________________
એકદેશીય સાદસ્ય હોવાથી ઉપમા આપી શકાય છે. અને એ રીતે અહીં પણ ઘટી શકે છે.
જેમ દુધમાં ઘી, તલમાં તેલ, કુલમાં સુગન્ધ અને કાષ્ઠમાં અગ્નિ જે રીતે રહે છે તે રીતે “ દેહમાં આત્મા પણ રહેલે છે.”
જુઓ-તેના સમર્થનમાં આવતે લેકક્ષી ઇત તિ તે, વાઇf: સૌરમ જે ખાતે પુષા થાત, તથાસ્માત: પૃથ શા”
જેમ દૂધમાં ઘી, તલમાં તેલ, કાષ્ઠમાં અગ્નિ, પુષ્પમાં સુગંધ અને ચન્દ્રકાન્ત મણિમાં જલ રહેલું છે. તેમ શરીરથી જુદો એવો આત્મા પણ શરીરમાં રહેલું છે. ”
આથી એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે કે દૂધમાં જેમ ઘી વ્યાપક, તલમાં જેમ તેલ વ્યાપક, કોષમાં જેમ અગ્નિ વ્યાપક, ફુલમાં જેમ સુગંધ વ્યાપક, અને ચન્દ્રકાંત મણિમાં જેમ અમૃતવ્યાપક છે તેમ દેહમાં આત્મા પણ વ્યાપક છે.
ફલિતાર્થ એનો એ થયો કે ઘી ખાદિની ઉપમાથી આત્મારૂપી ઉપમેયની સિદ્ધિ થઈ, અર્થાત્ ઉપમાન પ્રમાણથી પણ આત્મા-જીવની વિદ્યમાનતા જણવી. ન આગમ પ્રમાણથી જીવ–આત્માની સિદ્ધિા
હે ઇન્દ્રભૂતિ ? આમ પ્રમાણથી પણ આત્માની સિદ્ધિ થઈ. શકે છે. પૂર્વે જણાવેલ વિજ્ઞાનપત્ત' “ “ માં આજના જ્ઞાનમાં અને “હ૬ એ વેદવાકયો અને તેને કરેલ સત્યાર્થ આત્માનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કરે છે.
