહેલાં આપણને મળવાનું જ છે.
કોઈ વિચારશીલ વ્યક્તિને એવો પણ વિચાર આવ્યા વિના ન રહે કે જીવ કષાયો કરતો રહે છે, યોગનું પ્રવર્તન કરતો રહે છે કારણ કે તે કર્મથી બંધાયેલો છે. જો તેને કર્મ વળગેલ ન હોય તો તેને કષાયો ન હોત અને મન-વચન
O
- કર્મસાર
