________________
૧૦૭
સર્વ મોહનીય કર્મને ઉપશમ અથવા ક્ષય કરનાર એવા બે પ્રકારના જીવને યથાખ્યાત ચારિત્ર હેાય છેઃ (૧) ઉપશમશ્રેણિ કરી મેહનીય કર્મની ૨૮ ઉત્તર પ્રકૃતિને ઉપશમ કરનાર ઉપશમકને અગિયારમાં ઉપશાંતમોહ ગુણસ્થાને અંતર્મુહૂર્ત કાલનું છમસ્થવીતરાગ યથાખ્યાત ચારિત્ર હોય છે. આવા ઉપશમકને મેહનીયની સર્વ પ્રકૃતિ સત્તામાં છે, પરંતુ તે સર્વપ્રકૃિતનો ઉપશમ કર્યો હોવાથી ઉદયમાં નથી; ઉપશમકને આ ગુણસ્થાનથી પતન નિશ્ચિત છે. ક્ષપકશ્રેણિ કરતો ક્ષપક મોહનીયની ૨૮ ઉત્તરપ્રકૃતિનો ક્ષય કરી સૂક્ષ્મસંપરાય ગુણસ્થાનેથી બારમે ક્ષીણ ગુણસ્થાને આવે છે, ત્યાં શુકલ ધ્યાનના બીજા પાયાનું ધ્યાન ધ્યાતાં અંતર્મુહૂર્તમાં જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ અને અંતરાયને ક્ષય કરતાં ચારે બાતી કર્મને ક્ષય થતાંની સાથે કેવલજ્ઞાન અને કેવલદર્શન પ્રકટ કરે છે. આમ બારમા ક્ષીણુમેહ, તેરમા સયોગી અને ચૌદમાં અયોગી એ ત્રણ ગુણસ્થાને જીવને વીતરાગ યથાખ્યાત ચારિત્ર હોય છે.
પચાચાર-પચ આચારઃ
દેશવિરત શ્રાવક શ્રાવિકા અને સર્વવિરત સાધુ સાદવી એ દરેકને પિતાને પ્રાપ્ત થયેલ વિરર્તિ ગુણને ટકાવવા અને વિકસાવવા અર્થે પાંચ પ્રકારના આચાર છે :-(૧) જ્ઞાનાચાર, (૨) દર્શનાચાર, (૩) ચારિત્રાચાર, (૪) તપાચાર અને (૫) વાયચાર
જ પ્રાત કરેલા સમ્યગજ્ઞાન આદિના રક્ષણ અને વિકાસ અર્થે જ્ઞાનાચાર છે. તેના આઠ પ્રકાર છે: (૧) કાલચાર–નિયત કાલે કાસિતત ભણવું; નિયતકાલે ઉત્કાલિક શ્રુત ભણી શકાય છે. (૨) વિનય-ગુરુ આદિન વિનયપૂર્વક શ્રત અભ્યાસ કરવો, (૩) બહુમાન-આગમ, કુત અને ગુરૂ એ દરેક પ્રતિ પૂજ્યભાવ અને આદર રાખો અને અંતરંગ પ્રેમપૂર્વક શ્રુત ભણવું; (૪). ઉપધાન ચારિત્ર તથા કૃતને પુષ્ટ કરનાર ઉપધાન છે; આગાઢ-કારણ છતાં
