________________
કર્મવાદમાં મૂળ વાત એ છે કે જેટલાં કર્મ વધારે એટલો જીવનનો ભાર પણ વધારે. અનંત કાળથી જીવ સંસારમાં ભટક્યા કરે છે તે કર્મને કારણે. કમરહિત થવું મુશ્કેલ છે, પણ જો એક વાર પુરુષાર્થ ફોરવીને જો જીવ કર્મરહિત થઈ જાય તો તે અનંત કાળ માટે સુખમાં અવસ્થિત થઈ જાય. કર્મથી કલુષિત થયેલ આત્મા જીવાત્મા કહેવાય છે. કર્મરહિત થયેલો આત્મા પરમાત્મા થઈ જાય છે. જીવનનું અંતિમ લક્ષ્ય તો કમરહિત થવાનું હોવું જોઈએ. પણ આ વાત જો વર્તમાનની સુખ-સુવિધાઓ વચ્ચે વસતા જીવને ન ગમે તો તેણે એટલું તો અવશ્ય કરવું જોઈએ જેથી આ જીવન સુખ-શાંતિ અને સુવિધાપૂર્ણ બની રહે અને હવે પછીના જન્મોમાં આકરાં દુઃખ વેઠવાં ન પડે.
આ સિદ્ધ કરવા માટેનું પ્રથમ ચરણ એ છે કે બને તેટલાં કર્મ ઓછાં કરવાં અને જે કરીએ તે સદ્ભાવથી કરવાં. જીવનમાં જેટલો આરંભ-સમારંભ વધારે તેટલો કર્મનો ભાર વધારે વેઠવાનો આવવાનો. આ કર્મનો ભાર વેઠતાં સારા કરતાં દુર્ભાવ વધારે થવાના, હિંસા વધારે થવાની એટલે તાત્વિક રીતે આ સોદો ખોટનો થવાનો. જેટલા રાગ-દ્વેષના ઉછાળા ઓછા અને મન-વચન અને કાયાનું પ્રવર્તન મર્યાદિત એટલાં કર્મ ઓછાં થવાનાં. અને જેનાં કર્મ ઓછાં તે વધારે સુખી. માટે જીવનમાં જરૂર કરતાં મોટા પથારા ન કરવા. દરેક ધર્મમાં જપ-તપ અને સંયમની વાત થયેલી છે. તેની પાછળનો ગર્ભિત ભાવ બને એટલાં કર્મ ઓછાં થાય અને જે થાય તે શુભ-સારાં જ થાય તેવો હશે.
કર્મની બાબતમાં એક વાત નિશ્ચિત છે કે જે આપીશું, જેવું આપીશું તેવું આપણને મળશે. આજે નહીં તો કાલે, આ ભવમાં નહીં તો હવે પછીના ભવોમાં. માટે બને તેટલાં પુણ્યકર્મ કરવા અને પાપકર્મોથી દૂર રહેવું. પુણ્યકર્મ કરતી વખતે મનોમન ખુશ થતા રહેવું અને તેની પ્રશંસાનો ભાવ ભાવતા રહેવો • જેથી તેનો બંધ ગાઢ પડે. જાણતાં અજાણતાં પાપકર્મ થાય કે કરવું પડે તો
તેનો પશ્ચાત્તાપ કરવો જેથી પાપકર્મનો બંધ શિથિલ પડે. - પુણ્યકર્મ કોને કહેવું અને પાપકર્મ કોને માનવું એ બહુ સાપેક્ષ વાત છે
પણ તેને સરળતાથી સમજવા માટેની એક ચાવી છે કે જે આપણને ન ગમે તે અન્ય જીવોને પણ ન જ ગમે. માટે કોઈની સાથે એવો વ્યવહાર ન કરવો. જીવમાત્ર સુખ-શાંતિનો ઇચ્છુક છે. આપણને જે ગમતું હોય તે અન્યને પણ કર્મસાર
