________________
નથી. થોડાક સમય પછી ઉપશમ થયેલ કર્મ વળી પાછાં ઉપર આવી જાય છે અને તેનો પ્રભાવ બતાવવા માંડે છે. આત્માના ઊર્ધ્વરોહણની યાત્રામાં સાધક કેટલીક વખત આ અવસ્થામાં આવી જાય છે.
ઉદ્દીરણા એક રીતે ઘણું મહત્ત્વનું છે. ઉદ્દીરણા એટલે કે જે કર્મ ઉદયમાં આવવાની ઘણી વાર હોય તેને આત્મિક પુરુષાર્થથી વહેલા ઉદયમાં લાવી ભોગવી લેવાં. કોઈને એવો વિચાર આવે કે માણસ આવી ઉદ્દીરણા શા માટે કરે ? જે જીવાત્મા જ્ઞાની હોય, મુમુક્ષુ હોય તેને લાગે કે બાંધેલાં કર્મ ભોગવ્યા વિના છૂટકો થવાનો નથી, તો શા માટે આજે જયારે બધી રીતની અનુકૂળતા હોય ત્યારે તે ભોગવી ના લેવાં? મનુષ્યભવમાં પુણ્યોદય ચાલતો હોય, દેવ-ગુરુ અને ધર્મની નિશ્રા મળી હોય ત્યારે જીવ સમતાથી કર્મને વેદી શકે છે તેથી આવા સાધકો કર્મની ઉદ્દીરણા કરી તેને ભોગવી લે છે. વ્યાવહારિક રીતે વાતને મૂલવીએ તો જ્યારે સારી દશા ચાલતી હોય ત્યારે જ દેવું ભરપાઈ કરી દેવું, જેથી કપરા કાળમાં લેણદાર સામે ન આવે.
જે જીવાત્માઓ મોક્ષમાર્ગે પ્રયાણ કરતા હોય છે અને સકળ કર્મોથી મુક્ત થવા માટે ધ્યાનની ધારાએ ચઢ્યા હોય છે. તેઓને તો પુણ્યકર્મ પણ બંધનરૂપ લાગતું હોય છે. જ્યાં સુધી કર્મ હોય ત્યાં સુધી જીવાત્માની મુક્તિ ન થઈ શકે એટલે સાધક પોતાની પાસે જે કંઈ કર્મ બચ્યાં હોય તે સર્વની એક સાથે ઉદ્દીરણા કરી નાખે છે. આત્માના વિકાસક્રમના છેલ્લે પગથિયે આવીને ઊભેલા જીવાત્માનાં જે અઘાતીકર્મ વેદનીય, નામ, ગોત્ર અને આયુષ્ય બાકી રહ્યાં હોય તેની તેઓ એક સાથે ઉદ્દીરણા કરી નાખે છે જેને કેવળી સમુદ્ધાત તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ સમુદ્ઘાત કર્યા પછી સાધક સર્વ કર્મ રહિત થઈને મોક્ષ તરફ પ્રયાણ કરે છે.
કર્મનો અભ્યાસી જો આ આઠેય કરણને ન જાણે તો તેનું જ્ઞાન અધૂરું કહેવાય. જીવાત્મા માનવભવમાં આ આઠેય કરણોનો ધાર્યો લાભ લઈ શકે છે. આપણે તે પ્રમાણે અંતર-બાહ્ય પુરુષાર્થ કરતા રહી આપણા ભાવિ પથને સુગમ બનાવી શકીએ અને ત્વરિત ગતિએ જીવનના પરમ પ્રાપ્તવ્ય તરફ ગતિ કરી શકીએ.
કર્મસાર
૫૫
