________________
માટે આ જીવનમાં તેના સુખમાં અંતરાય પડે છે. આટલી વાત જે તે સમજે તો અંતરાય કર્મ ઓછાં બાંધે કે ન બાંધે.
ઘરમાં ભર્યા ભંડાર પડેલા હોય પણ ભોગવાય નહીં. રોગ એવા થયા હોય કે ખાવાનો બાધ હોય. ખાધું હોય તો પચે નહીં. જેણે ગાઢ ભોગવંતરાય કર્મ બાંધ્યું હોય તે પોતાની સમૃદ્ધિ ભોગવી શકે નહીં. ઉપભોગાંતરાય આમ તો ભોગવંતરાયના જોડિયા કર્મ જેવું છે. પણ ફેર એટલો જ છે કે જે વસ્તુ એક વખત વાપર્યા પછી ફરી-ફરીને તેને વાપરી શકાય તેને ઉપભોગ કહે છે. વસ્ત્ર, દાગીના, સ્ત્રી-પુરુષના સંબંધો આવી બધી વસ્તુઓ ઉપભોગતરાયમાં, આવે. કોઈને ઉપભોગ કરતાં રોક્યા હોય, તેમાં અંતરાય પાડ્યા હોય તો આવું કર્મ બંધાય અને તે ઉદયમાં આવે ત્યારે આપણે છતી સામગ્રીએ તેનો ઉપભોગ કરી શકીએ નહીં. કોઈના ભોગની આડે આવીએ તો ભોગાંતરાય કર્મ બંધાય. નોકર-ચાકરને ખાતાં ઉઠાડીએ, સુખે સૂવા ન દઈએ, ઘરમાં કુટુંબીજનોને ધાકથી સુખે રહેવા ના દઈએ અને ભોગ-ઉપભોગ કરવા ન દઈએ તો પણ આ કર્મનો બંધ પડે.
લાભાંતરાય કર્મ ઉદયમાં આવ્યું હોય તો લાખ પ્રયત્ન કરો તો પણ લાભ મળે નહીં. આપનાર દાનેશ્વરી હોય પણ તે મળે નહીં. આપનાર માંદો પડી જાય કે તેના ઘરમાં કોઈની માંદગી આવી પડે. લેવા જતા હોઈએ અને બસની હડતાળ પડે, ટૅક્સીઓ ફરકે નહીં, જઈ શકીએ નહીં કે પછી મોડા પડીએ. આ બધું આકસ્મિક લાગે પણ તેમાં આપણો લાભાંતરાય જ મોટો ભાગ ભજ્વતો હોય છે. જે કોઈના લાભની આડે આવે છે તે આ કર્મ બાંધે છે.
લાભાંતરાયથી વિપરીત કર્મ દાનાંતરાય છે. સંપત્તિ હોય પણ દાન દેવાની ઇચ્છા થાય જ નહીં. જો ઇચ્છા થાય તો પૈસો હાથથી જલદીથી છૂટે નહીં. દાન દેવા તૈયાર હોઈએ ત્યારે કોઈ દાન લેવા આવે જ નહીં અને આપણે દાન દેવાના પુણ્યકર્મની વંચિત રહી જઈએ. દાન લેવા કોઈ કહ્યા પ્રમાણે આવ્યું હોય ત્યારે કબાટની ચાવી ન મળે અથવા તો કોઈ સંજોગો એવા ઉપસ્થિત થાય કે આવનાર માણસને પાછો કાઢવો પડે. દાન એ પુણ્યકર્મ છે જે કરવા જેવું છે. કદાચ આપણને આ કર્મ આ જન્મમાં ન કઠે પણ દાનાંતરાય ભાવિ જન્મોનો લાભાંતરાય બનીને સામે આવ્યા વિના રહેશે નહીં - એ વાત ન ભૂલવી.
કર્મસાર
૩૮
